A. Επιτελική Σύνοψη ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2003-2010 Η Κύπρος, σαν ένας αναπτυγµένος τουριστικός προορισµός σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, δέχεται τις επιδράσεις της παγκοσµιοποίησης και της ωρίµανσης της τουριστικής αγοράς. Ο ανταγωνισµός έχει οξυνθεί σηµαντικά τόσο µεταξύ νέων τουριστικών προορισµών όσο και τουριστικών επιχειρήσεων µε αντίκτυπο στους τουριστικούς προορισµούς οι οποίοι υπόκεινται σε πιέσεις ειδικότερα σε θέµατα τιµών. ηµογραφικές, κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές µεταβάλλουν καθοριστικά τη διεθνή τουριστική αγορά του µέλλοντος που χαρακτηρίζεται από ωριµότητα, καλή πληροφόρηση και πολυπλοκότητα. Λόγω της εµπειρίας και της µόρφωσης του, ο τουρίστας είναι γενικά πιο απαιτητικός, ανεξάρτητος, δραστήριος και καλός γνώστης των τουριστικών προορισµών, µε ανάγκες και προσδοκίες που συνεχώς διαφοροποιούνται. Το τουριστικό προϊόν της Κύπρου έχει να αντιµετωπίσει συσσωρευµένα προβλήµατα και αδυναµίες όπως η µονοδιάστατη ανάπτυξη και τυποποίησή του, η καταπόνηση του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής µας ταυτότητας, τα κρούσµατα παρεκκλίνουσας συµπεριφοράς, το ψηλό λειτουργικό κόστος, η εποχικότητα, η εξάρτηση από ορισµένους οργανωτές ταξιδίων, η ανεπάρκεια των έργων υποδοµής, διευκολύνσεων και άλλα. Οι πρόσκαιρες και σπασµωδικές ενέργειες είναι επικίνδυνες. Η Κύπρος επιβάλλεται να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες και να προστατευθεί από απειλητικές µεταβολές που παρουσιάζονται στο διεθνή τουριστικό στίβο έγκαιρα και αποτελεσµατικά, ενώ παράλληλα οφείλει να αντιµετωπίσει τα προβλήµατα του τοµέα µε νέα, επιστηµονική, δυναµική και αποτελεσµατική προσέγγιση. Η εξέλιξη του τουριστικού τοµέα βρίσκεται στα χέρια τόσο του ιδιωτικού όσο και δηµόσιου τοµέα και ο συντονισµός τους στα πλαίσια ενός µακροπρόθεσµου στρατηγικού σχεδίου είναι επιβεβληµένος για τη διασφάλιση της επιτυχίας του τουρισµού. Με άνω των 30 ετών εµπειρία στον τοµέα του τουρισµού, η Κύπρος καλείται να αξιοποιήσει τη γνώση του παρελθόντος και στα πλαίσια των καινούριων δεδοµένων να ξεκινήσει τη νέα πορεία για τον Κυπριακό Τουρισµό. Όραµα Το Όραµα που θα καθοδηγεί τη Στρατηγική της επόµενης δεκαετίας είναι: "Κύπρος: ένας ποιοτικός τουριστικός προορισµός που να ικανοποιεί τον επισκέπτη µε ποικίλα ενδιαφέροντα και αναζητήσεις και να διασφαλίζει τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής για το ντόπιο." Η επίτευξη του οράµατος θα διασφαλιστεί µέσα από µια Στρατηγική που έχει σαν κεντρικό σηµείο αναφοράς την Αειφορία η οποία ταυτίζεται µε την έννοια της Ποιότητας. Στα πλαίσια της αειφορίας η τουριστική ανάπτυξη θα διασφαλίσει την ποιότητα της τουριστικής εµπειρίας, του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και την ποιότητα της ζωής των κατοίκων αξιοποιώντας τους διαθέσιµους πόρους χωρίς να τους καταπονεί ή εξαντλεί, επιτρέποντας
2 έτσι στον προορισµό να ανταποκριθεί επιτυχώς στις παρούσες και µελλοντικές ανάγκες τόσο του επισκέπτη όσο και του ντόπιου. Στόχοι Η µεγιστοποίηση των κοινωνικοοικονοµικών οφελών θα επιδιωχθεί µέσα από την αύξηση των εσόδων που θα αποτελεί το βασικό δείκτη επιτυχίας του στρατηγικού σχεδίου. Η µεγιστοποίηση των εσόδων από τον τουρισµό θα επιτευχθεί µε την: αύξηση της δαπάνης των περιηγητών βελτίωση της εποχικότητας αύξηση των αφίξεων αύξηση της διάρκειας παραµονής αύξηση του επαναλαµβανόµενου τουρισµού Κρίσιµο σηµείο στην επιτυχία του στόχου της αύξησης των εσόδων είναι η αποµάκρυνση από την παραδοσιακή πρακτική επικέντρωσης στη µεγιστοποίηση των αφίξεων και η επικέντρωση στη µεγιστοποίηση των εσόδων. Ο γενικός στόχος επιδιώκεται µε τον καθορισµό του βαθµού ανάπτυξης και των προτεραιοτήτων των επιµέρους παραµέτρων που συνθέτουν το στόχο "έσοδα". Αριθµητικοί Στόχοι Οι αριθµητικοί στόχοι χρησιµεύουν σαν κίνητρο για δραστηριοποίηση όλων των εµπλεκοµένων προς µια κοινή και σωστή πορεία. Οι αριθµητικοί στόχοι πρέπει να αντιµετωπίζονται σαν δείκτες οι οποίοι πρέπει να παρακολουθούνται στο σύνολο τους για να αξιολογείται η πορεία, να γίνονται διαπιστώσεις για το βαθµό επίτευξης των βασικών επιδιώξεων της Στρατηγικής και να λαµβάνονται τα ανάλογα µέτρα. Ο κύριος αριθµητικός στόχος του Στρατηγικού Σχεδίου είναι η µεγιστοποίηση των εσόδων σε πραγµατικούς όρους ( 1,8 δισεκ. το 2010). Η επίτευξη του στόχου αυτού θα επιδιωχθεί µέσω των στρατηγικών παρεµβάσεων που θα γίνουν και επιδιώκεται µε την ισορροπηµένη ανάπτυξη των δύο συνθετικών παραµέτρων - αφίξεις και δαπάνη. Σε ό,τι αφορά το στόχο των αφίξεων τα 3,5 εκ. περιηγητές µέχρι το 2010 πρέπει να θεωρούνται ως το ανώτατο όριο καθώς αναγνωρίζεται πως η αύξηση των εσόδων µέσω της αύξησης των αφίξεων εξαντλεί τους διαθέσιµους πόρους και υποσκάπτει την αειφορία του προορισµού. Οι στόχοι για τις υπόλοιπες αριθµητικές παραµέτρους καθορίζονται ως εξής: Η Μέση ιάρκεια Παραµονής να ανέλθει σε 11,6 µέρες, η Εποχικότητα να αντιµετωπιστεί µε την καλύτερη κατανοµή των αφίξεων µέσα στο χρόνο και συγκεκριµένα να µειωθεί το µερίδιο της περιόδου αιχµής (Ιούλιος-Σεπτέµβριος) σε 33% από 40% που είναι τα τελευταία χρόνια και να αυξηθεί το µερίδιο όλων των άλλων µηνών ιδιαίτερα των περιόδων Ιανουαρίου - Μαρτίου και Οκτωβρίου - εκεµβρίου. Τέλος, να αυξηθεί το ποσοστό του επαναλαµβανόµενου τουρισµού (repeaters). Οποιαδήποτε βελτίωση των τριών πιο πάνω δεικτών θα αποτελεί επιπλέον επιτυχία του προορισµού αφού συµβάλλει θετικά στα κοινωνικοοικονοµικά οφέλη που επιδιώκονται.
3 Επανατοποθέτηση Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων. Η Κύπρος θα επιδιώξει να επανατοποθετηθεί στον τουριστικό χάρτη αναδεικνύοντας το πλεονέκτηµα που τη διαφοροποιεί από τους ανταγωνιστές της. Σαν το κυριότερο ανταγωνιστικό της πλεονέκτηµα κρίθηκε η µεγάλη ποικιλία/ποικιλοµορφία (diversity) της τουριστικής εµπειρίας σε µικρό γεωγραφικό χώρο. "Ενα µωσαϊκό φύσης και πολιτισµού, ένας ολόκληρος, µαγευτικός κόσµος συγκεντρωµένος σ ένα µικρό, ζεστό και φιλόξενο νησί της Μεσογείου στο σταυροδρόµι τριών ηπείρων, µεταξύ δύσης και ανατολής που προσφέρει µια πολυδιάστατη ποιοτική τουριστική εµπειρία." Η στρατηγική πορεία του 2010 υποστηρίζεται από τρεις επιµέρους στρατηγικές: Στρατηγική Μάρκετιγκ, Προϊόντος και Ποιότητας-Πρόσθετης Αξίας. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΓΚ Η Στρατηγική Κατεύθυνση που καλείται να ακολουθήσει ο τοµέας του Μάρκετιγκ του τουριστικού προϊόντος είναι επικεντρωµένη και επιθετική µε κεντρικό στόχο την ανάπτυξη αγορών και τµηµάτων αγορών που είναι πιο αποδοτικά. Στα πρώτα χρόνια εφαρµογής του στρατηγικού σχεδίου η έµφαση θα δοθεί στη διείσδυση υφιστάµενων αγορών, δηλαδή στη διείσδυση σε υφιστάµενες αγορές/ τµήµατα µε προσπάθεια προσέλκυσης πιο αποδοτικής πελατείας ενώ καθώς διαµορφώνεται το κατάλληλο προϊόν, µε την αναβάθµιση υφιστάµενου και δηµιουργία νέων προϊόντων, η έµφαση θα δίδεται στη διαφοροποίηση αγορών, δηλαδή την καλλιέργεια νέων αγορών/ τµηµάτων. Ιεράρχηση Αγορών και Τµηµάτων Πελατείας Η τµηµατοποίηση της τουριστικής αγοράς έγινε στα πλαίσια της νέας τοποθέτησης της τουριστικής Κύπρου µε βάση τα κίνητρα/ λόγους ταξιδίων (motivation) όπως αυτά εντοπίστηκαν από έρευνες και µελέτες και αναµένεται να διαµορφωθούν τα επόµενα χρόνια σύµφωνα µε τα µεταβαλλόµενα χαρακτηριστικά και προσδοκίες της τουριστικής πελατείας. Τα κίνητρα που εντοπίστηκαν και αξιολογήθηκαν είναι εκείνα που εξυπηρετούν στον καλύτερο βαθµό τους µετρήσιµους στόχους της στρατηγικής και άλλα κριτήρια. Τα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν για την αξιολόγηση είναι τα εξής: κατά κεφαλή δαπάνη αφίξεις περιηγητών µέση διάρκεια παραµονής βελτίωση της εποχικότητας επαναλαµβανόµενος τουρισµός σχέση προϊόντος - αγοράς (product fit) επένδυση (µάρκετιγκ και προϊόντος) περιβαλλοντικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονοµικές επιπτώσεις δυνατότητα συµπλήρωσης της τουριστικής εµπειρίας (add on)
4 Τα τµήµατα της πελατείας που εντοπίστηκαν είναι: Ήλιος και Θάλασσα συν Πολιτισµός Συνέδρια και Κίνητρα Φύση Περπάτηµα Αθλητικός Τουρισµός Ποδηλασία Θαλάσσια Αθλήµατα και Yachting Εκδηλώσεις Μεγάλης Εµβέλειας Γαµήλιες Τελετές και Γαµήλια Ταξίδια Κρουαζιέρες Για τη γεωγραφική τµηµατοποίηση της αγοράς εντοπίστηκαν οι χώρες που µπορούν να αποτελέσουν χώρες πηγές τουρισµού οι οποίες αξιολογήθηκαν και ιεραρχήθηκαν µε βάση τα ακόλουθα κριτήρια: ηµερήσια κατά άτοµο δαπάνη µέση διάρκεια παραµονής µέγεθος αγοράς προς Μεσόγειο σε σχέση µε τους άµεσους ανταγωνιστές µερίδιο της Κύπρου στην αγορά βελτίωση της εποχικότητας δυνατότητα πρόσβασης (accessibility) σχέση προϊόντος - αγοράς (product fit) σχέση επιλεγµένων τµηµάτων - αγορών γενικότερες τάσεις και προοπτικές αγορών Ο βαθµός εφαρµογής /ανταπόκρισης των αγορών στα πιο πάνω κριτήρια κατέληξε στην κατάταξη των χωρών σε Χώρες Ψηλής Προτεραιότητας, Μεσαίας Προτεραιότητας και Χώρες Χαµηλής Προτεραιότητας. Εντοπίστηκε επίσης µια τέταρτη κατηγορία Χωρών οι οποίες θεωρούνται Αναδυόµενες αγορές στην οποία περιλαµβάνονται χώρες οι οποίες προβλέπονται να παρουσιάσουν προοπτικές ανάπτυξης τουρισµού. Οι χώρες αυτές πρέπει να παρακολουθούνται και να γίνεται προετοιµασία ώστε η Κύπρος να µπορέσει να αξιοποιήσει τυχόν ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν. Η ιεράρχηση των αγορών µπορεί να αναθεωρείται όταν διαφοροποιούνται ουσιωδώς οι συνθήκες και τα δεδοµένα κάθε αγοράς. Με βάση τις αλλαγές που έγιναν και τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων προτείνεται η ακόλουθη ιεράρχηση των αγορών: Αγορές Ψηλής Προτεραιότητας Ηνωµένο Βασίλειο Ρωσία Ελλάδα Γερµανία Ιρλανδία Γαλλία
5 Αγορές Μεσαίας Προτεραιότητας Χώρες του Αραβικού Κόλπου Χώρες της Μέσης Ανατολής Ισραήλ Βέλγιο Σουηδία Νορβηγία Ολλανδία Ιταλία Ελβετία Αυστρία Αγορές Χαµηλότερης Προτεραιότητας Πολωνία Φιλανδία ανία Τσεχία Ουγγαρία ΗΠΑ Ουκρανία και Λευκορωσία Από τις αναδυόµενες αγορές περισσότερες προοπτικές παρουσιάζουν η Ισπανία, οι χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης (π.χ. Ρουµανία, Βουλγαρία) χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, άλλες χώρες της ΚΑΚ, ο Καναδάς, η Κίνα και η Ινδία. Αεροµεταφορές Με την πλήρη ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το Μάιο του 2004, θα επέλθει και η ελευθεροποίηση των αεροµεταφορών εντός του Ευρωπαϊκού χώρου. Η εξέλιξη αυτή, παράλληλα και µε την αναµενόµενη άρση των περιορισµών εκ µέρους της Κυβέρνησης για την παραχώρηση αδειών για εκτέλεση ναυλωµένων πτήσεων προς και από την Κύπρο από τρίτες χώρες, αναµένεται να διαφοροποιήσει θετικά το σκηνικό σε σχέση µε τις αεροµεταφορές. Με βάση τις πιο πάνω εξελίξεις, συγκεκριµένες αγορές που µε την υφιστάµενη κατάσταση δεν εξυπηρετούνται επαρκώς, αλλά και εξειδικευµένα τµήµατα αγορών όπως για παράδειγµα ο τουρισµός ειδικών ενδιαφερόντων και τουρισµός συνεδρίων και κινήτρων αναµένεται να αποκτήσουν νέα δυναµική, νέες προοπτικές και ευκαιρίες που θα υποβοηθήσουν την αύξηση του τουριστικού ρεύµατος προς την Κύπρο και στην απάµβλυνση του προβλήµατος της εποχικότητας. Επιπλέον πιστεύεται ότι µε την ελευθεροποίηση των αεροµεταφορών και κατά συνέπεια τον εντονότερο ανταγωνισµό µεταξύ αεροπορικών εταιρειών που θα επιδείξουν ενδιαφέρον για εξυπηρέτηση του προορισµού, ξένων ή Κυπριακών, θα επωφεληθεί ουσιαστικά και το ευρύτερο τουριστικό κοινό µέσω της παραχώρησης ελκυστικότερων ναύλων δηµιουργώντας ευκαιρίες για την προσέλκυση τουρισµού µε ατοµικές διευθετήσεις δεδοµένου ότι είναι σηµαντικός παράγοντας επιλογής προορισµού.
6 Θέτοντας σαν πρωταρχικούς στόχους την ανάπτυξη συγκεκριµένων αγορών ή τµηµάτων αγορών που παρουσιάζουν περαιτέρω προοπτικές, ο προορισµός θα πρέπει να ενθαρρύνει τη δροµολόγηση νέων πτήσεων όπου κρίνεται αναγκαίο. Ο Οργανισµός λαµβάνοντας υπόψη και τους περιορισµούς που απορρέουν από την νοµοθεσία περί ηµοσίων Ενισχύσεων που απαγορεύει την οποιαδήποτε επιχορήγηση στον τοµέα των αεροµεταφορών θα πρέπει να καταρτίσει ειδικό σχέδιο ενθάρρυνσης και στήριξης πτήσεων που θα εξυπηρετούν τους σκοπούς και στόχους της Στρατηγικής Τουρισµού. Η επαρκής αεροπορική σύνδεση που δεν θα περιορίζεται µόνο στη δροµολόγηση νέων πτήσεων, αλλά και στην αύξηση της συχνότητας πτήσεων, τη βελτίωση των ηµερών και ωρών πτήσεων, του τρόπου διαχείρισης των θέσεων, την γεωγραφική κάλυψη της κάθε αγοράς κλπ, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη οποιασδήποτε αγοράς, ιδιαίτερα στην περίπτωση της Κύπρου που σαν νησί, η τουριστική κίνηση εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις αεροµεταφορές. Εσωτερικός Τουρισµός Η προώθηση και ανάπτυξη του Εσωτερικού Τουρισµού µπορεί να συµβάλει θετικά στις πληρότητες των ξενοδοχείων, στην ενίσχυση των τοπικών οικονοµιών, στη γνωριµία του πολιτισµού µας και γενικά την ενίσχυση των δεσµών µε την Κύπρο. Κυριότερο πρόβληµα στην περαιτέρω ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισµού αποτελεί το γεγονός ότι στην πλειονότητα των Κυπρίων και ιδιαίτερα αυτών που απασχολούνται στον ιδιωτικό τοµέα παραχωρείται άδεια για διακοπές κυρίως κατά τους µήνες Ιούλιο - Αύγουστο. Η αποκέντρωση των αδειών των εργαζοµένων χρειάζεται συντονισµένες προσεγγίσεις και συνεργασία µεταξύ εργοδοτών και εργοδοτουµένων. Παράλληλα µε το πιο πάνω πρόβληµα παρατηρείται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια η τάση µεγάλος αριθµός Κυπρίων, λόγω της αυξανόµενης επιθυµίας για απόκτηση εµπειριών και γνωριµίας µε άλλους προορισµούς και πολιτισµούς, να περνά τις διακοπές του στο εξωτερικό. Η τάση αυτή αναµένεται να έχει συνέχεια και να ενταθεί ιδιαίτερα µετά και από την αναµενόµενη πλήρη ελευθεροποίηση των αεροµεταφορών από το Μάιο του 2004, όπου θα διευρυνθεί η δυνατότητα επιλογής πτήσεων από Κύπρο προς διάφορους προορισµούς και κατά συνέπεια προσφοράς πιο ελκυστικών τιµών για εκδροµικά πακέτα για το εξωτερικό. Η ξενοδοχειακή βιοµηχανία στην Κύπρο θα πρέπει, ενόψει του έντονου ανταγωνισµού που αναµένεται, να δώσει µεγαλύτερη σηµασία στον Κύπριο καταναλωτή, προσφέροντάς του ελκυστικά προγράµµατα διακοπών και κίνητρα σε ανταγωνιστικές τιµές δεδοµένου ότι ο Κύπριος αποτελεί πολύ καλό πελάτη. Ο Οργανισµός σε συντονισµό µε όλους τους εµπλεκόµενους στον εσωτερικό τουρισµό, θα αναβαθµίσει και αυξήσει τις προσπάθειές του για προβολή του εσωτερικού τουρισµού µε διαφήµιση και ενέργειες προβολής και αυτό πάνω σε συστηµατική βάση. Η προσπάθεια δεν θα επικεντρωθεί µόνο στην περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών, αλλά και κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου χρόνου π.χ. για σύντοµες διακοπές (short breaks) και εκδροµές κατά τη διάρκεια του χειµώνα ή της άνοιξης.
7 Επικοινωνία Η Στρατηγική Επικοινωνίας, στοχεύει στη δηµιουργία ξεκάθαρης µοναδικής εικόνας και ταυτότητας και επανατοποθέτηση της Κύπρου στη διεθνή τουριστική αγορά. Ο ΚΟΤ θα αξιοποιήσει τη διαφήµιση και τα διάφορα εργαλεία προβολής και δηµοσίων σχέσεων για τη συστηµατική προβολή µιας οµοιόµορφης και µοναδικής εικόνας βάσει της επανατοποθέτησης. Επίσης θα επιδιώξει την αποτελεσµατική στόχευση των επιλεγµένων αγορών και τµηµάτων τους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η όσο το δυνατό πιο εστιασµένη προσέγγιση από πλευράς του ΚΟΤ, η συνεργασία του µε αναγνωρισµένους και εξειδικευµένους διεθνείς οίκους και η συνεχής παρακολούθηση της αποτελεσµατικότητας των ενεργειών µάρκετιγκ. Όσον αφορά τον ιδιωτικό τοµέα, προτείνονται νέοι τρόποι συνεργασίας και παρακολούθησης ούτως ώστε όλες οι προσπάθειες επικοινωνίας να ενταχθούν σε ένα κοινό πλαίσιο βάσει της επανατοποθέτησης για την επίτευξη των στόχων και επιδιώξεων της στρατηγικής. Ειδικότερα θα καταρτιστεί πλαίσιο συνεργασίας και συγχρηµατοδότησης πάνω σε περιφερειακή βάση των ενεργειών µάρκετιγκ που αναλαµβάνουν τοπικοί οργανωµένοι φορείς µε τη συµµετοχή των τοπικών αρχών. Η στήριξη του ΚΟΤ αφορά τόσο τις µελέτες και ετοιµασία προτάσεων όσο και την υλοποίηση των δράσεων. ιανοµή Επί του παρόντος το µεγαλύτερο ποσοστό του τουριστικού ρεύµατος θα συνεχίσει να διοχετεύεται µέσω των Οργανωτών Ταξιδιών. Θα επιδιωχθεί όµως διαφοροποιηµένος τρόπος συνεργασίας ώστε η συνεργασία µε µεγάλους Οργανωτές Ταξιδίων να καλύψει νέους τοµείς (αναβαθµισµένη παρουσία στους γενικούς καταλόγους, συµπερίληψη σε εξειδικευµένα προγράµµατα, επέκταση των εξειδικευµένων προγραµµάτων) και να ενδυναµωθεί η στήριξη και συνεργασία µε Εξειδικευµένους οργανωτές και µε οργανωτές που ειδικεύονται στον προορισµό. Πιο µακροπρόθεσµα και σταδιακά θα επιδιώκεται η µείωση της εξάρτησης από τους οργανωτές ταξιδίων. Παράλληλα θα επιδιωχθεί η προσφορά εναλλακτικών τρόπων οργάνωσης του ταξιδιού και κράτησης εκτός των οργανωτών ταξιδίων µέσω του ηλεκτρονικού µάρκετιγκ και µε τη δηµιουργία συστήµατος διαχείρισης του προορισµού µε στόχο την αύξηση του ατοµικού τουρισµού. Πληροφόρηση/ Έρευνα Η επιτυχής εφαρµογή της στρατηγικής προϋποθέτει ένα σύστηµα συλλογής, επεξεργασίας, αξιοποίησης και διοχέτευσης πληροφοριών, παρακολούθησης και αξιολόγησης των πληροφοριών µάρκετιγκ. Η έγκαιρη, σωστή και συστηµατική πληροφόρηση όλων των τουριστικών εταίρων αποτελεί τον κύριο στόχο της Στρατηγικής Πληροφόρησης/ Έρευνας. Οργάνωση Μάρκετιγκ Τέλος, η Στρατηγική Μάρκετιγκ προτείνει τη διαφοροποίηση και βελτίωση της οργάνωσης µάρκετιγκ του προορισµού και τη δηµιουργία µηχανισµών συνεργασίας των τουριστικών φορέων τόσο σε εθνικό όσο και περιφερειακό επίπεδο.
8 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Το τουριστικό προϊόν το οποίο προσφέρει ένας προορισµός καθορίζει και το είδος της τουριστικής πελατείας. Η επιτυχία ή αποτυχία του τουριστικού προορισµού στη διεθνή τουριστική αγορά εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την ευρύτητα και την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος που προσφέρει. Μέσα στις συνθήκες έντονου ανταγωνισµού που έχουν διαµορφωθεί στη διεθνή αρένα κερδίζει το προϊόν εκείνο, το οποίο ανταποκρίνεται και ικανοποιεί στο µεγαλύτερο δυνατό βαθµό τις ανάγκες και απαιτήσεις της πελατείας στην οποία απευθύνεται ο προορισµός. Η αντιµετώπιση των συνθηκών ανταγωνισµού επιβάλλει όπως ο προορισµός αξιοποιήσει το συγκριτικό πλεονέκτηµα που διαθέτει και διαµορφώσει το κατάλληλο προϊόν το οποίο θα του επιτρέψει να προσελκύσει τα επιθυµητά τµήµατα της τουριστικής πελατείας. Η Κύπρος σαν ένας νησιώτικος τουριστικός προορισµός έχει επενδύσει κυρίως στην πελατεία Ήλιου και Θάλασσας. Ο προσανατολισµός αυτός ήταν σωστή επιλογή µε τα δεδοµένα που ίσχυαν την δεκαετία του 80 νέος προορισµός, ζήτηση διακοπών Ήλιου και Θάλασσας, διαφορετικές απαιτήσεις πελατείας, λιγότεροι προορισµοί. κλπ. Η επιλογή όµως αυτή είχε σαν αποτέλεσµα τη δηµιουργία ενός µονοδιάστατου προϊόντος το οποίο σήµερα δε διαφέρει από πολλούς άλλους προορισµούς και τοποθετεί την Κύπρο σε µειονεκτική θέση όσον αφορά την ανταγωνιστική της ικανότητα. Η Στρατηγική Προϊόντος που προτείνεται στοχεύει: Στη διαµόρφωση του προϊόντος εκείνου το οποίο θα αξιοποιήσει το συγκριτικό πλεονέκτηµα που διαθέτει η Κύπρος σαν τουριστικός προορισµός και θα δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις για την επανατοποθέτησή της στον τουριστικό χάρτη σαν ένα προορισµό ο οποίος προσφέρει τη δυνατότητα για µια πολυδιάστατη τουριστική εµπειρία σε µικρό γεωγραφικό χώρο. Στην ανάπτυξη προϊόντος µε γνώµονα την αειφορία του τουριστικού τοµέα Στη διαµόρφωση προϊόντος που να εξυπηρετεί τις ανάγκες και απαιτήσεις των επιλεγµένων τµηµάτων της πελατείας Η επιτυχία της Στρατηγικής θα κριθεί από την ικανότητα δηµιουργίας του κατάλληλου τουριστικού προϊόντος το συντοµότερο δυνατό. Οι διάφορες πτυχές του τουριστικού προϊόντος θα αναπτυχθούν µε κεντρικό σηµείο αναφοράς τον πολιτισµό και το περιβάλλον. Σηµειώνεται ότι το φυσικό περιβάλλον και ο πολιτισµός είναι οι δύο βασικοί άξονες οι οποίοι θα βοηθήσουν την τουριστική Κύπρο να αναδείξει την ταυτότητά της και να αποκτήσει µοναδικότητα. Ο πολιτισµός στη διάσταση που του αποδίδεται περιλαµβάνει και τον παράγοντα άνθρωπος από τον οποίο εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό η ανάδειξη της ταυτότητας και µοναδικότητας του προορισµού. Ειδικά Προϊόντα Η Κύπρος έχει δυνατότητες για ανάπτυξη µεγάλου φάσµατος ειδικών προϊόντων.
9 Η στρατηγική επικεντρώνεται στη δηµιουργία προϊόντων που µπορούν να αναδείξουν τη µοναδικότητα του προορισµού βάσει της επανατοποθέτησης και περιστρέφονται κυρίως γύρω από τους δύο βασικούς άξονες πολιτισµός και περιβάλλον. Τα ειδικά προϊόντα είναι "προϊόντα" τα οποία θα λειτουργήσουν σαν προσελκυστικά/ εµπλουτιστικά στοιχεία (attractions) και ταυτόχρονα θα προσφέρουν ευκαιρίες για δραστηριότητες και ψυχαγωγία. Τα προϊόντα που προτείνονται είναι απαραίτητα για την απόκτηση της πολυδιάστατης τουριστικής εµπειρίας πάνω στην οποία βασίζεται η επανατοποθέτηση της τουριστικής Κύπρου και εξυπηρετούν τα επιλεγµένα τµήµατα. Ταυτόχρονα θα αντιµετωπιστεί η βασική αδυναµία του τουριστικού µας προϊόντος που εστιάζεται στην ανεπαρκή προσφορά ευκαιριών για δραστηριότητες (things to see and do) όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες/ µελέτες. Ο εντοπισµός των ειδικών προϊόντων που πρέπει να δηµιουργηθούν (νέα προϊόντα) και των προϊόντων που πρέπει να αναβαθµιστούν ή/ και να εµπλουτισθούν (υφιστάµενα προϊόντα) έγινε µε βάση τα επιλεγµένα τµήµατα αγοράς βάσει κινήτρου, τα κοινωνικοδηµογραφικά χαρακτηριστικά κάθε τµήµατος και την εποχικότητα. Τα ειδικά προϊόντα που εντοπίστηκαν στη συνέχεια ιεραρχήθηκαν κατά σειρά συχνότητας, δηλαδή σύµφωνα µε τον αριθµό των τµηµάτων που εξυπηρετούν. Στη συνέχεια τα ειδικά προϊόντα αξιολογήθηκαν µε βάση την αποδοτικότητα τους σε σχέση µε τους γενικούς ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους της Στρατηγικής που είναι η µέση δαπάνη, η εποχικότητα, η µέση διάρκεια παραµονής, οι αφίξεις περιηγητών, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, οι κοινωνικές επιπτώσεις και οι οικονοµικές επιπτώσεις, και τη δυνατότητα ανάπτυξης προϊόντος (απαιτούµενοι πόροι) που είναι το Κεφάλαιο, η Γη και η Υποδοµή. Προτεινόµενα Ειδικά Προϊόντα Με βάση τη µεθοδολογία που ακολουθήθηκε προκύπτουν τα ακόλουθα ειδικά προϊόντα τα οποία εξυπηρετούν τα διάφορα τµήµατα αγοράς που επιλέγηκαν και παρατίθενται χωρίς ιεράρχηση: Μουσεία ιαδροµές: - Πολιτιστικές - Σύνθετες - Θεµατικές Μονοπάτια Μελέτης της Φύσης Κέντρα Πληροφόρησης Αγροτουρισµός Γήπεδα ποδοσφαίρου Υποδοµή για κολύµβηση και στίβο και άλλα αθλήµατα προτεραιότητας Γκολφ Εθνικά ασικά Πάρκα Θαλάσσια Πάρκα Βοτανικοί κήποι Εκθέσεις Ποδηλατικά Κέντρα Ποδηλατόδροµοι Ποδηλατικές ιαδροµές Χώροι Συνεδρίων
10 Οργανωµένες Εκδροµές Μαρίνες / Καταφύγια Κέντρα Θαλασσίων Αθληµάτων Εκδηλώσεις Παράκτιες Κρουαζιέρες Τα περισσότερα από τα πιο πάνω προϊόντα εξυπηρετούν και το βασικό τµήµα της πελατείας "Ήλιος και Θάλασσα Συν". Για τη δηµιουργία των ειδικών προϊόντων απαιτούνται επενδύσεις από το ηµόσιο Τοµέα περιλαµβανοµένων των Τοπικών Αρχών και τον Ιδιωτικό Τοµέα. Για την ενθάρρυνση του ιδιωτικού τοµέα να αναλάβει επενδύσεις προτείνεται η εισαγωγή και λειτουργία Σχεδίων Κινήτρων. Είναι απαραίτητο να επισπευσθεί η δηµιουργία και συµπλήρωση µιας σειράς έργων που αφορούν ειδικά τουριστικά προϊόντα, τα οποία τυγχάνουν µελέτης εδώ και καιρό. Προτείνονται λοιπόν συγκεκριµένες δράσεις για τα ακόλουθα προϊόντα: Υποδοµή για Αθλητικό Τουρισµό Αξιολογήθηκαν εκ νέου οι προοπτικές ανάπτυξης του Αθλητικού Τουρισµού, υπό το φως και των ευκαιριών που παρουσιάστηκαν λόγω της διοργάνωσης των Ολυµπιακών Αγώνων "Αθήνα 2004" και της απόφασης ξένων ολυµπιακών οµάδων για προπόνηση στην Κύπρο. Στον τοµέα αποδίδεται πολύ ψηλή προτεραιότητα. Όπως αποφασίστηκε σε διϋπουργική σύσκεψη που συγκλήθηκε στις 28.8.03, έχει διεξαχθεί έρευνα για τα αθλήµατα που συγκεντρώνουν το µεγαλύτερο ενδιαφέρον και ετοιµάζεται σχέδιο δράσης που θα καλύψει τόσο την επαγγελµατική/ πρωταθλητική πτυχή όσο και τη ψυχαγωγική πτυχή του Αθλητικού Τουρισµού, και θα συνίσταται σε συγκεκριµένες ενέργειες προτεραιότητας στους ακόλουθούς τοµείς: Συµπλήρωση και δηµιουργία υποδοµής διεθνών προδιαγραφών για τα αθλήµατα προτεραιότητας (ποδόσφαιρο, κολύµβηση, ποδηλασία, στίβος) και άλλα αθλήµατα, περιλαµβανοµένων των θαλασσίων αθληµάτων. Λειτουργία συστήµατος διαχείρισης και κρατήσεων όλων των αθλητικών εγκαταστάσεων που προσφέρονται για σκοπούς Αθλητικού Τουρισµού. ιοργάνωση διεθνών αθλητικών συναντήσεων, εκδηλώσεων κλπ. Γήπεδα Γκολφ Για να ενθαρρυνθούν ουσιαστικά επενδυτές να δηµιουργήσουν ψηλής ποιότητας γήπεδα γκολφ σε ιδιωτικής ιδιοκτησίας εκτάσεις, µελετάται ξανά η υφιστάµενη πολιτική και τα κριτήρια σε ότι αφορά τις επιτρεπόµενες αναπτύξεις και τις προϋποθέσεις έγκρισης. Σε ότι αφορά τη δηµιουργία τριών γηπέδων γκολφ σε κυβερνητική γη (Αγία Νάπα, Ορόκλινη, Πεντάκωµο) µελετούνται εναλλακτικοί τρόποι διάθεσης των αντίστοιχων κρατικών/ δασικών γαιών, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιµότητα των έργων και το επενδυτικό ενδιαφέρον.
11 Μαρίνες και υποδοµή για Ναυτικό Τουρισµό Νοουµένου ότι θα έχει αίσιο πέρας ο διαγωνισµός που διεξήχθη το 2003 και βρίσκεται στο στάδιο της αξιολόγησης, είναι ενδεχόµενο να ανατεθεί σύντοµα η ανάπτυξη και λειτουργία των Μαρίνων Λεµεσού, Λάρνακας και Αγίας Νάπας. Θα αποφασιστεί η διαδικασία δηµιουργίας Μαρίνας στην Πάφο και θα ετοιµαστούν εισηγήσεις για άλλα έργα υποδοµής καθώς και ρυθµίσεων που είναι απαραίτητες για την ολοκληρωµένη ανάπτυξη του Ναυτικού Τουρισµού. Αγροτουρισµός - Ανάπτυξη Τουρισµού στην Ύπαιθρο Έχει καταρτισθεί Σχέδιο Ανάπτυξης που αφορά τον Τουρισµό στην Ύπαιθρο και που συνάδει µε το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2004-2006 και το Ενιαίο Έγγραφο Προγραµµατισµού - Στόχος ύο. Το Σχέδιο αυτό δεν περιορίζεται µόνο στη διαµονή µε τη δηµιουργία καταλυµάτων σε παραδοσιακές οικοδοµές, αλλά περιλαµβάνει δράσεις και µέτρα για τη δηµιουργία ολοκληρωµένου τουριστικού προϊόντος της υπαίθρου, εµπλουτισµένου µε έργα πολιτιστικού και περιβαλλοντικού περιεχοµένου που εξυπηρετούν ειδικά ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Συγκεκριµένα έχουν τύχει επεξεργασίας δράσεις και σχέδια κινήτρων που στοχεύουν: στη δηµιουργία νέων και ποιοτική αναβάθµιση υφιστάµενων αγροτουριστικών καταλυµάτων και παραδοσιακών εστιατορίων, προώθηση άλλων δραστηριοτήτων π.χ. εκθετήρια, µουσεία, εργαστήρια παραδοσιακών τεχνών και άλλων ασχολιών στη στήριξη µεταποιητικών µονάδων που έχουν σχέση µε τοπικά προϊόντα στη δηµιουργία µονοπατιών µελέτης της φύσης, ποδηλατικών διαδροµών, θεµατικών και σύνθετων διαδροµών, θεµατικών µουσείων, κέντρων πληροφόρησης κλπ. Το Σχέδιο είναι συµπληρωµένο µε δράσεις που αφορούν την προώθηση, οργάνωση και προβολή του τουριστικού προϊόντος της Υπαίθρου. Προϊόντα και Υποδοµή για Πολιτιστικό Τουρισµό Ο πολιτισµός αποτελεί άξονα της επανατοποθέτησης και κύριο εµπλουτιστικό στοιχείο της τουριστικής εµπειρίας για όλα τα τµήµατα της πελατείας. Η δυνατότητα της Κύπρου να εξυπηρετήσει σειρά πολιτιστικών ενδιαφερόντων όπως ιστορία, αρχαιολογία, θρησκεία, παράδοση/ έθιµα, τέχνες, χειροτεχνία κλπ, είναι ευρύτατη και οι δυνατότητες που παρέχονται σήµερα για να γνωρίσει ο επισκέπτης τον πολιτισµό µας µε την ευρύτερη έννοια πρέπει να επεκταθούν µε βελτιώσεις στον τρόπο ανάδειξης και παρουσίασης των µνηµείων, των αξιοθέατων και γενικά του πολιτιστικού µας πλούτου. Όπως αναλύεται στο Σχέδιο Υλοποίησης της Στρατηγικής, σοβαρές επενδύσεις πρέπει να αναληφθούν από το ηµόσιο Τοµέα και συγκεκριµένα από το Τµήµα Αρχαιοτήτων, τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, τις Επαρχιακές ιοικήσεις, την Υπηρεσία Χειροτεχνίας καθώς και από τις Τοπικές Αρχές. Ο ΚΟΤ περιέλαβε στις δραστηριότητες του φιλόδοξο πρόγραµµα για τη δηµιουργία πολιτιστικών και άλλων διαδροµών, διοργάνωση εκδηλώσεων όπως ιεθνών Φεστιβάλ π.χ. Ετήσιο Φεστιβάλ Ταινιών, Όπερα, δηµιουργία µουσείων, κέντρων πληροφόρησης, εργαστηρίων και διάφορων δραστηριοτήτων - καλλιτεχνικών, πολιτιστικών, λαϊκής τέχνης κλπ.
Περιβάλλον και Περιβαλλοντικά Προϊόντα 12 Πέραν της αναγνώρισης της αµφίδροµης σχέσης που έχουν τουρισµός και περιβάλλον, επιβάλλεται άµεσα η δραστηριοποίηση προς την κατεύθυνση της προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος σαν συντελεστή της προσπάθειας επανατοποθέτησης της Τουριστικής Κύπρου. Οι τοµείς παρέµβασης περιλαµβάνουν την ενίσχυση του πλαισίου προστασίας και ρύθµισης, την εφαρµογή περιβαλλοντικών κριτηρίων για τις επιλογές πολιτικών και σχεδίων ανάπτυξης και σχεδιασµό έργων, την υιοθέτηση πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον και την καλλιέργεια περιβαλλοντικής νοοτροπίας. Επενδύσεις σε έργα Τουρισµού Φύσης όπως Μονοπάτια, ιαδροµές, Περιβαλλοντικά Κέντρα, Ποδηλατικές ιαδροµές, ανάδειξη Αλυκών, τοπικής χλωρίδας και πανίδας, ευκαιρίες για κατασκήνωση και ψυχαγωγία στα δάση κ.ά. παίρνουν προτεραιότητα τόσο στα προγράµµατα του ΚΟΤ όσο και στα προγράµµατα άλλων αρµόδιων υπηρεσιών, όπως το Τµήµα ασών, Υπηρεσία Περιβάλλοντος και άλλοι. ιαµονή Για τον εντοπισµό των τύπων καταλυµάτων που πρέπει να προσφέρονται έγινε σύνδεση των αναγκών των επιλεγµένων τµηµάτων αγοράς µε τύπους καταλυµάτων. Η ιεράρχηση των τύπων καταλυµάτων έγινε µε βάση τον αριθµό των τµηµάτων που εξυπηρετούν. Με βάση επίσης τα κριτήρια που αφορούν τη δυνατότητα ανάπτυξης, την αποδοτικότητα και την ανάγκη δηµιουργίας νέων κλινών για ικανοποίηση της ζήτησης µέχρι το 2010, όπως και τις διαπιστώσεις που προέκυψαν από την αξιολόγηση των υφιστάµενων τουριστικών καταλυµάτων προτείνονται οι ακόλουθες στρατηγικές κατευθύνσεις / τοµείς παρέµβασης: Τα νέα καταλύµατα που θα δηµιουργηθούν θα πρέπει να εντάσσονται στις κατηγορίες και τάξεις που εντοπίστηκε ανάγκη και που είναι τα ξενοδοχεία 3-5 αστέρων, τουριστικά χωριά, τουριστικές επαύλεις, mixed use destination resorts, µικρές µονάδες µε χαρακτήρα και αγροτουριστικά. Για την εξυπηρέτηση των επιλεγµένων τµηµάτων της αγοράς υπάρχει ανάγκη για τη δηµιουργία νέων τύπων καταλυµάτων όπως είναι τα mixed use destination resorts και µικρών µονάδων µε χαρακτήρα. Τα υφιστάµενα καταλύµατα επιβάλλεται να αναβαθµιστούν. Καταλύµατα χαµηλών κατηγοριών θα πρέπει να ενθαρρυνθούν είτε να αναβαθµιστούν στις επιλεγµένες κατηγορίες και τάξεις είτε να αποσυρθούν. Για την επίτευξη των στρατηγικών αυτών παρεµβάσεων προτείνονται: (α) (β) Η αναθεώρηση του θεσµικού πλαισίου που ρυθµίζει τη δηµιουργία και λειτουργία τουριστικών καταλυµάτων ώστε να καθοριστούν προδιαγραφές για τις νέες τάξεις καταλυµάτων που πρέπει να δηµιουργηθούν, να εισαχθούν ποιοτικά κριτήρια και να αποσαφηνιστούν / εκσυγχρονιστούν οι ποσοτικές προδιαγραφές, το σύστηµα κατάταξης και ταξινόµησης και οι µηχανισµοί µελέτης σχεδίου και ελέγχου, και Η εισαγωγή Σχεδίων Κινήτρων για αναβάθµιση και απόσυρση κλινών.
13 Ο απαιτούµενος αριθµός κλινών για την ικανοποίηση του ανώτατου αριθµού περιηγητών (3,5 εκ.) το 2010 υπολογίστηκε σε 131, 000 και οι επιπρόσθετες κλίνες που θα έπρεπε να δηµιουργηθούν σε δέκα χρόνια 22, 000. Με βάση τα σηµερινά δεδοµένα (κλίνες σε λειτουργία, υπό ανέγερση, επιπρόσθετες κλίνες που µπορούν να τοποθετούνται νόµιµα στα δωµάτια), ο συνολικός αριθµός κλινών που θα λειτουργούν το 2004 υπολογίζεται σε 120, 000 περίπου. Εποµένως, σε περίοδο τριών χρόνων δηµιουργήθηκε το 50% των απαιτούµενων επιπρόσθετων κλινών. Παράλληλα έχει αυξηθεί ο αριθµός των δεύτερων κατοικιών που αγοράζονται από µη κατοίκους Κύπρου ο οποίος προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται και µε την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επειδή οι κατοικίες αυτές χρησιµοποιούνται για τουριστική χρήση, θα µελετηθούν οι επιπτώσεις και γενικά το φαινόµενο αυτό. Η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για επίσπευση υλοποίησης των στρατηγικών παρεµβάσεων που προτείνονται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της δηµιουργίας των επιθυµητών κατηγοριών και τάξεων καταλυµάτων τα οποία θα ικανοποιούν τις ανάγκες των επιλεγµένων τµηµάτων της πελατείας και να συγκρατηθούν οι ρυθµοί δηµιουργίας νέων κλινών. ιατροφή Η Στρατηγική για τη ιατροφή στοχεύει στην ικανοποίηση των γαστρονοµικών αναγκών του επισκέπτη µε την προσφορά ποιοτικού επιπέδου διατροφής σε διαφορετικές τιµές. Κύριες επιδιώξεις της στρατηγικής για τη διατροφή είναι η αναθεώρηση του θεσµικού πλαισίου που ρυθµίζει τη δηµιουργία και λειτουργία των Κέντρων Αναψυχής τα οποία χαρακτηρίζονται από τυποποιηµένο προϊόν, έλλειψη αυθεντικότητας, χαµηλά επίπεδα εξυπηρέτησης, η ανάδειξη της Κυπριακής παραδοσιακής κουζίνας και φιλοξενίας. Ήδη ετοιµάστηκε και άρχισε να εφαρµόζεται σε πιλοτική βάση πρόγραµµα για την παραδοσιακή κουζίνα το οποίο θα επεκταθεί µε βάση τα αποτελέσµατα της πιλοτικής εφαρµογής του. Προτείνεται επίσης η διεξαγωγή σχετικής έρευνας η οποία θα καταλήξει στην ετοιµασία Οδηγού Καλού Φαγητού και σχεδίου κινήτρων για αναβάθµιση των υφιστάµενων επισιτιστικών επιχειρήσεων. Γενική Υποδοµή Η επέκταση και αναβάθµιση των αεροδροµίων τόσο από πλευράς δυναµικότητας, όσο και από πλευράς παροχής πολύ καλών γενικών και εξειδικευµένων διευκολύνσεων και ψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης, η βελτίωση των λιµανιών έτσι ώστε να χρησιµοποιούνται όχι µόνο ως σηµεία πρόσβασης αλλά και ως σηµεία που θα εξυπηρετούν τους επιβάτες κρουαζιερόπλοιων είναι θέµατα µεγάλης προτεραιότητας. Κρίσιµης σηµασίας είναι η βελτίωση και αναβάθµιση του οδικού δικτύου διότι η µοναδικότητα της τουριστικής εµπειρίας της Κύπρου βασίζεται στη δυνατότητα του επισκέπτη να διακινηθεί µε ευκολία και ασφάλεια στον τόπο. Επείγει επίσης η δηµιουργία ικανοποιητικού δικτύου πεζοδροµίων και ποδηλατοδρόµων, ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές.
14 Συγκοινωνίες Μέσω της επανατοποθέτησης επιδιώκεται καθιέρωση της Κύπρου ως ποιοτικού προορισµού, ο οποίος προσφέρει στον επισκέπτη πολυδιάστατη εµπειρία σε µικρό γεωγραφικό χώρο. Για την επίτευξη του στόχου αυτού επιβάλλεται η αναβάθµιση των υπηρεσιών που προσφέρονται στον τοµέα των συγκοινωνιών, η καλύτερη οργάνωση και ο εµπλουτισµός των µέσων συγκοινωνιών µε νέα µέσα προσαρµοσµένα στις ανάγκες των επισκεπτών, τα οποία να διασφαλίζουν εύκολη, άνετη, ασφαλή και προσιτή διακίνηση. Εµπόριο Το εµπόριο µπορεί να αποτελέσει µέσο προβολής και ανάδειξης του πολιτισµού της Κύπρου και βασικό εµπλουτιστικό στοιχείο. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαία η λήψη µέτρων που θα προσανατολίσουν την υφιστάµενη προσφορά τυποποιηµένων, µη παραδοσιακών προϊόντων προς την προσφορά αυθεντικών Κυπριακών προϊόντων και θα παρέχουν στους επισκέπτες αυξηµένες ευκαιρίες για ψώνια σε διάφορα σηµεία της Κύπρου. Περιφερειακή Στρατηγική Μέσα στα πλαίσια της στρατηγικής επανατοποθέτησης της Κύπρου η κάθε περιοχή θα κληθεί να ετοιµάσει το δικό της όραµα (regional vision) για την τουριστική της ανάπτυξη και να δηµιουργήσει ένα ξεχωριστό προϊόν (regional brand) αξιοποιώντας και επενδύοντας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της - περιβαλλοντικά, πολιτιστικά κ.ά. - και δυνατά της σηµεία ώστε να αποκτήσει τη δική της ταυτότητα. Οι φορείς της κάθε περιοχής κλήθηκαν να ετοιµάσουν µε την οικονοµική και τεχνική βοήθεια του ΚΟΤ τις περιφερειακές στρατηγικές οι οποίες θα πρέπει να καταλήξουν σε αναπτυξιακά σχέδια για το τουριστικό προϊόν και σχέδια δράσης για το µάρκετιγκ. Με τον τρόπο αυτό η κάθε περιοχή θα µπορέσει να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες της για σωστή τουριστική ανάπτυξη που να συνάδει µε την επανατοποθέτηση και τους γενικούς στρατηγικούς στόχους και θα βοηθηθεί να επιλύσει τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει σήµερα (π.χ. εποχικότητα) και να εξασφαλίσει τα επιθυµητά οφέλη από τον τουρισµό. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΑΞΙΑΣ Η Στρατηγική Ποιότητας/ Αξίας στοχεύει στην αύξηση της προσφερόµενης αξίας (value for money) βελτιώνοντας τη σχέση µεταξύ ποιότητας και τιµής. Με βάση τις επιδιώξεις του στρατηγικού σχεδίου οι ειδικοί στόχοι της Στρατηγικής Ποιότητας/ Αξίας συνοψίζονται ως εξής: Η µεγιστοποίηση της ικανοποίησης του επισκέπτη Η προσφορά πλούσιας και πολυδιάστατης τουριστικής εµπειρίας Η καλλιέργεια µοναδικού χαρακτήρα και ταυτότητας στον προορισµό
15 Η παροχή τουριστικών διευκολύνσεων και υποδοµής µεγαλύτερης ευρύτητας και ελκυστικότητας και η διατήρησή τους σε ψηλά επίπεδα ποιότητας Ο σεβασµός και η προστασία του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος και των κοινωνικών αξιών Η εξασφάλιση ψηλών επιπέδων ποιότητας στις υπηρεσίες Η βελτίωση της ευελιξίας, ετοιµότητας και αποτελεσµατικότητας του τουριστικού τοµέα Η εξασφάλιση αµειπτικότερων τιµών που να συνάδουν µε την προσφερόµενη πρόσθετη αξία µέσα σε ανταγωνιστικά πλαίσια Η αύξηση της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας του τοµέα Η καλύτερη αξιοποίηση και βελτίωση της απόδοσης των επενδύσεων στον τουρισµό Η κάλυψη των αναγκών του τοµέα σε ανθρώπινο δυναµικό από Κύπριους κυρίως Η διατήρηση της φιλοξενίας και της γνησιότητας στη σχέση του επισκέπτη µε τον Κύπριο και η καλλιέργεια τουριστικής συνείδησης Η ενίσχυση του επαγγελµατισµού. Οι τρεις βασικοί τοµείς παρέµβασης της Στρατηγικής Ποιότητας/ Αξίας είναι: Ποιότητα Ανάπτυξη Ανθρώπινου υναµικού Τιµές Τόσο η Στρατηγική Μάρκετινγκ όσο και η Στρατηγική Προϊόντος καλύπτουν επιµέρους πτυχές των πιο πάνω τοµέων και συνεισφέρουν στη βελτίωση της προσφερόµενης αξίας. Στον τοµέα της Ποιότητας προτείνεται η εισαγωγή Σχεδίων Κινήτρων για εφαρµογή συστηµάτων διασφάλισης ποιότητας και περιβαλλοντικής διαχείρισης στη Ξενοδοχειακή και Επισιτιστική Βιοµηχανία και θα καθιερωθεί η διεξαγωγή Έρευνας για την επιµέτρηση του βαθµού ικανοποίησης των επισκεπτών και την αξιολόγηση των διαφόρων πτυχών του τουριστικού προϊόντος. Στο αναθεωρηµένο θεσµικό πλαίσιο που ρυθµίζει τη δηµιουργία και λειτουργία των Ξενοδοχειακών και Επισιτιστικών Επιχειρήσεων θα ενσωµατωθούν ποιοτικά κριτήρια και πρότυπα και θα επανεξεταστούν οι τρόποι εφαρµογής τους ώστε να καταστούν πιο σύγχρονοι, ευέλικτοι και αποτελεσµατικοί. Με βάση τις εισηγήσεις που περιέχονται στη Μελέτη του ειδικού εµπειρογνώµονα τις υπηρεσίες του οποίου εξασφάλισε ο Οργανισµός, θα εφαρµοστεί Σύστηµα εικτών Αειφορίας του προορισµού. Οι είκτες Αειφορίας επιτρέπουν την παρακολούθηση του βαθµού επιτυχίας των ποιοτικών στόχων του Στρατηγικού Σχεδίου.
16 Σε περιφερειακό επίσης επίπεδο προτείνεται η ετοιµασία και εφαρµογή σχεδίων ανάπλασης και εξυγίανσης του δοµηµένου περιβάλλοντος των τουριστικών περιοχών. Στον τοµέα της Ανάπτυξης Ανθρώπινου υναµικού προτείνεται η διεξαγωγή µελέτης η οποία θα καθορίσει τις ποιοτικές και ποσοτικές ανάγκες της τουριστικής βιοµηχανίας και θα εισηγηθεί προγράµµατα εκπαίδευσης και επιµόρφωσης για όλο το φάσµα των εργοδοτουµένων καθώς και για νέους τοµείς και ειδικότητες. Με βάση τα πορίσµατα της µελέτης θα καθοριστεί επίσης ο ρόλος και ο τρόπος λειτουργίας της Ακαδηµίας Τουρισµού. Θα θεσµοθετηθεί υποχρεωτικό εισαγωγικό πρόγραµµα για νεοεισερχόµενο αλλοδαπό προσωπικό και θα καθοριστούν και ελεγχθούν τα ελάχιστα προσόντα για απασχόληση αλλοδαπών στην τουριστική βιοµηχανία. Στον τοµέα των τιµών θα επιδιωχθεί η συστηµατική παρακολούθηση τους σε σύγκριση µε ανταγωνιστικούς προορισµούς.