ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΕΕ/ΤΜΗΜΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΚΕΡΚΥΡΑ, ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ, 2007
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 1.1 Περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης λειτουργίας του ΧΥΤΑ Κέρκυρας... 5 1.2 Προσέγγιση του θέµατος της διαχείρισης των απορριµµάτων σύµφωνα µε τα Ελληνικά δεδοµένα... 6 1.3 Ποσότητες και ποιοτική σύσταση των απορριµµάτων... 8 2. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ... 9 Ν.1650/86 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986), άρθρο 12... 9 Ν. 3536/07 (ΦΕΚ 42Α/23-2-2007). Το άρθρο 30 τροποποιεί την παράγραφο 2 του άρθρου 12 του Ν. 1650/86 (Εθνικός Σχεδιασµός, Περιφερειακός Σχεδιασµός, ΦΟ ΣΑ, απαγόρευση ΧΑ Α).... 9 Κ.Υ.Α. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β/22.12.2003), ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων, ΕΣ Α, ΠΕΣ Α.... 10 Κ.Υ.Α. 114218/1997 (ΦΕΚ 1016 Β/17-11-1997): «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραµµάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων»... 12 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 Β/16-12-2002): «Μέτρα και όροι για την υγειονοµική ταφή των αποβλήτων»... 12 Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179Α/6-8-2001): «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων-ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (Ε.Ο.Ε..Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις»... 18 Η Εναλλακτική ιαχείριση των Στερεών Αποβλήτων... 23 Π.. 109/2004 (ΦΕΚ 75Α/5-3-2004): Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των µεταχειρισµένων ελαστικών των οχηµάτων. Πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείρισή τους.... 24 Π.. 82/2004 (ΦΕΚ 64 Α /2-3-2004): «Αντικατάσταση της 98012/2001/1996 ΚΥΑ «Καθορισµός µέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων» (Β 40). «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων»... 24 Π.. 116/2004 (ΦΕΚ 81Α/5-3-2004): «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των οχηµάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιµοποιηµένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιηµένων καταλυτικών µετατροπέων σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ «για τα ης οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους» του Συµβουλίου της 18 Σεπτεµβρίου 2000».... 24 Π.. 115/2004 (ΦΕΚ 80Α/5-3-2004): «Αντικατάσταση της 73537/1438/1995 κοινής υπουργικής απόφασης «ιαχείριση των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν ορισµένες επικίνδυνες ουσίες» (Β 781) και 19817/2000 κοινής υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση της 73537/1995 κοινής ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -2-
υπουργικής απόφασης κ.λ.π.» (Β 963). «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιµοποιηµένων Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών».... 25 Π. 117/2004 ( ΦΕΚ 82 Α /5-3-2004): Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις των Οδηγών 2002/95 «σχετικά µε το περιορισµό της χρήσης επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» και 2002/96 «σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ης ηλεκτρονικού εξοπλισµού» του Συµβουλίου της 27 Ιανουαρίου 2003».... 25 Κ.Υ.Α. 80568/4225/1991 (ΦΕΚ 641 Β / 7-8-1991): «Μέθοδοι, όροι και περιορισµοί για την χρησιµοποίηση στην γεωργία της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυµάτων»... 27 Κ.Υ.Α. 37591/2031/2003 (ΦΕΚ 1419Β/1-10-2003): «Μέτρα και όροι για την διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονοµικές µονάδες»... 27 3. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 29 3.1 Στάδια διαχείρισης - µέθοδοι επεξεργασίας... 29 3.1.1 Μεταφόρτωση στερεών αποβλήτων... 29 3.1.2 ιαλογή στην Πηγή... 29 3.1.3 Κέντρα ιαλογής Υλικών- Κ..Α.Υ... 30 3.1.4 Μηχανική Ανακύκλωση... 30 3.1.5 Αερόβια Βιολογική Επεξεργασία (Κοµποστοποίηση)... 31 3.1.6 Αναερόβια βιολογική επεξεργασία Αναερόβια ζύµωση... 31 3.1.7 Μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας... 32 3.1.8 Βιολογική Ξήρανση... 35 3.1.9 Θερµικές µέθοδοι επεξεργασίας... 35 3.1.10 Αποτέφρωση Καύση... 36 3.1.11 Πυρόλυση... 37 3.1.12 Αεριοποίηση... 38 3.1.13 Αεριοποίηση/υαλοποίηση µε την τεχνική πλάσµατος... 38 3.1.14 Υγειονοµική ταφή... 40 4. ΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ... 42 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 42 Α. ΙΑ ΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (.Ε. Ι.Σ.Α.).... 43 ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -3-
Β. ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (Ε.Μ.Α.Κ.) ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ (Χ.Υ.Τ.Υ.) ΝΟΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ... 52 Γ. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΝΙΩΝ ΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ... 56. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 61 ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ... 67 ΜΟΝΑ Α ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ... 68 Ε. Η ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ... 70 5. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ... 73 7. ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ... 79 ΣΥΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΡΓΩΝ:... 80 Βιβλιογραφία:... 82 ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -4-
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Μόνιµη Επιτροπή Περιβάλλοντος και Οικολογίας του ΤΕΕ/ΤΚ παρακολουθεί µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις και τους προβληµατισµούς που αναπτύσσονται τον τελευταίο καιρό σχετικά µε το θέµα της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΣΑ)-δηλαδή των οικιακών απορριµµάτων-του νοµού Κέρκυρας. Ο τρόπος διαχείρισης των ΣΑ στην παρούσα στιγµή πραγµατοποιείται µε διαλογή στην πηγή (πράσινοι κάδοι για το σύµµεικτο κλάσµα και µπλε κάδοι για τα ανακυκλώσιµα υλικά: χαρτί, αλουµίνιο, πλαστικό, σίδερο) και Μηχανική Ανακύκλωση µε τη λειτουργία ενός Κέντρου ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών (Κ ΑΥ). Το σύµµεικτο κλάσµα και το υπολειµµατικό κλάσµα της ανακύκλωσης οδηγείται στον Χώρο Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ), ο οποίος βρίσκεται στη θέση Ακροκέφαλος Τεµπλονίου (Κεντρική Κέρκυρα). Η επιφάνεια του ΧΥΤΑ είναι 100 στρέµµατα και ο χρόνος λειτουργίας του υπολογίστηκε στα 19 έτη (ξεκινώντας από το 1999) µε µια ετήσια απόθεση απορριµµάτων 48000 τόνους. 1.1 Περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης λειτουργίας του ΧΥΤΑ Κέρκυρας Στην περιοχή του Τεµπλονίου λειτουργούσε για 20 περίπου χρόνια ένας Χώρος Ανεξέλεγκτης ιάθεσης Απορριµµάτων (ΧΑ Α), ο οποίος έχει αποκατασταθεί πλέον και πλησίον αυτού του χώρου βρίσκεται ο ΧΥΤΑ που λειτουργεί τώρα. Ο ΧΥΤΑ σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί 4 ήµους εξυπηρετώντας τελικά 11 ήµους µε αποτέλεσµα να µικρύνει δραµατικά ο χρόνος ζωής του και να παρουσιάζει κορεσµό στον παρόν. Γενικότερα το έργο και η λειτουργία του παρουσιάζει ελλείψεις και κακοτεχνίες. Πιο συγκεκριµένα ύστερα από επίσκεψη στο χώρο µελών της Μόνιµης Επιτροπής και βασιζόµενοι στις παρατηρήσεις του κλιµακίου ποιότητας περιβάλλοντος η υφιστάµενη κατάσταση λειτουργίας του ΧΥΤΑ περιγράφεται ως εξής: Τα απορρίµµατα συναντούνται χωρίς υλικό επικάλυψης σε πολλά σηµεία. εν υπάρχει ο κατάλληλος µηχανολογικός εξοπλισµός συµπίεσης των απορριµµάτων κατά την ταφή τους. εν υπάρχει αντιπυρική ζώνη 10 µέτρων όπως ορίζεται από την έγκριση περιβαλλοντικών όρων και την µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. εν υπάρχει περιµετρική δεντροφύτευση για την µείωση της όχλησης. Το συρµατόπλεγµα περιµετρικά του ΧΥΤΑ έχει διανοιχτεί µε αποτελέσµατα να εισέρχονται ζώα. Ο δανειοθάλαµος υλικού επικάλυψης έχει κατασκευαστεί µε µεγάλη κλίση (χωρίς βαθµίδες) µε αποτέλεσµα τη διάβρωση των πρανών. Επίσης σε παρακείµενη περιοχή δανειοθαλάµου έχει συναντηθεί ο υδροφόρος ορίζοντας, ο οποίος είναι ψηλά καταστώντας την περιοχή ακατάλληλη για τέτοιες δραστηριότητες. Ο επιπλέον χώρος που δηµιουργήθηκε λόγω του δανειοθαλάµου χρησιµοποιήθηκε για την απόρριψη ογκωδών αντικειµένων. Ο ΧΥΤΑ δέχεται παράνοµα απόβλητα που δεν προσοµοιάζουν προς τα οικιακά όπως: νοσοκοµειακά, αδρανή υλικά, ογκώδη αντικείµενα, λάστιχα αυτοκινήτων, ηλεκτρολογικό και ηλεκτρονικό εξοπλισµό (ψυγεία, κουζίνες, τηλεοράσεις, υπολογιστές κτλ), ξενοδοχειακό εξοπλισµό κτλ. ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -5-
Η ανεξέλεγκτη απόρριψη-ταφή απορριµµάτων εκτός µεµβράνης έρχεται σε πλήρη αντίθεση µε όλους τους κανόνες ασφάλειας, µε αποτέλεσµα να ξεσπάσει φωτιά τον περασµένο Ιούλιο, η οποία καίει συνεχώς λόγω έλλειψης κατάλληλων µέτρων προστασίας. Τα περιµετρικά στραγγίσµατα λόγω υπερχείλισης της περιµετρικής τάφρου, ακόµα και σε περίοδο χωρίς βροχοπτώσεις, έχουν καταλήξει στην τάφρο απορροής όµβριων υδάτων και διαφεύγουν στο παρακείµενο ρέµα εκτός του ΧΥΤΑ ανεξέλεγκτα, προκαλώντας ρύπανση στην γύρω περιοχή και κίνδυνο για την δηµόσια υγεία. Η διασπορά απορριµµάτων εξαιτίας του ανέµου είναι έντονη παντού και δεν υπάρχουν κινητά παραπετάσµατα για την συγκράτηση τους. Ο βιολογικός καθαρισµός των στραγγισµάτων για µεγάλο χρονικό διάστηµα δεν λειτουργούσε ή λειτουργούσε πληµµελώς. εν υπάρχει δίκτυο συλλογής και ελεγχόµενης απαγωγής του παραγόµενου βιοαερίου καθώς και καύσης του. εν υπάρχει σύστηµα περιβαλλοντικής παρακολούθησης για την ασφάλεια της ποιότητας λειτουργίας του ΧΥΤΑ. εν υπάρχει σύστηµα ελέγχου ποιότητας των υπόγειων υδάτων µέσω γεωτρήσεων και µετρήσεις της υφιστάµενης κατάστασης ρύπανσης. εν λειτουργεί η εγκατάσταση έκπλυσης των τροχών των απορριµµατοφόρων. εν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα µέτρα περιορισµού του παρασιτολογικού φορτίου (εµφάνιση τρωκτικών κτλ.). Βασιζόµενοι στις παραπάνω παρατηρήσεις κρίνουµε επείγουσα την άµεση αναβάθµιση του τρόπου λειτουργίας της υφιστάµενης εγκατάστασης του ΧΥΤΑ καθώς και µια σειρά επιπλέον προτάσεων που αφορούν συνολικά την διαχείριση των ΣΑ που παρουσιάζονται σε επόµενο κεφάλαιο. 1.2 Προσέγγιση του θέµατος της διαχείρισης των απορριµµάτων σύµφωνα µε τα Ελληνικά δεδοµένα Η χωροθέτηση Χώρων ιάθεσης Απορριµµάτων (Χ Α) στην Ελλάδα αποτελεί µια δύσκολη διαδικασία λόγω µιας αυξηµένης κοινωνικής αντίδρασης του συνόλου που πιθανά θα γειτνιάσει µε τέτοιους χώρους. Οι πηγές της αντίδρασης αυτής είναι καταρχήν η υποβαθµισµένη και συχνά επικίνδυνη φύση των αποβλήτων. Επίσης, βασική πηγή της κοινωνικής αντίδρασης είναι συχνά η ανησυχία του κόσµου για τη µη σωστή σχεδίαση τέτοιων Χ Α και την κακή λειτουργία τους. Η ίδια καχυποψία και αρνητική στάση επικρατεί γενικότερα για όλους τους χώρους διάθεσης ή αποθήκευσης επικίνδυνων αποβλήτων αλλά και γενικότερα διαχείρισης αποβλήτων (στερεών και υγρών). Στην Ελλάδα µέχρι το µέσω της δεκαετίας του 90 υπήρχαν πάνω από 4000 Χώροι Ανεξέλεγκτες ιάθεσης Απορριµµάτων (ΧΑ Α-χωµατερές). Με τον όρο αυτό περιγράφεται η διάθεση απορριµµάτων σε χώρους, οι οποίοι δεν πληρούν τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος για την αποφυγή εκποµπής αερίων ρύπων ή µόλυνσης των υπόγειων υδάτων. Σηµειώνεται ότι από το σύνολο των οικιακών αποβλήτων που παράγονται στη χώρα, ένα ποσοστό 53% διατίθεται σε περίπου 30 ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -6-
οργανωµένους χώρους υγειονοµικής ταφής, ενώ το υπόλοιπο απορρίπτεται σε ανεξέλεγκτες χωµατερές. Το 1997,οι ανεξέλεγκτες χωµατερές ξεπερνούσαν τις 6500, αλλά στο τέλος του 2001 ο αριθµός αυτός µειώθηκε σε 2182 χωµατερές. Το υπουργείο, σε συνεργασία µε τις περιφέρειες και τους δήµους υλοποιεί ένα πρόγραµµα µείωσης των ΧΑ Α, µε απώτερο στόχο τη λειτουργία ενός και µόνο τέτοιου χώρου ανά Καποδιστριακό δήµο. Αυτήν τη στιγµή διατηρούνται 1300 ΧΑ Α και περίπου το 45% του πληθυσµού δεν εξυπηρετείται από Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ). Η προοπτική να κλείσουν οι ΧΑ Α έχει µεταφερθεί για το τέλος του 2008. Αντίθετα οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει στο επόµενο βήµα-µετά τους ΧΥΤΑ- στους Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων (ΧΥΤΥ), το ολοκληρωµένο πλέον σύστηµα διαχείρισης που στηρίζεται στην ανακύκλωση και στη δραστική µείωση των σκουπιδιών που θα καταλήγουν σε ταφή. Οι ΧΑ Α και οι ΧΥΤΑ, η παλαιά δηλαδή προσέγγιση στη διάθεση των αστικών απορριµµάτων δοκιµάστηκαν και απέτυχαν σε παγκόσµιο επίπεδο. Τα πλεονεκτήµατα της ταφής συνοψίζονται στα ακόλουθα: Μικρό κόστος κατασκευής Σχετικώς εύκολη τεχνολογία Παραγωγή βιο-αερίου Επαναχρησιµοποίηση χώρου µετά την πλήρωση Αντίθετα τα µειονεκτήµατα είναι: Παραγωγή µεθανίου (εφόσον δεν καίγεται το βιο-αέριο) Παραγωγή CO 2 (εφόσον καίγεται το βιο-αέριο) υσχερής η εύρεση χώρων για την ταφή των απορριµµάτων Σχετικώς υψηλό κόστος µεταφοράς Ανάγκη παρακολούθησης της συµπεριφοράς έναντι διαφυγής ρύπων Κατάληψη µεγάλης έκτασης Κοινωνική αντίδραση κατά τη χωροθέτηση των ΧΥΤΑ και τη µεταφορά των απορριµµάτων Μεγάλος όγκος των απορριµµάτων Υψηλό κόστος λειτουργίας των ΧΥΤΑ Η υφιστάµενη κατάσταση ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων στη Χώρα µας αποτυπώνεται µε τα ήδη κατασκευασµένα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων ( ΣΑ), τα υλοποιούµενα έργα ( ΣΑ), τις χρηµατοδοτήσεις των έργων και τελικά µε τον εξυπηρετούµενο πληθυσµό. Συγκεκριµένα τα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων ( ΣΑ) είναι: Έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν 45 ΧΥΤΑ προς εξυπηρέτηση 318 ΟΤΑ σε όλη την Ελλάδα. Έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν 3 ΕΜΑΚ (εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κοµποστοποίησης). Έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν 6 ΣΜΑ (Σταθµοί Μεταφόρτωσης Απορριµµάτων). Σήµερα λειτουργούν στη Χώρα µας τρεις (3) εγκαταστάσεις επεξεργασίας του βιοαποδοµίσηµου κλάσµατος των αστικών αποβλήτων (Άνω Λιόσια, Καλαµάτα, Χανιά). ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -7-
Υπό υλοποίηση βρίσκονται τα εξής: 56 νέοι ΧΥΤΑ και επεκτάσεις βρίσκονται σε φάση υλοποίησης µε εγκεκριµένη χρηµατοδότηση, οι οποίοι θα εξυπηρετήσουν περίπου 670 ΟΤΑ. 48 Σταθµοί Μεταφόρτωσης Απορριµµάτων (ΣΜΑ) βρίσκονται υπό υλοποίηση. Η υλοποίηση των παραπάνω έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί µέχρι το 2008. 1.3 Ποσότητες και ποιοτική σύσταση των απορριµµάτων Τα οικιακά απορρίµµατα ποικίλουν ως προς τη σύσταση και την ποσότητά τους. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις µεταβλητές αυτές, είναι: το βιοτικό επίπεδο, τα καταναλωτικά πρότυπα, η κινητικότητα του αστικού πληθυσµού και οι εποχές του έτους. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τα εµπορικής προέλευσης απορρίµµατα είναι κυρίως υλικά συσκευασίας. Με βάση τον Εθνικό Σχεδιασµό ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (2003), στην Ελλάδα παράγονται περίπου 4,6 εκατοµµύρια τόνοι αστικών αποβλήτων ετησίως. Στην περιφέρεια Αττικής παράγεται το 39% της ετήσιας ποσότητας, ενώ σηµαντική ποσότητα (16%) παράγεται και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Το 1997, η µέση παραγωγή ανερχόταν σε 0,97 kg/κάτοικο/ηµέρα,το 2001 ανήλθε σε 1,14 Kg/κάτοικο/ηµέρα και το 2006 ανήλθε σε 1,5 Kg/κάτοικο/ηµέρα. Στο ιάγραµµα 1.1 που ακολουθεί απεικονίζεται η µέση ποιοτική σύσταση των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα µε βάση τον Εθνικό Σχεδιασµό ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (2003). Θα πρέπει να σηµειωθεί πως για την επιλογή της κατάλληλη µεθόδου επεξεργασίας των αστικών αποβλήτων, είναι σηµαντικό να γίνουν µελέτες για την ταυτοποίηση της σύστασής τους. Οποιαδήποτε τεχνική επεξεργασίας και να επιλεχθεί ενδέχεται να οδηγηθεί σε αστοχία αν δεν είναι γνωστή η ακριβή σύσταση των απορριµµάτων. ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -8-
ιάγραµµα 1.1: Σύσταση των οικιακών απορριµµάτων στην Ελλάδα 2. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Οι κυριότεροι νόµοι που αφορούν τη διαχείριση των στερεών µη επικινδύνων αποβλήτων παρουσιάζονται παρακάτω: Ν.1650/86 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986), άρθρο 12. Ν. 3536/07 (ΦΕΚ 42Α/23-2-2007). Το άρθρο 30 τροποποιεί την παράγραφο 2 του άρθρου 12 του Ν. 1650/86 (Εθνικός Σχεδιασµός, Περιφερειακός Σχεδιασµός, ΦΟ ΣΑ, απαγόρευση ΧΑ Α). Πιο συγκεκριµένα: Άρθρο 30, Ν. 3536/07: 1. Η προσωρινή αποθήκευση, µεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων σε κάθε Περιφέρεια της χώρας διενεργείται µε ευθύνη των Φορέων ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Φο ΣΑ), που προβλέπονται στο άρθρο 7 παρ. 2 της Κ.Υ.Α. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β /22.12.2003), οι οποίοι αντιστοιχούν στις διαχειριστικές ενότητες κάθε Περιφέρειας και οι οποίοι οργανώνονται σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στις επόµενες παραγράφους. (Οι Φο ΣΑ είναι δυνατόν να συνιστώνται από Ο.Τ.Α. που ανήκουν σε περισσότερες της µίας διαχειριστικές ενότητες και να έχουν την ευθύνη για την υλοποίηση των ανωτέρω ενεργειών στο γεωγραφικό χώρο που αντιστοιχεί σε αυτές). 2. Οι Ο.Τ.Α. που ανήκουν σε κάθε διαχειριστική ενότητα και οι οποίοι δεν έχουν µέχρι την ισχύ του παρόντος συστήσει Φο ΣΑ υποχρεούνται εντός προθεσµίας που καθορίζεται µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της οικείας Περιφέρειας να προβούν στη σύσταση συνδέσµου ή ανώνυµης εταιρίας O.T.A., µε σκοπό την άσκηση των δραστηριοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 7 παρ. 2 της Κ.Υ.Α. 50910/2727/16.12.2003 (ΦΕΚ 1909 Β / 22.12.2003) ή είναι συναφείς µε αυτές. 4. Σε περίπτωση που οι Ο.Τ.Α. διαχειριστικής ενότητας δεν προβούν στη σύσταση του συνδέσµου ή της ανώνυµης εταιρίας, εντός της προθεσµίας της παραγράφου 2 του παρόντος, τότε µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της οικείας Περιφέρειας συνιστάται αναγκαστικός σύνδεσµος, στον οποίο συµµετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι Ο.Τ.Α. που ανήκουν στην οικεία διαχειριστική ενότητα, µε σκοπό την άσκηση των δραστηριοτήτων που αναφέρονται ανωτέρω. Ο σύνδεσµος αυτός λειτουργεί σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 245 έως 249 του Κώδικα ήµων και Κοινοτήτων που κυρώθηκε µε το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006. 5. Αν η λειτουργία των νοµικών προσώπων των προηγούµενων παραγράφων είναι σε τέτοιο βαθµό πληµµελής ή ανεπαρκής, ούτως ώστε να τίθεται εξ αυτού του λόγου σε προφανή και σοβαρό κίνδυνο ή η δηµόσια υγεία ή το γενικότερο δηµόσιο συµφέρον, ο Γενικός Γραµµατέας της οικείας Περιφέρειας, µε ειδικά αιτιολογηµένη απόφασή του και µετά από εισήγηση του προϊσταµένου της Τεχνικής Υπηρεσίας, είναι δυνατόν να αναθέσει την υλοποίηση των δραστηριοτήτων τους, για το εκάστοτε επιβαλλόµενο χρονικό διάστηµα, στις αρµόδιες υπηρεσίες αυτής ή σε άλλο νοµικό πρόσωπο. 6. Υφιστάµενες επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α. που έχουν συσταθεί βάσει των διατάξεων του Π.. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α ), µε όµοιο προς τα ανωτέρω αντικείµενο δραστηρι- ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -9-
ότητας, µετατρέπονται εντός τριετίας από την έναρξη ισχύος του παρόντος σε ανώνυµες εταιρίες της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου, εφαρµοζοµένων στην περίπτωση αυτή αναλόγως των ρυθµίσεων του άρθρου 269 του Κώδικα ήµων και Κοινοτήτων που κυρώθηκε µε το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006. Κ.Υ.Α. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β/22.12.2003), ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων, ΕΣ Α, ΠΕΣ Α. Πιο συγκεκριµένα: Άρθρο 6, ΚΥΑ 50910/2727/03: 1. Περιφερειακός Σχεδιασµός ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων: α. Για κάθε Περιφέρεια της χώρας καταρτίζεται Περιφερειακό Σχέδιο ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣ Α). β. Το ΠΕΣ Α εξειδικεύει τις γενικές κατευθύνσεις που περιέχονται στο ΕΣ Α και αποσκοπεί: β1) στην επιλογή των περιοχών που συγκροτούν τις ενότητες διαχείρισης στερεών αποβλήτων (διαχειριστικές ενότητες), β2) στον καθορισµό των µεθόδων διαχείρισης που πρέπει να εφαρµόζονται σε κάθε διαχειριστική ενότητα, β3) στην εξειδίκευση συγκεκριµένων µέτρων, όρων και περιορισµών για την επίτευξη των στρατηγικών και ποσοτικών στόχων που καθορίζονται στο ΕΣ Α. 2. Φορέας σχεδιασµού: Αρµόδιος φορέας για την κατάρτιση του ΠΕΣ Α είναι η οικεία Περιφέρεια. Σε περίπτωση που ο σχεδιασµός διαχείρισης στερεών αποβλήτων περιλαµβάνει διαχειριστικές ενότητες διαπεριφερειακού χαρακτήρα, η κατάρτισή του ΠΕΣ Α γίνεται µετά από συνεργασία των εµπλεκόµενων όµορων περιφερειών και εγκρίνεται σύµφωνα µε την παράγραφο 5 (εδαφ.β) του άρθρου αυτού. Άρθρο 7, ΚΥΑ 50910/2727/03: 1. Υπόχρεοι φορείς για τη συλλογή και µεταφορά των αποβλήτων: α. Η συγκέντρωση και τοποθέτηση σε κάδους των στερεών αποβλήτων γίνεται µε ευθύνη του κυρίου, νοµέα ή κατόχου του χώρου από τον οποίο προέρχονται τα απόβλητα, σύµφωνα µε τις εκάστοτε ισχύουσες υγειονοµικές διατάξεις, τις σχετικές διατάξεις του Γενικού Οικοδοµικού Κανονισµού και τους σχετικούς κανονισµούς καθαριότητας των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) πρώτου βαθµού. Η οργάνωση των µέσων (κάδων) συγκέντρωσης και τοποθέτησης των αστικών αποβλήτων γίνεται από τον οικείο ΟΤΑ πρώτου βαθµού. Αντιστοίχως, η οργάνωση των µέσων (κάδων) συγκέντρωσης/τοποθέτησης των µη αστικών αποβλήτων γίνεται µε ευθύνη του κυρίου, νοµέα ή κατόχου του χώρου. β. Οι εργασίες συλλογής και µεταφοράς των στερεών αποβλήτων εκτελούνται µε ευθύνη των οικείων ΟΤΑ πρώτου βαθµού, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 8 της παρούσας απόφασης. Οι παραπάνω φορείς µπορούν να µη δέχονται στερεά απόβλητα, εξαιρουµένων των οικιακών, τα οποία λόγω της σύνθεσης, του είδους ή της ποιότητας και της ποσότητάς τους ή επειδή παράγονται σε χώρους απρόσιτους και αποµακρυσµένους, δεν καθιστούν µε τις υπάρχουσες δυνατότητες εφικτή την πραγµατοποίηση των εργασιών συλλογής και µεταφοράς. Στις περιπτώσεις αυτές, η συλλογή και µεταφορά των αποβλήτων, γίνεται µε ευθύνη και δαπάνες του κυρίου, νοµέα ή κατόχου του χώρου απ' όπου προέρχονται τα απόβλητα, σύµφωνα µε το άρθρο 8 της παρούσας απόφασης και µε βάση τις εκάστοτε ισχύουσες υγειονοµικές ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -10-
διατάξεις και τους κανονισµούς καθαριότητας των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθµού. β. Οι πιο πάνω υπόχρεοι φορείς: β1) υποχρεούνται να διαθέτουν τα συλλεγόµενα στερεά απόβλητα στις εγκαταστάσεις της οικείας διαχειριστικής ενότητας που ορίζεται από το ΠΕΣ Α. β2) είναι υπεύθυνοι για την εκπόνηση των µελετών που προβλέπονται στο άρθρο 8 της παρούσας απόφασης. 2. Υπόχρεοι φορείς για την προσωρινή αποθήκευση, µεταφόρτωση, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων: α. Η προσωρινή αποθήκευση, µεταφόρτωση, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων, γίνεται µε ευθύνη του Φορέα ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Φο ΣΑ), που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 1650/1986. Για την πραγµατοποίηση των ως άνω εργασιών διαχείρισης, ο Φο ΣΑ πρέπει να λάβει τις άδειες που προβλέπονται στο άρθρο 8 της παρούσας απόφασης. Ο παραπάνω φορέας µπορεί να µη δέχεται απόβλητα, εξαιρουµένων των αστικών, τα οποία λόγω της σύνθεσης, του είδους ή της ποιότητας και της ποσότητάς τους, δεν καθιστούν µε τις υπάρχουσες δυνατότητες εφικτή την πραγµατοποίηση των εργασιών διαχείρισης. Στις περιπτώσεις αυτές, η διαχείριση γίνεται µε ευθύνη και δαπάνες του κυρίου, νοµέα ή κατόχου του χώρου απ' όπου προέρχονται τα απόβλητα και σύµφωνα µε τις άδειες που προβλέπονται στο άρθρο 8 της παρούσας απόφασης. β. Ο Φο ΣΑ υποχρεούται να εκπονεί τις απαιτούµενες µελέτες για τη λήψη των αδειών που προβλέπονται στο άρθρο 8 της παρούσας απόφασης, καθώς και τυχόν άλλες µελέτες που απαιτούνται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. γ. Ο Φο ΣΑ είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία των υφιστάµενων εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και την υλοποίηση των έργων ή δραστηριοτήτων που καθορίζονται από το εγκεκριµένο ΠΕΣ Α και σύµφωνα µε τους ειδικότερους όρους, µέτρα, περιορισµούς και προϋποθέσεις που έχουν τεθεί γι' αυτές. δ. Ο Φο ΣΑ υποχρεούται πριν τον τερµατισµό λειτουργίας της εγκατάστασης ή του χώρου διάθεσης ή αξιοποίησης των αποβλήτων να προβαίνει στη λήψη των αναγκαίων µέτρων για την εξυγίανση, την αποκατάσταση και την µετέπειτα φροντίδα της εν λόγω εγκατάστασης ή χώρου σύµφωνα µε το άρθρο 9 της παρούσας απόφασης. Οι υπόχρεοι φορείς που αναφέρονται στις προηγούµενες παραγράφους µπορούν να αναθέτουν τη διαχείριση των αποβλήτων σε φυσικά η νοµικά πρόσωπα, σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας. Όµως σε περίπτωση που από τις δραστηριότητες διαχείρισης προκαλείται ρύπανση στο περιβάλλον, ο υπόχρεος φορέας υποχρεούται στη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών µέτρων για την αποτροπή ή την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης, άλλως επιβάλλονται σ' αυτόν οι κυρώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 15 της παρούσας απόφασης. Άρθρο 16, ΚΥΑ 50910/2727/03: 2. α. Υφιστάµενοι, κατά την έναρξη ισχύος της παρούσας, Περιφερειακοί Σχεδιασµοί ιαχείρισης Αποβλήτων, εξακολουθούν να ισχύουν µέχρι την αναθεώρηση ή τροποποίησή τους, η οποία πραγµατοποιείται µέσα σε δύο(2) χρόνια ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -11-
από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης ώστε να εναρµονισθούν µε τις διατάξεις της. Κ.Υ.Α. 114218/1997 (ΦΕΚ 1016 Β/17-11-1997): «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραµµάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων» Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 Β/16-12-2002): «Μέτρα και όροι για την υγειονοµική ταφή των αποβλήτων» Πιο συγκεκριµένα: Άρθρο 4 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Εθνική στρατηγική για τη µείωση των βιοαποδοµήσιµων αστικών αποβλήτων στους ΧΥΤΑ: 1. Η εθνική στρατηγική για τη µείωση των βιοαποδοµήσιµων αστικών αποβλήτων που προορίζονται για χώρους υγειονοµικής ταφής (ΧΥΤΑ) προσδιορίζεται από το ΥΠΕΧΩ Ε σε συνεργασία µε τους συναρµόδιους φορείς του ηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα και περιλαµβάνει τη λήψη των αναγκαίων και κατάλληλων µέτρων για την επίτευξη των ακόλουθων στόχων: α) Μέχρι την 16η Ιουλίου 2010 τα βιοαποδοµήσιµα αστικά απόβλητα που προορίζονται για χώρους υγειονοµικής ταφής πρέπει να µειωθούν στο 75% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των βιοαποδοµήσιµων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιµα τυποποιηµένα στοιχεία της Eurostat. β) Μέχρι την 16η Ιουλίου 2013 τα βιοαποδοµήσιµα αστικά απόβλητα που προορίζονται για χώρους υγειονοµικής ταφής πρέπει να µειωθούν στο 50% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των βιοαποδοµήσιµων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιµα τυποποιηµένα στοιχεία της Eurostat. γ) Μέχρι την 16η Ιουλίου 2020 τα βιοαποδοµήσιµα αστικά απόβλητα που προορίζονται για χώρους υγειονοµικής ταφής πρέπει να µειωθούν στο 35% της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας των βιοαποδοµήσιµων αστικών αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιµα τυποποιηµένα στοιχεία της Eurostat. 2. Τα µέτρα για την επίτευξη των στόχων της προηγούµενης παραγράφου αναφέρονται κυρίως στην προώθηση της αξιοποίησης των αποβλήτων και ειδικότερα στην ανακύκλωση, λιπασµατοποίηση ή παραγωγή βιοµεθανίου ή ανάκτηση υλικών/ενέργειας (άρθρο 21 Παράρτηµα ΙΙΒ της 69728/1996 κοινή υπουργική απόφαση) και λαµβάνονται σε εφαρµογή: α) Των διατάξεων του άρθρου 1 (παρ. 2β) του Ν. 2939/2001 "Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ιαχείρισης κ.λπ." και των ειδικότερων ρυθµίσεων του νόµου αυτού. β) Των διατάξεων των άρθρων 7 και 10 της 69728/824/1996 κοινή υπουργική απόφαση όσον αφορά τα µη επικίνδυνα και αδρανή απόβλητα και των άρθρων 5 και 7 της 19396/1997 κοινή υπουργική απόφαση όσον αφορά τα επικίνδυνα απόβλητα. Άρθρο 5 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Κατηγορίες χώρων ταφής: Κάθε χώρος υγειονοµικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ) κατατάσσεται σε µια από τις ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -12-
ακόλουθες κατηγορίες: -ΧΥΤ επικίνδυνων αποβλήτων -ΧΥΤ µη επικίνδυνων αποβλήτων -ΧΥΤ αδρανών αποβλήτων Άρθρο 6 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Απόβλητα µη αποδεκτά σε χώρους υγειονοµικής ταφής 1. Σε χώρους υγειονοµικής ταφής δεν γίνονται δεκτά από τους υπόχρεους φορείς λειτουργίας των ΧΥΤΑ τα ακόλουθα απόβλητα: α) τα υγρά απόβλητα β) τα απόβλητα τα οποία σε συνθήκες υγειονοµικής ταφής, είναι εκρηκτικά, διαβρωτικά, οξειδωτικά, πολύ εύφλεκτα ή εύφλεκτα όπως ορίζεται στο Παράρτηµα ΙΙ του άρθρου 20 της 19396/1546/1997 κοινή υπουργική απόφαση. γ) απόβλητα νοσοκοµείων και συναφή, προερχόµενα από ιατρικές ή κτηνιατρικές εγκαταστάσεις, τα οποία είναι µολυσµατικά κατά την έννοια της 19396/1546/1997 κοινή υπουργική απόφαση (παράρτηµα ΙΙ ιδιότητα Η9), καθώς και απόβλητα της κατηγορίας 14 (παράρτηµα Ι µέρος Α) της ίδιας κοινή υπουργική απόφαση. δ) ολόκληρα µεταχειρισµένα ελαστικά αυτοκινήτων µετά την 16η Ιουλίου 2003, εκτός από τα υλικά που προορίζονται για χρήση σε κατασκευαστικά έργα εντός του ΧΥΤΑ, και τεµαχισµένα µεταχειρισµένα ελαστικά αυτοκινήτων, µετά πάροδο πενταετίας από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης (εξαιρουµένων και στις δύο περιπτώσεις των ελαστικών ποδηλάτων και των ελαστικών µε εξωµετρική διάµετρο άνω των 1.400 mm). ε) οποιοσδήποτε άλλος τύπος αποβλήτων που δεν πληροί τα κριτήρια αποδοχής που καθορίζονται σύµφωνα µε το παράρτηµα ΙΙ του άρθρου 20 της παρούσας όπως: -Μη εξακριβωµένα ή νέα χηµικά απόβλητα που προέρχονται από ερευνητικές, αναπτυξιακές, µορφωτικές (εκπαιδευτικές) δραστηριότητες, των οποίων οι επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον δεν είναι γνωστές, εφόσον έχουν χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερα επικίνδυνα απόβλητα. -Απόβλητα, τα οποία εκπέµπουν ενοχλητικές οσµές στους εργαζοµένους στο ΧΥΤΑ και στους περιοίκους. -Απόβλητα τα οποία κατά την υγειονοµική ταφή τους λόγω της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες δύσκολα βιοαποδοµήσιµες ή µε µεγάλη βιοσυσσώρευση, δηµιουργούν επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον. 2. Απαγορεύεται η αραίωση ή η ανάµειξη των αποβλήτων που γίνεται απλώς και µόνο για να τηρηθούν τα κριτήρια αποδοχής αποβλήτων. 3. Απαγορεύεται η διάθεση µε υπόγεια αποθήκευση αποβλήτων, τα οποία σε συνθήκες ταφής λόγω αντιδράσεων µεταξύ τους, ή µε υδατοδιαλυτά διαλύµατα επιφέρουν: -Αύξηση του όγκου - ηµιουργία λίαν εύφλεκτων επικίνδυνων ή εκρηκτικών ουσιών ή αερίων επικινδύνων αντιδράσεων γενικότερα, εφόσον τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια λειτουργίας της εγκατάστασης. Άρθρο 7 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Απόβλητα αποδεκτά κατά κατηγορία χώρου υγειονοµικής ταφής (ΧΥΤΑ): ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -13-
Τα απόβλητα γίνονται αποδεκτά από τους υπόχρεους φορείς λειτουργίας των ΧΥΤΑ (άρθρο 8) ανάλογα µε την κατηγορία του χώρου υγειονοµικής ταφής µε τους ακόλουθους όρους: α) σε χώρους υγειονοµικής ταφής να πραγµατοποιείται διάθεση µόνο αποβλήτων που έχουν υποστεί επεξεργασία. Η διάταξη αυτή µπορεί να µην εφαρµόζεται στα αδρανή απόβλητα η επεξεργασία των οποίων είναι τεχνικά αδύνατη ή σε οποιαδήποτε άλλα απόβλητα η επεξεργασία των οποίων δεν συµβάλλει στην επίτευξη των στόχων του άρθρου 1, και ειδικότερα στη µείωση της ποσότητας των αποβλήτων ή των κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον. β) σε χώρο υγειονοµικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων να γίνονται δεκτά µόνον επικίνδυνα απόβλητα τα οποία πληρούν τα κριτήρια που καθορίζονται σύµφωνα µε το παράρτηµα ΙΙ. γ) οι χώροι υγειονοµικής ταφής µη επικίνδυνων αποβλήτων να µπορούν να χρησιµοποιούνται: i) για αστικά απόβλητα ii) για µη επικίνδυνα απόβλητα κάθε άλλης προέλευσης, τα οποία πληρούν τα κριτήρια για την αποδοχή αποβλήτων σε χώρους υγειονοµικής ταφής µη επικίνδυνων αποβλήτων που καθορίζονται σύµφωνα µε το παράρτηµα ΙΙ. iii) για σταθερά µη ενεργά απόβλητα (π.χ. στερεοποιηµένα, υαλοποιηµένα) µε συµπεριφορά έκπλυσης αντίστοιχη προς τη συµπεριφορά των µη επικίνδυνων αποβλήτων που αναφέρονται στο σηµείο ii) τα οποία πληρούν τα κριτήρια αποδοχής που καθορίζονται σύµφωνα µε το παράρτηµα II. Αυτά τα επικίνδυνα απόβλητα δεν αποτίθενται σε κυψέλες που προορίζονται για βιοαποδοµήσιµα µη επικίνδυνα απόβλητα. δ) οι χώροι υγειονοµικής ταφής αδρανών αποβλήτων να χρησιµοποιούνται µόνον για αδρανή απόβλητα. Άρθρο 8 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Φορείς διαχείρισης / λειτουργίας ΧΥΤΑ Γενικές προϋποθέσεις Η υγειονοµική ταφή των αποβλήτων, (αδρανών, επικίνδυνων και µη) πραγµατοποιείται από τους υπόχρεους φορείς διαχείριση /λειτουργίας αποβλήτων όπως καθορίζονται στο άρθρο 6 (παρ. 2 και 4) της 69728/1996 κοινή υπουργική απόφαση, και στο άρθρο 11 της 19396/1546/97 σε χώρους που εγκρίνονται σύµφωνα: 1) µε τις διατάξεις των άρθρων 10 και 7 των ως άνω κοινή υπουργική απόφαση αντίστοιχα κατ' εφαρµογή του άρθρου 9 (Σχεδιασµός διαχείρισης στερεών αποβλήτων) και του άρθρου 5 (Εθνικός Σχεδιασµός διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων) των ως άνω κοινή υπουργική απόφαση αντίστοιχα καθώς και 2) µε τους ειδικότερους όρους και προϋποθέσεις που προβλέπονται στις διατάξεις της παρούσας απόφασης και ειδικότερα του άρθρου 9 (άδεια υγειονοµικής ταφής αποβλήτων) και του άρθρου 10 (άδεια λειτουργίας χώρου υγειονοµικής ταφής αποβλήτων). Άρθρο 16 Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: Υφιστάµενοι χώροι υγειονοµικής ταφής: Χώροι υγειονοµικής ταφής για τους οποίους είχε χορηγηθεί άδεια λειτουργίας ή οι οποίοι λειτουργούσαν ήδη πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -14-
µπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν µόνον εφόσον ληφθούν τα παρακάτω µέτρα το ταχύτερο δυνατόν και το αργότερο µέσα σε επτά (7) έτη από την έναρξη ισχύος της απόφασης αυτής: α) εντός 2 µηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, ο φορέας διαχείρισης χώρου υγειονοµικής ταφής καταρτίζει και υποβάλλει προς έγκριση στην αρµόδια αρχή σχέδιο διευθέτησης του χώρου, το οποίο περιλαµβάνει τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 10 καθώς και όλα τα επανορθωτικά µέτρα τα οποία κρίνει ότι θα απαιτηθούν προκειµένου να συµµορφωθεί προς τις απαιτήσεις του παραρτήµατος Ι της παρούσας, µε εξαίρεση τις απαιτήσεις που αφορούν τη θέση ΧΥΤΑ. β) µετά την υποβολή του σχεδίου διευθέτησης, η αδειοδοτούσα αρχή λαµβάνει οριστική απόφαση σχετικά µε τη συνέχιση της λειτουργίας βάσει του εν λόγω σχεδίου και σύµφωνα µε τις διατάξεις της απόφασης αυτής. Χώροι υγειονοµικής ταφής που δεν έχουν λάβει, σύµφωνα µε το άρθρο 10 άδεια συνέχισης της λειτουργίας παύουν να λειτουργούν το συντοµότερο δυνατόν σύµφωνα µε το άρθρο 9 (παρ. 2.2 εδ. ζ) και το άρθρο 15 της απόφασης αυτής. γ) βάσει του εγκεκριµένου σχεδίου διευθέτησης του χώρου, η αρµόδια αρχή χορηγεί άδεια για την εκτέλεση των αναγκαίων έργων και καθορίζει µεταβατική περίοδο για την ολοκλήρωση του σχεδίου. Όλοι ανεξαιρέτως οι υφιστάµενοι χώροι υγειονοµικής ταφής αποβλήτων τηρούν τις απαιτήσεις της παρούσας, µε εξαίρεση τις απαιτήσεις που αφορούν τη θέση ΧΥΤΑ, εντός επτά ετών από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης. δ)i) εντός δύο µηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας, εφαρµόζονται στους χώρους υγειονοµικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων τα άρθρα 5, 6 και 13 και το παράρτηµα ΙΙ ii) εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος της παρούσας εφαρµόζεται στους χώρους υγειονοµικής ταφής επικινδύνων αποβλήτων το άρθρο 7. Παράρτηµα Ι Κ.Υ.Α. 29407/3508/2002: ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΥΤΑ Αναλυτικότερες απαιτήσεις για τους ΧΥΤ µη επικίνδυνων και αδρανών αποβλήτων προβλέπονται στο Παράρτηµα Ι της 114218/1997 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 1016/Β/1997), οι οποίες ισχύουν ως έχουν, µε τροποποιήσεις µόνον στο Κεφάλαιο 5 ("Τεχνικές Προδιαγραφές ΧΥΤΑ") και ειδικότερα των παραγράφων 5. 1.3 και 5.1.4, καθώς και στο Κεφάλαιο 6 ("ΧΥΤΑ Αδρανών) και ειδικότερα της παραγράφου 6, όσον αφορά το συντελεστή υδροπερατότητας (Κ) και το πάχος του συστήµατος µόνωσης του ΧΥΤΑ µη επικίνδυνων και αδρανών αποβλήτων, αντίστοιχα. Οι παραπάνω απαιτήσεις αντικαθίστανται από τα προβλεπόµενα στο σηµείο 3.2 του παρόντος Παραρτήµατος. Όσον αφορά τους ΧΥΤ επικίνδυνων αποβλήτων, αναλυτικότερες απαιτήσεις θα καθοριστούν µε την έκδοση κοινή υπουργική απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩ Ε και των συναρµόδιων Υπουργών. Είναι δυνατόν µε κοινή απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩ Ε και των συναρµόδιων Υπουργών να καθορίζονται ειδικότερες απαιτήσεις για τους ΧΥΤΑ οι οποίοι περιλαµβάνονται στις εξαιρέσεις της παραγράφου 4 του άρθρου 3 της παρούσας απόφασης. 1. Θέση 1.1. Για τη θέση του ΧΥΤΑ πρέπει να λαµβάνονται υπόψη απαιτήσεις που αφορούν: ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -15-
α) τις αποστάσεις των ορίων του χώρου από κατοικηµένες περιοχές και χώρους αναψυχής, υδατορεύµατα, στάσιµα επιφανειακά ύδατα και άλλες γεωργικές ή αστικές περιοχές β) την ύπαρξη υπόγειων ή παράκτιων υδάτων ή ζωνών προστασίας της φύσης στην περιοχή γ) τις γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής δ) τον κίνδυνο πληµµυρών, καθιζήσεων, κατολισθήσεων ή χιονοστιβάδων στο ΧΥΤΑ ε) την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς της περιοχής. 1.2. Ο ΧΥΤΑ µπορεί να εγκρίνεται µόνον εάν τα χαρακτηριστικά του, όσον αφορά τις προαναφερόµενες απαιτήσεις ή τα επανορθωτικά µέτρα που πρέπει να ληφθούν, δείχνουν ότι δεν συνιστά σοβαρό κίνδυνο για το περιβάλλον. 2. Έλεγχος των υδάτων και διαχείριση των στραγγισµάτων Ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά του ΧΥΤΑ και τις µετεωρολογικές συνθήκες, λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα ώστε: -να ελέγχεται η εισροή των ατµοσφαιρικών κατακρηµνισµάτων στον όγκο των αποτιθέµενων αποβλήτων, -να προλαµβάνεται η εισροή επιφανειακών ή/και υπογείων υδάτων στα αποτιθέµενα απόβλητα, -να συλλέγονται τα µολυσµένα ύδατα και στραγγίσµατα. Εάν µετά από αξιολόγηση, βασιζόµενη στη θέση του ΧΥΤΑ και στα χαρακτηριστικά των αποβλήτων που πρόκειται να γίνουν δεκτά, προκύπτει ότι ο ΧΥΤΑ δεν συνιστά πιθανό κίνδυνο για το περιβάλλον, η αρµόδια αρχή µπορεί να αποφασίζει ότι η παρούσα διάταξη δεν εφαρµόζεται, -να υποβάλλονται σε επεξεργασία τα µολυσµένα ύδατα και στραγγίσµατα που συλλέγονται από τον ΧΥΤΑ, ώστε να πληρούνται οι κατάλληλες προδιαγραφές που απαιτούνται για την αποχέτευσή τους. Οι ανωτέρω διατάξεις µπορούν να µην εφαρµοσθούν στους ΧΥΤ αδρανών αποβλήτων. 3. Προστασία του εδάφους και των υδάτων 3.1. Η επιλογή της θέσης και ο σχεδιασµός του ΧΥΤΑ πρέπει να γίνονται κατά τρόπον ώστε να πληρούνται οι αναγκαίες προϋποθέσεις πρόληψης της ρύπανσης του εδάφους και των υπόγειων ή των επιφανειακών υδάτων και να εξασφαλίζεται η αποτελεσµατική συλλογή των στραγγισµάτων όπως και όποτε απαιτείται σύµφωνα µε το σηµείο 2. Η προστασία του εδάφους και των υπογείων και επιφανειακών υδάτων µπορεί να επιτυγχάνεται µε συνδυασµό στρώµατος γεωλογικού φραγµού και κάτω στεγανής µεµβράνης όταν ο ΧΥΤΑ βρίσκεται σε λειτουργία ή/είναι ενεργός και µε συνδυασµό στρωµάτων γεωλογικού φραγµού και άνω στεγανής µεµβράνης όταν είναι ανενεργός µετά την παύση λειτουργίας του. 3.2. Το στρώµα γεωλογικού φραγµού προσδιορίζεται από τις γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν κάτω από το ΧΥΤΑ και κοντά σε αυτόν και παρέχει επαρκή ικανότητα εξασθένισης ώστε να προληφθούν ενδεχόµενοι κίνδυνοι για το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα. Ο πυθµένας και τα πρανή του ΧΥΤΑ συνίστανται από στρώµα γεωλογικού υλικού, το οποίο πρέπει να πληροί απαιτήσεις υδατοπερατότητας και πάχους, οι οποίες, όσον αφορά την προστασία του εδάφους και των επιφανειακών και υπογείων υδάτων, ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -16-
έχουν συνδυασµένο αποτέλεσµα τουλάχιστον ισοδύναµο µε εκείνο που προκύπτει από τις ακόλουθες απαιτήσεις: -ΧΥΤ µη επικινδύνων αποβλήτων: Κ 1,0 Χ 109 m/s, πάχος 1m, -ΧΥΤ επικινδύνων αποβλήτων: Κ 1,0 Χ 109 m/s, πάχος 5m, -ΧΥΤ αδρανών αποβλήτών: Κ 1,0 Χ 107 m/s, πάχος 1m όπου m/s = µέτρα ανά δευτερόλεπτο. Εάν το στρώµα γεωλογικού φραγµού δεν πληροί εκ φύσεως τις ως άνω προϋποθέσεις, µπορεί να συµπληρώνεται τεχνητά και να ενισχύεται µε άλλα µέσα που παρέχουν ισοδύναµη προστασία. Οι τεχνητά σχηµατιζόµενοι γεωλογικοί φραγµοί πρέπει να έχουν πάχος τουλάχιστον 0,5 m. 3.3. Επιπλέον του στρώµατος γεωλογικού φραγµού που περιγράφεται ανωτέρω, θα πρέπει να προστίθεται ένα σύστηµα συλλογής των στραγγισµάτων και στεγανοποίησης σύµφωνα µε τις ακόλουθες αρχές, ώστε να εξασφαλισθεί η ελάχιστη συγκέντρωση στραγγισµάτων στον πυθµένα του ΧΥΤΑ: Πίνακας 2.1. Συλλογή στραγγισµάτων και στεγανοποίηση του πυθµένα Κατηγορία ΧΥΤΑ Μη επικίνδυνα Απόβλητα Επικίνδυνα Απόβλητα Τεχνητή µεµβράνη Απαιτείται Απαιτείται στεγανοποιήσης Στρώµα αποστράγγισης 0,5m Απαιτείται Απαιτείται Εάν η αρµόδια αρχή, αφού εξετάσει τους ενδεχόµενους κινδύνους για το περιβάλλον, κρίνει ότι απαιτείται πρόληψη της δηµιουργίας στραγγισµάτων, δύναται να απαιτήσει την επιφανειακή στεγανοποίηση του χώρου. Για την επιφανειακή στεγανοποίηση ισχύουν οι ακόλουθες συστάσεις: Πίνακας 2.2 Επιφανειακή στεγανοποίηση Κατηγορία ΧΥΤΑ Μη επικίνδυνα Απόβλητα Επικίνδυνα Απόβλητα Στρώµα απαγωγής των αερίων Απαιτείται Απαιτείται Τεχνητή µεµβράνη Απαιτείται Απαιτείται στεγανοποίησης Αδιαπέραστο στρώµα Απαιτείται Απαιτείται πετρώµατος Στρώµα αποστράγγισης Απαιτείται Απαιτείται 0,5 m Χωµάτινο κάλυµµα 1m Απαιτείται Απαιτείται 3.4. Εάν, βάσει εκτιµήσεως των περιβαλλοντικών κινδύνων όπου θα λαµβάνεται ιδίως υπόψη η Οδηγία 80/68/ΕΟΚ (26857/553/1988 κοινή υπουργική απόφαση, ΦΕΚ 196/Β/1988), η αρµόδια, αρχή αποφασίσει σύµφωνα µε το σηµείο 2 Έλεγχος των υδάτων και διαχείριση των στραγγισµάτων" ότι η συλλογή και η επεξεργασία των στραγγισµάτων δεν είναι απαραίτητη ή έχει αποδειχθεί ότι ο ΧΥΤΑ δεν συνιστά ενδεχόµενο κίνδυνο για το έδαφος και τα υπόγεια ή τα επιφανειακά ύδατα, οι απαιτήσεις των προηγούµενων σηµείων 3.2 και 3.3 µπορούν να µειωθούν ανάλογα. ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -17-
3.5. Η µέθοδος που πρέπει να χρησιµοποιείται για τον καθορισµό του συντελεστή υδατοπερατότητας στους ΧΥΤΑ, µε επιτόπιες δοκιµές και σε όλη την έκταση του χώρου, θα καταρτιστεί και θα εγκριθεί από την επιτροπή που συγκροτείται δυνάµει του άρθρου 17 Οδηγίας 1999/31. 4. Έλεγχος των αερίων 4.1. Λαµβάνονταί τα κατάλληλα µέτρα για να ελέγχεται η συγκέντρωση και η µετανάστευση των αερίων του ΧΥΤΑ. 4.2. Τα αέρια του ΧΥΤΑ πρέπει να συλλέγονται από όλους τους ΧΥΤΑ που δέχονται βιοαποδοµήσιµα απόβλητα, να υποβάλλονται σε επεξεργασία και να χρησιµοποιούνται. Εάν τα συλλεγµένα αέρια δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας, πρέπει να καίγονται 4.3. Η κατά το σηµείο 4.2 συλλογή, επεξεργασία και χρήση των αερίων του ΧΥΤΑ πραγµατοποιείται κατά τρόπο ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ζηµίες ή η υποβάθµιση του περιβάλλοντος και οι κίνδυνοι για τη δηµόσια υγεία. 5. Οχλήσεις και κίνδυνοι Λαµβάνονται µέτρα ελαχιστοποίησης των περιβαλλοντικών οχλήσεων και κινδύνων από το ΧΥΤΑ λόγω: -εκποµπής οσµών και σκόνης, -αερόφερτων υλικών, -θορύβου και κυκλοφορίας οχηµάτων, -πουλιών, ζωυφίων και εντόµων, -σχηµατισµού αερολυµάτων, -πυρκαγιών. Ο ΧΥΤΑ πρέπει να είναι εξοπλισµένος κατά τρόπον ώστε οι ρύποι που προέρχονται από αυτόν να µην διασκορπίζονται στους δρόµους και στο γύρω χώρο. 6. Σταθερότητα Τα απόβλητα τοποθετούνται στο ΧΥΤΑ κατά τρόπον ώστε να διασφαλίζεται η σταθερότητα της µάζας των αποβλήτων και των σχετικών κατασκευών, ιδίως δε να αποφεύγονται οι κατολισθήσεις: όταν εγκαθίσταται τεχνητός φραγµός, πρέπει να εξασφαλίζεται ότι το γεωλογικό υπόστρωµα, λαµβανοµένης υπόψη της µορφολογίας του ΧΥΤΑ, είναι αρκετά σταθερό, ώστε να αποφεύγονται οι καθιζήσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβη στο φραγµό. 7. Φύλαξη Ο ΧΥΤΑ ασφαλίζεται για την παρεµπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτόν. Οι πύλες κλειδώνονται εκτός των ωρών εργασίας. Το σύστηµα ελέγχου και πρόσβασης σε κάθε εγκατάσταση θα πρέπει να περιλαµβάνει πρόγραµµα µέτρων για τον εντοπισµό και την αποθάρρυνση παράνοµων αποθέσεων στο ΧΥΤΑ. Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179Α/6-8-2001): «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων-ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (Ε.Ο.Ε..Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις». Πιο συγκεκριµένα: Άρθρο 3 Ν. 2939/2001 (Πεδίο εφαρµογής): ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -18-
1. Ο νόµος αυτός εφαρµόζεται: α. Σε όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά και στα απόβλητα των συσκευασιών που προέρχονται από τις βιοµηχανίες, το εµπόριο, τα γραφεία, τα καταστήµατα, τις υπηρεσίες, τα νοικοκυριά ή από οποιαδήποτε άλλη πηγή, ανεξάρτητα από τα υλικά από τα οποία αποτελούνται. β. Στα άλλα προϊόντα, όπως ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 2, παρ. 4 (Άλλα προϊόντα: νοούνται τα προϊόντα όπως οχήµατα, λάστιχα, καταλύτες οχηµάτων, ορυκτέλαια, µπαταρίες και συσσωρευτές, ηλεκτρικά είδη, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, υλικά τηλεπικοινωνιών, υλικά εκσκαφών και κατεδαφίσεων, είδη επίπλωσης, εφηµερίδες και περιοδικά, είδη χάρτινης γραφικής ύλης κ.ά., τα οποία µετά τη χρήση τους και αφού καταστούν απόβλητα (στερεά ή επικίνδυνα), κατά την έννοια των διατάξεων της κείµενης σχετικής νοµοθεσίας, υπόκεινται σε επαναχρησιµοποίηση ή αξιοποίηση). 2. Ο νόµος αυτός εφαρµόζεται στις ανωτέρω περιπτώσεις, µε την επιφύλαξη των διατάξεων της κείµενης νοµοθεσίας, που αφορούν ποιοτικές απαιτήσεις για τις συσκευασίες και τα άλλα προϊόντα, όπως τις απαιτήσεις ασφάλειας, προστασίας της υγείας και της υγιεινής των συσκευασµένων προϊόντων και των άλλων προϊόντων ή απαιτήσεις για τις µεταφορές και τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Σκοπός του Νόµου είναι η κατά προτεραιότητα πρόληψη δηµιουργίας στερεών αποβλήτων, η επαναχρησιµοποίηση τους, η ανακύκλωσή τους η ανάκτηση της ενέργειας καθώς η χωρίς προβλήµατα τελική διάθεση τους. Παράλληλα επιδιώκεται η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων όλων των φορέων που συµµετέχουν στον κύκλο ζωής των προϊόντων, παραγωγών διανοµέων, καταναλωτών, διαχειριστών αποβλήτων, ΟΤΑ, πολιτείας. Οι ποσοτικοί στόχοι που τίθενται από τον Νόµο 2939/01, ο οποίος ενσωµατώνει στο Εθνικό ίκαιο την οδηγία 94/62/ΕΟΚ, και οι οποίοι έπρεπε να επιτευχθούν µέχρι 31 εκεµβρίου του 2005, είναι οι ακόλουθοι: Αξιοποίηση 50-65% κ.β. των απορριµµάτων συσκευασίας Ανακύκλωση 25-45% κ.β. των απορριµµάτων συσκευασίας Ανακύκλωση κατά 15% τουλάχιστον ανά υλικό συσκευασίας Σήµερα το πεδίο εφαρµογής του νόµου αφορά τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασιών, τις ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές, τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, τα απόβλητα των εκσκαφών, κατασκευών και υλικών κατεδάφισης, τα χρησιµοποιηµένα λιπαντικά και έλαια, τα παλαιά ελαστικά, και τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισµό. Οι βασικές αρχές της εναλλακτικής διαχείρισης είναι: η αρχή της πρόληψης της δηµιουργίας των αποβλήτων η αρχή της επαναχρησιµοποίησης η αρχή της ανακύκλωσης η αρχή της ανάκτησης ενέργειας η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» η αρχή της ευθύνης όλων όσων ασχολούνται µε τη διαχείριση των προϊόντων (προµηθευτές, υλικών, παραγωγοί, εισαγωγείς, έµποροι, διανοµείς, δηµόσιες αρχές, οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης, ινστιτούτα και ιδρύµατα) ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -19-
η αρχή της δηµοσιότητας προς τους χρήστες και καταναλωτές η αρχή της µη διάκρισης των προϊόντων. Ένα βασικό στοιχείο του νόµου είναι η συµµετοχή των τελικών χρηστών και καταναλωτών στην αλυσίδα διαχείρισης των αποβλήτων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό γιατί η ανακύκλωση και η ανάκτηση υλικών συνεπάγεται το διαχωρισµό των αποβλήτων στην πηγή. Αυτό τους καθιστά περισσότερο υπεύθυνους στους τρόπους µείωσης της παραγωγής αποβλήτων, ώστε να επανεισαχθούν τα ανακτώµενα υλικά στον κύκλο παραγωγής. Βεβαίως αυτό προϋποθέτει κατάλληλη και ευρεία πληροφόρηση από τους οικονοµικούς παράγοντες και τις δηµόσιες υπηρεσίες. Όλοι οι διαχειριστές (παραγωγοί, εισαγωγείς) είναι υποχρεωµένοι είτε να οργανώσουν είτε να συµµετέχουν σε συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης. Τα συστήµατα, τα οποία µπορεί να είναι ατοµικά η συλλογικά, αξιολογούνται και εγκρίνονται από τον Εθνικό Οργανισµό Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε..Σ.Α.Π.) Στο πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης των συσκευασιών, εγκρίθηκαν τα συστήµατα: 1) «Σύστηµα Συλλογικής Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών Σ.Σ.Ε.. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ», Κοινή Υπουργική Απόφαση 106453/2003 (ΦΕΚ 391Β/ 4-4-2003 2) Κοινή Υπουργική Απόφαση 105857/2003 (ΦΕΚ 391Β 4-4-2003): Έγκριση του συλλογικού συστήµατος Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών «ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ». 3) Ατοµικό σύστηµα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών της Ιδιωτικής Ετικέτας και Εισαγωγής Προϊόντων «ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ», Κοινή Υπουργική Απόφαση 106156 (ΦΕΚ 1108Β/22.7.2004) Σύµφωνα µε τα υποβαλλόµενα στοιχεία, προβλέπεται σε πανελλαδική κλίµακα η σταδιακή υλοποίηση των απαιτούµενων έργων, που περιλαµβάνουν σύστηµα διαλογής στην πηγή των υλικών στόχων (χαρτί, πλαστικό, µέταλλα, γυαλί), συλλογή και µεταφορά τους στα κέντρα διαλογής και τελικά η αξιοποίηση των υλικών. Ο στόχος για το έτος 2005 ήταν: 50% αξιοποίηση και 43,5% ανακύκλωση. Τα συστήµατα αυτά αποβλέπουν ειδικότερα: α) Στην επιστροφή των αποβλήτων συσκευασιών ή άλλων προϊόντων από τον καταναλωτή ή άλλο τελικό χρήστη, προκειµένου να διοχετεύονται προς τις πλέον ενδεδειγµένες εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης αποβλήτων β) Στην αξιοποίηση, συµπεριλαµβανοµένης της ανακύκλωσης, των συλλεγοµένων αποβλήτων µε τη χρησιµοποίηση καθαρών τεχνολογιών. Τα ως άνω συστήµατα εφαρµόζονται και για τις εισαγόµενες συσκευασίες/άλλα προϊόντα µε συνθήκες που να µην εισάγουν διακρίσεις. Ειδικότερα τα συστήµατα αυτά: α) σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να αποφεύγονται εµπόδια στο εµπόριο ή στρεβλώσεις στον ανταγωνισµό σύµφωνα µε το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο και β) λαµβάνουν κατά κύριο λόγο υπόψη τις απαιτήσεις σε θέµατα: -προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -20-
-προστασίας των δικαιωµάτων βιοµηχανικού και εµπορικού απορρήτου Η οργάνωση των συστηµάτων εναλλακτικής διαχείρισης γίνεται από τους διαχειριστές α) ατοµικά ή β) συλλογικά, µε τη συµµετοχή τους σε εγκεκριµένα συστήµατα συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης οποιασδήποτε νοµικής µορφής, όπως εταιρείες (Α.Ε.- Ε.Π.Ε. κ.λ.π.), συνεταιρισµούς, κοινοπραξίες κ.λ.π. Για την οργάνωση κάθε συστήµατος ατοµικής ή συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης απαιτείται η χορήγηση έγκρισης από τον ΕΟΕ ΣΑΠ. Ο κατατιθέµενος φάκελος των προς έγκριση συστηµάτων στον ΕΟΕ ΣΑΠ, περιλαµβάνει εκτός των άλλων στοιχεία, µε βάση τα οποία: αποδεικνύεται ότι το σύστηµα διαθέτει την απαιτούµενη τεχνική και οικονοµική υποδοµή για την εφαρµογή του καθορίζονται οι στόχοι και οι µέθοδοι εναλλακτικής διαχείρισης. Ειδική πρόβλεψη απαιτείται για τα νησιά και τις αποµακρυσµένες περιοχές. Στην περίπτωση συλλογικού συστήµατος, διασφαλίζεται η δυνατότητα συµµετοχής στο σύστηµα των ενδιαφεροµένων διαχειριστών οι οποίοι εκπληρώνουν τους όρους και τις προϋποθέσεις του συστήµατος και προσδιορίζεται το πλαίσιο των συµβάσεων προσχώρησης στο σύστηµα. Επίσης πρέπει να διασφαλίζεται η δυνατότητα κατάρτισης συµβάσεων συνεργασίας µε τους υπόχρεους φορείς διαχείρισης δηµοτικών αποβλήτων. Η συµµετοχή στα συστήµατα συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης συνοδεύεται από την καταβολή στο σύστηµα εκ µέρους του ενδιαφερόµενου διαχειριστή και χρηµατικής εισφοράς. Το ύψος της εισφοράς αυτής καθορίζεται στη σύµβαση προσχώρησής τους στο σύστηµα και παρέχει το δικαίωµα στον συµµετέχοντα διαχειριστή να επισηµαίνει τα προϊόντα µε ειδικό σήµα, ως απόδειξη συµµετοχής του στο σύστηµα. Έτσι απαλλάσσει τους συµβαλλόµενους διαχειριστές από την ευθύνη εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους. Η έγκριση των συστηµάτων από τον ΕΟΕ ΣΑΠ, ισχύει για έξι (6) χρόνια και µπορεί να ανανεώνεται µε τροποποίηση ή αναθεώρηση της προβλεπόµενης µελέτης σύµφωνα µε τα τότε ισχύοντα νέα δεδοµένα. Οι διαχειριστές των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, είναι υποχρεωµένοι να καταρτίσουν λεπτοµερή έκθεση σχετικά µε την εφαρµογή του συστήµατος ατοµικής ή συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης και να την υποβάλλουν στον Ε.Ο.Ε..Σ.Α.Π. την 1 η Ιανουαρίου κάθε χρόνου Κάθε τρία (3) χρόνια από τη χορήγηση της έγκρισης του συστήµατος εναλλακτικής διαχείρισης διενεργείται έλεγχος από τον ΕΟΕ ΣΑΠ µετά από αίτηση του διαχειριστή ή του συστήµατος εναλλακτικής διαχείρισης ή αυτεπαγγέλτως, προκειµένου να διαπιστωθεί ότι κατά το χρονικό αυτό διάστηµα εφαρµόζονται οι µέθοδοι εναλλακτικής διαχείρισης και επιτυγχάνονται οι στόχοι της. ΤΕΕ/ΤΚ: ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ -21-