7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδιοµεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Διατροφική χοληστερόλη και καρδιακός κίνδυνος: πόσο τροφές όπως τα αβγά και τα θαλασσινά μας επιβαρύνουν; Χάρης Δημοσθενόπουλος MΜedsci. SRD Κλινικός Διαιτολόγος Βιολόγος Μέλος ΔΣ ΕΜΠΑΚΑΝ Προϊστάμενος Τμήματος Κλινικής Διατροφής, Γ.Ν. «Λαϊκό» ΚΑΛΑΜΑΤΑ 26-6-2014
Δομή ομιλίας Η διαιτητική χοληστερόλη επηρεάζει άμεσα τη χοληστερόλη του αίματος ; Τα αβγά περιέχουν υψηλές ποσότητες λίπους και συμβάλουν στην αθηροσκλήρωση ; Η κατανάλωση αβγών και θαλασσινών θα πρέπει να περιορίζεται ή να αποφεύγεται στα πλαίσια της μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων ;
Διατροφικοί παράγοντες σχετίζονται με καρδιακό κίνδυνο Η διαιτητική χοληστερόλη;;
Διαιτητική χοληστερίνη & καρδιαγγειακός κίνδυνος Tα προηγούμενα 50 έτη, το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής βιβλιογραφίας είχε δείξει μια ισχυρή θετική συσχέτιση ανάμεσα στo διαιτητικό λίπος και την πρόσληψη χοληστερίνης από τη διατροφή και τις καρδιακές παθήσεις. Στα τελευταία χρόνια, ωστόσο, υπήρξε μια σειρά από επιδημιολογικές μελέτες που δεν υποστηρίζουν πλέον τη σχέση μεταξύ της πρόσληψης διαιτητικής χοληστερόλης και της καρδιαγγειακής νόσου. Επιπλέον, μια σειρά από πρόσφατες κλινικές μελέτες που εξέτασαν τις επιδράσεις της μακροχρόνιας κατανάλωσης π.χ. τροφίμων όπως τα αβγά (ως όχημα για τη διαιτητική χοληστερόλη) δεν ανέφεραν αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους δείκτες της καρδιαγγειακής υγείας και της καρδιακής νόσου.
Χοληστερίνη Διατροφική χοληστερίνη
Aθηρωσκλήρωση
Relationship between dietary intake and coronary heart disease mortality: Lipid Research Clinics Prevalence Follow-Up Study Katja L. Esrey, Lawrence Joseph, Steven A. Grover H Lipid Research Clinics Prevalence Follow-up, ήταν από τις πρώτες μελέτες που εξέτασε τόσο άνδρες όσο και γυναίκες (Ν = 4546) και δεν ανέφερε σημαντικές σχέσεις μεταξύ των CHD θανάτων και της διαιτητικής πρόσληψης χοληστερόλης. Αρκετές άλλες μεταγενέστερες μελέτες, επίσης, απέτυχαν να βρουν μια σύνδεση ειδικότερα μεταξύ της πρόσληψης των αβγών και του κινδύνου στεφανιαίας νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου. J Clin Epidemiol. 1996 Feb;49(2):211-6.
Η διαιτητική χοληστερόλη είναι ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο θρεπτικό συστατικό, διότι αυξάνει τη χοληστερόλη του πλάσματος, κυρίως σε εκείνα τα άτομα που δεν είναι σε θέση να διατηρήσουν την ομοιόσταση της χοληστερόλης του πλάσματος μειώνοντας την απορρόφηση στο λεπτό έντερο ή με καταστολή της σύνθεσης. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτά τα άτομα που έχουν ταξινομηθεί ως υπερευαίσθητα (hyper-responders) στη διαιτητική χοληστερόλη δεν αποτελούν το σύνολο του πληθυσμού (περίπου το 25%) και ότι η πλειονότητα των ανθρώπων έχουν μια φυσιολογική απόκριση σε διαιτητική χοληστερόλη
Συστάσεις πρόσληψης διατροφικής χοληστερίνης
Πολλές χώρες δε δίνουν συστάσεις για την πρόσληψη της διαιτητικής χοληστερίνης λόγω: 1) Της έλλειψης επίδρασης της πρόσληψη τροφίμων π.χ. αβγών στον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου 2) των συνεπακόλουθων αυξήσεων της HDL-C που παρατηρούνται κάτω από πολλές διαιτητικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν τη διαιτητική χοληστερόλη 3) του σχηματισμού λιγότερο αθηρωγόνων ή προστατευτικών λιποπρωτεϊνών με την κατανάλωση αβγών και 4) των πρόσθετων ευεργετικών επιδράσεων των αβγών στη μνήμη και στην προστασία ενάντια εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Προσοχή στο συνολικό και στο κορεσμένο λίπος της διατροφής
Επίσης σημαντική η πρόσληψη κορεσμένου, η συνολική ενεργειακή πρόσληψη, η ρύθμιση του βάρους και η πρόσληψη στερολών/στανολών
Σχέση με αρτηριακή πίεση
O ρόλος του αβγού στον καρδιακό κίνδυνο
Διατροφική αξία των αβγών Τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά στα αβγά βρίσκονται στον κρόκο: Πλήρεις πηγές πρωτεΐνης (όλα τα 9 απαραίτητα αμινοξέα) Κύρια πηγή λουτεΐνης και ζεαξανθίνης χολίνης σιδήρου βιταμίνης D βιταμινών Β (ριβοφλαβίνη, φυλλικό οξύ) ψευδαργύρου λεκιθίνης (μείωση LDL) Eggs 1.00 each 50.00 grams 77.50 calories Nutrient choline tryptoph an seleniu m iodine vitamin B2 Amount 112.65 mg DV (%) Nutrient Density 26.5 6.2 0.08 g 25.0 5.8 15.40 mcg 27.00 mcg 22.0 5.1 18.0 4.2 0.26 mg 15.3 3.6 World's Healthie st Foods Rating very good very good very good very good very good protein 6.29 g 12.6 2.9 good molybde num vitamin B12 phospho rus vitamin B5 vitamin D 8.50 mcg 0.55 mcg 86.00 mg 11.3 2.6 good 9.2 2.1 good 8.6 2.0 good 0.70 mg 7.0 1.6 good 26.50 IU 6.6 1.5 good
Θετική σχέση αλλαγών VLDV με TG Mείωση διαμέτρου VLDL και στα δύο γκρουπ Aύξηση διαμέτρου LDL στην ομάδα του αβγού Αντιστρόφως ανάλογη σχέση TG/HDL με αλλαγές στην LDL
Αύξηση HDL στην ομάδα των αβγών και μεγαλύτερη από άλλη ομάδα Θετική σχέση αλλαγών στο μέγεθος HDL με αλλαγές στην ΗDL Conclusions: Incorporating daily whole egg intake into a moderately carbohydrate restricted diet provides further improvements in the atherogenic lipoprotein profile and in insulin resistance in individuals with MetS.
Βελτίωση σε παραμέτρους του ΜΣ και στην HDL στα πλαίσια δίαιτας χαμηλής σε υδατάνθρακες
Η κατανάλωση αβγών έχει θετική δράση στα επίπεδα και στο μεταβολισμό της HDL στα πλαίσια του Μεταβολικού Συνδρόμου
Common Misconceptions
Fig 2 Dose-response analyses of egg consumption and risk of coronary heart disease. Rong Y et al. BMJ 2013;346:bmj.e8539
Fig 3 Forest plot of egg consumption and risk of coronary heart disease. Rong Y et al. BMJ 2013;346:bmj.e8539
Fig 5 Forest plot of egg consumption and risk of stroke. Conclusions In summary, results from our meta-analysis do not support that higher egg consumption is associated with elevated risk of coronary heart disease and stroke. Subgroup analyses suggest a positive association between higher egg intake and risk of coronary heart disease in diabetic patients, and an inverse association between higher egg consumption and incidence of hemorrhagic stroke. Studies with larger sample sizes and longer follow-up times are warranted to confirm these subgroup results. Η υψηλότερη κατανάλωση αβγών δε συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Rong Y et al. BMJ 2013;346:bmj.e8539
Σύσταση για 4 αβγά / εβδομάδα
Πόσα αβγά / εβδομάδα; Σύσταση για 5 αβγά / εβδομάδα
Σημαντική τροφή στην απώλεια βάρους Ένα μέσο αβγό περιέχει: 1. 210 mg χοληστερόλης 2. 1,5 g κορεσμένων λιπαρών 3. 6 g πρωτεΐνης 4. 70 θερμίδες Τα αβγά προάγουν τον κορεσμό, εξασφαλίζοντας χαμηλότερη θερμιδική πρόσληψη όλη την ημέρα 2 αβγά για πρωινό μπορεί να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους Φθηνό και βολικό
Διαβήτης Τα άτομα με διαβήτη αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου με την κατανάλωση αβγών Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν μια σύνδεση με στεφανιαία νόσο σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Πιθανή σχέση της κατανάλωσης αβγών και αυξημένου κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Οι μηχανισμοί με τους οποίους η υψηλή κατανάλωση αβγών και χοληστερόλης επηρεάζουν την ομοιόσταση της γλυκόζης και των κινδύνων του διαβήτη είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι.
Θετική σχέση στα άτομα με ΣΔτ2
O ρόλος των θαλασσινών στον καρδιακό κίνδυνο
Διατροφική αξία θαλασσινών Ολα τα θαλασσινά είναι υψηλής διατροφικής και βιολογικής αξίας, ενώ παράλληλα αποτελούν άριστη διαιτητική τροφή. Τα μαλάκια και τα οστρακόδερμα είναι από τις πλέον εξελιγμένες ομάδες ασπόνδυλων και είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ω-3. Επίσης, τα οστρακοειδή περιέχουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, ελάχιστο λίπος, υδατάνθρακες και περιορισμένη θερμιδική απόδοση (περίπου 50 70 θερμίδες ανά 100γρ. κρέατος), επομένως αποτελούν άριστη διαιτητική τροφή. Το κρέας τους είναι πλούσιο σε αναπλαστικές και ενεργειακές ουσίες, όπως υδατάνθρακες και διάφορα μεταλλικά στοιχεία, όπως ασβέστιο, φώσφορο, νάτριο, κάλιο, ιώδιο, σίδηρο, χαλκό, ψευδάργυρο, μαγγάνιο αλλά και βιταμίνες A, B, B2, C, D, καθώς και όλα τα βασικά συστατικά που απαιτούνται για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας.
Χοληστερίνη και θαλασσινά Τα επίπεδα χοληστερόλης στα οστρακοειδή είναι υψηλά αλλά τα περισσότερα είναι χαμηλά σε ολικό και κορεσμένο λίπος, ενώ αποτελούν πλούσια πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που συμβάλουν στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και στη μείωση του κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Ορισμένα οστρακοειδή παρέχουν βιταμίνη Β-12 και πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας που μπορεί να είναι κατάλληλες για την υγεία της καρδιάς.
Χοληστερίνη και θαλασσινά Η διαιτητική χοληστερόλη είναι παρούσα σε θαλασσινούς οργανισμούς όπως οι γαρίδες, τα καβούρια και οι αστακοί, καθώς και τα καλαμάρια, τα χταπόδια και οι σουπιές. Όμως, παρά το ότι περιέχουν κάποια ποσότητα χοληστερόλης, περιέχουν πολύ λίγο λίπος και για τους περισσότερους ανθρώπους δεν προκαλούν μια αύξηση στο επίπεδο της χοληστερόλης στο αίμα. Οστρακοειδή όπως είναι τα κυδώνια, τα μύδια, τα στρείδια, τα χτένια και τα κυδώνια έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη (περίπου το μισό από το κοτόπουλο), ενώ περιέχουν πολύ λιγότερο χοληστερόλη από το κόκκινο κρέας - οπότε αυτά δεν χρειάζεται να αποφευχθούν από κανέναν. Τα οστρακοειδή είναι πολύ χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά, χαμηλή σε θερμίδες και περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, και είναι μια υγιεινή επιλογή για την καρδιά. Ο Food Standards Agency προτείνει κατανάλωση οστρακοειδών δύο φορές την εβδομάδα.
Μήπως κάποιος πρέπει να αποφεύγει ορισμένα οστρακοειδή; Για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που προσπαθούν να ελέγξουν τη χοληστερόλη τους, η μέτρια κατανάλωση των όποιων οστρακοειδών, ως μέρος ενός ισορροπημένου διαιτολογίου, δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα. Ωστόσο, για μια μικρή ομάδα ανθρώπων με οικογενή υπερχοληστερολαιμία (FH) ή οικογενή συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία (FCH), η διατροφική πρόσληψη χοληστερόλης μπορεί να χρειαστεί να γίνει πιο προσεχτικά με τη συμβουλή του γιατρού ή το διαιτολόγο τους (προσθήκη στερολών, ωμέγα 3). Οι FH και FCH είναι μορφές των κληρονομικών υψηλών επιπέδων χοληστερόλης που εμφανίζονται σε περίπου 1 στα 100 άτομα. Οι άνθρωποι με FH ή FCH συχνά έχουν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στις μεταβολές της διαιτητικής χοληστερόλης.
Διαιτητική χοληστερίνη & καρδιαγγειακός κίνδυνος : Συμπεράσματα Πολλές μελέτες ενοχοποιούν τη χοληστερόλη για δυσμενή αποτελέσματα, αλλά η διατροφική πρόσληψη χοληστερόλης συσχετίζεται με χαμηλότερο καρδιακό κίνδυνο Αντίθετα, η υψηλή πρόσληψη κορεσμένου λίπους σχετίζεται με τη στεφανιαία νόσο. Μικρή επίδραση της διαιτητικής CHOL επί της LDL: HDL αναλογίας και διαφορετικοί τύποι της LDL (μεγαλύτερα, πιο δυναμικά σωματίδια λιγότερο αθηρωγόνα) Οι περισσότερες θεωρήσεις και απόψεις σχετικά με τα αβγά δεν επαληθεύονται από τις μελέτες. Τα αβγά δεν αυξάνουν τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου στο γενικό πληθυσμό ενώ τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να είναι προσεκτικά στην κατανάλωσης αβγών, αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.
Διαιτητική χοληστερίνη & καρδιαγγειακός κίνδυνος : Συμπεράσματα Σε συνδυασμό με τα δεδομένα που υποδεικνύουν ότι η επίπτωση της μείωσης της διατροφικής πρόσληψης χοληστερόλης, στα επίπεδα της LDL στον ορό, είναι μικρή σε σύγκριση με άλλους διατροφικούς παράγοντες και τον τρόπο ζωής, είναι ανάγκη να εξεταστεί με ποιο τρόπο άλλα υγιεινά τρόφιμα μπορούν να ενσωματωθούν στη διατροφή για να καλύψουν τις τρέχουσες συστάσεις διαιτητικής χοληστερόλης. Ειδικότερα, επειδή τα αβγά και τα θαλασσινά (οστρακοειδή, μαλάκια) είναι είναι υγιεινά τρόφιμα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναπτυχθούν λογικές στρατηγικές για να συμπεριληφθούν σε μια υγιεινή διατροφή.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ 26/6/2014