Eισαγωγή στη Διατροφή. Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Eισαγωγή στη Διατροφή. Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016"

Χρυσάωρ Βάμβας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Eισαγωγή στη Διατροφή Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016

2 Ορισμός της Διατροφής Η επιστήμη της Διατροφής μελετά: Τον τρόπο με τον οποίο η τροφή παρέχει στους ζωντανούς οργανισμούς τα ζωτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής.

3 Η σωστή διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο διαφύλαξης της υγείας «Οι καλύτεροι γιατροί του κόσμου είναι η Δρ. Διατροφή, η Δρ. Ηρεμία και ο Δρ. Χαρούμενος» Σουίφτ Τζόναθαν

4 Πώς θα μελετήσουμε τα θρεπτικά συστατικά Για κάθε θ.σ., ή ομάδα θ.σ., θα εξετάζουμε: Χημική σύσταση και προέλευση Βιολογικός ρόλος λειτουργίες Στοιχεία απορρόφησης, πέψης, μεταβολισμού και απέκκρισης Διαιτητικές πηγές Συστάσεις πρόσληψης Επιπτώσεις ανεπάρκειας και/ή υπερβάλλουσας πρόσληψης Ιδιαιτερότητες ομάδων πληθυσμού -ποιοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη ανεπαρκειών ή τοξικότητας

5 Περίγραμμα διάλεξης Κατηγοριοποίηση των θρεπτικών συστατικών Βασική ορολογία Διαιτητική πρόσληψη, δίαιτα Διατροφική κατάσταση (ανεπάρκειες, τοξικότητα) Στόχοι και συστάσεις διαιτητικής πρόσληψης

6 Η τροφή... Αποτελείται από τρόφιμα Τα τρόφιμα περιέχουν θρεπτικά συστατικά και προέρχονται κυρίως, από το ζωικό και το φυτικο βασίλειο Τα θρεπτικά συστατικά αξιοπούνται από τον οργανισμό για παραγωγή ενέργειας και σύνθεση βιομορίων απαραίτητων στη συντήρηση, ανάπτυξη και αναπαραγωγή

7 Οι έξι τάξεις των θρεπτικών συστατικών 1. Υδατάνθρακες (Carbohydrates CHO) 2. Λιπίδια (λίπη) (Lipids, fats) 3. Πρωτεΐνες (Proteins) 4. Βιταμίνες (Vitamins) 5. Ανόργανα στοιχεία (Minerals) 6. Νερό (Water)

8 Πρωτεΐνες, Ανόργανα συστ., Υδατάνθρακες, Βιταμίνες Όπως η τροφή, έτσι και το σώμα μας απαρτίζεται από θρεπτικά συστατικά Πρωτεΐνες, Ανόργανα συστ., Υδατάνθρακες, Βιταμίνες Λιπίδια Λιπίδια Νερό Νερό FON 241 Principles of Human

9 Οι διαφορετικοί τρόποι κατηγοριοποίησης των θρεπτικών συστατικών (θ.σ.) Oργανικά - Ανόργανα Απαραίτητα - Μη απαραίτητα Mακροθρεπτικά μικροθρεπτικά Που παρέχουν ενέργεια που δεν παρέχουν

10 1. Κατηγοριοποίηση ανάλογα με τη σύσταση Οργανικά - περιέχουν άνθρακα (Organic) Υδατάνθρακες Λιπίδια Πρωτεΐνες Βιταμίνες Ανόργανα - δεν περιέχουν άνθρακα (Inorganic) Ανόργανα στοιχεία Νέρο

11 2. Κατηγοριοποίηση ανάλογα με την «αναγκαιότητα» Απαραίτητα (essential) αδυναμία de novo συνθέσης ή συντίθεται στα κύτταρα με ρυθμούς που δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών Βιταμίνες, Ανόργανα στ., ορισμένα αμινοξέα & δύο από τα λιπίδια Μη απαραίτητα (non essential) δυνατότητα de novo σύνθεσης από άλλα θρεπτικά συστατικά της δίαιτας π.χ. Γλυκόζη και λοιποί υδατάνθρακες, πολλά από τα αμινοξέα, όλα σχεδόν τα λιπίδια (όπως χοληστερόλη)

12 3. Κατηγοριοποίηση θ.σ. ανάλογα με το ύψος των αναγκών του ανθρώπου Mακροθρεπτικά συστατικά (macronutrients): οι ανάγκες είναι σχετικά υψηλές -Υδατάνθρακες, λιπίδια, πρωτεΐνη, νερό Μικροθρεπτικά συστατικά (micronutrients): οι ημερήσιες ανάγκες, κατά μέσο όρο, είναι μικρότερες οι ίσες του 1 γρ. -Βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία

13 4. Κατηγοριοποίηση θ.σ. ανάλογα με το αν παρέχουν στον οργανισμό ενέργεια ή όχι Τρεις τάξεις θ.σ. (& το αλκοόλ) παρέχουν Ενέργεια Υδατάνθρακες Πρωτεΐνες Λιπίδια 4 kcal/g 4 kcal/g 9 kcal/g Αλκοόλ 7 kcal/g Δεν συγκαταλέγεται στα θ.σ. Δεν αποτελεί συστατικό των ιστών, ούτε ενέχει ρόλο στη βιοσύνθεση. Όμως, απαντάται στα τρόφιμα

14 Μονάδες ενέργειας στη διατροφή Μετράται σε χιλιοθερμίδες (kcal) & kilojoules Συχνά αναφέρονται και ως «θερμίδες» (cal) 1 kcal = η ποσότητα της ενέργειας που απαιτείται για να ανέλθει η θερμοκρασία 1 kg νερού κατά 1 0 C (από 14,5 0 C σε 15,5 0 C) Μετράται σε kilojoules (kj) στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες - 1 kcal = 4,18 1 kj

15 Ορισμοί I Δίαιτα (diet) Το σύνολο των -στερεών και υγρώντροφίμων τα οποία έχουν «καταναλωθεί» κατά τη διάρκεια ενός δεδομένου χρονικού διαστήματος Διαιτητική προσλήψη (dietary intake) Αναφέρεται στις ποσότητες των θρεπτικών συστατικών που έχουν προσληφθεί μέσω της δίαιτας

16 Ορισμοι ΙΙ Διατροφική κατάσταση (Νutritional status): πρωταρχικής σημασίας δείκτης υγείας. Αναφέρεται στα επίπεδα των θ.σ. στον οργανισμό 1. Ανεπάρκειες σε μικροθρεπτικά συστατικά: έκπτωση λειτουργιών και λειτουργικότητας (π.χ. ανοσοποιητικής απόκρισης)... νόσος... απώλεια ζωής. 2. Ενεργειακός υποσιτισμός / Παχυσαρκία: τόσο το έλλειμμα, όσο και το πλεόνασμα ενέργειας προδιαθέτουν σε νόσο (λοιμώξεις ή/και χρόνια νόσο).

17 Διατροφική κατάσταση και αιτιολογία νόσου

18 Ορισμοί ΙΙΙ Συστάσεις διαιτητικής πρόσληψης Ποια τα επίπεδα προσλήψης θρεπτικών - και άλλων- συστατικών των τροφίμων που εξασφαλίζουν τη βελτιστοποιήση των λειτουργιών του οργανισμού ; Επίσης, ποια τα επίπεδα ενεργειακής πρόσληψης (δηλ. ποσότητας τροφής);

19 Αξιολόγηση διαιτητικής πρόσληψης (Assessement of dietary intake) Ιδανική διαιτητική πρόσληψη (Ideal dietary Intake) Η πρόσληψη είναι τέτοια ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις σε θ.σ. και να διατηρούνται επαρκή αποθέματά τους στον οργανισμό, ενώ παράλληλα το σωματικό βάρος διατηρείται σε επιθυμητά επίπεδα Οριακή διαιτητική πρόσληψη; Κάλυψη των αναγκών, αλλά όχι διατήρηση αποθεμάτων

20 Όμως, η πληροφόρηση πάνω σε θέματα διατροφής διακρίνεται από μεγάλη σύγχυση Ποιες πληροφορίες είναι έγκυρες; -Αυτές που βασίζονται σε επιστημονικά ευρήματα και τεκμηριωμένα στοιχεία Ποιος είναι σε θέση να γνωρίζει την πραγματικότητα; Γιατί επικρατούν τόσο πολλές αμφιλεγόμενες απόψεις;

Σχετικά έγγραφα

Στοιχεία ενεργειακού μεταβολισμού. Αντωνία Ματάλα Σεπτέμβριος 2016

Στοιχεία ενεργειακού μεταβολισμού Αντωνία Ματάλα Σεπτέμβριος 2016 Ισοζυγίο ενέργειας (ΙΕ) = Ενεργειακή πρόσληψη - Ενεργειακή δαπάνη Προκειμένου για τον ενεργειακό μεταβολισμό των ζωντανών οργανισμών, ισχύουν