Ημερομηνία 19/9/2016 Μέσο Συντάκτης Link now24.gr Μαίρη Γκαζιάνη http://now24.gr/ourania-toutountzi-diavazontas-vivlia-kathe-pedi-vriski-ta-dikatou-protipa/ Ουρανία Τουτουντζή : Διαβάζοντας βιβλία, το κάθε παιδί βρίσκει τα δικά του πρότυπα Δευτέρα, 19 Σεπτέμβριος 2016-11:00
Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Η Ουρανία Τουτουντζή είναι κοινωνιολόγος και διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου. Από το 2002 μέχρι το 2006 δίδαξε το Σεμινάριο επιλογής «Φιλοσοφία-Πολιτισμός-Επικοινωνία» στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Έχει ασχοληθεί με τη διδασκαλία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Όραμά της είναι μια ουσιαστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. ΕΡ. Κυρία Τουτουντζή είστε κοινωνιολόγος και διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, έχετε διδάξει «Φιλοσοφία Πολιτισμό Επικοινωνία», έχετε γράψει φιλοσοφικά βιβλία και κάποια στιγμή στραφήκατε και στο παιδικό βιβλίο. Ποια ανάγκη σας ώθησε προς το παιδικό βιβλίο; ΑΠ. Ο κόσμος των παιδιών έχει τους δικούς του κανόνες και τους δικούς του τρόπους, και κυρίως έχει τη μαγεία του, συχνά χαμένη από τον κόσμο των ενηλίκων. Ήρθα πιο κοντά σε αυτή τη μαγεία όταν γεννήθηκε και ο δικός μου γιος, ή, αν θέλετε, την ξαναθυμήθηκα. Και έτσι άρχισα να γράφω παιδικά βιβλία ΕΡ. Οργανώνετε εργαστήρια εκμάθησης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας για παιδιά του δημοτικού σχολείου. Ποια είναι η απήχηση στα παιδιά; ΑΠ. Τα παιδιά και το λέω αυτό με ιδιαίτερη συγκίνηση γιατί και για μένα έχει εξελιχθεί σε σκοπό ζωής- έχουν αγκαλιάσει το «Εργαστήριο Αρχαίων Ελληνικών». Τους αρέσει, διότι η προσέγγιση των αρχαίων ελληνικών γίνεται μέσα από παιχνίδια, από γιορτές και από τους ελληνικούς μύθους που τους αφηγούμαστε και τους μαθαίνουμε στη γλώσσα που ειπώθηκαν για πρώτη φορά. Έτσι, τα παιδιά εμπλουτίζουν τις γνώσεις, το λεξιλόγιο και τα δεξιότητες τους, και πηγαίνουν μετά στο Γυμνάσιο έχοντας ήδη αγαπήσει τα αρχαία ελληνικά. Ο πιο σημαντικός λόγος όμως είναι ότι τα αρχαία ελληνικά αποτελούν το θεμέλιο της ανθρωπιστικής παιδείας μας. ΕΡ. Τι προσπαθείτε να περάσετε στα παιδιά μέσα από τα παιδικά βιβλία που γράφετε; ΑΠ. Μέσα από τα παιδικά βιβλία που γράφω θέλω πάντοτε να περνώ στα παιδιά αξίες όπως είναι η δικαιοσύνη και η φιλία αλλά και να τους δείχνω πόσο σημαντικό είναι να ζούμε μία ζωή με νόημα και να έχουμε στόχους. Πόσο σημαντικό είναι τελικά να έχουμε εκείνα τα πρότυπα τα οποία θα βοηθήσουν τον καθένα μας να γίνει και να παραμείνει ο άνθρωπος που θέλει να είναι. Συγχρόνως, θέλω και προσπαθώ να γράφω βιβλία τα οποία θα χαρίζουν στα παιδιά ευχάριστες ώρες, θα είναι μία ανάπαυλα από την καθημερινότητα και θα τα προσκαλούν σε ταξίδια σε άλλα μέρη, άλλες εποχές. Έτσι, απλώς για το ταξίδι
ΕΡ. Πιστεύετε ότι ένα παιδικό βιβλίο είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξηγήσουμε στα παιδιά κάποια πράγματα που είναι πέρα από την ηλικίας τους. Π.χ. ο θάνατος, η αρρώστια, ο χωρισμός, η διαφορετικότητα, κλπ ΑΠ. Κατ αρχάς, δεν θα έλεγα ότι αυτά τα πράγματα είναι πέρα από την ηλικία των παιδιών. Είναι μέσα στη ζωή, και ό,τι είναι μέσα στη ζωή μπορεί ανά πάσα στιγμή να το συναντήσουμε ανεξάρτητα από την ηλικία μας. Αυτό που έχει σημασία είναι πάντοτε ο σωστός τρόπος με τον οποίο θα τα εξηγήσουμε στα παιδιά, έτσι ώστε να μην τους κρύψουμε την αλήθεια αλλά να τους την πούμε με τρόπο που δεν θα τα πληγώσει. Επομένως, ναι, ένα παιδικό βιβλίο είναι συχνά ένας πολύ καλός τρόπος για να βρουν τα παιδιά απαντήσεις σε τέτοια μεγάλα θέματα και ερωτήματα. Παρόλα αυτά, είναι απαραίτητο να υπάρχει συγχρόνως και ο γονέας, ο κηδεμόνας ή ο εκπαιδευτικός με τον οποίο το παιδί θα μπορεί να συζητήσει μετά τις απορίες του, και ενδεχομένως τις αντιρρήσεις του επάνω σε αυτά που θα έχει διαβάσει. Το βιβλίο δηλαδή δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι ένας τρόπος για να αποφύγουν οι γονείς να θίξουν οι ίδιοι αυτά τα θέματα στα παιδιά τους αλλά, αντίθετα, να αποτελεί την αφορμή για συζήτηση. ΕΡ. Πόσο απαραίτητα είναι τα βιβλία στην παιδική ηλικία; ΑΠ. Είναι σίγουρα πολλά αυτά που έχουν τα παιδιά να κερδίσουν από τα βιβλία: γνώσεις (επιστημονικές, ιστορικές, κοινωνικές), αξίες, μαθήματα ζωής, πλούσιο λεξιλόγιο, κριτική σκέψη, ατελείωτες ώρες απόλαυσης Υπάρχει όμως και κάτι που νομίζω ότι σήμερα είναι ίσως το πιο σημαντικό: διαβάζοντας βιβλία, το κάθε παιδί βρίσκει τα δικά του πρότυπα, τους δικούς του ήρωες με τους οποίους μπορεί να ταυτιστεί. Κάποιο παιδί θα επιλέξει τον Ρομπέν των Δασών, για παράδειγμα, και την αξία που δίνει
αυτός ο ήρωας στη δικαιοσύνη, κάποιο άλλο τη Μόμο και την αξία που δίνει στην ανθρωπιά, κάποιο άλλο θα επιλέξει ίσως από τη μυθολογία, τον Αχιλλέα και την αξία που αυτός δίνει στη φιλία, κι ετούτα είναι μόνο τρία από τα παραδείγματα που αν τα καταγράφαμε όλα θα γεμίζαμε δεκάδες χιλιάδες σελίδων. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί αρχίζει να κτίζει βήμα βήμα τη δική του προσωπικότητα. Είναι μία ελευθερία επιλογής που του δίνεται, για κάτι τόσο σημαντικό όσο η επιλογή προτύπων ζωής και ιδανικών. Και, βέβαια, είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο από την ομοιομορφία που καλλιεργεί συχνά στα παιδιά η τηλεόραση μέσω των διαφημίσεων και κάποιων παιδικών προγραμμάτων. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, και δεν πρέπει να είμαστε όλοι ίδιοι. Πώς περιμένουμε να σεβαστεί τη διαφορετικότητα ένα παιδί που δεν έχει γνωρίσει παρά την ομοιομορφία; Πώς περιμένουμε να αναπτύξει ολοκληρωμένη προσωπικότητα, κριτική σκέψη και που είναι επίσης πολύ σημαντικό- να μάθει να λέει «όχι» όταν πρέπει, ένα παιδί που δεν έχει διδαχτεί παρά την ομοιομορφία; ΕΡ. Από πού αντλείτε την έμπνευση για τα παιδικά βιβλία που γράφετε; ΑΠ. Συχνά αντλώ έμπνευση από την ιστορία και κυρίως από την αρχαία ελληνική ιστορία. Επίσης, όπως είναι και η περίπτωση του «Ρομπέν των Κάστρων» από την καθημερινή ζωή των παιδιών, στο παρόν και στο παρελθόν, και από τα κοινωνικά προβλήματα που αγγίζουν και τα ίδια τα παιδιά σήμερα. ΕΡ. Στο βιογραφικό σας που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Ο Ρομπέν των κάστρων», τοποθετείτε τον εαυτό σας στο δάσος του Σέργουντ στην παρέα του Ρομπέν των Δασών. Τι θέλατε να δηλώσετε; ΑΠ. Ότι ήμουν κι εγώ εκεί. Ή, τουλάχιστον, ότι θα ήθελα να είμαι. Σε μία παρέα που υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη, που εκτιμά τη φιλία και την αλληλεγγύη, που ζει σε εκείνο το μαγικό σύνορο που χωρίζει αλλά και ενώνει την πραγματικότητα με το όνειρο.
ΕΡ. Το βιβλίο «Ο Ρομπέν των κάστρων και ο φυλακισμένος γελωτοποιός» αναφέρονται στη σχολική βία. Θ ακολουθήσουν κι άλλα βιβλία με την ίδια παρέα; ΑΠ. Ναι, ο Ρομπέν, ο Τίμωνας και η Θάλεια, είναι μία παρέα που αγαπήθηκε από τα παιδιά. Η επόμενη περιπέτεια, το επόμενο ταξίδι του Ρομπέν και της παρέας του στον χρόνο, έχει ήδη ξεκινήσει. Ήδη ο Φουρτούνας άνοιξε πάλι τα πανιά του στον Ωκεανό του Χρόνου. ΕΡ. Τελευταία, εξ αιτίας διάφορων δυσάρεστων γεγονότων έχει γίνει πολύ συζήτηση για τη σχολική βία. Τι εμποδίζει τα παιδιά να το φανερώσουν όταν τους συμβαίνει; ΑΠ. Δύο είναι κυρίως οι λόγοι για τους οποίους τα παιδιά τα οποία υφίστανται τη σχολική βία δεν το φανερώνουν και δεν το καταγγέλλουν. Ο ένας λόγος, είναι ότι συχνά φοβούνται. Μπορεί να φοβούνται ότι αν μιλήσουν, τότε θα πάθουν χειρότερα από τους λεγόμενους «νταήδες». Μπορεί ακόμη να φοβούνται ότι δεν θα γίνουν πιστευτά, ή ότι θα στενοχωρήσουν τους γονείς τους. Ο τρόπος επομένως να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλήσουν, είναι να έχουμε συζητήσει από πριν μαζί τους επάνω στο τι είναι ο εκφοβισμός και στην πιθανότητα να τον συναντήσουν μπροστά τους. Εδώ, για άλλη μία φορά μπορεί το καλό παιδικό βιβλίο να παίξει τον δικό του σημαντικό ρόλο. Το παιδί που θα γνωρίζει εκ των προτέρων πώς πρέπει να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση θα αντιδράσει σίγουρα πολύ πιο αποτελεσματικά και σωστά. Ένας άλλος λόγος που κάνει τα παιδιά να μην μιλούν, είναι και ότι συμβαίνει συχνά να ντρέπονται. Μπαίνουν στη λογική του «όλα αυτά που παθαίνω, τα παθαίνω επειδή τα αξίζω». Και πάλι είναι πολύ σημαντικό να έχει προηγηθεί η σωστή ενημέρωση των παιδιών, από τους γονείς, τους
κηδεμόνες και το σχολείο. Και να έχουν κατανοήσει ότι σε κάθε περίπτωση η ντροπή ανήκει αποκλειστικά σε αυτούς που ασκούν τον εκφοβισμό και όχι σε όσους τον υφίστανται. ΕΡ. Ποια είναι η γνώμη σας για το ελληνικό παιδικό βιβλίο; ΑΠ. Νομίζω ότι στη χώρα μας συνεχίζεται σήμερα μία εξαιρετικά πλούσια παράδοση στο παιδικό βιβλίο. Υπάρχουν αξιόλογοι νέοι και νέες δημιουργοί τους οποίους το παιδικό κοινό γνωρίζει και αγαπά. Συγχρόνως, είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί ευαισθητοποιημένοι εκπαιδευτικοί που προσπαθούν να φέρουν σε επαφή τους μαθητές τόσο με το έργο των νέων δημιουργών όσο και με τους ίδιους τους δημιουργούς. ΕΡ. Τι θα θέλατε να πείτε ως επίλογο της κουβέντας μας; ΑΠ. Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε (αλλά και πότε δεν ήταν δύσκολοι οι καιροί;) αυτό που είναι απ όλα το πιο σημαντικό, είναι να σταθούμε δίπλα στα παιδιά. Με κατανόηση, με αγάπη αλλά και με σεβασμό. Να μην τα αφήσουμε να απογοητευτούν, να χάσουν το θάρρος τους και τη αγάπη τους για τη ζωή. Διότι τα παιδιά είναι η ελπίδα και το μέλλον. *** Το βιβλίο «Ο Ρομπέν των Κάστρων» της Ουρανίας Τουτουντζή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ. Μαίρη Γκαζιάνη Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Γράφει στίχους για τραγούδια, υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός ενώ μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία ασχολείται ερασιτεχνικά. Από τον Σεπτέμβρη του 2016 συμμετέχει στην τηλεοπτική εκπομπή ΚΑΛΩΣ ΤΟΥΣ που μεταδίδεται από την τηλεόραση Αιγαίο.