Εργαστήριο Αθλητικής Ψυχολογίας Μάθημα III Απαντώντας την ερευνητική ερώτηση
Περιεχόμενο διάλεξης 1. Βασικές αρχές στην έρευνα: Δείγμα, Εγκυρότητα, Αξιοπιστία, και Έλεγχος 2. Οι 5 κύριες τεχνικές της ερευνητικής μεθόδου 3. Οι κύριες μέθοδοι συλλογής δεδομένων: ερωτηματολόγιο, κοινωνιόγραμμα, πείραμα στο εργαστήριο, πείραμα στον αγωνιστικό χώρο, έρευνα πεδίου, όργανα ψυχολογικής μέτρησης, λίστα καταγραφής συμπεριφοράς, δημοσκόπηση, ποιοτική έρευνα. Από τη θεωρία στη πράξη 1. Επιλογή συγκεκριμένης μεθόδου και ερευνητικού σχεδιασμού για την ερευνητική σας ερώτηση.
Σημαντικοί παράγοντες πριν απαντήσεις την ερευνητική σου ερώτηση Δείγμα Εγκυρότητα Αξιοπιστία
Πριν την ερευνητική μέθοδο Δείγμα (Συμμετέχοντες) Τυχαία δειγματοληψία Μέθοδος λοταρίας Τυχαίων αριθμών Κατά ομάδες (Τ.Ε.Φ.Α.Α. Τρικάλων & Αθήνας) Στρωσιγενής (Επαγγελματίες & Αρχάριοι) Σημαντικό! Το δείγμα θα πρέπει να αντιπροσωπεύει τον πληθυσμό που θέλεις να εξετάσεις. Ο μοναδικός τρόπος να επιτευχθεί αυτό είναι με την τυχαία δειγματοληψία.
Πριν την ερευνητική μέθοδο Εγκυρότητα Η ερευνητική μέθοδος θα πρέπει να επιτρέπει στον ερευνητή να πάρει μια έγκυρη απάντηση στην ερώτησή του. Εσωτερική εγκυρότητα Να εξετάζει η έρευνα αυτό που υποτίθεται ότι εξετάζει μέσα από επιστημονικές μεθόδους Εξωτερική εγκυρότητα Να μπορεί η απάντηση στην ερευνητική ερώτηση, να γενικευθεί στον υπόλοιπο πληθυσμό
Πριν την ερευνητική μέθοδο Εγκυρότητα Εσωτερική: Να μετράει αυτό που υποτίθεται ότι σχεδιάστηκε να μετράει. Π.χΣυμπεριφορά προπονητή με CBQ. Εξασφαλισμένη ανωνυμία Αποτέλεσμα του κοινωνικά επιθυμητού (Φόβος από τον προπονητή)
Πριν την ερευνητική μέθοδο Εγκυρότητα Εξωτερική: Γενικά, όσο πιο αντιπροσωπευτικό είναι το δείγμα, τόσο πιο υψηλή η εξωτερική εγκυρότητα της έρευνας. Σωστή επιλογή ερευνητικής μεθόδου, π.χ Όταν διερευνούμε το άγχος κατά την διάρκεια του αγώνα, θεωρείτε η έρευνα στον αγωνιστικό χώρο, μέθοδος με υψηλότερη εξωτερική εγκυρότητα παρά το πείραμα στο εργαστήριο.
Πριν την ερευνητική μέθοδο Αξιοπιστία Ο βαθμός στον οποίο ένα μέσο μέτρησης δίνει τα ίδια αποτελέσματα σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις μιας ιδιότητας, των ίδιων ατόμων, κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
Μέθοδοι έρευνας Το πιο σημαντικό εργαλείο στην επιστήμη είναι η έγκυρη και αξιόπιστη συλλογή δεδομένων με σκοπό την επιβεβαίωση των ερευνητικών υποθέσεων
Εργαστηριακό πείραμα (laboratory experiment) Πλεονεκτήματα Μεγαλύτερος έλεγχος των μεταβλητών Υψηλότερη εσωτερική εγκυρότητα Μειονεκτήματα Μακριά από την πραγματικότητα Έλλειψη οικολογικής εγκυρότητας
Σχεδιασμός πειράματος 1. Ο ερευνητής πρέπει να αποφασίσει τη φύση της σχέσης που θέλει να αποδείξει. 2. Επιλέγει την κατάλληλη διαδικασία. 3. Έχει επίγνωση, ότι πιθανόν μπορούν να υπάρξουν και εναλλακτικές ερμηνείες 4. Προσπαθεί να εξαλείψει τυχόν εξωγενείς παράγοντες.
Εξάλειψη εξωγενών παραγόντων Ομάδα ελέγχου Είναι η ομάδα των συμμετεχόντων που συμμετέχουν στο πείραμα χωρίς όμως να παίρνουν μέρος στην πειραματική διαδικασία. Σκοπός Η αποσαφήνιση των μεταβλητών μέσα από τη σύγκριση της με τις άλλες πειραματικές ομάδες
Παράδειγμα: Ποια είναι η επίδραση ενός αθλητικού φιλμ με βία στην επιθετική Δυο ομάδες συμπεριφορά Ελέγχου: Βλέπει ένα φιλμ χωρίς βία Πειραματική: Βλέπει ένα φιλμ με βία Πιθανόν εξωγενής παράγοντας Η Διέγερση λόγω του συγκλονιστικού φιλμ; Και όχι το καθεαυτό βίαιο φιλμ; Εξέταση νέου σχεδιασμού
Νέος σχεδιασμός 3 ομάδες 2 Ελέγχου: Α) Συναρπαστικό αλλά χωρίς βία φιλμ Β) Βαρετό χωρίς βία φιλμ 1 Πειραματική: Α) Φιλμ με βία
Καλός ερευνητής Η διαφορά με τους άλλους επιστήμονες είναι ότι λαμβάνει υπόψη του πολλούς παράγοντες στον σχεδιασμό των πειραμάτων. Γνωρίζει όμως ότι ενώ μπορεί να έχει υψηλή εσωτερική εγκυρότητα δεν είναι σίγουρος για την εξωτερική εγκυρότητα Καλό είναι να χρησιμοποιεί και άλλες μεθόδους έρευνας
Πείραμα στον αγωνιστικό χώρο/ύπαιθρο (field experiment) Πλεονέκτημα Φυσικός χώρος (υψηλότερη εξωτερική εγκυρότητα) Μειονεκτήματα Λιγότερος έλεγχος λόγω του περιβάλλοντος Μεγάλη δυσκολία υλοποίησης (συνεργασία με προπονητές κλπ.)
Δύο μορφές 1ημορφή: Δημιουργούμε εμείς το περιβάλλον κάνοντάς το όσο το δυνατό πιο ρεαλιστικό με βάση τις μεταβλητές που θέλουμε να εξετάσουμε (πείραμα μέσα σε τεχνητές ρεαλιστικές συνθήκες). 2ημορφή: Εξετάζουμε τις μεταβλητές μας σ ένα περιβάλλον ρεαλιστικό (κατά την διάρκεια μιας προπόνησης) Πιθανές μεταβλητές που μπορεί να επηρεάσουν -Νίκη/ ήττα -Συνοχή -Κλίμα στην ομάδα
Έρευνα πεδίου (field study) Πλεονέκτημα Εμφάνιση πολλών συμπεριφορών σε φυσικό χώρο Μειονεκτήματα Δεν μπορούμε να επέμβουμε στο περιβάλλον Δεν διαχειριζόμαστε τις μεταβλητές Τι πρέπει να προσέξουμε -Δεν επεμβαίνουμε -Τρόπος καταγραφής των συμπεριφορών Λίστα καταγραφής συμπεριφορών Κλίμακα ψυχολογικής μέτρησης
Λίστα καταγραφής συμπεριφοράς (behaviour checklist) Τρόπος κατηγοριοποίησης και καταγραφής συμπεριφορών, όπως αυτές συμβαίνουν κατά την διάρκεια μιας δραστηριότητας. -Καταγραφή συχνότητας ή χρόνου συμπεριφορών.
Λίστα καταγραφής συμπεριφοράς (behaviour checklist) Δημιουργία λίστας καταγραφής συμπεριφοράς Βήμα 1: Συμπεριφορά που θες να καταγράψεις Βήμα 2: Συγκεκριμενοποίησε τη συμπεριφορά Βήμα 3: Μέγεθος του φαινομένου καταγραφής Βήμα 4: Απλή μέθοδος καταγραφής Αξιοπιστία Παρόμοια σκορ του ίδιου περιστατικού σε δυο διαφορετικές περιστάσεις. Δυο άνθρωποι να βαθμολογούν το ίδιο περιστατικό έχοντας παρόμοια σκορ (υψηλή συσχέτιση r >.80).
Όργανα ψυχολογικής μέτρησης (psychological measuring instruments) Χρήση έγκυρων και αξιόπιστων κλιμάκων με σκοπό την διερεύνηση ψυχολογικών φαινομένων. -Συμπεριφορά προπονητή CBQ Coaching Behavior Questionnaire Ο ερευνητής χρησιμοποιεί τις δυναμικές που δημιουργούνται στο αθλητικό περιβάλλον για να συλλέξει έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα με τα όργανα ψυχολογικής μέτρησης.
Δημοσκόπηση (survey) Όταν δεν μας ενδιαφέρει ο τόπος συλλογής των δεδομένων αλλά ένας συγκεκριμένος πληθυσμός (π.χαθλητές) Ερωτηματολόγια Συνεντεύξεις Πλεονεκτήματα Εύκολη στη διεξαγωγή Περιγραφική κυρίως διαδικασία (π.χσυσχέτιση) Μειονέκτημα Μη κατάλληλη για αιτίας-αποτελέσματος σχέσεις
Πλεονεκτήματα Ερωτηματολόγιο (questionnaire) Για τη συλλογή περιγραφικών δεδομένων Τα χαρακτηριστικά του γενικού πληθυσμού όπως στάσεις, πεποιθήσεις, γνωστικές λειτουργίες, ή η εμπειρία των αθλητών Μειονέκτημα Θεωρείται ότι η ανάπτυξη ενός ερωτηματολογίου είναι κάτι απλό ΛΑΘΟΣ Η εξέταση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας ενός ερωτηματολογίου είναι από τις πιο πολύπλοκες διαδικασίες στην ψυχολογία
Ερωτηματολόγιο (questionnaire) Διαφορετικές μορφές για να υποβάλετε τις ερωτήσεις. Κλίμακες Λίστες αξιολόγησης Πίνακες ελέγχου
Κλίμακες 1. Κλίμακα υποχρεωτικής επιλογής. Ο συμμετέχων καθοδηγείται να επιλέξει τη μια απάντηση που περιγράφει καλύτερα την αντίδρασή του/ της Η ομάδα μας έχασε επειδή δεν προσπαθήσαμε σκληρά. 1 2 3 4 5 Συμφωνώ πολύ Συμφωνώ Δεν είμαι σίγουρος Διαφωνώ Διαφωνώ πολύ
Κλίμακες Η ομάδα μας κέρδισε επειδή προσπαθήσαμε σκληρότερα. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Συμφωνώ πολύ Διαφωνώ πολύ
Κλίμακες 2. Κλίμακα συχνότητας Όταν συμμετέχεις σε έναν αγώνα, πόσο συχνά κοιτάζεις το επίσημο ρολόι για να δείτε πόσος χρόνος απομένει; 1 2 3 4 5 Πάντα Συχνά Μερικές Φορές Σπάνια Ποτέ
Κλίμακες ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ Παράγοντας Αριθμός ερωτήσεων ανά παράγοντα Λέξεις γνωστές Σαφείς Προσοχήστιςαφηρημένεςέννοιες Διατύπωση
Λίστα ταξινόμησης Ο ερευνητής ζητά από τον αθλητή να βάλει τα στοιχεία κατά σειρά σπουδαιότητας. Οι ταξινομήσεις μπορούν στη συνέχεια να συμπληρωθούν συνολικά για να καθορίσουν το στοιχείο της μεγαλύτερης σπουδαιότητας για μια ομάδα αθλητών
Λίστα ταξινόμησης Ταξινομήστεταακόλουθαστοιχείακατάσειρά σπουδαιότητά τους στη νίκη ενός παιχνιδιού. Χρησιμοποιήστε τον αριθμό 1 για να δείξετε το στοιχείο που σκέφτεστε ότι είναι το σημαντικότερο, τον αριθμό 2 για το δεύτερο σημαντικό, και ούτω καθεξής. Ατομική προσπάθεια στο παιχνίδι Καθοδήγηση Ομαδική εργασία Προσπάθεια ομάδας Τύχη Ικανότητα ομάδας
Πίνακας ελέγχου Το άτομο επιλέγει απλά και ελέγχει την απάντηση που ισχύει για τον ίδιο/ ίδια. Αυτή η μέθοδος αναλύεται με τον υπολογισμό του επί τοις εκατό ποσοστού για την κάθε κατηγορία
Πίνακας ελέγχου Όταν παίζετε ένα άθλημα, ποιο είναι το πρόσωπο που σας ενθαρρύνει περισσότερο; Επιλέξτε ένα. Προπονητής Συμπαίκτες Φίλοι Οικογένεια Άλλος (διευκρινίστε)
Ποιοτικές μεθόδους έρευνας Συνέντευξη Χρήσιμη όταν ο ερευνητής επιθυμεί να κατανοήσει βαθύτερα ένα φαινόμενο Τυποποιημένες Που, Πως, Πότε, Γιατί Σχετική με ερωτηματολόγιο Μη τυποποιημένες Δομημένες Μη δομημένες Εμβάθυνση περισσότερο
Συνέντευξη Παράδειγμα Εισαγωγή για τη συγκέντρωση δημογραφικών 5 ερωτήσεις (open-ended questions) Άλλα στοιχεία που θα ήθελαν να συζητηθούν 30-40 λεπτά διάρκεια Μαγνητοφώνηση
Συνέντευξη Ανάλυση περιεχομένου Συστηματική ανάλυση του περιεχομένου οποιασδήποτε πηγής δεδομένων για να καθοριστεί η ουσία των δεδομένων. -Απομαγνητοφώνηση -Εντοπίζονται -Κωδικοποιούνται -Ταξινομούνται Ανάλυση κατά θέμα Κατηγορία Υποκατηγορίες Κωδικοποίηση Α) Δημιουργία κωδικών Β) Επανεξέταση Γ) Αξιοπιστία
Άλλες μεθόδους Κοινωνιομετρία Τα είδη των διαπροσωπικών σχέσεων σε μια αθλητική ομάδα. Ησχέσημπορείνα κυμαίνεται από φιλία έως στην ηγεσία.
Κοινωνιομετρία Παράδειγμα Ο ερευνητής ζητά από τον κάθε παίκτη στην ομάδα 5- ατόμων για να επιλέξει έναν παίκτη για να είναι αρχηγός. Τάσος Νίκος Γιάννης Κώστας Δήμος Τάσος + Νίκος Γιάννης + Κώστας + Δήμος Σύνολο 0 3 0 1 1
Κοινωνιόγραμμα Κοινωνιομετρία Δήμος Γιάννης Νίκος Κώστας Τάσος
Πιθανές ερευνητικές διαδικασίες Από τη θεωρία στη πράξη Επιλογή Ερευνητικής Μεθόδου Περιέγραψε την πιο κατάλληλη ερευνητική μέθοδο. Να είσαι σαφής στις διαδικασίες περιγραφής της μεθόδου και της επιλογής δείγματος. Για παράδειγμα, μπορείς να περιλάβεις μία ομάδα ελέγχου, και θα περιγράψεις πώς θα επιλέξεις τα άτομα του δείγματος. 1) Οι νικήτριες ομάδες έχουν λιγότερο άγχος κατάστασης από τις ηττημένες Ερευνητική μέθοδος Διαδικασία δειγματοληψίας
Από τη θεωρία στη πράξη 2) Οι γυναίκες είναι πιο νευρωτικές απ ότιοιάντρες. Ερευνητική μέθοδος Διαδικασία δειγματοληψίας Πιθανές ερευνητικές διαδικασίες
Από τη θεωρία στη πράξη 3) Οι άνδρες έχουν θετικότερες στάσεις απέναντι στον επαγγελματικό αθλητισμό που προβάλλεται από την τηλεόραση συγκριτικά με τις γυναίκες. Ερευνητική μέθοδος Διαδικασία δειγματοληψίας Πιθανές ερευνητικές διαδικασίες
Από τη θεωρία στη πράξη 4) Τα παιδιά που συμμετέχουν στον αγωνιστικό αθλητισμό είναι επιθετικότερα στις κοινωνικές τους σχέσεις συγκριτικά με τα παιδιά που συμμετέχουν στο ελεύθερο παιχνίδι Ερευνητική μέθοδος Διαδικασία δειγματοληψίας Πιθανές ερευνητικές διαδικασίες
Από τη θεωρία στη πράξη 5) Οι γυναίκες αθλήτριες έχουν μια καλύτερη στάση προς τις γυναίκες προπονήτριες απ ότιοιάντρεςαθλητές. Ερευνητική μέθοδος Διαδικασία δειγματοληψίας Πιθανές ερευνητικές διαδικασίες
Ερωτήσεις 1. Ποιο ήταν το σημαντικότερο κριτήριο για την επιλογή της μεθόδου σου; 2. Ποιες είναι οι επιπτώσεις όταν αγνοείς τις διαδικασίες αξιοπιστίας και εγκυρότητας; 3. Ποια ερώτηση από τις προηγούμενες σου φάνηκε ότι είναι η ευκολότερη στο σχεδιασμό της; Προτεινόμενη βιβλιογραφία: Thomas, J., & Nelson, J. (1996). Research methods in physical activity. (3rd ed.) Champain, IL: Human Kinetics Martens, R. (1987). Science, knowledge and sport psychology. The Sport Psychologist, 1, 29-55
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας «Μας προσφέρει διανοητικές προκλήσεις. Γινόμαστε εξερευνητές αφοσιωμένοι στην κατάκτηση του πιο μεγαλειώδους και σύνθετου στόχου, της ανάπτυξης και της φροντίδας του ανθρώπινου νου». - Irvin D. Yalom. Το δώρο της ψυχοθεραπείας