Διδακτική Ενότητα 6 Τα αντιβιοτικά ως φάρμακα

Διδακτική Ενότητα 6 Τα αντιβιοτικά ως φάρμακα Λέξεις και έννοιες κλειδιά: Αντιβιοτικά. Αλεξάντερ Φλέμινγκ. Ιστορία της Επιστήμης. Μηχανισμοί δράσης των αντιβιοτικών. Αντίσταση στα αντιβιοτικά. Εργαλεία του Xplore συναφή με την υγεία: Παιχνίδι για τη διεξαγωγή διαλόγου: Πρόσβαση σε θεραπεία! Εισαγωγή: Τα αντιβιοτικά είναι ουσίες τοξικές για τα βακτήρια σε μικρές δόσεις, αλλά ακίνδυνες για τον άνθρωπο. Συνεπώς, στην κατάλληλη δόση, τα αντιβιοτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ασθενειών που προκαλούνται από μικρόβια. Σε αυτή τη διδακτική ενότητα θα μάθετε για τους μηχανισμούς αντίστασης στα αντιβιοτικά και για τα προβλήματα που σχετίζονται με την αντίσταση στα αντιβιοτικά. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 Γνωρίζατε ποιο ήταν το πρώτο αντιβιοτικό που ανακαλύφθηκε; Ο άνδρας στην εικόνα ήταν εκείνος που το ανακάλυψε. Ποιο ήταν το όνομά του; Πώς ανακάλυψε το αντιβιοτικό; Πού εργαζόταν; Περιηγηθείτε στο διαδίκτυο για πληροφορίες. Alexander Fleming Laboratory Museum (Imperial College Healthcare NHS Trust) ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-1 -

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 Όπως γνωρίζετε τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση βακτηριακών λοιμώξεων. Ξέρετε όμως πώς πράγματι το καταφέρνουν; Ρίξτε μια ματιά στον ακόλουθο πίνακα που παρουσιάζει πληροφορίες για διάφορα αντιβιοτικά και τους διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης τους. ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Στρεπτομυκίνη Streeptoomyces griseus Παρεμποδίζει τη σύνθεση πρωτεΐνης Χλωραμφενικόλη Streptomyces venezuelae Παρεμποδίζει τη σύνθεση πρωτεΐνης Πολυμιξίνη B Bacillus spp. Αποδιοργανώνει τη μεμβράνη Αμοξυκιλλίνη συνθετική Παρεμποδίζει τη σύνθεση τοιχωμάτων Κιπροφλοξακίνη συνθετική Παρεμβαίνει στο DNA Πενικιλλίνη Penicillium notatum Penicillium chrysogenum Παρεμποδίζει τη σύνθεση τοιχωμάτων Οφλοξακίνη συνθετική Παρεμβαίνει στο DNA Καναμυκίνη Streptomyces kanamicetycus Παρεμποδίζει τη σύνθεση πρωτεΐνης Ερυθρομυκίνη Streptomycess erytthreus Παρεμποδίζει τη σύνθεση πρωτεΐνης Κολιστίνη Bacillus polymyxa Αποδιοργανώνει τη μεμβράνη Κεφαλοσπορίνη Ceephalossportium sp. Παρεμποδίζει τη σύνθεση τοιχωμάτων ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-2 -

α) Χρησιμοποιώντας τον ακόλουθο πίνακα ταξινομήστε τα αντιβιοτικά που παρουσιάζονται στον παραπάνω πίνακα σύμφωνα με τον μηχανισμό δράσης τους. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ 1: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ 2: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ 3: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ 4: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-3 -

β) Η παρακάτω εικόνα δείχνει τα συστατικά μέρη ενός βακτηρίου. Γράψτε το όνομα κάθε μέρους δίπλα στην αντίστοιχη εικόνα. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-4 -

γ) Τώρα, χρησιμοποιείστε τα βέλη για να δείξετε σε ποια από τα συστατικά μέρη που μόλις επισημάνατε θα ενεργούσε καθένας από τους μηχανισμούς δράσης. Κάντε μια υπόθεση αναφορικά με το γιατί ο μηχανισμός θα δρούσε σε κάθε περίπτωση. δ) Θα παίρνατε αντιβιοτικό για να θεραπεύσετε ένα κρύωμα; Γιατί; ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-5 -

ε) Φτιάξτε μια λίστα των αντιβιοτικών που βρίσκονται στο φαρμακείο του σπιτιού σας (αν υπάρχει) ή που θυμόσαστε ότι πήρατε κάποια στιγμή. Αν δεν μπορείτε να βρείτε κάποιο, αναζητήστε τα στο διαδίκτυο. Αναζητήστε πληροφορίες για να μάθετε ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης κάθε αντιβιοτικού και το σκοπό χρήσης του. Θυμηθείτε πως όταν κοιτάξετε στο φαρμακείο του σπιτιού σας, πρέπει να δείτε ποιο είναι το ενεργό συστατικό του αντιβιοτικού, προκειμένου να κάνετε την αναζήτηση. ΔΡΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 Έχετε πιθανώς ακούσει για την αντίσταση που ορισμένα βακτήρια αναπτύσσουν στα αντιβιοτικά (θα βρείτε σχετικές με το θέμα πληροφορίες στο Μενού Πληροφοριών Α του παιχνιδιού «Discussion Continuum: Access to treatment» - Συνεχές Συζήτησης: Πρόσβαση σε θεραπεία). στ) Γιατί τα βακτήρια αναπτύσσουν αυτήν την αντίσταση; Ποιο πρόβλημα προκαλεί αυτό; ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-6 -

ζ) Ποια είναι η ευθύνη μας ως πολίτες για την ανάπτυξη αυτών των αντιστάσεων; Ποια θα ήταν η λύση; η) Δώστε την άποψή σας αναφορικά με την ακόλουθη δήλωση που εμφανίζεται στο Discussion Continuum (Συνεχές Συζήτησης): «Τα αντιβιοτικά δεν πρέπει να πωλούνται ποτέ χωρίς συνταγή γιατρού» ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-7 -

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4 Διαβάστε το παρακάτω άρθρο «Race against time to develop new antibiotics» (Αγώνας δρόμου με το χρόνο για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών) (http://www.who.int/bulletin/volumes/89/2/11-030211/en/index.html) από την Ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και σε ομάδες βρείτε τις ακόλουθες πληροφορίες: α) Ποια είναι τα ηθικά και κοινωνικά θέματα που πραγματεύεται το άρθρο; β) Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους πιθανώςστο μέλλον θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα με την αντίσταση στα αντιβιοτικά; γ) Για ποιους λόγους μπορούμε να ελπίζουμε σε αυτόν τον αγώνα δρόμου με τον χρόνο για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών; δ) Ποιες είναι ορισμένες πιθανές λύσεις στο πρόβλημα; ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ: Διδακτική ενότητα 6-8 -