H TΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Ανδρέας Βαρλάµος, avarl@tee.gr (Χηµ.Μηχ.ΕΜΠ-MSc Foo QA) Μέλος Σ ΕΚΠΟΙΖΩ www.ekpizo.gr Οµ.Ετ. FOOD ALLERGENS LABORATORY www.foodallergenslab.com Chair of S.C.P.EFSA Μέλος ΤΕ85 ΕΛΟΤ & ΓΤΕΦ ΕΣΥ Aν. Μέλος Εθν. Επιτρ. ιατροφικής Πολιτικής www.foodallergenslab.com 1
Για τον σκοπό της παρούσας εισήγησης... Πρότυπο= γραπτή προδιαγραφή -τεχνικού ή µη χαρακτήρααντικειµένου, του οποίου η έλλειψη οµοιοµορφίας δηµιουργεί επαναλαµβανόµενα προβλήµατα στην κοινωνία «Μη δηµιουργική» ανοµοιοµορφία Σηµαντικά σηµεία: «Βest practice» (βελτίωση επεξήγησης & εγκαθίδρυσης διεργασιών + πρακτική εφαρµογή) Αποτέλεσµα «συµφωνίας κοινωνικών εταίρων» (συντελεστών αγοράς...εγκαθίδρυση εµπιστοσύνης) Προαιρετικότητα εφαρµογής (αν δεν χρησιµοποιηθεί από τον νόµο)... «υγιής» υποκίνηση www.foodallergenslab.com 2
(Προ)τυποποίηση = ιεργασία παραγωγής προτύπων, δηλ. δραστηριότητα παροχής λύσεων σε επαναλαµβανόµενα προβλήµατα αταξίας (µε µέγιστο βαθµό ορθολογισµού & αµοιβαίου οφέλους σε ενδιαφερόµενα µέρη)...= Εργαλείο βελτίωσης της κοινωνίας (πχ οικονοµικό όφελος σε παραγωγό/προµηθευτή + ασφαλιστικό όφελος σε πελάτη/χρήστη +...) Συµµετοχή όλων των οµάδων της κοινωνίας... «αυθεντικά» πρότυπα... Οργανισµοί Τυποποίησης (εγκρίνονται από ανεξάρτητο οργανισµό, που συντονίζει τις 5 καθιερωµένες κοινωνικές οµάδες)...προκειµένου για τρόφιµα οι κοινωνικές οµάδες είναι γύρω από την αγορά τροφίµων (συντελεστές αγοράς)... www.foodallergenslab.com 3
ΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Ζωοτροφές παραγωγή συστατικών και προσθέτων Αρχές Συγκοµιδή και πρωτογενής παραγωγή Βιοµηχανία και δευτερογενής Χονδρική πώληση, /εµπόριο Λιανική πώληση Μαζική εστίαση, διάθεση τροφίµων Εξοπλισµός Καθαριστικά/απολυµαντικά Υλικά συσκευασίας Παροχή υπηρεσιών, και Αποθήκευση και Μεταφορά Παρασιτοκτόνα/Κτηνιατρι κά φάρµακα/λιπάσµατα Καταναλωτής Ερευνητές www.foodallergenslab.com 4
«ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ» (εµπλεκόµενοι) ΦΟΡΕΑΣ ΙΑΠΙΣΤΕΥ- ΣΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ «ΚΑΝΟΝΩΝ» (δηµιουργία προδιαγραφής) ΠΡΟΤΥΠΑ, ΝΟΜΟΙ, κλπ ΦΟΡΕΑΣ «ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ» (έλεγχος εφαρµογής προδιαγραφής) AΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ (εφαρµογή προδιαγραφής) ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ www.foodallergenslab.com 5
Η ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ - εθνικό επίπεδο : 1978 ΕΛΟΤ (...ΟΠΕΓΕΠ...) - ΕΛΟΤ (ή AGRO) stds (άλλοι εθνικοί 1904 ΒSI, DIN...) - ευρωπαϊκό επίπεδο : 1975 CEN - EN stds (σχέση ISO και CEN µε βάση συνθήκη Βιέννης 1991 κλπ) - διεθνές επίπεδο : 1946 ISO - ISO stds (www.iso.ch : DO IT ONCE, DO IT RIGHT, DO IT INTERNATIONALLY) www.foodallergenslab.com 6
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ -CEN Μέλη της CEN είναι οι εθνικοί φορείς τυποποίησης των χωρών Αυστρίας, Βελγίου, Γαλλίας, Γερµανίας, ανίας, Τσεχίας, Ελβετίας, Ελλάδας, Ηνωµένου Βασιλείου, Ιρλανδίας, Ισλανδίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Λουξεµβούργου, Νορβηγίας, Ολλανδίας, Πορτογαλίας, Σουηδίας και Φινλανδίας EN ευρωπαικό πρότυπο, HD εναρµονισµένο έγγραφο, ENVI ευρωπαικό πειραµατικό πρότυπο www.foodallergenslab.com 7
ΙSO = παγκόσµια οµοσπονδία εθνικών φορέων πιστοποίησης (ISO member bodies). - στενή συνεργασία µε International Electrotechnical Commission (IEC) - ΙSO stds σύµφωνα µε κανόνες ISO/IEC Directives/Part 2 - προτυποποίηση µέσω ISO technical committees, στις οποίες µπορούν να εκπροσωπηθεί όποιοδήποτε µέλος (συνήθως σχεδιασµός προτύπων σε οµάδες εργασίας WC). -Technical Committee ISO/TC 34, Food products. www.foodallergenslab.com 8
ΙSO stds (σύµφωνα µε κανόνεςiso/iec Directives/Part 2) - έγκριση προτύπου κατελάχιστο 75 % µελών - τεχνική επιτροπή µπορεί να αποφασίσει αν υπάρχει ανάγκη για ταχεία δράση εκτός από πρότυπα - ISO Publicly Available Specification (ISO/PAS), oυσιαστικά συµφωνία µεταξύ τεχνικών experts σε ένα ΙSO WG (έγκριση για έκδοση µε 50 % παρισταµένων) -ISO Technical Specification (ISO/TS) oυσιαστικά συµφωνία µεταξύ µελών τεχνικής επιοτροπής (έγκριση για έκδοση µε τα 2/3 της ψήφου των µελών) -ISO/PAS ή ISO/TS ανασκοπείται µετά 3 χρόνια για απόσυρση ή συνέχιση για ακόµη 3 χρόνια. Mετά απόσυσρση ή πρότυπο www.foodallergenslab.com 9
ΙΑΦΟΡΑ ΕΙ Η ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (Κύριες κατηγορίες σε ότι αφορά) Οργάνωση επιχείρησης (πχ Σ ΑΤ, Σ Π) Οργάνωση λοιπών ενδιαφεροµένων µερών ή συνόλου τοµέα (πχ αρχές, αγορά, δχση κρίσεων) Επικυρώσεις, Επαληθεύσεις, Παρακολουθήσεις (πχ δοκιµές) Πιστοποίηση διαπίστευση (πχ Σ ) Προιόν (πχ παραδοσιακά) Παρουσίαση (πχ διαφηµίσεις) Σε κάθε περίπτωση η νοµοθεσία υπερισχύει, γιαυτό και υπάρχουν όπου χρειάζονται επεξηγήσεις ή κάτι αποτελεσµατικότερο www.foodallergenslab.com 10
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ CEN TC153 Food Processing Machinery (Safety & Hygiene (WG4 Catering equipment), 275 Food Analysis horizontal methods (WG12 Allergens) κ.α. ΙSO TC34 Agricultural Food Products (WG 8 ISO 22000, WG 9 Traceability) κ.ά. www.foodallergenslab.com 11
Υπενθύµιση ΠΡΟΤΥΠΟ =...έχει την γενική αποδοχή («συναίνεση») ενδιαφεροµένων µερών αποσκοπώντας στο βέλτιστο όφελος όλων,...εγκρίνεται από ανεξάρτητο οργανισµό (συντονίζει τις 5 καθιερωµένες κοινωνικές οµάδας),...προσιτό σε όλους, εφαρµογή εθελοντική Οφέλη προτύπων... διευκόλυνση συναλλαγών, βελτίωση ανθρώπινης διαβίωσης, αποτελεσµατικότερη επικοινωνία κ.ά. www.foodallergenslab.com 12
Ανεξάρτητα από είδος προτύπου... Ποιότητα προτύπου κρίνεται από: Συµφωνία (που επιτυγχάνει) στον σωστό χρόνο µε τον σωστό τρόπο Ικανότητα εφαρµογής από τον χρήστη Συνολική προσφορά στην κοινωνία (τουλάχιστον µέσω καταπολέµησης της ανοµοιοµορφίας) και ιδιαίτερα στους άµεσους/έµεσους αποδέκτες των ενεργειών του χρήστη... τελικά όλα κρίνονται από την εφαρµογή και τις ωφέλειες... Συνήθως στα τρόφιµα:«χρήστης = επιχείρηση + κύριος αποδέκτης = καταναλωτής»...άρα ο τελικός κριτής είναι ο καταναλωτής www.foodallergenslab.com 13
... «καλή» εφαρµογή ενός «καλού» προτύπου µπορεί να ωφελεί (και κρίνεται) σε 3 επίπεδα: 1) Βελτίωση της ικανοποίησης βασικών αναγκών & της προστασίας των κατοχυρωµένων δικαιωµάτων των καταναλωτών Ασφάλεια (πρότυπα δοκιµών, Σ κ.ά., υπό την προυπόθεση της ορθής λειτουργίας της πιστοποίησης & διαπίστευσης) Ενηµερωµένη επιλογής (πχ πρότυπα παρουσίασης, προιοντικά πρότυπα) Οικονοµικά συµφέροντα (πχ πρότυπα αγορών, προιόντικά πρότυπα) www.foodallergenslab.com 14
... «καλή» εφαρµογή ενός «καλού» προτύπου µπορεί να ωφελεί (και κρίνεται) σε 3 επίπεδα: 2) Βελτίωση της πρόληψης & της συστηµικής υποκίνησης η προστασία δεν µπορεί/δεν «αντέχει» να επαναπαύεται στον έλεγχο/καταστολή 3) Ανάπτυξη εµπιστοσύνης (ιδιαίτερα στην σχέση πελάτη/καταναλωτή προµηθευτή/παραγωγού) - σε εποχές ή συστήµατα αυξηµένης πολυπλοκότητας & µειούµενης ικανότητας κατανόησης, ηεµπιστοσύνη γίνεται ανάγκη!!. Τα πρότυπα προάγουν διαφάνεια & ειλικρίνεια!! www.foodallergenslab.com 15
ΟΜΩΣ ΤΟΠΡΟΤΥΠΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ µια πηγή πληροφόρησης...ενα ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ να ικανοποιούνται ανάγκες των καταναλωτών......και ΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΑΠΟ ΜΟΝΟ ΤΟΥ να βοηθήσει ΑΛΛΑΠΡΕΠΕΙΝΑεφαρµοσθεί σωστά από τον ΧΡΗΣΤΗ!!......και άρα η ποιότητα της εφαρµογής του κρίνει την βελτίωση της ικανότητας ικανοποίησης αναγκών των καταναλωτών π.χ. δεν µπορεί ένα κακοσχεδιασµένο ή «εικονικό» Σ ΑΤ να εξασφαλίσει στην επιχείρηση ικανότητες για τηνικανοποίησητωναναγκώντωνκαταναλωτώνκαι για την ανταγωνστικότητα της επιχείρησης. www.foodallergenslab.com 16
ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΠΕ ΙΑ ΜΕ ΑΜΕΣΗ Ή ΕΜΕΣΗ ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΣΕ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Μη δηµιουργική ανοµοιοµορφία σε : Σχεδιασµό επαλήθευσης & παρακολούθησης - αυτοελέγχου χση διατροφικών κρίσεων Σε κάποιες Risk Αnalysis διεργασίες Παρουσίαση παραδοσιακών ή άλλων ειδικών τροφίµων Λειτουργία αγορών... www.foodallergenslab.com 17
ΗΠΟΙΟΤΗΤΑΖΩΗΣ«ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΕΙ» αλληλεκπλήρωση αναγκών, αµοιβαία αίσθηση οφέλους, εµπιστοσύνη ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΠΡΟΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ www.foodallergenslab.com 18
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ (ΠΙΘΑΝΩΣ ΜΗ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗ) ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!! www.foodallergenslab.com 19