ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Μαρίλντα Σ. Γκούγκου ΕΡΓΑΣΙΑ Που υποβλήθηκε στο Τµήµα Στατιστικής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου ΑΘηνών ως µέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού ιπλώµατος Συµπληρωµατικής Ειδίκευσης στη Στατιστική Μερικής Παρακολούθησης (Part-time) Αθήνα Ιούλιος 2014

ΑΦΙΕΡΩΣΗ Στο σύζυγο µου Γιάννη, για την απεριόριστη υποµονή, αγάπη και αφοσίωση.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον καθηγητή, κύριο Επαµεινώνδα Πανά για την ευκαιρία που µου έδωσε να εφαρµόσω πρακτικά στην παρούσα µελέτη την πολύ ενδιαφέρουσα επιστηµονική µέθοδο της Αναλυτικής Ιεραρχικής ιαδικασίας, καθώς και για την πολύτιµη βοήθεια και καθοδήγηση του καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της διπλωµατικής εργασίας µου. Επιπλέον, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους ιατρούς, κυρίους Κωνσταντίνο Σακαλή, Αναστάσιο Κυριφίδη και κυρία Ιωάννα Παπακώστα για την πολύτιµη συµβολή τους. Τέλος, ευχαριστώ πολύ τους γονείς µου, χάρη στων οποίων τους κόπους, τη στοργή και την υποµονή έφερα εις πέρας τις σπουδές µου. Ι

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποφοίτησα από το 65ο Λύκειο Αθηνών το 1998 µε βαθµό 18. Φοίτησα στη Σχολή Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονοµικού Πανεπιστήµιου Αθηνών και έλαβα πτυχίο στην κατεύθυνση Προχωρηµένης Χρηµατοοικονοµικής Λογιστικής µε βαθµό Λίαν Καλώς. Το 2008 φοίτησα στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών µερικής φοίτησης του τµήµατος Στατιστικής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών «Ποσοτικές Μέθοδοι στη Λήψη Αποφάσεων» και ολοκλήρωσα τον κύκλο µαθηµάτων του προγράµµατος το 2010. Ακολούθησαν ευτυχή γεγονότα στην προσωπική µου ζωή (γάµος, γέννηση του πρώτου µου παιδιού) που ανέβαλαν προσωρινά την ολοκλήρωση της διπλωµατικής µου εργασίας. Μιλάω αρκετές ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Ιταλικά, Αλβανικά, Ισπανικά) και κατέχω τους ανώτερους τίτλους πιστοποίησης γνώσης αυτών. Εργάζοµαι 14 χρόνια στον κλάδο των εφαρµοσµένων οικονοµικών σε τοµείς ανάλυσης και έρευνας µάρκετινγκ, logistics, εξαγωγών, πωλήσεων κ.α.. Την παρούσα στιγµή κατέχω θέση υπεύθυνης πελατειακών σχέσεων και διαχείρισης πελατολογίου σε εµπορική εταιρεία, η οποία είναι η µεγαλύτερη στην Ελλάδα στον κλάδο που δραστηριοποιείται. III

ABSTRACT Marilda Gugu EVALUATION OF THE PROBLEMS OF MEDICAL EMPLOYMENT IN HEALTH CENTRES WITH THE METHOD OF ANALYTIC HIERARCHY PROCESS July 2014 The subject of this paper is the evaluation of the problems of medical employment in health centers in Greece, which was conducted using the method of Analytic Hierarchy Process (AHP). The preliminary and main research highlighted the five major problems within a wider set and the six main alternative strategies to address these problems. For the construction and analysis of the model the method of pairwise comparisons of Analytical Hierarchical Process was used, both for problems with regards to the target and alternatives with regards to each problem separately, in order to calculate the necessary weight coefficients and quantify the results of the comparisons. Finally the consistency rate of the model was calculated and a sensitivity analysis was made for alternative strategies with regards to changes in the weights of the problems. During the conduct of this paper the software packages of Expert Choice and Microsoft Excel were used. V

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Μαρίλντα Γκούγκου ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Ιούλιος 2014 Αντικείµενο µελέτης της παρούσας εργασίας είναι η αξιολόγηση των προβληµάτων της ιατρικής απασχόλησης στα κέντρα υγείας στην Ελλάδα, η οποία διεξήχθη µε τη µέθοδο της Αναλυτικής Ιεραρχικής ιαδικασίας (Analytic Hierarchy Process AHP). Η έρευνα, προκαταρκτική και κύρια, ανέδειξε τα πέντε κυριότερα προβλήµατα µέσα από ένα ευρύτερο σύνολο και τις έξι κυριότερες εναλλακτικές στρατηγικές αντιµετώπισης αυτών. Για την κατασκευή και ανάλυση του υποδείγµατος χρησιµοποιήθηκε η µέθοδος των ανά ζεύγη συγκρίσεων της Αναλυτικής Ιεραρχικής ιαδικασίας, τόσο για τα προβλήµατα, ως προς το στόχο, όσο και για τις εναλλακτικές, ως προς το κάθε πρόβληµα ξεχωριστά, προκειµένου κατόπιν να υπολογιστούν οι απαραίτητοι συτελεστές βαρύτητας και να ποσοτικοποιηθούν τα αποτελέσµατα των συγκρίσεων. Υπολογίστηκε τέλος ο λόγος συνέπειας του υποδείγµατος και έγινε ανάλυση ευαισθησίας των εναλλακτικών στρατηγικών στις µεταβολές της βαρύτητας των προβληµάτων. Κατά τη διεξαγωγή της εργασίας χρησιµοποιήθηκαν τα προγράµµατα Expert Choice και Microsoft Excel. VII

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ... 3 1.1 Ιεράρχηση προβληµάτων ως προς το στόχο... 3 1.2 Ιεράρχηση εναλλακτικών ως προς το κάθε πρόβληµα... 5 1.3 Τελική ιεράρχηση εναλλακτικών ως προς το στόχο... 17 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ... 20 2.1 Ανάλυση ευαισθησίας εναλλακτικών στις µεταβολές της βαρύτητας των χαµηλών µισθών ιατρών (πρόβληµα Α)... 21 2.2 Ανάλυση ευαισθησίας εναλλακτικών στις µεταβολές της βαρύτητας της περιορισµένης δυνατότητας επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών (πρόβληµα Β)... 25 2.3 Ανάλυση ευαισθησίας εναλλακτικών στις µεταβολές της βαρύτητας του ελλιπούς νοσηλευτικού προσωπικού (πρόβληµα Γ)... 27 2.4 Ανάλυση ευαισθησίας εναλλακτικών στις µεταβολές της βαρύτητας των ελλείψεων κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης (πρόβληµα )... 30 2.5 Ανάλυση ευαισθησίας εναλλακτικών στις µεταβολές της βαρύτητας του ανεπαρκούς ιατρικού εξοπλισµού (πρόβληµα Ε)... 33 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I... 39 I.1 Ενδεικτικός υπολογισµός λόγου συνέπειας CR... 39 I.2 Εναλλακτική µέθοδος ποσοτικοποίησης των συντελεστών των ανά ζεύγη συγκρίσεων του υποδείγµατος... 40 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II... 43 II.1 ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΑΠΟ ΤΟ EXPERT CHOICE... 43 II.1.A. ΓΡΑΦΗΜΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ... 43 II.1.Β. ΓΡΑΦΗΜΑ ΥΝΑΜΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ... 44 II.2 ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΚΛΙΣΕΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ (GRADIENT SENSITIVITY) ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΘΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ... 45 IX

II.2.A. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Α. ΧΑΜΗΛΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΙΑΤΡΩΝ... 45 II.2.Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Β. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΕΛΙΞΗΣ ΙΑΤΡΩΝ... 46 II.2.Γ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Γ. ΕΛΛΙΠΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ... 47 II.2.. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ... 48 II.2.Ε. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ε. ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ... 49 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ... 50 X

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας Σελίδα Πίνακας 1 Σύγκριση προβληµάτων ως προς το στόχο Expert Choice... 3 Πίνακας 2 Σύγκριση προβληµάτων ως προς το στόχο... 3 Πίνακας 3 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Α Expert Choice... 5 Πίνακας 4 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Α... 6 Πίνακας 5 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Β Expert Choice... 8 Πίνακας 6 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Β... 8 Πίνακας 7 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Γ Expert Choice... 10 Πίνακας 8 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Γ... 10 Πίνακας 9 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Expert Choice... 12 Πίνακας 10 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα... 12 Πίνακας 11 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Ε Expert Choice... 14 Πίνακας 12 Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Ε... 14 Πίνακας 13 Data Grid συντελεστών βαρύτητας εναλλακτικών... 19 XII

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφηµα Σελίδα Γράφηµα 1 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Α... 23 Γράφηµα 2 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Α... 24 Γράφηµα 3 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Β... 26 Γράφηµα 4 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Γ... 29 Γράφηµα 5 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα... 31 Γράφηµα 6 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα... 32 Γράφηµα 7 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Ε... 34 Γράφηµα 8 Performance sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Ε... 36 Γράφηµα 9 Performance sensitivity εναλλακτικών υποδείγµατος ως προς το στόχο... 43 Γράφηµα 10 Dynamic sensitivity εναλλακτικών υποδείγµατος ως προς το στόχο... 44 Γράφηµα 11 Gradient sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Α... 45 Γράφηµα 12 Gradient sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Β... 46 Γράφηµα 13 Gradient sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Γ... 47 Γράφηµα 14 Gradient sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα... 48 Γράφηµα 15 Gradient sensitivity εναλλακτικών ως προς πρόβληµα Ε... 49 XIV

Αξιολόγηση Προβληµάτων Ιατρικής Απασχόλησης στα Κέντρα Υγείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το σύστηµα υγείας στην Ελλάδα σήµερα ταλαιπωρείται από τη µεγάλη οικονοµική κρίση χρέους που διέρχεται η χώρα από το 2010. Μέσα στα πλαίσια αυτά εξετάστηκε το σύνολο των προβληµάτων µε τα οποία βρίσκεται αντιµέτωπη η ιατρική απασχόληση στα κέντρα υγείας της χώρας, µεταξύ των οποίων οι χαµηλοί µισθοί των ιατρών, οι ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισµό, το επίπεδο εξειδικευµένων γνώσεων των υπευθύνων για την οργάνωση και διοίκηση υπηρεσιών υγείας, η έλλειψη κινήτρων απασχόλησης για τους ιατρούς, ιδιαίτερα στις αποµακρυσµένες περιοχές, τα διάφορα προβλήµατα των ιατρικών σχολών, η ελλιπής και µη συνεχής επιστηµονική κατάρτιση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, τα προβλήµατα κατανοµής µεταξύ ιατρών και νοσηλευτών και η ανισοµερής γεωγραφική κατανοµή τους, τόσο επί του συνόλου των θέσεων, όσο και των διαφόρων κλάδων και κατηγοριών. Η προκαταρκτική έρευνα ανέδειξε ως σηµαντικότερα από τα προβλήµατα αυτά τα εξής πέντε: Α. Χαµηλοί µισθοί ιατρών Β. Περιορισµένη δυνατότητα επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών Γ. Ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό. Ελλείψεις κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης Ε. Ανεπαρκής ιατρικός εξοπλισµός Παράλληλα µε τα ανωτέρω βασικά προβλήµατα, προκρίθηκαν οι παρακάτω έξι εναλλακτικές στρατηγικές αντιµετώπισης: 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλµατος 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 3. Καλές συνθήκες εργασίας 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 1

Η δοµή του υποδείγµατος θα µπορούσε να αναπαρασταθεί σχηµατικά ως εξής: Σχήμα 1 Τα ανωτέρω προβλήµατα, καθώς και οι εναλλακτικές στρατηγικές, συγκρίθηκαν ανά ζεύγη και ιεραρχήθηκαν µε τη µέθοδο της Αναλυτικής Ιεραρχικής ιαδικασίας (AHP). Για την εφαρµογή της µεθόδου χρησιµοποιήθηκαν τα προγράµµατα Expert Choice και Microsoft Excel. 2

1. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ 1.1 ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΤΟΧΟ Όλες οι ανά ζεύγη συγκρίσεις µεταξύ των προβληµάτων / κριτηρίων και των εναλλακτικών στρατηγικών έγιναν χρησιµοποιώντας την κλίµακα ακεραίων από το 1 ως το 9, µε το 1 να υποδηλώνει ότι τα συγκρινόµενα είναι ισοβαρή µεταξύ τους και το 9 να υποδηλώνει τη µέγιστη κυριαρχία του ενός απέναντι στο άλλο. Η σύγκριση των προβληµάτων ως προς το στόχο κατέληξε στους εξής συντελεστές, όπως αυτοί φαίνονται στον παρακάτω πίνακα (το µαύρο χρώµα στα κελιά των πινάκων δείχνει ότι ισχυρότερο είναι το κριτήριο στη γραµµή ενώ το κόκκινο υποδηλώνει κυριαρχία του κριτηρίου στη στήλη, π.χ. συντελεστής 3 ισούται στην πραγµατικότητα µε συντελεστή 1/3 για το στοιχείο της γραµµής): Πίνακας 1 Για την ποσοτικοποίηση των ανωτέρω συντελεστών, τα στοιχεία µπορούν να απεικονιστούν ως εξής: Πίνακας 2 3

Για να ποσοτικοποιήσουµε τους συντελεστές βαρύτητας για τα κριτήρια Α έως Ε, επιλέγουµε τη µέθοδο του τετραγώνου της µήτρας συντελεστών, την οποία χρησιµοποιεί και το πρόγραµµα Expert Choice *. Βάσει αυτής, υψώνουµε στο τετράγωνο τη µήτρα που εξάγεται από τον Πίνακα 2 και αθροίζουµε τα στοιχεία της κάθε γραµµής, ώστε να εξαγάγουµε τους συντελεστές (κατόπιν φυσικά ακολουθεί κανονικοποίηση). Έτσι έχουµε: * σημ.: Στο Παράρτημα I (ενότητα I.2) παρατίθεται η εναλλακτική μέθοδος υπολογισμού, για όλες τις ανά ζεύγη συγκρίσεις του υποδείγματος, με παρεμφερή αποτελέσματα. Η τελική κατάταξη λοιπόν των προβληµάτων ως προς το στόχο έχει ως εξής: Μπορούµε να δούµε ότι τα δύο µεγαλύτερα προβλήµατα ως προς το στόχο είναι ο ανεπαρκής ιατρικός εξοπλισµός και οι χαµηλοί µισθοί των ιατρών, τα οποία µαζί ξεπερνούν το 70% βαρύτητας. Ακολουθούν οι ελλείψεις σε κατάρτιση και συνεχή ενηµέρωση και µε µικρότερο σχετικά βάρος αξιολογούνται η περιορισµένη δυνατότητα επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών και το ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό. 4

Σχηµατικά το πρώτο µέρος της δοµής του υποδείγµατος φαίνεται ως εξής: Σχήμα 2 Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο λόγος συνέπειας CR για την ανωτέρω αξιολόγηση ισούται µε 0,06, µικρότερο του ορίου του 0,10 (άρα τα αποτελέσµατα είναι αποδεκτά), όπως φαίνεται και στον Πίνακα 1. Ο υπολογισµός του, ενδεικτικά, βρίσκεται στο Παράρτηµα I (Ενότητα I.1). Το επόµενο πρόβληµα είναι το πώς ιεραρχούνται µεταξύ τους οι προτεινόµενες εναλλακτικές στρατηγικές για το καθένα από τα προβλήµατα ξεχωριστά. 1.2 ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΘΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Για την ιεράρχηση των έξι εναλλακτικών θα χρησιµοποιήσουµε και πάλι τη σύγκριση ανά ζεύγη και τη µέθοδο του τετραγώνου της µήτρας των συντελεστών, έτσι ώστε να βρούµε τη σχετική βαρύτητα της κάθε εναλλακτικής για το κάθε διαφορετικό πρόβληµα. Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Α - Χαµηλοί µισθοί ιατρών: Πίνακας 3 5

Προκειµένου να προχωρήσουµε στην ποσοτικοποίηση των ανωτέρω συγκρίσεων, παρουσιάσουµε τα στοιχεία του Πίνακα 3 µε την παρακάτω µορφή (Πίνακας 4): θα Πρόβλημα Α - Χαμηλοί μισθοί ιατρών Πίνακας 4 Για να ποσοτικοποιήσουµε τους συντελεστές για τις εναλλακτικές 1 έως 6 εργαζόµαστε µε την ίδια µέθοδο που χρησιµοποιήσαµε για τη σύγκριση των προβληµάτων κριτηρίων (τετράγωνο της ανωτέρω µήτρας): 6

Η κατάταξη λοιπόν των εναλλακτικών ως προς τους χαµηλούς µισθούς των ιατρών είναι η εξής: Όπως µπορούµε να δούµε παραπάνω, ως προς το πρόβληµα των χαµηλών µισθών των ιατρών, οι ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών και οι ευκαιρίες για συνεχή επιστηµονική κατάρτιση είναι οι δύο σηµαντικότερες εναλλακτικές στρατηγικές που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν, ακολουθούµενες από τις καλές συνθήκες εργασίας. 7

Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Β - Περιορισµένη δυνατότητα επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών: Πίνακας 5 Ο Πίνακας 6 παρακάτω µας δίνει µια σαφέστερη εικόνα των ανά ζεύγη συγκρίσεων µεταξύ των εναλλακτικών για το συγκεκριµένο κριτήριο του µοντέλου. Πρόβλημα Β - Περιορισμένη δυνατότητα επαγγελματικής ανέλιξης ιατρών Πίνακας 6 8

Οµοίως, για να εξαγάγουµε τους συντελεστές για τις εναλλακτικές 1 έως 6 εργαζόµαστε ως εξής: Την κατάταξη των εναλλακτικών ως προς την περιορισµένη δυνατότητα επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών, βάσει του ανωτέρω κανονικοποιηµένου ιδιοδιανύσµατος συντελεστών, µπορούµε να τη δούµε ακόµα καλύτερα παρακάτω: Όπως βλέπουµε, και πάλι οι ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών και οι ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης είναι οι δύο εναλλακτικές µε τη µεγαλύτερη βαρύτητα, µε αρκετά µεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες τέσσερις. 9

Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Γ - Ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό: Πίνακας 7 Στον Πίνακα 8 µπορούµε να δούµε καλύτερα τα αποτελέσµατα των ανά ζεύγη συγκρίσεων µεταξύ των εναλλακτικών για το πρόβληµα / κριτήριο Γ: Πρόβλημα Γ- Ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 3. Καλές συνθήκες εργασίας 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 1 3 1 1/6 1/8 4 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 1/3 1 1/9 1/7 1/9 1/4 3. Καλές συνθήκες εργασίας 1 9 1 5 1/7 6 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 6 7 1/5 1 1/8 1/2 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 8 9 7 8 1 8 1/4 4 1/6 2 1/8 1 Πίνακας 8 10

Εργαζόµαστε και πάλι µε την ίδια µέθοδο του τετραγώνου της µήτρας συντελεστών για να ποσοτικοποιήσουµε τους συντελεστές για τις εναλλακτικές 1 έως 6 ως προς το πρόβληµα του ελλιπούς νοσηλευτικού προσωπικού: Η κατάταξη λοιπόν των εναλλακτικών ως προς το πρόβληµα του ελλιπούς νοσηλευτικού προσωπικού είναι η εξής: Παρατηρούµε φυσιολογικά ότι τη µεγαλύτερη βαρύτητα για την αντιµετώπιση του προβλήµατος της έλλειψης νοσηλευτικού προσωπικού έχει η ύπαρξη κινήτρων για την προσέλκυση ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού, η οποία συγκεντρώνει άνω του 50% του συνολικού βάρους των εναλλακτικών ως προς το συγκεκριµένο πρόβληµα. Ακολουθουν από απόσταση οι καλές συνθήκες εργασίας και οι ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής. 11

Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα - Ελλείψεις κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης: Πίνακας 9 Τα ανωτέρω αποτελέσµατα της έρευνας, όπως µας τα δίνει το Expert Choice στις ανά ζεύγη συγκρίσεις µεταξύ των εναλλακτικών για το πρόβληµα µπορούµε να τα δούµε καλύτερα στον Πίνακα 10: Πρόβλημα Δ - Ελλείψεις κατάρτισης και συνεχούς ενημέρωσης 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 3. Καλές συνθήκες εργασίας 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 1 2 1/2 1/9 1/2 1/3 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 1/2 1 1/2 1/9 1/2 1/3 3. Καλές συνθήκες εργασίας 2 2 1 1/9 1 1/3 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 9 9 9 1 9 7 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 2 2 1 1/9 1 1/3 3 3 3 1/7 3 1 Πίνακας 10 12

Αµέσως παρακάτω µπορούµε να δούµε την περαιτέρω ανάλυση µε τη µέθοδο του τετραγώνου της µήτρας συντελεστών, µέσω της οποίας θα ποσοτικοποιήσουµε τους συντελεστές για τις εναλλακτικές 1 έως 6 ως προς το πρόβληµα των ελλείψεις κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης: Η κατάταξη των εναλλακτικών βάσει του ανωτέρω ποσοτικοποιηµένου ιδιοδιανύσµατος συντελεστών έχει ως εξής: Βλέπουµε ότι η ύπαρξη ευκαιριών για συνεχή επιστηµονική κατάρτιση είναι, όπως αναµενόταν, η κύρια και σηµαντικότερη εναλλακτική στρατηγική για την αντιµετώπιση του προβλήµατος των ελλείψεων κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης. 13

Αξιολόγηση εναλλακτικών ως προς το Πρόβληµα Ε - Ανεπαρκής ιατρικός εξοπλισµός: Πίνακας 11 Στον Πίνακα 12 παρουσιάζονται αναλυτικότερα τα αποτελέσµατα των ανά ζεύγη ανωτέρω συγκρίσεων µεταξύ των εναλλακτικών για το τελευταίο πρόβληµα / κριτήριο Ε: Πρόβλημα Ε - Ανεπαρκής ιατρικός εξοπλισμός 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 3. Καλές συνθήκες εργασίας 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλματος 1 1 1 1/3 1/3 1/9 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών 1 1 1/3 1/3 1/3 1/9 3. Καλές συνθήκες εργασίας 1 3 1 1/3 1/3 1/8 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης 3 3 3 1 1 1/7 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) 3 3 3 1 1 1/8 9 9 8 7 8 1 Πίνακας 12 14

Για άλλη µια φορά, για να ποσοτικοποιήσουµε τους συντελεστές για τις εναλλακτικές 1 έως 6 ως προς το πρόβληµα του ανεπαρκούς ιατρικού εξοπλισµού, εργαζόµαστε ως εξής: Την κατάταξη των εναλλακτικών ως προς τον ανεπαρκή ιατρικό εξοπλισµό, βάσει του ανωτέρω κανονικοποιηµένου ιδιοδιανύσµατος συντελεστών, µπορούµε να τη δούµε ακόµα καλύτερα παρακάτω: Παρατηρούµε ότι η η καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής (π.χ. στην τηλεϊατρική) είναι, συγκεντρώνοντας ποσοστό άνω του 60%, η σηµαντικότερη εναλλακτική στρατηγική για την αντιµετώπιση του προβλήµατος, ακολουθούµενη από τις ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης και τα κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού, µε σχεδόν ταυτόσηµο συντελεστή βαρύτητας. 15

Μια σύνοψη του υποδείγµατός µας, µε όσα έχουµε βρει µέχρι τώρα, αποτυπώνεται παρακάτω, στο Σχήµα 3: Σχήμα 3 Όπου: Ε1: Εναλλακτική 1. Αναγνώριση της προσφοράς του ιατρικού επαγγέλµατος Ε2: Εναλλακτική 2. Ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών Ε3: Εναλλακτική 3. Καλές συνθήκες εργασίας Ε4: Εναλλακτική 4. Ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης Ε5: Εναλλακτική 5. Κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού Ε6: Εναλλακτική 6. Καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ) Αυτό που αποµένει είναι η τελική ιεράρχηση των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το στόχο. 16

1.3 ΤΕΛΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΤΟΧΟ Για να καταλήξουµε στην τελική ιεράρχηση και στάθµιση των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το στόχο, παίρνουµε αρχικά το ιδιοδιάνυσµα των συντελεστών στάθµισης των πέντε προβληµάτων µεταξύ τους (έστω 5x1 µήτρα Π) και τα αντίστοιχα πέντε ιδιοδιανύσµατα των συντελεστών στάθµισης των έξι εναλλακτικών ως προς το κάθε πρόβληµα (6x1 µήτρες Α, Β, Γ, και Ε): Συνθέτουµε τους συντελεστές των µητρών Α έως Ε σε µία νέα µήτρα 6x5, έστω Κ. Η τελική µήτρα 6x1 των ποσοτικοποιηµένων συντεστών για την κάθε εναλλακτική προκύπτει πολλαπλασιάζοντας τη µήτρα Κ (6x5) επί τη µήτρα Π (5x1): 17

Την τελική αξιολόγηση των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το στόχο του υποδείγµατος, την Αξιολόγηση των Προβληµάτων Ιατρικής Απασχόλησης στα Κέντρα Υγείας, µπορούµε να τη δούµε στην τελική της µορφή παρακάτω: Πρέπει εδώ να σηµειώσουµε ότι ο λόγος συνέπειας CR της τελικής αξιολόγησης των εναλλακτικών ως προς το στόχο είναι CR = 0,08 και µικρότερος του 0,10 (άρα τα αποτελέσµατά µας είναι αποδεκτά), όπως φαίνεται και από την παρακάτω σύνθεση ως προς το στόχο από το Expert Choice (µικρές διαφορές στο 3 ο δεκαδικό ψηφίο των συντελεστών αιτιολογούνται από τις στρογγυλοποιήσεις): 18

Τέλος παρακάτω, στον Πίνακα 13, µπορούµε να δούµε τη συνοπτική απεικόνιση των αποτελεσµάτων µας µε ένα διαφορετικό τρόπο, εκφράζοντας τους συντελεστές των εναλλακτικών ως ποσοστά επί του µεγαλύτερου κάθε φορά συντελεστή (Πίνακας Data Grid από το Expert Choice): Data Grid Πίνακας 13 19

2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Σκοπός της ανάλυσης ευαισθησίας είναι να δούµε το πώς µεταβάλλονται οι συντελεστές βαρύτητας των εναλλακτικών του υποδείγµατος όταν µεταβάλλεται η βαρύτητα του κάθε κριτηρίου / προβλήµατος. Για να κάνουµε την ανάλυση ευαισθησίας του υποδείγµατός µας θα χρησιµοποιήσουµε τις δυνατότητες ανάλυσης δυναµικής ευαισθησίας κόµβων (Dynamic sensitivity for nodes below) και ευαισθησίας απόδοσης (Performance sensitivity for nodes below) του Expert Choice. Ας θυµηθούµε σύντοµα τους συντελεστές βαρύτητας των προβληµάτων / κριτηρίων και των εναλλακτικών στρατηγικών που προέκυψαν από το υπόδειγµα: 20

2.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ ΜΙΣΘΩΝ ΙΑΤΡΩΝ (ΠΡΟΒΛΗΜΑ Α) Για να δούµε πόσο ευαίσθητοι είναι οι συντελεστές των εναλλακτικών στις µεταβολές βαρύτητας του κριτηρίου Α, θα αλλάξουµε τη βαρύτητα του συγκεκριµένου κριτηρίου ως προς το στόχο, σε σχέση µε τα υπόλοιπα. Γνωρίζουµε ήδη ότι η πιο σηµαντική εναλλακτική στρατηγική ως προς το κριτήριο / πρόβληµα των χαµηλών µισθών των ιατρών είναι η εναλλακτική 2, ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών. Είναι λογικό λοιπόν, αν αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Α ως προς το στόχο, να συµβούν τα εξής δύο πράγµατα: 1) Να µειωθούν οι αντίστοιχες βαρύτητες των υπολοίπων τεσσάρων κριτηρίων 2) Να αυξηθεί η βαρύτητα της εναλλακτικής 2 ως προς το στόχο Αν π.χ. αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Α από 0,284 (28,4%) σε 0,392 (39,2%), τότε περνάει πρώτο σε βαρύτητα ως προς το στόχο, αφήνοντας το κριτήριο Ε, ανεπαρκής ιατρικός εξοπλισµός, στη 2 η θέση, µε βαρύτητα 0,388 (38,8%), όπως µπορούµε να δούµε στο παρακάτω γράφηµα: 21

Παρατηρούµε ότι και η βαρύτητα του κριτήριου Β έπεσε από 6,3% σε 5,6%, του Γ από 4,9% σε 4,3% και του από 14,3% σε 12,0%. Παράλληλα η βαρύτητα της εναλλακτικής 2 ως προς το στόχο ανέβηκε σε σύγκριση µε τις άλλες εναλλακτικές, από 17,1% σε 20,7%, χωρίς ωστόσο να αλλάξει η κατάταξη. Για να περάσει 1 η στην κατάταξη των εναλλακτικών ως προς το στόχο, θα πρέπει η βαρύτητα του προβλήµατος των χαµηλών µισθών των ιατρών να ανέλθει τουλάχιστον στο 51,2%. Στην περίπτωση αυτή οι συντελεστές βαρύτητας διαµορφώνονται ως εξής: Η εναλλακτική 2, ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών, περνάει 1 η µε 24,5% βαρύτητα, αφήνοντας στη 2 η θέση την εναλλακτική 4, ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης και ενηµέρωσης, και ρίχνοντας στην 3 η θέση (από την 1 η ) την εναλλακτική 6, καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής. Αυτό είναι επίσης λογικό, αφού η εναλλακτική 4 είναι πιο σηµαντική από την εναλλακτική 6 ως προς το πρόβληµα των χαµηλών µισθών των ιατρών. Η αλλαγή αυτή φαίνεται ίσως ακόµα καλύτερα στο επόµενο γράφηµα (performance sensitivity): 22

Γράφημα 1 Αν αντιθέτως µειώσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Α ως προς το στόχο, τότε παρατηρούµε ότι η βαρύτητα των υπόλοιπων κριτηρίων αυξάνεται, ενώ µειώνεται αυτή της εναλλακτικής 2 σε σύγκριση µε τις υπόλοιπες. Με τη βαρύτητα του Α στο 10,5% π.χ. αυτό καταλαµβάνει την 3 η θέση, ενώ η εναλλακτική 2 πέφτει αντιστοίχως στην 4 η θέση, όπως µπορούµε να δούµε στην επόµενη σελίδα: 23

Γράφημα 2 24

2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΤΙΚΗΣ ΑΝΕΛΙΞΗΣ ΙΑΤΡΩΝ (ΠΡΟΒΛΗΜΑ Β) Για να δούµε την ευαισθησία των εναλλακτικών ως προς το κριτήριο Β, επαγγελµατική ανέλιξη ιατρών, θα δοκιµάσουµε και πάλι να αλλάξουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου ως προς το στόχο, σε σχέση µε τα υπόλοιπα. Αναµένουµε παρόµοια αποτελέσµατα µε την προηγούµενη ενότητα, αφού η πιο σηµαντική εναλλακτική στρατηγική ως προς το πρόβληµα Β, όπως προέκυψε από την ανάλυση, είναι και πάλι η εναλλακτική 2, ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών. Αν αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Β ως προς το στόχο τόσο (στο 33,1%) ώστε να περάσει 1 ο στην κατάταξη των κριτηρίων / προβληµάτων, παρατηρούµε ότι ταυτόχρονα και η εναλλακτική 2 έχει περάσει στην 1 η θέση µεταξύ των υπολοίπων όσον αφορά τη βαρύτητά της ως προς το στόχο, µε συντελεστή 26,9% έναντι 25,6% της εναλλακτικής 6: 25

Το διάγραµµα ανάλυσης ευαισθησίας απόδοσης διαµορφώνεται ως εξής: Γράφημα 3 Αν προσπαθήσουµε να µειώσουµε τη βαρύτητα του προβλήµατος Β ως προς το στόχο, τότε δεν παρατηρούµε αλλαγές ούτε στην κατάταξη των προβληµάτων ούτε σε αυτή των εναλλακτικών, καθώς η αρχική βαρύτητα του προβλήµατος ήταν πολύ µικρή συγκριτικά και µια περαιτέρω µείωσή της (ακόµα και στο 1,5%) δεν έχει σηµαντικές επιδράσεις στο συνολικό υπόδειγµα: 26

2.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΙΠΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (ΠΡΟΒΛΗΜΑ Γ) Για να κάνουµε την ανάλυση ευαισθησίας των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το κριτήριο Γ, ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό, θα εργαστούµε και πάλι µε τον ίδιο τρόπο. Αυτή τη φορά αναµένουµε ακόµα µικρότερη ευαισθησία των εναλλακτικών ως προς µια ενδεχόµενη µείωσηση της βαρύτητας του συγκεκριµένου κριτήριου, αφού µε την Αναλυτική Ιεραρχική ιαδικασία καταλήξαµε στο ότι το πρόβληµα / κριτήριο Γ είναι το λιγότερο σηµαντικό ως προς το στόχο σε σχέση µε όλα τα υπόλοιπα (µε συντελεστή βαρύτητας 4,9%). Πραγµατικά, βλέπουµε ότι, αν µειώσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Γ ακόµα και στο 0,2%, οι βαρύτητες των εναλλακτικών στρατηγικών αλλάζουν ελάχιστα: Η πιο σηµαντική επίδραση είναι ότι η βαρύτητα της εναλλακτικής 5, κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού, η οποία είναι η σηµαντικότερη ως προς το πρόβληµα Γ, µειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες µονάδες, από 11,3% σε 9,3%, χωρίς όµως και πάλι να αλλάξει η κατάταξη των εναλλακτικών στρατηγικών. Όπως είπαµε, αυτό οφείλεται στο ότι η βαρύτητα του κριτηρίου ως προς το στόχο είναι πολύ µικρή. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο όµως οι συνέπειες θα είναι σαφώς µεγαλύτερες, αν δοκιµάσουµε να αυξήσουµε τη σχετική βαρύτητα του προβλήµατος Γ. Συγκεκριµένα, αν η βαρύτητα του προβλήµατος του ελλιπούς νοσηλευτικού προσωπικού αυξηθεί 27

στο 32,8%, τότε περνάει στην 1 η θέση µεταξύ των προβληµάτων / κριτηρίων και η εναλλακτική 5 ανεβαίνει στη 2 η θέση, µε µικρή διαφορά από την 1 η : Αν αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου ακόµα περισσότερο, π.χ. περίπου στο 50%, τότε παρατηρούµε ότι ο συντελεστής βαρύτητας της εναλλακτικής 5, των κινήτρων προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού, αυξάνεται στο 30,9% και της δίνει την 1 η θέση, µε διαφορά 11 ποσοστιαίων µονάδων από τη 2 η θέση, στην οποία πέφτει η εναλλακτική 6, καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής. Επίσης έχει αλλάξει η κατάταξη µεταξύ των εναλλακτικών 2 και 3, ευκαιριών προαγωγής των ιατρών και καλών συνθηκών εργασίας αντίστοιχα. Τα ανωτέρω αποτελέσµατα φαίνονται καθαρά στην επόµενη σελίδα: 28

Γράφημα 4 29

2.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΕΙΨΕΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΝΗ-ΜΕΡΩΣΗΣ (ΠΡΟΒΛΗΜΑ ) Προχωράµε στην ανάλυση ευαισθησίας των εναλλακτικών ως προς τις µεταβολές της βαρύτητας του κριτηρίου, ελλείψεις κατάρτισης και συνεχούς ενηµέρωσης, το οποίο έχει συντελεστή βαρύτητας 14,2% στο υπόδειγµα, γεγονός που το κατατάσσει ως το 3 ο σηµαντικότερο κριτήριο ως προς το στόχο. οκιµάζοντας να µειώσουµε τη σχετική βαρύτητα του κριτηρίου παρατηρούµε ότι αυτή πρέπει να µειωθεί πάρα πολύ, στο 2,5%, ώστε να επηρεάσει την κατάταξη των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το στόχο. Συγκεκριµένα, για τιµές του συντελεστή του κριτηρίου µικρότερες ή ίσες του 2,5%, δεύτερη πιο σηµαντική εναλλακτική ως προς το στόχο περνάει οριακά η εναλλακτική 2, ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών, µε µικρές διαφορές από την εναλλακτική 2, ευκαρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης και ενηµέρωσης. Για όλες τις υπόλοιπες τιµές του συντελεστή µεταξύ 2,5% και 14,2% η κατάταξη των εναλλακτικών δεν αλλάζει: Αν αντιθέτως δοκιµάσουµε να αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου, έστω στο 30%, παρατηρούµε ότι, αν και το πρόβληµα παραµένει πίσω από το πρόβληµα Ε σε βαρύτητα, εντούτοις η κατάταξη των εναλλακτικών διαφοροποιείται σηµαντικά, καθώς οι ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης και ενηµέρωσης περνούν στην 1 η θέση, αφήνοντας στη 2 η θέση την καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής, µε σηµαντική διαφορά 8,6 ποσοστιαίων µονάδων (35,5% έναντι 26,9%): 30

Γράφημα 5 Αξίζει να σηµειωθεί πάντως ότι για να αλλάξει περαιτέρω η σειρά κατάταξης των εναλλακτικών, η βαρύτητα του προβλήµατος θα πρέπει να αυξηθεί σε επίπεδα 31

πάνω από 71%, όπως µπορούµε να δούµε παρακάτω, κάτι που µάλλον δεν θα χαρακτηρίζαµε ρεαλιστικό: Γράφημα 6 32

2.5 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ε) Για να δούµε πόσο ευαίσθητοι είναι οι συντελεστές των εναλλακτικών ως προς τις µεταβολές βαρύτητας του κριτηρίου Ε, αρχικά θα µειώσουµε τη βαρύτητα του συγκεκριµένου κριτηρίου ως προς το στόχο, σε σχέση µε τα υπόλοιπα. Θυµίζουµε ότι το συγκεκριµένο κριτήριο / πρόβληµα είναι το πιο σηµαντικό ως προς το στόχο, µε συντελεστή βαρύτητας 46% και ότι η πιο σηµαντική εναλλακτική ως προς αυτό είναι η εναλλακτική 6, καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ). Μια µείωση της βαρύτητας του κριτηρίου Ε σε ποσοστό 34,2%, ίδιο µε του κριτηρίου Α, χαµηλοί µισθοί ιατρών, είναι αρκετή ώστε να αλλάξει την κατάταξη των εναλλακτικών ως προς το στόχο. Συγκεκριµένα η εναλλακτική 4, ευκαιρίες συνεχούς κατάρτισης και ενηµέρωσης περνά στην 1 η θέση, αφήνοντας την εναλλακτική 6 στη 2 η θέση: Αν η βαρύτητα του κριτηρίου µειωθεί ακόµα περισσότερο, στο 26,1%, βλέπουµε ότι η εναλλακτική 6 πέφτει στην 3 η θέση, αφήνοντας τη 2 η στην εναλλακτική 2, ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών, όπως µπορούµε να δούµε στα αντίστοιχα γραφήµατα δυναµικής ευαισθησίας και ευαισθησίας απόδοσης του Expert Choice (η κατάταξη των άλλων εναλλακτικών δεν αλλάζει): 33

Γράφημα 7 34

Αν τώρα δοκιµάσουµε να αυξήσουµε τη βαρύτητα του κριτηρίου Ε, τότε φυσιολογικά αναµένουµε ότι θα αυξηθεί και η συνολική βαρύτητα της σηµαντικότερης ως προς αυτό εναλλακτικής (6. Καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής) ως προς το στόχο. Πραγµατικά, παρατηρούµε ότι µια άυξηση κατά σχεδόν 10% στο συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου συνεπάγεται µια αύξηση 5% στο συντελεστή της εναλλακτικής 6 ως προς το στόχο: Αν η βαρύτητα του κριτηρίου Ε αυξηθεί ακόµα περισσότερο, σε ποσοστό ίσο µε 70%, τότε βλέπουµε ότι αλλάζει και η κατάταξη των εναλλακτικών στρατηγικών ως προς το στόχο, καθώς η εναλλακτική 5, κίνητρα προσέλκυσης ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού, περνά στην 3 η θέση, µε ποσοστό 11,8% αφήνοντας τις ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών (εναλλακτική 2) στην 4 η θέση, µε ποσοστό 11,4%, όπως µπορούµε να δούµε χαρακτηριστικά στην επόµενη σελίδα. 35

Γράφημα 8 Η κατάταξη των εναλλακτικών µπορεί να αλλάξει περαιτέρω, µόνο αν η βαρύτητα του κριτηρίου Ε αυξηθεί σε ποσοστό πάνω από 90%, κάτι που δεν είναι ρεαλιστικό. 36

3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ανάλυση του στόχου της αξιολόγησης των προβληµάτων ιατρικής απασχόλησης στα κέντρα υγείας της Ελλάδας, µε τη µέθοδο της Αναλυτικής Ιεραρχικής ιαδικασίας (AHP) και τις ανά ζεύγη αξιολογήσεις, κατέδειξε ως σοβαρότερα προβλήµατα, κατά σειρά αξιολόγησης, τον ανεπαρκή ιατρικό εξοπλισµό, τους χαµηλούς µισθούς των ιατρών και τις ελλείψεις στην κατάρτιση και τη συνεχή ενηµέρωση. Τα τρία αυτά προβλήµατα συγκέντρωσαν συνολική βαρύτητα που αγγίζει το 89% (88,8%), µε το 1 ο από αυτά µάλιστα, τον ανεπαρκή ιατρικό εξοπλισµό, να συγκεντρώνει ποσοστό κοντά στο 50% (46,1%), τη στιγµή που τα δύο τελευταία προβλήµατα, περιορισµένη δυνατότητα επαγγελµατικής ανέλιξης ιατρών και ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό, έχουν αθροιστική βαρύτητα 11,2%. Από την ανάλυση του υποδείγµατος προέκυψε, όπως ήταν λογικό, ότι από τις έξι προτεινόµενες εναλλακτικές στρατηγικές που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για την αντιµετώπιση των προβληµάτων, αυτές µε τη συγκριτικά µεγαλύτερη βαρύτητα ως προς το καθένα από τα τρία σηµαντικότερα προβλήµατα αξιολογούνται και ως οι σηµαντικότερες εναλλακτικές ως προς το στόχο συνολικά. Οι εναλλακτικές αυτές στρατηγικές είναι, κατά σειρά βαρύτητας ως προς το στόχο, η καθιέρωση κατάλληλων συστηµάτων πληροφορικής (τηλεϊατρικής κλπ), οι ευκαιρίες συνεχούς επιστηµονικής κατάρτισης και οι ευκαιρίες προαγωγής των ιατρών. Ο λόγος συνέπειας του υποδείγµατος είναι 0,08, πράγµα που σηµαίνει ότι το υπόδειγµα είναι συνεπές και τα αποτελέσµατα της µελέτης αποδεκτά, βάσει της µεθόδου AHP. Η ανάλυση ευαισθησίας των εναλλακτικών ως προς τις µεταβολές βαρύτητας των προβληµάτων κατέδειξε το πώς αλλάζει η βαρύτητα της κάθε εναλλακτικής στρατηγικής σε περίπτωση πιθανής αναθεώρησης της σχετικής σηµαντικότητας κάποιου ή κάποιων από τα κριτήρια / προβλήµατα. Κάτι τέτοιο είναι πολύ χρήσιµο στον ερευνητή και στην άσκηση της εκάστοτε πολιτικής από το κράτος, το οποίο αποφασίζει κατά περίπτωση να υιοθετήσει τη µία ή την άλλη εναλλακτική στρατηγική, ανάλογα µε την αξιολόγηση των προβληµάτων, η οποία είναι πάντα πιθανό να µεταβληθεί όταν αλλάζει το περιβάλλον, δηλ. οι κοινωνικές, οικονοµικές και πολιτικές συνθήκες στη 37

χώρα και τον κόσµο γενικότερα, οι οποίες επηρεάζουν τον τοµέα της Υγείας και της ιατρικής απασχόλησης στα κέντρα υγείας. 38

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I I.1. ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΥΝΕΠΕΙΑΣ CR Υπολογισµός λόγου συνέπειας CR των συντελεστών που προέκυψαν από την ανά ζεύγη αξιολόγηση των προβληµάτων / κριτηρίων του υποδείγµατος µεταξύ τους: Από την ανωτέρω µήτρα των αποτελεσµάτων της ανά ζεύγη σύγκρισης των προβληµάτων παράγουµε την κανονικοποιηµένη της εκδοχή: Από την τελευταία παράγουµε τη µήτρα W, η οποία αποτελείται από τους µέσους όρους των στοιχείων της κάθε γραµµής και στη συνέχεια τη µήτρα AW, η οποία προκύπτει από τον πολλαπλασιασµό της αρχικής µήτρας συντελεστών µε την W: ιαιρουµε κάθε στοιχείο της AW µε το αντίστοιχο στοιχείο της W και προκύπτουν οι εξής αριθµοί, για τους οποίους βρίσκουµε το µέσο, λ max : 39

Έτσι υπολογίζουµε το δείκτη συνέπειας CI ως εξής: CI = (λ max - n) / (n - 1) = (5,271-5) / (5-1) = 0,068 Για να δούµε αν το αποτέλεσµα αυτό είναι αποδεκτό, πρέπει να δούµε το λόγο συνέπειας CR, ο οποίος δίνεται από τη σχέση: CR = CI / RI (όπου RI είναι ο δείκτης των τυχαία παραγόµενων σταθµίσεων, ο οποίος για n=5 ισούται µε 1,12). Συνεπώς ο λόγος συνέπειας CR στη συγκεκριµένη περίπτωση ισούται µε: CR = CI / RI = 0,068 / 1,12 = 0,06 Αυτό σηµαίνει ότι τα αποτελέσµατά µας είναι αποδεκτά. I.2. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΣ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΑ ΖΕΥΓΗ ΣΥΓΚΡΙΣΕΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ 40

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II II.1. ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΑΠΟ ΤΟ EXPERT CHOICE II.1.A. ΓΡΑΦΗΜΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ (PERFORMANCE SENSITIVITY) Γράφημα 9 43

II.1.B. ΓΡΑΦΗΜΑ ΥΝΑΜΙΚΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ (DYNAMIC SENSITIVITY) Γράφημα 10 44

II.2. ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΚΛΙΣΕΩΝ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ (GRADIENT SENSITIVITY) ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΘΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ EXPERT CHOICE II.2.A. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Α. ΧΑΜΗΛΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΙΑΤΡΩΝ Γράφημα 11 45

II.2.Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Β. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΤΙΚΗΣ ΑΝΕΛΙΞΗΣ ΙΑΤΡΩΝ Γράφημα 12 46

II.2.Γ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Γ. ΕΛΛΙΠΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Γράφημα 13 47

II.2.. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Γράφημα 14 48

II.2.Ε. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ε. ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Γράφημα 15 49

Βιβλιογραφία - Πηγές Ε. ΠΑΝΑΣ (2013). Σηµειώσεις µεταπτυχιακού προγράµµατος Ποσοτικές Μέθοδοι στη Λήψη Αποφάσεων του τµήµατος Στατιστικής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ (2012). Το θεσµικό πλαίσιο παροχών ασθενείας στην Ελλάδα Ο ρόλος και η λειτουργία του Εθνικού Συστήµατος Υγείας, Παρατηρητήριο Οικονοµικών και Κοινωνικών Εξελίξεων PAWEL CABALA (2010). Using the analytic hierarchy process in evaluating decision alternatives, Operations, Research and Decisions, No. 1, 2010 THOMAS SAATY (2008). ). "Relative Measurement and its Generalization in Decision Making: Why Pairwise Comparisons are Central in Mathematics for the Measurement of Intangible Factors The Analytic Hierarchy/Network Process". Review of the Royal Academy of Exact, Physical and Natural Sciences, Series A: Mathematics (RACSAM) ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΑΡΟΥΤΗΣ (2007). Τα προβλήµατα λειτουργίας του Ελληνικού Νοσοκοµείου. Συµπράξεις ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα στην Υγεία: Ευκαιρίες και Προοπτικές, Επιστηµονικό Μάρκετινγκ, Τεύχος 42, Οκτώβριος 2007 NAVNEET BHUSHAN, RAI KANWAL (2004). Strategic Decision Making: Applying the Analytic Hierarchy Process, London: Springer-Verlag ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΘΗΣ (2001). Πρακτικά ζητήµατα νοσοκοµειακού management, Εκδόσεις Mediforce Ν. ΠΟΛΥΖΟΣ, Ι. ΥΦΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ (2000). Η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού στην υγεία και η στελέχωση των υπηρεσιών του Εθνικού Συστήµατος Υγείας, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 17(6), Νοέµβριος- εκέµβριος 2000 EVANGELOS TRIANTAPHYLLOU, ALFONSO SANCHEZ (1997). A Sensitivity Analysis Approach For Some Deterministic Multi-Criteria Decision Making Methods, Decision Sciences, Vol. 28, No. 1, pp. 151-194 Collective work (from www.expertchoice.com) Expert Choice Comparion TM Core, Getting started guide http://en.wikipedia.org/wiki/analytic_hierarchy_process http://en.wikipedia.org/wiki/multi-criteria_decision_making http://www.naftemporiki.gr/story/722567/isa-dramatiki-auksisi-tis-iatrikismetanasteusis 50