Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Καταναλωτές - Παραγωγοί - Αποτελεσματικότητα Αγοράς Αρ. Διάλεξης: 7
Καταναλωτές, Παραγωγοί και Αποτελεσματικότητα Αγοράς Αγοραία ισορροπία Μπορούν η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας να μεγιστοποιούν την ευημερία των καταναλωτών και των παραγωγών σε μια οικονομία; Η αγοραία ισορροπία αποδίδει τον τρόπο με τον οποίο οι αγορές διαχειρίζονται/κατανέμουν τους περιορισμένους πόρους. Ο βαθμός στον οποίο η διαχείριση των πόρων είναι η «επιθυμητή» προσδιορίζεται στην ανάλυση των οικονομικών της ευημερίας(welfare economics).
Καταναλωτές, Παραγωγοί και Αποτελεσματικότητα Αγοράς Οικονομική της ευημερίας Η Οικονομική της Ευημερίας μελετά τον τρόπο με τον οποίο η κατανομή των περιορισμένων πόρων επηρεάζει το βιοτικό επίπεδο των οικονομούντων μονάδων Τόσο οι καταναλωτές όσο και οι παραγωγοί λαμβάνουν οφέλη από την παρουσία τους στην αγορά Η Ισορροπία στην αγορά μεγιστοποιεί τη συνολική ευημερία των καταναλωτών και των παραγωγών
Καταναλωτές, Παραγωγοί και Αποτελεσματικότητα Αγοράς Οικονομική της ευημερίας Το πλεόνασμα του καταναλωτή μετρά την οικονομική ευημερία που αφορά την πλευρά των καταναλωτών. Το πλεόνασμα του παραγωγού μετρά την οικονομική ευημερία που αφορά την πλευρά των παραγωγών.
Πλεόνασμα καταναλωτή Η προθυμία πληρωμής (Willingness to pay) είναι η μέγιστη χρηματική ποσότητα που ένας καταναλωτής είναι διατεθειμένος να καταβάλει ώστε να αποκτήσει ένα αγαθό. Δηλαδή, μετρά την χρηματική αξία που ο καταναλωτής αποδίδει σε ένα αγαθό ή μια υπηρεσία.
Πλεόνασμα καταναλωτή Το πλεόνασμα καταναλωτή (Consumer surplus) είναι η προθυμία πληρωμής για ένα αγαθό μείον το χρηματικό ποσό που στην πραγματικότητα ο καταναλωτής πληρώνει για το αγαθό.
Πίνακας 1: Προθυμία πληρωμής 4 καταναλωτών για ένα αγαθό Καταναλωτής Προθυμία πληρωμής Γιάννης 100 Παύλος 80 Γιώργος 70 Κώστας 50
Χρήση της Καμπύλης Ζήτησης για τη μέτρηση του πλεονάσματος του Καταναλωτή Τιμή Καταναλωτής Ζητούμενη ποσότητα 100 Κανένας 0 [80-99] Γιάννης 1 [70-79] Γιάννης-Παύλος 2 [50-69] Γιάννης-Παύλος- Γιώργος 50 Γιάννης-Παύλος- Γιώργος-Κώστας 3 4
Διάγραμμα 1 Πίνακας Ζήτησης και Καμπύλη Ζήτησης Τιμή 100 Γιάννης..προθυμία πληρωμής 80 Παύλος προθυμία πληρωμής 70 Γιώργος προθυμία πληρωμής 50 Κώστας προθυμία πληρωμής Ζήτηση 0 1 2 3 4 Ποσότητα
Διάγραμμα 2 Μέτρηση του πλεονάσματος καταναλωτή με την ΚΖ Τιμή (a) Τιμή = 80 100 Γιάννης πλεόνασμα (20 ) 80 70 50 Ζήτηση 0 1 2 3 4 Ποσότητα
Διάγραμμα 2 Μέτρηση του πλεονάσματος καταναλωτή με την ΚΖ Τιμή (b) Τιμή = 70 100 80 70 Γιάννης πλεόνασμα (30) Παύλος πλεόνασμα (10) 50 Συνολικό πλεόνασμα καταναλωτή(40) Ζήτηση 0 1 2 3 4 Ποσότητα
Διάγραμμα 3 Πώς οι τιμές επηρεάζουν το πλεόνασμα καταναλωτή P A (a) Πλεόνασμα καταναλωτή στην P 1 Πλεόνασμα καταναλωτή P 1 B C D 0 Q 1 Q
Διάγραμμα 3 Πώς οι τιμές επηρεάζουν το πλεόνασμα καταναλωτή P A (b) Πλεόνασμα καταναλωτή, P 2 P 1 Αρχικό πλεόνασμα καταναλωτή B C Νέο πλεόνασμα καταναλωτή P 2 D E Επιπρόσθετο πλεόνασμα στο αρχικό F D 0 Q 1 Q 2 Q
Πλεόνασμα παραγωγού Το πλεόνασμα του παραγωγού είναι το ποσό που ο παραγωγός πληρώνεται για ένα αγαθό μείον το κόστος παραγωγής του αγαθού αυτού. Μετρά το όφελος των παραγωγών που συμμετέχουν στην αγορά.
Πίνακας 2: Το κόστος 4 παραγωγών Παραγωγός Κόστος Μαρία 900 Αγγελική 800 Γεωργία 600 Άννα 500
Πίνακας Προσφοράς και Καμπύλης Προσφοράς Τιμή Παραγωγοί Προσφερόμενη ποσότητα 900 Μαρία-Αγγελική- Γεωργία-Άννα [800-899] Αγγελική-Γεωργία- Άννα [600-799] Γεωργία-Άννα 2 [500-599] Άννα 1 499 Κανένας 0 4 3
Διάγραμμα 5 Μέτρηση του Πλεονάσματος του Παραγωγού με τη χρήση της ΚΠ P (a) Τιμή = 600 Προσφορά 900 800 600 500 Άννα..πλεόνασμα (100) 0 1 2 3 4 Q
Διάγραμμα 5 Μέτρηση του πλεονάσματος παραγωγού με την ΚΠ P $900 Συνολικό πλεόνασμα (500) (b) Τιμή = 800 Προσφορά 800 600 500 Γεωργία πλεόνασμα (200) Άννα πλεόνασμα (300) 0 1 2 3 4 Q
Διάγραμμα 6 Πώς η τιμή επηρεάζει το πλεόνασμα παραγωγού P (a) Πλεόνασμα παραγωγού, P 1 S P 1 B Πλεόνασμα Παραγωγού C A 0 Q 1 Q
Διάγραμμα 6 Πώς η τιμή επηρεάζει το πλεόνασμα παραγωγού P (b) Πλεόνασμα παραγωγού, P 2 Επιπρόσθετο Πλεόνασμα στο αρχικό S P 2 D E F P 1 B Αρχικό πλεόνασμα παραγωγού C Νέο πλεόνασμα A 0 Q 1 Q 2 Q
Αποτελεσματικότητα αγοράς Το πλεόνασμα του καταναλωτή και το πλεόνασμα του παραγωγού μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να απαντήσουν την ερώτηση: Είναι δυνατόν η κατανομή των πόρων να προσδιορίζεται από την ελεύθερη λειτουργία των αγορών;
Κοινωνική αποτελεσματικότητα Πλεόνασμα καταναλωτή = Αξία που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν Αξία που καταβάλλεται και Πλεόνασμα παραγωγού = Αξία που λαμβάνουν οι παραγωγοί Κόστος Παραγωγής
Κοινωνική αποτελεσματικότητα Συνολικό πλεόνασμα = Πλεόνασμα καταναλωτή + Πλεόνασμα παραγωγού ή Συνολικό πλεόνασμα = Αξία που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν Κόστος παραγωγού
Κοινωνική αποτελεσματικότητα Αποτελεσματικότητα (Efficiency) είναι όταν η κατανομή των πόρων μεγιστοποιεί το συνολικό πλεόνασμα που αποκομίζουν όλα τα μέλη της κοινωνίας
Κοινωνική αποτελεσματικότητα Δικαιοσύνη/κοινωνική ισότητα (equity) η δίκαιη κατανομή της ευημερίας μεταξύ των μελών της κοινωνίας.
Διάγραμμα 7 Πλεονάσματα παραγωγού και καταναλωτή στην Ισορροπία P A D Προσφορά Πλεόνασμα καταναλωτή Τιμή Ισορροπίας Πλεόνασμα παραγωγού E B Ζήτηση C 0 Ποσότητα Q Ισορροπίας
3 σημεία Αξιολόγηση της Ισορροπίας Οι ελεύθερες αγορές κατανέμουν την προσφορά των αγαθών στους καταναλωτές εκείνους οι οποίοι αποδίδουν την υψηλότερη αξία, όπως αυτή μετράται από την προθυμία πληρωμής. Οι ελεύθερες αγορές κατανέμουν την ζήτηση για αγαθά στους παραγωγούς εκείνους που μπορούν να τα παράγουν με το ελάχιστο κόστος. Οι ελεύθερες αγορές παράγουν την ποσότητα των αγαθών η οποία μεγιστοποιεί το άθροισμα του πλεονάσματος του καταναλωτή και παραγωγού.
Διάγραμμα 8 Η Αποτελεσματικότητα της Ποσότητας Ισορροπίας P Προσφορά αξία στους καταναλωτές κόστος στους παραγωγούς κόστος στους παραγωγούς Αξία στους καταναλωτές Ζήτηση 0 Ποσότητα Ισορροπίας Q Η αξία των καταναλωτών υπερβαίνει το κόστος παραγ Η αξία των καταναλωτών υπολείπεται του κόστους παραγ
Αξιολόγηση της Ισορροπίας Επειδή το αποτέλεσμα ισορροπίας είναι η αποτελεσματική κατανομή των πόρων, ο σχεδιαστής της κοινωνίας, δεν πρέπει να κάνει τίποτε άλλο από το να αφήσει το αποτέλεσμα της αγοράς όπως το βρήκε. Αυτή η πολιτική συνήθως αποκαλείται με την Γαλλική έκφραση laissez faire (άστο όπως είναι).
Αξιολόγηση της Ισορροπίας Δύναμη αγοράς Εάν το σύστημα της αγοράς δεν είναι πλήρες ανταγωνιστικό, τότε το αποτέλεσμα θα είναι η δημιουργία της «δύναμης της αγοράς». Δύναμη αγοράς είναι η ικανότητα επηρεασμού των τιμών. Η Δύναμη αγοράς κάνει την αγορά να λειτουργεί αναποτελεσματικά επειδή τόσο οι τιμές όσο και οι ποσότητες δεν βρίσκονται στο σημείο ισορροπίας.
Αξιολόγηση της Ισορροπίας Εξωτερικότητες Δημιουργούνται όταν το αποτέλεσμα της αγοράς επηρεάζει οικονομικές μονάδες διαφορετικές από τους καταναλωτές και παραγωγούς σε μια αγορά. Κάνουν την ευημερία σε μια αγορά να εξαρτάται σε παράγοντες πέραν τις αξίας για τους καταναλωτές και του κόστους για τους παραγωγούς. Όταν οι καταναλωτές και οι παραγωγοί δεν λαμβάνουν υπόψη τις εξωτερικότητες στην απόφαση τους για κατανάλωση και παραγωγή, αντίστοιχα τότε η ισορροπία στην αγορά αναμένεται να είναι αναποτελεσματική.