Περίληψη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου σε 100-120 λέξεις χωρίς δικά σας σχόλια. Το κείµενο αναφέρεται στις επιπτώσεις της γλωσσικής κρίσης και της απώλειας εθνικών γλωσσών. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η απουσία συστηµατικής εκµάθησης της γλώσσας θα οδηγήσει τους µαθητές στη γλωσσική ένδεια. Ισχυρίζεται ότι η ικανότητα κατανόησης της πραγµατικότητας και γνώσης του κόσµου κινδυνεύει, όταν οι εθνικές γλώσσες και οι διάλεκτοι υποχωρούν. Επικαλούµενος το παράδειγµα της φυλής Καγιάπο αποδεικνύει πως η εγκατάλειψη της µητρικής γλώσσας επιφέρει την απώλεια ανεκτίµητων γνώσεων µελισσοκοµίας. Παράλληλα, επισηµαίνει ότι η γλώσσα αποτελεί αναγνωριστικό στοιχείο της πολιτιστικής φυσιογνωµίας και της ιστορικής συνέχειας ενός λαού. Τέλος, προβληµατίζεται για την επικράτηση των αξιών του κέρδους και της σταδιοδροµίας εις βάρος της γνώσης και της αισθητικής που εξασφαλίζουν οι γλωσσικές σπουδές. Β.1. Να αναπτύξετε σε µία παράγραφο 80-100 λέξεων την άποψη: Όταν ένας πολιτισµός εγκαταλείπει τη µητρική του γλώσσα, όπως συµβαίνει µε την επικράτηση των παγκοσµιοποιηµένων γλωσσών (αγγλικής, αµερικάνικης και ισπανικής), χάνεται για πάντα ένας ανεκτίµητος πλούτος γνώσεων. Η επικράτηση διεθνών γλωσσών εις βάρος των εθνικών ευθύνεται για την απώλεια ενός αναρίθµητου πλήθους γνώσεων. Αυτό συµβαίνει, διότι η γλώσσα αποτελεί θεµελιώδες αναγνωριστικό στοιχείο της πολιτιστικής φυσιογνωµίας και της εθνικής ταυτότητας ενός λαού. Τα ήθη, τα έθιµα, οι νόµοι, οι συλλογικοί στόχοι, οι νοοτροπίες και οι συµπεριφορές, ο τεχνικός και ο πνευµατικός πολιτισµός πραγµατώνονται, διατηρούνται και µεταδίδονται µέσω του γλωσσικού ιδιώµατος. Άλλωστε, η γλώσσα, ως πρωταρχικό και µέγιστο στοιχείο πολιτισµού, δηµιουργεί τη λογοτεχνία, το θέατρο, τη φιλοσοφία και µέσω του εµπλουτισµού της µε νέα γλωσσικά στοιχεία, που υπηρετούν τις εκάστοτε ανάγκες του έθνους, επιβεβαιώνει και επιτυγχάνει την ιστορική συνέχεια. Στην παγκοσµιοποιηµένη µάλιστα εποχή µας, διαφοροποιεί ένα έθνος από τα άλλα, συντηρώντας την πολιτιστική και εθνική συνείδηση. Β.2. Να παρουσιάσετε τη δοµή της πρώτης (1 ης ) παραγράφου του κειµένου («Τα παιδιά καλούνται να επικοινωνήσουν µεταξύ τους και περιορισµένο περιεχόµενο). Επίσης, να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της τρίτης (3 ης ) παραγράφου (Όταν ένας πολιτισµός εγκαταλείπει τη µητρική του γλώσσα, και ο µεγάλος πλούτος των µελισσοκοµικών του γνώσεων). Σελίδα 4 από 8
Στην 1 η παράγραφο τα δοµικά στοιχεία είναι τα εξής: Θεµατική Πρόταση: «Τα παιδιά καλούνται γλωσσικό όργανο» Σχόλια: «Άραγε πόσες απερίσκεπτους ανθρώπους» Κατακλείδα: «Παλεύουν περιορισµένο περιεχόµενο» Η 3 η παράγραφος του κειµένου αναπτύσσεται µε τη µέθοδο των παραδειγµάτων. Ο συντάκτης χρησιµοποιεί το παράδειγµα της φυλής Καγιάπο και του γλωσσικού της πλούτου αναφορικά µε τη µελισοκοµία, για να αποδείξει ότι η εγκατάλειψη της µητρικής γλώσσας σηµαίνει και απώλεια ενός ανεκτίµητου πλούτου γνώσεων και δραστηριοτήτων. Β.3. Να γράψετε τα συνώνυµα των ακόλουθων λέξεων, χωρίς να αλλάζει το νόηµα του κειµένου: ισχνό, παλεύουν (1 η παραγρ.), ανησυχίες (2 η παραγρ.), αµετάκλητα (4 η παραγρ.), κάλλος (5 η παραγρ.). ισχνό: παλεύουν: ανησυχίες: περιορισµένο, αδύναµο αγωνίζονται, προσπαθούν άγχη, φόβους αµετάκλητα: οριστικά κάλλος: οµορφιά, ωραιότητα Β.4 απώλεια, αφηγήσεις, πρόσβαση: να σχηµατίσετε τρεις απλές φράσεις µε καθεµιά από αυτές τις λέξεις, ώστε να καταδεικνύεται το νόηµά τους. Οι απώλειες του εχθρού ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες. Οι αφηγήσεις των µεγαλύτερων συχνά διανθίζονται από γνωµικά και παροιµίες. Έχω πρόσβαση στο διαδίκτυο. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Η πλειοψηφία των νέων χρησιµοποιεί στην καθηµερινή της επικοινωνία έναν ιδιόµορφο γλωσσικό κώδικα, που χαρακτηρίζεται από παραβιάσεις και αλλοιώσεις γλωσσικών κανόνων, νεολογισµούς, ιδιωµατικές φράσεις, Σελίδα 5 από 8
συνθηµατικό τόνο, άτεχνη και πρόχειρη ελληνοποίηση ξένων λέξεων κ.ά. Σε ένα άρθρο σας για το περιοδικό του σχολείου σας να αναφέρετε τρόπους µε τους οποίους θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί η γλωσσική καλλιέργεια των νέων (400 500 λέξεις). ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Τίτλος: Καιρός να κοιτάξουµε (και) τη γλώσσα! Πρόλογος Σύντοµη αναφορά στη σηµασία της γλώσσας, ως µέσο επικοινωνίας των ανθρώπων, κατανόησης και ερµηνείας του κόσµου, µετάδοσης πολιτισµικών αξιών και ως θεµελιώδες στοιχείο εθνικής ιδιαιτερότητας. Κυρίως Μέρος Τρόποι µε τους οποίους θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί η γλωσσική καλλιέργεια των σύγχρονων νέων. 1η παράγραφος Η οικογένεια αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα γλωσσικής καλλιέργειας του νέου, γι αυτό πρέπει να: παρέχει τα κατάλληλα πνευµατικά, πολιτιστικά και αισθητικά ερεθίσµατα στους νέους, ώστε αυτά να έχουν ουσιαστικό ρόλο στις προτεραιότητες και τις επιλογές τους χρησιµοποιεί, στο βαθµό που είναι δυνατόν, ορθό λόγο στην καθηµερινή επικοινωνία και στον διάλογο µε αυτούς να ενθαρρύνει την αγορά και την ανάγνωση βιβλίων µην προωθεί µια χρησιµοθηρική αντίληψη για τη γνώση 2η παράγραφος Το γλωσσικό πρόβληµα θα µπορούσε να αντιµετωπιστεί µε µια σειρά εκπαιδευτικών µεταρρυθµίσεων, ώστε: να αποκτήσει η εκπαίδευση έναν γενικότερο ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των γλωσσικών µαθηµάτων, δίνοντας έµφαση στην παρουσίαση των ελληνικής γλώσσας στη διαχρονική της πορεία κα εξέλιξη να συνταχθούν ποιοτικά συγγράµµατα και έγκυρα και εύχρηστα γλωσσικά βοηθήµατα (γραµµατικές, συντακτικά και λεξικά) µε ευθύνη των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων της χώρας και µε τη συνεργασία ειδικών επιστηµόνων να ενδυναµωθεί η αγάπη για το βιβλίο και να ενθαρρυνθεί η ανάγνωση Η οργάνωση ενηµερωµένων σχολικών βιβλιοθηκών, οι επισκέψεις µαθητών σε εκθέσεις βιβλίων, σε βιβλιοπωλεία ή οι προσκλήσεις σε ανθρώπους της Σελίδα 6 από 8
λογοτεχνίας να επισκέπτονται σχολεία για να επικοινωνούν µε τους µαθητές και τους διδάσκοντες είναι θετικές προς αυτήν την κατεύθυνση πρωτοβουλίες να τολµήσει την εισαγωγή και χρησιµοποίηση των νέων τεχνολογιών στην υπηρεσία της γλωσσικής εκπαίδευσης επιµορφώνονται οι εκπαιδευτικοί 3η παράγραφος Η Πολιτεία οφείλει να λάβει τα κατάλληλα µέτρα, για να αντιµετωπιστεί η όποια κρίση εµφανίζεται στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα. να εφαρµόσει γενναία µέτρα για την καταπολέµηση του αναλφαβητισµού να ακολουθήσει µια πολυδιάστατη πολιτική που θα υποστηρίζει τον εθνικό πολιτισµό, την τέχνη, την πολιτιστική δηµιουργία, την εθνική λογοτεχνία, το βιβλίο (τα Υπουργεία Πολιτισµού, Παιδείας, οργανισµοί όπως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και ιδρύµατα όπως η Ακαδηµία και τα πανεπιστήµια θα ήταν δυνατόν να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε µια τέτοια προσπάθεια). να προωθηθούν µέτρα που θα παρέχουν τη δυνατότητα στον άνθρωπο να έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ώστε να τον αξιοποιεί δηµιουργικά (ανάγνωση βιβλίων, επισκέψεις σε εκθέσεις βιβλίου ή βιβλιοπωλεία κ.λπ.) 4η παράγραφος Τα ΜΜΕ θα µπορούσαν να συµβάλλουν στην αντιµετώπιση της γλωσσικής κρίσης. να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συγγραφή και τον έλεγχο των κειµένων σε γλωσσικό επίπεδο που χρησιµοποιούνται από τους δηµοσιογράφους (και όχι µόνο) να αναβαθµιστούν ποιοτικά τα τηλεοπτικά προγράµµατα να καλλιεργηθεί το γλωσσικό όργανο µέσω του τύπου να δηµιουργούνται και να εµπλουτίζονται διαδικτυακοί τόποι µε αντικείµενο µελέτης τη γλώσσα και τη λογοτεχνία. 5η παράγραφος Οι πνευµατικοί άνθρωποι, λόγω της επιρροής που ασκούν στην κοινωνία, οφείλουν να: παρέχουν ερεθίσµατα στο µέσο πολίτη ώστε να τον παρακινήσουν σε µια ουσιαστικότερη γνώση της γλώσσας και σε ουσιαστικότερη επαφή µε τον αξιόλογο πνευµατικό πολιτισµό αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης µέσω του εκπαιδευτικού συστήµατος ή άλλων πνευµατικών θεσµών 6η παράγραφος Το άτοµο πρέπει να: Σελίδα 7 από 8
συνειδητοποιήσει την αξία της γλώσσας για την ορθή έκφραση σκέψεων και συναισθηµάτων και τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας αξιοποιεί τον ελεύθερο χρόνο του για αυτοµόρφωση µέσω της ανάγνωσης βιβλίων για να βελτιώσει την γλωσσική του κατάρτιση ιεραρχήσει εκ νέου τις αξίες του, δίνοντας προτεραιότητα και στην πνευµατική του καλλιέργεια. Επίλογος Η επίτευξη της γλωσσικής καλλιέργειας των νέων είναι πολυδιάστατο έργο που απαιτεί τον συντονισµό πολλών εκπαιδευτικών φορέων, τη συµµετοχή πολλών από τους φορείς κοινωνικοποίησης των νέων και ασφαλώς γενναίες πολιτικές αποφάσεις. Σελίδα 8 από 8