«Ανάλυση, σχεδίαση και ανάπτυξη ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος σε Microsoft Access για τη διαχείριση Ιατρείου».

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ /05/2012 «Ανάλυση, σχεδίαση και ανάπτυξη ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος σε Microsoft Access για τη διαχείριση Ιατρείου». Αθηνά Αναγνώστου ΜΑϊΟΣ 2013 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ιωάννης Καζανίδης Εκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πίνακας Εικόνων...4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΑΤΡΕΙΩΝ...18 1.1 Τύποι Πληροφοριακών συστημάτων στον τομέα της υγείας... 18 1.1.1 Πληροφοριακό σύστημα Μηχανογράφησης διαγνωστικών εργαστηρίων (Laboratory Information Systems-LIS)...19 1.1.2. Συστήματα που διασυνδέονται με συστήματα Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς... 19 1.1.3. Πληροφοριακό σύστημα αρχειοθέτησης και επικοινωνίας ιατρικών εικόνων (Picture Archiving and Communication Systmes-PACS)... 19 1.1.4. Συστήματα Στήριξης Αποφάσεων (Decision Support Systems -DSS)... 20 1.2 Ιστορική Αναδρομή...20 1.3 Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς... 23 1.3.1 Περιεχόμενα Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς... 29 1.3.2 Πλεονεκτήματα ΗΦΑ... 30 1.3.3 Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς στην Ελλάδα... 34 1.3.4 Παγκόσμια πρότυπα ΗΦΑ... 35 1.4 Πρόγραμμα διαχείρισης ιατρείου (DYNABYTE, 2013)... 36 1.5 Πρόγραμμα Διαχείρισης Ιατρείο WhatsUpdoc της LexiconSoftware. (Lexicon, 2013)...38 1.6 Πρόγραμμα Διαχείρισης Ασθενών, Κλινικής - Professional clinic (Clinic, 2013).. 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ... 41 2.1 User interface... 41 2.2 Βασικές αρχές σχεδίασης... 42 2.3 Κανόνες σχεδιασμού... 43 2.4 Μοντέλο ΤΑΜ... 45 Σελίδα 2 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου 2.5 Μοντέλο Ανάπτυξης... 48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... 49 3.1 Συνέντευξη και προτιμήσεις Ιατρού-πελάτη... 49 3.2 Σχεδιασμός...52 3.2.1 Περιπτώσεις Χρήσης. (Χατζηγεωργίου, 2009)... 59 3.2.2 Ενδεικτικές Οθόνες του Συστήματος... 67 3.2.3 Αρχική Σχεδίαση... 69 3.2.3.1 Ανάλυση Ευρωστίας...70 3.2.4 Διαγράμματα Ροής Δεδομένων... 73 3.2.5 Κατανομή λειτουργικότητας... 78 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4- ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ... 83 4.1 Υλοποίηση πινάκων... 83 4.2 Υλοποίηση φορμών... 93 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ... 115 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... 126 6.1 Κριτήρια Αξιολόγησης...126 6.2 Ερωτηματολόγιο...129 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 144 Σελίδα 3 από 147

Πίνακας Εικόνων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΑΤΡΕΙΩΝ... 18 Εικόνα 1.1- DynaByte, Καρτέλα ασθενούς... 37 Εικόνα 1.2 - Dynabyte, Επισκέψεις Ασθενούς...37 Εικόνα 1.3- Dynabyte, Καρτέλα Ραντεβού... 38 Εικόνα 1.4 - LexiconSoftware, Περιβάλλον εργασίας... 39 Εικόνα 1.5 - Professional clinic, Περιβάλλον Εργασίας... 40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... 49 Εικόνα 3.1 - Διαχείριση Ραντεβού... 60 Εικόνα 3.2 - Περίπτωση χρήσης «Διαχείριση Ασθενών»... 62 Εικόνα 3.3 - Διαχείριση εξετάσεων... 63 Εικόνα 3.4 -Διαχείριση επισκέψεων... 64 Εικόνα 3.5 - Διαχείριση Φαρμακευτικών Αγωγών... 65 Εικόνα 3.6- Κύριο Μενού... 68 Εικόνα 3.7 - Ραντεβού... 68 Εικόνα 3.8 - Καρτέλα Ασθενή... 69 Εικόνα 3.9 - Διάγραμμα Ροής Δεδομένων (Αντίστοιχο για το διάγραμμα Ευρωστίας) 71 Εικόνα 3.10 - Διάγραμμα ροής Δεδομένων επιπέδου 0... 73 Εικόνα 3.11 - Υποσύστημα Διαχείριση Ραντεβού... 74 Εικόνα 3.12 - Υποσύστημα Διαχείρισης Ασθενών... 75 Εικόνα 3.13 - Υποσύστημα Εισαγωγής Ασθενή... 76 Εικόνα 3.14 - Διάγραμμα Κλάσεων... 77 Εικόνα 3.15 -Διάγραμμα ακολουθίας «Προσθήκη, Αναζήτηση, Τροποποίηση Ασθενή»... 80 Εικόνα 3.16- Διάγραμμα Ακολουθίας - Προσθήκη, Αναζήτηση, Διαγραφή Ραντεβού 81 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4- ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ... 83 Σελίδα 4 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου Εικόνα 4.1 - Κατασκευή πίνακα... 83 Εικόνα 4.2- Ονομασία πίνακα...84 Εικόνα 4.3 - Πίνακας as8eneis...84 Εικόνα 4.4 - Ορισμός πρωτεύοντος κλειδιού... 86 Εικόνα 4.5 - Χαρακτηριστικά πεδίων Value list... 87 Εικόνα 4.6 - Χαρακτηριστικά αριθμητικών πεδίων... 88 Εικόνα 4.7 - Χαρακτηριστικά πεδίων Boolean... 89 Εικόνα 4.8 - Μορφή πεδίων ημερομηνίας... 89 Εικόνα 4.9 - Πίνακας απεικονιστικών εξετάσεων... 90 Εικόνα 4.10 - Δημιουργία σχέσεων... 91 Εικόνα 4.11 - Εισαγωγή πινάκων... 92 Εικόνα 4.12 - Χαρακτηριστικά σχέσεων πινάκων... 92 Εικόνα 4.13 - Σχεδίαση φόρμας... 93 Εικόνα 4.14 - Σχεδίαση φόρμας ραντεβού... 94 Εικόνα 4.15 - Δημιουργία κουμπιών... 94 Εικόνα 4.16 - Δημιουργία ερωτήματος... 95 Εικόνα 4.17 - Πίνακας ιδιοτήτων φόρμας... 96 Εικόνα 4.18 - Προσθήκη πεδίων... 97 Εικόνα 4.19 - Άνοιγμα πλατφόρμας Visual Basic... 98 Εικόνα 4.19 - Σχεδίαση υποφόρμας... 104 Εικόνα 4.20 - Επιλογή μορφής Υποφόρμας... 105 Εικόνα 4.21 - Προσθήκη σελιδοδεικτών... 109 Εικόνα 4.22 - Ενεργοποίηση βιβλιοθήκης Microsoft Word... 110 Εικόνα 4.23 - Δημιουργία ερωτήματος προβολής ημερήσιων ραντεβού...113 Εικόνα 4.24 - Άνοιγμα επιλογών Access... 113 Εικόνα 4.25 - Επιλογή φόρμας εκκίνησης... 114 Σελίδα 5 από 147

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ 115 Εικόνα 5.1 - Κύριο Μενού... 115 Εικόνα 5.2 - Πίνακας ραντεβού τρέχουσας ημέρας... 115 Εικόνα 5.3 - Φόρμα καταχώρησης ραντεβού... 116 Εικόνα 5.4 - Εισαγωγή ονόματος ασθενή... 116 Εικόνα 5.5 - Εισαγωγή ημερομηνίας ραντεβού... 117 Εικόνα 5.6 - Εισαγωγή ώρας ραντεβού... 117 Εικόνα 5.7 - Λειτουργία αναζήτησης... 118 Εικόνα 5.8 - Εισαγωγή ημερομηνιών χρονικού διαστήματος... 119 Εικόνα 5.9 - Φόρμα καρτέλας ασθενή... 119 Εικόνα 5.10 - Επιλογή φύλου ασθενή... 120 Εικόνα 5.11 - Πεδία βάρους, ύψους, περ. κοιλίας και ΒΜΙ... 120 Εικόνα 5.12 - Πεδίο επιλογής καπνιστή... 120 Εικόνα 5.13 - Πεδία συμπλήρωσης χαρακτηριστικών καπνιστή... 121 Εικόνα 5.14 - Καρτέλα αναμνηστικού ιστορικού ασθενή... 121 Εικόνα 5.16 - Καρτέλα εξετάσεων ασθενή... 122 Εικόνα 5.17 - Καρτέλα επισκέψεων... 123 Εικόνα 5.18 - Φαρμακευτική αγωγή... 123 Εικόνα 5.19 - Επιλογές φόρμας καρτέλας ασθενούς... 124 Εικόνα 5.20 - Στοιχεία τα οποία μεταφέρονται στο έγγραφο... 125 Εικόνα 5.21 - Έγγραφο με τα στοιχεία συμπληρωμένα... 125 Εικόνα 5.22 - Κουμπί τερματισμού εφαρμογής... 125 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... 126 Table 1 - Συγκριτική μελέτη...127 Διάγραμμα 2.1...132 Διάγραμμα 2.2...132 Σελίδα 6 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου Διάγραμμα 3.1...133 Διάγραμμα 3.2...133 Διάγραμμα 3.4...134 Διάγραμμα 4.1...134 Διάγραμμα 4.2...135 Διάγραμμα 5.1...135 Διάγραμμα 5.2...136 Διάγραμμα 6.1...136 Διάγραμμα 7.1...137 Διάγραμμα 7.2...138 Διάγραμμα 8.1...138 Διάγραμμα 8.2...139 Διάγραμμα 9.1...139 Διάγραμμα 9.2...140 Διάγραμμα 9.4...141 Διάγραμμα 10.1...141 Σελίδα 7 από 147

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον οι επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, έχουν έναν δυνατό σύμμαχο για να τις βοηθά σε λειτουργικά και διοικητικά θέματα, τα Πληροφοριακά Συστήματα (ΠΣ). Τα συστήματα αυτά ολοένα και εξελίσσονται, παρέχοντας στους χρήστες όλο και περισσότερες δυνατότητες και ευκολίες, πολλές φορές όμως, λόγω της πληθώρας των εφαρμογών και λειτουργιών η χρήση τους είναι περίπλοκη, παρέχοντας περισσότερα απ όσα θα χρειαζόταν κάποιος ιδιώτης και μπερδεύοντας ακόμα κάποιους χρήστες οι οποίοι δεν είναι τελείως εξοικειωμένοι με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Επιπλέον το υπερμέγεθες κόστος τους τα καθιστά ακόμα πιο απρόσιτα, οδηγώντας έτσι τους ιδιώτες στο να κανονίζουν και να χειρίζονται το πρόγραμμα, τις υποχρεώσεις και τις κινήσεις τους χειρόγραφα ή στην καλύτερη περίπτωση με κάποιο υπολογιστικό φύλλο. Και στις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει καμία ευελιξία, οι επιλογές είναι συγκεκριμένες και απολύτως περιορισμένες και φυσικά υπάρχει κίνδυνος να χαθούν τα δεδομένα μας ειδικά αν τα αρχεία μας είναι χειρόγραφα. Η παρούσα εργασία λοιπόν έχει σκοπό να δείξει πώς εύκολα και γρήγορα μπορεί να σχεδιαστεί και να δημιουργηθεί μία εφαρμογή εύκολη, ευέλικτη και ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις και πάνω απ όλα χωρίς τα δυσβάστακτα κόστη τα οποία πολλές φορές είναι απαγορευτικά για πολλούς επαγγελματίες. Η σχεδίαση της εφαρμογής βασίστηκε αποκλειστικά στις ανάγκες του κ. Απόστολου Δουγαλή, ιατρού παθολόγου, ο οποίος ζήτησε την δημιουργία της εφαρμογής για ιδία χρήση, καθώς μέχρι και εκείνη τη στιγμή το αρχείο των ασθενών του, των εξετάσεων, του ιστορικού τους κ.ο.κ., ήταν ένα αρχείο Microsoft office Excel το οποίο λόγω του αυξημένου πελατολογίου του, είχε πάψει πλέον να είναι χρηστικό. Κατά τη διαδικασία της σχεδίασης και της ανάπτυξης της εφαρμογής υπήρχε στενή συνεργασία και συνεννόηση με τον κ. Δουγαλή ώστε να καλυφθούν όλες Σελίδα 8 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου οι ανάγκες του ιατρείου, με τη μορφή που επιθυμούσε ο γιατρός και χωρίς να χαθεί χρόνος. Σελίδα 9 από 146

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο όγκος της πληροφορίας που σχετίζεται με την ιατρική περίθαλψη του ασθενή έχει αυξηθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται ως επί το πλείστον στην ενσωμάτωση μεγάλου αριθμού εργαστηριακών και παραϊατρικών εξετάσεων στα αρχεία των ασθενών. Επιπρόσθετα, τα καθήκοντα των ιατρών και νοσηλευτών αυξάνονται συνεχώς και η ανάγκη για ασφαλή αρχεία ασθενών γίνεται περισσότερο επιτακτική. Οι κλασικοί φάκελοι ασθενών που βασίζονται στη καταγραφή των δεδομένων του ασθενή σε χαρτί αδυνατούν να συγκρατούν το μεγάλο όγκο πληροφοριών με αποτέλεσμα ο φάκελος να γίνεται ογκώδης, να χάνονται δεδομένα και γενικά να μην υπάρχει μια χρονική συσχέτιση των διαφόρων εξετάσεων με το ιστορικό και τις κλινικές εξετάσεις του ασθενή. Έτσι προκύπτει η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή, όπου θα περιλαμβάνει συγκεντρωμένες όλες τις πληροφορίες της ιατρικής αναφοράς με αποτελεσματικό τρόπο και θα εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών με σκοπό την παροχή καλύτερης και ποιοτικότερης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στον ασθενή. Με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας της πληροφορίας τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικότερα των τεχνολογιών για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, έχει συζητηθεί, προταθεί και αναπτυχθεί ένα σύνολο διαφορετικών μοντέλων ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή. Μερικά ιδρύματα και χώρες προγραμματίζουν την περίοδο αυτή την εισαγωγή ενός ηλεκτρονικού αρχείου υγείας σε εθνικό επίπεδο, ενώ άλλες έχουν εφαρμόσει ήδη κάποια μορφή του. Εντούτοις, υπάρχει ποικιλομορφία ως προς τον τύπο, τη δομή και την υλοποίηση των ηλεκτρονικών αρχείων υγείας. Κάθε χώρα έχει διαφορετική αντίληψη και προσέγγιση σε αυτό το θέμα και μπορεί να διαφέρει από κάποια άλλη χώρα ως προς το τι ανέπτυξε και τι θα αναπτύξει. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι ένας φάκελος διαθέσιμος ευρέως σε διάφορα ιδρύματα και σε άλλες μπορεί να Σελίδα 10 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου αποτελεί ένα περιορισμένο σύστημα το οποίο να είναι διαθέσιμο μόνο εντός μιας κοινότητας ή μέσα σε μια συγκεκριμένη μονάδα ή τμήμα. Αν και σε πολλά ιδρύματα και χώρες ανά το παγκόσμιο επίπεδο έγιναν κάποιες προσπάθειες ανάπτυξης και εφαρμογής ενός τέτοιου συστήματος, μέχρι σήμερα πολλά από αυτά δεν έχουν εισάγει επιτυχώς ένα ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο λόγω διάφορων σημαντικών προβλημάτων ανάμεσα στα οποία κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζουν η έλλειψη επαρκούς νομοθεσίας, χρηματοδότησης, ασφάλειας των δεδομένων καθώς και κοινωνικών και ηθικών αντιδράσεων. Ο ρόλος των Πληροφοριακών συστημάτων Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται περισσότεροι από ένας ορισμοί του όρου «πληροφοριακό σύστημα» (ΠΣ), οι οποίοι διαφοροποιούνται λιγότερο ή περισσότερο μεταξύ τους. Ωστόσο, ένας κοινός ορισμός που απαντάται είναι ο εξής: «Πληροφοριακό Σύστημα είναι ένα σύνολο αλληλοσυνδεόμενων μερών που συνεργάζονται για τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διάχυση πληροφοριών για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων, του συντονισμού, του ελέγχου και της ανάλυσης δεδομένων, μέσα σε έναν οργανισμό.» (Στυλιανός, 2008) Από επιχειρησιακή σκοπιά, ένα πληροφοριακό σύστημα νοείται ως μία οργανωσιακή και διαχειριστική λύση η οποία βασίζεται στην πληροφοριακή τεχνολογία (Information Technology) και που απαντά σε προκλήσεις που τίθενται από το περιβάλλον. Στην παρούσα διπλωματική εργασία γίνεται αναφορά σε τυπικά, σαφώς δομημένα οργανωσιακά πληροφοριακά συστήματα που βασίζονται στο υλικό (hardware) και λογισμικό (software) των Η/Υ για την επεξεργασία και διάχυση των πληροφοριών. Γίνεται αναφορά δηλαδή στα λεγόμενα Πληροφοριακά Συστήματα που βασίζονται στον Η/Υ (Computer Based Information Systems - CBIS). Σελίδα 11 από 146

Εισαγωγή Σημειώνετε ότι με τον όρο τυπικό και δομημένο σύστημα εννοούμε εκείνο που βασίζεται σε αποδεκτούς και σταθερούς ορισμούς των δεδομένων και των διαδικασιών και που λειτουργεί με προκαθορισμένους κανόνες οι οποίοι δεν αλλάζουν εύκολα. (Στυλιανός, 2008) Όπως όλα τα συστήματα έτσι και τα πληροφοριακά έχουν εισροές, που μέσω κάποιας επεξεργασίας μετατρέπονται σε εκροές, λειτουργούν μέσα σε κάποιο περιβάλλον το οποίο και τα χαρακτηρίζει, ενώ υπάρχει και ένας μηχανισμός ανατροφοδότησης τους (feedback). Ειδικότερα στα πληροφοριακά συστήματα οι έννοιες εισροές, εκροές, επεξεργασία και ανατροφοδότηση έχουν το εξής περιεχόμενο: Εισροές: η συλλογή ή απόκτηση ακατέργαστων δεδομένων (raw data) που μπορεί να είναι μορφής alpha, numeric ή alphanumeric και που προέρχονται είτε από το εσωτερικό της επιχείρησης είτε από το εξωτερικό περιβάλλον της. Επεξεργασία: η μετατροπή, ο χειρισμός και η ανάλυση των ακατέργαστων δεδομένων σε τέτοια μορφή που έχουν περισσότερη σημασία για τα άτομα. Εκροές: η διανομή και διάχυση των επεξεργασμένων πληροφοριών στα άτομα ή στις δραστηριότητες που θα χρησιμοποιηθούν. Ανατροφοδότηση (feedback): εκροή του συστήματος που επιστρέφει στα κατάλληλα μέλη της επιχείρησης για να τα βοηθήσει στην αξιολόγηση και διόρθωση των εισροών. Από τεχνικής απόψεως, τα συστατικά μέρη ενός πληροφοριακού συστήματος όπως το περιγράψαμε παραπάνω είναι: Το υλικό (hardware) δηλαδή ένα σύνολο συσκευών όπως επεξεργαστές, οθόνες, πληκτρολόγια που δέχονται δεδομένα και πληροφορίες, τα επεξεργάζονται και τα εμφανίζουν, Σελίδα 12 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου το λογισμικό (software), ένα σύνολο προγραμμάτων που δίνουν τη δυνατότητα στο υλικό να επεξεργαστεί τα δεδομένα, η βάση δεδομένων (database), μία συλλογή σχετιζόμενων αρχείων, πινάκων, σχέσεων κλπ που αποθηκεύει δεδομένα και τις μεταξύ τους σχέσεις, το δίκτυο, το ενοποιό σύστημα που επιτρέπει το μοίρασμα των (πληροφοριακών) πόρων σε διαφορετικούς Η/Υ, οι διαδικασίες, που είναι ένα σύνολο οδηγιών / εντολών για το πώς συνδυάζονται τα ανωτέρω συστατικά μέρη έτσι ώστε να γίνεται η επεξεργασία των πληροφοριών και να παράγονται οι επιθυμητές εκροές και τέλος, τα άτομα (ανθρώπινος παράγοντας), δηλαδή αυτοί που εργάζονται με το σύστημα ή χρησιμοποιούν τις εκροές του. (Στυλιανός, 2008) Όπως οποιοδήποτε άλλο σύστημα, τα ΠΣ λειτουργούν μέσα σε ένα περιβάλλον και έχουν ένα σκοπό. Το περιβάλλον περιλαμβάνει συνήθως την επιχείρηση ή τον οργανισμό, τις λειτουργίες των οποίων στηρίζει καθώς και τις αξίες, την κουλτούρα και τα οράματα αυτών. Ο σκοπός των ΠΣ είναι να παρέχουν λύση σε προβλήματα της επιχείρησης ή του οργανισμού όπου λειτουργούν. Ως σπουδαιότεροι σκοποί των διαφόρων πληροφοριακών συστημάτων που θα αναλυθούν στην επόμενη ενότητα, αναφέρονται οι εξής: η συλλογή και αποθήκευση δεδομένων, τα οποία με κατάλληλη επεξεργασία να μετασχηματίζονται σε χρήσιμη πληροφόρηση, η παροχή λειτουργικής πληροφόρησης στους εργαζομένους για να επιτελούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις καθημερινές συναλλαγές και τις δραστηριότητες σχετικά με το βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό και έλεγχο της επιχείρησης, Σελίδα 13 από 146

Εισαγωγή η παροχή στρατηγικής πληροφόρησης σε κατάλληλη μορφή στα διευθυντικά στελέχη για να παίρνουν τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις, που σχετίζονται με τη μελλοντική πορεία του οργανισμού και η επέκταση της αλυσίδας αξίας της επιχείρησης, μέσω της σύνδεσης του πληροφοριακού συστήματος της επιχείρησης με εκείνα των προμηθευτών, των ενδιάμεσων και των πελατών της προκειμένου να δημιουργηθούν οφέλη από την απόκτηση επιπρόσθετης πληροφόρησης. Ένας άλλος ορισμός που ανήκει στον Ν ^θ ί ύ8γ8γ8ίπ8 είναι ότι ΠΣ είναι ένα σύστημα: 1. Προσδιορισμού, κατά τρόπο αποδοτικό και αποτελεσματικό, των πραγματικών αναγκών των χρηστών, και 2. Δημιουργίας συστήματος επεξεργασίας πληροφοριών για να ικανοποιούνται οι ανάγκες αυτές. Το σύστημα επεξεργασίας φροντίζει τη συνεχή ικανοποίηση των μεταβαλλόμενων αναγκών των χρηστών. Αυτό επιτυγχάνεται με: τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο απόκτησης, αποθήκευσης, επεξεργασίας, διάδοσης και παρουσίασης των πληροφοριών. την παροχή μέσων και περιβάλλοντος αποθήκευσης στους εμπλεκόμενους χρήστες να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα λήψης αποφάσεων. την υποστήριξη των διαδικασιών λειτουργίας, ελέγχου και στρατηγικού σχεδιασμού της επιχείρησης - του οργανισμού. (Τσοβίλη, 2009) Το ΠΣ συλλέγει, αποθηκεύει, επεξεργάζεται και παρέχει πληροφορίες στον οργανισμό. Κάνει όμως τουλάχιστον τέσσερις επιπλέον λειτουργίες που είναι οι εξής: Σελίδα 14 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου Εκπαίδευση και μάθηση. Συνεχή δημιουργία τρόπων ικανοποίησης νέων αναγκών. Λειτουργίες ελέγχου και διοίκησης. Λειτουργίες προγραμματισμού και στρατηγικής Ο ορισμός αυτός έχει το πλεονέκτημα να δίνει κατά τρόπο ολοκληρωμένο τις λειτουργίες ενός πληροφοριακού συστήματος τονίζοντας ταυτόχρονα και το δυναμικό και όχι στατικό χαρακτήρα του, ενώ ως στοιχεία του συστήματος παραμένουν οι πέντε συνιστώσες που ήδη αναφέρθηκαν. (ΑΛΕΞΙΟΥ, 2010) Η ανάπτυξη της Τεχνολογίας της Πληροφορικής (Information Technology) και των τηλεπικοινωνιών δίνει στα συστήματα μία νέα δυναμική και τους ανοίγει νέες προοπτικές στα πλαίσια λειτουργίας της επιχείρησης. Είναι πλέον αδιανόητο να θεωρούνται τα συστήματα ερήμην αυτών των τεχνολογιών. Τα πληροφοριακά συστήματα βασίζονται πλέον στην τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Computer -Based Information Systems - CBIS) και θεωρούμε ότι στις μέρες μας τα πληροφοριακά συστήματα των επιχειρήσεων είναι CBIS. (ΑΛΕΞΙΟΥ, 2010) Στο νέο τεχνολογικό περιβάλλον η πληροφορία αποτελεί πολυτιμότατο μέρος του ενεργητικού ενός οργανισμού. Αποτελεί βασικότατο στοιχείο για την επιβίωση του, την ομαλή λειτουργία του, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα του. Η νέα σημασία της πληροφορίας δίνει νέα διάσταση στη σχέση της οργάνωσης και των συστημάτων διότι: (Σταμούλης, 2001) Πολλές χειρωνακτικές εργασίες αυτοματοποιούνται. Οι διοικητικές δραστηριότητες αφενός και το πληροφοριακό σύστημα του οργανισμού αλληλοεπιδρούν και αλληλοεξαρτώνται. Σελίδα 15 από 146

Εισαγωγή Η επιχείρηση αποκτά πληροφοριακή αρχιτεκτονική. Γίνεται διαχωρισμός των βασικών διεργασιών του ηλεκτρονικού υπολογιστή (Η/Τ) από την παροχή πληροφόρησης στα διάφορα επίπεδα της οργανωσιακής πυραμίδας. Έργα Πληροφοριακών συστημάτων στον χώρο της Υγείας. Από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν τα Πληροφορικά Συστήματα Υγείας (ΠΣΥ) υπήρχε έντονη η ιδέα της ολοκλήρωσης αυτών των υποσυστημάτων, δηλαδή την ένωση τόσο των νοσοκομείωνμεταξύ τους όσο και αυτών με άλλους οργανισμούς που θα μπορούσαν να τους παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες. Σε αυτά τα πλαίσια τα τυποποιημένα συστήματα των νοσοκομείων αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους προκειμένου να επιτευχθεί η ολοκλήρωση των συστημάτων. Ο τελικός στόχος της ολοκλήρωσης των συστημάτων είναι να εξαλειφθεί το πλεόνασμα, ο κατακερματισμός και η επικάλυψη των δεδομένων και των υπηρεσιών μειώνοντας το συνολικό κόστος και προάγοντας την ποιότητα των υπηρεσιών. Η μηχανογράφηση ενός νοσοκομείου απαιτεί τη διασύνδεση ετερογενών τμημάτων τα οποία ανταλλάσουν πληροφορίες τόσο για την επιστημονική παρακολούθηση των ασθενών, αλλά και την υποστήριξη διοικητικών και οικονομικών αναγκών του νοσοκομείου σαν εμπορική επιχείρηση. Τα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου μπορεί να διακριθεί σε δύο διακριτά Π.Σ. τα οποία πρέπει να επικοινωνούν και να ανταλλάσουν δεδομένα: (Κουτελάκης, 2010) Το Ιατρικό Πληροφοριακό Σύστημα που υποστηρίζει μηχανογραφικά όλη την επιστημονική και οικονομική παρακολούθηση ασθενών, τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών. Στην ουσία πρόκειται για το front - office κομμάτι της μηχανογράφησης. Αναπόσπαστο κομμάτι του ιατρικού πληροφοριακού συστήματος νοσοκομείου είναι και το υποσύστημα τιμολόγησης που π αρακολουθεί την τιμολόγηση ασθενών και ασφαλιστικών ταμείων, υποβολές, εισπράξεις κλπ. Σελίδα 16 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου Το Διαχειριστικό Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου, το back - office κομμάτι που καλύπτει τις ευρύτερες διοικητικές και οικονομικές ανάγκες του νοσοκομείου. Διασυνδέεται με το Ιατρικό Πληροφοριακό Σύστημα στο κομμάτι του λογιστηρίου (ενημέρωση Γενικής και Αναλυτικής Λογιστικής) αλλά και το κομμάτι της διαχείρισης αποθηκών (φαρμακείων, υγειονομικό υλικών κλπ) μέσω κυκλώματος παραγγελιοδοσίας - χορήγησης φαρμάκων και υλικών στον ασθενή. Συμπληρωματικά, η μηχανογράφηση ενός νοσοκομείου απαιτεί και την παρουσία ενός Laboratory Information System, που καλύπτει τις ανάγκες αυτοματοποίησης των εργαστηρίων του νοσοκομείου. Αυτό το σύστημα συνδέεται με το Ιατρικό Πληροφοριακό Σύστημα στο επίπεδο μητρώου ασθενή, εντολών παραγγελίας και αποτελεσμάτων εξετάσεων. Οι πληροφορίες διακινούνται μεταξύ των δύο συστημάτων σε πραγματικό χρόνο, έτσι ώστε το LIS να παραλαμβάνει τις απαιτήσεις για εξετάσεις, και μετά την ολοκλήρωσή τους, τα αποτελέσματα να ενημερώνουν τη βάση δεδομένων του νοσοκομείου με τον ηλεκτρονικό φάκελο ασθενή. (Τριανταφυλλάκης, 1999) Η πρόκληση στη χρήση αυτών των συστημάτων είναι στη σωστή συλλογή, αποθήκευση και οργάνωση δεδομένων, ώστε να μπορούν οι φορείς υγείας με την κατάλληλη πληροφόρηση να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις. Ως φορείς υγείας αναφέρονται οι προμηθευτές νοσοκομείων, οι ασφαλιστικές εταιρίες, οι εργοδότες, οι ιατροί, οι νοσηλευτές και τα στελέχη δημόσιας υγείας. (Κίτσιου, 2008) Σελίδα 17 από 146

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΑΤΡΕΙΩΝ Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας (ΟΠΣΥ) αποτελεί ένα σύνολο ανθρώπων, μηχανών και διαδικασιών που αλληλεπιδρούν με σκοπό την ολοκλήρωση κλινικών, οικονομικών και διοικητικών παρεμβάσεων στ ον χώρο της Υγείας. Στόχος του είναι η αποθήκευση, διαχείριση και ανάκληση των πληροφοριών του τομέα υγείας, μέσα από ένα φιλικό προς τον χρήστη περιβάλλον, η βέλτιστη ικανοποίηση του καταναλωτή υπηρεσιών υγείας (ασθενή) και η διευκόλυνση των εργαζομένων. Επιπλέον, είναι η συγκέντρωση και ολοκληρωμένη παράθεση των δεδομένων που αφορούν τον ασθενή, η οποία διευκολύνει την ταυτόχρονη πρόσβαση από διαφορετικές θέσεις εργασίας και εξουσιοδοτημένα άτομα (ασφάλεια πληροφοριών), καθώς και την επικοινωνία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας. 1.1 Τύποι Πληροφοριακών συστημάτων στον τομέα της υγείας Υπάρχουν διάφοροι τύποι πληροφοριακών συστημάτων υγείας ανάλογα με τον σκοπό τον οποίο εξυπηρετούν ή ανάλογα με την επαγγελματική κατηγορία στην οποία απευθύνονται. Ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε στους ιδιώτες ιατρούς ελεύθερους επαγγελματίες συναντάμε πληροφοριακά συστήματα που διακρίνονται σύμφωνα με την ιατρική ειδικότητα. Οι διάφορες λοιπόν εταιρίες παραγωγής λογισμικού που δραστηριοποιούνται στον τομέα της υγείας, έχουν αναπτύξει και τυποποιήσει ορισμένα πληροφοριακά συστήματα τα οποία απευθύνονται π.χ. σε οφθαλμιάτρους, οδοντιάτρους, παθολόγους, γαστρεντερολόγους κ.α., ενώ άλλα σχεδιάζονται ανάλογα με τις εξειδικευμένες ανάγκες της κάθε μιας από αυτές τις κατηγορίες. Στην συγκεκριμένη εργασία αναφέρεται σε κάποιες μόνο κατηγορίες. (Κίτσιου, 2008) Σελίδα 18 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου 1.1.1 Πληροφοριακό σύστημα Μηχανογράφησης διαγνωστικών εργαστηρίων (Laboratory Information Systems-LIS) Τα διαγνωστικά εργαστήρια είναι εφοδιασμένα με το πληροφοριακό σύστημα LIS, παρέχοντας τη δυνατότητα διαχείρισης των δεδομένων σε ηλεκτρονική μορφή. Με τον τρόπο αυτό επιτρέπεται η εισαγωγή στοιχείων των εξεταζόμενων και του ιατρικού τους ιστορικού, των αιτούμενων εξετάσεων, η έκδοση αποτελεσμάτων, η αρχειοθέτηση, ο έλεγχος ποιότητας και η στατιστική επεξεργασία. Εφαρμόζονται επιπλέον προγράμματα αναγνώρισης με τη βοήθεια barcode, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ταυτοποίηση των εξεταζόμενων και των δειγμάτων, με τέτοιο τρόπο που να αποτρέπονται τα σφάλματα. Τα εργαστηριακά συστήματα είναι γενικά αυτόνομα 1.1.2. Συστήματα που διασυνδέονται με συστήματα Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς. Χαρακτηριστικά, υπάρχουν LIS που χρησιμοποιούνται ως πλήμνες για να υποδεχτούν και να ενσωματώσουν πληροφορίες για τα εργαστηριακά αποτελέσματα, τις προγραμματισμένες εξετάσεις, την τιμολόγηση, και άλλες διοικητικού χαρακτήρα πληροφορίες. (Βασιλειάδης, 2001). 1.1.3. Πληροφοριακό σύστημα αρχειοθέτησης και επικοινωνίας ιατρικών εικόνων (Picture Archiving and Communication Systmes- PACS) Πρόκειται για τεχνολογία πληροφοριακών συστημάτων που συλλαμβάνει και ενσωματώνει τις διαγνωστικές και ραδιολογικές εικόνες από τις διάφορες συσκευές ^x,x -ra y, MRI, computed tomography scan), τις αποθηκεύει, και τις διαδίδει σε ένα ιατρικόαρχείο, ή μία βάση δεδομένων. Η αρχειοθέτηση των films σε ένα ακτινολογικό εργαστήριο εμφανίζει πολλά προβλήματα. Τα πιο σημαντικά είναι: η αργή πρόσβαση, η απώλεια Σελίδα 19 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων των εικόνων λόγω κακής κατάστασης των films και κακής αρχειοθέτησης, η δυσκολία να βρεθεί η συγκεκριμένη εικόνα σε συγκεκριμένο χρόνο ενώ δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να συνδυαστεί (η αρχειοθέτηση) με τυχόν ηλεκτρονικά καταγεγραμμένες πληροφορίες. Αυτά είναι μερικά από τα αίτια που δημιούργησαν την ανάγκη για ένα σύστημα αρχειοθέτησης των εικόνων και επικοινωνίας (Picture Archiving and Communication System [PACS]) εδώ και μερικά χρόνια. Οι εικόνες που παράγονται από τις εξετάσεις αποθηκεύονται στον κεντρικό υπολογιστή, που αποτελεί και τη βάση του συστήματος. Από τον κεντρικό υπολογιστή οι εξετάσεις μπορούν να ανακληθούν από άλλους σταθμούς εργασίας, για διάγνωση, επεξεργασία και παραγωγή ψηφιακών αντιγράφων για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα PACS είναι μια καινούργια κατάκτηση στον χώρο της Ιατρικής και έρχονται να ικανοποιήσουν ένα πλήθος αναγκών των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας. Η χρήση του συστήματος PACS έλυσε πολλά προβλήματα που είχαν ανακύψει με τις μέχρι σήμερα μεθόδους αρχειοθέτησης εικόνων ασθενών. (Open Clenical, n.d.) 1.1.4. Συστήματα Στήριξης Αποφάσεων (Decision Support Systems - DSS) Η «υποστήριξη απόφασης» είναι μια φράση που έχει συνδεθεί κατά καιρούς με την τεχνητή νοημοσύνη. To DSS πρόκειται για ένα πληροφοριακό σύστημα που αναλύει τα στοιχεία των ασθενών και παρουσιάζει τις πληροφορίες έτσι ώστε οι γιατροί να μπορούν να λάβουν τις ιατρικές αποφάσεις ευκολότερα. Ένα σύστημα υποστήριξης απόφασης (DSS) είναι ένα εργαλείο υπολογιστών που χρησιμοποιεί δύο ή περισσότερα στοιχεία από τα δεδομένα για να παραγάγει μια διάγνωση - συγκεκριμένες συμβουλές για έναν ασθενή. (Open Clenical, n.d.) 1.2 Ιστορική Αναδρομή Ο όρος Ιατρική Πληροφορική εμφανίστηκε την ίδια περίοδο κατά την οποία συντελέστηκε και η εξάπλωση της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Πριν περίπου πενήντα χρόνια, όταν η Πληροφορική Σελίδα 20 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου αποτελούσε μια καινούργια επιστήμη, κάποιες χώρες όπως είναι οι Η.Π.Α και Γαλλία, επέδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και άρχισαν να κάνουν τα πρώτα βήματα σχεδιασμού τόσο των υπηρεσιών υγείας όσο και ιατρικών κέντρων με στόχο την καλύτερη διαχείριση των πόρων. Στο σχεδιασμό των νέων πρακτικών στο χώρο της υγείας ζητήθηκε εμπειρογνωμοσύνη επιστημόνων που προέρχονταν από τον τομέα της Πληροφορικής. Ενώ λοιπόν η Πληροφορική δεν μετρά πολλά,και πόσο μάλλον η Ιατρική Πληροφορική, η ανάπτυξη της ιδέας του ιατρικού φακέλου συναντιέται στην αρχαία Ελλάδα και μια πρώιμη ύπαρξή της χρονολογείται τον πέμπτο αιώνα π.χ., από τον Ιπποκράτη, τον πατέρα της ιατρικής. O Ιπποκράτης(5ος αι. π.χ.) περιέγραφε ότι οι ιατρικοί φάκελοι θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν την πορεία της ασθένειας με ακρίβεια και μέσα από αυτούς θα πρέπει να γίνεται μια προσπάθεια αναγνώρισης και παρουσίασης όλων των πιθανών αιτιών που οδήγησαν στη εμφάνιση μιας ασθένειας. Λίγο μετά το 1880, ο Αμερικανός χειρουργός William Mayo σχημάτισε την πρώτη πολυκλινική, γνωστή ως Κλινική Mayo, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα. Ξεκινώντας από απλές σημειώσεις σε ένα κοινό σημειωματάριο για όλους τους ασθενείς ο Mayo (1920) υποστήριξε ότι όλοι οι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να καταγράφουν μια ελάχιστη ποσότητα δεδομένων για κάθε ασθενή σε ένα ατομικό φάκελο. Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή της Ιατρικής σχολής ΑΠΘ, Μπαμίδη Π.,(1994) η συλλογή αυτών των δεδομένων αποτέλεσε το σκελετό του φακέλου όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Το 1960 περίπου, ένας άλλος επιστήμονας του χώρου, ο Weed οραματίστηκε και εφάρμοσε μια βελτιωμένη έκδοση του ιατρικού των ασθενών στην οποία κάθε ασθενής συνδεόταν με ένα ή περισσότερα προβλήματα. «Η μέθοδος οργάνωσης του ιατρικού αρχείου πρέπει να βασίζεται στα προβλήματα των ασθενών και για κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενής να ακολουθείται μια SOAP δομή. Έτσι ο γιατρός μπορεί να λάβει καλύτερες αποφάσεις για την υγεία και την περίθαλψη του ασθενούς.»(weed,1960). Παρόλο που η ιδέα μιας τέτοιας δομής, δηλαδή Σελίδα 21 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων Subjective: υποκειμενικού(παράπονα ασθενούς), Objective: αντικειμενικού(παρατηρήσεις γιατρού), Assessment: αξιολόγησης(π.χ. διάγνωση, αποτελέσματα τεστ) και Plan: θεραπευτική αγωγή, υποστηρίχθηκε με θέρμη από τον κόσμο της ιατρικής, έχει αποδειχτεί ότι είναι δύσκολο να εφαρμοστεί αφού απαιτεί τεράστια ακρίβεια και αυστηρή αποτύπωση κανόνων. Όπως μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς η ποσότητα των πληροφοριών που φυλάσσεται για κάθε ασθενή ποικίλει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι γιατροί πρέπει να έχουν στα χέρια τους μια πληθώρα από πληροφορίες για τον ασθενή. Η εξέλιξη της τεχνολογίας δίνει τη δυνατότητα όλη αυτή η πληροφορία να είναι και πάλι στα χέρια του γιατρού αλλά μέσα από μία οθόνη υπολογιστή αντικαθιστώντας την κλασική δημιουργία και διαχείριση «κλασικών» φακέλων με αυτή του Ηλεκτρονικού Φακέλου. Οι Summerfield και Empey (1965) ανέφεραν ότι τουλάχιστον 73 νοσοκομεία και κλινικές μονάδες καθώς και 28 έργα για αποθήκευση και ανάκτηση ιατρικών δεδομένων και άλλων σχετικών πληροφοριών ήταν σε εξέλιξη εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με τον Δρ. William Edward Hammond ΙΙ, μια εν μέρει λύση έρχεται να δοθεί στο πρόβλημα του Weed το 1969 με μία πρώτη εφαρμογή του Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου ως το μέρος όπου αποθηκεύονται για πάντα όλες οι πληροφορίες για έναν ασθενή. Ο ίδιος προσθέτει «Στον ασθενή προσφέρονται καλύτερες υπηρεσίες, αφού παρέχεται η δυνατότητα της γνώσης κάθε λεπτομέρειας του ιστορικού του ασθενή όπως εξετάσεις, διαγνώσεις, φάρμακα και συνεπώς τη συνολική αντίληψη των προβλημάτων υγείας.»( William Edward Hammond,1969). Το μέρος αυτό είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αντί των χάρτινων χειρόγραφων φακέλων, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η συλλογή και η χρονική παρουσίαση των δεδομένων της κατάστασης υγείας των ασθενών ανά πάσα χρονική στιγμή. Η υλοποίηση του Ιατρικού Φακέλου που αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα τμήματα του μεταγενέστερου Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, Σελίδα 22 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου πραγματοποιήθηκε με την κατασκευή μιας διασύνδεσης ανάμεσα σε ένα σκάνερ και έναν προσωπικό υπολογιστή (τύπου PDP 12), με ένα πρόγραμμα σε γλώσσα Assembly που εκτύπωνε το ιατρικό ιστορικό άμεσα από τον ασθενή στο Health Department στο Πανεπιστήμιο Duke. Από το 1973 το κλείσιμο ραντεβού και οι πληρωμές την εξωτερικών ασθενών λειτουργούσαν βάσει του πρώτου Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου (CPR). Αργότερα ομάδα από πέντε γιατρούς και φοιτητές κατασκεύασε το GEMISCHI, δηλαδή μια command line γλώσσα που έτρεχε στα λειτουργικά συστήματα της εποχής (RSX και VMS Operating Systems), βάσει του οποίου ειδικές εφαρμογές αντικαταστάθηκαν από γενικότερες εφαρμογές. Έτσι δημιουργήθηκε ένα λεξικό από μεταδεδομένα, παράγοντας τον TMR που εφαρμόστηκε σε ένα καρκινικό νοσοκομείο 60 κρεβατιών. Ο κρίσιμος σταθμός χρονικά στην Ιατρική Πληροφορική είναι τα μέσα της δεκαετίας του '80 αφού τότε έγινε εφικτή η αξιόπιστη και γρήγορη μετάδοση δεδομένων σε υψηλές ταχύτητες ανεξαρτήτως είδους και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτών. Ταυτόχρονα η διάδοση των mini υπολογιστών ενισχύει την εγκατάστασή τους σε μεγάλο αριθμό στα νοσοκομεία. Έτσι γίνονται πραγματικότητα εφαρμογές που σχετίζονται με τη διαχείριση εργαστηριακών δεδομένων και εντολών. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί παρουσιάζεται αναλυτικά η έννοια και η δομή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, τα σημερινά παγκόσμια πρότυπα που ακολουθούνται καθώς και η μελλοντική του εξέλιξη. 1.3 Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς Τα λογισμικά Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου ασθενών (ΗΦΑ), αποτελούν συστήματα διαχείρισης ιατρικών φακέλων που βασίζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ως εκ τούτου, η αποθήκευση και ανάκληση των δεδομένων γίνεται γρήγορα και με ασφάλεια. Επιπλέον, καθίσταται δυνατή η επεξεργασία των δεδομένων και η άμεση μεταφορά τους με ηλεκτρονικά μέσα σε οποιαδήποτε απόσταση. Χάρη στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, το σύστημα καταγραφής των δεδομένων που σχετίζονται με Σελίδα 23 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων τους ασθενείς γίνεται τώρα πιο αποτελεσματικό και εμπλουτίζεται εκμεταλλευόμενο τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας. Πριν από 50 περίπου χρόνια, η κοινωνία πίστευε ότι πρέπει να υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση που θα μπορούσε να εκσυγχρονίσει το τότε υπάρχον υγειονομικό σύστημα, το οποίο ποτέ δεν έδινε τη δυνατότητα στους επαγγελματίες υγείας για γρήγορη και αποδοτική πρόσβαση στο ολοκληρωμένο ιστορικό υγείας του ασθενή. Γινόταν ξεκάθαρη η πιθανότητα ότι το ιατρικό προσωπικό δεν θα είχε τη δυνατότητα να είναι πλήρως ενημερωμένο για την πορεία της υγείας του ασθενή στο παρελθόν. Έχοντας την συναίσθηση αυτής της έλλειψης προηγούμενης ενημέρωσης, το σύστημα υγείας λειτουργούσε σχεδόν με τυφλό τρόπο. Σίγουρα η ποιότητα της περίθαλψης μπορούσε να βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό εάν η διαθεσιμότητα των συναφών στοιχείων του ασθενή μπορούσε να είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή. Αποτέλεσμα αυτού του οράματος ήταν η γέννηση του Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενή. Στη σημερινή εποχή, η υγειονομική περίθαλψη γίνεται καθημερινά πιο περίπλοκη. Είναι πραγματικότητα ότι στις περισσότερες περιπτώσεις στην υγειονομική περίθαλψη ενός ασθενή συμμετέχουν περισσότεροι από ένας ιατροί. Τα αρχεία που βρίσκονται σε χαρτί, δεν είναι ικανά να κρατούν ενήμερους επαρκώς τους επαγγελματίες του χώρου. Επομένως τα αρχεία των ασθενών, θα πρέπει να γίνουν διαθέσιμα ηλεκτρονικά, έτσι ώστε οι διάφοροι επαγγελματίες να μπορούν να τα προσπελάζουν και να παρέχουν μια καλύτερη και ποιοτικότερη περίθαλψη. Είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι ένας ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή δεν αποτελεί μια απλή αντικατάσταση του χαρτιού. Εάν τα διάφορα προβλήματα δεν αντιμετωπιστούν και δοθούν λύσεις για αυτά εγκαίρως, πριν ακόμη την εφαρμογή ενός συστήματος ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, μπορεί τα προβλήματα και οι ελλείψεις που προκύπτουν να διαιωνιστούν και να μην καταφέρει ποτέ να διεκπεραιώσει τους στόχους που έχουν τεθεί για τη δημιουργία του από τα διάφορα ιδρύματα αλλά και χώρες. Σελίδα 24 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου Παρακάτω ακολουθεί μια προσπάθεια απόδοσης ενός ακριβής ορισμού του Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς. Δεν μπορεί να δοθεί ένας ακριβής ορισμός και δεν υπάρχει μια κοινή συναίνεση για τον ορισμό της έννοιας του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή, αλλά κατά τη διάρκεια των χρόνων έχουν παρουσιαστεί διάφοροι ακαδημαϊκοί ορισμοί από διάφορα ινστιτούτα. Οι ορισμοί αυτοί, κυρίως αντικατοπτρίζουν και διέπουν το όραμα και τις διαδικασίες που απαιτούνται για τη διαχείριση και χρήση της πληροφορίας στον χώρο της υγείας και όχι τα ακριβή βήματα που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίηση και υλοποίηση ενός βιώσιμου και λειτουργικού συστήματος. Εκτός από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας ακριβής ορισμός που θα αντικατοπτρίζει την έννοια του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή, δεν υπάρχει ούτε ένας κοινός τύπος, εφόσον τα συστήματα ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή, μπορεί να ποικίλουν από χώρα σε χώρα και να μην έχουν την ίδια σημασία. Πιο κάτω γίνεται μια σύντομη παρουσίαση διάφορων ορολογιών που έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν τον ορισμό ενός ηλεκτρονικού αρχείου υγείας: Automated Health Records (AHR): Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει μια συλλογή εικόνων ή παραδοσιακών αρχείων υγείας αποθηκευμένα στη μνήμη του υπολογιστή. Αυτά τα έγγραφα σαρώνονται σε έναν υπολογιστή και οι εικόνες αποθηκεύονται σε οπτικούς δίσκους. Η μεγαλύτερη εστίαση στις αρχές τις δεκαετίας του '90 ήταν στη σάρωση των εγγράφων στους οπτικούς δίσκους. Αυτή η διαδικασία αφορούσε τα αρχεία σε χαρτί αλλά δεν προσδιόριζε τα δεδομένα εισόδου/εξόδου σε επίπεδο της ιατρικής περίθαλψης του ασθενή. Electronic Medical Record (EMR)[7]: Ο όρος αυτός όπως και ο πιο πάνω έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τα αυτοματοποιημένα συστήματα βασισμένα στην απεικόνιση εγγράφων ή τα συστήματα που έχουν αναπτυχθεί σε μια ιατρική πρακτική ή ένα κοινοτικό κέντρο υγείας. Αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς από γενικούς ιατρούς σε πολλές Σελίδα 25 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων ανεπτυγμένες χώρες και περιλαμβάνουν τις λεπτομέρειες προσδιορισμού του ασθενή, τα φάρμακα, τις διάφορες συνταγές, τα εργαστηριακά αποτελέσματα και μερικές φορές όλες τις πληροφορίες της περίθαλψης της υγείας ασθενή οι οποίες καταγράφονται από τον γιατρό κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του ασθενή. Σε κάποιες χώρες, όπως είναι η Κορέα, ο όρος EMR, χρησιμοποιείται για να καθορίσει κάποιο ηλεκτρονικό σύστημα αρχείων μέσα σε ένα νοσοκομείο και περιλαμβάνει και τις κλινικές πληροφορίες που εισάγονται από τον επαγγελματία υγείας κατά την περίθαλψη. Computer-based Patient Record (CPR): Ο όρος αυτός έχει διατυπωθεί στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του '90. Έχει οριστεί σαν μια συλλογή των πληροφοριών της υγείας ενός ασθενή όπου στον κάθε ασθενή δίνεται ένα μοναδικό αναγνωριστικό. Αρχικά το CPR εστιαζόταν σε λειτουργίες όπως παραγγελίες φαρμάκων, παρέχοντας ολοκληρωμένα δεδομένα όσον αφορά την εγγραφή ενός ασθενή, την εισαγωγή, τις οικονομικές λεπτομέρειες, και τις πληροφορίες που καταγράφοντας από νοσοκόμες, τα εργαστήρια, τα φαρμακεία. Αν και αυτή η μορφή εφαρμόστηκε σε πολλές πρακτικές, η εστίαση στην ανταλλαγή των πληροφοριών υγείας περιορίζεται εντός των εγκαταστάσεων της ιατρικής περίθαλψης ασθενών. Electronic Health Record (EHR): Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλές χώρες με παραλλαγή στους ορισμούς και έκταση της κάλυψης. Σήμερα ο όρος αυτός αναφέρεται σε ένα μεγάλης έκτασης αρχείο υγείας, στο οποίο καταχωρούνται πληροφορίες ιατρικής περίθαλψης από επαγγελματίες του χώρου της υγείας από τη γέννηση μέχρι το θάνατο του. Επιπλέον, εκτός από ιατρικές πληροφορίες, περιλαμβάνει και διαχειριστικές πληροφορίες σχετικά με την ιατρική περίθαλψη του ασθενή όπως για παράδειγμα χρεώσεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή πληροφοριών και εκτός των νοσοκομειακών εγκαταστάσεων όπου ο ασθενής τυγχάνει ιατρικής περίθαλψης. Σύμφωνα με έναν ακαδημαϊκό ορισμό που προκύπτει από το Institute of Medicine (IoM), " ο ηλεκτρονικός φάκελος αποτελεί ένα σύστημα σχεδιασμένο με σκοπό να Σελίδα 26 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου υποστηρίξει την απόλυτη διαθεσιμότητα και ακρίβεια ιατρικών ή άλλων πληροφοριών με σκοπό την παροχή ιατρικής περίθαλψης. Τα αρχεία ασθενών πρέπει να υποστηρίζουν και βελτιώνουν την ποιότητα και αποδοτικότητα καθώς και να μειώνουν τα οικονομικά κεφάλαια. Επιπλέον να υποστηρίζει την κλινική έρευνα και τις υπηρεσίες υγείας αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των ασθενών". Ορισμός του ιατρικού φακέλου σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προτυποποίησης( κείμενο CEN/TC25/WG1/N8): " Ο Ιατρικός φάκελος είναι η αποθήκη όλων των πληροφοριών που αφορούν το ιατρικό ιστορικό του ασθενή. Αποτελεί τη βάση της διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενή αλλά και τη βάση επιδημιολογικών ερευνών. Επιπλέον, παρέχει πληροφορίες διοικητικής, οικονομικής και στατιστικής φύσεως, καθώς και ποιοτικού ελέγχου". Σκιαγραφείται δηλαδή το όραμα του περιεχομένου του ιατρικού φακέλου, χωρίς όμως να μπαίνει σε λεπτομέρειες. Δίνει κατευθυντήριες γραμμές χωρίς να ορίζει (ή καν να προτείνει) τη λύση. Με άλλα λόγια ο ιατρικός φάκελος ασθενή είναι ένα διεπιστημονικό αντικείμενο μελέτης που εξαρτάται από διάφορους ετερογενείς παράγοντες, όπως : Τα ήθη και τα έθιμα των λαών Τη νομοθεσία Τη πολιτική και οικονομική κατάσταση των κρατών Τη υλικο-τεχνολογική υποδομή τους Το επίπεδο των εμπλεκόμενων στο χώρο της υγείας. Δεν μπορούμε λοιπόν, να έχουμε την απαίτηση ενός αυστηρού ορισμού που θα επέτρεπε την ντετερμινιστική υλοποίηση του. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν υιοθετήσει αυτή την ιδέα του ηλεκτρονικού αρχείου υγείας ως είναι αρχείο μεγάλης έκτασης με πρωταρχικό σκοπό τη βελτίωση της Σελίδα 27 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης. Το αρχείο αυτό θα είναι ένα ενιαίο αρχείο το οποίο θα είναι εύκολα διαθέσιμο, περιέχοντας πληροφορίες σχετικά με τη περίθαλψη του ασθενή από πολλούς επαγγελματίες στο χώρο της υγείας καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ο οργανισμός WHO δίνει ένα προτεινόμενο φάκελο ασθενή ο οποίος: " Θα περιέχει όλες τις προσωπικές πληροφορίες υγείας ενός ασθενή, από την πρώτη ιατρική του περίθαλψη. Οι πληροφορίες θα εισάγονται ηλεκτρονικά από τους παροχείς υπηρεσιών υγείας στο σημείο της περίθαλψής του. Οι πληροφορίες θα είναι εύκολα διαθέσιμες και θα προσεγγίζονται από όλους τους παροχείς υπηρεσιών υγείας που ανταποκρίνονται στον ασθενή". Οποιοσδήποτε ορισμός και τύπος του ηλεκτρονικού φακέλου αποφασιστεί, θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την υγεία του ασθενή και να είναι οργανωμένος με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε πρωταρχικός του στόχος να είναι η υποστήριξη της συνέχειας, αποδοτικότητας και ποιότητας. Επιπλέον, θα πρέπει καλύπτει τη νομοθεσία, την εμπιστευτικότητα, την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια των δεδομένων και τις απαιτήσεις και δικαιώματα του ασθενή. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς (ΗΦΑ) θα αποτελεί ψηφιακά αποθηκευμένο αρχείο με στοιχεία για τη ζωή του ατόμου, επικεντρωμένα στην υγεία του, με σκοπό την καταγραφή των σχετικών δεδομένων για την υποστήριξη λήψης απόφασης, παρεμβάσεων, αξιολόγηση και έρευνα, τη συνέχεια και την ολοκλήρωση της φροντίδας. Ο ΗΦΑ προήλθε από το χειρόγραφο φάκελο ασθενούς και ο χειρισμός του γίνεται από το σύστημα διαχείρισης του ηλεκτρονικού φακέλου, το οποίο επιτρέπει την πρόσβαση στις πληροφορίες σε εξουσιοδοτημένους χρήστες μέσα από ένα φιλικό περιβάλλον, διατηρώντας παράλληλα την ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών. Σελίδα 28 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου 1.3.1 Περιεχόμενα Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς Όπως αναφέρει η (ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, 2009),ένας τυπικός ηλεκτρονικός φάκελος θα πρέπει να περιλαμβάνει: Δημογραφικά δεδομένα και στοιχεία ταυτοποίησης του ασθενή. Ιστορικό, κλινικές εξετάσεις και δεδομένα του ασθενή. Αλλεργία και φαρμακευτική αγωγή, ανοσοποιητικό σύστημα. Αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων. Απεικονιστικές εξετάσεις(x-rays,cts,mris) σε εικόνες, βίντεο και οποιαδήποτε άλλη μορφή εικόνας μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Απεικονιστικές φωτογραφίες από ενδοσκοπικές ή λαπαροσκοπικές ή κλινικές φωτογραφίες. Φαρμακευτικές πληροφορίες που περιλαμβάνουν παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις. Σήματα, όπως για παράδειγμα ηλεκτροκαρδιογραφήματα, τα οποία βρίσκονται σε μορφή βιοσημάτων. Αποφάσεις και διαγνώσεις. Στοιχεία - βασισμένες προτάσεις για συγκεκριμένες ιατρικές παθήσεις. Παραπεμπτικά. Ένα αρχείο από ραντεβού και άλλες υπενθυμίσεις. Πληροφορίες που αφορούν στοιχεία χρέωσης και αρχεία λογαριασμού. Εξουσιοδοτήσεις για την πρόσβαση στα δεδομένα. Δικαιούχοι. Σελίδα 29 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων Προχωρημένες οδηγίες, διαθήκες,πληρεξούσιο υγείας από δικηγόρο. 1.3.2 Πλεονεκτήματα ΗΦΑ Η έννοια του ηλεκτρονικού φακέλου, βρίσκει πολλές εφαρμογές τόσο στην παροχή πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας όσο και σε δευτεροβάθμιες χρήσεις όπως είναι η έρευνα. Θερμοί υποστηρικτές ενός τέτοιου συστήματος υποστηρίζουν ότι η επιτυχημένη εφαρμογή του μπορεί να επιφέρει θεραπείες σε σημαντικές ασθένειες που κατακλύζουν την εποχή μας, όπως είναι για παράδειγμα το AIDS. Σύμφωνα με έρευνα του ιδρύματος ιατρικών αναφορών Newton, οι παροχείς ιατρικής περίθαλψης βαθμολογούν την ικανότητα διαμοιρασμού της ιατρικής πληροφορίας μεταξύ των επαγγελματιών του χώρου υγείας σαν το σημαντικότερο πλεονέκτημα του ιατρικού φακέλου ασθενή. Ακολουθεί η ποιοτικότερη παροχή ιατρικής περίθαλψης, βελτιωμένη τεκμηρίωση, και μείωση των ιατρικών λαθών. Η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή είναι πολύ σημαντική και παρέχει μια πληθώρα πλεονεκτημάτων τόσο στους ασθενείς όσο και σε άλλους φορείς. Η εισαγωγή του μπορεί να βελτιώσει την ακρίβεια και την ποιότητα των δεδομένων που καταγράφονται σε ένα αρχείο υγείας δίνοντας λύσεις στα προβλήματα της ασάφειας και της δυσνόητης πληροφορίας. Επίσης ένα πλεονέκτημα είναι η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας και της αποδοτικότητας με το να επιτρέπεται η άμεση και ακριβής πρόσβαση στα δεδομένα από όσους λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία της περίθαλψης, υποστηρίζοντας τη πρόσβαση στα αρχεία ασθενών ανεξάρτητα από τη γεωγραφική περιοχή. Η χρήση του ηλεκτρονικού φακέλου μειώνει τα λάθη στις ιατρικές αναφορές. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα χειρόγραφα αρχεία Σελίδα 30 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου υπόκεινται σε ανθρώπινα λάθη λόγω της λανθασμένης ορθογραφίας, του δυσανάγνωστου χαρακτήρα και των διαφορετικών ορολογιών που χρησιμοποιούνται. Με τη χρήση της τυποποίησης που προσφέρεται μέσω των ηλεκτρονικών αρχείων ασθενών, η μείωση των λαθών στα ιατρικά αρχεία, μπορεί να γίνει εφικτή. Στατιστικές μελέτες που διενεργήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, θα μπορούσαν να σωθούν από 44.000 μέχρι και τον εντυπωσιακό αριθμό των 98.000 ζωών το χρόνο. Επιπλέον, επιτρέπει τον διαμοιρασμό της πληροφορίας των ασθενών μεταξύ των επαγγελματιών υγειονομικής περίθαλψης. Ο συντονισμός μεταξύ των παροχέων πρωτοβάθμιας περίθαλψης και των νοσοκομείων ήταν πάντα προβληματικός. Σε αξιολογήσεις του επιπέδου της επικοινωνίας μεταξύ των παθολόγων πρωτοβάθμιας περίθαλψης και των νοσοκομειακών παθολόγων, βρέθηκαν σημαντικές ελλείψεις κατά την ανταλλαγή της ιατρικής πληροφορίας. Τα εξιτήρια από τα νοσοκομεία, δεν φτάνουν έγκαιρα στους γενικούς ιατρούς, με επακόλουθο να μειώνεται η ποιότητα της περίθαλψης που δέχεται ο ασθενής μετά την παρουσία του στο νοσοκομείο. Επιπλέον οι αναφορές αυτές, εάν φτάσουν στα χέρια των ιατρών είναι ανακριβείς και ελλιπείς και συχνά δεν περιέχουν τα σχετικά στοιχεία για τις ιατρικές εξετάσεις και τα νέα φάρμακα που χορηγήθηκαν στον ασθενή. Η χρήση ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή μπορεί να επιλύσει αυτά τα ζητήματα και να διευκολύνει τη συνοχή της περίθαλψης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εισαγωγή σε νοσοκομείο. Η εισαγωγή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση των κλινικών διαδικασιών, όπως είναι η συνταγογράφηση καθώς και αποδοτικότερη ροή των κλινικών διαδικασιών. Στην Ελλάδα μάλιστα, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αποτελεί ένα πολύ πρόσφατο μέτρο που πάρθηκε για την εξοικονόμηση χρημάτων και αποτελεί πλέον εφαρμογή που πρέπει να υιοθετηθεί από όλα τα Σελίδα 31 από 146

Κεφάλαιο 1 - Εφαρμογές μηχανοργάνωσης ιατρείων ασφαλιστικά ταμεία. Επιπρόσθετα, αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο διευκολύνει ην κλινική απόφαση και κατά συνέπεια βελτιώνει την ποιότητα των υπηρεσιών που δέχεται ο ασθενής. Η ποιότητα υπηρεσιών που δέχεται ο ασθενής πετυχαίνεται με τις σωστές και έγκυρες πληροφορίες. Ταυτόχρονα, ο ΗΦΑ παρέχει καλύτερη και ποιοτικότερη συλλογή και διαχείριση της κλινικής πληροφορίας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ηλεκτρονικοί φάκελοι των ασθενών, μπορούν να σώσουν τις ζωές των πολιτών. Οι ερευνητές στο ίδρυμα Regenstrief στη Ιντιάνα, που έχουν εργαστεί σε θέματα ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών για πολλά χρόνια, έχουν επισημάνει ότι τα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιτήρηση ασθενειών κατά τη διάρκεια επιδημιών. Οι ασθενείς, μπορούν οποιαδήποτε στιγμή να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα υγείας τους και να πραγματοποιήσουν δραστηριότητες όπως να ανανεώσουν κάποιες συνταγές φαρμάκων, να διευθετήσουν ένα ραντεβού κλπ. Το πιο κύριο είναι ότι τα δεδομένα τους μπορούν να προσπελαστούν από οποιοδήποτε μέρους του κόσμου, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η λήψη δεύτερης γνώμης από ένα ιατρό που βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο νοσοκομείο αποφεύγοντας τις χρονοβόρες διαδικασίες. Ακόμη, συμβάλλει στη βελτίωση της κλινικής τεκμηρίωσης για την υποστήριξη της τιμολόγησης που πραγματοποιείται από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Τα δεδομένα μπορούν να κωδικοποιούνται με βάση γνωστές κωδικοποιήσεις, για παράδειγμα η χρήση κωδικοποιήσεων DRG (Diagnosis Related Group). Ειδικά σε μία εποχή όπου η οικονομική κρίση έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις παγκοσμίως, πόσο μάλλον στην Ελλάδα, δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί το γεγονός των εκατομμυρίων ευρώ που δαπανούνται κάθε χρόνο σε διπλές εξετάσεις που γίνονται γιατί ο γιατρός δεν έχει πρόσβαση σε κάποια πληροφορία. Ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή, «παγιώνει» όλα τα δεδομένα σε μια θέση. Προηγουμένως, οι ιατρικές αναφορές σε χαρτί βρίσκονταν σε διαφορετικές θέσεις και για να αποκτήσει κάποιος Σελίδα 32 από 146

Πτυχιακή εργασία της Αθηνάς Αναγνώστου πρόσβαση σε όλες απαιτούσε σημαντικό χρόνο και χρήμα. Τηλεφωνήματα, ηλεκτρονικά ταχυδρομεία, και fax είναι μερικές χρονοβόρες διαδικασίες οι οποίες χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για να αποκτήσει κάποιος πρόσβαση σε όλα τα αρχεία τα οποία βρίσκονται διανεμημένα σε όλα τα ιδρύματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις όπου ο ιατρικός φάκελος δεν είναι παρόν, ιατρικές εξετάσεις επαναλαμβάνονται, προσθέτοντας περισσότερες δαπάνες τόσο στους ασθενείς όσο και στο υγειονομικό σύστημα. Τα ηλεκτρονικά αρχεία μπορούν να αποθηκευτούν ουσιαστικά για πάντα και μπορούν να διατηρηθούν για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι τα αρχεία σε χαρτί. Διατηρούν πληροφορίες υγείας που οι ασθενείς τείνουν να ξεχνούν με το χρόνο, όπως για παράδειγμα εμβολιασμού, προηγούμενες ασθένειες και φάρμακα. Ακόμη καθιερώνουν μια πιο αποδοτική και αποτελεσματική υποδομή πληροφοριών και μπορούν να έχουν μεγαλύτερη προστασία, λόγω των τεχνολογιών αιχμής που υπάρχουν σήμερα. Από την άλλη, η χρήση του ηλεκτρονικού φακέλου αντιμετωπίζει κάποια μειονεκτήματα τα οποία όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν. Τα μειονεκτήματα αυτά είναι: Υψηλότερο κόστος. Απαίτηση εκπαιδευμένου προσωπικού. Η εισαγωγή στοιχείων απαιτεί περισσότερο χρόνο. Οργανωτική αδράνεια και αντίδραση ενός μέρους των επαγγελμάτων υγείας. Έλλειψη δομημένων ιατρικών ορολογιών. Μη ικανοποιητικά πρότυπα και κωδικοποίηση. Θέματα προστασίας δεδομένων. Σελίδα 33 από 146