Κεφάλαιο 10 Η φύση του προγραµµατισµού και του ελέγχου Source: Arup
Προγραµµατισµός και έλεγχος Προγραµµατισµός και έλεγχος Η αγορά απαιτεί προϊόντα και υπηρεσίες που διανέµονται στον απαιτούµενο χρόνο, ποσότητα και ποιότητα Σχεδιασµός Στρατηγική παραγωγής Διοίκηση παραγωγής Βελτίωση Source: Arup Η λειτουργία παραγωγής παρέχει... διανεµηµένα προϊόντα και υπηρεσίες Προγραµµατισµός και έλεγχος
Προγραµµατισµός είναι η τυποποίηση αυτών που σκοπεύουµε να πραγµατοποιήσουµε σε κάποια µελλοντική στιγµή. Ένα πρόγραµµα δεν εγγυάται ότι θα συµβεί πραγµατικά ένα γεγονός είναι µια δήλωση πρόθεσης. Αν και τα προγράµµατα βασίζονται σε προσδοκίες, τα πράγµατα κατά την εφαρµογή τους δεν γίνονται πάντα όπως αναµένουµε. Προγραµµατισµός και έλεγχος Έλεγχος είναι η διαδικασία αντιµετώπισης των αλλαγών που επηρεάζουν το πρόγραµµα. Μπορεί επίσης να σηµαίνει πως χρειάζεται κάποια «παρέµβαση» στη λειτουργία της παραγωγής για να ξαναµπεί στο «σωστό δρόµο».
Προγραµµατισµός και έλεγχος Προγραµµατισµός είναι η λήψη αποφάσεων για το ποιες δραστηριότητες πρέπει να λάβουν χώρα στη διαδικασία παραγωγής πότε πρέπει να λάβουν χώρα ποιοι πόροι πρέπει να τους δοθούν Έλεγχος είναι η κατανόηση του τι πραγµατικά συµβαίνει στη λειτουργία παραγωγής η εκτίµηση αν υπάρχει σηµαντική παρέκκλιση από αυτό που έπρεπε να συµβαίνει (αν υπάρχει παρέκκλιση) η αλλαγή πόρων για να επηρεαστούν οι δραστηριότητες της λειτουργίας παραγωγής
Η σπουδαιότητα του προγραµµατισµού και ελέγχου Μακροπρόθεσµος προγραµµατισµός και έλεγχος Χρονικός ορίζοντας Ώρες/ηµέρες Ηµέρες/εβδοµάδες/µήνες Μήνες/χρόνια ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Χρησιµοποιεί συνολικές προβλέψεις ζήτησης Καθορίζει πόρους σε συνολική µορφή Οι στόχοι θέτονται υπό γενικούς οικονοµικούς όρους Μεσοπρόθεσµος προγραµµατισµός και έλεγχος Χρησιµοποιεί µερικώς αναλυτικές προβλέψεις ζήτησης Καθορίζει πόρους και προβλέπει για έκτακτα περιστατικά Οι στόχοι θέτονται µε οικονοµικούς όρους και όρους της λειτουργίας παραγωγής Βραχυπρόθεσµος προγραµµατισµός και έλεγχος Χρησιµοποιεί πλήρως αναλυτικές προβλέψεις ή την πραγµατική ζήτηση Πραγµατοποιεί παρεµβάσεις στους πόρους για τη διόρθωση των παρεκκλίσεων από τα προγράµµατα Λαµβάνει υπόψη κατά περίπτωση τους στόχους της λειτουργίας παραγωγής
Εξαρτώµενη και ανεξάρτητη ζήτηση Εξαρτώµενη ζήτηση π.χ. εισροή ελαστικών σε εργοστάσιο αυτοκινήτων Η ζήτηση για ελαστικά εξαρτάται από τον προγραµµατισµένο αριθµό αυτοκινήτων προς κατασκευή
Εξαρτώµενη και ανεξάρτητη ζήτηση Ανεξάρτητη ζήτηση π.χ. εταιρία αντικατάστασης ελαστικών ACE TYRES Η ζήτηση ελαστικών εξαρτάται από τον τύπο του αυτοκινήτου που φθάνει, τις µεταβολές στον αριθµό των αυτοκινήτων που καταφθάνουν και στο πόσα λάστιχα χρειάζονται αντικατάσταση Η ζήτηση ελαστικών βασίζεται κυρίως σε τυχαίους παράγοντες
Ο λόγος Π:Ζ Παραγγελίες πελατών Απόκτηση πόρων Παραγωγή προϊόντος/υπηρεσίας Διανοµή στον πελάτη Παραγωγή για αποθήκευση Π Ζ Μερική παραγωγή βάσει παραγγελίας Π Ζ Παραγωγή βάσει παραγγελίας Πόρος βάσει παραγγελίας Π Ζ Π Ζ
Ο λόγος Π:Ζ Πόρος βάσει παραγγελίας Εξαρτώµενη ζήτηση Κάθε προϊόν ή υπηρεσία είναι µεγάλο σε σύγκριση µε τη συνολική δυναµικότητα της λειτουργίας παραγωγής Παραγωγή βάσει παραγγελίας Παραγωγή προς αποθήκευση Ανεξάρτητη ζήτηση Κάθε προϊόν ή υπηρεσία είναι µικρό σε σύγκριση µε τη συνολική δυναµικότητα της λειτουργίας παραγωγής
Οι δραστηριότητες του προγραµµατισµού και ελέγχου Πότε να γίνουν; Χρονοπρογραµµατισµός Φόρτωση Πόσα θα πρέπει να κάνουµε; Με ποια σειρά να γίνουν; Καθορισµός σειράς Παρακολούθηση και έλεγχος Εκτελούνται οι δραστηριότητες σύµφωνα µε το πρόγραµµα;
Φόρτωση η µείωση του διαθέσιµου χρόνου για χρήσιµο χρόνο λειτουργίας Μέγιστος διαθέσιµος χρόνος Χρήσιµος χρόνος λειτουργίας Απώλειες ποιότητας Μηχανήµατα που λειτουργούν σε Μηχανήµατα σε αργή ταχύτητα αδράνεια Βλάβη λειτουργίας Προετοιµασία και ρυθµίσεις Μη λειτουργία (προγραµµατισµένη) Μη λειτουργία (απρογραµµάτιστη)
Πεπερασµένη και απεριόριστη φόρτωση σε τρεις σταθµούς εργασίας Α, Β και Γ Η πεπερασµένη φόρτωση περιορίζει το φόρτο εργασιών που κατανέµονται σε κάθε κέντρο σύµφωνα µε τη δυναµικότητά τους, ακόµα και αν οι εργασίες καθυστερήσουν. Η απεριόριστη φόρτωση προβλέπει ότι η κατανοµή του φόρτου εργασιών σε κάθε κέντρο θα υπερβεί τη δυναµικότητα για να διασφαλίσει ότι οι εργασίες δεν θα καθυστερήσουν. Πεπερασµένη φόρτωση Απεριόριστη φόρτωση A B Γ A B Γ Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας 6 5 4 3 2 1 0
Το σύστηµα τριών επιπέδων των νοσοκοµείων Στα τµήµατα Ατυχηµάτων και Επειγόντων Περιστατικών οι ασθενείς καταφθάνουν τυχαία. Το ιατρικό προσωπικό πρέπει να καταρτίσει ένα πρόγραµµα αστραπιαία. Οι ασθενείς µε σοβαρές ασθένειες απαιτούν άµεση προσοχή. Λιγότερο επείγουσες περιπτώσεις θα πρέπει να περιµένουν. Οι µη επείγουσες περιπτώσεις ρουτίνας θα έχουν τη µικρότερη προτεραιότητα από όλες.
Διάγραµµα Gantt που αναπαριστά το πρόγραµµα εργασιών σε κάθε στάδιο εργασίας Ερ = Εργασία Στάδιο διαδικασίας Εβδοµάδα 12 Εβδοµάδα 13 Εβδοµάδα 14 Εβδοµάδα 15 Εβδοµάδα 16 Εβδοµάδα 17 Εβδοµάδα 18 Αρχική εκτίµηση Ερ Α Ερ B Ερ Γ Ερ Δ Ερ E Προ-κωδικοποίηση Ερ Ω Ερ A Ερ B Ερ Γ Ερ Δ Κωδικοποίηση Ερ X Ερ A Ερ B Ερ Γ Έλεγχος συµβατότητας Ερ Ψ Ερ X Ερ A Ερ B Τελικός έλεγχος Ερ Ω Ερ Ψ Ερ X Ερ A Ερ B
ΕΡΓΑΣΙΑ Δευτ 5 Τριτ 6 Τεταρ 7 Πεµπ 8 Παρ 9 Δευτ 12 Τριτ 13 Τραπέζι Ράφια Μονάδες κουζίνας Κρεβάτι Προγραµµατισµένος χρόνος δραστηριότητας Πραγµατική πρόοδος V Χρόνος τώρα V
ΕΡΓΑΣΙΑ Δευτ 5 Τριτ 6 Τεταρ 7 Πεµπ 8 Παρ 9 Δευτ 12 Τριτ 13 Προετοιµασία ξύλου T S K Συναρµολόγηση B T S S S Φινίρισµα B T K Βαφή S B T K Προγραµµατισµένος χρόνος δραστηριότητας V V Χρόνος τώρα Μη παραγωγικός χρόνος Πραγµατική πρόοδος
Οι φιλοσοφίες έλξης (pull) και ώθησης (push) στον προγραµµατισµό και έλεγχο ΕΛΕΓΧΟΣ ΩΘΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Οδηγίες για το τι να παραχθεί και που να σταλεί ΠΡΟΒΛΕΨΗ Ή Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας ΖΗΤΗΣΗ
Οι φιλοσοφίες έλξης (pull) και ώθησης (push) στον προγραµµατισµό και έλεγχο ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΞΗΣ Ζήτηση Ζήτηση Ζήτηση Ζήτηση Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας Κέντρο εργασίας ΖΗΤΗΣΗ Παράδοση Παράδοση Παράδοση Παράδοση
Χρονοπρογραµµατισµός βάρδιας σε γραµµή τεχνικής υποστήριξης: (α) σε ηµερήσια βάση; (β) σε εβδοµαδιαία βάση Δευτ. Τρ. Τετ. Πεµ. Παρ. Σαβ. Κυρ. Απαιτούµενος αριθµός ατόµων 3 5 5 5 3 2 2 Κώστας Πέτρος Νίκος Πέτρος X X X X O O X Μαρία X X X X X O O Ελένη X X X X O O X Μαρία Ελένη Νίκ Jo ος Κώστας O X X X X X O Νίκος O X X X X X O 04:00 08:00 12:00 16:00 20:00 Διάγραµµα βαρδιών (24ωρο ρολόι) (α) X Πλήρης ηµέρα (β) O Ρεπό
Ένα απλό µοντέλο ελέγχου Εισροή Λειτουργία της παραγωγής Εκροή Παρέµβαση Προγράµ- µατα Παρακολούθηση Σύγκριση/ επαναπρογραµµατισµός
Η έννοια τύµπανο, (προσωρινή) αποθήκευση, σχοινί Προσωρινά αποθέµατα Στάδιο ή διαδικασία A Στάδιο ή διαδικασία Β Στάδιο ή διαδικασία Γ Στάδιο ή διαδικασία Δ Στάδιο ή διαδικασία Ε Το σχοινί της επικοινωνίας ελέγχει προηγούµενες δραστηριότητες Το τύµπανο του σηµείου συµφόρησης θέτει το ρυθµό
Σύστηµα ώθησης (push) όπου τα υλικά µετακινούνται στο επόµενο στάδιο αµέσως µόλις περάσουν από επεξεργασία Σύστηµα έλξης (pull) όπου τα υλικά µετακινούνται µόνο όταν το ζητήσει το επόµενο στάδιο.
Έλεγχος όρων κλειδιών Προγραµµατισµός Η τυποποίηση αυτών που σκοπεύουµε να πραγµατοποιήσουµε σε κάποια µελλοντική στιγµή. Έλεγχος Η διαδικασία παρακολούθησης της δραστηριότητας της λειτουργίας παραγωγής και η αντιµετώπιση πιθανών παρεκκλίσεων από το πρόγραµµα συνήθως εµπλέκονται στοιχεία επαναπρογραµµατισµού. Εξαρτώµενη ζήτηση Η ζήτηση είναι σχετικά προβλέψιµη γιατί καθορίζεται από κάποιον άλλο γνωστό παράγοντα.
Έλεγχος όρων κλειδιών Ανεξάρτητη ζήτηση Η ζήτηση δεν είναι εµφανώς ή άµεσα εξαρτώµενη από τη ζήτηση για ένα άλλον προϊόν ή υπηρεσία. Πόροι βάσει παραγγελίας Λειτουργίες παραγωγής που αγοράζουν πόρους και παράγουν µόνο όταν τους το ζητήσουν συγκεκριµένοι πελάτες. Δηµιουργία βάσει παραγγελίας ή κατασκευή βάσει παραγγελίας Λειτουργίες παραγωγής που παράγουν προϊόντα µόνο όταν τους το ζητήσουν συγκεκριµένοι πελάτες.
Έλεγχος όρων κλειδιών Παραγωγή για αποθήκευση Λειτουργίες παραγωγής που παράγουν προϊόντα πριν τους τα ζητήσουν συγκεκριµένοι πελάτες. Λόγος Π:Ζ Λόγος ο οποίος συγκρίνει το συνολικό χρόνο που πρέπει να περιµένουν οι πελάτες όταν ζητούν ένα προϊόν ή υπηρεσία για να το παραλάβουν (Ζ) και το συνολικό χρόνο διεκπεραίωσης της παραγωγής του προϊόντος ή της υπηρεσίας (Π). Φόρτωση Ο φόρτος εργασιών που κατανέµεται σε ένα κέντρο εργασίας.
Έλεγχος όρων κλειδιών Χρήσιµος χρόνος λειτουργίας Ο διαθέσιµος χρόνος ενός µηχανήµατος ή κέντρου εργασίας για παραγωγική λειτουργία αφού έχουν συνυπολογιστεί τα σταµατήµατα και οι απώλειες. Πεπερασµένη φόρτωση Προσέγγιση του προγραµµατισµού και ελέγχου που κατανέµει τις εργασίες σε ένα κέντρο εργασίας βάσει ενός προκαθορισµένου ορίου (συνήθως βάσει της χρήσιµης δυναµικότητας). Απεριόριστη φόρτιση Προσέγγιση στον προγραµµατισµό και έλεγχο η οποία κατανέµει εργασίες στα κέντρα εργασίας ανεξάρτητα από την παραγωγική τους δυναµικότητα ή άλλους περιορισµούς.
Έλεγχος όρων κλειδιών Σειριοποίηση Η δραστηριότητα του προγραµµατισµού και ελέγχου που αποφασίζει τη σειρά µε την οποία πρέπει να εκτελούνται οι εργασίες. Χρονοπρογραµµατισµός Όρος που χρησιµοποιείται στον προγραµµατισµό και έλεγχο για να υποδείξει το λεπτοµερές χρονοδιάγραµµα των εργασιών. Ποια εργασία, πότε και που θα εκτελεστεί. Κανονικός χρονοπρογραµµατισµός Φόρτωση εργασιών σε κέντρα εργασίας όταν είναι πρακτικό να γίνει, σε αντίθεση µε τον αντίστροφο χρονικό προγραµµατισµό.
Έλεγχος όρων κλειδιών Αντίστροφος χρονοπρογραµµατισµός Εκκίνηση των εργασιών όταν ο χρόνος ολοκλήρωσής του ταιριάζει ακριβώς µε τη χρονική προθεσµία παράδοσης, σε αντίθεση µε τον κανονικό χρονικό προγραµµατισµό. Προγραµµατισµός βάρδιας προσωπικού Όρος που χρησιµοποιείται στον προγραµµατισµό και έλεγχο, συνήθως για να υποδείξει το χρονοπρογραµµατισµό του προσωπικού, δηλαδή την κατανοµή των ωρών εργασίας σε άτοµα µε στόχο τη ρύθµιση της παραγωγικής δυναµικότητας µιας λειτουργίας παραγωγής. Έλεγχος ώθησης Όρος που χρησιµοποιείται στον προγραµµατισµό και έλεγχο για να υποδείξει την αποστολή έργου στους σταθµούς εργασίας αµέσως µόλις έχει ολοκληρωθεί στον προηγούµενο σταθµό.
Έλεγχος όρων κλειδιών Έλεγχος έλξης Όρος ο οποίος χρησιµοποιείται στον προγραµµατισµό και έλεγχο για να υποδείξει ότι ο σταθµός εργασίας ζητά ένα έργο από τον προηγούµενο σταθµό µόνο όταν απαιτείται. Είναι µια από τις θεµελιώδεις αρχές του προγραµµατισµού και ελέγχου βάσει της λογικής «τη στιγµή που χρειάζεται». Τύµπανο, (προσωρινή) αποθήκευση, σχοινί Μια προσέγγιση στον έλεγχο της λειτουργίας της παραγωγής η οποία προέρχεται από τη θεωρία των περιορισµών και χρησιµοποιεί το σηµείο συµφόρησης για τον έλεγχο της µετακίνησης των υλικών. Θεωρία των περιορισµών Φιλοσοφία της διοίκησης της παραγωγής η οποία εστιάζει την προσοχή της στους περιορισµούς της παραγωγικής δυναµικότητας ή στα µέρη της λειτουργίας παραγωγής όπου υπάρχει συµφόρηση. Χρησιµοποιεί λογισµικό γνωστό ως τεχνολογία βελτιστοποιηµένης παραγωγής.