ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑΣ

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ι. ΓΙΑΝΝΑΤΣΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Δυναμικότητα ήπαραγωγική ικανότητα: η οριακή ικανότητα ενός παραγωγικού συστήματος να παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες σε μια χρονική περίοδο (πόσο). Μέτρηση δυναμικότητας: Όταν δεν είναι δυνατό να γίνει χρήση μιας κοινής φυσικής μονάδας για τη μέτρηση της ποσότητας των τελικών προϊόντων του συστήματος, η δυναμικότητα μπορεί να οριστεί ως η μέγιστη ποσότητα του κρίσιμου πόρου που διαθέτει το σύστημα στη μονάδα του χρόνου. 1

2 ΜΕΤΡΗΣΗ Παραγωγική μονάδα Μονάδα μέτρησης Μετρούμενο μέγεθος Χαλυβουργία τόνοι/μέρα τελικό προϊόν Υποδηματοποιία ζεύγη/βάρδια τελικό προϊόν Εργοστάσιο μαρμάρου m 2 /βάρδα τελικό προϊόν Ενεργειακός σταθμός megawatts τελικό προϊόν Ζυθοποιία κιβώτια/βάρδια τελικό προϊόν Χαρτοποιία τόνοι/ημέρα τελικό προϊόν Ξενοδοχείο αριθμός κρεβατιών Κρίσιμος πόρος Μηχανουργείο μηχανώρες/βάρδια Κρίσιμος πόρος Στάδιο αριθμός θέσεων Κρίσιμος πόρος ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ Ζήτηση: Η σημαντικότερη παράμετρος για το σχεδιασμό δυναμικότητας του συστήματος (ποσότητα, χρόνος, ποιότητα, τόπος ζήτησης) Περιοδική αναθεώρηση: Προκύπτει όχι μόνο κατά τη φάση του αρχικού σχεδιασμού του συστήματος αλλά και αφού το σύστημα έχει εγκατασταθεί Ζήτηση + Τεχνολογία ελάχιστη τιμή δυναμικότητας 2

3 ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ Παραγωγική δραστηριότητα Δυναμικότητα Παραγωγή χαρτιού υγείας τόνοι/έτος Συντήρηση (ψυκτικοί χώροι) Παραγωγή μττύρας Κυλινδρόμυλος Πυρηνελαιουργείο m εκατόλιτρα/έτος 100 τόνοι/24ωρο 300 τόνοι/24ωρο Παραγωγή τοματοπολτού 600 τόνοι/24ωρο Παραγωγή τσιμέντου 1,5 εκατ. τόνοι/έτος ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Στρατηγικό (μακροπρόθεσμα, 5-10 χρόνια) Με βάση προβλεπόμενες μακροχρόνιες προβλέψεις για τη ζήτηση επένδυση με έντονο στοιχείο επιχειρηματικού ρίσκου Τακτικό (μεσοπρόθεσμα, 1-2 χρόνια) Περιορισμένη προσαρμογή χωρίς μεγάλη δέσμευση πόρων και μεγάλο ρίσκο Συνηθισμένες μέθοδοι: αποθέματα, εποχική απασχόληση, υπερωρίες, υποκατασκευαστές Λειτουργικό (βραχυπρόθεσμα) Ανταπόκριση σε τυχαίες (απρόβλεπτες) μεταβολές στη ζήτηση ή το παραγωγικό σύστημα (βλάβες εξοπλισμού, μποτιλιάρισμα κλπ.) 3

4 ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Προσθήκη εγκαταστάσεων Προσθήκη εξοπλισμού υψηλής δυναμικότητας Μακροπρόθεσμα Μεσοπρόθεσμα Βραχυπρόθεσμα *Περιορισµένες επιλογές Υποκατασκευή Προσθ. μηχανών Προσθ. Βάρδιών Τροποποίηση Δυναμικότητας Προσθ. προσωπικού Απόθέματα Πρ/μός εργασιών Πρ/μός προσωπικού Ανάθεση μηχανών Χρήση Δυναμικότητας ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Πρόβλεψη της ζήτησης Προσδιορισμός των απαιτήσεων δυναμικότητας Διαμόρφωση εναλλακτικών σχεδίων αποφάσεων Οικονομική ανάλυση σχεδίων Επιλογή του καλύτερου σχεδίου Προσδιορισμός του αναγκαίου εξοπλισμού και προσωπικού. 4

5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Μοντέλα χρονοσειρών Κινούμενοι μέσοι Εκθετικοί κινούμενοι μέσοι Σειρές Fourier Αιτιακές μέθοδοι Ανάλυση συσχέτισης Οικονομετρικά μοντέλα Προγνωστικά μοντέλα Delphi Έρευνα αγοράς Ανάλυση ανάλογων και κύκλου ζωής ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Κάθε εναλλακτικό σχέδιο αναφέρεται σε ένα διαφορετικό τρόπο εγκατάστασης της απαιτούμενης δυναμικότητας. Στην πραγματικότητα, κάθε τέτοιο σχέδιο εκφράζει μια διαφορετική σχέση του σταθερού και μεταβλητού κόστους της παραγωγικής μονάδας που σχεδιάζεται. Τακτικές αύξησης της δυναμικότητας συχνότερα και κατά μικρότερα τμήματα (περίπτωση I): αυξημένες συνήθως πάγιες δαπάνες εγκατάστασης ανά μονάδα δυναμικότητας κατά μεγαλύτερα τμήματα (περίπτωση II): αυξημένο κόστος προϊόντος λόγω της μη αξιοποιούμενης δυναμικότητας Η χρήση εναλλακτικών πηγών δυναμικότητας (περίπτωση III) συνδυάζεται με αυξημένο κόστος παραγωγής. 5

6 ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ Νέα Δυναμ/τα Αναμενόμενη Ζήτηση Αναμενόμενη Ζήτηση Νέα Δυναμ/τα Ζήτηση Χρόνος Βαθμιαία αύξηση Δυναμικότητας Ζήτηση Αναμενόμενη Ζήτηση Νέα Δυναμ/τα Ζήτηση Ζήτηση Χρόνος Αύξηση Δυναμικότητας σε μία φάση Αναμενόμενη Ζήτηση Νέα Δυναμ/τα Χρόνος Βαθμιαία αύξηση Δυναμικότητας ακολουθώντας τη ζήτηση Χρόνος Βαθμιαία αύξηση Δυναμικότητας ακολουθώντας κατά μ.ο. τη ζήτηση ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ Μέθοδος της Καθαρής Παρούσας Αξίας, ΚΠΑ(Net Present Value, NPV) Η καθαρή παρούσα αξία ενός σχεδίου είναι μέτρο της αξίαςτου και ορίζεται ως η διαφορά των εσόδων που θα προκύψουν από το επενδυτικό σχέδιο από τα αντίστοιχα έξοδα, στα οποία περιλαμβάνεται και η δαπάνη για την επένδυση, όταν όλα τα έσοδα και τα έξοδα αναχθούν στον παρόντα χρόνο. ΚΠΑ = Κ -Α Κ, η παρούσα αξία καθαρών αποτελεσμάτων (έσοδα μείον έξοδα) που θα προκύψουν στο μέλλον εξαιτίας του σχεδίου Α, η δαπάνη για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου, που υποτίθεται ότι πραγματοποιείται κατά την έναρξητης υλοποίησης του σχεδίου. 6

7 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ k1 = 1+ r k2 + (1+ r) K 2 k (1+ r) ν µ ν ν Όπου: k i,i= 1,2...ν η καθαρή εισροή (έσοδα-έξοδα) κατά την περίοδο i r το κόστος κεφαλαίου -> εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η φύση των κεφαλαίων (ίδια/ δανεισμός), το επιχειρηματικό ρίσκο κλπ. μ ν η απομένουσα αξία στο τέλος της περιόδουν (ίση με την τρέχουσα αξία τωνπαγίων και λοιπών στοιχείων της επένδυσης κατά το τέλος του χρόνου σχεδιασμού). ΔΕΝTΡΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Η αβεβαιότηταπου συνήθως χαρακτηρίζει τις προβλέψεις για τις εισροές και τις εκροές από την υλοποίηση ενός επενδυτικού σχεδίου μπορεί να εισαχθεί στο μοντέλο ενός προβλήματος σχεδιασμού δυναμικότητας. Η χρήση των δένtρων αποφάσεων (decision trees) βοηθάει τη σχετική ανάλυση. Κάθε «κλάδος» ενός δένδρου αποφάσεων αντιστοιχεί σε ένα διαφορετικό σχέδιο εγκατάστασης δυναμικότητας (σενάριο) ή/και σε μια διαφορετική πρόβλεψη για τις εισροές ή τις εκροές. 7

8 ΔΕΝTΡΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Κόμβος απόφασης (decision node): Το χρονικό σημείο που λαμβάνεται μια απόφαση Κόμβος αβεβαιότητας (chance node): Το χρονικό σημείο που «διακλαδώνονται» διαφορετικά ενδεχόμενα λόγω αβεβαιότητας Αποτέλεσμα (payoff): Το τελικό αποτέλεσμα μιας διακλάδωσης αποφάσεων και αβέβαιων ενδεχόμενων (σενάριο) ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Π E= T π 60Δ Ν Π = 1-σ T μ Π E= 60Δ ρ E: Πλήθος απαιτούμενων παραγωγικών μονάδων Π : Η συνολική παραγωγή μιας εργάσιμης ημέρας Τ π : Ο (πρότυπος) χρόνος παραγωγής μιας μονάδας προϊόντος (λεπτά) Δ: Η διάρκεια της εργάσιμης ημέρας (ώρες) Ν : Παραγωγή «καλών» προϊόντων σ : ποσοστό σκάρτων (%) Τ μ : Μέσος χρόνος μηχανής ανά μονάδα προϊόντος (λεπτά) ρ: συντελεστής αξιοποίησης μηχανών (%)` 8

9 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Ψ 1 Ψ 2 Ψ ν Ν 0 =Π 0 Φάση 1 Φάση 2... Φάση ν Ν 1 Ν 2 Ν ν Ν i : «Kαλά» προϊόντα φάσης i Ψ i : «Σκάρτα» προϊόντα φάσης i Π i= Ν i +Ψ i Π i= Π i-1 -Ψ i-1 Π = Π ν 0 ν i= 1 Ψ i 1 9