Ανδρέας Νεάρχου. Πανεπιστήµιο Πατρών Τµήµα ιοίκησης Επιχειρήσεων

Transcript

1 ιοίκηση Λειτουργιών (Operations Management) 1 ο µάθηµα Εισαγωγή 1

2 Οµάδα Σχετικών Μαθηµάτων ΙΟΙΚΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ (5 ο εξάµηνο) ΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗΣ (LOGISTICS) (7 ο εξάµηνο) ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ (8 ο εξάµηνο - επιλογής) 2

3 Οι 10 κρίσιµες στρατηγικές 1. Σχεδιασµός προϊόντων και υπηρεσιών 2. ιοίκηση ποιότητας 3. Σχεδιασµός διαδικασιών και δυναµικότητας 4. Επιλογή θέσης εγκατάστασης 5. Χωροταξικός σχεδιασµός 3

4 Οι 10 κρίσιµες στρατηγικές 6. ιοίκηση εφοδιαστικής αλυσίδας 7. ιαχείριση αποθεµάτων 8. Συγκεντρωτικός προγραµµατισµός 9. Χρονικός προγραµµατισµός 10.Συντήρηση 4

5 Θέµατα διαλέξεων Βδοµάδα 1 Εισαγωγή στο µάθηµα, βασικοί ορισµοί, ιστορική ανασκόπηση Βδοµάδα 2 Λειτουργίες και Παραγωγικότητα Βδοµάδα 3 Σχεδιασµός προϊόντων & υπηρεσιών - 1 Βδοµάδα 4 Σχεδιασµός προϊόντων & υπηρεσιών - 2 Βδοµάδα 5 ιοίκηση έργων - 1 Βδοµάδα 6 ιοίκηση έργων - 2 Πανεπιστήµιο 5 Πατρών

6 Θέµατα διαλέξεων (συνέχεια ) Βδοµάδα 7 ιοίκηση έργων - 3 Βδοµάδα 8 ιοίκηση έργων - 4 Βδοµάδα 9 Σχεδιασµός παραγωγικών διαδικασιών Βδοµάδα 10 Στρατηγικές επιλογής θέσης εγκατάστασης Βδοµάδα 11 Στρατηγικές χωροταξικού σχεδιασµού - 1 Βδοµάδα 12 Εξισορρόπηση γραµµών συναρµολόγησης Πανεπιστήµιο 6 Πατρών

7 Προτεινόµενα βιβλία ΙΟΙΚΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, Λιαρµακόπουλος Λογοθέτης ιοίκηση Λειτουργιών και Εφοδιαστικής Αλυσίδας, Jacobs R. ιοίκηση παραγωγής και υπηρεσιών, Ιωάννου Γεώργιος Χρονικός Προγραµµατισµός στη Βιοµηχανία και τις Υπηρεσίες, Νεάρχου Ανδρέας Πανεπιστήµιο 7 Πατρών

8 Εισαγωγή στη ιοίκηση των Λειτουργιών 8

9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΗΜΑΣΙΑ Λ Θεµατολογία ΕΠΙΠΕ Α ΛΗΨΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Λ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ Λ 9

10 Τι είναι η ιοίκηση Λειτουργιών; Παραγωγή είναι η δηµιουργία αγαθών (προϊόντων) ή υπηρεσιών και η αύξηση της χρησιµότητας τους µέσω της ανάλωσης πόρων. ιοίκηση Παραγωγής (ή ιοίκηση Λειτουργιών) ιοίκηση Παραγωγής (ή ιοίκηση Λειτουργιών) Είναι το σύνολο εκείνων των δραστηριοτήτων που αφορούν τον σχεδιασµό, προγραµµατισµό, και έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας και την µετατροπή εισροών σε τελικά προϊόντα/υπηρεσίες. 10

11 Back office σε µια τράπεζα Εργοστάσια Εµπόριο Όλα είναι λειτουργίες Εστιατόρια 11

12 Κατανοώντας την έννοια των Λειτουργιών Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουµε τη φύση των λειτουργιών είναι να κοιτάξουµε γύρω µας. Όλα όσα βλέπουµε γύρω µας είναι αποτέλεσµα επεξεργασίας κάποιας λειτουργίας Εκτός από τη φύση και τους οργανισµούς. Κάθε υπηρεσία που καταναλώνουµε (χρήση κινητού, χρήση γυαλιών ηλίου, απόλαυση ενός παγωτού, παρακολούθηση µιας ταινίας, ανάληψη µετρητών από ΑΤΜ, περιπλάνηση στο διαδίκτυο κλπ.) έχουν παραχθεί από κάποια λειτουργία. Οι υπεύθυνοι λειτουργιών δηµιουργούν κάθε προϊόν που αγοράζουµε (υλικό αγαθό ή υπηρεσία). 12

13 Γενικό µοντέλο ιοίκησης Λειτουργιών Στρατηγική Λειτουργιών Εισροή πόρων Σχεδιασµός ιοίκηση Λειτουργών Βελτίωση Εκροή προϊόντων Προγ/σµός & έλεγχος

14 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ 14

15 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων 15

16 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων 16

17 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων 17

18 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιβεβαίωση ότι όλες οι εργασίες του προσωπικού συµβάλουν στην επιτυχία της επιχείρησης Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων 18

19 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιβεβαίωση ότι όλες οι εργασίες του προσωπικού συµβάλουν στην επιτυχία της επιχείρησης Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων Συνεχής εξέταση και βελτίωση της πρακτικής των λειτουργιών 19

20 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιβεβαίωση ότι όλες οι εργασίες του προσωπικού συµβάλουν στην επιτυχία της επιχείρησης Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων Συνεχής εξέταση και βελτίωση της πρακτικής των λειτουργιών Εποπτεία και ενίσχυση της παρεχόµενης ποιότητας προς τους πελάτες 20

21 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιβεβαίωση ότι όλες οι εργασίες του προσωπικού συµβάλουν στην επιτυχία της επιχείρησης Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων Συνεχής εξέταση και βελτίωση της πρακτικής των λειτουργιών ιάταξη προϊόντων για γρήγορη ανανέωση αποθεµάτων Εποπτεία και ενίσχυση της παρεχόµενης ποιότητας προς τους πελάτες 21

22 ιοίκηση Λειτουργιών στο ΙΚΕΑ Σχεδίαση κοµψών προϊόντων ώστε να τοποθετούνται σε στοίβες µε ευκολία Σχεδίαση (διαρρύθµιση) του καταστήµατος ώστε να παρέχει οµαλή και αποτελεσµατική διακίνηση Επιβεβαίωση ότι όλες οι εργασίες του προσωπικού συµβάλουν στην επιτυχία της επιχείρησης Επιλογή των πιο κατάλληλων θέσεων για οικοδόµηση των καταστηµάτων Συνεχής εξέταση και βελτίωση της πρακτικής των λειτουργιών ιατήρηση καθαρής και ασφαλούς της περιοχής αποθήκευσης των προϊόντων ιάταξη προϊόντων για γρήγορη ανανέωση αποθεµάτων Εποπτεία και ενίσχυση της παρεχόµενης ποιότητας προς τους πελάτες 22

23 Γιατί διδασκόµαστε το µάθηµα της ιοίκησης Λειτουργιών; 23

24 Είναι µια από τις 3 βασικές διοικητικές δραστηριότητες κάθε επιχείρησης Marketing δηµιουργεί ζήτηση Λειτουργίες δηµιουργεί το προϊόν Χρηµατοοικονοµικά/Λογιστήριο παρακολουθεί την απόδοση της επιχείρησης (χρηµατοοικονοµικές εισροές/εκροές), πληρώνει λογαριασµούς, ελέγχει της εισπράξεις. 24

25 Τράπεζες - Λειτουργίες Τράπεζα T/Maker Co. Marketing Λειτουργίες Χρηµατ/µικά Λογιστήριο έλεγχος ταµείου διεκπεραίωση συναλλαγών επεξεργασία δανείων ασφάλεια 25

26 Αερογραµµές - Λειτουργίες Αερογραµµές Marketing Λειτουργίες Χρηµατ/µικά Λογιστήριο Υπηρεσίες Πτήσης Υποστήριξη Εδάφους Συντήρηση εγκαταστάσεων Τροφοδοσία (Catering) 26

27 Βιοµηχανία - Λειτουργίες Εργοστάσιο Marketing Λειτουργίες Χρηµατ/µικά Λογιστήριο Σχεδιασµός ιαδικασιών Έλεγχος Παραγωγής Έλεγχος Ποιότητας Έλεγχος Αποθεµάτων 27

28 Σηµασία της ιοίκησης Λειτουργιών Οικονοµική προέκταση: Ο τοµέας της παραγωγής απασχολεί το µεγαλύτερο % εργαζοµένων της επιχείρησης και το µεγαλύτερο % κεφαλαίου επένδυσης σε εξοπλισµό, κτίρια, εγκαταστάσεις, µισθούς, υλικά, ενέργεια, κλπ. Κοινωνική προέκταση: Το επίπεδο ικανοποίησης των εργαζοµένων από την εργασιακή τους ζωή, επιφέρει επιπτώσεις στις σχέσεις εργοδότη-εργαζοµένων-κράτους. Οικολογική προέκταση: ο τρόπος παραγωγής των προϊόντων καθορίζει το βαθµό ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος. Το ίδιο ισχύει και στον τοµέα των υπηρεσιών µε επιπτώσεις στο περιβάλλον από τοµείς π.χ. τουρισµού, ναυτιλίας, κ.α. 28

29 Η Λ κοστίζει: Υποθετικό παράδειγµα 3 προτάσεις για αύξηση των κερδών (σε ) Επιλογή Μάρκετινγκ Επιλογή Χρηµατ. Τµήµατος Επιλογή ΟΜ Μείωση Μείωση λειτουργικών Κόστους εξόδων Παραγωγής κατά 50% κατά 20% Αύξηση Σηµερινή Πωλήσεων Κατάσταση κατά 50% Αξία Πωλήσεων Κόστος Πωληθέντων Λειτουργικά Έξοδα Κέρδη προ Φόρων Φόροι x 25% Κέρδη

31 Η Λ κοστίζει: Υποθετικό παράδειγµα 3 προτάσεις για αύξηση των κερδών (σε ) Επιλογή Μάρκετινγκ Επιλογή Χρηµατ. Τµήµατος Επιλογή ΟΜ Μείωση Μείωση λειτουργικών Κόστους εξόδων Παραγωγής Αύξηση Σηµερινή Πωλήσεων Κατάσταση κατά 50% κατά 50% κατά 20% Αξία Πωλήσεων Κόστος Πωληθέντων Λειτουργικά Έξοδα Κέρδη προ Φόρων Φόροι x 25% Κέρδη

33 Οι Λειτουργίες ως Παραγωγικό Σύστηµα 33

34 Το Σύστηµα Παραγωγής Πρώτες ύλες Ενέργεια Κεφάλαιο Εργαζόµενοι Πληροφορίες Σύστηµα Παραγωγής Τελικά προϊόντα Κέρδη Εργοδοτήσεις Σύστηµα παραγωγής καλείται κάθε οργανωµένο σύνολο το οποίο µέσα από προκαθορισµένες διαδικασίες δηµιουργεί προϊόντα ή υπηρεσίες µετασχηµατίζοντας δεδοµένα εισόδου σε επιθυµητές εξόδους.

35 Το Σύστηµα Παραγωγής Πρώτες ύλες Ενέργεια Κεφάλαιο Εργαζόµενοι Πληροφορίες Σύστηµα Παραγωγής Τελικά προϊόντα Κέρδη Εργοδοτήσεις Η λειτουργία της παραγωγής προσθέτει αξία στις εισροές µε ένα από τους πιο κάτω τρόπους: 1. Μέσω της µεταποίησης (πρώτες ύλες τελικό προϊόν) 2. Με τη µεταφορά (από το εργοστάσιο στο κατάστηµα λιανικής) 3. Μέσω αποθήκευσης (φύλαξη προϊόντων πριν τη διανοµή) 4. Με την επιθεώρηση, έλεγχο ποιότητας

36 Παραδείγµατα παραγωγικών συστηµάτων ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΙΣΟ ΟΣ ΕΞΟ ΟΣ Τράπεζα Ταµίες, προσωπικό, Η/Υ, πελάτες, εγκαταστάσεις, ενέργεια άνεια, αναλήψεις, διαφύλαξη, κ.α. Εστιατόριο Μαγείρεµα, σερβιτόροι, Γεύµατα, φαγητά, πελάτες, διασκέδαση, εγκαταστάσεις, ενέργεια ικανοποιηµένοι πελάτες Νοσοκοµείο Γιατροί, νοσοκόµες,λοιπό προσωπικό, ασθενείς, φάρµακα,γνώση, εγκαταστάσεις, ενέργεια Υπηρεσίες υγείας, εξιτήρια ασθενών 36

37 Παραδείγµατα παραγωγικών συστηµάτων - συνέχεια ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΙΣΟ ΟΣ ΕΞΟ ΟΣ Εργοστάσιο Αερογραµµές Πανεπιστήµιο Εξοπλισµός-µηχανές, εργατικό δυναµικό, πρώτες ύλες, αποθέµατα προϊόντων, εγκαταστάσεις, ενέργεια Αεροπλάνα, εγκαταστάσεις, πιλότοι, αεροσυνοδοί, µηχανικοί, λοιπό προσωπικό εδάφους, πελάτες, ενέργεια. Καθηγητές, προσωπικό, φοιτητές, γνώση, συγγράµµατα, εγκαταστάσεις, ενέργεια 37 τελικά προϊόντα Πτήσεις από ένα µέρος σε ένα άλλο επιστήµονες, έρευνα, δηµόσια γνώση

38 Παραδείγµατα παραγωγικών συστηµάτων - συνέχεια ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΙΣΟ ΟΣ ΕΞΟ ΟΣ Αγροτική µονάδα Χρήσης γης, σπόροι, φυτά, λιπάσµατα, γεωργικά µηχανήµατα Λαχανικά, γάλα, µαλλί, κρέας, λουλούδια Μονάδα λιανικού εµπορίου Έτοιµα φυσικά αγαθά, χρήση εγκαταστάσεων, µεταφορικών µέσων, αποθήκες, αποθέµατα Ικανοποίηση καταναλωτών µέσω της δυνατότητας άµεσης εξυπηρέτησης τους 38

39 Βασικά χαρακτηριστικά λειτουργιών σε ένα σύστηµα παραγωγής Ο όγκος (ποσότητα) (Volume) των εκροών Η ποικιλία (Variety) των εκροών Η µεταβολή (Variation) στη ζήτηση των εκροών Ο βαθµός ορατότητας (Visibility) των πελατών σε σχέση µε τις διαδικασίες µετασχηµατισµού των εισροών σε εκροές Η επαναληπτικότητα µιας διαδικασίας Η συστηµατοποίηση. Ο βαθµός στον οποίο καθορίζονται και περιγράφονται (τυποποιούνται) µε σαφήνεια οι βασικές διαδικασίες. 39

40 Το προφίλ δύο λειτουργιών παραγωγής σε σχέση µε τα 4 V s Low Volume High High Variety Low High Variation Low High Μικρή ξενοδοχειακή µονάδα Visibility Low Αλυσίδα ξενοδοχείων 40

41 Λειτουργίες και επίπεδα αποφάσεων Στρατηγικό: Θέµατα σχεδιασµού παραγωγικών συστηµάτων, έχουν µακροπρόθεσµες επιπτώσεις στο σύστηµα και στο περιβάλλον του και απαιτούν τη διάθεση σηµαντικών πόρων. Τακτικό: Θέµατα οργάνωσης και λειτουργίας των παραγωγικών συστηµάτων, έχουν µεσοπρόθεσµες & βραχυπρόθεσµες επιπτώσεις και δεν απαιτούν µεγάλους πόρους. Λειτουργικό: Θέµατα που αφορούν την καθηµερινή λειτουργία του συστήµατος παραγωγής. 41

42 Το Hardware κάθε οργανισµού Οι στρατηγικές αποφάσεις για ένα οργανισµό αποτελούν τη κύρια υποδοµή του, τη ραχοκοκαλιά του, το «hardware» του οργανισµού. Περιοχές Απόφασης: Προϊόντα (Τι να παραχθεί;) - product design ιαδικασίες (Πως να παραχθεί;) - process planning υναµικότητα (Πόσο πολύ να παραχθεί;) - capacity planning Εγκαταστάσεις (Που να παραχθεί;) - facility planning Το Πληροφοριακό Σύστηµα ιοίκησης - MIS 42

43 Το Hardware κάθε οργανισµού Οι στρατηγικές αποφάσεις για ένα οργανισµό αποτελούν τη κύρια υποδοµή του, τη ραχοκοκαλιά του, το «hardware» του οργανισµού. Περιοχές Απόφασης: Προϊόντα (Τι να παραχθεί;) - product design ιαδικασίες (Πως να παραχθεί;) - process planning υναµικότητα (Πόσο πολύ να παραχθεί;) - capacity planning Εγκαταστάσεις (Που να παραχθεί;) - facility planning Το Πληροφοριακό Σύστηµα ιοίκησης - MIS 43

44 Το Software κάθε οργανισµού Οι τακτικές & λειτουργικές αποφάσεις για ένα οργανισµό αναφέρεται ως «software» του οργανισµού. Θέτουν το hardware σε λειτουργία. Περιοχές Απόφασης: ιοίκηση Ποιότητας (Πως να βελτιώσω;) Quality management Αποθέµατα & Logistics (Πως να διατηρήσω, πως να διανέµω;) - Inventory & Logistics (Supply-Chain) management Χρονικός Προγ/σµός (Πότε να εκτελέσω τις παραγγελίες;) Operations Scheduling ιοίκηση Έργων (Πως να διαχειριστώ µεγάλα έργα;) - Project management 44

45 Το Software κάθε οργανισµού Οι τακτικές & λειτουργικές αποφάσεις για ένα οργανισµό αναφέρεται ως «software» του οργανισµού. Θέτουν το hardware σε λειτουργία. Περιοχές Απόφασης: ιοίκηση Ποιότητας (Πως να βελτιώσω;) Quality management Αποθέµατα & Logistics (Πως να διατηρήσω, πως να διανέµω;) - Inventory & Logistics (Supply-Chain) management Χρονικός Προγ/σµός (Πότε να εκτελέσω τις παραγγελίες;) Operations Scheduling ιοίκηση Έργων (Πως να διαχειριστώ µεγάλα έργα;) Project management 45