ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ ΚΒ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ

ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ ΚΒ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέκα: ηαηηζηηθή αλάιπζε δεδνκέλωλ πνπ αθνξνύλ ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηελ Διιάδα Δπηβιέπωλ: Πέηξνο Μαξαβειάθεο πνπδαζηήο: Λνπθάο Αλαγλωζηόπνπινο ΑΘΗΝΑ - 2014

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε θαηαγξαθή, ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία θαη εξκελεία κεηαβιεηψλ νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηελ Διιάδα θαη αθνξνχλ ηελ πεξίνδν 2003-2013. Δηδηθφηεξα ε εξγαζία ζρεηίδεηαη κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, ηα κεξίδηα ησλ ηξηψλ νηθνλνκηθψλ ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο. Πξνεγείηαη ζεσξεηηθή αλάιπζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο, θαζψο θαη θαηαγξαθή-θαηεγνξηνπνίεζε ησλ κεηαβιεηψλ. Αθνινπζεί ε ζηαηηζηηθή θαηαγξαθή ησλ κεηαβιεηψλ κε έκθαζε ζηελ δηάθξηζε κεηαμχ εζληθνχ θαη πεξηθεξεηαθνχ επηπέδνπ, εζληθνχ θαη επξσπατθνχ επηπέδνπ θαη κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. ηελ ζπλέρεηα, αθνινπζεί ε εθαξκνγή ελφο ππνδείγκαηνο πνιπκεηαβιεηήο παιηλδξφκεζεο κε ηε κέζνδν ησλ ειαρίζησλ ηεηξαγψλσλ βάζεη ησλ δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ηελ ρξνληθή εμέιημε ησλ πξναλαθεξφκελσλ κεηαβιεηψλ απφ δηαθνξεηηθέο πεξηθέξεηεο. ην ππφδεηγκα εμεηάδεηαη εάλ ε αλδξηθή θαη γπλαηθεία απαζρφιεζε, ην κεξίδην ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε, ε κεηαβνιή ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο θαη ε καθξνρξφληα αλεξγία επεξεάδνπλ ζεηηθά ή αξλεηηθά ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη εάλ ε επίδξαζε απηή είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ή φρη ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Σα ζπκπέξαζκα ην νπνίν εμάγεηαη απφ ηελ θαηαγξαθή θαη επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ είλαη φηη ε αγνξά εξγαζίαο δελ είλαη νκνηνγελήο. Παξνπζηάδεη έληνλεο δηαθνξνπνηήζεηο ηφζν ζε ρξνληθφ επίπεδν (δηαθνξεηηθέο επηδφζεηο ηελ πεξίνδν 2003-2009 θαη ζαθψο ρεηξφηεξεο επηδφζεηο ηελ πεξίνδν 2010-2013), ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, φζν θαη κεηαμχ ησλ δπν θχισλ. Οη κεηαβιεηέο πνπ επειέγεζαλ γηα ην ππφδεηγκα επεξέαδαλ ζε κεγάιν βαζκφ ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη εξκήλεπαλ ηηο κεηαβνιέο ηνπ. Ζ κε νκνηνγέλεηα ηεο αγνξάο απαηηεί ηελ ιήςε κέηξσλ πνπ λα ζηνρεχνπλ ζηελ βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ζηελ βειηίσζε ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ηελ πξνζαξκνγή ηνπ ζηα λέα δεδνκέλα. Λέμεηο θιεηδηά: Αγνξά Δξγαζίαο, Έξεπλα, ηαηηζηηθή

3 ABSTRACT The purpose of this paper is the recording, processing and interpretation of statistical variables related to the labor market in Greece in the period 2003-2013. In particular, the paper is associated with the unemployment rate at national and regional level, the employment rate for men and women, the shares of the three economic sectors in employment and changes in employment. We begin with a theoretical analysis of the labor market and its operation, as well as a record and categorization of variables. We proceed with a statistical analysis of variables with emphasis on the distinction between national and regional level, national and European level and between men and women. What follows is the application of a multivariate regression model, with the method of least squares based on data concerning the time evolution of the aforementioned variables from different regions. The model examines whether male and female employment, the share of the primary sector in employment, change in employment rates and long-term unemployment affect positively or negatively the rate of unemployment at regional level and whether the effect is statistically significant (or not) at the 5%.level of significance. The conclusion which is extracted from the recording and processing of data is that the labor market is not homogeneous. It shows significant variations in terms of time (different performance in the period 2003-2009 and clearly worse performance in the period 2010-2013), at regional level and between the sexes. The variables selected for the model greatly influence the rate of unemployment at regional level and interpret the changes. Measures are required for the non-homogeneity of the market which should aim at improving the economic activity and the skills of the workforce as well as their adjustment to new circumstances. Keywords: Labor Market, research, statistics

4 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 2 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ... 5 KΑΣΑΛΟΓΟ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ... 8 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΤΝΣΜΖΔΧΝ-ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΧΝ... 10 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 11 ΔΗΑΓΧΓΖ... 12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ... 14 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΔΡΓΗΑ... 20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΣΖ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ... 28 3.1 ΓΔΗΚΣΔ ΑΝΔΡΓΗΑ... 28 3.2 ΓΔΗΚΣΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ... 40 3.3 ΓΔΗΚΣΔ ΜΔΡΗΓΗΧΝ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΣΧΝ ΣΟΜΔΧΝ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ... 51 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΟΗΚΟΝΟΜΔΣΡΗΚΟ ΤΠΟΓΔΗΓΜΑ... 60 4.1 ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ... 60 4.2 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΜΔΣΑΒΛΖΣΧΝ... 63 4.3.ΜΔΘΟΓΟ ΔΚΣΗΜΖΖ ΚΑΗ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ... 66 4.4 ΔΡΜΖΝΔΗΑ ΣΧΝ ΤΠΟΓΔΗΓΜΑΣΧΝ... 77 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ... 78 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 84

5 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίλαθαο 2.1: Δίδνο αλεξγίαο κε βάζε ηελ δηάξθεηα ηεο... 22 Πίλαθαο 2.2: χλνςε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο 24 Πίλαθαο 2.3: χλνςε παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ αλεξγία... 26 Πίλαθαο 3.1: Πνζνζηφ Αλεξγίαο ζηελ Διιάδα θαη Πεξηθέξεηεο 2003-2013 28 Πίλαθαο 3.2: Πνζνζηφ Αλεξγίαο ζε Δζληθφ- Δπξσπατθφ επίπεδν.. 30 Πίλαθαο 3.3: χγθξηζε Αλεξγίαο Αλδξψλ-Γπλαηθψλ... 32 Πίλαθαο 3.4: Αλεξγία αλδξψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν 32 Πίλαθαο 3.5: Αλεξγία αλδξψλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 33 Πίλαθαο 3.6: Αλεξγία γπλαηθψλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 34 Πίλαθαο 3.7: Αλεξγία γπλαηθψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν 34 Πίλαθαο 3.8: Πίλαθαο 3.9: Πίλαθαο 3.10: Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο (ζε ζρέζε κε εξγαηηθφ δπλακηθφ) ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν... Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο (ζε ζρέζε κε ζχλνιν αλέξγσλ) ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 36 37 38 Πίλαθαο 3.11: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. 41 Πίλαθαο 3.12: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. 42 Πίλαθαο 3.13: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο (20-64 εηψλ) ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν... 43

6 Πίλαθαο 3.14: Πίλαθαο 3.15 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... Πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. 44 45 Πίλαθαο 3.16: Γπλαηθεία απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. 47 Πίλαθαο 3.17: Γπλαηθεία απαζρφιεζε ζε Δζληθφ θαη Δπξσπατθφ επίπεδν 48 Πίλαθαο 3.18: Απαζρφιεζε ησλ δπν θχισλ ηελ πεξίνδν 2003-2013.. 49 Πίλαθαο 3.19: Πίλαθαο 3.20: Μεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... Μεξίδην πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 50 52 Πίλαθαο 3.21: Μεξίδην πξσηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν.. 53 Πίλαθαο 3.22: Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 54 Πίλαθαο 3.23: Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν... 55 Πίλαθαο 3.24: Μεξίδην ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 57 Πίλαθαο 3.25: Μεξίδην ηξηηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν 58 Πίλαθαο 3.26: Μεξίδηα ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε 2003-2013 58 Πίλαθαο 4.1: Μεηαβιεηέο θαη Πεγέο 64 Πίλαθαο 4.2: Γεδνκέλα γηα πεξίνδν 2003-2013.. 66 Πίλαθαο 4.3: Δπίδξαζε κεηαβιεηψλ ζην πνζνζηφ αλεξγίαο πεξίνδνο 2003-2013.. 70 Πίλαθαο 4.4: Γεδνκέλα γηα πεξίνδν 2003-2009. 70

7 Πίλαθαο 4.5: Δπίδξαζε κεηαβιεηψλ ζην πνζνζηφ αλεξγίαο πεξίνδνο 2003-2009.. 73 Πίλαθαο 4.6: Γεδνκέλα γηα πεξίνδν 2010-2013. 73 Πίλαθαο 4.7: Δπίδξαζε κεηαβιεηψλ ζην πνζνζηφ αλεξγίαο πεξίνδνο 2003-2009. 76

8 KΑΣΑΛΟΓΟ ΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΩΝ Γηάγξακκα 1.1 Αηνκηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο.. 15 Γηάγξακκα 1.2 Αηνκηθή θαη Αγνξαία θακπχιεο πξνζθνξάο εξγαζίαο 16 Γηάγξακκα 1.3 Εήηεζε εξγαζίαο.. 17 Γηάγξακκα 1.4 Ηζνξξνπία ζηελ αγνξά εξγαζίαο.. 17 Γηάγξακκα 1.5 Μεηαθηλήζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο 18 Γηάγξακκα 3.1 Αλεξγία ζε Δζληθφ θαη Πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 29 Γηάγξακκα 3.2 Γηαρξνληθή εμέιημε. 31 Γηάγξακκα 3.3 Γηαρξνληθή εμέιημε αλεξγίαο αλδξψλ-γπλαηθψλ. 32 Γηάγξακκα 3.4 Γηάγξακκα 3.5 Μαθξνρξφληα αλεξγία ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 2013. Γηαρξνληθή εμέιημε καθξνρξφληαο αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν 36 37 Γηάγξακκα 3.6 Καηαλνκή Αλεξγίαο 2013.. 39 Γηάγξακκα 3.7 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν... 42 Γηάγξακκα 3.8 Γηάγξακκα 3.9 Γηάγξακκα 3.10 Γηαρξνληθή πνξεία ηεο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Πνζνζηφ απαζρφιεζεο Αλδξψλ 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Γηαρξνληθή πνξεία πνζνζηνχ αλδξηθήο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν 43 45 46

9 Γηάγξακκα 3.11 Πνζνζηφ γπλαηθείαο απαζρφιεζεο 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.. 48 Γηάγξακκα 3.12 Αλδξηθή Γπλαηθεία Απαζρφιεζε 2003-2013. 49 Γηάγξακκα 3.13 Μεξίδην Πξσηνγελνχο Σνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 2013 53 Γηάγξακκα 3.14 Γηαρξνληθή πνξεία κεξηδίνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε. 54 Γηάγξακκα 3.15 Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 2013 55 Γηάγξακκα 3.16 Γηάγξακκα 3.17 Γηάγξακκα 3.18 Γηαρξνληθή πνξεία κεξηδίνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε.. Μεξίδην ηξηηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Γηαρξνληθή πνξεία κεξηδίνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε.. 56 57 58 Γηάγξακκα 3.19 Γηαρξνληθή πνξεία ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε. 59 Γηάγξακκα 3.20 Καηαλνκή ησλ κεξηδίσλ ησλ ηνκέσλ ην 2003 θαη ην 2013. 59

10 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΤΝΣΜΗΔΩΝ-ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΓΔΔ: Γεληθή πλνκνζπνλδία Δξγαηψλ Διιάδαο ΗΝΔ: Ηλζηηηνχην Δξγαζίαο ΓΤΑ: Γεκφζηεο Τπεξεζίεο Απαζρφιεζεο ΚΠΑ: Κέληξα Πξνψζεζεο Απαζρφιεζεο ΜΜΔ: Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο ΟΑΔΓ: Οξγαληζκφο Απαζρφιεζεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ

11 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Καζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο, ζηάζεθε ε ζπλδξνκή ηνπ ππεχζπλνπ θαζεγεηή Πέηξνπ Μαξαβειάθε, ηνλ νπνίν θαη επραξηζηψ ζεξκά γηα ηελ θαζνδήγεζε, ηηο ζπκβνπιέο θαη ηελ πνιχηηκε βνήζεηα ηνπ. Δπίζεο, γηα ηε βνήζεηα θαη ηε ζηήξημε ηνπο, επραξηζηψ ηνπο ζπλαδέιθνπο Υξήζην Βακβαθνχια, Παλαγηψηε Υαρή θαη Ηνπιηαλή Εψξδνπ.

12 ΔΙΑΓΩΓΗ Γηαρξνληθά θαη ηδηαίηεξα ζηελ επνρή καο, εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ε αγνξά εξγαζίαο βξίζθεηαη ζην επίθεληξν πνιηηηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ εξεπλψλ θαη αλαιχζεσλ. Γπν απφ ηηο βαζηθφηεξεο επηδηψμεηο θάζε πνιηηηθνχ θαη νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο, είλαη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε κείσζε ηεο αλεξγίαο. Ζ κειέηε θαη γλψζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο απνηεινχλ εξγαιεία γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζθνπψλ. Απαξαίηεηε θξίλεηαη ινηπφλ, ε πνζνηηθή θαη ε πνηνηηθή θαηαγξαθή θαη επεμεξγαζία ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο θαζψο ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε κείσζε ηεο αλεξγίαο ζπληζηνχλ θπξίαξρα αηηήκαηα. ηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη ε ζηαηηζηηθή απεηθφληζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Δπηιέρζεθε ε κειέηε ηεο γηα κηα ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν 2003-2013 ε νπνία απνζθνπεί ζηελ θαηαγξαθή ησλ κεηαβνιψλ πνπ ππέζηε ε αγνξά εξγαζίαο κε ηνλ εξρνκφ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Ζ παξνχζα εξγαζία δηαθξίλεηαη ζε 5 κέξε. ην πξψην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε κνξθή ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη νη βαζηθέο κεηαβιεηέο ηεο ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν, θαζψο επίζεο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν επηδξνχλ νη δπλάκεηο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο εξγαζίαο ζηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο. ην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα είδε θαη νη παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αλεξγία ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. ην ηξίην θεθάιαην αθνινπζεί ε πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή (εμαγσγή πνζνζηψλ, θαηαγξαθή θαη εξκελεία κεηαβνιψλ) ζε βάζνο δεθαεηίαο ζηνπο δείθηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε αλεξγία, απαζρφιεζε θαη κεξίδηα ησλ ηξηψλ νηθνλνκηθψλ ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε. ην ηέηαξην θεθάιαην γίλεηαη πξνζπάζεηα κέζσ ελφο ππνδείγκαηνο πνιπκεηαβιεηήο παιηλδξφκεζεο λα εληνπηζηνχλ θαη λα πνζνηηθνπνηεζνχλ νη ζρέζεηο κεηαμχ ηεο αλεξγίαο (εμαξηεκέλεο κεηαβιεηήο) θαη κηαο ζεηξάο αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ. Αθνινπζεί ην ηειεπηαίν θεθάιαην κε ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο πξνηάζεηο. Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζείηαη πεξηιακβάλεη ηε ζπγθέληξσζε ζηνηρείσλ κέζσ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ηεο Eurostat, ηελ θαηαζθεπή δεηθηψλ θαη ηελ ζχλνςε απηψλ ζε πίλαθεο θαη γξαθήκαηα, θαζψο θαη ζηελ εθπφλεζε ηνπ νηθνλνκεηξηθνχ ππνδείγκαηνο κε εμέηαζε ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο θαη επίδξαζεο ησλ κεηαβιεηψλ ζην πνζνζηφ αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

13 ην πεδίν ηεο πνζνηηθήο απνηχπσζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, απαξαίηεηε είλαη ε ζηαηηζηηθή κειέηε ηεο κε ηε ζπγθέληξσζε, θαηαγξαθή θαη επεμεξγαζία ησλ αλαγθαίσλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ. Γηα λα θαηαζηνχλ εθηθηά ηα αλσηέξσ πνπ αθνξνχλ ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηελ ρψξα καο, είλαη αλαγθαίν λα απνζαθεληζηνχλ νη ζεσξεηηθέο έλλνηεο νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ ζπγθεθξηκέλε αγνξά.

14 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ Ζ νηθνλνκηθή επηζηήκε αζρνιείηαη κε ηε κειέηε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο. ην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα θπξίαξρν ξφιν δηαδξακαηίδνπλ ε παξαγσγή θαη θαηαλάισζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Απφ ηνπο ηξεηο βαζηθνχο ζπληειεζηέο ηεο παξαγσγήο, ην θεθάιαην, ηε γε θαη ηελ εξγαζία, ε νηθνλνκηθή ηεο εξγαζίαο επηθεληξψλεηαη ζην ηειεπηαίν. Ζ νηθνλνκηθή ηεο εξγαζίαο κειεηά ηελ ιεηηνπξγία θαη ηελ δπλακηθή ηεο αγνξάο εξγαζίαο κέζσ ηεο νπνίαο δηακνξθψλνληαη νη κηζζνί. Ζ αγνξά εξγαζίαο είλαη ν ρψξνο φπνπ ιακβάλνπλ ρψξα νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ εξγαδνκέλσλ θαη εξγνδνηψλ. ηελ αγνξά εξγαζίαο νη εξγνδφηεο αληαγσλίδνληαη γηα ηελ πξφζιεςε ηνπ θαιχηεξνπ εξγαδφκελνπ θαη νη εξγαδφκελνη αληαγσλίδνληαη γηα ηελ απφθηεζε ηεο θαιχηεξεο δνπιεηάο. Ζ νηθνλνκηθή ηεο εξγαζίαο εμεηάδεη ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο (απφ ηελ πιεπξά ησλ εξγαδνκέλσλ), ηελ δήηεζε εξγαζίαο (απφ ηελ πιεπξά ησλ εξγνδνηψλ) θαη πσο ε αιιειεπίδξαζε ησλ δπν δπλάκεσλ νδεγεί ζηελ δηακφξθσζε ησλ κηζζψλ, ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ εηζνδήκαηνο. Γηα λα γίλεη θαηαλνεηή ε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζα πξέπεη λα γλσξίδνπκε θαη λα εξκελεχζνπκε ηα βαζηθά κεγέζε πνπ ηελ απαξηίδνπλ. Σα βαζηθά κεγέζε είλαη ηα εμήο: Απαζρνινχκελνη: είλαη ηα άηνκα ηα νπνία ζηελ πεξίνδν αλαθνξάο είλαη απαζρνινχκελνη έλαληη ακνηβήο ή απηναπαζρνινχκελνη. Χο πιήξεο απαζρφιεζε ζεσξείηαη ε θαηάζηαζε εθείλε ζχκθσλα κε ηελ νπνία φπνηνο είλαη ηθαλφο θαη ζέιεη λα εξγαζηεί κε ηνλ ηξέρνληα κηζζφ γηα ηελ εηδηθφηεηά ηνπ κπνξεί λα βξεη εξγαζία. (Πξνδξνκίδεο Κ.Π, 2001) Άλεξγνη: είλαη ηα άηνκα ηα νπνία ζηελ πεξίνδν αλαθνξάο δελ απαζρνινχληαη, είλαη ηθαλά πξνο εξγαζία, πξφζπκα λα εξγαζηνχλ θαη αλαδεηνχλ εξγαζία. Δξγαηηθφ δπλακηθφ: είλαη ην άζξνηζκα ησλ απαζρνινπκέλσλ θαη ησλ αλέξγσλ. Πνζνζηφ απαζρφιεζεο: απαζρνινχκελνη σο πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ εξγάζηκεο ειηθίαο (15-64 εηψλ). Πνζνζηφ αλεξγίαο: άλεξγνη σο πνζνζηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ.

15 Πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ: ην εξγαηηθφ δπλακηθφ σο πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ εξγάζηκεο ειηθίαο (15-64 εηψλ). Οη εξγαδφκελνη πξνζθέξνπλ εξγαζία ζηελ αγνξά θαη εηζπξάηηνπλ θάπνην κηζζφ γηα ηελ πξνζθεξφκελε εξγαζία ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ θαηαλάισζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Μηα κνλάδα εξγαζίαο αληηπξνζσπεχεη κία ψξα εξγαζίαο γηα ηελ παξαγσγή θάπνηνπ αγαζνχ ή ππεξεζίαο. Ζ ηηκή κηαο κνλάδαο εξγαζίαο νλνκάδεηαη κηζζφο (w). Απαηηείηαη κηα δηεπθξίληζε κεηαμχ νλνκαζηηθνχ θαη πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. Ολνκαζηηθφο κηζζφο είλαη θαη ν αξηζκφο ησλ λνκηζκαηηθψλ κνλάδσλ πνπ ιακβάλεη ν εξγαδφκελνο γηα κηα κνλάδα εξγαζίαο, ελψ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο ε πνζφηεηα ησλ αγαζψλ πνπ αγνξάδεη ν εξγαδφκελνο. (Γεσξγαθφπνπινο Θ. θαη ζπλ, 1995). Κάζε εξγαδφκελνο ιακβάλεη ηηο απνθάζεηο ηνπ θαηά ηξφπν ψζηε λα κεγηζηνπνηεί ηελ ρξεζηκφηεηά ηνπ. Ζ αηνκηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο απεηθνλίδεη ηελ πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο εθ κέξνπο ηνπ εξγάηε γηα θάζε επίπεδν κηζζνχ. Ζ αγνξαία θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο Ls (w) δείρλεη ηε ζπλνιηθή πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο εθ κέξνπο φισλ ησλ εξγαηψλ γηα θάζε επίπεδν κηζζνχ. ηελ αηνκηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο φηαλ απμάλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο απφ (W/P)1 ζε (W/P)2, απμάλεηαη ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (απφ LS1 ζε LS2). Ο ιφγνο πνπ ζπκβαίλεη απηή ε αχμεζε είλαη φηη ην απνηέιεζκα ππνθαηάζηαζεο (αχμεζε ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ηνπ κηζζνχ πνπ απνηειεί ην θφζηνο επθαηξίαο ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ) ππεξηεξεί ηνπ απνηειέζκαηνο εηζνδήκαηνο (αχμεζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο πνπ νδεγεί ζε κεγαιχηεξε θαηαλάισζε θαη αχμεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ). Γηαγξακκαηηθά απεηθνλίδεηαη σο εμήο: Γηάγξακκα 1.1 Αηνκηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο Πξαγκαηηθφο Μηζζφο (W/P) (W/P)2 (W/P)1 Ls1 Ls2 Πξνζθνξά Δξγαζίαο (Ls)

16 Ζ αγνξαία θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο ή ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο είλαη ην (νξηδφληην) άζξνηζκα ησλ αηνκηθψλ θακππιψλ πξνζθνξάο εξγαζίαο. Ζ ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο δείρλεη γηα θάζε επίπεδν πξαγκαηηθνχ. κηζζνχ ηελ πνζφηεηα εξγαζίαο, πνπ πξνζθέξεηαη ζε κηα νηθνλνκία. Όζν πςειφηεξνο ν πξαγκαηηθφο κηζζφο, ηφζν απμάλεηαη ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Αληηζέησο, φηαλ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο είλαη ρακειφο κεηψλεηαη ε πνζφηεηα εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. ην δηάγξακκα 1.2 απεηθνλίδνληαη ηφζν ε αηνκηθή φζν θαη ε αγνξαία θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο. Γηάγξακκα 1.2 Αηνκηθή θαη Αγνξαία θακπχιεο πξνζθνξάο εξγαζίαο Πραγματικόσ μιςκόσ (W/P) Αηνκηθή θακπχιε πξνζθνξάο Αγνξαία θακπχιε πξνζθνξάο Δξγαζία (L) Ζ δήηεζε εξγαζίαο πξνέξρεηαη απφ ηνπο εξγνδφηεο (επηρεηξήζεηο) νη νπνίνη ηελ ρξεζηκνπνηνχλ καδί κε ηνπο ππφινηπνπο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο γηα ηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ηα νπνία πσινχλ ζηελ αγνξά (Ληαλφο Θ. θαη Μπέλνο Θ., 1998). Μηα αληηπξνζσπεπηηθή επηρείξεζε ζα επηιέμεη ηελ πνζφηεηα εξγαζίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ζχκθσλα κε ηε ζπλζήθε κεγηζηνπνίεζεο ησλ θεξδψλ ηεο. Ζ επηρείξεζε κεγηζηνπνηεί ηα θέξδε ηεο φηαλ ε αμία ηνπ νξηαθνχ πξντφληνο ηεο ηειεπηαίαο κνλάδαο εξγαζίαο είλαη ίζε κε ην θφζηνο παξαγσγήο ηνπ, δειαδή: P* MPL = W MPL =W/P. Όπνπ P: ηηκή ηνπ αγαζνχ, MPL:νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο θαη W: νλνκαζηηθφο κηζζφο

17 Ζ δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο είλαη αξλεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. Γειαδή, φηαλ απμάλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (απφ (W/P)1 ζε (W/P)2) κεηψλεηαη ε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (απφ LD1 ζε LD2).ην δηάγξακκα 1.3 απεηθνλίδεηαη ε θακπχιε δήηεζεο ηεο εξγαζίαο. Γηάγξακκα 1.3 Εήηεζε εξγαζίαο Πξαγκαηηθφο Μηζζφο (W/P) (W/P) 1 (W/P) 2 Κακπχιε δήηεζεο εξγαζίαο (Ld) Ld1 Ld2 Δξγαζία (L) Γίλεηαη αληηιεπηφ φηη ηφζν ε πξνζθνξά εξγαζίαο φζν θαη ε δήηεζε εμαξηψληαη θάζε θνξά απφ ην χςνο ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. ηελ αγνξά εξγαζίαο νη δπν απηέο δπλάκεηο ζα θαζνξίζνπλ ην χςνο ηζνξξνπίαο ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ ζην ζεκείν φπνπ ε δήηεζε ζα ηζνχηαη κε ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο. Γηάγξακκα 1.4 Ηζνξξνπία ζηελ αγνξά εξγαζίαο Πραγματικόσ μιςκόσ Εήηεζε εξγαζίαο L d Πξνζθνξά εξγαζίαο Ls (W/P) 1 Ε (W/P)Ε (W/P)2 L3 L1 LE L4 L2 Δξγαζία

18 ην δηάγξακκα 1.4 ε αγνξά εξγαζίαο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία φηαλ νη δπν θακπχιεο ηέκλνληαη ζην ζεκείν Δ. ε πξαγκαηηθφ κηζζφ (W/P)E ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο ηζνχηαη κε ηε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο κε απνηέιεζκα ην χςνο ηεο απαζρφιεζεο λα είλαη ην LE. Αληηζέησο ζηνλ κηζζφ (W/P)1 έρνπκε πιενλάδνπζα πξνζθεξφκελε πνζφηεηα πνπ ηζνχηαη κε ηελ δηαθνξά L2-L1, ελψ ζηνλ κηζζφ (W/P)2 έρνπκε ππεξβάιινπζα δήηεζε ε νπνία δελ θαιχπηεηαη απφ ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο θαη ηζνχηαη κε L4-L3. πλεπψο εάλ ν κηζζφο θξαηεζεί γηα νπνηνδήπνηε ιφγν πςειφηεξα απφ ην επίπεδν ηνπ κηζζνχ ηζνξξνπίαο, ην απνηέιεζκα ζα είλαη ε αλεξγία (Mankiw G.N, 2002, ηνκ.b ). Οη αγνξέο εξγαζίαο δελ βξίζθνληαη ζε ηζνξξνπία. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ηα άηνκα κεηαθηλνχληαη δηαξθψο κεηαμχ επαγγεικάησλ, απαζρφιεζεο θαη αλεξγίαο, κεηαμχ εξγαηηθνχ θαη κε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Οη κεηαθηλήζεηο θαίλνληαη ζην δηάγξακκα 1.5 Γηάγξακκα 1.5 Μεηαθηλήζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ΑΠΑΥΟΛΖΖ Δ 2 1 1 3 5 ΜΖ ΔΡΓΑΣΗΚΟ ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΑΝΔΡΓΗΑ U 6 4 Σα αξηζκεκέλα βέιε ηνπ ζρήκαηνο απεηθνλίδνπλ ηηο εμήο θηλήζεηο: 1. Έμνδν απφ ηελ απαζρφιεζε πξνο ηελ αλεξγία 2. Έμνδν απφ ηελ απαζρφιεζε πξνο ην κε εξγαηηθφ δπλακηθφ 3. Δίζνδν ζηελ απαζρφιεζε απφ ηελ αλεξγία 4. Έμνδν απφ ηελ αλεξγία πξνο ην κε εξγαηηθφ δπλακηθφ 5. Δίζνδν ζηελ απαζρφιεζε απφ κε εξγαηηθφ δπλακηθφ

19 6. Δίζνδν ζηελ αλεξγία απφ ην κε εξγαηηθφ δπλακηθφ. Σα αζξνίζκαηα ησλ ξνψλ πνπ απεηθνλίδνληαη κε ηα βέιε (1+2) δείρλνπλ ηελ απνρψξεζε αηφκσλ απφ ηελ απαζρφιεζε θαη κε ηα βέιε (3+5) ηελ εχξεζε εξγαζίαο. Ζ δηαθνξά ησλ αζξνηζκάησλ ησλ ξνψλ (1+6)-(3+4) δείρλεη ηελ κεηαβνιή ζηελ αλεξγία. Έρνληαο παξνπζηάζεη ηηο βαζηθέο ζεσξεηηθέο έλλνηεο θαη ηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο κπνξνχκε λα πξνρσξήζνπκε ζην επφκελν θεθάιαην φπνπ ζα παξνπζηάζνπκε ηνπο βαζηθφηεξνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλεξγία ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΔΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΑΝΔΡΓΙΑ Ζ αγνξά εξγαζίαο είλαη ν ρψξνο ηνπ νπνίνπ ην κέγεζνο, ε ζχλζεζε, ε παξαγσγηθφηεηα θαη νη ζεζκνί είλαη πνιχ ζεκαληηθά πεδία γηα ηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο πνπ απνζθνπεί ζηελ επίηεπμε νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο ζα πεξηγξαθνχλ ζην επφκελν θεθάιαην. Κπξίαξρν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο Διιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο είλαη ην πςειφ επίπεδν αλεξγίαο ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Eurostat (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ ηειεπηαία επίζθεςε 4/6/2014), θαηά ην 2013, ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ αλήιζε ζε πεξίπνπ 1,35 εθαηνκκχξηα άηνκα (κέζν εηήζην επίπεδν) θαη είλαη ππεξδηπιάζηνο ηνπ αληίζηνηρνπ αξηζκνχ ην 2010. πλεπψο θξίλεηαη απαξαίηεην λα γίλεη κηα αλαθνξά ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλεξγία. Ήδε αλαθέξζεθε ν δηαρσξηζκφο κεηαμχ αλεξγίαο ζε εζληθφ επίπεδν θαη αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Ο ιφγνο πνπ γίλεηαη απηή ε δηαθνξνπνίεζε είλαη φηη δηαρξνληθά παξαηεξνχληαη αληζφηεηεο κεηαμχ ησλ πνζνζηψλ ησλ πεξηθεξεηψλ νη νπνίεο δελ εμεγνχληαη κφλν απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ εξκελεχνπλ ηελ αλεξγία ζε εζληθφ επίπεδν. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο νξίδεηαη σο u=(u/n)*100 φπνπ U:αξηζκφο αλέξγσλ θαη Ν: εξγαηηθφ δπλακηθφ. εκαληηθή δηάθξηζε ηεο αλεξγίαο είλαη κεηαμχ εθνχζηαο θαη αθνχζηαο. Δθνχζηα άλεξγνο είλαη θάπνηνο πνπ επηιέγεη λα είλαη άλεξγνο ελψ ηνπ έρεη πξνζθεξζεί δνπιεηά. Αθνχζηα άλεξγνο είλαη θάπνηνο πνπ ζέιεη λα εξγαζηεί αιιά δελ κπνξεί λα βξεη δνπιεηά. «Σηην οικονομική θεωπία η ανεπγία ηαξινομείηαι ζε διάθοπερ καηηγοπίερ ανάλογα με ηα αίτια που την προκαλούν, με ηιρ πολιηικέρ πος ηην ανηιμεηωπίζοςν, με το χρόνο που διαρκεί και με ηην ομάδα ζηην οποία ανήκει ο άνεπγορ» (Γεδνπζφπνπινο Α, 2002, ζει 57) Σν βαζηθφηεξν θξηηήξην είλαη ηα αίηηα πνπ πξνθαινχλ ηελ αλεξγία θαη πνιιά εθ ησλ νπνίσλ ζρεηίδνληαη κε ηελ αγνξά εξγαζίαο. χκθσλα ινηπφλ κε ηα αίηηα ε αλεξγία δηαθξίλεηαη ζε: Αλεξγία Σξηβήο Γηαξζξσηηθή αλεξγία Δπνρηθή αλεξγία

21 Αλεξγία ειιηπνχο δήηεζεο Ζ αλεξγία ηξηβήο πξνέξρεηαη απφ ηελ εθνχζηα κεηαθίλεζε αηφκσλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ απαζρνιήζεσλ θαη αθνξά ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ κεζνιαβεί απφ ηελ ζηηγκή πνπ εγθαηαιείπεη θάπνηνο ηελ εξγαζία ηνπ σο ηελ ζηηγκή πνπ πξνζιακβάλεηαη ζε άιιε ζέζε. πλεπψο ζα ππάξρεη έλα κφληκνο ραξαθηήξαο ηεο αλεξγίαο ηξηβήο ιφγσ ηεο αδηάθνπεο κεηαθίλεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ κεηαμχ απαζρνιήζεσλ θαη νθείιεηαη ζηηο αηέιεηεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ έιιεηςε απηφκαηεο θηλεηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο. Ζ δηαξζξσηηθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ αδπλακία ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο λα πξνζαξκφδεηαη κε ζρεηηθή επθνιία θαη ηαρχηεηα ζηηο ζπλερψο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο επθαηξίεο απαζρφιεζεο. Ζ δηαξζξσηηθή αλεξγία απνδίδεηαη ζηνπο εμήο παξάγνληεο: Μεηαβνιή θιαδηθήο δηάξζξσζεο ηεο απαζρφιεζεο: Μεηαβνιή ηεο δήηεζεο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο νδεγεί ζε κεηαβνιή ηεο δηάξζξσζεο ησλ θιάδσλ απαζρφιεζεο ε νπνία νδεγεί ζηελ πξφθιεζε αλεξγίαο γηα απαζρνινχκελνπο θζίλνλησλ θιάδσλ. ηαδηαθή αχμεζε ησλ απαηηήζεσλ γηα εξγαζηαθέο δεμηφηεηεο. Ζ αχμεζε απηή νδεγεί ζε κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ αλεηδίθεπησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Γεσγξαθηθή αλαληηζηνηρία κεηαμχ θελψλ ζέζεσλ θαη αλέξγσλ. Πιεζπζκηαθνί-δεκνγξαθηθνί παξάγνληεο. Απηνί νη παξάγνληεο νδεγνχλ νκάδεο κε κηθξέο εξγαζηαθέο δεμηφηεηεο λα εηζέξρνληαη ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ, λα κεηαβάιινπλ ηελ ζχλζεζε ηνπ θαη λα πξνθαινχλ αλεξγία. Θεζκηθέο αθακςίεο. ηηο αθακςίεο πεξηιακβάλνληαη ηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα, ηα επηδφκαηα αλεξγίαο, ε ζεζκνζέηεζε ηνπ θαηψηαηνπ κηζζνχ θαη νη ζεζκηθνί κεραληζκνί πξνζηαζίαο ηεο απαζρφιεζεο. Οη ζεζκηθέο αθακςίεο θξαηνχλ ην επίπεδν ηνπ κηζζνχ ζε πςειφηεξν επίπεδν απφ ηνλ κηζζφ ηζνξξνπίαο κε απνηέιεζκα ηελ πξφθιεζε αλεξγίαο.

22 Ζ επνρηθή αλεξγία νθείιεηαη ζε επνρηθέο κεηαβνιέο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο. Μεηαμχ ησλ θιάδσλ ζηνπο νπνίνπο εκθαλίδεηαη ε επνρηθή αλεξγία είλαη ν ηνπξηζκφο θαη ε γεσξγία. Ζ θπθιηθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ αλεπάξθεηα ηεο ζπλνιηθήο ελεξγνχ δήηεζεο. Με δεδνκέλα επίπεδα κηζζψλ, εκεξνκηζζίσλ θαη παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο, φινη φζνη αλαδεηνχλ εξγαζία δελ κπνξνχλ λα απνξξνθεζνχλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο εμαηηίαο ηεο ρακειήο ζπλνιηθήο δήηεζεο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο. Σν θαηλφκελν ηεο θπθιηθήο αλεξγίαο παξαηεξείηαη ζε πεξηφδνπο χθεζεο. Ζ αλεξγία ζχκθσλα κε ηηο πνιηηηθέο πνπ ηελ αληηκεησπίδνπλ δηαθξίλεηαη ζε αλεξγία ηξηβήο, θπθιηθή αλεξγία θαη δηαξζξσηηθή αλεξγία. Γηα ηελ αλεξγία ηξηβήο θξίλεηαη φηη δελ πξέπεη λα ιεθζνχλ ηδηαίηεξα κέηξα δηφηη ην θφζηνο είλαη αζχκθνξν. Γηα ηελ θπθιηθή αλεξγία απαηηνχληαη δεκνζηνλνκηθά θαη λνκηζκαηηθά κέηξα νηθνλνκηθήο ζηαζεξνπνίεζεο πνπ ζα ηνλψζνπλ ελεξγφ δήηεζε. Ζ θαηαπνιέκεζε δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο γίλεηαη κε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε θαη κεηεθπαίδεπζε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα αχμεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο ηνπ θαζψο θαη κε ηελ παξνρή θνξνινγηθψλ θαη πηζησηηθψλ θηλήηξσλ γηα πξνζέιθπζε λέσλ επελδχζεσλ ζε πεξηνρέο κε ζεκαληηθά πιενλάζκαηα εξγαζίαο. Ζ ηαμηλφκεζε ηεο αλεξγίαο αλάινγα κε ηελ δηάξθεηα ηεο παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα 2.1 (Γεδνπζφπνπινο Α, 2002, ζει 79) Πίλαθαο 2.1: Δίδνο αλεξγίαο κε βάζε ηελ δηάξθεηα ηεο Γηάξθεηα αλεξγίαο Έσο 6 κήλεο Δίδνο αλεξγίαο Βξαρπρξφληα 6 έσο 12 κήλεο Μέζεο δηάξθεηαο 12 κήλεο θαη άλσ Μαθξνρξφληα Άλσ ησλ 24 κελψλ Μεγάιε Μαθξνρξφληα Ζ αλάιπζε ηεο δηάξζξσζεο ηεο αλεξγίαο αλαθέξεηαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηκεξίδεηαη ε αλεξγία κεηαμχ δηαθξηηψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ πνπ απνηεινχλ ην

23 εξγαηηθφ δπλακηθφ. Σα θξηηήξηα πνπ ηαμηλνκνχλ ηελ αλεξγία αλάινγα κε ηελ θνηλσληθή νκάδα, δηαθξίλνληαη ζε δπν κεγάιεο θαηεγνξίεο : Πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ πνπ απαξηίδνπλ ηελ νκάδα. Σα ζεκαληηθφηεξα είλαη ην θχιν, ε θπιή, ε εζληθφηεηα, ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ε εξγαζηαθή εκπεηξία. Οηθνλνκηθά-θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο ή ηεο πεξηνρήο θαηνηθίαο ησλ αλέξγσλ. Σέηνηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηεο εξγαζίαο θαη ε αλεξγία ζπγθεθξηκέλσλ θιάδσλ ή επαγγεικάησλ. Τπάξρεη πινχζηα βηβιηνγξαθία θαη έξεπλα γηα ηελ κειέηε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλεξγία ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Λακβάλνληαο ππφςε ηηο δηάθνξεο ηαμηλνκήζεηο απφ εξεπλεηηθά άξζξα εληάζζνπκε ηνπο παξάγνληεο ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: Αγνξά εξγαζίαο Γνκή ηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο Κνηλσληθνί παξάγνληεο Σερλνινγηθνί παξάγνληεο Οηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα Υαξαθηεξηζηηθά ησλ πεξηθεξεηψλ. Ζ αλάιπζε φισλ απηψλ ησλ κεηαβιεηψλ ππεξβαίλεη ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο. Θα γίλεη κηα πην αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ κεηαβιεηψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη θάπνησλ επηιεγκέλσλ κεηαβιεηψλ απφ ηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο. Θα παξνπζηάζνπκε ζε θάζε νκάδα ηηο εξεπλψκελεο κεηαβιεηέο θαη πσο επεξεάδνπλ ην πνζνζηφ πεξηθεξεηαθήο αλεξγίαο. Θεηηθή επίδξαζε ζεκαίλεη φηη ην απμάλνπλ, αξλεηηθή επίδξαζε φηη ην κεηψλνπλ θαη αβέβαηε φηη νη εξεπλεηέο δελ έρνπλ θαηαιήμεη ζε νξηζηηθά ζπκπεξάζκαηα. ηελ παξνπζίαζε ησλ κεηαβιεηψλ ζα αλαθέξνληαη θαη νη αληίζηνηρεο έξεπλεο πνπ έρνπλ αζρνιεζεί κε ηελ επίδξαζε ηνπο.

24 Πίλαθαο 2.2: χλνςε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ΟΜΑΓΔ ΜΔΣΑΒΛΖΣΔ Μεηαβνιή ζηελ απαζρφιεζε % απαζρφιεζεο ζε άλδξεο θαη γπλαίθεο ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟ % ΑΝΔΡΓΗΑ Αξλεηηθή Αξλεηηθή ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ % Μαθξνρξφληαο αλεξγίαο Θεηηθή %Μεξηθήο απαζρφιεζεο Αξλεηηθή Νεαληθφο πιεζπζκφο Μηζζνί Δξγαηηθά ζπλδηθάηα Θεηηθή Θεηηθή Θεηηθή Οη κεηαβιεηέο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ πίλαθα 2.2 ζρεηίδνληαη κε ηε δήηεζε θαη πξνζθνξά εξγαζίαο θαη κε ην επίπεδν απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη επειημίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Ζ κεηαβνιή ζηελ απαζρφιεζε θαη ηα πνζνζηά απαζρφιεζεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ είλαη έλαο δείθηεο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ δήηεζε εξγαζίαο θαη επεξεάδεη ην πνζνζηφ αλεξγίαο. Αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ζα πξνθαιέζεη κείσζε ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο, εμαηηίαο ηεο δεκηνπξγίαο κηαο επηπιένλ ζέζεο, αλεμάξηεηα κε ην αλ απηή θαιχπηεηαη απφ έλαλ άλεξγν ή έλαλ κε ζπκκεηέρνληα. Οη πεξηζζφηεξνη κειεηεηέο πνπ αζρνιήζεθαλ κε ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο θαη ηελ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο νδεγεί ζε κείσζε ηεο αλεξγίαο (Hyclak T., 1996, Groenewold N., 1997, Lopez-Bazo E. et all, 2002, Caroleo F.E. et Coppola G., 2005, Λψινο. θαη Παπαπέηξνπ Δ, 2010). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη Harris θαη Todaro (1970) ππνζηήξημαλ φηη νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ δεκηνπξγία επηπιένλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηα αζηηθά θέληξα ψζηε λα αληηκεησπηζηεί ε

25 αλεξγία ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο κπνξεί, κέζσ ηεο κεηαθίλεζεο αηφκσλ απφ ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο ζηα αζηηθά θέληξα, λα νδεγήζεη ζε πςειφηεξν πνζνζηφ αλεξγίαο θαη φρη ζε ρακειφηεξν φπσο ζα πεξίκελε θάπνηνο. Ο Todaro (1976) απέδεημε εκπεηξηθά ηελ πξνεγνχκελε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε, ε νπνία έγηλε γλσζηή σο ην παξάδνμν ηνπ Todaro. Σν πνζνζηφ ησλ καθξνρξφλησλ αλέξγσλ είλαη κεηαβιεηή πνπ εθθξάδεη ην δνκηθφ θελφ κεηαμχ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο. Σν πνζνζηφ απηφ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ θαθή επίδνζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Οη Carroleo θαη Coppola (2005) θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ πνζνζηνχ καθξνρξφληαο αλεξγίαο θαη θαθήο επίδνζεο ηεο αγνξάο θαη ζεηηθή ζπζρέηηζε ηνπ πνζνζηνχ καθξνρξφληαο αλεξγίαο θαη πνζνζηνχ αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Σν πνζνζηφ κεξηθήο απαζρφιεζεο είλαη κηα κεηαβιεηή πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ κεξηθήο απαζρφιεζεο κεηψλεη ηελ θαθή επίδνζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο (Carroleo F.E et Coppola G.,2005) θαη ζπλεπψο κεηψλεη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Ο λεαληθφο πιεζπζκφο είλαη κηα κεηαβιεηή πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πιεζπζκηαθή δνκή ε νπνία επεξεάδεη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο. Ο λεαληθφο πιεζπζκφο πξνθχπηεη αλ δηαηξέζνπκε ηνλ αξηζκφ λέσλ ζε ειηθία 15-24 κε ηνλ αξηζκφ αηφκσλ ζε εξγάζηκε ειηθία (15-64). Μειέηεο πνπ έρνπλ γίλεη έδεημαλ φηη πεξηθέξεηεο κε ζρεηηθά λέν πιεζπζκφ αληηκεησπίδνπλ έλα πην έληνλν πξφβιεκα αλεξγίαο (Johnson J.A et Kneebone R.D., 1991, Elhorst J.P, 1995) θαη νη πεξηθέξεηεο κε ζρεηηθά γεξαζκέλν πιεζπζκφ αληηκεησπίδνπλ κηθξφηεξν πξφβιεκα αλεξγίαο (Elhorst J.P, 1995, Patridge M.D. et Rickman D.S, 1995). ηελ νηθνλνκηθή ζεσξία νη κηζζνί δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ηεο αλεξγίαο. Οη πςειφηεξνη κηζζνί πξνθαινχλ ζεηηθφ απνηέιεζκα ζηελ πξνζθνξά εξγαζίαο θαη αξλεηηθφ ζηελ δήηεζε εξγαζίαο κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο. Οη πεξηζζφηεξεο κειέηεο (Patridge M.D. et Rickman D.S, 1995, Gripaios P. et Wiseman N., 1996, Trendle B., 2002, Lopez-Bazo E. et all, 2002, Caroleo F.E. et Coppola G., 2005) θαηέδεημαλ απηή ηελ ζεηηθή ζρέζε. Ζ ζπκκεηνρή ζε εξγαηηθά ζπλδηθάηα επεξεάδεη ην πνζνζηφ αλεξγίαο. Ζ ζεσξεηηθή αλάιπζε ηνπ ξφινπ ησλ ζπλδηθάησλ ηνλίδεη φηη ηα ζσκαηεία ζέηνπλ έλα επίπεδν κηζζψλ πςειφηεξν απφ ην επίπεδν ηζνξξνπίαο θαη ζπλεπψο κεηψλεηαη ε δήηεζε

26 εξγαζίαο. Δπηπξνζζέησο, ζηνλ βαζκφ πνπ ηα ζπλδηθάηα θαηνξζψλνπλ επηηπρψο λα απμήζνπλ ηελ ζρεηηθή ηηκή ηεο εξγαζίαο, ππάξρεη επηπιένλ θίλεηξν ζηνλ επηρεηξεκαηία λα αληηθαηαζηήζεη ηελ εξγαζία κε λέεο ηερλνινγίεο θαη θεθάιαην. Οη κειέηεο (Patridge M.D. et Rickman D.S, 1995, Vedder R. et Gallaway L., 1996) νη νπνίεο ζπκπεξηέιαβαλ απηή ηελ κεηαβιεηή θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε. ηνλ πίλαθα 2.3 ζα παξνπζηαζηνχλ νη ππφινηπεο θαηεγνξίεο παξαγφλησλ θαη ε επίδξαζε ηνπο. Πίλαθαο 2.3: χλνςε παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ αλεξγία ΟΜΑΓΑ Γνκή ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ΜΔΣΑΒΛΖΣΔ Σφπνο εγθαηάζηαζεο θζηλφλησλ ή αλεξρφκελσλ θιάδσλ παξαγσγήο Μεξίδηα παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε Σνκεαθέο κεηαβνιέο ζηελ δήηεζε εξγαζίαο Σνκεαθή δηαθνξνπνίεζε ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟ % ΑΝΔΡΓΗΑ Αβέβαηε Αβέβαηε Θεηηθή Αξλεηηθή Κνηλσληθνί παξάγνληεο Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν Αξλεηηθή Οηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα Καηά θεθαιήλ Αθαζάξηζην Πεξηθεξεηαθφ Πξντφλ Αξλεηηθή Σερλνινγηθνί Παξάγνληεο Παξαγσγηθφηεηα ζηνπο 3 ηνκείο νηθνλνκίαο Αβέβαηε Υαξαθηεξηζηηθά Πεξηθεξεηψλ Παξερφκελεο εγθαηαζηάζεηο Γπλακηθή ηεο αγνξάο Αξλεηηθή Αξλεηηθή

27 Απφ ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο ζα αλαιχζνπκε ηα κεξίδηα ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε θαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν. Δίλαη δπν παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αγνξά εξγαζίαο. Έλαο απφ ηνπο επξχηεξα ρξεζηκνπνηνχκελνπο δείθηεο γηα ηελ πεξηθεξεηαθή αλεξγία είλαη ηα κεξίδηα ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ζηελ απαζρφιεζε. Τπνζηεξίδεηαη φηη πεξηθέξεηεο ζηηο νπνίεο ηα κεξίδηα ηνπ πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε είλαη αξθεηά πςειά αληηκεησπίδνπλ πςειφηεξα πνζνζηά δνκηθήο αλεξγίαο απ φηη νη πεξηθέξεηεο ζηηο νπνίεο ην κεξίδην ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα είλαη πςειφ. Σα απνηειέζκαηα φκσο ησλ εκπεηξηθψλ εξεπλψλ δελ θαηαιήγνπλ ζε αζθαιή ζπκπεξάζκαηα. (Malizia E.E et Ke S., 1993, Taylor J. et Bradley S., 1994, Elhorst J.P, 1995, Patridge M.D. et Rickman D.S, 1995, Elhorst J.P, 2000, Lopez-Bazo E. et all, 2002, Trendle B., 2002,, Newell A., 2003, Caroleo F.E. et Coppola G., 2005, Perugini S et Signorelli M. 2007 Λψινο. θαη Παπαπέηξνπ Δ, 2010). Σν εθπαηδεπηηθφ επίπεδν είλαη κηα κεηαβιεηή ε νπνία εμεηάδεηαη επξέσο. Μειέηεο πνπ έρνπλ πεξηιάβεη ηελ κεηαβιεηή θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα πσο φζν πςειφηεξν είλαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν κηαο πεξηθέξεηαο, ηφζν ιηγφηεξεο νη πηζαλφηεηεο λα αληηκεησπίδεη πςειφ πνζνζηφ αλεξγίαο. Τπάξρνπλ δηάθνξεο εξκελείεο ζρεηηθά κε ηελ αληίζηξνθε ζρέζε. Σα άηνκα πςειφηεξνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ βξίζθνληαη ζε πιενλεθηηθφηεξε ζέζε επεηδή είλαη θάηνρνη ηθαλνηήησλ πνπ δεηνχληαη πην ζπρλά ζε κηα νηθνλνκία κε ζπλερή ηερλνινγηθή πξφνδν θαη αληηκεησπίδνπλ κηθξφηεξεο πηζαλφηεηεο απφιπζεο ζε πεξηφδνπο χθεζεο. Δπίζεο νη πεξηθέξεηεο κε ρακειφηεξνπ επηπέδνπ αλζξψπηλν θεθάιαην θηλδπλεχνπλ λα παγηδεπηνχλ ζε κηα θαηάζηαζε θηψρεηαο κε ρακειέο νηθνλνκηθέο επηδφζεηο. Απηή ε θαηάζηαζε ελζαξξχλεη ηελ κεηαθίλεζε εξγαδφκελσλ κε πςειέο δεμηφηεηεο ζε άιιεο πεξηθέξεηεο θαη νδεγεί ζε κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο.( Malizia E.E et Ke S.,1993, Patridge M.D. et Rickman D.S, 1995, Lopez-Bazo E. et all, 2002, Trendle B., 2002, Catanneo C.,2003, Newell A.,2003, ) Αμίδεη βέβαηα λα ζεκεησζεί φηη ζηελ ρψξα καο-ζε αληίζεζε κε ηελ ππφινηπε Δπξψπε- εκθαλίδεηαη ην εμήο παξάδνμν: άλζξσπνη πςεινχ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ αληηκεησπίδνπλ εληνλφηεξα πξνβιήκαηα αλεξγίαο (Παπαπέηξνπ Δ, 2007). Έρνληαο νινθιεξψζεη ηελ ζεσξεηηθή δηεξεχλεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζα πξνρσξήζνπκε ζην επφκελν θεθάιαην ζηελ ζηαηηζηηθή απεηθφληζε ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο.

28 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΣΗ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΙΑ 3.1 ΓΔΙΚΣΔ ΑΝΔΡΓΙΑ ην θεθάιαην απηφ ζα παξνπζηάζνπκε κε ηε κνξθή πηλάθσλ θαη δηαθφξσλ δηαγξακκάησλ ηελ ζηαηηζηηθή απεηθφληζε βαζηθψλ δεηθηψλ ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο, ηελ δηαρξνληθή πνξεία ηνπο θαη ηελ ζχγθξηζε ηνπο ηφζν κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ησλ 28 ρσξψλ, θαζψο θαη κε ηελ Δπξσδψλε ησλ 18 ρσξψλ. Σα δηαζέζηκα ζηνηρεία πξνέξρνληαη απφ ηελ Eurostat (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/) θαη βαζίδνληαη ζηηο έξεπλεο γηα ην εξγαηηθφ δπλακηθφ πνπ δηεμάγνληαη ζε φιεο ηηο ρψξεο. Σν πξψην κέγεζνο πνπ ζα εμεηάζνπκε είλαη ε αλεξγία. Σν πνζνζηό αλεξγίαο είλαη ν αξηζκόο αλέξγωλ δηαηξνύκελνο κε ην ζύλνιν ηνπ εξγαηηθνύ δπλακηθνύ. Ο ρξεζηκνπνηνχκελνο δείθηεο είλαη U i =(u i /A i )*100 φπνπ u i είλαη ην ζχλνιν αλέξγσλ θαη Α i ην ζχλνιν εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Ο πίλαθαο 3.1 παξνπζηάδεη ηα πνζνζηά αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ηελ εμεηαδφκελε δεθαεηία. Πίλαθαο 3.1: Πνζνζηφ Αλεξγίαο ζηελ Διιάδα θαη Πεξηθέξεηεο 2003-2013 Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Οη παξαηεξήζεηο πνπ κπνξνχλ λα γίλνπλ αθνξνχλ ηφζν ην ρξνληθφ νξίδνληα φζν θαη ηελ ρσξηθή δηάζηαζε ηεο αλεξγίαο. Οπζηαζηηθά ε πεξίνδνο 2003-2013 δηαθξίλεηαη ζε 2 ππνπεξηφδνπο: ηελ πεξίνδν 2003-2009 θαη 2010-2013. Σελ πεξίνδν 2003-2009 ε αλεξγία ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη

29 ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν βξίζθεηαη ζηα ίδηα ή ρακειφηεξα επίπεδα θαη πάλησο ζε θακία πεξηθέξεηα ή ζε εζληθφ επίπεδν δελ ππάξρεη αμηνζεκείσηε κεηαβνιή. Απφ ην 2010 θαη έπεηηα ην πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο εθηνμεχεηαη, παξνπζηάδνληαο ξαγδαία αχμεζε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ηξηπιαζηάζηεθε κεηαμχ 2009-2013 ηφζν ζε εζληθφ επίπεδν, φζν θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηθέξεηεο, κ εμαίξεζε ηα Ηφληα Νεζηά ζηα νπνία δηπιαζηάζηεθε. Μηα πην πξνζεθηηθή αλάιπζε ηνπ πίλαθα ζα καο θαλεξψζεη φηη ε αλεξγία κεηψλνληαλ ή παξέκεηλε ζηαζεξή κεηαμχ 2003-2008, παξνπζίαζε κηα κηθξή άλνδν κεηαμχ 2008 θαη 2009 (θαλεξψλνληαο ηα πξψηα ζεκάδηα ηεο επεξρφκελεο θξίζεο) θαη απφ ην 2009 θαη κεηά θαιπάδεη κε αλνδηθνχο ξπζκνχο. Ζ νηθνλνκηθή θξίζε απνηππψλεηαη θαλεξά ζην πνζνζηφ αλεξγίαο. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη επίζεο ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηεο αλεξγίαο. ην δηάγξακκα 3.1 παξνπζηάδνπκε ηα πνζνζηά αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη ζπγθξηλφκελα κε ηνλ εζληθφ κέζν φξν. Γηάγξακκα 3.1 Αλεξγία ζε Δζληθφ θαη Πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη 7 πεξηθέξεηεο παξνπζηάδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο κηθξφηεξν απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν ελψ 6 παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξν. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ε λεζησηηθή Διιάδα θαη ε Πεινπφλλεζνο παξνπζηάδνπλ πνιχ κηθξφηεξε αλεξγία απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν (5-9% κηθξφηεξε) ελψ ηελ κεγαιχηεξε ηελ παξνπζηάδνπλ ε Κεληξηθή θαη Γπηηθή Μαθεδνλία. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη θαη ε

30 αληζφηεηα πνπ παξαηεξείηαη κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ αθνχ ε αλεξγία απνθιίλεη απφ 10 έσο 13% κεηαμχ ησλ λεζηψλ θαη ησλ 2 πεξηθεξεηψλ ηεο Μαθεδνλίαο. Ο ζπλδπαζκφο ηνπ δηαγξάκκαηνο θαη ηνπ πίλαθα καο θαλεξψλεη θαη θάπνηα άιια ζηνηρεία. Σν 2003 νη πεξηζζφηεξεο πεξηθέξεηεο, κ εμαίξεζε ηελ Γπηηθή Διιάδα (ζεκαληηθά πςειφηεξε αλεξγία) θαη ηελ Κξήηε (ζεκαληηθά ρακειφηεξε), παξνπζίαδαλ κηα ζπγθέληξσζε ησλ πνζνζηψλ ηνπο θνληά ζηνλ εζληθφ κέζν φξν. πλεπψο κπνξνχκε λα δηαηππψζνπκε ηελ άπνςε φηη νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο ζην ζέκα ηεο αλεξγίαο δελ εκθαλίδνληαλ ζε ηφζν κεγάιν βαζκφ. Δπίζεο ε Αηηηθή κέρξη ην 2009 ζηαζεξά εκθάληδε πνζνζηά κηθξφηεξα ηνπ εζληθνχ κέζνπ φξνπ. Σν 2013 ε εηθφλα έρεη δηαθνξνπνηεζεί. 6 πεξηθέξεηεο (Ηφληα, Νφηην Αηγαίν, Βφξεην Αηγαίν, Πεινπφλλεζνο, Κεληξηθή Μαθεδνλία, Γπηηθή Μαθεδνλία) εκθαλίδνπλ ζεκαληηθή απφθιηζε απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν θαη κεηαμχ ηνπο. Δπίζεο ε Αηηηθή ζηαζεξά πιένλ εκθαλίδεη πνζνζηά πςειφηεξα απφ απηά ηεο ρψξαο. πλεπψο ε νηθνλνκηθή θξίζε δελ επεξέαζε ζην ίδην πνζνζηφ ην ζχλνιν ηεο ρψξαο αιιά ππήξμαλ δηαθνξνπνηήζεηο πνπ νθείινληαη αζθαιψο φηη νη πεξηθέξεηεο δξαζηεξηνπνηνχληαη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν θαη ζε δηαθνξεηηθφ κέγεζνο ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Πεξηθέξεηεο εηδηθεπκέλεο ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ηνλ πξσηνγελή ηνκέα επιήγεζαλ ιηγφηεξν απφ πεξηθέξεηεο πνπ εηδηθεχνληαλ ζηνλ δεπηεξνγελή ηνκέα (εηδηθά ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ρψξν) θαη ζε ππεξεζίεο ηξηηνγελνχο ηνκέα. Δλδηαθέξνληα ζηνηρεία καο δίλεη θαη ε ζχγθξηζε ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο ζε ζρέζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηεο Δπξσδψλεο. Ζ Δπξσδψλε επηιέρηεθε εμαηηίαο ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη νη φπνηεο αιιαγέο ζηελ αγνξά εξγαζίαο δελ αληηκεησπίδνληαη κε κέηξα λνκηζκαηηθνχ ραξαθηήξα, παξά κφλν κε δηαξζξσηηθά κέηξα θαη κέηξα δεκνζηνλνκηθνχ ραξαθηήξα. Ο πίλαθαο 3.2 θαη ην δηάγξακκα 3.2 είλαη ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηαρξνληθήο εμέιημεο ηεο πνξείαο ηεο αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πίλαθαο 3.2: Πνζνζηφ Αλεξγίαο ζε Δζληθφ- Δπξσπατθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ

31 Γηάγξακκα 3.2 Γηαρξνληθή εμέιημε Απφ ηνλ πίλαθα 3.2 θαη ην δηάγξακκα 3.2 θαίλεηαη μεθάζαξα πφζν δηαθνξεηηθφο είλαη ν αληίθηππνο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο ζε ζρέζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ζε παλεπξσπατθφ επίπεδν. Σελ πεξίνδν 2003-2009 ηα πνζνζηά είλαη παξφκνηα. Δπίζεο 2003-2008 παξνπζηάδεηαη κείσζε ησλ πνζνζηψλ ε νπνία αθνινπζείηαη απφ κηα αχμεζε ην 2009. Ζ ηεξάζηηα δηαθνξά φκσο εκθαλίδεηαη απφ ην 2010 θαη έπεηηα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ε Δπξσδψλε αληηκεηψπηζαλ κηα αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ αλεξγίαο ην νπνίν απμήζεθε θαηά 2 πνζνζηηαίεο κνλάδεο. Ζ Διιάδα φπσο είδακε ηξηπιαζίαζε ην πνζνζηφ αλεξγίαο, ην νπνίν απμήζεθε θαηά 18 πνζνζηηαίεο κνλάδεο πεξίπνπ. Ζ Διιάδα ηελ πεξίνδν 2010-2013 παξνπζίαζε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ηεο 9 θνξέο πεξηζζφηεξν απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. πλεπψο είλαη νξαηή ε δηαθνξά ηνπ αληίθηππνπ ηεο θξίζεο ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο ζε ζρέζε κε ηελ επξσπατθή. εκαληηθφ επίζεο είλαη λα εμεηαζηεί ε αλεξγία ζε επίπεδν αλδξψλ-γπλαηθψλ. Ο πίλαθαο θαη ην δηάγξακκα ηεο αλεξγίαο αλά θχιν ζα καο βνεζήζεη λα αληηιεθζνχκε ηφζν ηελ αληζφηεηα πνπ ππάξρεη ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο φζν θαη ηελ δηαρξνληθή εμέιημε ηεο. Απφ ηνλ πίλαθα 3.3 θαη ην δηάγξακκα 3.3 δπν παξαηεξήζεηο εμάγνληαη: 1) Ζ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο δηαθξίλεηαη γηα ηελ αληζφηεηα κεηαμχ ησλ δπν θχισλ. Σν 2003 νη άλεξγεο γπλαίθεο ήηαλ ζε δηπιάζην πνζνζηφ απφ ηνπο άλδξεο. Απηή ε δηαθνξά ζηαζεξά θπκαίλεηαη κεηαμχ 6-9 % θαη έρεη παγησζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην 7 %.

32 2) Ζ δηαρξνληθή εμέιημε καο δείρλεη φηη ηα ρξφληα ηεο θξίζεο νη άλδξεο επιήγεζαλ πεξηζζφηεξν θαζψο ε αλεξγία κπνξεί λα απμήζεθε θαη γηα ηα 2 θχια θαηά 18 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηα πέληε ηειεπηαία ρξφληα, αιιά γηα ην αλδξηθφ θχιν απηφ ζήκαηλε ηξηπιαζηαζκφ ηεο αλεξγίαο ζε ζρέζε κε ηνλ δηπιαζηαζκφ πνπ εκθάληζε ε αλεξγία ζηηο γπλαίθεο. Πίλαθαο 3.3: χγθξηζε Αλεξγίαο Αλδξψλ-Γπλαηθψλ Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Γηάγξακκα 3.3 Γηαρξνληθή εμέιημε αλεξγίαο αλδξψλ-γπλαηθψλ Γηα ηα 2 θχια εκθαλίδνληαη πίλαθεο κε ηελ θαηαλνκή ηεο αλεξγίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαζψο θαη ηελ ζχγθξηζε ηνπο κε ηελ επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο. Πίλαθαο 3.4: Αλεξγία αλδξψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat,Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ

33 Πίλαθαο 3.5: Αλεξγία αλδξψλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Απφ ηελ κειέηε ησλ πηλάθσλ 3.4 θαη 3.5 νη παξαηεξήζεηο πνπ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ είλαη νη εμήο: 1) Γηα ηνπο άλδξεο ηζρχεη φηη θαη ζην εζληθφ επίπεδν, δειαδή ε πεξίνδνο 2003-2009 ήηαλ κηα πεξίνδνο ζηελ νπνία ε αλεξγία παξνπζίαδε κηα ζηαζεξή δηαθχκαλζε γχξσ ζην πνζνζηφ 6%. Ήδε απφ ην 2009 άξρηζε λα εκθαλίδεηαη κηα κηθξή άλνδνο (εκθάληζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο) ε νπνία απφ ην 2010 θαη έπεηηα παξνπζίαζε ξαγδαία άλνδν κε απνηέιεζκα λα ηξηπιαζηαζηεί ν εζληθφο κέζνο φξνο θαη ζε νξηζκέλεο πεξηθέξεηεο (Γπηηθή Διιάδα, Πεινπφλλεζνο, Βφξεην Αηγαίν) λα ηεηξαπιαζηαζηεί ή λ απμεζεί αθφκα πεξηζζφηεξν. 2) Ζ λεζησηηθή Διιάδα (ηδίσο ηα Ηφληα) θαη ε Πεινπφλλεζνο παξνπζηάδνπλ απφθιηζε απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν θαζψο ηα πνζνζηά ηνπο θπκαίλνληαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα. Δπίζεο ε Γπηηθή Μαθεδνλία παξνπζηάδεη κηα απφθιηζε απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν θαζψο ηα πνζνζηά αλεξγίαο ηεο δηαρξνληθά είλαη πςειφηεξα απφ ησλ ππνινίπσλ πεξηθεξεηψλ. Σα πνζνζηά ησλ ππνινίπσλ πεξηθεξεηψλ ζπγθεληξψλνληαη γχξσ απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν. 3) Αλαθνξηθά κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηελ Δπξσδψλε παξαηεξνχκε φηη ε αλεξγία ησλ αλδξψλ ηελ πεξίνδν 2003-2009 είλαη ζηαζεξά κηθξφηεξε ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο απφ ηηο 2 ππφινηπεο αγνξέο. Σν 2010 νη 3 αγνξέο βξίζθνληαη ζηα ίδηα επίπεδα, ελψ απφ ην 2011 ε αλεξγία ησλ αλδξψλ ζε εζληθφ επίπεδν εθηνμεχεηαη θαη γίλεηαη δηπιάζηα απφ ηελ αληίζηνηρε επξσπατθή ην 2013. Παξαηεξείηαη θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε ε δηαθνξεηηθή επίδξαζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο απ φηη ζηελ παλεπξσπατθή.

34 Δλδηαθέξνλ ζα είρε θαη ε παξνπζίαζε ησλ αληίζηνηρσλ πηλάθσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο γπλαίθεο. Πίλαθαο 3.6: Αλεξγία γπλαηθψλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Πίλαθαο 3.7: Αλεξγία γπλαηθψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Αλαθνξηθά κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ παξνπζηάδνληαη νξηζκέλεο νκνηφηεηεο αιιά θαη κηα ζεκαληηθή δηαθνξά ζε ζρέζε κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ αλδξψλ. ε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ηα πνζνζηά αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ (φπσο θαη ησλ αλδξψλ ) είλαη ρακειφηεξα ζηε λεζησηηθή Διιάδα θαη ηελ Πεινπφλλεζν, ελψ δηαρξνληθά πςειφηεξα είλαη ζηε Γπηηθή Μαθεδνλία. Σα πεξηζζφηεξα πνζνζηά ησλ πεξηθεξεηψλ ζπγθεληξψλνληαη γχξσ απφ ηνλ εζληθφ κέζν φξν, κε ηελ κεγαιχηεξε απφθιηζε λα παξνπζηάδνπλ ηα Ηφληα Νεζηά (πξνο ην ρακειφηεξν) θαη ε Γπηηθή Μαθεδνλία (ζην πςειφηεξν).

35 Ζ κεγάιε δηαθνξά κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ παξνπζηάδεηαη φηαλ ζπγθξίλνπκε ηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο κε ηελ επξσπατθή. ε αληίζεζε κε ηνπο άλδξεο ην πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ είλαη δηαρξνληθά πςειφηεξν ζηελ Διιάδα απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηελ Δπξσδψλε. Βεβαίσο κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε παξαηεξείηαη θαη ζηηο γπλαίθεο κηα ξαγδαία άλνδνο κε απνηέιεζκα ηα πνζνζηά αλεξγίαο ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο λα είλαη ζρεδφλ ηξηπιάζηα απφ ηα αληίζηνηρα επξσπατθά. Αμίδεη λα ζεκεησζεί επίζεο φηη ζηελ επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο ηα πνζνζηά αλεξγίαο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ βξίζθνληαη ζε παξφκνηα επίπεδα ζε αληίζεζε κε ηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο πνπ ε απφθιηζε είλαη αθφκε ζεκαληηθή. Γηα λα νινθιεξσζεί ε ζηαηηζηηθή κειέηε ηεο αγνξάο εξγαζίαο αλαθνξηθά κε ηελ αλεξγία ζα παξαζέζνπκε κηα ζεηξά ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηελ καθξνρξφληα αλεξγία. Η καθξνρξόληα αλεξγία ππνινγίδεηαη κε δπν ηξόπνπο. ηνλ πξψην ππνινγίδνπκε ηνλ αξηζκό ηωλ καθξνρξόληα αλέξγωλ ζε ζρέζε κε ην εξγαηηθό δπλακηθό, ελψ ζην δεχηεξν ππνινγίδνπκε ηνλ αξηζκό ηωλ καθξνρξόληα αλέξγωλ ζε ζρέζε κε ην ζπλνιηθό αξηζκό αλέξγωλ. Τπελζπκίδνπκε φηη καθξνρξφληα άλεξγνο ζεσξείηαη απηφο πνπ έρεη ζπκπιεξψζεη 12 κήλεο θαη άλσ ρσξίο λα απαζρνιείηαη. Ο πίλαθαο 3.8 θαη ην δηάγξακκα 3.4 καο θαλεξψλνπλ ελδηαθέξνληα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηε ρσξηθή δηάζηαζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο. Οη παξαηεξήζεηο πνπ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ απφ ηνλ πίλαθα 3.8 είλαη νη εμήο: 1) Ζ καθξνρξφληα αλεξγία εθηνμεχζεθε απφ ην 2010 θαη έπεηηα. ε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ηξηπιαζίαζε ή ηεηξαπιαζίαζε ηα πνζνζηά ηεο, γεγνλφο ηδηαηηέξσο αλεζπρεηηθφ πνπ θαλεξψλεη φηη ε αλεξγία ζηελ ρψξα καο έρεη δνκηθφ ραξαθηήξα θαη νη άλεξγνη δπζθνιεχνληαη πάξα πνιχ λα επαλέιζνπλ ζηελ απαζρφιεζε. 2) Τπάξρνπλ πεξηνρέο φπνπ δηαρξνληθά ε καθξνρξφληα αλεξγία είλαη ζε κηθξφηεξα επίπεδα απφ ην εζληθφ επίπεδν. Απηέο νη πεξηθέξεηεο είλαη ε λεζησηηθή Διιάδα θαηά θχξην ιφγν θαη ε Θεζζαιία κε ηελ Πεινπφλλεζν ηα ηειεπηαία 3 ρξφληα. Ζ εμήγεζε πνπ κπνξεί λα δνζεί είλαη φηη εμαηηίαο ηεο εηδίθεπζεο ζε ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο θαη ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα ε δήηεζε εξγαζίαο θαη ε απαζρφιεζε απμάλνληαη ζπγθεθξηκέλεο επνρέο κε απνηέιεζκα έλαο άλεξγνο ζε απηέο ηηο πεξηθέξεηεο λα κελ ζπκπιεξψλεη 12 κήλεο ζπλερφκελεο αλεξγίαο.

36 Πίλαθαο 3.8:Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο (ζε ζρέζε κε εξγαηηθφ δπλακηθφ) ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ζ ρσξηθή δηαθνξνπνίεζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο απεηθνλίδεηαη ραξαθηεξηζηηθά ζην δηάγξακκα 3.4. Γηάγξακκα 3.4 Μαθξνρξφληα αλεξγία ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 2013 Απφ ην δηάγξακκα 3.4 θαίλεηαη φηη πεξηθέξεηεο πνπ ζηεξίδνληαη ζε ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο θαη πξσηνγελή ηνκέα αληηκεησπίδνπλ κηθξφηεξν πξφβιεκα καθξνρξφληαο αλεξγίαο απφ πεξηθέξεηεο πνπ ζηεξίδνληαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα (ππφινηπεο ππεξεζίεο) θαη ηνλ δεπηεξνγελή ηνκέα. Δλδηαθέξνπζα είλαη θαη ε ζχγθξηζε κε ηελ επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο.

37 Πίλαθαο 3.9: Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Γηάγξακκα 3.5 Γηαρξνληθή εμέιημε καθξνρξφληαο αλεξγίαο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Απφ ηελ παξάζεζε ηνπ πίλαθα 3.9 θαη ηνπ δηαγξάκκαηνο 3.5 παξαηεξνχκε φηη ε ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο δηαρξνληθά παξνπζίαδε κεγαιχηεξν πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο απφ ηελ αληίζηνηρε επξσπατθή. Σελ πεξίνδν 2003-2009 ε πνξεία ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο ήηαλ ζηαζεξή θαη πνιιέο ρξνληέο παξνπζίαδε πηψζε. Απφ ην 2010 θαη έπεηηα παξνπζηάδεη ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ηφζν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζν θαη ζηελ Δπξσδψλε. ηελ Διιάδα απφ ην 2010 θαη έπεηηα ην πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο εθηνμεχηεθε θαη απηή ηελ ζηηγκή είλαη ηξηπιάζηα απφ ηελ αληίζηνηρε ηεο Δπξσδψλεο. Γηα λα ππάξμεη κηα θαιχηεξε εηθφλα ηνπ δνκηθνχ πξνβιήκαηνο ηεο αλεξγίαο ζα εμεηάζνπκε ην πνζνζηφ ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο ζην ζχλνιν ησλ αλέξγσλ, ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

38 Πίλαθαο 3.10: Πνζνζηφ καθξνρξφληαο αλεξγίαο (ζε ζρέζε κε ζχλνιν αλέξγσλ) ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ο πίλαθαο 3.10 θαλεξψλεη ην κεγάιν πξφβιεκα θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο, αθνχ ζε εζληθφ επίπεδν ηα 2/3 ησλ αλέξγσλ είλαη καθξνρξφληα άλεξγνη, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη είλαη πην δχζθνιε ε επηζηξνθή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη κε εμαίξεζε ην Νφηην Αηγαίν, ηα Ηφληα Νεζηά θαη ηελ Κξήηε ζε φιεο ηηο άιιεο Πεξηθέξεηεο ηα 2/3 ησλ αλέξγσλ είλαη καθξνρξφληα άλεξγνη. Σν πνζνζηφ απηφ θαλεξψλεη ηελ κεγάιε αληζνξξνπία πνπ ππάξρεη ζηελ Διιάδα κεηαμχ ηεο δήηεζεο εξγαζίαο (απφ ηνπο εξγνδφηεο) θαη ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο ( απφ ηνπο εξγαδφκελνπο), αληζνξξνπία πνπ πξνθαλψο επηδεηλψζεθε απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Σελ ζηηγκή απηή 2 ζηνπο 3 αλέξγνπο έρεη πάλσ απφ 12 κήλεο λα εξγαζηεί θαη γίλνληαη εχθνια αληηιεπηέο νη θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο απηνχ ηνπ πνζνζηνχ. ην δηάγξακκα 3.6 θαίλεηαη ε θαηαλνκή πνζνζηνχ κεηαμχ καθξνρξφληαο θαη βξαρπρξφληαο αλεξγίαο.

39 Γηάγξακκα 3.6 Καηαλνκή Αλεξγίαο 2013 Ζ καθξνρξφληα αλεξγία θαηαιακβάλεη ην 67% ζε εζληθφ επίπεδν ελψ ε βξαρπρξφληα ην 33%. Ζ καθξνρξφληα αλεξγία θαηαιακβάλεη ην 67% ζε εζληθφ επίπεδν ελψ ε βξαρπρξφληα ην 33%. Αλαθνξηθά κε ηελ ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε επξσπαηθή αγνξά εξγαζίαο παξαηεξνχκε φηη ηφζν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζν θαη ζηελ Δπξσδψλε παξαηεξείηαη δηαρξνληθά κηα ζηαζεξή θαηαλνκή ηνπ πνζνζηνχ καθξνρξφληαο αλεξγίαο. Σν πνζνζηφ απηφ θακία ρξνληά δελ μεπεξλά ην 50%, γεγνλφο πνπ θαλεξψλεη φηη ππάξρεη κηα κεγαιχηεξε ηζνξξνπία ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζηελ Δπξψπε απφ ηελ Διιάδα. Βέβαηα αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη απφ ην 2010 παξαηεξείηαη κηα ζηαζεξή άλνδνο απηνχ ηνπ πνζνζηνχ, πνιχ κηθξφηεξε βέβαηα απφ ηελ αληίζηνηρε ειιεληθή.

40 3.2 ΓΔΙΚΣΔ ΑΠΑΥΟΛΗΗ Έρνληαο νινθιεξψζεη ηελ ζηαηηζηηθή θαηαγξαθή ηεο αλεξγίαο πξνρσξνχκε ζηελ ζηαηηζηηθή θαηαγξαθή ηεο απαζρφιεζεο. Θα παξνπζηαζηεί αλαιπηηθά ην γεληθφ πνζνζηφ απαζρφιεζεο θαη ζα αθνινπζήζεη ε αλάιπζε ηνπ ζηνπο άλδξεο θαη ηηο γπλαίθεο. Θα νινθιεξσζεί ε θαηαγξαθή κε ηελ παξνπζίαζε ηεο κεηαβνιήο ηεο απαζρφιεζεο. Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο νξίδεηαη σο ην πνζνζηφ ησλ απαζρνινχκελσλ ειηθίαο 15-64 εηψλ ζε ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ ειηθίαο 15-64 εηψλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε εμεηαδφκελε πεξίνδνο 2003-2013 ζπκπίπηεη κε δπν πνιχ ζεκαληηθνχο ζηφρνπο γηα ηελ απαζρφιεζε πνπ είρε ε Δπξσπατθή Έλσζε. Ο πξψηνο ζηφρνο αθνξνχζε ηελ ρξνληθή πεξίνδν 2000-2010 θαη ζηφρεπε ζε κηα νηθνλνκία κε πςειφ επίπεδν απαζρφιεζεο θαη γηα ηα δχν θχια αιιά θαη γηα φιεο ηηο ειηθηαθέο νκάδεο (70% γηα φινπο κέρξη ην 2010, 67% κέρξη ην 2005, 60% γηα ηηο γπλαίθεο κέρξη ην 2010, 50% γηα ηα άηνκα ειηθίαο 55-64 ρξνλψλ κέρξη ην 2010). Ο ζηφρνο απηφο είρε σο αθεηεξία ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ηνπ 2000 ή αιιηψο ήηαλ έλαο απφ ηνπο πνιινχο ζηφρνπο ηεο «ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο». O δεχηεξνο ζηφρνο είλαη ζηα πιαίζηα ηεο «ηξαηεγηθήο ηεο Δπξψπεο 2020» θαη ζηνρεχεη ζηελ απαζρφιεζε ηνπ 75% ηεο ειηθηαθήο θαηεγνξίαο 20-64 εηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν (γηα ηελ Διιάδα είλαη 70%). ηνλ πίλαθα 3.11 παξνπζηάδνπκε ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

41 Πίλαθαο 3.11: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ζ πξψηε παξαηήξεζε πνπ κπνξεί λα εμαρζεί είλαη φηη ε Διιάδα δελ πιεζίαζε πνηέ ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζαβφλαο. ηελ θαιχηεξε πεξίνδν 2005-2009 ην πνζνζηφ θπκαίλνληαλ γχξσ ζην 60%, 10 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ρακειφηεξν απφ ηνλ ζηφρν ηνπ 70%. Ζ δεχηεξε παξαηήξεζε αθνξά ηηο δπν ππνπεξηφδνπο. ηελ πεξίνδν 2003-2009 ε απαζρφιεζε απμάλεηαη ζηαζεξά έζησ θαη κε ρακεινχο ξπζκνχο, ελψ απφ ην 2010-2013 παξαηεξείηαη κηα ξαγδαία πηψζε ηεο απαζρφιεζεο ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Σν 2013 παξαηεξείηαη ην πνζνζηφ ηεο απαζρφιεζεο λα είλαη ρακειφηεξν ηνπ 50%, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη κφλν έλαο ζηνπο δπν απαζρνιείηαη ζηηο ειηθίεο 15-64. Αλαθνξηθά κε ηελ ρσξηθή δηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ηα επξήκαηα δελ δηαθέξνπλ απφ απηά ηεο αλεξγίαο. Ζ λεζησηηθή Διιάδα θαη ε Πεινπφλλεζνο παξνπζηάδνπλ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά απαζρφιεζεο ζε αληίζεζε κε ηηο πεξηθέξεηεο ηεο Μαθεδνλίαο θαη ηελ Γπηηθή Διιάδα πνπ παξνπζηάδνπλ ηελ κηθξφηεξε. Απηή ε πεξηθεξεηαθή δηαθνξνπνίεζε απεηθνλίδεηαη θαη ζην δηάγξακκα 3.7.

42 Γηάγξακκα 3.7 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Ενδιαφζρον κα είχε να παρατθριςουμε ςτο αντίςτοιχο διάςτθμα τισ επιδόςεισ τθσ Ευρωπαϊκθσ αγοράσ εργαςίασ. Πίλαθαο 3.12: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Απηφ πνπ εχθνια γίλεηαη αληηιεπηφ είλαη φηη θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε απέηπρε λα εθπιεξψζεη ηνλ ζηφρν θαζψο ππήξμε κηα πνιχ κηθξή αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο φια απηή ηελ πεξίνδν. Ζ κφλε δηαθνξνπνίεζε κε ηελ Διιάδα είλαη φηη ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο έθηαζε ζην 65% ζε αληίζεζε κε ην 60% ηεο ρψξαο καο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ηελ πεξίνδν 2010-2013 ηα πνζνζηά απαζρφιεζεο ζηελ Δπξψπε παξακέλνπλ ζηαζεξά ζε αληίζεζε κε ηελ Διιάδα πνπ ζεκεηψλνπλ ξαγδαία πηψζε. Ζ δηαρξνληθή πνξεία ηεο εμέιημεο ηεο απαζρφιεζεο απεηθνλίδεηαη ζην δηάγξακκα 3.8. Όπσο γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζηελ Δπξψπε παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξή πνξεία, ζε αληίζεζε κε ηελ ξαγδαία πηψζε ηνπ εζληθνχ πνζνζηνχ.

43 Γηάγξακκα 3.8 Γηαρξνληθή πνξεία ηεο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Αλαθνξηθά κε ηνλ δεχηεξν ζηφρν πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ Δπξψπε 2020 ν πίλαθαο 3.13 είλαη δηαθσηηζηηθφο. Πίλαθαο 3.13: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο (20-64 εηψλ) ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν ΠΔΡΗΟΥΖ/ΔΣΟ 2010 2011 2012 2013 ΔΔ (28 ΥΧΡΔ) 68,4 68,5 68,3 68,3 ΔΤΡΧΕΧΝΖ (18 ΥΧΡΔ) 68,3 68,4 68,0 67,6 ΔΛΛΑΓΑ 64,0 59,9 55,3 53,2 Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Γπν παξαηεξήζεηο κπνξνχλ λα εμαρζνχλ απφ ηνλ πίλαθα 3.13. Ζ πξψηε παξαηήξεζε ζρεηίδεηαη κε ηελ πνξεία ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν. ηελ πξψηε πεξίπησζε αθνινπζεί κηα ζηαζεξή πνξεία, ελψ ζηελ ρψξα καο κεηψλεηαη ξαγδαία. Ζ δεχηεξε αθνξά ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζηφρνπ. Τπελζπκίδνπκε φηη φ ζηφρνο αλαθέξεηαη ζε 75% απαζρφιεζε ζηελ Δπξψπε θαη 70 % ζηελ Διιάδα (ζηηο ειηθίεο 20-64) κέρξη ην 2020. Οη πνξείεο ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο θαη βάζεη ησλ ζεκεξηλψλ δεδνκέλσλ θαλεξψλνπλ φηη πνιχ δχζθνια ζα επηηεπρζεί ν ζηφρνο ηφζν γηα ηελ ΔΔ (αλ θαη δελ απέρεη δξακαηηθά, πεξίπνπ 7%) θαη πνιχ πεξηζζφηεξν γηα ηελ Διιάδα (ήδε απέρεη 17% θαη κε πησηηθέο ηάζεηο).

44 Έρνληαο παξνπζηάζεη ην γεληθφ πνζνζηφ απαζρφιεζεο δηαρξνληθά θαη ρσξηθά, πξνρσξνχκε ζηελ αλάιπζε ηνπ ζηα 2 θχια. Δμάιινπ ν ζηφρνο ηεο ηξαηεγηθήο Ληζαβφλαο αλαθέξνληαλ εηδηθά ζην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ γπλαηθψλ αλαγλσξίδνληαο ηελ δηάθξηζε πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηα δπν θχια ζηηο ζπλζήθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο εχξεζεο εξγαζίαο. Αξρίδνπκε κε ηελ παξνπζίαζε ησλ αλδξψλ. Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ είλαη νη απαζρνινχκελνη άλδξεο ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ αλδξψλ ειηθίαο 15-64. Πίλαθαο 3.14: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Αλαθνξηθά κε ηελ δηαρξνληθή πνξεία ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο ησλ αλδξψλ παξαηεξείηαη φηη ηελ πεξίνδν 2003-2009 ε απαζρφιεζε απμάλεηαη ζηαζεξά έζησ θαη κε ρακεινχο ξπζκνχο, ελψ απφ ην 2010-2013 παξαηεξείηαη κηα ξαγδαία πηψζε ηεο απαζρφιεζεο ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ζε εζληθφ επίπεδν αιιά θαη ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ ήηαλ ζηαζεξά πάλσ ηνπ 70% γηα φιε ηελ πεξίνδν 2003-2009. ην δηάγξακκα 3.9 εκθαλίδεηαη ε ρσξηθή δηαθνξνπνίεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο ησλ αλδξψλ. Σα απνηειέζκαηα δελ δηαθέξνπλ ζε ζρέζε κε ην γεληθφ πνζνζηφ απαζρφιεζεο. Ζ λεζησηηθή Διιάδα θαη ε Πεινπφλλεζνο παξνπζηάδνπλ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά, ελψ αληίζεηα νη πεξηθέξεηεο ηεο Μαθεδνλίαο ηα ρακειφηεξα. Ζ κφλε

45 δηαθνξνπνίεζε είλαη ε παξνπζία ηεο Ζπείξνπ ζηα ρακειά πνζνζηά ζηελ ζέζε ηεο Γπηηθήο Διιάδαο. Γηάγξακκα 3.9 Πνζνζηφ απαζρφιεζεο Αλδξψλ 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Αθνινπζεί ε ζχγθξηζε ηεο απαζρφιεζεο αλδξψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Πίλαθαο 3.15: Πνζνζηφ απαζρφιεζεο αλδξψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεξηνρή/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΔΔ (28 ΥΧΡΔ) 70,2 70,1 70,7 71,5 72,4 72,6 70,6 69,9 69,9 69,6 69,4 ΔΤΡΧΕΧΝΖ (18 ΥΧΡΔ) 71,2 71,1 71,6 72,4 73,2 73,2 70,9 70,2 70,1 69,3 68,7 ΔΛΛΑΓΑ 73,5 74,0 74,2 74,6 74,9 75,0 73,5 70,9 65,9 60,6 58,4 Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ο πίλαθαο 3.15 καο παξέρεη κηα εμαηξεηηθά ελδηαθέξνπζα πιεξνθνξία. Σελ πεξίνδν 2003-2009 ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ησλ αλδξψλ ήηαλ ζηαζεξά πςειφηεξν ζηελ ρψξα καο απφ ην αληίζηνηρν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Απηφ ην εχξεκα καο ππνδειψλεη φηη ην ρακειφηεξν γεληθφ πνζνζηφ απαζρφιεζεο ηεο ρψξαο καο ζε ζρέζε κε ηελ ΔΔ νθείιεηαη ζηηο πνιχ ρακειφηεξεο επηδφζεηο ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο. Αλαθνξηθά κε ηελ δηαρξνληθή πνξεία ηεο αλδξηθήο απαζρφιεζεο ηα επξήκαηα δελ δηαθέξνπλ ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν. Ζ αλδξηθή απαζρφιεζε ζηελ επξσπατθή αγνξά παξνπζηάδεη αμηνζεκείσηε ζηαζεξφηεηα θαη θπκαίλεηαη γχξσ ζην 70% γηα φιε ηελ πεξίνδν 2003-2013. Αληηζέησο ε Διιάδα ηελ πεξίνδν 2003-2009

46 παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξφηεηα ε νπνία νδεγείηαη ζε ξαγδαία πηψζε 15 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ ηελ πεξίνδν 2010-2013. Απηέο νη δηαθνξεηηθέο πνξείαο ηεο αλδξηθήο απαζρφιεζεο απεηθνλίδνληαη ζην δηάγξακκα 3.10. Γηάγξακκα 3.10 Γηαρξνληθή πνξεία πνζνζηνχ αλδξηθήο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Προχωροφμε ςτθν καταγραφι τθσ γυναικείασ απαςχόλθςθσ ςε εκνικό και περιφερειακό επίπεδο κακϊσ και τθν ςφγκριςθ τθσ με τθν γυναικεία απαςχόλθςθ ςε ευρωπαϊκό επίπεδο.

47 Πίλαθαο 3.16: Γπλαηθεία απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Παξαηεξψληαο ηνλ πίλαθα 3.16 ζπκπεξαίλνπκε φηη ζε θακία ρξνληά δελ πιεζίαζε ε γπλαηθεία απαζρφιεζε ηνλ ζηφρν ηεο Ληζαβφλαο (60% ε γπλαηθεία απαζρφιεζε) θαζψο ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε πιεζίαζε θνληά ζην 50%.Σελ πεξίνδν 2003-2009 παξνπζηάζηεθε κηα κηθξή αιιά ζηαζεξή άλνδνο ζηα πνζνζηά ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη αθνινχζεζε κηα ζηαζεξή πηψζε ην 2010-2013 ε νπνία φκσο δελ έρεη ην κέγεζνο ηεο πηψζεο ηεο αλδξηθήο απαζρφιεζεο. Αλαθνξηθά κε ηελ ρσξηθή δηάζηαζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο παξαηεξνχκε κηα κηθξή δηαθνξνπνίεζε ζε ζρέζε κε ηελ αλδξηθή, θαζψο ζηηο πεξηθέξεηεο κε πςειφηεξν πνζνζηφ εηζέξρεηαη ε Αηηηθή, ελψ ζε απηέο κε ρακειφηεξν ε ηεξεά Διιάδα. Ζ Κξήηε θαη ηα Ηφληα έρνπλ ηα πςειφηεξα πνζνζηά απαζρφιεζεο, ελψ ε Γπηηθή Μαθεδνλία θαη ε Γπηηθή Διιάδα ηα ρακειφηεξα. Ζ θαηάηαμε ησλ πεξηθεξεηψλ παξνπζηάδεηαη ζην δηάγξακκα 3.11.

48 Γηάγξακκα 3.11 Πνζνζηφ γπλαηθείαο απαζρφιεζεο 2013 ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Ζ ζχγθξηζε κε ηελ γπλαηθεία απαζρφιεζε ζε επξσπατθφ επίπεδν παξαηίζεηαη ζηνλ πίλαθα 3.17. Πίλαθαο 3.17: Γπλαηθεία απαζρφιεζε ζε Δζληθφ θαη Δπξσπατθφ επίπεδν Πεξηνρή/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΔΔ (28 ΥΧΡΔ) 54,9 55,3 56,0 57,1 58,0 58,7 58,3 58,0 58,3 58,5 58,7 ΔΤΡΧΕΧΝΖ (18 ΥΧΡΔ) 53,8 54,2 55,3 56,5 57,6 58,4 57,9 57,8 58,1 58,1 58,1 ΔΛΛΑΓΑ 44,5 45,5 46,1 47,4 47,9 48,7 48,9 48,1 45,1 41,9 40,1 Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ ε αληίζεζε κε ηελ αλδξηθή απαζρφιεζε πνπ κέρξη ην 2009 ηα πνζνζηά ζε εζληθφ επίπεδν ήηαλ παξαπιήζηα κε απηά ηεο Δπξψπεο, ζηελ γπλαηθεία απαζρφιεζε παξαηεξείηαη κηα ζηαζεξή δηαθνξά κε ηηο επξσπατθέο επηδφζεηο. Ζ δηαθνξά απηή κεγάισζε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο. Δπίζεο ζε ζρέζε κε ηνλ ηφρν ηεο Ληζζαβφλαο γηα 60% γπλαηθεία απαζρφιεζε σο ην 2010 ε Δπξσπατθή Έλσζε πιεζίαζε πνιχ θνληά, ελψ ε Διιάδα απείρε θαηά 12 πνζνζηηαίεο κνλάδεο. Οινθιεξψλεηαη ε θαηαγξαθή ηεο απαζρφιεζεο ζηα δπν θχια κε ηελ παξνπζίαζε ζε πίλαθα θαη δηάγξακκα ηεο δηαρξνληθήο πνξείαο ηεο απαζρφιεζεο

49 Πίλαθαο 3.18: Απαζρφιεζε ησλ δπν θχισλ ηελ πεξίνδν 2003-2013 Φχιν/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Άλδξεο 73,5 74,0 74,2 74,6 74,9 75,0 73,5 70,9 65,9 60,6 58,4 Γπλαίθεο 44,5 45,5 46,1 47,4 47,9 48,7 48,9 48,1 45,1 41,9 40,1 Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Απφ ηνλ πίλαθα 3.18 δηαθξίλεηαη θαζαξά ην κεγάιν ράζκα κεηαμχ ησλ δπν πνζνζηψλ απαζρφιεζεο ην νπνίν θπκαίλνληαλ κεηαμχ 27 θαη 30 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ ηελ πεξίνδν 2003-2009. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ε δηαθνξά κεηψζεθε ζηελ ζπλέρεηα εμαηηίαο ηεο ξαγδαίαο πηψζεο ηεο αλδξηθήο απαζρφιεζεο πνπ ήηαλ πνιχ κεγαιχηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε πηψζε ηεο γπλαηθείαο. Απηή ε δηαθνξά απεηθνλίδεηαη θαη ζην δηάγξακκα 3.12. Γηάγξακκα 3.12 Αλδξηθή Γπλαηθεία Απαζρφιεζε 2003-2013 ην δηάγξακκα 3.12 δηαθξίλεηαη θαζαξά φηη ηελ πεξίνδν 2003-2009 ην ράζκα ήηαλ κεγάιν θαη ζηαζεξφ δηφηη θαη ε αλδξηθή θαη ε γπλαηθεία απαζρφιεζε αθνινπζνχζαλ παξεκθεξείο πνξείεο. Απφ ην 2010 θαη έπεηηα αθνινπζνχλ πησηηθέο πνξείεο θαη ηα δπν θχια, κφλν πνπ ζηελ αλδξηθή απαζρφιεζε ε πηψζε είλαη ξαγδαία θαη ππεξθαιχπηεη ηελ πηψζε ζηε γπλαηθεία απαζρφιεζε. Οινθιεξψλνπκε ηελ παξνπζίαζε ησλ δεηθηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ απαζρφιεζε, παξνπζηάδνληαο ηελ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο. Ζ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο κπνξεί λα κεηξεζεί είηε ζε εηήζηα βάζε, είηε αλ εμεηάδνπκε κηα πεξίνδν ζπγθξίλνληαο ηελ κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ηνπ εμεηαδφκελνπ έηνπο κε ην έηνο βάζεο (ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν ην 2003). H κεηαβνιή απαζρφιεζεο είλαη ε

50 δηαθνξά κεηαμχ απαζρφιεζεο έηνπο εμέηαζεο θαη απαζρφιεζεο έηνπο βάζεο. ηνλ πίλαθα 3.19 παξνπζηάδεηαη ε κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κε έηνο βάζεο ην 2013. ηνλ πίλαθα 3.19 δηαθξίλεηαη θαζαξά φηη ε απαζρφιεζε απμάλεηαη ζηαζεξά κέρξη ην 2008, ην 2009 αξρίδεη θαη παξνπζηάδεη ζεκεία θάκςεο θαη απφ ην 2010 θαη έπεηηα ε επηδείλσζε είλαη ηφζν ξαγδαία, ψζηε ε αγνξά εξγαζίαο λα εκθαλίδεη ρεηξφηεξεο επηδφζεηο απφ ην 2003. Πίλαθαο 3.19: Μεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ

51 3.3 ΓΔΙΚΣΔ ΜΔΡΙΓΙΩΝ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΣΩΝ ΣΟΜΔΩΝ ΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ εκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηελ απνηχπσζε θαη εξκελεία ηεο αγνξάο εξγαζίαο είλαη ηα κεξίδηα πνπ θαηαιακβάλνπλ νη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο ζηελ απαζρφιεζε ή πην απιά ζηελ ρψξα θαη ηηο πεξηθέξεηεο πσο θαηαλέκεηαη ην ζχλνιν ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνπο 3 ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Σν κεξίδην ηνπ θάζε ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε είλαη ε απαζρφιεζε ζηνλ ηνκέα πξνο ηελ ζπλνιηθή απαζρφιεζε ζηελ πεξηθέξεηα. Γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ δεηθηψλ ιάβακε ηα ζηνηρεία απφ ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηεο Eurostat θαη βάζεη ηνπ απινχ ηχπνπ %ηνκέα= (απαζρνινχκελνη ηνκέα/ζπλνιηθνί απαζρνινχκελνη)*100 ππνινγίζακε ηα κεξίδηα. ε απηφ ην ζεκείν θξίλεηαη απαξαίηεην λα γίλεη κηα ζχληνκε επηζθφπεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πεξηιακβάλεη ν θάζε ηνκέαο (δξαζηεξηφηεηεο φπσο αλαθέξνληαη ζηελ βάζε δεδνκέλσλ ηεο Eurostat) Πξσηνγελήο ηνκέαο: γεσξγία, αιηεία, δαζηθή εθκεηάιιεπζε Γεπηεξνγελήο ηνκέαο: Βηνκεραλία-Οηθνδνκή Σξηηνγελήο ηνκέαο: δηάθνξεο ππεξεζίεο, ηδησηηθέο θαη δεκφζηεο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο ή βνεζνχλ ζηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ ησλ δχν άιισλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο. ε απηφ ηνλ ηνκέα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο αλήθνπλ νη κεηαθνξέο, ην εκπφξην, νη ηξάπεδεο, νη αζθαιηζηηθέο επηρεηξήζεηο, νη ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο, νη απαζρνινχκελνη ζηνλ θιάδν αλαςπρήο) θαη ζηνλ ηνπξηζκφ. Δπίζεο, νη δεκφζηεο ππεξεζίεο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα παξέρνπλ εθπαίδεπζε, πγεία, δηθαηνζχλε, εζσηεξηθή αζθάιεηα, εζληθή άκπλα θαη πξνζθέξνπλ δηάθνξεο ππεξεζίεο ζηνλ πνιίηε. ηνλ πίλαθα 3.20 παξνπζηάδεηαη ην κεξίδην ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε.

52 Πίλαθαο 3.20: Μεξίδην πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεξηνρή/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Διιάδα 15,29% 12,60% 12,41% 11,98% 11,52% 11,40% 11,90% 12,53% 12,40% 13,02% 13,69% Αλ. Μαθεδνλία- Θξάθε 32,60% 28,07% 26,48% 26,23% 25,06% 24,22% 25,91% 25,69% 26,72% 28,56% 30,37% Κεληξηθή Μαθεδνλία 17,04% 13,68% 12,59% 11,53% 11,38% 11,95% 12,37% 12,96% 12,62% 13,52% 14,88% Γπηηθή Μαθεδνλία 19,55% 17,70% 16,91% 16,49% 16,91% 17,35% 19,23% 18,38% 17,22% 16,98% 18,16% Θεζζαιία 28,55% 24,61% 24,80% 21,96% 22,09% 20,36% 20,63% 24,28% 25,19% 25,20% 25,17% Ήπεηξνο 20,34% 19,04% 18,68% 19,32% 19,20% 18,63% 19,72% 20,00% 18,59% 19,60% 20,95% Ηφληα Νεζηά 18,38% 15,31% 17,53% 18,72% 13,68% 16,56% 17,53% 16,09% 17,18% 19,18% 18,99% Γπηηθή Διιάδα 27,65% 23,88% 23,24% 22,05% 20,50% 20,06% 21,71% 21,86% 21,48% 25,53% 26,01% ηεξεά Διιάδα 22,18% 17,62% 16,44% 16,32% 18,95% 18,91% 19,17% 21,30% 19,67% 19,05% 21,28% Πεινπφλλεζνο 35,68% 29,04% 33,21% 32,99% 30,00% 30,30% 30,96% 29,11% 29,55% 29,73% 32,42% Αηηηθή 0,89% 0,67% 0,62% 0,67% 0,66% 1,03% 0,94% 1,10% 1,18% 1,00% 0,98% Βφξεην Αηγαίν 15,73% 16,42% 17,53% 17,59% 16,23% 13,23% 12,71% 13,47% 10,90% 12,50% 14,26% Νφηην Αηγαίν 7,50% 9,40% 5,23% 5,46% 6,93% 6,45% 6,91% 8,21% 8,37% 9,16% 9,12% Κξήηε 27,28% 20,69% 21,16% 20,61% 17,98% 16,09% 17,64% 20,93% 20,89% 21,75% 21,02% Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Σα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα 3.20 είλαη απνθαιππηηθά γηα ηελ πνξεία πνπ αθνινχζεζε ε απαζρφιεζε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ζπκθσλνχλ κε ηα επξήκαηα ησλ πξνεγνπκέλσλ δεηθηψλ γηα ηελ χπαξμε νπζηαζηηθά δπν πεξηφδσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Απφ ην 2003-2009 ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα κεηψλεηαη. Απφ ην 2010 φκσο θαη έπεηηα ην πνζνζηφ απηφ ζηαδηαθά απμάλεηαη θαη πάιη θαη ην 2013 θπκαίλεηαη ειαθξψο ρακειφηεξα απφ ην πνζνζηφ ηνπ 2003. Δμάγεηαη ινηπφλ ην ζπκπέξαζκα φηη ε θξίζε πέξα ησλ άιισλ ζπλεπεηψλ αλαδηακνξθψλεη ην ηνπίν θαη ζηνπο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο ζε φξνπο απαζρφιεζεο. Ζ αχμεζε ζην κεξίδην ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζπλεπάγεηαη φηη ππάξρεη κείσζε ζην κεξίδην απαζρφιεζεο είηε ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ή/θαη ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα. Αλαθνξηθά κε ηελ ρσξηθή δηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο φπσο είλαη αλακελφκελν είλαη απεηξνειάρηζηε ζηελ Αηηηθή (1% πεξίπνπ), γεγνλφο πνπ επεξεάδεη θαη ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ. Υακειά πνζνζηά παξνπζηάδνπλ θαη ην Νφηην θαη ην Βφξεην Αηγαίν. ηνλ αληίπνδα πςειά πνζνζηά εκθαλίδνπλ Πεινπφλλεζνο, Αλαηνιηθή Μαθεδνλία-Θξάθε, Γπηηθή Διιάδα θαη Θεζζαιία, εχξεκα αλακελφκελν ιφγσ ηεο χπαξμεο γεσξγηθψλ εθηάζεσλ. ην δηάγξακκα 3.13 παξνπζηάδεηαη ε ρσξηθή δηάζηαζε. εκαληηθφ είλαη επίζεο φηη κφλν δπν πεξηθέξεηεο εκθαλίδνπλ πνζνζηά ρακειφηεξα απφ ηνλ κέζν φξν, γεγνλφο πνπ ππνδειψλεη ηελ βαξχηεηα ηεο πεξηθέξεηαο Αηηηθήο ζε φξνπο απαζρφιεζεο.

53 επίπεδν 2013 Γηάγξακκα 3.13 Μεξίδην Πξσηνγελνχο Σνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ ηνλ πίλαθα 3.21 παξνπζηάδεηαη ε δηαρξνληθή πνξεία ηνπ κεξηδίνπ ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Πίλαθαο 3.21: Μεξίδην πξσηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Πεξηνρή/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΔΔ (28 ΥΧΡΔ) 6,87% 6,35% 6,17% 5,88% 5,62% 5,10% 5,17% 5,19% 5,02% 5,00% 4,87% ΔΤΡΧΕΧΝΖ (18 ΥΧΡΔ) 4,75% 4,44% 4,33% 4,23% 4,05% 3,81% 3,60% 3,61% 3,47% 3,45% 3,39% ΔΛΛΑΓΑ 15,29% 12,60% 12,41% 11,98% 11,52% 11,40% 11,90% 12,53% 12,40% 13,02% 13,69% Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Απφ ηνλ πίλαθα 3.21 δπν παξαηεξήζεηο κπνξνχλ λα εμαρζνχλ. Ζ πξψηε ζρεηίδεηαη κε ηελ δηαθνξά πνπ παξνπζηάδεηαη ζηα κεξίδηα. ηελ Διιάδα ην κεξίδην απαζρφιεζεο είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξν απφ ην Δπξσπατθφ. Οξηζκέλα έηε είλαη ζε δηπιάζην επίπεδν θαη ηελ ηειεπηαία ρξνληά είλαη ηξηπιάζην. Ζ δεχηεξε παξαηήξεζε αθνξά ηελ δηαρξνληθή εμέιημε. ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ην κεξίδην απαζρφιεζεο αθνινπζεί κηα ζηαζεξά πησηηθή πνξεία, ζε αληίζεζε κε ηελ Διιάδα φπνπ αθνινπζνχζε ζηαζεξά πησηηθή πνξεία κέρξη ην 2008 (πηψζε κεγαιχηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε Δπξσπατθή), ε νπνία απφ ην 2009 θαη έπεηηα αθνινπζεί αλνδηθή πνξεία. Παξαηεξείηαη ινηπφλ φηη ζηελ νηθνλνκηθή θξίζε έρνπκε δηαθνξεηηθέο αληηδξάζεηο ηεο ειιεληθήο θαη επξσπατθήο αγνξάο εξγαζίαο. Ζ δηαρξνληθή πνξεία εκθαλίδεηαη ζην δηάγξακκα 3.14.

54 απαζρφιεζε Γηάγξακκα 3.14 Γηαρξνληθή πνξεία κεξηδίνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηελ Πξνρσξνχκε ζηελ παξνπζίαζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ην κεξίδην ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε. Πίλαθαο 3.22: Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεξηνρή/Υξφλνο 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Διιάδα 22,53% 22,48% 22,43% 22,09% 22,52% 21,78% 21,19% 19,70% 17,82% 16,66% 15,70% Αλ. Μαθεδνλία- Θξάθε 20,33% 20,52% 20,95% 20,10% 19,59% 20,53% 18,06% 17,30% 14,04% 14,38% 13,94% Κεληξηθή Μαθεδνλία 24,94% 24,22% 24,92% 24,31% 25,66% 24,11% 21,97% 20,51% 18,81% 16,07% 16,49% Γπηηθή Μαθεδνλία 34,38% 34,22% 31,97% 33,75% 31,14% 31,05% 30,63% 28,53% 26,67% 26,60% 25,28% Θεζζαιία 18,83% 21,28% 20,86% 20,80% 21,38% 21,51% 20,97% 17,25% 15,48% 16,22% 17,34% Ήπεηξνο 21,95% 21,51% 23,33% 22,97% 21,54% 21,73% 21,32% 19,49% 19,76% 18,68% 14,75% Ηφληα Νεζηά 11,42% 14,15% 14,66% 16,98% 17,93% 15,17% 15,63% 16,20% 13,64% 12,86% 14,98% Γπηηθή Διιάδα 17,44% 18,10% 18,99% 19,10% 18,27% 19,14% 18,85% 17,75% 16,02% 14,01% 12,31% ηεξεά Διιάδα 28,71% 29,76% 28,47% 28,07% 28,67% 28,02% 29,07% 28,95% 26,91% 26,14% 24,07% Πεινπφλλεζνο 17,78% 18,68% 17,69% 18,60% 23,06% 21,87% 18,32% 18,30% 17,30% 16,79% 14,07% Αηηηθή 24,14% 23,81% 23,21% 22,36% 23,06% 21,87% 21,31% 19,41% 17,57% 16,28% 14,81% Βφξεην Αηγαίν 18,91% 16,57% 16,52% 17,45% 16,92% 15,88% 15,33% 16,05% 15,17% 15,85% 11,81% Νφηην Αηγαίν 22,34% 20,53% 21,43% 19,25% 17,96% 19,18% 20,64% 22,67% 19,44% 20,09% 18,16% Κξήηε 16,86% 15,71% 17,27% 17,42% 18,33% 19,05% 20,09% 17,24% 14,32% 13,63% 14,37% Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Ζ πξψηε παξαηήξεζε πνπ εμάγεηαη απφ ηελ κειέηε ηνπ πίλαθα 3.22 είλαη ε πηψζε ηνπ κεξηδίνπ ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ηελ εμεηαδφκελε πεξίνδν. Παξαηεξείηαη κηα ζηαζεξή πνξεία ηελ πεξίνδν 2003-2009 θαη κηα κεγάιε πηψζε ηελ πεξίνδν 2010-2013, θαζψο ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο απψιεζε ην 1/3 ηνπ

55 κεξηδίνπ ηνπ. Γλσξίδνπκε φηη ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο απνηειείηαη απφ βηνκεραληθέοβηνηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηνλ θιάδν ησλ θαηαζθεπψλ. Οη ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ήηαλ απφ ηηο πξψηεο πνπ επιήγεζαλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο θαη νδήγεζαλ ζε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο. Αλαθνξηθά κε ηελ ρσξηθή δηάζηαζε παξαηεξνχκε φηη ηα κεξίδηα είλαη πςειά ζηελ Γπηηθή Διιάδα, ηελ ηεξεά Διιάδα θαη ην Νφηην Αηγαίν, ελψ ηα ρακειφηεξα εληνπίδνληαη ζην Βφξεην Αηγαίν, ηελ Γπηηθή Διιάδα θαη Αλαηνιηθή Μαθεδνλία-Θξάθε. ην δηάγξακκα 3.15 παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά νη πεξηθεξεηαθέο επηδφζεηο. Γηάγξακκα 3.15 Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 2013 Ο πίνακασ 3.23 και το διάγραμμα 3.16 παρουςιάηουν τθν πορεία του μεριδίου του δευτερογενοφσ τομζα ςτθν απαςχόλθςθ τόςο ςε εκνικό, όςο και ςε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μελετϊντασ τον πίνακα και το διάγραμμα καταλιγουμε ςτο ςυμπζραςμα ότι είναι από τουσ λίγουσ τομείσ ςτουσ οποίουσ θ αγορά εργαςίασ ςτθν Ελλάδα ςυμπίπτει με τθν ευρωπαϊκι αγορά, κακϊσ το μερίδιο παρουςιάηει μια ςχετικι ςτακερότθτα ωσ το 2009 και ακολουκεί μια ςθμαντικι κάμψθ. Η διαφορά των μεριδίων μεταξφ ευρωπαϊκισ και ελλθνικισ αγοράσ κυμαίνεται από 5-9 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ.

56 Πίλαθαο 3.23: Μεξίδην δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Περιοχι/Χρόνοσ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ΕΕ (28 ΧΩΡΕ) 28,13% 27,90% 27,52% 27,47% 27,54% 27,25% 25,90% 25,22% 25,03% 24,66% 24,21% ΕΥΡΩΖΩΝΗ (18 ΧΩΡΕ) 28,63% 28,33% 27,78% 27,61% 27,50% 26,79% 25,81% 25,19% 24,89% 24,45% 23,85% ΕΛΛΑΔΑ 22,53% 22,48% 22,43% 22,09% 22,52% 21,78% 21,19% 19,70% 17,82% 16,66% 15,70% Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Γηάγξακκα 3.16 απαζρφιεζε Γηαρξνληθή πνξεία κεξηδίνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα ζηελ Οινθιεξψλνπκε ηελ παξνπζίαζε καο κε ην κεξίδην ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε. Αλέθαζελ ν ηνκέαο ησλ ππεξεζηψλ δηαδξακάηηδε ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ απαζρφιεζε εμαηηίαο ηνπ αλεπηπγκέλνπ ηξαπεδηθνχ, λαπηηιηαθνχ θαη ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ απφ ηελ πιεπξά ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαζψο επίζεο θαη απφ ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα νη νπνίεο παξέρνπλ εθπαίδεπζε, πγεία, δηθαηνζχλε, εζσηεξηθή αζθάιεηα, εζληθή άκπλα θαη πξνζθέξνπλ δηάθνξεο ππεξεζίεο ζηνλ πνιίηε. Απφ ηελ παξνπζίαζε ησλ δπν πξνεγνχκελσλ ηνκέσλ αλακέλνπκε φηη ην κεξίδην απαζρφιεζεο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα ζα είλαη αξθεηά πςειφ. ηνλ πίλαθα 3.24 θαη δηάγξακκα 3.17 παξνπζηάδεηαη ην κεξίδην απαζρφιεζεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Απφ ηελ κειέηε ηνπο εμάγνληαη νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα. Σν κεξίδην είλαη πνιχ πςειφ θαη δηαρξνληθά παξνπζηάδεη άλνδν. Σν έηνο 2013 έθηαζε ην 70%. εκαληηθφο παξάγνληαο γηα ην πςειφ πνζνζηφ είλαη ε πεξηθέξεηα Αηηηθήο ε νπνία παξνπζηάδεη πνζνζηφ 84% θαη ζηελ νπνία ζπγθεληξψλεηαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη επίζεο φηη κφλν ηξεηο πεξηθέξεηεο ππεξβαίλνπλ ηνλ εζληθφ κέζν φξν θαη απηέο είλαη ε Αηηηθή, θαη

57 νη δπν πεξηθέξεηεο ηνπ Αηγαίνπ νη νπνίεο είλαη αλεπηπγκέλεο ζε ηνπξηζηηθέο θαη λαπηηιηαθέο ππεξεζίεο. Σα ρακειφηεξα επίπεδα παξνπζηάδνπλ νη πεξηθέξεηεο Πεινπνλλήζνπ, ηεξεάο Διιάδαο θαη Γπηηθήο Διιάδαο, γεγνλφο φρη αλεμήγεην, θαζψο παξνπζηάδνπλ πςειά πνζνζηά απαζρφιεζεο ε πξψηε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη νη δπν επφκελεο ζηνλ δεπηεξνγελή. Πίλαθαο 3.24: Μεξίδην ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα δεδνκέλα απφ Eurostat, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ Γηάγξακκα 3.17 Μεξίδην ηξηηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ην πίλαθα 3.25 θαη δηάγξακκα 3.18 παξνπζηάδεηαη ην κεξίδην ηεο απαζρφιεζεο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Απφ ηελ κειέηε ηνπο παξαηεξνχκε φηη απμάλνληαη δηαρξνληθά θαη κάιηζηα βξίζθνληαη ζηα ίδηα επίπεδα. Γεληθφηεξα παξαηεξψληαο θαη ηνπο ηξεηο ηνκείο απαζρφιεζεο ζε επξσπατθφ επίπεδν θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα φηη απμήζεθε ην κεξίδην ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε εηο βάξνο ησλ άιισλ 2 ηνκέσλ θαη εηδηθά ηνπ δεπηεξνγελνχο.