ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

Σχετικά έγγραφα
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του :

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ - ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΠΓΝΑ Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΒΙΟΗΘΙΚΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΕΧΝΗΤΑ ΟΡΓΑΝΑ Δ.ΓΟΥΜΕΝΟΣ

Η επιστημονική εξέλιξη των μεταμοσχεύσεων

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ: Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ DSA ΚΑΙ HLA ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ

Ε.Κασιμάτης 1, Α.Φυλάκτου 2, Μ.Σχοινά 1, Θ.Καραμπατάκης 2, Χ.Δημητριάδης 1, Α.Αναστασίου 2, Μ.Παπαχρήστου 2, Α.Μπούκλα 2, Α.

Παράγοντες κινδύνου για de novo ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη DSA σε ασθενείς με μακροχρόνια λειτουργία νεφρικού μοσχεύματος

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ 8 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΠΗΓΕΣ: ΕΟΜ,CDC.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

«ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΖΩΗΣ»

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥ ΑΠΟ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ ΔΟΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ

Ο ρόλος της αιμαφαίρεσης στην ΑΒΟ ασύμβατη μεταμόσχευση νεφρού και στη νεφρική απόρριψη

Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία Ι

Βασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ

Επεμβάσεις αφαίρεσης οργάνων από ζώντα και πτωματικό δότη και

ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων

1025 Κ.Δ.Π. 308/89 Ο ΠΕΡΙ ΑΦΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 1987

Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Ερωτήσεις κατανόησης και αυτόαξιολόγησης

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Γενική Ιατρική

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

Μ ε τ α μ ό σ χ ε υ σ η α ι μ ο π ο ι η τ ι κ ώ ν κ υ τ τ ά ρ ω ν

Ο ρόλος του Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων και η προώθηση των μεταμοσχεύσεων στην Κύπρο

Αλλογενής Μεταµόσχευση Αρχέγονων Αιµοποιητικών Κυττάρων:βασικές αρχές, ενδείξεις και διαδικασία. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

(major histocompatibility complex, MHC). ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ

μεταμόσχευση μ νεφρού Μυρτώ Α. Γιαννοπούλου

Τα όργανα τα οποία μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι : οι νεφροί

ΑΙΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΑΛΛΟΓΕΝΩΝ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ (ΜΑΚ) ΜΕ ΜΕΙΖΟΝΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία Ι

Τι κάνουμε λάθος και δεν προχωράει η μεταμόσχευση ήπατος στην Αθήνα: Διοικητικά

Βασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΪΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ - ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία ΙI. Χημειοθεραπεία. Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ. Ερασμία Ψημένου

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΑΒΟ-ΑΣΥΜΒΑΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΛΗΠΤΩΝ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Συνέντευξη Τύπου. 1η Νοεμβρίου Πανελλήνια Ημέρα ωρεάς Οργάνων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Αιμοσφαιρίνη Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Επιλογή δότη στη μεταμόσχευση οργάνων. Αγγελική Βιττωράκη Διευθύντρια ΕΣΥ, Βιοπαθολόγος Εθνικό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας ΓΝΑ «Γ.

Άσκηση και Αποκατάσταση Νευρομυϊκών Προβλημάτων

Ανταλλαγή αερίων. Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Δωρεά Κυττάρων Αίματος και Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Εθελοντική Δωρεά Αρχέγονων Αιμοποιητικών Κυττάρων και Μυελού των Οστών

18 ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο

18 ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές I

Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

Αθήνα 12 Μαρτίου 2013 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων

Φυσική Περιβάλλοντος

ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Βασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής

Από τη ωρεά Οργάνων στη Μεταµόσχευση

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΦΟΙΤΗΤΗ

Ο ρόλος της αιμαφαίρεσης στη μεταμόσχευση νεφρού

Βιολογικές Μεμβράνες και Μεταγωγή Σήματος

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

Ο ρόλος του Συντονιστή στη Μεταμοσχευτική Διαδικασία

Ιστορία της μετάφρασης

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ

Δοκιµασίες Διασταύρωσης (Crossmatch-XM) µεταξύ Δότη-Λήπτη

ΦΕΚ 1451Β/ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου Αγγειοπλαστική Bypass

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Άσκηση και Αποκατάσταση Νευρομυϊκών Προβλημάτων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Λευκά αιμοσφαίρια Θρομβοκυττάρωση Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Η Εμπειρία των Νεφρολόγων από τη Χρήση Μεθόδων Αφαίρεσης

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤHΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ

Εργαστήριο Χημείας Ενώσεων Συναρμογής

ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Πιθανότητες. Συνδυαστική Ανάλυση Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας

Αιμάτωση. Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

Transcript:

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Νεφρολογία - Υπέρταση - Μεταμόσχευση νεφρού Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Ευαγγελία Ντουνούση Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Μεταμόσχευση νεφρού

Μεταμόσχευση Οργάνων - Ιστών Τι είναι μεταμόσχευση; Η μεταμόσχευση είναι μία εγχείρηση κατά την οποία υγιή όργανα, ιστοί ή κύτταρα μεταφέρονται από ένα αποβιώσαντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα άνθρωπο με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας των οργάνων του

Μεταμόσχευση Οργάνων - Ιστών Ποια όργανα μεταμοσχεύονται; Όργανα: Νεφροί, καρδιά, ήπαρ, πνεύμονες, πάγκρεας και τμήμα του λεπτού εντέρου Ιστοί και κύτταρα: δέρμα, επιδερμίδα, οστά, χόνδροι, μύες, τένοντες, σύνδεσμοι, περιτονίες, αγγεία, βαλβίδες της καρδιάς, κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού, σκληρός χιτώνας του οφθαλμού, εμβρυϊκή μεμβράνη, χόριο, ενδοκρινείς ιστοί και ενδοκρινικά κύτταρα, νευρικά κύτταρα, αιμοποιητικά κύτταρα κ.α.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΝΕΦΡΟΥ(ΙΙ) 1950-1953 Αλεπάλληλες Μεταμοσχεύσεις νεφρού χωρίς ανοσοκαταστολή (Kuss-Dubost-Hume ) 1951 Χρήση της κορτιζόνης ως ανοσοκατασταλτικού φαρμάκου ( Bilingham-Krohn-Medawar ) 1953 Πρώτη νεφρική μεταμόσχευση από ζώντα συγγενή δότη (Michon ) 1954 Πρώτη νεφρική μεταμόσχευση μεταξύ μονοωγενών διδύμων ( Murray ) 1958 Αναγνώριση των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας ( Dausset )

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Α) ΠΤΩΜΑΤΙΚΕΣ: εγκεφαλικά νεκρός δότης «εικαζόμενη συναίνεση» Β) ΖΩΣΕΣ: - συγγενής 1 ου 2 ου βαθμού εξ αίματος - σύζυγος Συγγενής 4 ου βαθμού Συναισθηματικός δότης

ΔΩΡΗΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ και ΙΣΤΩΝ Ο δηλών εγγράφως την επιθυμία δωρεάς οργάνων και ιστών μετά θάνατον - Εικαζόμενη συναίνεση ΔΟΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ και ΙΣΤΩΝ Α) ΔΥΝΗΤΙΚΟΣ Δότης: Ο εγκεφαλικά νεκρός, με μηχανική υποστήριξη ορισμένων λειτουργιών Β) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ Δότης: Ο εγκεφαλικά νεκρός δότης από τον οποίο αξιοποιήθηκε ένα τουλάχιστον μόσχευμα

Διαδικασία Νεφρικής Μεταμόσχευσης από Αποβιώσαντα Δότη Ο Ε.Ο.Μ. ειδοποιεί το μεταμοσχευτικό κέντρο και σύμφωνα με τη «λίστα» επιλέγεται ο καταλληλότερος υποψήφιος λήπτης Στη λίστα αναμονής η επιλογή του λήπτη γίνεται βάσει μορίων που εξαρτώνται από την ομάδα αίματος, την ηλικία, την ιστοσυμβατότητα, το χρόνο αναμονής, το ιατρικώς πιστοποιούμενο επείγον της επέμβασης και την εγγύτητα του τόπου λήψης του μοσχεύματος προς τον τόπο μεταμόσχευσης Ο ασθενής που επιλέγεται, ειδοποιείται και έρχεται στο νοσοκομείο όπου κρίνεται αν τη δεδομένη στιγμή είναι σε κατάσταση που μπορεί να μεταμοσχευθεί Εάν για οποιοδήποτε λόγο κριθεί ακατάλληλος τότε το μόσχευμα προσφέρεται στον επόμενο κατάλληλο ασθενή στη λίστα Όταν πιστοποιηθεί η καταλληλότητα του ασθενή για την εγχείρηση ξεκινάει η προετοιμασία του για τη μεταμόσχευση ενώ ταυτόχρονα ξεκινάει η εγχείρηση ανάκτησης των οργάνων από τον δότη

Διαδικασία Νεφρικής Μεταμόσχευσης από Αποβιώσαντα Δότη Οι δότες οργάνων: θύματα ατυχημάτων (εγκεφαλικά τραύματα), ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο ή αιμάτωμα στον εγκέφαλο. Στη ΜΕΘ, ενώ συνεχίζεται η υποστήριξη των ζωτικών οργάνων, ο ιατρός διενεργεί ειδικές εξετάσεις για να εκτιμηθεί η ζημιά που έχει υποστεί ο εγκέφαλος και το σώμα Σε νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους και εφόσον πιστοποιηθεί ο εγκεφαλικός θάνατος, τότε ο ιατρός ενημερώνει τους συγγενείς ότι ο ασθενής είναι νεκρός Ενημέρωση της οικογένειας και εξήγηση τι σημαίνει «δωρεά οργάνων» Δίνεται χρόνος στην οικογένεια για να αποφασίσει αν θέλει να δώσει τη συγκατάθεσή της

Διαδικασία Μεταμόσχευσης Πως τεκμηριώνεται ο θάνατος; Τρεις διαφορετικοί ιατροί, ΟΧΙ μέλη της μεταμοσχευτικής ομάδας, διενεργούν αυτόνομα μια σειρά από εξετάσεις, έτσι ώστε να βεβαιωθεί ότι ο ασθενής έχει υποστεί «νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους» Τα κριτήρια (κλινικά) είναι πολύ αυστηρά και αποδεκτά από ιατρικής, νομικής και ηθικής πλευράς και στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες του κόσμου Κατά συνέπεια νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους συνεπάγεται μη αναστρέψιμη διακοπή της αυτόματης αναπνοής και της κυκλοφορίας του αίματος.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ ΔΟΤΗ ΝΕΦΡΟΥ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Απόλυτες αντενδείξεις - Κακοήθεια εκτός ΚΝΣ - Μη θεραπεύσιμη συστηματική λοίμωξη - Παρατεταμένη θερμή ισχαιμία - Δηλητηρίαση από τοξικούς παράγοντες - ΧΝΝ - Χρήση ναρκωτικών - Σηψαιμία Σχετικές αντενδείξεις - Ηλικία > 60 - Ηλικία < 6 - Ήπια ΑΥ - HBV, HCV - Παρατεταμένη ψυχρή ισχαιμία - Οξεία σωληναριακή νέκρωση - Σακχαρώδης διαβήτης

ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ ΔΟΤΗ ΝΕΦΡΟΥ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Μετά την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου Συνέχιση καρδιαγγειακής υποστήριξης Κατάλληλος χειρισμός του αναπνευστικού συστήματος Ρύθμιση υγρών και ηλεκτρολυτών Αντιμετώπιση διαταραχών πηκτικού μηχανισμού Αντιμετώπιση λοιμώξεων Ρύθμιση θερμοκρασίας

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ ΖΩΝΤΑΝΟΥ ΔΟΤΗ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ Στόχος: η επιβεβαίωση ότι είναι υγιής και ασφαλής Σχετικές και απόλυτες αντενδείξεις δωρεάς Ασυμβατότητα αίματος Σακχαρώδης διαβήτης Θετικό Crossmatch Λευκωματουρία > 150mg/d Ηλικία <18 ή >65 GFR < 60ml/min Κακοήθεια Νεφρολιθίαση Λοίμωξη ΑΥ Αυξημένος χειρουργικός κίνδυνος Ανικανότητα συγκατάθεσης του δότη

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ ΛΗΠΤΗ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ Ιστορικό / Ενδελεχής κλινική εξέταση Πλήρης εργαστηριακός έλεγχος (Γ.αίματος, βιοχημικός, πηκτικός, ιολογικός) Έλεγχος του καρδιαγγειακού συστήματος (Κ/Δ εκτίμηση, ΗΚΓ, α/α θώρακος, Υπερηχοκαρδιογράφημα, Δοκιμασία κόπωσης με θάλλιο, Στεφανιογραφία, triplex καρωτίδων, απεικόνιση αορτής-λαγονίων αγγείων με CTA/MRA) Έλεγχος αναπνευστικού συστήματος Έλεγχος πεπτικού συστήματος Έλεγχος ουροποιητικού συστήματος Έλεγχος εριστικού συστήματος Ψυχιατρική εκτίμηση Έλεγχος για κακοήθεια

ΛΗΠΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κακοήθης νόσος που δεν βρίσκεται σε ύφεση Ύπαρξη ενεργούς λοίμωξης Ύπαρξη νοσήματος με αναμενόμενη επιβίωση < 2 χρόνια Λήπτης - Χρήστης ουσιών Λήπτης - Μη συμμορφούμενος ασθενής

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΛΗΠΤΕΣ ΚΑΙ ΔΟΤΕΣ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ HLA ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΟΛΟΓΙΚΗ- ΜΟΡΙΑΚΗ ΕΛΕΓΧΟΣ HLA ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΤΕΛΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗΣ (CROSSMATCH) FOLLOW UP ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ Ιατρικοί - Ανοσολογικοί παράγοντες 1. ΑΒΟ σύστημα 2. HLA συμβατότητα 3. HLA ευαισθητοποίηση * 4. Προσχηματισμένα αντισώματα έναντι των HLA του δότη ( Crossmatch ) * non HLA παράγοντες (TGF-β,IFN- γ,il-10) * Αφορούν σχεδόν αποκλειστικά τη μεταμόσχευση νεφρού

ΟΜΑΔΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ - ABO ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ (Πολυευσθητοποιημένοι ασθενείς) Β. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ Ο- ΔΟΤΗΣ = Ο- ΛΗΠΤΗΣ / A, Β-ΛΗΠΤΗΣ Α- ΔΟΤΗΣ = Α- ΛΗΠΤΗΣ / ΑΒ- ΛΗΠΤΗΣ Β- ΔΟΤΗΣ = Β- ΛΗΠΤΗΣ/ ΑΒ- ΛΗΠΤΗΣ ΑΒ- ΔΟΤΗΣ = ΛΗΠΤΗΣ ΑΒ Γ. ΑΣΥΜΒΑΤΗ ΟΜΑΔΑ (Μεταμόσχευση από ζώντα συγγενή δότη)

ΜΕΙΖΟΝ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ (MHC) Αντιγόνα των Λευκοκυττάρων του ανθρώπου (HLA) MHC σύνολο πολυμορφικών γονιδίων (χρωματόσωμα 6) τα οποία κωδικοποιούν παραγωγή των Αντιγόνων των Λευκοκυττάρων του ανθρώπου (HLA - Human Leucocytes Antigens) Αντιγόνα HLA τάξης Ι: Α, Β, C Αντιγόνα HLA τάξης ΙΙ: DR, DP, DQ

HLA CLASS I ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟ ΠΕΠΤΙΔΙΟ α1/α2 ΠΡΟΣΔΕΣΗ ΣΤΑ ΑΚΡΑ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ CD8+ ΚΥΤΤΑΡΟΤΟΞΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΕΜΠΥΡΗΝΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

HLA CLASS II ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΓΟΝΙΚΟ ΠΕΠΤΙΔΙΟ α1/β1 ΠΡΟΣΔΕΣΗ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΜΗΚΟΣ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ CD4+ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΑΝΤΙΓΟΝΟ (ανοσιακού συστήματος, ενδοθηλιακά των αγγείων, παρεγχυματικά)

MHC KAI ΓΕΝΕΤΙΚΗ Τεράστιος πολυμορφισμός Συνεπικρατούσα έκφραση Eτεροζυγωτία Μεγάλος αριθμός αλληλόμορφων

ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ HLA ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΝΕΦΡΟΣ: ΗLA -A,-B,-DR Cw? DQ?? DP?? O MissMatches - 6 MM DR ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ

HLA συμβατότητα στη μεταμόσχευση νεφρού : 52.000 μεταμοσχεύσεις μεταξύ 1978-2000 Cecka JM Visuals of the Clinical Histocompatibility Workshop 2003

ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΞΕΝΑ HLA ΜΟΡΙΑ - ΑΛΛΟΑΝΤΙΓΟΝΑ Μετάγγιση αίματος Κυήσεις Απόρριψη αλλομοσχεύματος Φλεβικά ή αρτηριακά αλλομοσχεύματα Λοιμώξεις Εμβολιασμός

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΓΙΑ PRA s Ο ασθενής ελέγχεται κάθε τρεις μήνες Μετά από κάθε γεγονός ευαισθητοποίησης Έλεγχος αυτοαντισωμάτων (ΑΥΤΟΛΟΓΟ CROSSMATCH) Έλεγχος με τουλάχιστον δυο μεθόδους εναλλάξ Έλεγχος της τάξης των αντισωμάτων (IgG/IgM) Μέτρηση των % PRA s

Πού βρίσκεται ο καινούριος νεφρός; Οι αυτόχθονες νεφροί Μεταμοσχευμένος νεφρός

Εκτομή νεφρού Έκπλυση Συσκευασία

Εγχειρητική τεχνική μεταμόσχευσης νεφρού Τομή Παρασκευή λαγονίων αγγείων Παρασκευή ουροδόχου κύστης

Αναστόμωση νεφρικής έξω λαγονίου φλέβας Τελικο-τελική αναστόμωση Νεφρικής έσω λαγονίου αρτ. Εμφύτευση ουρητήρα

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Οι μεγάλες πρόοδοι που έχουν επιτευχθεί στις μεταμοσχεύσεις οργάνων κατέστησαν δυνατές κυρίως χάρη στη χρήση ισχυρών ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, που σχεδιάστηκαν για να προλάβουν την απόρριψη του μοσχεύματος από τον οργανισμό του ξενιστή Τα πρώτα χρόνια της μεταμόσχευσης νεφρού χρησιμοποιήθηκε ο συνδυασμός: - αζαθειοπρίνης και κορτικοστεροειδών (συμβατική ανοσοκαταστολή) και - αντιλεμφοκυτταρικές σφαιρίνες / ALG

Κορτιζόνη + ΑΖΑ Επιβίωση μοσχεύματος στον 1 ο χρόνο = 50% στον 5 ο χρόνο = 25% Θνητότητα = 10-20%

ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΚΑΛΣΙΝΕΥΡΙΝΗΣ CYCLOSPORINE ( CsA )*/ TACROLIMUS ( TAC )** Δεκαετία 80 : Εποχή της κυκλοσπορίνης 1978 : έναρξη χρησιμοποίησης της CsA ως ανοσοκατασταλτικού Η χρησιμοποίηση της σε συνδυασμό με κορτικοειδή οδήγησε σε σημαντική βελτίωση της επιβίωσης των νεφρικών μοσχευμάτων * μύκητας tolypocladium Inflatum ** streptomyces tsukabaensis

ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΚΑΛΣΙΝΕΥΡΙΝΗΣ Επιβίωση μοσχεύματος στον 1 ο χρόνο = 80% στον 5 ο χρόνο = 70% Επιβίωση ασθενών > 95% στον 1 ο χρόνο

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ CsA TAC Υπέρταση ++ + Υπεργλυκαιμία + ++ Υπερπλ. Ούλων + - Νευροτοξικότητα + ++ Υπερτρίχωση + - Υπερλιπιδαιμία ++ + Υπερκαλιαιμία + + Υπομαγνησιαιμία + + Νεφροτοξικότητα + +

Mycophenolate Mofetil (MMF) / CellCept MPA / Myfortic MMF : τέλη δεκαετίας 90 Αιθυλικός εστέρας του μυκοφαινολικού οξέος (MPA) Μεταβολίζεται σε MPA μετά από την per os χορήγηση Πιο εκλεκτικός αντιμεταβολίτης από την ΑΖΑ

ΧΙΜΑΙΡΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΑΝΘΡΩΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ Daclizumab (Zenapax ) Basiliximab (Simulect )

mtor inhibitors (Sirolimus /Everolimus) Sirolimus (Rapamycin, Rapamune ): τέλη δεκαετίας 90 Everolimus (Certican ): παρόμοιος μηχανισμός δράσης) Rapamycin FkB12 RAPA/FkB12 πρωτεΐνη mtor αναστολή εξέλιξης κυτταρικού κύκλου αναστολή πολ/μού λεμφοκυττάρων mtor (mamalian target of rapamycin) πρωτεϊνική κινάση που συμμετέχει στην εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου σε απάντηση παραγόντων ανάπτυξης του κυττάρου, όπως η IL-2

Ανοσολογική ΑΠΟΡΡΙΨΗ αλλομοσχεύματος : διαφορετικά κλινικά σύνδρομα καταστροφής του μοσχεύματος 1. Υπεροξεία απόρριψη (24ώρες 4ημέρες): αιτία είναι η προευαισθητοποίηση σε ιστούς του δότη και οφείλεται σε αντισώματα που ενεργοποιούν το συμπλήρωμα. 2. Οξεία απόρριψη (ημέρες εβδομάδες) : αιτία είναι η δημιουργία ειδικών για τα ξένα αντιγόνα του μοσχεύματος Τ κυττάρων και/ή ειδικών για το μόσχευμα αλλοαντισωμάτων 3. Χρόνια απόρριψη (>3μήνες) : αργή καταστροφή του μοσχεύματος που οφείλεται σε ανοσολογικούς (ειδικά Τ κύτταρα και/ή αντισώματα) και μη ανοσολογικούς(φάρμακα,ισχαιμία,λοίμωξη,ηλικία) μηχανισμούς 4. Υποκλινική απόρριψη : αιτία είναι αντισώματα και/ή Τ κύτταρα

ΟΙ ΔΥΟ ΚΥΡΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΑΛΛΟΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΜΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ Προοδευτική μείωση της νεφρικής λειτουργίας Υπέρταση Λευκωματουρία 4μήνες μετά τη Τχ

ΑΙΤΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ ΜΗ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΑ Υπέρταση Υπερλιπιδαιμία DGF Λοιμώξεις (CMV) Καταστάσεις που σχετίζονται με τον δότη NM Καταστάσεις που σχετίζονται με τον λήπτη NM Καταστάσεις που σχετίζονται με την λήψη και την συντήρηση του ΝΜ Τοξικότητα από CNI s Οξεία απόρριψη HLA ασυμβατότητα Ευαισθητοποίηση Ανεπαρκής ανοσοκαταστολή Μη συμμόρφωση 1. Tejani A, Sullivan PK et al. Pediatr Transplant 2000;4:107 11. 2. Johnson RW. Transplantation 2000;69(Suppl 12):SS14 17. 3. Eisen HJ et al. N Engl J Med 2003;349(9):847 858. 4. Paul LC. Kidney Int 1999;56:783 93.

Επιπλοκές Νεφρικής Μεταμόσχευσης στον Λήπτη

ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΩΝ ΛΗΠΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ Kaplan AJT, 2002 23% 37% 13% 7% 20% Καρδιαγγειακά συμβάματα Εγκεφαλικά επεισόδια Λοιμώξεις Κακοήθειες Άλλα αίτια

Μεταμόσχευση νεφρού Πλεονεκτήματα Δεν χρειάζεται κάθαρση Η νεφρική λειτουργία πλησιάζει τη φυσιολογική Βελτίωση της ποιότητας ζωής Πολύ μικρός περιορισμός στη δίαιτα Ευέλικτες επισκέψεις στο Νοσοκομείο Μειονεκτήματα ;

ΑΥΞΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΑΘΕΡΗ (ΜΕΙΟΥΜΕΝΗ) ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΤΩΜΑΤΙΚΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΧΑΣΜΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ

Μεταμόσχευση : Mια πολύπλευρη πρόκληση Κοινωνία Πολιτεία Εκκλησία Ιατρική Κοινότητα Ιατροί Μεταμοσχεύσεων Φαρμακευτική Έρευνα

ΕΝΑΣ ΔΟΤΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΠΑΝΩ ΑΠO 10 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ!!!! ΔΟΤΗΣ 2 ΝΕΦΡΟΙ ΚΑΡΔΙΑ 2 ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΗΠΑΡ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΕΝΤΕΡΟ ΔΕΡΜΑ ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΕΙΣ ΟΣΤΑ

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1059.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Βούλγαρη Παρασκευή, Γουδέβενος Ιωάννης, Δαλαβάγκα Γιοβάννα, Δρόσος Αλέξανδρος, Ελισάφ Μωυσής, Καράσσα Φωτεινή, Κατσούρας Χρήστος, Κοραντζόπουλος Παναγιώτης, Κουλούρας Βασίλειος, Κωλέττης Θεόφιλος, Κωνσταντινίδης Αθανάσιος, Λιάμης Γεώργιος, Λυμπερόπουλος Ευάγγελος, Μηλιώνης Χαράλαμπος, Μιχάλης Λάμπρος, Νάκα Αικατερίνη, Νάκος Γεώργιος, Τσιμιχόδημος Βασίλης. Υπεύθυνος μαθήματος: Αλέξανδρος Α. Δρόσος, Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας «Παθοφυσιολογία Ι. Νεφρολογία - Υπέρταση - Μεταμόσχευση νεφρού». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1059.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.