ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ Κ + ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

4 ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ Κ + ΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ Κ + : mEq (50-55mEq/Kg), ΤΟ 98% ΣΤΟΝ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΧΩΡΟ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ Κ + ΣΤΟΝ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΧΩΡΟ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ Κ + -Να + ΤΟ Κ + ΠΑΙΖΕΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΡΟΛΟ ΣΤΟΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΓΟΝΟΥ ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΟΥ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ/ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΟΥ Κ + ΣΤΟΝ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟ ΧΩΡΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΗΡΕΜΙΑΣ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ

5 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κ + 1. ΔΙΑΝΟΜΗ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ 2. ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Κ +

6 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (1) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΙ 1. ΑΝΤΛΙΑ Κ + -Να + Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ ΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΑΡΚΕΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ (ΘΥΡΟΞΙΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ, ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΕΣ, ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ Κ + ) ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (ΚΑΡΔΙΑΚΗ Ή ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ

7 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (2) 2. ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΕΣ ΔΙΕΓΕΡΣΗ β 2 ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΑΝΤΛΙΑΣ Κ + -Να + ) STRESS ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΩΝ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Κ + ( mmol/L) 3. ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΑΝΤΛΙΑΣ Κ + - Να + )

8 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (3) 4. ΕΠΙΠΕΔΑ Κ + ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Κ + Κ + ΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ 5. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ATP ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΑΤΡ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΩΝ ΔΙΑΥΛΩΝ Κ + ΕΞΟΔΟΣ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΟΛΗ

9 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (4) ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ 1. ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟ ph ΟΞΕΩΣΗ ΕΙΣΟΔΟΣ Η + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΞΟΔΟΣ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟ Η + Κ + Να +

10 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ + ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ (5) 2. ΑΛΚΑΛΩΣΗ ΕΞΟΔΟΣ Η + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ 3. ΥΠΕΡΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΕΡΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞΟΔΟΣ Η 2 Ο ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΕΞΟΔΟΣ Κ + ( ΚΑΤΑ mmol/L ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΚΑΤΑ 10mosmol/Kg ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ Posm) 4. ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ - ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

11 ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Κ + Ο ΝΕΦΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ Κ + (40-120mEq) ΤΟ ΔΙΗΘΟΥΜΕΝΟ Κ + ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΑΤΑΙ (90%) ΣΤΑ ΕΓΓΥΣ ΕΣΠΕΙΡΑΜΕΝΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΚΥΛΗ ΤΟΥ HENLE ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΕΑ Να + -Κ + -2Cl - ΕΚΚΡΙΣΗ Κ + ΣΤΟΝ ΑΠΩ ΝΕΦΡΩΝΑ (ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΚΥΤΤΑΡΑ) ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΜΑ ΜΕΣΩ ΤΗΣ Η + -Κ + - ΑΤΡάσης Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Κ +

12 ΕΚΚΡΙΣΗ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (1) ΑΥΛΟΣ Να + ΠΕΡΙΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΟ 3Να + ΤΡΙΧΟΕΙΔΕΣ K + - Cl - 2Κ + ALDO +

13 ΕΚΚΡΙΣΗ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (2) ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ Κ + -Να + ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΞΟΔΟΣ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΔΙΑΥΛΩΝ Κ + Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΞΟΔΟΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ: ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΚΑΙ ΑΥΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΚΑΙ ΑΥΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΒΑΤΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ Κ + ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΝΗΣ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΔΙΑΥΛΩΝ Κ +

14 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ Κ + (1) 1.ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Κ + Κ + ΟΡΟΥ ALDO ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΔΙΑΥΛΩΝ Κ + ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Κ + -Να + -ΑΤΡάσης ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΔΙΑΥΛΩΝ Να + ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗΣ ΤΟΥ Να + ΔV ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ + Να + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ Να + ΜΕΣΩ ΤΗΣ Κ + - Να + ΑΤΡάσης ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

15 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ Κ + (2) 2. Κ + ΟΡΟΥ Κ + ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ + ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ 3. ΑΠΩ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΗ ΡΟΗ ΑΠΩ ΡΟΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Κ + ΣΤΟ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΟ ΥΓΡΟ Δ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ +

16 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ Κ + (3) 4. ΔΙΕΠΙΘΗΛΙΑΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΔV) Η ΔV ΔΗΜΙΟΥΡΓΕIΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΕΡΗ ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ ΤΟΥ Να + ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ Cl - H ΔV (ΜΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΟ ΑΡΝΗΤΙΚΑ) ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ + ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΔΙΑΥΛΩΝ Να + (πχ. ΜΕ ΑΜΙΛΟΡΙΔΗ) ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗΣ Να + ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ +

17 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΤΟΥ Κ + (4) 4. ΔΙΕΠΙΘΗΛΙΑΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΔV) ΠΑΡΟΥΣΙΑ Να + ΜΕ ΕΝΑ ΑΝΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΑΤΑΙ (πχ. ΜΕ ΗCO 3- ) ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ Να + ΧΩΡΙΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗ Cl - ΔV ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ +

18 ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ (1) Κ + ΟΡΟΥ<3.5mmol/L ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Α) ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Κ + Β) ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ: ΑΛΚΑΛΩΣΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ β- ΑΔΡΕΝΕΡΓΙΚΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ( ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΝΣ) ΑΝΑΒΟΛΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

19 ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ (2) Κ + ΟΡΟΥ<3.5mmol/L ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Γ) ΓΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ Κ + Δ) ΝΕΦΡΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ Κ + : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΛΑΤΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ ΑΠΩ ΡΟΗ (πχ. ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ) ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΚΑΙ ΑΥΛΟΥ ΥΠΟΜΑΓΝΗΣΙΑΙΜΙΑ ΚΑΛΙΟΥΡΙΑ

20 ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ + ΟΡΟΥ>5mmol/L ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Α) ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Κ + Β) ΕΞΟΔΟΣ Κ + ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ:ΟΞΕΩΣΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ β-αποκλειστεσ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Γ) ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Κ + : ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΠΩ ΡΟΗΣ ΥΠΟΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΣ

21 ΕΛΛΕΙΨΗ Κ + ΕΠΑΝΑΡΡΟΦΗΣΗΣ Κ + ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ Κ + ΣΩΛΗΝΑΡΙΑΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ +

22 ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΦΟΡΤΙΟΥ Κ + ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Κ + ΕΙΣΟΔΟΣ Κ + ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Κ + -Να + ΑΤΡάσης

23 Τέλος Ενότητας

24 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

25 Σημειώματα

26 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

27 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Βούλγαρη Παρασκευή, Γουδέβενος Ιωάννης, Δαλαβάγκα Γιοβάννα, Δρόσος Αλέξανδρος, Ελισάφ Μωυσής, Καράσσα Φωτεινή, Κατσούρας Χρήστος, Κοραντζόπουλος Παναγιώτης, Κουλούρας Βασίλειος, Κωλέττης Θεόφιλος, Κωνσταντινίδης Αθανάσιος, Λιάμης Γεώργιος, Λυμπερόπουλος Ευάγγελος, Μηλιώνης Χαράλαμπος, Μιχάλης Λάμπρος, Νάκα Αικατερίνη, Νάκος Γεώργιος, Τσιμιχόδημος Βασίλης. Υπεύθυνος μαθήματος: Αλέξανδρος Α. Δρόσος, Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας «Παθοφυσιολογία Ι. Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

28 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]