ΑΥΤΙΣΜΟΣ- ΔΙΑΧΥΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης σύμφωνα με το ICD-10 το σύστημα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων είναι μια διαταραχή που περιλαμβάνει δυσκολίες στην ανάπτυξη παιδιών και κυρίως στην επικοινωνία και στις κοινωνικές δεξιότητες, οι οποίες δυσκολίες δεν είναι συμπτώματα μιας καθυστέρησης. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα κλινικά χαρακτηριστικά του αυτισμού σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας DSM-IV. ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ 1) Ποιοτική έκπτωση στην κοινωνική συναλλαγή. - Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου. - Αποτυχία στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων με συνομηλίκους. - Αδιαφορία στο να μοιραστεί με αυθόρμητο τρόπο τα ενδιαφέροντά του, τα επιτεύγματά του κτλ. - Έλλειψη κοινωνικής και συναισθηματικής αμοιβαιότητας. 1 / 6
2) Ποιοτική έκπτωση στην επικοινωνία. - Αργοπορία η έλλειψη ανάπτυξης λόγου χωρίς παράλληλη ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας πχ μίμηση. - Ανικανότητα συντήρησης διαλόγου ( όταν υπάρχει διάλογος). - Στερεότυπη και επαναλαμβανόμενη χρήση του λόγου η ιδιωτικός λόγος. - Έλλειψη συμβολικού παιχνιδιού. 3) Επαναλαμβανόμενοι και στερεότυποι τρόποι συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων. - Απασχόληση με τα ενδιαφέροντά τους με στερεότυπους και επαναλαμβανόμενους τρόπους που δεν είναι φυσιολογικοί ως προς την ένταση η την εστία. - Αφοσίωση σε μη λειτουργικές ρουτίνες η τελετουργίες. - Επίμονη απασχόληση με μέρη αντικειμένων. Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση του αυτισμού χρειάζεται το παιδί να παρουσιάζει έξι η περισσότερα συμπτώματα από τα 1,2,3 με τουλάχιστον δυο από την κατηγορία 1 και από ένα από τα 2 και 3. 2 / 6
Επιπροσθέτως χρειάζεται να υπάρχουν καθυστερήσεις η ανωμαλία στη λειτουργία, με ηλικία έναρξης πριν από τα 3 χρόνια των εξής: 1) Λόγος. 2) Επικοινωνία. 3) Συμβολικό παιχνίδι. 4) Κοινωνική συναλλαγή. Τα παιδιά με Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης η Αυτισμό έχουν δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση. Αυτό εμφανίζεται με την αδιαφορία για τους άλλους ανθρώπους, με την δυσκολία να αντιληφθούν τι αισθάνονται και τη σκέπτονται οι άλλοι, με τη δυσκολία να συνάψουν φιλικές σχέσεις και να ενταχθούν σε μια ομάδα και να καταλάβουν ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύ σημαντικές για την γνωστική, συναισθηματική,και κοινωνική ανάπτυξή τους. Αυτό που χρειάζεται να γίνει κατανοητό είναι ότι τα παιδιά με Δ.Α.Δ δεν σημαίνει ότι δεν ενδιαφέρονται να είναι μαζί με ανθρώπους, απλά δεν ξέρουν γιατί να είναι με ανθρώπους η δεν γνωρίζουν με τη τρόπο μπορούν να είναι μαζί τους. Εξαιτίας της δυσκολίας να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που παίρνουν από το περιβάλλον τους είναι πολύ οδυνηρό να καταλάβουν τον τρόπο που λειτουργεί η κοινωνία και για αυτό το λόγο και φαίνονται ξένα ως προς την κοινωνία αυτή. Κάποιες φορές μπορεί να χρησιμοποιήσουν συμπεριφορές παράξενες για να το πετύχουν. Εμείς όμως οι Άλλοι δεν ερμηνεύουμε τις συμπεριφορές τους με σωστό τρόπο με αποτέλεσμα να δίνουμε φτωχή ανταπόκριση. 3 / 6
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Δ.Δ.Α είναι η ακαμπτότητα τόσο στη σκέψη όσο και στη συμπεριφορά. Υπάρχουν παιδιά που αναπτύσσουν ενδιαφέροντα όχι και τόσο συνηθισμένα η επιμένουν σε ρουτίνες που μπορεί να διαρκούν και ώρες. Εδώ χρειάζεται να επισημανθεί ότι ο αυτισμός δεν συνυπάρχει πάντα με νοητική υστέρηση και ότι μπορεί να κυμαίνεται από το υψηλότερο γνωστικό επίπεδο έως και το χαμηλότερο γνωστικό επίπεδο. Άλλα χαρακτηριστικά που ενδεχομένως να συνυπάρχουν είναι το περπάτημα στις μύτες των ποδιών, το να κοιτούν τα αντικείμενα με πλάγιο τρόπο, να κουνούν τα χέρια τους σαν φτερά, να μυρίζουν η να γλείφουν τα αντικείμενα, να περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους, να έχουν παράδοξη αντίδραση στους θορύβους. Ακόμη να μην δείχνουν μεγάλη ανοχή στην ματαίωση, με αποτέλεσμα να αναστατώνονται και να παρουσιάζουν επιθετικότητα. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ Πολύ νωρίς ο Kannerτο 1943 διαβεβαίωσε ότι το αίτιο της Δ.Α.Δ είναι η οργανικότητα. Αυτό που προστέθηκε σήμερα είναι ότι ο αυτισμός είναι διαταραχή οργανικής αιτιολογίας και συγκεκριμένα πολυπαραγοντικής. Από μελέτες που έχουν ως τώρα πραγματοποιηθεί δείχνουν ότι οι γενετικοί παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στα αίτια Δ.Α.Δ χωρίς όμως να έχουν εντοπιστεί οι ακριβείς γενετικές περιοχές. Τα ελλείματα σε πολλούς τομείς όπως προσοχή, μνήμη, γλώσσα, λειτουργίες εκτελεστικού ελέγχου, δηλώνουν ότι στον αυτισμό νευροψυχολογικοί παράγοντες παίζουν κάποιο ρόλο, και ότι η δυσλειτουργία συμπεριλαμβάνει πολλές περιοχές του εγκεφάλου, χωρίς να εντοπίζεται μια συγκεκριμένη περιοχή. Επομένως υπάρχουν λειτουργίες που είναι 4 / 6
ελλειματικές και άλλες που είναι φυσιολογικές. Όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες τα αποτελέσματα από τις μελέτες δεν έχουν οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι σε αρκετές περιπτώσεις αυτισμού, ανωμαλίες στη δομή του εγκεφάλου συσχετίζονται με διαταραχές στην ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων πολύ νωρίς κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η θεραπευτική αντιμετώπιση σε παιδιά με Δ.Α.Δ χρειάζεται να είναι εξατομικευμένη, και ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού, και πάντα σε συνάρτηση με την πάροδο του χρόνου. Ύστερα από επιστημονική διάγνωση που περιλαμβάνει, Αναπτυξιολόγο, Παιδοψυχίατρο, Λογοθεραπευτή και Εργοθεραπευτή, δημιουργείται ένα πρόγραμμα που σκοπός του είναι να καλύψει όλες τις ανάγκες του παιδιού. Αφού πρώτα διερευνηθεί το Νοητικό Πηλίκο, και διαπιστωθεί σε ποιους ακριβώς τομείς υπάρχουν ανάγκες, τότε ξεκινά και η παρέμβαση. Η παρέμβαση στοχεύει στην ανάπτυξη της γλωσσικής επικοινωνίας και έκφρασης, στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, στον περιορισμό της στερεότυπης και πολλές φορές αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, στην ενίσχυση της αυτονομίας, στην κατανόηση τι ακριβώς τους συμβαίνει, στη βελτίωση της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Είναι σημαντικό οι παρεμβάσεις να ξεκινούν πολύ νωρίς στην ηλικία του παιδιού. Ακόμη είναι απαραίτητη η συμβουλευτική των γονιών που έχει ως στόχο να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών, να γνωρίζουν τι συμβαίνει κάθε φορά που το παιδί συμπεριφέρεται με κάποιο τρόπο, να βοηθηθούν να αποφύγουν την κοινωνική 5 / 6
απομόνωση, να στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον το παιδί ενώνεται με τους άλλους, και εκπαιδεύεται να βλέπει την κοινωνία με ματιά, και με τρόπο που συνδέονται με το δικό του κόσμο. ΤΖΑΒΑΛΙΑ ΚΕΡΑΣΟΥΛΑ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 6 / 6