Βασικές έννοιες ρυθμιστικής θεωρίας. Δρ. Πρόδρομος Τσιαβός

Βασικές έννοιες ρυθμιστικής θεωρίας Δρ. Πρόδρομος Τσιαβός

το δίκαιο του αλόγου Πληροφορικοποίηση 4 σημεία δίκαιο + ρύθμιση Δεδομενοκρατία και Κοινά

1 το δίκαιο του αλόγου 4

Κανόνες και Τεχνολογία

Κανόνες και Τεχνολογία * Δεν είναι πάντοτε σε αρμονία μεταξύ τους * Όταν είναι αυξάνουν την αποτελεσματικότητα τους (Latour 1991) * Η πραγματικά επιτυχημένες τεχνολογίες/ κανόνες γίνονται αόρατα * Η μη λειτουργία μιας τεχνολογίας ή ενός κανόνα αποκαλύπτει την ύπαρξη του και μας κάνει να αναρωτιόμαστε για τη φύση του (Norman 1991)

Το δίκαιο του αλόγου *Το πρόβλημα της διάδρασης δικαίου και τεχνολογίας: - χρειαζόμαστε νέους ή γενικούς κανόνες; (Easterbrook 1996) - Το πρόβλημα δε βρίσκεται στους νέους κανόνες, αλλά στη φύση των κανόνων (Lessig 1999a, 1999b)

2 δίκαιο και ρύθμιση 9

μορφές ρύθμισης νόμος τεχνολογία αγορά οργανισμοί νόρμες Π.χ.: Black 2000, 2001; Brownsword 2005, 2006; Boyle 2003, Tsiavos/ Whitley 2003. 10

μορφές ρύθμισης νόμος τεχνολογία αγορά οργανισμοί νόρμες Π.χ.: Black 2000, 2001; Brownsword 2005, 2006; Boyle 2003; Tsiavos/ Whitley 2003. 11

Το δίκαιο του αλόγου * Τι συμβαίνει όταν η τεχνολογία λειτουργεί ως μετα-ρύθμιση; (Lessig 1998, Murray 2007) * Διαφοροποίηση τεχνολογίας: - αμεσότητα - πλαστικότητα **συλλογική **ατομική - σώρευση (Lessig 1998, Latour 1991)

Ρυθμιστικά επίπεδα διεθνείς αδειοδοτικά πλαίσια άδειες εθνικοί νόμοι εσωτερικοί SOPs πρότυπα 13

Τεχνολογία 4 μορφές Νόμος ρύθμισης Νόρμες Αγορά/ Οργανισμός

Νόμος Τεχνο Νόρμα Αγορά

εμμεσότητα Νόμος Τεχνο Νόρμα Αγορά

Νόμος Τεχνο Νόρμα Μεταβλητή αμεσότητα Αγορά Κοινωνική Σημασία

Νόμος Νόρμα διάδραση - σύγκρουση Τεχνο Νόρμα Τεχνο Πολυκεντρική Ρύθμιση Market

Νόμος Τεχνο Νόρμα Ατομική Πλαστικότητα Αγορά Συλλογική πλαστικότητα

Νόμος Τεχνο Νόρμα Αγορά Ατομική Πλαστικότητα Υβριδιακή Πλαστικότητα Συλλογική Πλαστικότητα

Law Tech Υψηλό Χαμηλό Διεθνής Συνθήκη Διεθνές Πρότυπο Επίπεδο Εθνικός Νόμος Middleware Αμεσότητα Συμβόλαιο/ Άδεια Εφαρμογή Λογισμικού Χαμηλό Υψηλό

Λειτουργία της Πολυκεντρικής Ρύθμισης Βασικοί Στόχοι Αύξηση της ρυθμιστικής αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας Μείωση του ρυθμιστικού κόστους Αύξηση του ελέγχου του ατόμου επί της ρυθμιστικής διαδικασίας

Τεχνικές ρυθμιστικής παραγωγής (δημιουργία συσχετισμών και ελέγχου) σύζευξη αμφισημία έθιμο εξαναγκασμός

Τεχνικές ρυθμιστικής παραγωγής (δημιουργία συσχετισμών και ελέγχου) σύζευξη σημειωτικές τεχνικές αμφισημία έθιμο συμπεριφοριακές τεχνικές εξαναγκασμός

Τεχνικές ρυθμιστικής παραγωγής (δημιουργία συσχετισμών και ελέγχου) downloading is theft Χαμηλό σύζευξη αμφισημία έθιμο sharing = downloading/ sharing = caring καθημερινός διαμοιρασμός Κόστος εξαναγκασμός δικαστικές διώξεις Υψηλό

Περιπτωσιολογία 1 ρύθμιση αποκλείνουσας συμπεριφοράς 26

Υπόθεση Thomas-Rasset: $1.92m αποζημίωση It started out with them trying to extort $5,000 from me, the defendant testified regarding how the case against her evolved. It s been a nightmare. I don t want anyone else to go through this, ever. Why didn t you point the finger? Sibley asked his client. Εξαναγκασμός: - έμμεση παραγωγή σημασίας - Υψηλό κόστος (εφαρμογή/ Δημόσιες Σχέσεις) - Ρίσκο Αντιπαραγωγικής Ρύθμισης π.χ..: ποτο-απαγόρευση στις ΗΠΑ They wanted me to point the finger at my children, she said and started to cry. I couldn t imagine throwing my children to the wolves allowing the plaintiffs to come in and destroy their lives. I couldn t imagine my children being sued for $3.6 million. I couldn t afford to pay for that even if I paid for the rest of my life. Duluth News Tribune, June 17, 2009 http://www.duluthnewstribune.com/event/ article/id/123083/

Φάση 1: ορίζεται το ρυθμιστικό περιεχόμενο Φάση 2: εφαρμόζεται το ρυθμιστικό περιεχόμεο Ρυθμιστής a b c d Φάση 3: η εφαρμογή δημιουργεί αποτρεπτικές κοινωνικές νόρμες

Τεχνική συγκέντρωσης Άμεση καλλιέργεια κοινωνικής σημασίας - χαμηλό κόστος εφαρμογής - εσωτερικοποίηση - υψηλή αμεσότητα Original RIAA anti-piracy video circa 2002

Η λειτουργία της σύζευξης a x y

η λειτουργία της σύζευξης Ρυθμιστής a x y

η λειτουργία της σύζευξης Ρυθμιστής a x z x y

Περιπτωσιολογία 2 αποκλείνουσα ρύθμιση 33

εμφάνιση αποκλεινουσών διηγήσεων που προτείνουν ένα εναλλακτικό πρόγραμμα δράσης χρήση της τεχνικής της αμφισημίας

η λειτουργία της σύζευξης Ρυθμιστής a x z x y

η λειτουργία της αμφισημίας b Ρυθμιστής a z1 x z z2 c y

The operation of ambiguation b Ρυθμιστής a x z1 x z z2 c y

Τεχνικές Αμφισημίας Παράδειγμα 1 Αποδυνάμωση του αρχικού προγράμματος δράσης αυξάνοντας την έντασή του Σχόλια Χρηστών (YouTube 21.06.09): cookiemonsterayray (3 days ago) lol that was bloody claz!! specdecible (1 week ago) Ironically enough this clip has been pirated onto youtube :P (...) The IT Crowd Channel 4 2006-2009 Writen by Graham Linehan Series 2: 2007, Episode 3. Moss and the German Leihs (1 week ago) Haha this episode is one of my favourites. Love The IT Crowd. (...) Alidha125 (1 week ago) This is hilarious and the first season is available on netflix watch instantly

Τεχνικές Αμφισημίας Παράδειγμα 2 Προσθήκη πολλαπλών σημασιών στο αρχικό μήνυμα Μήνυμα: share: it s fair A COLLABORATION BETWEEN GREENS-EFA AND RåFILM greens-efa.eu rafilm.se Produced by CARL SCHLYTER

Αντίδραση από το αρχικό πρόγραμμα δράσης Παράδειγμα 3 Ενίσχυση του αρχικού μηνύματος αυξάνοντας τη σαφήνεια Μήνυμα: sharing without owning is not fair Anti-piracy commercial v.2

Τεχνικές Αμφισημίας Παράδειγμα 4 Αλλαγή της διήγησης Μήνυμα: creativity builds on the past Cone, J. "Building on the Past " in: Projects, Justin Cone, 2006.

3 πληροφορικοποίηση του δικαίου 43

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο Μόνιμες Εθνικές Αντιπροσωπίες Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κανονιστικές πράξεις/ εργαλεία Φάση της διαπραγμάτευσης Κράτη Μέλη Πολίτες 45

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλλειψη ορατότητας εθνική νομοθεσία δημόσια διαβούλευση συλλογικά παραγόμενες δημόσιες άδειες και τεχνολογίες 46

4 Δεδομενοκρατία και Κοινά 48

τα οικονομικά της κοινής ομότιμης παραγωγής (ΚΟΠ) (Commons Based Peer Production) 49

το επιχείρημα των δύο λεπτών

τα δύο λέπτα

P2 P1 P3

P2 P1 P3 P4

P2 P1 P3 P4 P5

P2 P1 P3 P4 P5 P6

P2 P1 P3

P1 P2 P3

P1 Συνεισφορά 1 P2 Συνεισφορά 2 Συνεισφορά 3 P3

P1 Συνεισφορά 1 P2 Συνεισφορά 2 Κοινά Συνεισφορά 3 P3

P1 Συνεισφορά 1 P2 Συνεισφορά 2 Συνεισφορά 3 P3

P1 Συνεισφορά 1 P2 Συνεισφορά 2 Χρήση/ πρόσβαση Συνεισφορά 3 P3

Πλατφόρµα P1 Συνεισφορά 1 P2 Συνεισφορά 2 Χρήση/ πρόσβαση Συνεισφορά 3 P3

3 στοιχεία wikipedia 1. Αυτονομία και αποκέντρωση Επιλέγω πότε και με τι τρόπο θα συμμετάσχω 2. Ελεύθερη πρόσβαση στις πρώτες ύλες και στο τελικό αποτέλεσμα Μπορώ να χρησιμοποιήσω το υπάρχον υλικό και έχω κίνητρο να κάνω τη συνεισφορά μου ελεύθερα διαθέσιμη 3. Συστήματα συλλογής και δρομολόγησης συμμετοχών, οργάνωσης και ελέγχου Οι συνεισφορές μου συλλέγονται και ενσωματώνονται αυτόματα στο τελικό προϊόν

εάν το κόστος της συλλογής και οργάνωσης των συνεισφορών (Κο) είναι μικρότερο από το κόστος που θα είχε η παραγωγή το τελικού προϊόντος (Κp) Ko < Kp 79

εάν έαν το κόστος της συνεισφοράς ανά άτομο (Κc/ P) είναι μικρότερο από το όφελος από την πράξη της συνεισφοράς ανά άτομο (Bc/ P) Kc/P < Bc/p 81

τότε υπάρχει κίνητρο για τη δημιουργία δομών Κ.Ο.Π. Σε αυτά τα περιβάλλοντα το πρόβλημα δεν είναι η δημιουργία κινήτρων αλλά ο περιορισμός της τριβής κατά τη συνεισφορά, δηλαδή η μείωση του κόστους της συνεισφοράς ανά άτομο. 82

Η πνευματική ιδιοκτησία αναφέρεται παραδοσιακά σε ` 2006 Valentinian ή σε CCBYSA 2010 jrossol 83

...αλλά από τα 1980s και μέτα... 84

η πνευματική ιδιοκτησία ή αναφέρεται σε copyright ή C (απλώς) 85

είναι αυτό πρόβλημα; 86

NAI 87

μερικές άβολες αλήθειες 88

η πνευματική ιδιοκτησία ή C Text ελέγχει την παραγωγή και διανομή αντιγράφων 90

ο ψηφιακός κόσμος λειτουργεί με τη δημιουργία αντιγράφων 92

στον ψηφιακό κόσμο οι περισσότερες πράξεις ελέγχονται από την πνευματική ιδιοκτησία 94

Richard Stallman *Free Software Foundation *General Public Licen * GNU/ LINUX 95

Ε.Λ./Λ.Α.Κ. Το ΕΛ.Λ.Α.Κ. επιτρέπει τα ακόλουθα: Freedom 0 Την ελευθερία να εκτελείτε το πρόγραμμα για οποιονδήποτε σκοπό (ελευθερία 0). Freedom 1 Την ελευθερία να μελετάτε τον τρόπο λειτουργίας του προγράμματος και να το προσαρμόζετε στις ανάγκες σας (ελευθερία 1). Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα είναι προϋπόθεση για να ισχύει κάτι τέτοιο. Freedom 2 Την ελευθερία να αναδιανέμετε αντίγραφα του προγράμματος ώστε να βοηθάτε το συνάνθρωπο σας. (ελευθερία 2).../ Ελεύθερος λόγος../ όχι δωράν μπύρα Freedom 3 Την ελευθερία να βελτιώνετε το πρόγραμμα και να δημοσιεύετε τις βελτιώσεις που έχετε κάνει στο ευρύ κοινό, ώστε να επωφεληθεί ολόκληρη η κοινότητα (ελευθερία 3). Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα είναι προϋπόθεση για να ισχύει κάτι τέτοιο

Lawrence "Larry" Lessig * Διευθυντής στο Edmond J. Safra Foundation Center for Ethics at Harvard University * Καθηγητής στο Harvard Law School

Eλεύθερο Περιεχόμενο Το Ελεύθερο Περιεχόμενο παρέχει: Freedom 0 Την ελευθερία να χρησιμοποιείτε και εκτελείτε το έργο. Freedom 1 Την ελευθερία να μελετάτε το έργο και να χρησιμοποιείται την πληροφορία που υπάρχει σε αυτό (ελευθερία 1). Freedom 2 Την ελευθερία να αναδιανέμετε αντίγραφα του έργου (ελευθερία 2). Freedom 3 Την ελευθερία να βελτιώνετε το έργο και να δημοσιεύετε τις βελτιώσεις που έχετε κάνει στο ευρύ κοινό, ώστε να επωφεληθεί ολόκληρη η κοινότητα (ελευθερία 3). Ένα έργο θεωρείται Ελεύθερο όταν: Freedom 0 Διαθεσιμότητα των πηγαίων δεδομένων Freedom 1 Χρήση ανοιχτής μορφής/ προτύπου Freedom 2 Όχι τεχνικοί περιορισμοί Freedom 3 Όχι επιπρόσθετοι νομικοί ή άλλοι περιορισμοί

Δεδομενοκρατία και Ανοιχτή

Οι στόχοι της ανοιχτής διακυβέρνησης εξυπηρετούνται με το μοντέλο της Κ.Ο.Π.: Ευκολότερη πρόσβαση στη Δημόσια πληροφορία * Διαφάνεια * Συμμετοχή * Λογοδοσία Συμμετοχή στην παραγωγή των κανονιστικών κειμένων Δημιουργία υπηρεσιών από τον πολίτη Έλεγχος των πεπραγμένων των αιρετών αντιπροσώπων και δημοσίων λειτουργών/ υπαλλήλων 100

Οι στόχοι της ανοιχτής διακυβέρνησης εξυπηρετούνται με το μοντέλο της Κ.Ο.Π.: Ευκολότερη πρόσβαση στη Δημόσια πληροφορία * Διαφάνεια * Συμμετοχή * Λογοδοσία + Μείωση κόστους - παραγωγή - διαχείριση πληροφορίας Συμμετοχή στην παραγωγή των κανονιστικών κειμένων Δημιουργία υπηρεσιών από τον πολίτη Έλεγχος των πεπραγμένων των αιρετών αντιπροσώπων και δημοσίων λειτουργών/ υπαλλήλων 101

Είναι η Κ.Ο.Π. διαφορετική στο δημόσιο τομέα; Στόχος δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά συχνά μη οικονομικά αποτιμητοί στόχοι: - συμμετοχή/ διαφάνεια/ λογοδοσία...που όμως έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο... - πολιτιστικοί - εκπαιδευτικοί Μείωση κόστους: - πιο ορθολογική οργάνωση - βελτίωση ποιότητας υπηρεσιών - αξιοκρατία 102

Σχετική Νομοθεσία Ν. 2121/1993 Ν. 3028/2002 (αρ.46) Υπ.Απ. αριθμ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΔΜΕΕΠ/Γ2/ Φ51-52-54/8139/2199 /12-9-2005 ΦΕΚ Α 1491/27-10-2005 Πνευματική Ιδιοκτησία Πολιτιστική Κληρονομιά Πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα Ν.1599/1986 (αρ.16) Αρ. 4, 5 ΚΔΔιαδ Ν.2472/1997 (αρ.12) Ν.1943/1991 (αρ.6) Ν. 3882/2010 Ν.3448/2006 Πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τον πολίτη Δημοσιοποίηση διοικητικών διαδικασιών Περαιτέρω χρήση πληροφοριών δημοσίου τομέα Ν. 3861/2010 Διαφάνεια 103

Σχετική Νομοθεσία Πνευματική Ιδιοκτησία Πολιτιστική Κληρονομιά Πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα (Περαιτέρω) χρήση Πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τον πολίτη Δημοσιοποίηση διοικητικών διαδικασιών Περαιτέρω χρήση πληροφοριών δημοσίου τομέα Διαφάνεια 104

Σχετική Νομοθεσία Πνευματική Ιδιοκτησία Πολιτιστική Κληρονομιά Πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα (Περαιτέρω) χρήση Πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τον πολίτη Δημοσιοποίηση διοικητικών διαδικασιών Περαιτέρω χρήση πληροφοριών δημοσίου τομέα Διαφάνεια 105

Σχετική Νομοθεσία Πνευματική Ιδιοκτησία Πολιτιστική Κληρονομιά Πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα Πρόσβαση Πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τον πολίτη Δημοσιοποίηση διοικητικών διαδικασιών Περαιτέρω χρήση πληροφοριών δημοσίου τομέα Διαφάνεια 106

Οι στόχοι της ανοιχτής διακυβέρνησης εξυπηρετούνται με το μοντέλο της Κ.Ο.Π.: Ευκολότερη πρόσβαση στη Δημόσια πληροφορία * Διαφάνεια * Συμμετοχή * Λογοδοσία Συμμετοχή στην παραγωγή των κανονιστικών κειμένων Δημιουργία υπηρεσιών από/προς τον πολίτη Έλεγχος των πεπραγμένων των αιρετών αντιπροσώπων και δημοσίων λειτουργών/ υπαλλήλων 107

Οι στόχοι της ανοιχτής διακυβέρνησης εξυπηρετούνται με το μοντέλο της Κ.Ο.Π.: Ευκολότερη πρόσβαση στη Δημόσια πληροφορία * Διαφάνεια * Συμμετοχή * Λογοδοσία + Μείωση κόστους - παραγωγής - διαχείρισης πληροφορίας Συμμετοχή στην παραγωγή των κανονιστικών κειμένων Δημιουργία υπηρεσιών από/προς τον πολίτη Έλεγχος των πεπραγμένων των αιρετών αντιπροσώπων και δημοσίων λειτουργών/ υπαλλήλων 108

Στόχος δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά συχνά μη οικονομικά αποτιμητοί στόχοι: - συμμετοχή/ διαφάνεια/ λογοδοσία...που όμως έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο... - πολιτιστικοί - εκπαιδευτικοί Μείωση κόστους: - πιο ορθολογική οργάνωση - βελτίωση ποιότητας υπηρεσιών - αξιοκρατία 109

Διαφάνεια CC BY 2.0 geishaboy500 CC BY SA 2.0 bongo vongo *FOIA *WhereDoesMyMoneyGo.org *Data/Apps Stores (data.gov.uk) *Δημοσίευση όλων των δαπανών πάνω από GBP 25000 *et.diaugeia.gov.gr *geodata.gov.gr *opengov.gr *ΑΔΑ: ΟΛΕΣ οι αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης πρέπει να δημοσιεύονται ανεξαρτήτως ύψους δαπάνης 110

Το σύστημα του δικαίου των δεδομένων Διαύγεια εταιρικό Διαλειτουργικότητα Προσωπικά Δεδομένα PSI C Ιδρυτικοί νόμοι οργανισμών Δημόσιες προμήθειες INSPIRE FOIA φορολογικό πρότυπα 111

είναι οι ρυθμίσεις για την ανοιχτή διακυβέρνηση το μόνο που χρειαζόμαστε; 112

OXI 113

* Χρήση οπτικοποιήσεων (wheredoesmymoneygo) Η παροχή πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία δεν επαρκεί για το μέσο χρήστη που δεν έχει τις δεξιότητες για να την αναπαραστήσει κατά τρόπο κατανοητό. Πρωτοβουλίες διαφόρων οργανισμών από την κοινωνία των πολιτών και την κοινότητα του ανοιχτού λογισμικού μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της παρεχόμενης πληροφορίας. 114

Η µαλιαρή πραγµατικότητα T. Rowladson (1788) Fever Welcome Images CC EW 2.0 BY_NC

Συµµετοχή/ Έναρξη/ Διάρκεια

Το πρόβληµα της µη συµµετοχής Η δυνατότητα συµµετοχής υπάρχει στο επίπεδο του κανόνα, αλλά όχι στην πράξη Όλοι οι δυνητικά συµµετέχοντες δεν έχουν τις γνώσεις για να συµµετάσχουν στην οµότιµη παραγωγή Ως αποτέλεσµα έχουµε τη δηµιουργία τεσσάρων τάξεων συµµετεχόντων χρήστες µε συγκεκριµένα προβλήµατα Μη ειδικοί που αποκτούν εµπειρία από τη διαρκή συµµετοχή εθελοντές που έχουν οφέλη από άλλη εργασία και υποστήριξη από το δίκτυο των συµµετεχόντων εργαζόµενοι στον οργανισµό των Creative Commons

Μορφές συµµετοχής

August 2003 Thread: Or Any Later Version Thread: Derivative Work License Compatibility calculator Thread: Future-proofing CC licenses {Prodromou, 2003j #394} {Prodromou, 2003u #857} {Brown, 2003j #397} {Linksvayer, 2003d #395} {Linksvayer, 2003e #396} {Prodromou, 2003e #385} {Linksvayer, 2003c #386} {Prodromou, 2003f #387} {Linksvayer, 2003ci #856}

Η οργανωτική διάταξη µιας εφαρµογής Κ.Ο.Π. Oxford Magazine (ladder and haircut) Welcome Images CC EW 2.0 BY_NC

CC HQ Στρατηγικές αποφάσεις/ Έλεγχος της πλατφόρµας (Τεχνικός - Σήµατα) Έλεγχος της παραγωγής κοινωνικής σηµασίας CC-I Network Νοµική - εξειδικευµένη εργασία Παραγωγή κοινωνικής σηµασίας CC Mailing Lists Επισήµανση και διόρθωση λαθών Παραγωγή Κοινωνικής Σηµασίας

Ρύθμιση Τηλεπικοινωνιών Υπουργείο ΥΜΕ πάροχοι χρήστες Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομίων ΕΕΤΤ

Το παράδειγμα του Ν. 3882/2010 CC BY SA 2.0 bongo vongo ΕΘΕΓ ΥΠΕΚΑ ΟΚΧΕ Κύριοι έλεγχος δημοσίων προμηθειών γεωχωρικών δεδομένων διανομή ΚΟΣΕ Διαμοιρασμός 126

Βασικά Συμπεράσματα 1. Η Κ.Ο.Π. αποτελεί έκφραση της ετερο-νεωτερικότερας και μεταβάλλει το θεσμικό ύφασμα της κοινωνίας μας (Kallinikos 2007, 2011; 2010, Bourriaud 2009, Benkler 2006) 2. Η εφαρμογή της Κ.Ο.Π. στο χώρο της διακυβέρνησης επιτείνει το μεταμορφωτικό για την κοινωνική δομή ρόλο της 3. Η Κ.Ο.Π. απαιτεί βαθειά ψηφιοποίηση (χρήση τεχνολογιών semantic web) αλλά και οδηγεί σε αυτήν (Manovich 2002) 4. Υπάρχει ανάγκη για εφαρμογή μοντέλων ωρίμανσης-ικανότητας στο δημόσιο τομέα (Tsiavos 2010) 5. Ο ψηφιακός χώρος δεν είναι ενιαίος ούτε συνεχής και γι αυτό απαιτεί πολλαπλά κανάλια πρόσβασης 127

Ε + Α