«Η τιμολόγηση του αστικού νερού ως εργαλείο διαχείρισης: Αδυναμίες & Προοπτικές»

«Η τιμολόγηση του αστικού νερού ως εργαλείο διαχείρισης: Αδυναμίες & Προοπτικές» Δρ. Σαφαρίκας Νικόλαος Οικονομολόγος Γενικός Διευθυντής ΔΕΥΑ Σερρών Μέλος Οικονομικής Επιτροπής ΕΔΕΥΑ Αθήνα, 27-01-2016

1 2 Εισαγωγικά στοιχεία για την τιμολόγηση των Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης της Χώρας Αρχή Αιρεσιμότητας, Εκπλήρωση, βάσει του νέου Κανονισμού της ΕΕ αρ. 1303/2013 του ΕΚ 3 Τιμολόγηση σε Ελλάδα 4 5 Μεθοδολογία τιμολόγησης σύμφωνα με Οδηγία Προβλήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην τιμολόγηση Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη ΔΕΥΑ 6 Συμπεράσματα 2

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1. Στα τέλη του 2010 λειτουργούσαν 227 ΔΕΥΑ, οι οποίες από το 2011 και μετά (λόγω εφαρμογής & λειτουργίας του ν. 3852/2010) έχουν περιορισθεί σε 130, οι οποίες προήλθαν από 591 συνενούμενους Δήμους (3.796 Δ.Δ.) και εξυπηρετούν 5.159.792 κατοίκους 2. Συγχρόνως λειτουργεί στην Αθήνα η ΕΥΔΑΠ που εξυπηρετεί το σύνολο των κατοίκων του λεκανοπεδίου που ανέρχονται σε 4.000.000 3. Η ΕΥΑΘ στην Θεσσαλονίκη, καλύπτοντας το σύνολο του πολεοδομικού ιστού της και εξυπηρετούν 750.000 κατοίκους 3

Εξυπηρετούν τους δημότες, ελέγχοντας και συντηρώντας δίκτυο ύδρευσης που ξεπερνά τα 67.486.000 μέτρα Εξυπηρετούν τους δημότες ελέγχοντας και συντηρώντας δίκτυο αποχέτευσης που ξεπερνά τα 27.710.000 μέτρα Διαθέτουν αποθηκευτικούς χώρους νερού σε Μ3 που ξεπερνούν τα 1.420.000 Μ3 Το σύνολο των γεωτρήσεων ξεπερνά τις 5.223 με την ωριαία παραγωγή να ξεπερνά συνολικά τα 121.700 Μ3/ώρα 4

Επενδύσεις ΔΕΥΑ 16.000.000.000,00 14.150.000.000 14.000.000.000,00 12.000.000.000,00 12.800.000.000 10.000.000.000,00 8.500.000.000 8.000.000.000,00 5.500.000.000 6.000.000.000,00 4.000.000.000,00 2.000.000.000,00 0,00 2004 2008 2012 2015 2004 2008 2012 2015 5

Ποσοστό Επενδύσεων ανά κατηγορία 3,62% 0,51 δις 31,05% 4,39 δις 65,33% 9,25 δις Ύδρευση Αποχέτευση/ΕΕΛ Λοιπά 6

Α Στα τελευταία 30 χρόνια λειτουργίας τους οι επιχειρήσεις ύδρευσης αποτέλεσαν και αποτελούν τον κύριο μοχλό ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών, έχοντας αλλάξει ουσιαστικά την Περιφέρεια της Χώρας, συμβάλλοντας καθοριστικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων και επιλύοντας πληθώρα περιβαλλοντικών προβλημάτων Β Ενισχύουν κατ έτος τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιούνται, (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι επενδύσεις σε υποδομές) με τουλάχιστον 900 εκατ. /έτος Γ Συνεισφέρουν ετησίως στο Κράτος πρόνοιας: α) με ασφαλιστικές εισφορές με ποσό που ξεπερνά τα 150 εκ. /έτος, β) σε ΦΠΑ και σε Φόρους με ποσό που ξεπερνά τα 400 εκ. /έτος Δ Οι Επιχειρήσεις Ύδρευσης συνεργάζονται με πάνω από 2.000 Τοπικές Επιχειρήσεις στην Χώρα και μέσω των επενδύσεων που εκτελούν συνεισφέρουν στην απασχόληση δημιουργώντας για κάθε 1.000.000,00 επένδυση 1,062 μόνιμες θέσεις απασχόλησης 4,72 θέσεις απασχόλησης σε συνδεδεμένες με τις Επιχειρήσεις Ύδρευσης 13,70 θέσεις απασχόλησης κατά την διάρκεια της επένδυσης 7

1 Εισαγωγικά γενικά στοιχεία για την τιμολόγηση των Επιχειρήσεων Ύδρευσης Η τιμολόγηση των ΔΕΥΑ προβλέπεται από τα άρθρα 25 & 26 του ν. 1069/80 που αναφέρεται στα «Τιμολόγια» και στην «Διαφοροποίηση Τελών» Η τιμολογιακή πολιτική της ΕΥΑΘ προβλέπεται από το άρθρο 21 του Ν. 2937/2001 (ΦΕΚ Α 169) Η τιμολόγηση της ΕΥΔΑΠ προβλέπεται από το άρθρο 3 του Ν. 2744/1999 (ΦΕΚ Α 222) «Τιμολογιακή πολιτική» 8

Οδηγία Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ 2 Οικονομική Ανάλυση και Οδηγία 2000/60/ΕΚ Ένα από τα βασικά στοιχεία της οδηγίας αποτελεί η οικονομική ανάλυση, η οποία αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙΙ, όπου πρέπει: Να εκτελούνται οι υπολογισμοί που απαιτούνται για να λαμβάνεται υπόψη σύμφωνα με το άρθρο 9, η αρχή της ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος, οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις της προσφοράς και της ζήτησης ύδατος στην περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού και όταν απαιτείται: ο υπολογισμός του όγκου, των τιμών και του κόστους υπηρεσιών ύδατος, των επενδύσεων και των προβλέψεων επενδύσεων Να επιλέγεται ο αποτελεσματικότερος συνδυασμός μέτρων για τις χρήσεις ύδατος, που θα περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα μέτρων του άρθρου 11, βάσει των υπολογισμών του δυνητικού κόστους των μέτρων αυτών 9

3 Οδηγία-Πλαίσιο 2000/60/CE Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας στην Οδηγία 2000/60/CE: Με τον Ν. 3199/03 και ειδικότερα το άρθρο 12 που αφορά την ανάκτηση του κόστους για υπηρεσίες ύδατος προσδιορίζεται: Η ανάλυση των χαρακτηριστικών λεκανών απορροής Η επισκόπηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κατάσταση των επιφανειακών & υπόγειων υδάτων Η οικονομική ανάλυση που διενεργείται σύμφωνα με όσα ορίζει η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» Τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά & οικονομικά αποτελέσματα της ανάκτησης, καθώς και τις γεωγραφικές & κλιματολογικές συνθήκες της οικείας περιοχής Με το Π.Δ. 51/07 καθορίζονται τα μέτρα και οι διαδικασίες για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε συμμόρφωση των διατάξεων της οδηγίας πλαίσιο 2000/60/ΕΚ, όπως προσδιορίζονται στο άρθρο 4 του παρόντος ΠΔ Με το άρθρο 5 του Ν. 4117/2013, περί θεμάτων τιμολογιακής πολιτικής των υδάτων & λοιπές διατάξεις που τροποποιεί τον Ν. 3199/03 & ΠΔ 51/007 αντίστοιχα 10

2 Εκ των προτέρων Αιρεσιμότητες, Εκπλήρωση, βάσει του νέου Κανονισμού της ΕΕ αρ. 1303/2013 του ΕΚ 11

Α Β Στον τομέα των υδατικών πόρων η ύπαρξη: (α) τιμολογιακής πολιτικής για το νερό που θα παρέχει επαρκή κίνητρα σε χρήστες για την αποδοτική χρήση υδατικών πόρων και (β) μιας επαρκούς συνεισφοράς των διαφορών χρήσεων του νερού στην ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών ύδρευσης που θα καθορισθεί στα εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, για επενδύσεις που υποστηρίζονται από προγράμματα Ως κριτήρια εκπλήρωσης ορίζονται, στους τομείς που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ & το Ταμείο Συνοχής, το κράτος μέλος να έχει διασφαλίσει: την συνεισφορά των επιμέρους χρήσεων νερού στην ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών νερού ανά τομέα, σύμφωνα με το άρθρο 9, 1, 1 ο εδάφιο της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη όπου απαιτείται τις κοινωνικές & οικονομικές επιπτώσεις της αποκατάστασης, καθώς και τις γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες της περιφέρειας, ή των περιφερειών τις οποίες αφορά 12

1 2 3 Θεματικοί στόχοι: είναι ο 6 που αναφέρεται στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προώθηση της βιώσιμης χρήσης πόρων ( άρθρο 9 6) Προτεραιότητες επενδύσεων: ΕΤΠΑ & Ταμείο Συνοχής που αναφέρει ότι πρέπει να γίνουν επενδύσεις στον τομέα των υδάτων ώστε να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της ΕΕ και να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες των Κρατών μελών Ο εκ των προτέρων καθορισμένος όρος είναι ο 6.1 που αναφέρεται στον τομέα υδάτων και ειδικότερα στην ύπαρξη τιμολογιακής πολιτικής που να παρέχει επαρκή κίνητρα στους χρήστες, καθώς επίσης και να επιτυγχάνεται η ανάκτηση του κόστους υπηρεσιών ύδρευσης, για επενδύσεις που στηρίζονται από τα προγράμματα 4 Τα κριτήρια συμμόρφωσης αναφέρονται σε τομείς που στηρίζονται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής ( 1 άρθρου 9 Οδηγίας 2000/60/ΕΚ), συνεκτιμώντας κοινωνικά, περιβαλλοντικά & οικονομικά αποτελέσματα ανάκτησης, γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες περιοχής και η έγκριση σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής σύμφωνα με το άρθρο 13 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ 13

Τιμολόγηση σε 3 Ελλάδα & Ευρώπη 14

Ερωτήματα για το νερό που αναφέρονται: Στη φύση του νερού και πως πρέπει να αντιμετωπίζεται, ως οικονομικό, εμπορικό ή ζωτικό αγαθό; (η οδηγία αναφέρει ότι το νερό δεν είναι εμπορικό αγαθό, αλλά αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και πρέπει να τυγχάνει κατάλληλης μεταχείρισης. Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι η ύδρευση συνιστά υπηρεσία κοινής ωφέλειας και πρέπει να αντιμετωπίζεται δεόντως. Τέλος στο 4 ο παγκόσμιο φόρουμ, αλλά και η διακήρυξη του Δουβλίνου το νερό χαρακτηρίζεται ως ζωτικό, θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και όχι ως εμπορικό αγαθό που υπόκειται στους κανόνες της αγοράς. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το νερό έχει οικονομική αξία) Στο αν διασφαλίζεται από το νόμο μια ελάχιστη ποσότητα διάθεσης σε κάθε νοικοκυριό (ο νόμος δεν αναφέρει. Το Ε.Κ. όμως στο ψήφισμα που εξέδωσε αναφέρεται στο δικαίωμα πρόσβασης νερού ακόμη και στους πλέον φτωχούς πληθυσμούς. Συγχρόνως η Οδηγία Πλαίσιο και το Π.Δ. 51/07 άρθρο 7 έρχεται να καλύψει εν μέρει το κενό με την κατά μέσο όρο άνω των 10 μ3 νερού ημερησίως για εξυπηρέτηση άνω των 50 ατόμων) 15

α/α Αιτιολογία Τιμή Ύδρευσης (για ΔΕΥΑ με Ειδ. Τέλος 80%) ανά Μ3 σε Τιμή αποχέτευσης ανά Μ3 σε Συνολική τιμή ανά Μ3 σε Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ έτους 2011* 1 Ιαπωνία 3,080 4,270 7,350 33.081,40 2 Γερμανία 2,400 2,600 5,000 31.141,32 3 Γαλλία 1,985 2,325 4,310 31.474,46 4 Δανία 1,260 2,260 3,520 43.290,64 5 Ισπανία 1,460 1,700 3,160 23.691,70 6 Σουηδία 1,150 1,700 2,850 38.030,56 7 Φιλανδία 1,050 1,400 2,450 34.406,10 8 Λετονία 0,650 1,650 2,300 8.258,50 9 Λιθουανία 0,650 0,820 1,470 8.541,10 1 Πολωνία 0,700 0,750 1,450 9.528,53 11 Ελλάδα ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ** 0,683 0,478 1,161 20.104,39 12 Ελλάδα ΕΔΕΥΑ** 0,680 0,460 1,140 20.104,39 13 Εσθονία 0,450 0,700 1,150 11.138,40 * Στοιχεία ΔΝΤ έτους 2011 ** Στοιχεία ΔΝΤ έτους 2012 16

8,000 7,000 7,350 Συνολικές Μέσες Τιμές Νερού ανά Μ3 σε Ελλάδα και Ευρώπη 6,000 5,000 5,000 4,310 4,000 3,000 3,520 3,160 2,850 2,450 2,300 2,000 1,000 1,470 1,450 1,161 1,150 1,140 0,000 Τιμή Ύδρευσης ανά Μ3 σε Τιμή αποχέτευσης ανά Μ3 σε Συνολική τιμή ανά Μ3 σε 17

Πρακτικές τιμολόγησης στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα α/α Χώρα Αποθέματα νερού m3/inh/year Τιμολόγηση βάσει Παγίου Κατανάλωσης Τιμή Ύδρευσης /Μ 3 Τιμή Αποχέτευσης /Μ 3 Δαπάνες για ανάκτηση κόστους φυσικών πόρων Περιβαλλοντικές Δαπάνες 1 Σουηδία 19.000 32% 68% 1,15 1,70 0,22-0,46 /Μ 3 Εν μέρει 2 Φιλανδία 21.153 20% 80% 0,80-1,30 1,20-1,60 Εν μέρει όχι 3 Γερμανία 2.171 9% 91% 0,80-2,50 1,20-3,20 ναι Εν μέρει 4 Δανία 2.264 41% 59% 0,61 2,26 0,65 /Μ 3 για νερό και 0,068 /Μ 3 για αποχέτευση Εν μέρει 5 Λιθουανία 7.043 30% 70% 0,23-0,76 0,23-1,20 όχι όχι 6 Πολωνία 1.580 ΝΑΙ ΝΑΙ 0,27-0,92 0,27-0,97 όχι όχι 7 Γαλλία 4.000 ΝΑΙ ΝΑΙ 1,01-1,11 0,71-0,83 0,57-0,71 /Μ 3 ναι Εν μέρει 8 Ισπανία 41.571 ΝΑΙ ΝΑΙ 0,68-2,01 0,68-2,01 Εν μέρει όχι 9 Εσθονία 11.290 ΝΑΙ ΝΑΙ 0,25-0,52 0,20-0,96 όχι όχι 10 Λετονία 11.840 ΝΑΙ ΝΑΙ 0,10-0,96 1,13-2,16 όχι όχι 11 Ιαπωνία 3.372 ΝΑΙ ΝΑΙ 22 Yen - 404 Yen 170 Yen - 560 Yen Ναι σε ποσοστό 50% ως 67% από επιχορήγηση Ναι μέσω εθνικής νομοθεσίας 12 Λατ. Αμερική (13 μεγάλες πόλεις) - ΝΑΙ ΝΑΙ 0,47 $-0,51 $ - εν μέρει για τις βιομηχανίες 18 όχι

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 2012 Σύνολο 27 ΔΕΥΑ 2012 ΕΥΔΑΠ 2012 ΕΥΑΘ Αποθέματα Κατανάλωσης σε m3 / κάτοικο και έτος 7.597 Μ 3 1.703 Μ 3 10.393 Μ 3 Μ3 ΑΝΤΛΗΣΗΣ 162.113.149 Μ 3 550.000.000 Μ 3 85.000.000 Μ 3 Μ3 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ 120.324.601 Μ 3 422.466.443 Μ 3 67.000.000 Μ 3 Μ3 Άντλησης - Κατανάλωσης που έχουν απωλεσθεί ανά έτος 41.788.548 Μ 3 127.533.557 Μ 3 18.000.000 Μ 3 Απώλεια φυσικών πόρων σε (σε κόστος εξαγωγής+συντήρησης) 9.394.048,58 10.222.626,17 5.497.835,29 Διαφορά % κατανάλωσης - άντλησης 25,78% 23,19% 21,18% Επιφανειακά νερά 27,91% 95,00% 80,00% Υπόγεια νερά 72,09% 5,00% 20,00% Ποσοστό % απωλεσθέντων αποθεμάτων προς συνολικά αποθέματα 0,38% 1,87% 0,17% Κυβικά κατανάλωσης ανά κάτοικο 86 106 67 Λίτρα κατανάλωσης ανά κάτοικο & ανά ημέρα 225 289 184 Τιμή μονάδος σταθερού κόστους 0,29 0,16 0,15 Τιμή μονάδος μεταβλητού κόστους 0,99 0,62 0,68 Τιμή μονάδος συνολικού κόστους (νεκρό σημείο) 1,29 0,78 0,83 Πραγματική μεσοσταθμική τιμή ΔΕΥΑ ανά Μ3 1,14 1,16 1,13 Επενδύσεις ανά Μ3 που γίνονται από τις ΔΕΥΑ 0,20 0,03 0,08 Τέλος ανάκτησης φυσικών πόρων που απαιτείται για επίτευξη στόχων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ 0,06-0,34 0,00 0,00 Ποσοστό ανάκτησης φυσικών πόρων ως προς την τελική τιμή 84,68% 129,17% 113,49% 19

4 Μεθοδολογία τιμολόγησης σύμφωνα με την Οδηγία-Πλαίσιο 20

Περιβαλλοντικό κόστος (κόστος μόλυνσης εξαιτίας γεωργίας και βιομηχανίας, διατήρηση και συντήρηση ταμιευτήρων, επιπτώσεις από μεταφορά νερού σε λεκάνες απορροής, διατήρηση οικολογικής ροής ποταμών, τεχνητός εμπλουτισμός, ρύπανση ατμόσφαιρας, επαναχρησιμοποίηση λάσπης, κόστος εξαιτίας μόλυνσης από βροχή, ατμοσφαιρικά φαινόμενα με κυκλική φύση όπως ξηρασία και πλημμύρες κ.λ.π.) Απώλεια οφέλους λόγω περιορισμού των διαθέσιμων υδατικών πόρων Περιβαλλοντικό Κόστος Κόστος Φυσικών Πόρων Σ Υ Ν Ο Λ Ι Κ Ο Κόστος προγραμματισμένων επενδύσεων Μεταβλητό κόστος Σταθερό κόστος Οικονομικό Κόστος Κ Ο Σ Τ Ο Σ 21

22

Ο υπολογισμός βασίζεται σε τρεις μεταβλητές: στο σταθερό (πάγιο κόστος) στο μεταβλητό κόστος και στον υπολογισμό του κόστους επένδυσης. Επίσης για τον ολοκληρωμένο υπολογισμό λαμβάνουμε υπόψη τόσο τον πληθωρισμό, όσο και την δυνατότητα δημιουργίας κέρδους (αποθεματικού) C C P = C + C + + i + t + Tax Q Q Όπου: P C C C ΤC C I TC I n+ 1 C C (1 p) ( ) C C = Συνολική τιμή Οικονομικού Κόστους = Πάγιο Κόστος = Κόστος (Μεταβλητό συν σταθερό μείον πάγιο) = Κόστος Επένδυσης (για μεν τις ΔΕΥΑ είναι καθορισμένο για δε τους άλλους φορείς δημιουργία ανάλογου τέλους) 23

1 Υπολογισμός απώλειας υδατικών πόρων (επιφανειακών & υπόγειων υδάτων που έχουν απωλεσθεί ανά έτος) (άρθρο 3 & 5 2000/60/ΕΚ) 2 Υπολογισμός απώλειας φυσικών πόρων ανά έτος σε αξία (απώλεια φυσικών πόρων επιφανειακών & υπογείων υδάτων ως προς το κόστος άντλησης και ανά έτος) 3 Υπολογισμός συντελεστή επιφανειακών & υπογείων υδάτων που έχουν απωλεσθεί ανά έτος προς τα συνολικά αποθέματα και τον πληθυσμό 4 Υπολογισμός τέλους ανάκτησης φυσικών πόρων για επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, λαμβάνοντας υπόψη τον χρόνο που απαιτείται για την ανάκτηση των υδάτων 5 Υπολογισμός ανάκτησης φυσικών πόρων, συνάρτηση υπολογισμού (επένδυση αποθεματικού κεφαλαίου) 24

Υπολογισμός Ανάκτησης Φυσικών Πόρων, συνάρτηση υπολογισμού: C TNR = T NRS + T NRU + T NRB + IRFC Όπου: C TNR Τ NRS Τ NRU Τ NRB I RFC = Συνολικό κόστος φυσικών πόρων σε για κάθε m3 νερού = Τέλος ανάκτησης ανά m3 νερού για την απώλεια ανάκτησης φυσικών πόρων σε επιφανειακά νερά και σε. = Τέλος ανάκτησης ανά m3 νερού για την απώλεια ανάκτησης φυσικών πόρων σε υπόγεια νερά και σε. = Τέλος ανάκτησης ανά m3 νερού για την απώλεια ανάκτησης φυσικών πόρων σε βιολογικώς επεξεργασμένα νερά και σε. = Επένδυση του αποθεματικού κεφαλαίου 25

Υπολογισμός Ανάκτησης Φυσικών Πόρων, συνάρτηση υπολογισμού (Συνολικό Οικονομικό Κόστος και Κόστος Ανάκτησης Φυσικών Πόρων): {( ) n+ 1 } PCNR = P + CTNR (1 + i + tp) + ( Tax) Όπου: P CNR = Τιμολόγηση Οικονομικού Κόστους και Κόστους Φυσικών Πόρων P = Συνολικό Οικονομικό Κόστος C TNR = Συνολικό κόστος φυσικών πόρων σε για κάθε m 3 νερού i = Ετήσιος Πληθωρισμός t P = εκφρασμένο σε μονάδες πέρα από τον πληθωρισμό για την δημιουργία κέρδους ή αποθεματικού n+1 = Έτος αναφοράς (για το 1ο έτος το n = 0, για το 2ο έτος το n = 1 κ.ο.κ.) Tax = Επιβαλλόμενος φόρος 26

Υπολογισμός Ανάκτησης Φυσικών Πόρων, συνάρτηση υπολογισμού (Συνολικό Οικονομικό Κόστος και Κόστος Ανάκτησης Φυσικών Πόρων, αλλά και Περιβαλλοντικού Κόστους): {( ) n+ 1 } PCENR = P + CTNR + CE (1 + i + tp) + ( Tax) Όπου: P CNR = Τιμολόγηση Οικονομικού Κόστους και Κόστους Φυσικών Πόρων P = Συνολικό Οικονομικό Κόστος C TNR = Συνολικό κόστος φυσικών πόρων σε για κάθε m 3 νερού C E = Περιβαλλοντικό Κόστος σε για κάθε m 3 νερού i = Ετήσιος Πληθωρισμός t P = εκφρασμένο σε μονάδες πέρα από τον πληθωρισμό για την δημιουργία κέρδους ή αποθεματικού n+1 = Έτος αναφοράς (για το 1ο έτος το n = 0, για το 2ο έτος το n = 1 κ.ο.κ.) Tax = Επιβαλλόμενος φόρος 27

28

5 Προβλήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην τιμολόγηση Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη ΔΕΥΑ 29

Οι διαρροές που παρουσιάζουν τα δίκτυα ύδρευσης Οι υπερχειλίσεις που υπάρχουν στις περιπτώσεις που δεν έχουμε αυτοματοποιημένα συστήματα τηλεελέγχου - τηλεχειρισμού Οι παράνομες συνδέσεις που εξακολουθούν να υφίστανται Οι μη αντικατάσταση των χαλασμένων ή παλαιών υδρομετρητών και τέλος Το πότισμα δημοτικών πάρκων που κατά κύριο λόγο η κατανάλωση νερού δεν τιμολογείται 30

Προβλήματα εισπραξιμότητας, που ως αποτέλεσμα έχουν την υστέρηση εσόδων, που δημιουργούν προβλήματα στην λειτουργία της επιχείρησης Η επέκταση των ειδικών τιμολογίων, που πρέπει να ληφθούν υπόψη και που ως αποτέλεσμα έχουν την πιθανή αύξηση των τιμολογίων για τους υπόλοιπους καταναλωτές Οι ειδικές ομάδες καταναλωτών, που λόγω της φύσης και του χαρακτήρα τους καθίσταται αδύνατη η καταγραφή και η είσπραξη οφειλών Η εφαρμογή ειδικών πολιτικών που πρέπει να εφαρμοσθούν από τις επιχειρήσεις (π.χ. διακανονισμοί, πάγωμα διακοπών, κλπ) 31

Ι. ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (%) = 100 Χ Καθαρό Αποτέλεσμα Χρήσης / Ιδια Κεφάλαια Περιθώριο Καθαρού Κέρδους (%) = 100 Χ Καθαρό Αποτέλεσμα / Οργανικά Εσοδα* 2008 Σύνολο 110 ΔΕΥΑ 2010 Σύνολο 74 ΔΕΥΑ 2012 Σύνολο 27 ΔΕΥΑ 2012 ΕΥΔΑΠ 2012 ΕΥΑΘ -1,70% -1,85% 2,58% 6,52% 14,70% -9,67% -10,72% 16,11% 17,18% 27,84% ΙΙ. ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Γενική Ρευστότητα = Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις Πραγματική Ρευστότητα = (Κυκλοφορούν Ενεργητικό - Αποθέματα) / Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις 1,52 1,36 3,13 1,66 3,38 1,47 1,31 3,04 1,6 3,33 ΙΙΙ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Μέσος Όρος Ημερών Συλλογής Απαιτήσεων = 365 Χ Απαιτήσεις (Πελ.+Γραμ. Εισπρ.) / Σύνολο Οργανικών Εσόδων* 188,66 255,61 339,81 405,78 311,06 V. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ Αξιοποίησης Περιουσίας = Σύνολο Οργανικών Εσόδων* / Αναπόσβεστη Αξία Παγίων 16,19% 15,86% 17,43% 29,86% 83,67% VΙ. ΔΑΠΑΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Συμμετοχή Μισθοδοσίας στο Συνολικό Κόστος Λειτουργίας = Αμοιβές & έξοδα Προσωπικού / Οργανικά Έξοδα - Χρημ/κα Έξοδα 52,10% 49,98% 42,34% 35,31% 18,48% 32

33

6 Συμπεράσματα 34

Εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, αλλά και των Ν.3199/03, ΠΔ 51/07 που αναφέρονται στην εναρμόνιση στο Ελληνικό Δίκαιο Αναπροσαρμογή της τιμής του νερού, όπου θα καλύπτεται τόσο το οικονομικό κόστος λειτουργίας, όσο και το κόστος φυσικών πόρων Δημιουργία ειδικού αποθεματικού για επενδύσεις που θα στοχεύουν στον περιορισμό των απωλειών και στην ανάκτηση του κόστους φυσικών πόρων Ολοκληρωμένη μελέτη τιμολόγησης, ως προς το Οικονομικό Κόστος και το κόστος φυσικών πόρων, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ Διαρκή έλεγχο συνδέσεων, ώστε να αποφεύγονται παράνομες συνδέσεις, αντικαταστάσεις χαλασμένων και παλαιών υδρομετρητών 35

Εφαρμογή ειδικών κοινωνικών Τιμολογίων (Πολυτέκνων, απόρων, ευπαθών ομάδων, μακροχρονίων ανέργων κλπ) Στηρίζουν ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ενίσχυση τοπικών δομών Επιδεικνύουν σεβασμό στο περιβάλλον, συνεισφέροντας στην αειφόρο ανάπτυξη της Χώρας Ενισχύουν τις τοπικές κοινωνίες μέσω της αύξησης της απασχόλησης, της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας & επενδύσεων Συνεισφέρουν στο Κράτος Πρόνοιας, συμβάλλοντας στην κοινωνική πρόοδο, θεμελιώνοντας σχέσεις εμπιστοσύνης με τους δημότες 36

Συμπεράσματα Προκειμένου να εφαρμοσθεί η εθνική και κοινοτική νομοθεσία στην τιμολόγηση, πρέπει να εκπληρώνονται και να ικανοποιούνται πλήρως οι απαιτήσεις των κριτηρίων για την αιρεσιμότητα, να ολοκληρώνονται τα επιμέρους στάδια και να δρομολογηθούν οι απαραίτητες ενέργειες για την πλήρη εκπλήρωσή τους. Τα προβλήματα που υφίστανται και αφορούν το ατιμολόγητο νερό, τις διαρροές, την εισπραξιμότητα, τις ειδικές ομάδες καταναλωτών που λόγω της φύσης και του χαρακτήρα τους καθίσταται αδύνατη, αλλά και η εφαρμογή ειδικών πολιτικών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην τιμολόγηση του νερού, ώστε να εκπληρώνονται πλήρως οι οικονομικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι. Η πλήρης οικονομική και περιβαλλοντική ανάκτηση κόστους του νερού που αποτελεί τμήμα της συνολικής τιμολόγησης, όπως προβλέπεται από την Οδηγία-Πλαίσιο, είναι αρκετά δύσκολη στην εφαρμογή. Η δημιουργία ενός ομοιόμορφου πλαισίου τιμολόγησης από τις επιχειρήσεις ύδρευσης θα απαιτήσει ιδιαίτερο σχεδιασμό και δεν μπορεί να εφαρμοσθεί πλήρως σε όλες τις χώρες, ούτε θα οδηγήσει σε ομοιόμορφες τιμές στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Για τον λόγο αυτό η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και το σύνολο των Κυβερνήσεων θα πρέπει να λάβουν υπόψη όλες οι ιδιαιτερότητες των χωρών μελών και ταυτόχρονα θα πρέπει η γενική κατεύθυνση να είναι προς την υλοποίηση της Οδηγίας, γεγονός που θα επιφέρει μακροπρόθεσμα σημαντικά αποτελέσματα στη διαχείριση του ύδατος και θα συμβάλλει στην διαφύλαξη των φυσικών πόρων, στην Ελλάδα σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/CE 37

Συμπεράσματα Άριστη ποιότητα νερού για τους δημότες 38

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ!!! Δρ. Σαφαρίκας Νικόλαος Οικονομολόγος Περιβαλλοντολόγος Γενικός Διευθυντής ΔΕΥΑ Σερρών Μέλος Οικονομικής Επιτροπής ΕΔΕΥΑ 39