Ε.Ε. Αποκλειστικό Πώς, πόσο και γιατί Χαµένοι από την του 2013; Πρόλογος του ΕΛΙΑ & ΕΛΑΙΟΛΑ Ο Η µεταρρύθµιση της του 2003 ανήκει στο µακρινό παρελθόν. Ο «έλεγχος υγείας» (health check) ολοκληρώθηκε. Ήδη τα επιτελεία της Ε.Ε. εργάζονται και προετοιµάζονται για τη νέα του 2013. Tο ζήτηµα ενδιαφέρει άµεσα όλες τις χώρες-µέλη, είτε ωφελούνται από την, είτε συνεισφέρουν στη χρηµατοδότησή της, που θα ανέρχεται το 2013 σε 59,8 δισ. ευρώ. Παρουσιάζουµε, λοιπόν, ένα πολύ σηµαντικό ντοκουµέντο. Πρόκειται για µια µελέτη µε τίτλο «ηµόσιο χρήµα για δηµόσια αγαθά: Κερδισµένοι και χαµένοι από τη µεταρρύθµιση της». Η µελέτη χρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διενεργήθηκε από µια ιδιωτική εταιρεία µελετών (European Centre for International Political Economy). Το γεγονός ας µην παραξενεύει ή ξεγελάει. Η Επιτροπή συνηθίζει να αναθέτει σε think tanks τη διενέργεια τέτοιου είδους µελετών. Φυσικά, το περιεχόµενό τους δεν πρόκειται να υιοθετηθεί ατόφιο, άλλωστε τις τελικές αποφάσεις θα λάβει το Συµβούλιο Υπουργών µετά από τις συνήθεις σκληρές διαπραγµατεύσεις και πατροπαράδοτες ολονυκτίες. Η σηµασία αυτών των µελετών είναι ότι δείχνουν πού πάνε τα πράγµατα, «φτιάχνουν το κλίµα» και χαράζουν την κοίτη του ποταµού για να κυλήσει αύριο το νερό. Το ότι διακατέχεται από µια «νεοφιλελεύθερη» αντίληψη δεν αποτελεί επαρκές αντεπιχείρηµα. Η ουσία είναι ότι και µε τα τρία σενάρια όπου καταλήγει η µελέτη, η Ελλάδα ανήκει στους µεγάλους χαµένους και οι απώλειές της κυµαίνονται από 445 εκ. ευρώ (-17%), έως 1.022 εκ. ευρώ (-40%) παρά το γεγονός ότι ο συνολικός προϋπολογισµός της ΕΝ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ. Λόγω της µεγάλης της έκτασης παρουσιάζουµε µια περίληψη, έχοντας επιλέξει τα πιο σηµαντικά σηµεία της µελέτης. Επειδή ορισµένες διατυπώσεις «σοκάρουν», θα πρέπει να υπογραµµίσουµε ότι δεν έχουµε επέµβει και έχουµε διατηρήσει τη φρασεολογία και ορολογία της µελέτης. Βασίλης Ζαµπούνης 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η στρεβλώνει την οικονοµία, βλάπτει τους φτωχούς αγρότες των τρίτων χωρών και δίνει εισόδηµα στους ήδη πλούσιους δικαιούχους. Επίσης, αδυνατεί να αντιµετωπίσει περιβαλλοντικές προκλήσεις όπως η κλιµατική αλλαγή και η βιοποικιλότητα. Οι απαιτήσεις για αλλαγή της προέρχονται από πάρα πολλές διαφορετικές πλευρές και οι µόνοι που ανθίστανται είναι όσοι ξεκάθαρα επωφελούνται από αυτήν.
Ένας ειλικρινής και διαφανής διάλογος είναι αναγκαίος και για να προετοιµάσει από τώρα όλους, ανεξάρτητα αν το 2013 θα ανήκουν στους χαµένους ή τους κερδισµένους. Πίνακας 2. Εισπράξεις χωρών από τον 1 ο πυλώνα µε την ισχύουσα εκατ. µερίδιο % / στρέµµα Ελλάδα 2.217 4,86 54,4 Ολλανδία 898 1,97 46,9 Γερµανία 5.853 12,84 34,6 Ιταλία 4.370 9,59 34,3 Γαλλία 8.521 18,70 31,0 Ισπανία 5.139 11,28 20,6 Ε.Ε. 15 36.727 80,58 29,5 Ε.Ε.12(νέες χώρες) 8.853 19,42 18,5 Πίνακας 3. Εισπράξεις χωρών από τον 2ο πυλώνα µε την ισχύουσα εκατ. µερίδιο % / στρέµµα Πορτογαλία 564 4,42 16,2 Αυστρία 511 4,00 16,0 Ελλάδα 619 4,85 15,2 Ε.Ε.15 7.310 57,27 59,0 Ε.Ε.12 (νέες χώρες) 5.454 42,73 11,4
Πίνακας 13. Κερδισµένοι και χαµένοι από τη νέα σύµφωνα µε τα τρία βασικά σενάρια. (Ποσοστιαίες µεταβολές µεταξύ των προϋπολογισµών, πριν και µετά το 2013) Συντηρητικό Προτεραιότητα στην Πολυλειτουργικό έκταση γης Κερδισµένοι Κερδισµένοι Κερδισµένοι Σουηδία 51% Λετονία 103% Σουηδία 159% Λετονία 48% Σουηδία 98% Λετονία 138% Φινλανδία 43% Φινλανδία 77% Φινλανδία 133% Εσθονία 37% Εσθονία 69% Εσθονία 119% Ισπανία 17% Ισπανία 39% Ισπανία 47% Λιθουανία 12% Λιθουανία 25% Λιθουανία 22% Ρουµανία 21% Αυστρία 20% Ενδιάµεσοι Ην. Βασίλειο 18% Σλοβενία 14% Ρουµανία 7% Πορτογαλία 12% Λουξεµβούργο 7% Ενδιάµεσοι Αυστρία 7% Πορτογαλία 1% Ενδιάµεσοι Πορτογαλία 6% Αυστρία -1% Σλοβακία 7% Ην.Βασίλειο 5% Λουξεµβούργο -2% Ην. Βασίλειο 6% Σλοβακία 2% Σλοβακία -6% Βουλγαρία 5% Σλοβενία 1% Γαλλία -7% Τσέχικη ηµοκρατία 4% Τσέχικη ηµοκρατία -1% Τσέχικη ηµοκρατία -8% Ιταλία -1% Πολωνία -4% Βουλγαρία -9% Ρουµανία -9% Βουλγαρία -4% Ιταλία -5% Χαµένοι Χαµένοι Γαλλία -6% Πολωνία -10% Λουξεµβούργο -11% Γερµανία -7% Σλοβενία -14% Γερµανία -17% Κύπρος -8% Ιταλία -14% Γαλλία -19% Ιρλανδία -8% Γερµανία -16% Πολωνία -21% ανία -18% ανία -22% Χαµένοι Ιρλανδία -21% Κύπρος -24% ανία -11% Κύπρος -24% Ελλάδα -32% Ουγγαρία -13% Βέλγιο -29% Ουγγαρία -32% Βέλγιο -15% Ουγγαρία -30% Βέλγιο -35% Ολλανδία -16% Ολλανδία -30% Ολλανδία -36% Ελλάδα -17% Ελλάδα -40% Ιρλανδία -36% Μάλτα -23% Μάλτα -79% Μάλτα -82%
Πίνακας 14. Κερδισµένοι και χαµένοι από τη νέα σύµφωνα µε τα τρία βασικά σενάρια. (Απόλυτες διαφορές σε εκατοµµύρια ευρώ) Συντηρητικό Προτεραιότητα στην Πολυλειτουργικό έκταση γης Κερδισµένοι Κερδισµένοι Κερδισµένοι Ισπανία 996 Ισπανία 2294 Ισπανία 2738 Σουηδία 482 Σουηδία 931 Σουηδία 1516 Φινλανδία 339 Ην. Βασίλειο 725 Φινλανδία 1058 Ην. Βασίλειο 204 Φινλανδία 609 Λετονία 388 Ρουµανία 187 Ρουµανία 566 Ην. Βασίλειο 261 Λετονία 134 Λετονία 288 Εσθονία 240 Αυστρία 79 Λιθουανία 148 Αυστρία 233 Εσθονία 75 Εσθονία 139 Πορτογαλία 135 Λιθουανία 70 Πορτογαλία 8 Λιθουανία 131 Πορτογαλία 67 Βουλγαρία 58 Σλοβακία 14 Χαµένοι Τσεχική ηµοκρατία 46 Λουξεµβούργο 3 Λουξεµβούργο -1 Σλοβακία 44 Σλοβενία 2 Μάλτα -12 Σλοβενία 34 Αυστρία -13 Χαµένοι Κύπρος -17 Χαµένοι Μάλτα -3 Σλοβενία -34 Λουξεµβούργο -5 Κύπρος -6 Σλοβακία -41 Μάλτα -12 Τσεχική ηµοκρατία - 18 Βουλγαρία -95 Κύπρος -17 Βουλγαρία -42 Τσεχική ηµοκρατία -97 Ιταλία -61 Βέλγιο -95 Βέλγιο -181 Βέλγιο -222 ανία -116 ανία -190 ανία -226 Ιρλανδία -127 Ολλανδία -277 Ρουµανία -242 Ολλανδία -143 Ιρλανδία -324 Ολλανδία -329 Πολωνία -179 Πολωνία -465 Ιρλανδία -565 Ουγγαρία -227 Ουγγαρία -535 Ουγγαρία -571 Ιταλία -287 Γαλλία -586 Ελλάδα -846 Ελλάδα -445 Ιταλία -765 Πολωνία -990 Γερµανία -470 Γερµανία -1022 Γερµανία -1089 Γαλλία -494 Ελλάδα -1058 Γαλλία -1707
7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η χρειάζεται ριζική αναθεώρηση. Ο παραδοσιακός πυρήνας του πρώτου πυλώνα, δηλαδή οι παρεµβάσεις στην αγορά και οι συνδεδεµένες µε τις παραγόµενες ποσότητες επιδοτήσεις, έχουν προ πολλού δυσφηµιστεί. Η µεταφορά χρηµάτων στην Ενιαία Ενίσχυση όχι µόνο δεν αποτελεί λύση αλλά πρέπει και η ίδια να παραµερισθεί. Επίσης, τα διάφορα µέτρα πολιτικής που ανήκουν στον δεύτερο πυλώνα πρέπει να ξαναϋπολογισθούν. Μόνο µερικά από αυτά είναι στην πραγµατικότητα κατάλληλα να προωθήσουν τα ευρωπαϊκά δηµόσια αγαθά, και ακόµη λιγότερα εφαρµόζονται αποτελεσµατικά. Η παρούσα µελέτη πρότεινε µια σειρά από κριτήρια. Για τον 1ο «διακριτικό» πυλώνα, την κατανοµή των προϋπολογισµών µε την παλαιά το 2013, τις εκτάσεις της αγροτικής γης και το ΑΕΠ ανά κάτοικο. Η κατανοµή των φακέλων για τα δηµόσια αγαθά θα καθορισθεί από τις εκτάσεις αγροτικής γης, τις δασικές εκτάσεις, τις περιοχές Natura 2000 και τις εκτάσεις βιολογικής γεωργίας σε κάθε χώρα. Εάν ο δεύτερος πυλώνας διατηρηθεί, τότε θα πρέπει επίσης να διαµορφωθεί και βάσει των δηµοσιονοµικών εισπράξεων κάθε χώρας µε την παλαιά το 2013. Από τους συνδυασµούς των παραπάνω κριτηρίων προκύπτουν αντίστοιχα οι µελλοντικοί φάκελοι προϋπολογισµών των χωρών µελών. Είναι φανερό ότι αρκετοί παραδοσιακοί υποστηρικτές της θα βρεθούν στους χαµένους. Αυτό ισχύει ιδίως για την Ελλάδα, το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Γαλλία και την Ιταλία. Υπάρχουν χώρες που αν και υποστηρίζουν το σηµερινό στάτους κβο, παραδόξως, θα βρεθούν στους κερδισµένους και αυτό ισχύει κυρίως για την Ισπανία. Αντίστροφα, χώρες που επιδιώκουν την αναθεώρηση της, θα έχουν απώλειες, όπως π.χ. η ανία και η Ολλανδία. Το Ηνωµένο Βασίλειο αποτελεί µια ειδική περίπτωση. Αν και ίσως αυξήσει το µερίδιό του στην, ωστόσο µπορεί να αναγκαστεί να θυσιάσει τις επιστροφές που έχει εξασφαλίσει από τον κοινοτικό προϋπολογισµό. Μαζί µε το Ην. Βασίλειο, η Σουηδία συγκαταλέγεται στους υπέρµαχους της αναθεώρησης της λόγω της γενικά φιλελεύθερης οικονοµικής και φιλο-περιβαλλοντικής πολιτικής της, συγχρόνως όµως θα είναι και ο µεγάλος κερδισµένος από την αναθεώρηση. Οι νέες χώρες- µέλη της ανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν µεγάλη ανοµοιογένεια και οι επιπτώσεις για καθεµιά ποικίλλουν ανάλογα µε το κάθε σενάριο. Η ελπίδα είναι ότι η καλύτερη στόχευση των ενισχύσεων σε ευρωπαϊκά δηµόσια αγαθά και η υγιής συγχρηµατοδότηση από τις χώρες-µέλη θα µειώσει στο µέλλον την σηµασία των εθνικών φακέλων (προϋπολογισµών). Ο τελικός νικητής θα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. ιαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο 68 ο τεύχος που µόλις κυκλοφόρησε