Περίληψη : Το νότιο νυμφαίο (F2) στην Πέργη βρίσκεται ανάμεσα στην ελληνιστική πύλη και την πύλη της Ύστερης Αρχαιότητας, στο δυτικό τμήμα της τραπεζιόσχημης πλατείας, γνωστής ως πλατείας του Σεπτιμίου Σεβήρου. Επρόκειτο για μια μνημειώδη διώροφη κρηναία κατασκευή, που χρονολογείται στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα μ.χ. Χρονολόγηση τέλη 2ου ή αρχές 3ου αιώνα μ.χ. Γεωγραφικός Εντοπισμός Πέργη, Παμφυλία 1. Θέση Το Νότιο Νυμφαίο (F2) της Πέργης βρίσκεται ανάμεσα στην ελληνιστική πύλη και την πύλη της Plancia Magna, 1 στο δυτικό τμήμα της τραπεζιόσχημης πλατείας, γνωστής ως πλατείας του Σεπτιμίου Σεβήρου. Ανήκει στον τύπο των νυμφαίων με ευθύγραμμη θεατρική πρόσοψη. Το οικοδόμημα είναι χτισμένο δίπλα στο πρόπυλο του συγκροτήματος των Νοτίων Θερμών της Πέργης και τροφοδοτούνταν με νερό από το υδραυλικό σύστημα των θερμών. 2. Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός Το Νότιο Νυμφαίο της Πέργης είναι ένα μνημειακό κρηναίο οικοδόμημα, κατασκευασμένο με πλινθοδομή και επενδεδυμένο με μαρμάρινες πλάκες ώστε να δίνει εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Διαθέτει δύο ορόφους και μια δεξαμενή νερού, διαστάσεων 14,85μ. Χ 2,85μ. Χ 1,60μ., η οποία κλείνει με στηθαίο. Το μνημείο έχει πιόσχημη κάτοψη που διαιρείται σε δύο τμήματα. Το μνημείο έως το 1968, οπότε και ανασκάφηκε, ήταν ορατό μέχρι και τη γένεση των κογχών του πρώτου ορόφου. Το μεγαλύτερο μέρος των αρχιτεκτονικών μελών του βρέθηκε στον ευρύτερο ανασκαφικό χώρο και με βάση αυτά έγινε η αποκατάσταση του μνημείου από τον Daî. 2 Η πρόσοψη του νοτίου τμήματος, διαρθρώνεται με δύο ναΐσκους (aediculae) σε κάθε όροφο. Οι δύο ναΐσκοι του κάτω ορόφου πλαισιώνουν ένα τοξωτό άνοιγμα που βρίσκεται κάτω από το επίπεδο του δρόμου, δηλαδή το αρχικό επίπεδο του νυμφαίου. 3 Στον άνω όροφο οι ναΐσκοι πλαισιώνουν μια κόγχη. Είναι πιθανόν ότι το άγαλμα της Άρτεμης ήταν τοποθετημένο σε αυτήν την κόγχη κάτω ακριβώς από μια θλαστή αετωματική επίστεψη, η οποία σχηματίζει μεγάλη εσοχή και κοσμείται με ανάγλυφη παράσταση. 4 Στο κέντρο αυτού του αετώματος βρίσκεται η Άρτεμις Περγαία. Φορά μακρύ πέπλο και ακτινωτό φωτοστέφανο. Με το αριστερό χέρι κρατά τόξο και βέλος και με το δεξί κρατά πυρσό. Δεξιά απεικονίζονται οι τρεις Χάριτες, αριστερά μια γυναικεία μορφή, πιθανώς ιέρεια, που κρατά σύμβολα (στάχυα, ρόδι, μήλο, κοχύλι). Ακολουθεί η Αφροδίτη, στον τύπο της Αναδυομένης, η οποία στέφεται από Ερωτιδέα. Δίπλα στην Αφροδίτη βρίσκεται μεγάλη υδρία. Στις γωνίες του αετώματος εικονίζονται ανάγλυφες μορφές Τριτώνων. Στις εσωτερικές πλευρές έχουν απεικονιστεί ο Ήλιος με ακτινωτό στέμμα και η Σελήνη. Το βόρειο τμήμα του μνημείου είναι επίμηκες και διαρθρωμένο από ναΐσκους και μεμονωμένους κίονες που πατούν επάνω σε πόδιο που προεξέχει. 5 Οι κίονες πατούν επάνω σε βάσεις αττικού τύπου και φέρουν Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 1/6
κορινθιακά κιονόκρανα. Στο κέντρο κάθε ορόφου διαμορφώνεται ένας ναΐσκος που πλασιώνεται από δύο μονούς κίονες. 6 Ο ναΐσκος και οι κίονες του κάτω ορόφου στηρίζουν οριζόντιο θλαστό θριγκό με τριταινιωτό επιστύλιο και πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο σε ζώνες (αστράγαλοι, ιωνικό κυμάτιο, κοιλόκυρτο κυμάτιο και πάλι ιωνικό κυμάτιο). 7 Ο ναΐσκος του δεύτερου ορόφου καταλήγει σε τριγωνικό αέτωμα. Εκατέρωθεν αυτού του κεντρικού ναΐσκου στον κάτω όροφο τοποθετήθηκαν κρουνοί σε σχήμα ορθογώνιας στήλης. Στον τοίχο της πρόσοψης ανοίγονται αβαθείς τοξωτές κόγχες, από πέντε σε κάθε όροφο. Οι κόγχες αυτές προορίζονταν για την τοποθέτηση αγαλμάτων της αυτοκρατορικής οικογένειας και της οικογένειας της αναθέτριας του μνημείου. 3. Επιγραφικά Στοιχεία Πάνω από την τοξωτή είσοδο του νυμφαίου βρίσκεται αναθηματική επιγραφή, 8 σύμφωνα με την οποία το νυμφαίο αποτελεί ανάθημα στην Άρτεμη Περγαία, τον αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο, τη σύζυγό του Ιουλία Δόμνα και τους γιούς τους Καρακάλλα και Γέτα. 9 Στο νυμφαίο αυτό έχει αποδοθεί και μια δεύτερη, λίγο πρωιμότερη, αναθηματική επιγραφή. 10 Σε αυτήν αναφέρεται ότι η Κρήνη αποτελεί δωρεά της νυν ιέρειας της Άρτεμης και πρώην αρχιερείας της αυτοκρατορικής λατρείας, Aurelia Paulina (Αυρηλίας Παυλίνας) (198 212 μ.χ). Στην επιγραφή αναφέρονται τα αξιώματα της αναθέτριας, η οικογενειακή της κατάσταση και η απόδοση σε αυτήν της ρωμαϊκής πολιτείας. Σύμφωνα με την επιγραφή, το Νυμφαίο F2, χρονολογείται στα τέλη του 2 ου αι. μ.χ, ή στις αρχές του 3 ου αι. μ.χ, πάντως μετά το 198 μ.χ 11 Δεν είμαστε σίγουροι πάντως αν θα πρέπει να αποδώσουμε τη συγκεκριμένη αναθηματική επιγραφή στο Νυμφαίο αυτό (F2) ή στο Νυμφαίο F4 που έσκαψε η J. Inan το 1976, το οποίο παραμένει αδημοσίευτο. 12 4. Γλυπτός Διάκοσμος Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο τοίχος της πρόσοψης του μνημείου έφερε κόγχες προορισμένες για την τοποθέτηση αγαλμάτων. Στο εικονογραφικό πρόγραμμα του Νυμφαίου συνυπάρχουν οι πολιούχοι θεοί της Πέργης και η αυτοκρατορική οικογένεια των Σεβήρων. Η Πέργη ήταν γνωστή για την αφοσίωσή της στην δυναστεία των Σεβήρων αλλά και για το αντίστοιχο ενδιαφέρον των Σεβήρων προς τη πόλη. 13 Η σημασία της παρουσίας της Αρτέμιδος Περγαίας σε αυτό το μνημείο είναι μεγάλη, αφού το συγκεκριμένο νυμφαίο χτίστηκε πάνω από ένα πηγάδι αφιερωμένο στην ίδια την Άρτεμη. Η μορφή της θεάς απεικονίζεται αρχικά στην ανάγλυφη παράσταση στο αέτωμα της επίστεψης του μνημείου, ενώ είναι επίσης πιθανόν ότι το άγαλμά της βρισκόταν στην ακριβώς υποκείμενη κόγχη. Στο άγαλμα αυτό η θεά παριστάνεται ως Κυνηγός, σε όρθια στάση με στάσιμο σκέλος το δεξί. Φορά πέπλο ζωσμένο κάτω από το στήθος, με απόπτυγμα. Λοξά στο στήθος φορά τον ιμάντα της φαρέτρας. Το αριστερό χέρι ακουμπά στον ίδιο γοφό, ενώ το δεξί χέρι δεν σώζεται. Επαναλαμβάνει τον αγαλματικό τύπο Berlin Beirut. 14 Τα αγάλματα του Σεπτιμίου Σεβήρου και της Ιουλίας Δόμνας, τοποθετούνται στο νότιο τμήμα της πρόσοψης, στους δύο ναΐσκους του κάτω ορόφου και εκατέρωθεν του τοξωτού ανοίγματος. Ο Σεπτίμιος Σεβήρος απεικονίζεται θωρακοφόρος. 15 Το αριστερό χέρι χαμήλωνε. Το δεξί χέρι εκτεινόταν στο πλάι με το βραχίονα κάθετα υψωμένο. Στο κεφάλι φορά corona civica από φύλλα δρυός. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι νεανικά, σχεδόν ιδεαλιστικά. Ο τύπος του πορτρέτου δεν ακολουθεί πιστά κάποιον από τους επίσημους τύπους Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 2/6
του αυτοκράτορα. Η Ιουλία Δόμνα απεικονίζεται στο μοτίβο της Προσευχόμενης. 16 Παριστάνεται σε όρθια μετωπική στάση. Φορά χιτώνα και ιμάτιο που καλύπτει το κεφάλι και τυλίγεται σφιχτά γύρω από το σώμα. Ακολουθεί τον αγαλματικό τύπο Magnesia Borghese. Το αριστερό χέρι χαμηλώνει κρατώντας παπαρούνες, οινοχόη ή την παρυφή του ιματίου. Το δεξί χέρι υψώνεται λυγισμένο στο μοτίβο της Προσευχόμενης. Στο κεφάλι φορά διάδημα και στα πόδια σανδάλια. 17 Το διάδημα που φορά τη συνδέει με την Άρτεμη Περγαία που απεικονίζεται στο αετωματικό ανάγλυφο. Στο ανάγλυφο αυτό η θεά συνοδεύεται από τη μορφή μιας ιέρειας. Σύμφωνα με τις περισσότερες απόψεις η ιέρεια αυτή απεικονίζει την ίδια την αναθέτρια, Aurelia Paulina, τονίζοντας τη σχέση της γυναικός αυτής με τη θρησκευτική ζωή της Πέργης. 18 Έχει ωστόσο υποστηριχθεί ότιστη μορφή αυτή απεικονίζεται η ίδια η Ιουλία Δόμνα, η οποία στις περιοχές της Μικράς Ασίας και της Συρίας τιμώνταν ως Άρτεμη ή Αφροδίτη. 19 Αυτό συνδυάζεται με την απεικόνιση της αυτοκράτειρας ως Προσευχομένης. Στις υπόλοιπες κόγχες του τοίχου της πρόσοψης είναι πιθανόν ότι τοποθετούνταν τα αγάλματα των υπολοίπων μελών της δυναστείας των Σεβήρων και τα μέλη της οικογένειας της αναθέτριας. Η γυναικεία μορφή που παρουσιάζει σαφείς ομοιότητες με την Ιουλία Δόμνα, πρόκειται ασφαλώς για μέλος της οικογένειάς της. Έχει υποστηριχθεί ότι απεικονίζει την Ιουλία Μαίσα. 20 Μία νεανική ανδρική κεφαλή έχει θεωρήθηκε ότι απεικονίζει κάποιο μέλος της νεότερης γενιάς της οικογένειας των Σεβήρων. 21 Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονταν τα πορτρέτα και των γιων τους, Γέτα (209 211 μ.χ) και Καρακάλλα (198 217 μ.χ). Το όνομα του Γέτα διαγράφηκε αργότερα και προφανώς απομακρύνθηκε και η μορφή του. Ένα ακέφαλο νεανικό άγαλμα (αρ.254) ίσως απεικόνιζε τον Καρακάλλα. 22 Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε την ομοιότητα του εικονογραφικού προγράμματος του Νυμφαίου με το εικονογραφικό πρόγραμμα του Septizodium της Ρώμης. 23 Τέλος, δύο γυναικείες εικονιστικές κεφαλές θεωρήθηκε ότι απεικονίζουν την αναθέτρια Aurelia Paulina και κάποια συγγενή της. 24 Η καλυμμένη με το ιμάτιο κεφαλή σε αυτά τα πορτρέτα συνάδει με την ιδιότητα της αναθέτριας ως ιέρειας. 25 Η αποσπασματική κατάσταση των γυναικείων κεφαλών υποδεικνύει ότι ήταν στημένες στον άνω όροφο του μνημείου από τον οποίο και θα έπεσαν. 1. Για την Plancia Magna ενδεικτικά βλ. M. Taliaferro Boatwright, Plancia Magna of Perge: women s roles and status in Roman Asia Minor,, στον τόμο: S. B. Pomeroy (επιμ.), Women s History and Ancient History (1991) 249-272. 2. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ.229, εικ. 159b. 3. Εκεί ανασκάφηκε και ένα αρχαίο πηγάδι, επάνω στο οποίο κτίστηκε το νυμφαίο. Μέσα σ αυτό το πηγάδι βρέθηκε κατά τις ανασκαφές ένα άγαλμα της Άρτεμης Κυνηγέτιδος, γεγονός που οδήγησε τον M. Mansel στην υπόθεση ότι το πηγάδι ήταν αφιερωμένο στην Άρτεμη. Α. M. Mansel, Vorbericht über die Grabungen in Perge im Jahre 1968, ΤürkAD 17.1,1968, 100 εικ.9. A. M. Mansel, Bericht über die Ausgrabungen und Untersuchungen in Pamphylien in den Jahren 1957-1972, AA 90, 1975, σελ. 67 με σημ.30. 4. Αετωματικό ανάγλυφο Άρτεμης και Αφροδίτης: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.a32/84 +68/31. LIMC VΙII (1997) 225 αρ.359, στο λ.venus (E. Schmidt). 5. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ.229. 6. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ. 230. Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 3/6
7. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ.230. 8. ΙΚ Perge I, αρ.196. 9. Για την επιγραφή βλ. R. Merkelbach-S. Şahin, EA 11, 1988, σελ. 97-168. Το όνομα του Γέτα σβήστηκε αργότερα. 10. ΙΚ Perge I, αρ.195. 11. Ανήκει στην πρώιμη εποχή των Σεβήρων (193-235 μ.χ.) βλ. L. Vandeput, The Architectural Decoration in Roman Asia Minor. Sagalassos, A case study (SEMA 1, Brepols 1997) σελ. 35 100. 12. Η επιγραφή της Aurelia Paulina είναι λίγο προγενέστερη από το Νυμφαίο F2 και η D. Dorl-Klingenschmidt υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να αποδοθεί σε αυτό, εφόσον από τις ανασκαφικές έρευνες δεν διαπιστώθηκαν προγενέστερες οικοδομικές φάσεις. Υποστηρίζει μάλιστα ότι η Aurelia Paulina ήταν αναθέτρια του Νυμφαίου F4, το οποίο είχε παρόμοιο εικονογραφικό πρόγραμμα με το F2. Βλ. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ. 230. Το Νυμφαίο F4 που έσκαψε η J. Inan το 1976 παραμένει αδημοσίευτο, έτσι δεν είναι δυνατόν προς το παρόν να οδηγηθούμε σε οριστικό συμπέρασμα. 13. A. Schmidt-Colinet, Eine severische Priesterin aus Syrien in Perge, IstMitt 41, 1991, σελ. 445 με σημ.26-27. 14. Άγαλμα Αρτέμιδος Κυνηγέτιδας: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.3300. Βρέθηκε στο εσωτερικό του πηγαδιού. Θα ήταν στημένο στην κεντρική κόγχη. Υψος:0,24μ. Βιβλιογραφία: E. Tül Egilmez, Darstellungen der Artemis als Jägerin aus Kleinasien (Mainz 1980) σελ.174 (Κ3, αρ.ι/9). 15. Σεπτίμιος Σεβήρος: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.a3266. Υψ.2,36μ. J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (Ankara 1974) σελ.655 αρ.8, πίν.208-209. J. Inan - E. Alföldi-Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (Mainz 1979) σελ.114-116, αρ.64, πίν.38.4, 57, 271.5. Μ. Edir Özgen et alii, Antalya Museum (1988) αρ.108. M. Edir Özgür, Skulpturen des Museums von Antalya I. Ausflug in die Mythologie und Geschichte ( Istanbul 1987) αρ.38. 16. Ιουλία Δόμνα: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.a3268. Υψ.1,98μ. Υψ.κεφαλής 0,28μ. Βιβλιογραφία: D. Pinkwart, Weibliche Gewandstatuen aus Magnesia am Mäander, Ant.Pl. XII (1973) σελ. 156 αρ.7, σημ.42. J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (Ankara 1974), σελ.657 αρ.9, πίν.210-211. H. J. Kruse, Römische weibliche Gewandstatuen des 2.Jh.s.n.Ch. (Göttingen 1975) σελ. 408 (D144). J. Inan - E. Alföldi- Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (Mainz 1979) σελ.116-118 αρ.65, πίν.58.2, 59.1-2, 271.5. F. Ghedini, Giulia Domna tra oriente e occidente. Le fonte archeologiche (1984) 135, εικ.18. T. Mikocki, Sub specie deae: Les impératrices et princesses romaines assimilées à des déesses. Étude iconologique (1995) σελ. 71, 210 αρ.412 (Magnesia/ Borghese/ SC/ CV+). Μ. Edir Özgen et alii, Antalya Museum (1988) αρ.107. M. Edir Özgür, Skulpturen des Museums von Antalya I. Ausflug in die Mythologie und Geschichte (Istanbul 1987) αρ.39. A. Filges, Standbilder jugendlicher Göttinnen (Köln 1997) σελ.188, 238 με σημ.1174. A. Alexandridis, Die Frauen des römischen Kaiserhauses. Eine Untersuchung ihrer bildlichen Darstellung von Livia bis Julia Domna (Mainz 2004) σελ.199 αρ.217, πίν.49.1. 17. Το πορτρέτο ακολουθεί τον τύπο των Γαβίων. 18. B. Longfellow, Imperial Patronage and Urban Display of Roman Monumental Fountains and Nymphaea (Michigan 2005) σελ. 234. Η J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (Ankara 1974)σελ. 646, και ο A. M. Mansel, Bericht über die Ausgrabungen und Untersuchungen in Pamphylien in den Jahren 1957-1972, AA 90, 1975, σελ. 67 με σημ.32, την αναφέρουν ως ιέρεια της Αφροδίτης. Αυτό συμβαίνει γιατί στο ανάγλυφο βρίσκεται πλησιέστερα στη μορφή της Αφροδίτης και επειδή τα διακριτικά σύμβολα που κρατά (λ.χ.ρόδι), ανήκουν στον κόσμο της Αφροδίτης. 19. A. Schmidt-Colinet, Eine severische Priesterin aus Syrien in Perge, IstMitt 41, 1991, σελ. 442. 20. Ιουλία Μαίσα ή Ιουλία Σοαιμιάς(;): Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.a3270. Υψ.1,56μ. Βιβλιογραφία: J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (Ankara 1974), σελ. 659 αρ.11, πίν.214-215. J. Inan - E. Alföldi-Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (Mainz 1979) σελ.119-121 αρ.66, πίν.58.3, 59.3-4. M. Edir Özgür, Skulpturen des Museums von Antalya I. Ausflug in die Mythologie und Geschichte (Istanbul 1987) αρ.40. A. Alexandridis, Die Frauen des römischen Kaiserhauses. Eine Untersuchung ihrer bildlichen Darstellung von Livia bis Julia Domna (Mainz 2004) σελ.199 με σημ.1. 21. Ανδρική εικονιστική κεφαλή: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.α3265α. Υψ.κεφαλής 0,27μ. Βιβλιογραφία: J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 4/6
Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (1974) σελ. 660 αρ.12, πίν.216. J. Inan - E. Alföldi-Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (1979) σελ.124-125 αρ.72, πίν.64. 22. Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, χ. αρ.. Υψ.1.23μ. Βιβλιογραφία: A. M. Mansel, Bericht über die Ausgrabungen und Untersuchungen in Pamphylien in den Jahren 1957-1972, AA 90, 1975, σελ. 71. Cl. Dorl-Klingenschmid, Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext (München 2001) σελ. 229. 23. S. S. Lusnia, Urban Planning and Sculptural Display in Severan Rome. Reconstructing the Septizodium and its Role in Dynastic Politics, AJA 108, 2004, σελ. 525. B. Longfellow, Imperial Patronage and Urban Display of Roman Monumental Fountains and Nymphaea (Michigan 2005) σελ.229. 24. Γυναικεία εικονιστική κεφαλή Α: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο. Υψ.κεφαλής 0,25μ. Βιβλιογραφία: J. Inan, Neue Porträts von Perge στον τόμο: Hellenistiches und Römisches Bildnis. Symposium, Bern 8. bis 11. November 1982, AntK 26, 1983, 120, πίν.28.5. Γυναικεία εικονιστική κεφαλή Β: Antalya, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.α3281.υψ.κεφαλής 0,13μ. Βιβλιογραφία: J. Inan, Neue Porträtstatuen aus Perge, στον τόμο: Mélanges A. M. Mansel (Ankara 1974) σελ. 661 αρ.14, πίν.218. J. Inan - E. Alföldi-Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (Mainz 1979) σελ.256 αρ.234, πίν.167.1-2. 25. Με τα χαρακτηριστικά ενδύματα και κοσμήματα του ιερατικού της αξιώματος απεικονιζόταν και η Plancia Magna ως ιέρεια της Magna Mater, της Αρτέμιδος Περγαίας και της αυτοκρατορικής λατρείας στα μνημεία που ανέθεσε στην περίοδο του Αδριανού, βλ. J. Inan - E. Alföldi-Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Porträtplastik aus der Türkei. Neue Funde (Mainz 1979) αρ.225, R. van Bremen, Women and Wealth, στον τόμο: A. Cameron - A. Kuhrt (επιμ.), Images of Women in Antiquity, (London 1983) σελ 223-242: 235, E. Fantham, κ.ά. (επιμ.), Women in the Classical World, Image and Text (New York 1994) σελ. 363-4. Για απεικονίσεις και άλλων ιερειών με τα ενδύματα και τα κοσμήματα του αξιώματος τους, βλ. S. Mucznik, Roman Priestesses: the Case of Metilia Acte, Assaph 4, 1999, σελ. 61 κ.ε. Βιβλιογραφία : Gros P., L Architecture Romaine du début du IIIe siècle av.j.-c. а la fin du Haut-Empire 1. Les Monuments Publics, Paris 1996 Arkan A., Sâbri A., Aspendos and Perge. A traveller s guide through ancient Pamphylian cities, Antalya Lanckoroński N.P., Städte Pamphyliens und Pisidiens, Wien 1892 Mansel A.M., "Die Nymphaen von Perge", IstMitt, 25, 1975, 367-372 İnan J., Alföldi-Rosenbaum E., Römische und Frühbyzantinische Porträtsplastik aus der Türkei. Neue Funde, Mainz am Rhein 1979 Longfellow B., Imperial Patronage and Urban Display of Roman Monumental Fountains and Nymphaea, Michigan 2005 Dorl-Klingenschmid C., Prunkbrunnen in kleinasiatischen Städten. Funktion im Kontext, München 2001 Hodge A.T., Aqueducts and Water Supply, London 1992 Özgür M.E., Perge. A Travel Guide, NET Turistik Yayınlar, Istanbul 1989, Alemdar, N. (trans.) Mansel A.M., "Ausgrabungen in Pamphylien 1957-1972", AA, 90, 1975, 49-96 Mansel A.M., Perge kazilarina dair önrapor: Vorbericht über die Grabungen in Perge, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1968, TurkArkDerg 17 "Neue Porträtstatuen aus Perge", Mélanges A. M. Mansel, Ankara 1974 Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 5/6
Özgür M.E., Skulpturen des Museums von Antalya. Ausflug in die Mythologie und Geschichte., Istanbul 1987 Γλωσσάριo : aedicula, η Μικρός αετωματικός ναΐσκος, άλλοτε αυτόνομος και άλλοτε μέρος πρόσοψης. αέτωμα, το Τριγωνικό αρχιτεκτονικό μέλος που βρίσκεται πάνω από το οριζόντιο γείσο της πρόσοψης των οικοδομημάτων. Επιστέφεται από το καταιέτιο γείσο, ενώ το βάθος του κλείνεται από τύμπανο. Διακοσμείται συνήθως με συνθέσεις γλυπτών, ανάγλυφων ή με γραπτό διάκοσμο. απόπτυγμα, το αναδίπλωση του ενδύματος ώστε να προσπέφτει διπλό στο ύψος του στήθους. αστράγαλος, ο Διακοσμητικό μοτίβο που αποτελείται από ημιωοειδή στοιχεία εναλλάξ με φακοειδή πλακίδια. Στην αρχιτεκτονική o αστράγαλος εμφανίζεται συνήθως ανάγλυφος και η θέση του είναι κάτω από το ιωνικό και το λέσβιο κυμάτιο. αττικoϊωνική βάση, η Βάση του ιωνικού κίονα που περιλαμβάνει δύο κυρτές σε διατομή σπείρες εκατέρωθεν ενός κοίλου τροχίλου (σκοτίας). επιστύλιο, το Η δοκός που ήταν τοποθετημένη πάνω από τους κίονες (στύλους) και ακριβώς πάνω από τα κιονόκρανα. Αρχικά το επιστύλιο κατασκευαζόταν από ξύλο, ενώ αργότερα ήταν λίθινο (πώρινο ή μαρμάρινο). Στους ναούς της Αρχαιότητας αποτελεί το κατώτατο τμήμα του θριγκού. θλαστός θριγκός, ο Θριγκός που προεξέχει και εισέχει ανά διαστήματα σχηματίζοντας έτσι ένα χαρακτηριστικά τεθλασμένο περίγραμμα. Εμφανίζεται κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο και υιοθετείται κυρίως στις εντυπωσιακές προσόψεις θεατρικών σκηνών και νυμφαίων. ιμάτιο, το Ορθογώνιο κομμάτι μάλλινου, κατά κανόνα, υφάσματος που το φορούσαν πάνω από το χιτώνα. Μπορούσε να τυλιχτεί με διάφορους τρόπους γύρω από τους ώμους και το σώμα και στερεωνόταν με ζώνη ή πόρπες. κορινθιακός ρυθμός, ο Αρχιτεκτονικός ρυθμός, ο πιο διακοσμητικός από τους αρχαίους ρυθμούς. Αναπτύχθηκε τον 4ο αι. π.χ. στην κυρίως Ελλάδα και αποτέλεσε τον πιο διαδεδομένο ρυθμό κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο. Διαφέρει ελάχιστα από τον ιωνικό, διατηρώντας παραπλήσιες αναλογίες με αυτόν. Ο κίονάς του εμφανίζει τις ίδιες ραβδώσεις, στέφεται όμως από εντελώς διαφορετικό κιονόκρανο, το οποίο αποτελείται από κάλαθο επενδεδυμένη εξωτερικά με τρεις σειρές πλαστικού φυτικού διάκοσμου. Οι δύο κατώτερες επάλληλες σειρές αναπαριστούν φύλλα ακάνθου, ενώ η ανώτερη σειρά περιλαμβάνει τέσσερις έλικες, τοποθετημένες συμμετρικά ανά δύο. Από αυτές, οι δύο ακραίες έχουν μεγαλύτερο ύψος, προεξέχουν κατά τη διαγώνιο και υποστηρίζουν την προέχουσα γωνία του άβακα, ενώ οι μεσαίες κάμπτονται προς τον κεντρικό άξονα του κίονα. Ο θριγκός στον κορινθιακό ρυθμό είναι όμοιος με τον ιωνικό. κυμάτιο, το Διακοσμητικό μέλος μιας επιφάνειας με καμπύλη διατομή. Το κυμάτιο προορίζεται να χωρίσει ή να τονίσει δύο επιφάνειες. Στην αρχιτεκτονική της Αρχαιότητας ανάλογα με τη διατομή και τη διακόσμησή τους τα κυμάτια διακρίνονται σε δωρικά, ιωνικά και λέσβια. οινοχόη, η Από τις λέξεις «οίνος» και «χέω». Ωοειδής κανάτα κρασιού με μία λαβή, συνήθως ψηλότερη του πλάτους της. Έχουν διακριθεί 10 τύποι βάσει διαφοροποιήσεων στο προφίλ, το στόμιο και τη μορφή της λαβής του αγγείου. πρόπυλο, το Μνημειακή αρχιτεκτονική διαμόρφωση στην είσοδο ενός ιερού ή ενός οικοδομικού συγκροτήματος. Τρίτωνες, οι Θαλάσσιες θεότητες που ανήκουν στην ακολουθία του Ποσειδώνα. Το επάνω μέρος του κορμού τους είναι ανδρικό, αλλά το κάτω έχει τη μορφή ψαριού. Συνήθως απεικονίζονται να φυσούν μέσα σε κοχύλια που τα χρησιμοποιούν ως σάλπιγγες. χιτών, ο Τύπος ενδύματος που αποτελείται από τετράγωνο μάλλινο ύφασμα το οποίο ράβεται στις δύο πλευρές του. Δημιουργήθηκε στις 20/1/2017 Σελίδα 6/6