ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ 1
ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ Τήξεις σπορίων αρτιφύτρων Ητήξητωναρτιφύρωντωνδασικώνφυτώριων είναι μια παγκόσμια γνωστή ασθένεια. Προκαλεί ζημιές στα σπορεία κωνοφόρων κυρίως της Πεύκης Και ελάτης και λιγότερο στα υπόλοιπα κωνοφόρα και πλατύφυλλα. 2
Τήξεις σπορίων αρτιφύτρων Προφυτρωτικές: τήξη μέσα στο έδαφος Μεταφυτρωτικές: τήξη μετά την εμφάνιση των αρτιφύτρων στην επιφάνεια του εδάφους Αίτιο: Μύκητες των γενών Pythium, Fusarium κλπ. 3
Παράγοντες: -Υγρασία -Θερμοκρασία -Συνθήκες φύτρωσης σπόρων (ph εδάφους, υγρασία εδάφους, φύση εδάφους) Μέτρα: -Εγκατάσταση φυτωρίων σε μη αλκαλικά εδάφη, καλά στραγγιζόμενα, μη συνεκτικά -Εμπλουτισμός εδάφους με οργανική ουσία -Σποράνωρίςτηνάνοιξηήτοφθινόπωρο -Μυκητοκτόνα 4
Συμπτώματα-Σημεία Ασθενειών ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Συμπτώματα σχετικά με την ανάπτυξη του φυτού Υπερτροφίες ή Γιγαντισμοί Ατροφίες ή Νανισμοί Παραμορφώσεις (Βραχυγονάτωση/Δεσμίωση/Σκούπα μάγισσας/καρούλιασμα/κατσάρωμα) Συμπτώματα σχετικά με την μεταβολή χρώματος Χλώρωση Εκχλοίωση Κιτρίνισμα Μολύβδωση/Αργύρωση Κηλιδώσεις 5
Συμπτώματα που προκαλούνται από διαταραχές στο ισοζύγιο του νερού Μαρασμός Ξήρανση Συμπτώματα που σχετίζονται με νέκρωση κυττάρωναποσύνθεση ιστών/οργάνων Νεκρώσεις (Λόγω δράσης τοξινών) Σήψεις (Λόγω δράσης ενζύμων) Εκκρίσεις ουσιών Κομμίωση Ρητίνωση Μελάνωση Πτώση φυτικών οργάνων 6
ΣΗΜΕΙΑ Εξανθήσεις: Μυκήλια/καρποφορίες σαν χνούδι Στίγματα: Καρποφορίες καστανές/μαύρες σε αλλοιωμένους/νεκρούς ιστούς Μανιτάρια: Καρποφορίες Βασιδιομυκήτων/Ασκομυκήτων Ριζόμορφα: Μυκηλιακοί σχηματισμοί μαύροι/καφέ σαν κορδόνια Μυκηλιακές πλάκες: Στρώματα μυκηλιακών υφών Σκληρώτια: Σκληρά σωμάτια μελανού χρώματος ακανόνιστου/σφαιρικού σχήματος, χρησιμεύουν για την επιβίωση του μύκητα σε αντίξοες συνθήκες 7
8
9
10
Gryllotalpa gryllotalpa 11
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΔΑΣΙΚΑ ΕΝΤΟΜΑ των ριζών 1. Gryllotalpa gryllotalpa Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 35 50mm, καστανό, μπροστινά πόδια πλατιά, ισχυρά, με οδοντωτή κνήμη (σκαπτικός τύπος). Βιολογία: Απαντάται σε αγρούς, κήπους, φυτώρια κλπ. Ζει αποκλειστικά στο έδαφος. Βλάβες: Τρώει ή πληγώνει τις ρίζες διαφόρων γεωργικών και δασικών φυτών, προκαλώντας την νέκρωση. Καταπολέμηση: Συνίσταται συλλογή και καταστροφή των εντόμωνκαιτωνφωλιώνωοτοκίας. Χρήση παγίδων και τέλος χρήση 12 εντομοκτόνων.
Έντομα ριζών 2. Polyphylla fullo Περιγραφή εξάπλωση: Τα ενήλικα έχουν μήκος 25 40 χιλ. και χρώμα σκούρο καφέ με λευκές κηλίδες. Βιολογία: Τα ενήλικα εμφανίζονται τους μήνες Ιούνιο Αύγουστο και τρέφονται με βελόνες Πεύκης και φύλλα διαφόρων πλατύφυλλων. Βλάβες: Το φάγωμα των ενήλικων στο φύλλωμα των δέντρων είναι μικρής σημασίας, σε αντίθεση με αυτό των προνύμφων στις ρίζες. Καταπολέμηση: Χρήση εντομοκτόνων εδάφους Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 13
Ασθένειες Ριζών Σηψιρριζία Armillaria mellea Ο μύκητας Armillaria mellea είναι αρκετά συνηθισμένος στην Ελλάδα. Προσβάλλει πολλά γεωργικά φυτά όπως αμπέλια κλπ. Η σήψη των ριζών, η σήψητουβασικούκορμοτεμαχίουήη νέκρωση των δέντρων εξαρτώνται από την ευπάθεια του ξενιστή, το είδος και τη μορφή της συστάδας, τα χαρακτηριστικά της μόλυνσης, το περιβάλλον και την ποικιλία του μύκητα. 14
Συμπτώματα: Σηψιρριζία Armillaria mellea Μείωση ικανότητας αύξησης-ξήρανση φύλλων-πτώση-νέκρωση κλαδιώντέλεια νέκρωση Λευκές μυκηλιακές πλάκες (βεντάλια) μεταξύ φλοιού-ξύλου σε ρίζες/ριζ. κόμβο Σε προχωρημένο στάδια καφέ/μαύρα ριζόμορφα-εκτείνονται στο έδαφοςπροσβολή γειτονικών ριζών Στακωνοφόραέκκρισηρητίνης Μέτρα: Χρήση ανθεκτικών ειδών/καλά αυξανόμενες συστάδες/λίπανση/μικτές συστάδες Καταστροφή καρποφοριών/απομάκρυνση προσβεβλ. ριζώνπρέμνων/σκάψιμο γύρω από τα προσβεβλ. άτομα Χημική καταπολέμηση 15
Μυκηλιακές πλάκες σε φλοιό κορμού 16
Συμπτώματα σηψιρριζίας 17
18
19
20
Παθογόνο αίτιο και συνθήκες ανάπτυξης. Ο Armillaria mellea ζει σαπροφυτικά στις ρίζες νεκρών δέντρων ή σε πρέμνα. Ζει σε εδάφη όξινα και βασικά. Προσβολή γίνεται κυρίως με τα ριζόμορφα, που αυξάνουν στο έδαφος. 21
Δασοκομικά μέτρα Ο μύκητας προσβάλλει δένδρα που υποφέρουν πρωτογενώς από άλλες αιτίες όπως ξηρασία, πλημμύρες, προσβολές φύλλων ή βελόνων από έντομα και ασθένειες, ρύπανση ατμόσφαιρας κλπ. Ο Δασοπόνος πρέπει να στη πράξη να διατηρεί συστάδες που αυξάνουν καλά. (Λιπάνσεις) Με τις λιπάνσεις έχουμε αυξημένες συστάδες όχι όμως και λιγότερο προσβεβλημένα δένδρα, μάλιστα το Κάλλιο φαίνεται να προκαλεί αύξηση της ανθεκτικότητας. 22
Χημική καταπολέμηση Λιπάνσεις με K φαίνεται να προκαλεί αύξηση της ανθεκτικότητας (Rykowski 1984). Μεθυλικό βρώμιο, θειικός χαλκός, ασβέστης 23
Σηψιρριζία του Fomitopsis annosus Ο μύκητας αυτός προκαλεί σηψιρριζία που είναι κοινή και σοβαρή ασθένεια στην Ευρώπη. Προκαλεί νέκρωση δένδρων, όπως κόκκινη σήψη του ξύλου. Συμπτώματα Νέκρωση νέων δένδρων που φαινομενικά είναι ανεξήγητη. Στον ριζικό κόμβο και μεταξύ φλοιού και ξύλου παρατηρούμε λεπτές, σαν χαρτί, μυκηλιακές πλάκες. 24
Fomitopsis annosus 25
Δασοκομικά μέτρα Λαμβάνεται υπόψη η κατάλληλη εποχή υλοτομίας Χρήση μυκητοκτόνων Καταπολέμηση 26
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΟΥ 27
Καρκίνος του κυπαρισσιού Αίτιο: Seiridium cardinale Προσβάλλει ζωντανό φλοιό και κάμβιο Συμπτώματα: Ξήρανση τρυφερών βλαστών Τοπικές νεκρώσεις Σχίσιμο φλοιού-έκκριση ρητίνης Μαύρα ακέρβουλα στον φλοιό Βιοοικολογία του μύκητα: Θερμοκρασιακό εύρος αντοχής 6-35 ο C Άριστο ανάπτυξης 25-26 ο C Διασπορά κονιδίων με βροχή, πουλιά, έντομα, κτλ. 28
Ευαισθησία: C.macrocarpa, Cupressocyparis leylandii, C. sempervirens Ανθεκτικό: C. arizonica Μέτρα: Υλοτομία προσβεβλημένων και καύση τους Αφαίρεση προσβεβλημένων ιστών και απολύμανση πληγής 2 ψεκασμοί την άνοιξη με οξυχλωριούχο χαλκό σε διάστημα 1 μηνός και 1 το φθινόπωρο Χρήση των ανθεκτικών ειδών 29
30
31
32
33
34
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑΔΑΣΙΚΑΕΝΤΟΜΑ Έντομα Κυπαρισσιού 1. Phloeosinus armatus Ενήλικο και εικόνα προσβολής τού Phloeosinus armatus σε κορμό κυπαρισσιού. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα Περιγραφή εξάπλωση: Τα ενήλικα έχουν χρώμα καστανοκόκκινα έως καστανόμαυρο και μήκος 4-4,5 χιλ. Βιολογία: Έχει 2 γενεές με περιόδους πτήσης Απρίλιο- Μάιο. Είδος μονογαμικό, και το θηλυκό της κάθε οικογένειας ανοίγει στοές ωοτοκίας παράλληλες με τον άξονα του δέντρου. Βλάβες: Προσβάλλει τον κορμό και τα κλαδιά εξασθενημένων δέντρων. Νέκρωση και πτώση βλαστών. 35
Έντομα κυπαρισσιού Καταπολέμηση: Απομάκρυνση κλαδιών ήδέντρωνπουέχουν προσβληθεί. Ψεκασμοί. Παγίδες στα κλαδιά, τα οποί κόβονται, τοποθετούνται σε σωρούς και καίγονται μετά την προσβολή. Στοά ωοτοκίας τού P. armatus με ενήλικα, αβγά και προνύμφες. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 36
Φάγωμα ωρίμανσης τού Phloeosinus. armatus. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 37
Έντομα Κυπαρισσιού 2. Buprestis cupressi. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 22-28 χιλ. και κυανομαύρο με δύο καστανοκόκκινες κηλίδες στο μπροστινό μέρος κάθε ελύτρου. Βιολογία: Τα ενήλικα πετούν τον Μάιο Ιούνιο και τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά τους σε σχισμές του φλοιού. Ο βιολογικός κύκλος ολοκληρώνεται σε 2-4 έτη. Βλάβες: Προσβάλλει κορμό και κλαδιά, τα οποία συνήθως διακρίνονται από την έντονη ροή ρητίνης. Buprestis cupressi. Προκαλεί νέκρωση των δέντρων. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 38
Έντομα Κυπαρισσιού Καταπολέμηση: Αποφυγή χρήσης κυπαρισσιού σε πολύ υποβαθμισμένα περιβάλλοντα και απομάκρυνση δέντρων που έχουν προσβληθεί. Προνυμφικές στοές τού Buprestis cupressi σε εγκάρσια τομή κορμού. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 39
Έντομα Κυπαρισσιού Οπές εξόδου ενήλικων τού Buprestis cupressi. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 40
Έντομα Κυπαρισσιού Εκροή ρητίνης σε προσβεβλημένο από το B. cupressi κυπαρίσσι. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 41
Έντομα Κυπαρισσιού 3. Pseudococcyx tessulatana. Pseudococcyx tessulatana. Περιγραφή εξάπλωση: Το ενήλικο έχει άνοιγμα πτερυγίων 18-20 χιλ. Οι μπροστινές πτέρυγες είναι ωχροκαστανές με σκουρόχρωμες εγκάρσιες γραμμές. Βιολογία: Έχει 2-3 γενεές με κύριες περιόδους πτήσης Απρίλιο-Μάιο ή πρώτη Ιούλιο-Αύγουστο η δεύτερη και Σεπτέμβριο-ΟκτώβριοηΤρίτη. Τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά στην επιφάνεια των κώνων και οι προνύμφες εισέρχονται στο εσωτερικό τους, όπου τρέφονται κυρίως με σπόρους. Βλάβες: Καταστροφή των κώνων Καταπολέμηση: Χρήση εντομοκτόνων, παγίδες, φερομονικές παγίδες. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 42
Έντομα Κυπαρρισσιού 3. Pseudococcyx tessulatana. Προνύμφη τού Pseudococcyx tessulatana. Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα Υγιής και προσβεβλημένοι από το P. tessulatana κώνοι κυπαρισσιού. 43
Έντομα Κυπαρισσιού Βομβύκιο τού Pseudococcyx tessulatana μετά την έξοδο του ενήλικου Πηγή: Δασική Εντομολογία Στέφανου Μαρκάλα 44