Κολίτση Φιλοθέη ΠΛΑΝΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΚΣΕ 1. Θέµα της ενότητας Αναφέρετε το γνωστικό αντικείµενο της ενότητας, τη σχέση της µε το ΑΠΣ και το υλικό του ΚΣΕ. Ποιες ήταν οι κυριότερες νέες γνώσεις που διαπραγµατεύθηκε ο επιµορφωτής και οι επιµορφούµενοι; Γνωστικό αντικείµενο της ενότητας είναι η παρουσίαση του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος «Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσα (http://www.greek-language.gr), όπου υπάρχει πλούσιο υποστηρικτικό υλικό για τη διδασκαλία όλων των γλωσσικών µαθηµάτων (Νεοελληνική Γλώσσα, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία, Νεοελληνική Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία) καθώς και ποικίλες δυνατότητες αξιοποίησης των Λεξικών στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η ενότητα αυτή έχει σχέση µε το ΑΠΣ και εντάσσεται στην Ενότητα 4 του ειδικού µέρους του επιµορφωτικού υλικού του ΚΣΕ, µε θέµα: «Χρήση λογισµικών ειδικότητας για την αξιοποίησή τους στη διδασκαλία και τη µάθηση». Η κυριότερη νέα γνώση της ενότητας αυτής ήταν: η αξιοποίηση ενός ανοιχτού ηλεκτρονικού περιβάλλοντος, όπως αυτό της «Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα» στη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. 2. Επίπεδο επιµορφούµενων Ήταν προσαρµοσµένο το µάθηµα στο επίπεδο των επιµορφούµενων; ιέκρινες διαφορετικά επίπεδα επιµορφούµενων ως προς την χρήση ΤΠΕ; ιέκρινες κάποιες παρανοήσεις από του επιµορφούµενους; Το µάθηµα σε γενικές γραµµές ήταν προσαρµοσµένο στο επίπεδο των επιµορφούµενων. Η επιµορφώτρια είχε την εποπτεία της τάξης και πρόσφερε τη βοήθειά της σε όποιον το ζητούσε. Ωστόσο, το επίπεδο των επιµορφούµενων ως προς τη χρήση των ΤΠΕ ήταν διαφορετικό. Περίπου το 1/3 των επιµορφούµενων χρειαζόταν τη βοήθεια και την καθοδήγηση της επιµορφώτριας, προκειµένου να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητες που τους ανέθετε. Και ενώ όλες οι επιµορφούµενες (σηµειωτέον ότι ήταν όλες γυναίκες) παρακολουθούσαν το µάθηµα, η καθεµιά βέβαια µε τον δικό της ρυθµό, µία επιµορφούµενη αφιέρωσε το µεγαλύτερο µέρος του
χρόνου της σε περιήγηση ιστοσελίδων που δεν είχαν καµία σχέση µε το περιεχόµενο του µαθήµατος. 3. Στόχοι Γράψτε ποιοι ήταν οι στόχοι της διδασκαλίας όλης της ενότητας 2 Εξοικείωση των επιµορφούµενων µε ανοιχτά ηλεκτρονικά περιβάλλοντα µάθησης, ώστε να µπορούν στη συνέχεια να τα αξιοποιήσουν στη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων. Ειδικότερα, εξοικείωση µε το ανοιχτό µαθησιακό περιβάλλον «Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» και ανάπτυξη δεξιοτήτων στη χρήση του (Νέος Γραµµατισµός). Σύνδεση των ΤΠΕ µε τις νέες µορφές γραµµατισµού 4. Υλικοτεχνική υποδοµή Χρησιµοποιήθηκαν και επιπλέον ψηφιακοί πόροι εκτός από τους εγκατεστηµένους στο ΚΣΕ; Το µάθηµα ξεκίνησε µε προβολή βίντεο, το οποίο είχε δηµιουργήσει µία επιµορφούµενη (επρόκειτο για άσκηση που της είχε ανατεθεί σε προηγούµενο µάθηµα), µε θέµα τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στη συνέχεια ακολούθησε προβολή παρουσίασης, που είχε δηµιουργήσει η επιµορφώτρια, και η οποία περιείχε τα βασικά σηµεία της ενότητας. Έγινε πλοήγηση στο ανοιχτό περιβάλλον «Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» Χρησιµοποιήθηκε το ιστολόγιο της επιµορφώτριας 5. Οργάνωση του τµήµατος Αναφέρετε πως ήταν οργανωµένο το τµήµα κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας και αν συµµετείχαν οι επιµορφούµενοι στη χρήση των ψηφιακών πόρων. Κατά τη διάρκεια του µαθήµατος ανατέθηκαν στους επιµορφούµενους δραστηριότητες κατά το πλείστον ατοµικές. Υπήρξε βέβαια και προσπάθεια να εργαστούν οι επιµορφούµενοι σε οµάδες, αλλά η ανταπόκριση εκ µέρους τους δεν ήταν µεγάλη, ενδεχοµένως λόγω της κόπωσης που είχαν, από το πρωινό διδακτικό τους έργο στο σχολείο. Ωστόσο, οι επιµορφούµενοι συµµετείχαν στη χρήση των ψηφιακών πόρων και προσπαθούσαν να (παρ)ακολουθήσουν τις οδηγίες της επιµορφώτριας.
6. ιδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές Αναφέρετε και σχολιάστε τις βασικές διδακτικές προσεγγίσεις και τεχνικές που εφαρµόσθηκαν, τη σχέση τους µε τις σύγχρονες θεωρίες για τη διδασκαλία σε αυτή τη γνωστική περιοχή και τις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων. Αιτιολογείστε. Στο µεγαλύτερο µέρος του µαθήµατος χρησιµοποιήθηκε η παραδοσιακή, δασκαλοκεντρική (µετωπική) διδασκαλία. Όπως αναφέρθηκε και προηγουµένως οι δραστηριότητες που ανατέθηκαν στους επιµορφούµενους ήταν κυρίως ατοµικές και δε χρησιµοποιήθηκε καθόλου η οµαδοσυνεργατική µέθοδος, παρόλο που έγινε κάποια προσπάθεια από την επιµορφώτρια να δηµιουργηθούν οµάδες εργασίας. Η συγκεκριµένη µεθοδολογική επιλογή ενδεχοµένως να οφείλεται αφενός στο δύσκολο ηµερήσιο πρόγραµµα των επιµορφούµενων, που κατά τη διάρκεια του σεµιναρίου εξακολουθούν να βαρύνονται µε το πλήρες διδακτικό ωράριο στα σχολεία τους και αφετέρου στη συγκεκριµένη ύλη που πρέπει να διδαχθεί στο ΚΣΕ. Επιπλέον, δε χρησιµοποιήθηκε η διερευνητική-ανακαλυπτική µέθοδος, εφόσον κατά τη διάρκεια του µαθήµατος υπήρχε κυρίως παρουσίαση του υλικού από την επιµορφώτρια, η οποία βέβαια απαντούσε µε προθυµία σε όλες τις ερωτήσεις των επιµορφούµενων. Τέλος, δε φάνηκε να αξιοποιήθηκαν οι βασικές αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων, όσον αφορά τη συνδιαµόρφωση της ύλης, εφόσον η επιµορφώτρια είχε επακριβώς προγραµµατίσει τι θα διδάξει. Βέβαια, σε κάποιες ερωτήσεις, εκτός ύλης, που τέθηκαν δόθηκαν απαντήσεις, οπότε άνοιξε η συζήτηση και προς τα ενδιαφέροντα ή τις ανάγκες των επιµορφούµενων. 7. Περιγραφή της διδακτικής διαδικασίας Περιγράψτε µε σαφήνεια την εισαγωγή και την εξέλιξη της διδακτικής διαδικασίας, τις ενέργειες του επιµορφωτή, τη σχέση τους µε τις ενέργειες των επιµορφούµενων, τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, τη συµµετοχή των επιµορφούµενων, τις δυσκολίες τους. 3 Έναρξη του µαθήµατος µε παρουσίαση βίντεο, που δηµιούργησε µία επιµορφούµενη, µε θέµα τη Μικρασιατική Καταστροφή. Απουσία αφόρµησης Προβολή Παρουσίασης της επιµορφώτριας µε θέµα την αξιοποίηση των εκπαιδευτικών λογισµικών στη διδασκαλία του γνωστικού αντικειµένου.
4 Εισαγωγή και πλοήγηση στο ανοιχτό ηλεκτρονικό περιβάλλον «Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Περιήγηση στα Ηλεκτρονικά Λεξικά της Πύλης, στα Σώµατα Κειµένων, στο Συµφραστικό Πίνακα για τη Νεοελληνική Γλώσσα Πιθανές δραστηριότητες και ασκήσεις που θα µπορούσαν να ανατεθούν σε µαθητές κατά τη διδασκαλία ενός σεναρίου µαθήµατος, οι οποίες αξιοποιούν την «Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας» Παρουσίαση και σχολιασµός του κειµένου του κ., Κουτσογιάννη «Τα τρία Σενάρια του Κουτσογιάννη». Οι επιµορφούµενοι συµµετείχαν στις επί το πλείστον ατοµικές δραστηριότητες που τους ανατέθηκαν, µέσω των οποίων εξοικειώθηκαν στη χρήση της «Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα». Οι δυσκολίες που αντιµετώπισαν κάποιοι από αυτούς έχουν να κάνουν µε τον µικρό βαθµό εξοικείωσής τους στη χρήση ΤΠΕ. 8. Ενδιαφέρον Αναφέρετε και αιτιολογείστε αν υπήρχε ενδιαφέρον από τους επιµορφούµενους Από την πλευρά των επιµορφούµενων υπήρχε ενδιαφέρον και ανταπόκριση στο µάθηµα, πράγµα που φαίνεται από τη συµµετοχή τους στις διάφορες δραστηριότητες. Ήταν εµφανές ότι το αντικείµενο του µαθήµατος τους φάνηκε χρήσιµο και αξιοποιήσιµο στο εκπαιδευτικό τους έργο. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε η στάση µιας επιµορφούµενης, η οποία δε συµµετείχε στις δραστηριότητες της οµάδας και καθ όλη τη διάρκεια του σεµιναρίου επισκεπτόταν ιστοσελίδες εντελώς άσχετες προς το περιεχόµενο του µαθήµατος. Ίσως αξίζει να επισηµανθεί το γεγονός ότι η επιµορφώτρια δεν της έκανε καµία παρατήρηση σε όλη τη διάρκεια του µαθήµατος. 9. Συµπεράσµατα Αναφέρετε και αιτιολογείστε, θετικά και προβληµατικά στοιχεία. Συµπερασµατικά πως πιστεύετε ότι υλοποιήθηκε η διδακτική διαδικασία; Είναι προφανές ότι οι εκπαιδευτικοί που παρακολουθούν ένα τέτοιο σεµινάριο επιµόρφωσης είναι άνθρωποι ευαισθητοποιηµένοι απέναντι στις ανάγκες της εποχής µας και έχουν µεράκι για τη δουλειά τους. Έτσι,
κάποιος µπορούσε να διακρίνει ένα γενικότερο θετικό κλίµα (αντίστιξη στο ζοφερό κλίµα των ηµερών µας), που πήγαζε από την επιθυµία των εκπαιδευτικών να βελτιωθούν οι ίδιοι στη δουλειά τους και να συντελέσουν στη δηµιουργία ενός καλύτερου σχολείου. Επιπλέον, υπήρχε πνεύµα συνεργασίας και καλής διάθεσης και µια καλή σχέση µε την επιµορφώτρια. Θετικό στοιχείο ήταν επίσης η πολύ καλή υλικο-τεχνική οικοδοµή του εργαστηρίου, όπου λαµβάνει χώρα το επιµορφωτικό αυτό σεµινάριο. Έτσι, σε γενικές γραµµές η διδακτική διαδικασία εξελίχθηκε οµαλά. Ωστόσο, µια παρατήρηση που θα µπορούσε κάποιος να κάνει είναι η εξής: παρά το θετικό κλίµα και την καλή διάθεση όλων, νοµίζω αυτό που έλειπε ήταν µια σπίθα δηµιουργίας. Όλα ήταν αναµενόµενα και προβλέψιµα και παρά το ειλικρινές ενδιαφέρον των επιµορφούµενων δεν υπήρχε σε µεγάλο βαθµό ενεργός δραστηριοποίηση εκ µέρους τους στην όλη διαδικασία. 10. Προτάσεις ιατυπώστε προτάσεις βελτίωσης της διδακτικής διαδικασίας, που θα τις εφαρµόζατε ως επιµορφωτής. Ως επιµορφωτής για τη βελτίωση της διδακτικής διαδικασίας Θα φρόντιζα για το άνοιγµα και το κλείσιµο του µαθήµατός µου. Θα προσπαθούσα να ενσωµατώσω την ανακαλυπτικήδιερευνητική µέθοδο, ώστε να δραστηριοποιηθούν περισσότερο οι επιµορφούµενοι και να εµπλακούν αµεσότερα και αποτελεσµατικότερα στη διαδικασία. Θα προσπαθούσα να αξιοποιήσω περισσότερο οµαδικές δραστηριότητες και όχι ατοµικές. Θα προσπαθούσα επίσης να ενσωµατώσω κάποιες αρχές της Εκπαίδευσης Ενηλίκων, όπως συν-διαµόρφωση του περιεχοµένου του σεµιναρίου µε βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του τµήµατος, λαµβάνοντας φυσικά υπόψη µου την ύλη που θα έπρεπε να διδάξω. Τέλος, θα προσπαθούσα να αξιοποιήσω τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (δεξιότητες, γνώσεις κλπ) των επιµορφούµενων προς όφελος της οµάδας, έτσι ώστε η οµάδα να λειτουργεί δυναµικά σαν ζωντανός οργανισµός, όπου ο καθένας προσφέρει και ταυτόχρονα δέχεται από τους υπόλοιπους νέα στοιχεία, µια έµπρακτη και σύγχρονη εφαρµογή της αλληλοδιδακτικής µεθόδου, στο πλαίσιο µιας κοινωνικοπολιτισµκής θεώρησης της µάθησης. Τέλος, θα έδινα έµφαση στον κριτικό γραµµατισµό. 5
6