Οι νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία της δια βίου µάθησης: Η επιµόρφωση των εκπαιδευτών της οµογένειας στο πλαίσιο του προγράµµατος «Παιδεία Οµογενών» Παναγιώτης Αναστασιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής ια βίου και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήµιο Κρήτης Ηράκλειο 30/06/2014
1. Η σηµασία και ο ρόλος της ΒΜ (1/2) Σε µια εποχή που τα πάντα µεταβάλλονται µε απίστευτη ταχύτητα η συνεχής ανανέωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των πολιτών αποτελούν προϋπόθεση για την αρµονική τους ένταξη στο νέο κοινωνικό οικονοµικό και τεχνολογικό περιβάλλον Όµως παρά το γεγονός ότι στις οικονοµικά αναπτυγµένες χώρες η ια Βίου Μάθηση αναγνωρίζεται πλέον ως µια από τις σηµαντικότερες προτεραιότητες,
Η σηµασία και ο ρόλος της ΒΜ (2/2) η πραγµατικότητα υπολείπεται σηµαντικά των διακηρυγµένων θέσεων. Γιατί συµβαίνει κάτι τέτοιο; Ποιοι είναι οι παράγοντες που δυσχεραίνουν την πρόσβαση ευρύτερων πληθυσµιακών οµάδων στην εποχή της ια Βίου Μάθησης; Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση µε την χρήση των νέων τεχνολογιών, µπορεί να συµβάλει στην άρση αυτών των εµποδίων ή θα έχει σαν αποτέλεσµα την δηµιουργία ενός νέου ψηφιακού δυϊσµού; Με ποιους τρόπους µπορούµε να συµβάλλουµε στην άρση των συνεπειών του ψηφιακού δυϊσµού για τους µετανάστες της περιφέρειας Κρήτης?
2. Ποιοι Παράγοντες Εµποδίζουν την ΒΜ? Προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι ενήλικες εκπαιδευόµενοι: Η έλλειψη χρόνου (Comings, Parella, & Soricone, 1999), οι απαιτήσεις της εργασίας τους (Anderson, 1985), η επίβλεψη και η φροντίδα των παιδιών, οι µεταβολές στην οικογενειακή τους κατάσταση (Kerka, 1995), τα οικονοµικά προβλήµατα (Woodley & Parlett, 1983), προηγούµενες µη επιτυχηµένες εκπαιδευτικές εµπειρίες κλπ η χαµηλή αυτοεκτίµηση και ο φόβος της αποτυχίας (Darkenwald & Merriam,1982; Kerka 1986, and Garland 1993). Σύµφωνα µε τον Longworth, (2003) καταγράφονται πέντε κατηγορίες εµποδίων: 1. ιανοητικά Πνευµατικά Εµπόδια: Έλλειψη Κουλτούρας µάθησης στην οικογένεια ή στο κοινωνικό περιβάλλον, έλλειψη φιλοδοξιών και αυτοπεποίθησης, χαµηλή αυτοεκτίµηση, αρνητικές εµπειρίες µάθησης κλπ. 2. Οικονοµικά Εµπόδια: Έλλειψη οικονοµικών πόρων για κάλυψη διδάκτρων κλπ. 3. υσκολίες Πρόσβασης: Απόσταση από τον χώρο µάθησης, έλλειψη χρόνου, ψηφιακός αναλφαβητισµός 4. Έλλειψη Εκπαιδευτικού υλικού σχεδιασµένο µε βάση τις ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευόµενων. 5. Έλλειψη Συµβουλευτικών Υπηρεσιών οι οποίες θα ενηµερώνουν, θα ενθαρρύνουν, θα υποκινούν και θα υποστηρίζουν τον ενήλικο εκπαιδευόµενο
3. Ένας νέος δυϊσµός προ των θυρών Η πρόσβαση ευρύτερων πληθυσµιακών οµάδων στη νέα ψηφιακή εποχή δεν πρέπει να θεωρείται αυτονόητη. Ευρύτερες κοινωνικές οµάδες αντιµετωπίζουν σηµαντικά προβλήµατα στην προσπάθεια τους να αποκωδικοποιήσουν τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της νέας εποχής. Στη σηµερινή εποχή αναδύεται µε ιδιαίτερη ένταση το φαινόµενο του «ψηφιακού δυϊσµού» (Oxford English Dictionary Online, 2004).. το οποίο αναφέρεται σε ένα νέο τύπο διαχωρισµού µεταξύ των ανθρώπων µε κριτήριο την δυνατότητα/ικανότητα πρόσβασης σε τεχνολογικά µέσα, τηλεπικοινωνιακές υποδοµές και προηγµένες υπηρεσίες υψηλής προστιθέµενης αξίας (Kling, 1999a Castells 2001; Kirkman et all 2002). Το 1999, η κυβέρνηση των Η.Π.Α δηµοσίευσε µια µελέτη σύµφωνα µε την οποία ο νέος διαχωρισµός έγκειται στην ύπαρξη µιας οµάδας ανθρώπων οι οποίοι έχουν πρόσβαση στην ψηφιακή πληροφορία και των υπόλοιπων οι οποίοι θεωρούνται «πληροφοριοπτωχοί» (US Department of Commerce, 1999). Ο Ψηφιακός υϊσµός διαχέεται ανάµεσα σε: κοινωνικές οµάδες-κοινωνικός δυϊσµός-, γεωγραφικές περιοχές -πλανητικός δυϊσµός-, αλλά και δυνατότητες συµµετοχής στα κοινά -δηµοκρατικός δυϊσµός- (Norris, 2001).
.Ψηφιακός υισµός Fixed broadband Internet subscriptions in 2012 as a percentage of a country's population Source: International Telecommunications Union
Ψηφιακός υισµός Internet users per 100 inhabitants Source: International Telecommunications Union. [50][51]
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
Ψηφιακός υισµός Πηγή: Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας
Ψηφιακός υισµός Πηγή: Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας
Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός 2005-2008
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
.Ψηφιακός υισµός
4. Η ΒΜ µπορεί να καταπολεµήσει τον Ψηφιακό υϊσµό; Ναιαλλά αλλά µε προϋποθέσεις.. Σηµαντικός ο ρόλος της ΕξΑΕ και των Νέων Τεχνολογιών
Ψηφιακός υϊσµός ΕξΑΕ και ΒΜ Ενήλικος Εκπαιδευµένος Βιώµατα - Εµπειρίες Φύλο - Εθνικότητα Προσωπικότητα ιανοητικό Επίπεδο Προσωπικά Χαρακτηριστικά Κοινωνικά Χαρακτηριστικά Ηλικία Μορφωτικό Επίπεδο Στυλ Μάθησης Οικονοµικό Επίπεδο Ανάγκες Στόχοι Σχέδιο Μάθησης Ψηφιακός υϊσµός Νέες Τεχνολογίες και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση
Επίπεδα Πρόσβασης στην Ψηφιακή Εποχή Κοινότητες Ενδιαφέροντος Συνεργατικά Περιβάλλοντα ιαµοίραση γνώσης Χρήση Προηγµένων Υπηρεσιών Υψηλής Προστιθέµενης Αξίας (Εργασία, Εκπαίδευση, Συναλλαγές) Αναζήτηση- Οργάνωση ιαχείριση -Παραγωγή Πληροφοριών / Επικοινωνία/ ιασκέδαση Ψυχαγωγία Πρόσβαση σε ίκτυα (Μέσα, Υποδοµές, Γνώσεις, εξιότητες) Η Πυραµίδα της Ψηφιακής Πρόσβασης (Αναστασιάδης, 2006)
Ποια η Συµβολή των Νέων Τεχνολογιών και της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης? Οι νέες τεχνολογίες θα δώσουν ιδιαίτερη ώθηση στην εκπαίδευση και στην ΒΜ (Pickering 1995, Gilliver et al. 1998,Ράπτης 2004, Αναστασιάδης 2005). Αν όµως ασπαστούµε την τεχνολογική ντετερµινιστική θεώρηση των πραγµάτων και την προσέγγιση της ουδέτερης φύσης της τεχνολογίας, θα πρέπει και να αποδεχτούµε πως η περιοχή της ΒΜ που σήµερα οικοδοµούµε µε την χρήση των ΤΠΕ και της ΕξΑΕ δεν θα είναι φιλική σε ανθρώπους µε χαµηλό µορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο, άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας, γυναίκες, κάτοικους αγροτικών περιοχών κλπ. η ουδέτερη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, θα αναδιατάξει το φαινόµενο του ψηφιακού δυϊσµού και θα το προβάλλει πολλαπλασιαστικά στο χώρο της ΒΜ δηµιουργώντας νέα και ίσως πιο σύνθετα εµπόδια στην αρµονική ένταξη ευρύτερων κοινωνικών οµάδων στην Κοινωνία της Πληροφορίας.
5. Τι µπορούµε να κάνουµε; Οι τρεις Σχολές Σκέψεις Ο Τεχνολογικός Ντετερµινισµός Ο Κοινωνικός Ντετερµινισµός Η Σχολή της Κοινωνικής Πληροφορικής Η Σχολή της Κοινωνικής Πληροφορικής (Social Informatics)
Από την Θεωρία στην Πράξη 1/2 Με βάση την «Κοινωνική Συµφωνία» ο σχεδιασµός προγραµµάτων ΒΜ µε την µέθοδο της ΕξΑΕ για µια µεταβατική περίοδο θα πρέπει να απευθύνεται µε όρους ισοτιµίας σε τρεις βασικές πληθυσµιακές οµάδες µε κριτήριο την σχέση τους µε την τεχνολογία: 1. Πληθυσµιακές οµάδες οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση σε Η/Υ ή/και δεν διαθέτουν βασικές δεξιότητες Πληροφορικής (Πληθυσµιακή Οµάδα Α). Σε αυτή την περίπτωση υιοθετούνται οι παραδοσιακές µέθοδοι ΕξΑΕ 2. Πληθυσµιακές οµάδες οι οποίες διαθέτουν βασικές δεξιότητες πληροφορικής αλλά οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες του τόπου διαµονής τους, δεν τους επιτρέπουν ικανοποιητική πρόσβαση στο διαδίκτυο. (Πληθυσµιακή Οµάδα Β) Σε αυτή την περίπτωση προτείνεται η αξιοποίηση του Η/Υ ως µέσο διαµοίρασης του εκπαιδευτικού υλικού: το εκπαιδευτικό υλικό είναι ψηφιακό και τοποθετείται τοπικά στον Η/Υ των εκπαιδευόµενων ενώ η επικοινωνία γίνεται µε τα παραδοσιακά µέσα (βλ Πίνακα 2). 3. Πληθυσµιακές οµάδες οι οποίες διαθέτουν βασικές δεξιότητες πληροφορικής και έχουν ταχεία πρόσβαση στο διαδίκτυο (Πληθυσµιακή Οµάδα Γ). Σε αυτή την περίπτωση µπορούµε να αξιοποιήσουµε το σύνολο των δυνατοτήτων που µας δίνουν οι ΤΠΕ και οι αντίστοιχες µεθοδολογίες ΕξΑΕ
Από την Θεωρία στην Πράξη 2/2 Πληθυσµιακ ή Οµάδα Είδος ΕξΑΕ Εκπαιδευτικό υλικό Βιβλιογραφία Πρόσθετες Πηγές Επικοινωνία µε ιδάσκοντα και άλλους εκπαιδευόµενους Αξιολόγηση (Α) 1. Συµβατική Εκπαίδευση από Απόσταση Έντυπο Έντυπη κασέτες ήχου και Video Αλληλογραφία Τηλέφωνο Φαξ Γραπτές Εργασίες (Β) 2.Εκπαίδευση από απόσταση βασισµένη στον Η/Υ Ψηφιακό σε CD Ηλεκτρονική σε CD Αλληλογραφία Τηλέφωνο Φαξ Γραπτές Εργασίες (Γ) 3. Ολοκληρωµένο Περιβάλλον µάθησης από απόσταση στο ιαδίκτυο Ψηφιακό στο ιαδίκτυο Ηλεκτρονική + Πηγές στο διαδίκτυο + Ψηφιακή βιβλιοθήκη Mail Chat Forum Τηλεδιασκέψεις Εργασίες, Ηλεκτρονικές Μέθοδοι Αξιολόγησης
6. Το παράδειγµα επιµόρφωσης των οµογενών εκπαιδευτικών Dec 2005 Prof Damanakis (Greece) Audience in Melbourne (Australia) Course: General Pedagogy March 2006: Prof. Katsimali Audience in: Melbourne, Sydney & Adelaide (Australia) Course: Language
Το παράδειγµα επιµόρφωσης των οµογενών εκπαιδευτικών 2007 : Με σχολεία της Αµερικής 2009-2012 : Με σχολεία της Αµερικής και του Καναδά 2012-2014 : µε εκπαιδευτικούς βορείου ηµισφαρίρίου
Web Cast Live (1/2) http://webcast.ucnet.uoc.gr/
Web Cast Live (2/2)
Το περιβάλλον της ασύγχρονης Εκπαίδευσης Asynchronous Learning Environment http://elearn.edc.uoc.gr/paideia-omogenvn/
Τηλεδιασκέψεις ανάµεσα σε µαθητές από το Ρέθυµνο, την Πάφο και την Αδελαίδα
Συµπεράσµατα..1/2 Οι κοινωνικές οµάδες που έχουν πραγµατικά ανάγκη την ΒΜ δυσκολεύονται να αποκτήσουν την απαραίτητη πρόσβαση Ισχυρότερες κοινωνικές και µορφωτικές οµάδες αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα και βρίσκουν τρόπους ανανέωσης των γνώσεων και δεξιοτήτων τους Η ΕξΑΕ και οι νέες τεχνολογίες µπορούν να συµβάλλουν στην υλοποίηση του οράµατος της ΒΜ Ο Κίνδυνος του αναδυόµενου Ψηφιακού υϊσµού είναι προ των θυρών Η ανάληψη µιας νέας κοινωνικής συµφωνίας για την ΒΜ είναι αναγκαία για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής την άµβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων Τη πρόσβαση ευρύτερων πληθυσµιακών οµάδων στη νέα ψηφιακή εποχή
Συµπεράσµατα..2/2 Αρχές Σχεδιασµού Προηγµένες Τεχνολογίες ιαδικτύου Μικτά Συστήµατα ΕξΑΕ ΒΜ Λογισµικό Ανοιχτού Κώδικα Κοινωνική Συµφωνία Σχήµα 3: Νέες Τεχνολογίες και ΕξΑΕ στην Υπηρεσία της ΒΜ: Κοινωνική Συµφωνία και Αρχές Σχεδιασµού
Αναφορές Anastasiades, P. (2005). Synchronous Vs Asynchronous Learning? Principles, Methodology and Implementation Policy of a Blended Learning Environment for Lifelong Learning, at the University of Crete. Proceedings of the ED-MEDIA 2005 World Conference on Educational Multimedia, Hypermedia and Telecommunications,, (AACE), Montreal, June 27-July 2, 2005 Canada, Association for the Advancement of Computing in Education Anastasiades, P., (2005). Web Based Education and Digital Divide towards the European Lifelong Learning Society. Proceedings of the 3rd International Conference on Education and Information Systems: Technologies and Applications,, July 14-17, Orlando, Florida, USA. Bangemann, M. (1994), The Europe and the global information society.recomendtions to the E.U. Castells M., (1998). The Information Age. Volume 3: End of the Millennium. Oxford: Blackwell. Castells M., (2001). The Internet Galaxy.. Oxford: Oxford University Press. Comings, J.P., Parrella, A., and Soricone, L. (1999). Persistence among adult basic education students in pre-ged classes (NCSALL Reports #12). Cambridge, MA: Harvard University, National Center for the Study of Adult Learning and Literacy. Dertouzos M., Gates B., (1997). What Will Be : How the New World of Information Will Change Our Lives. Harper, San Francisco. DG Education and Culture (2001). Commission Communication Making a European Area of Lifelong Learning a Reality - COM (2001) 678 DG Education and Culture (2003). Analysis of the implementation of lifelong learning strategies in new member States European Commission, White Paper on Education and training Teaching and learning Towards the learning society, COM (95) 590 final. European Commission, Opinion of the Commission pursuant to Article 189B(2) (d) of the EC Treaty, on the European Parliament s amendments to the Council s common position regarding the proposal for a European Parliament and Council Decision establishing 1996 as the European Year of Lifelong Learning amending the proposal of the Commission pursuant to Article 189A (2) of the EC Treaty, COM (95) 316 final. European Commission (2000) A Memorandum on Life Long Learning. Brussels, SEC (2000), 1832. European Commission (2001) Making a European Area of lifelong learning a reality, EC COM (2001), [678 Final] US Department of Commerce. Falling through the net: defining the digital divide. Washington D.C. Field, J. (2001). Lifelong education. International Journal of Lifelong Education,, 20, 1/2, 3 15. Garland, M.R. (1993). Student perceptions of the situational, institutional, dispositional and epistemological barriers to persistence. Distance Education, 14(2), pp. 181-198. 198. Gilliver R S, Randall B, Pok Y M 1998 Learning in cyberspace: shaping the future. Journal of Computer Assisted Learning 14, pp. 212 222222 Griffin, C. (1999). Lifelong learning and social democracy. International Journal of Lifelong Education, 18, 5, pp. 329 342. 342. Keegan, D. (1986). The foundations of distance education. London: Croom Helm.