Σελ. 1 ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ Για την αποτελεσµατική άσκηση των ελέγχων των έργων που συγχρηµατοδοτούνται στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ, η Ελλάδα διαθέτει ένα σύστηµα ελέγχου των διαρθρωτικών ταµείων που οργανώνεται σε τρία επίπεδα: Ο Έλεγχος 1 ου επιπέδου ο οποίος είναι εσωτερικής φύσεως και ασκείται από τις ιαχειριστικές Αρχές των επιχειρησιακών προγραµµάτων. Ο έλεγχος αυτός περιλαµβάνει τον έλεγχο όλων των έργων στη φυσική, χρηµατοοικονοµική και λογιστική τους διάσταση, τόσο στον τόπο υλοποίησης τους, όσο και στην έδρα των φορέων που έχουν στην κατοχή τους τους πρωτότυπους τεχνικούς φακέλους και τα παραστατικά των δαπανών. Ο έλεγχος του 2 ου επιπέδου συνίσταται σε εξωτερικό διαχειριστικό έλεγχο και ασκείται από την Αρχή Πληρωµής του ΚΠΣ. Ο έλεγχος αυτός περιλαµβάνει την ανάλυση και την αξιολόγηση των συστηµάτων ελέγχων του πρώτου επιπέδου και υπεισέρχεται, όπου είναι απαραίτητο, στις ειληµµένες από τα διαχειριστικά όργανα αποφάσεις, καθώς και στον έλεγχο Τελικών ικαιούχων. Ο Έλεγχος του 3 ου επιπέδου αφορά το συνολικό συντονισµό των συστηµάτων ελέγχου καθώς και εξειδικευµένες επιθεωρήσεις και ασκείται από την Επιτροπή ηµοσιονοµικού Ελέγχου (Ε ΕΛ) του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους. ιενεργεί ελέγχους επί των διαχειριστικών αρχών, της αρχής πληρωµής και των τελικών δικαιούχων προκειµένου να διασφαλισθεί η χρηστή και αποτελεσµατική δηµοσιονοµική διαχείριση. Επίσης η Ε ΕΛ διενεργεί και δειγµατοληπτικούς ελέγχους σε έργα/ενέργειες σύµφωνα µε τις ρυθµίσεις του εν ισχύ κατά τη στιγµή πραγµατοποίησης των ελέγχων Κανονισµού.
Σελ. 2 ΕΛΕΓΧΟΙ ΕΣΠΕΛ Αφορά σε έλεγχο Ποιότητας των έργων και διεξάγεται σύµφωνα µε τις οριζόµενες µε την ΚΥΑ ΥΠΕΘΟ/ΥΠΕΧΩ Ε µε αρ. πρωτ. 17α/10/16/ΦΝ380/ΓΓ Ε/ΥΠΕΧΩ Ε διαδικασίες. Πιο συγκεκριµένα η διαδικασία που ακολουθείται έχει ως εξής: Ο ΕΣΠΕΛ εξετάζει τον φάκελο των ποιοτικών ελέγχων που έγιναν για λογαριασµό του έργου είτε από κρατικά εργαστήρια είτε από Εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου του Αναδόχου και καταγράφει αν αυτοί οι έλεγχοι διενεργήθηκαν σύµφωνα µε τους όρους της Σύµβασης καθώς και την ποσοτική επάρκεια αυτών. Ο ίδιος ο ΕΣΠΕΛ εκτελεί εργασίες πεδίου στον τόπο των έργων καθώς και τις αντίστοιχες εργαστηριακές δοκιµές, προκειµένου να διαπιστώσει το δόκιµο των υλικών που χρησιµοποιούνται καθώς και την παρασκευή αυτών σύµφωνα µε την εγκεκριµένη σε κάθε περίπτωση σύνθεση. Ο ΕΣΠΕΛ καταγράφει τα αποτελέσµατα σε Έκθεση και κατατάσσει τα έργα σε τρεις κατηγορίες οι οποίες είναι: i) Έργα µε αστοχίες ή πληµµέλειες που έχουν επουσιώδη χαρακτήρα, δηλαδή χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες στην όλη ποιότητα εργασιών ή που µπορούν να αποκατασταθούν εύκολα από τον Ανάδοχο ii) Έργα µε αστοχίες ή πληµµέλειες ουσιώδεις που εκτιµάται ότι θα οδηγήσουν σε νωρίτερο χρόνο τη συντήρηση, αλλά χωρίς επιπτώσεις στην αντοχή και στατική επάρκεια των κατασκευών iii) Έργα µε αστοχίες ή πληµµέλειες σοβαρές και όχι ανατάξιµες και άρα απαιτούνται καθαιρέσεις-ανακατασεκυές Κατά τη διενέργεια εξειδικευµένων ελέγχων σε όλα τα επίπεδα µπορούν να χρησιµοποιηθούν υπηρεσίες εξωτερικών ελεγκτών. Τέλος η Επιτροπή ΕΚ, στο πλαίσιο της άσκησης της αρµοδιότητας της για την ορθή εκτέλεση του γενικού προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασφαλίζει την ύπαρξη και την καλή λειτουργία του συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου, ώστε οι κοινοτικοί πόροι να χρησιµοποιούνται µε τρόπο κανονικό και αποτελεσµατικό. Προς τούτο και χωρίς να προδικάζει την ενδεχόµενη διεξαγωγή ελέγχων από πλευράς των εθνικών ελεγκτικών αρχών και τα πορίσµατα αυτών, υπάλληλοι ή εκπρόσωποι της Επιτροπής µπορούν να διεξάγουν επιτόπιους ελέγχους, και ιδίως δειγµατοληπτικούς για όλες τις πράξεις οι οποίες χρηµατοδοτούνται από τα ιαρθρωτικά Ταµεία, καθώς και των συστηµάτων διαχείρισης και ελέγχου. Επίσης η Επιτροπή µπορεί να ζητήσει από το κράτος µέλος να πραγµατοποιήσει ένα επιτόπιο έλεγχο για να βεβαιωθεί για το σύννοµο ενός ή περισσότερων πράξεων.
Σελ. 3 Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΠΕ Ο Ο έλεγχος στο πρώτο επίπεδο διενεργείται όπως αναφέρθηκε προηγουµένως από την ιαχειριστική Αρχή του κάθε Επιχειρησιακού Προγράµµατος και κυρίως από τη Μονάδα Γ (Ελέγχου). Οι έλεγχοι του πρώτου επιπέδου διαιρούνται σε: Προληπτικό Έλεγχο Ο έλεγχος αυτός προηγείται της ένταξης του έργου/ ενέργειας στο Πρόγραµµα. Με τον έλεγχο αυτό διασφαλίζεται ότι: Α) Ο Τελικός ικαιούχος έχει λάβει όλα τα µέτρα που θα µπορούσαν να οδηγήσουν στην επιλογή αναδόχων ικανών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του έργου Β) έχουν ληφθεί όλα τα µέτρα τα οποία εξασφαλίζουν την τήρηση της ισχύουσας Νοµοθεσίας Ο έλεγχος αυτός διενεργείται κατά κανόνα από τους αρµόδιους χειριστές κάθε πράξης. Σε ορισµένες περιπτώσεις, κατά την κρίση των χειριστών ζητείται (µε εσωτερικό σηµείωµα) η συνδροµή της Μονάδας Γ κυρίως σε ότι αφορά σε θέµατα ελέγχου της ωριµότητα τους (σε µελέτες αδειοδοτήσεις), την τήρηση της ισχύουσας Νοµοθεσίας, την τήρηση των κανόνων ηµοσιότητας και τη νοµιµότητα και κανονικότητα των ενεργειών από το Φορέα Υλοποίησης. Για τα έργα αυτά συντάσσονται εκθέσεις ελέγχου οι οποίες κοινοποιούνται στη Μονάδα ιαχείρισης και Παρακολούθησης και στην Προϊσταµένη της ΕΥ ΠΕΠ K. Μακεδονίας. Έλεγχο κατά την εκτέλεση των Έργων Ο έλεγχος των υπό εκτέλεση έργων διενεργείται, κατά γενικό κανόνα, µία φορά τουλάχιστον σε κάθε Πράξη. Όπου προβλέπεται για δράσεις µικρού προϋπολογισµού και περιορισµένης διάρκειας και κυρίως για δράσεις χρηµατοδοτούµενες στο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων ή από το ΕΚΤ είναι αποδεκτός ο δειγµατοληπτικός έλεγχος. Οι έλεγχοι αυτοί πραγµατοποιούνται µε επίσκεψη τόσο στην έδρα των Τελικών ικαιούχων, όσο και επί τόπου των έργων. Πιο συγκεκριµένα ελέγχονται: Η νοµιµότητα των πράξεων, η νοµιµότητα και η κανονικότητα των δαπανών και η τήρηση των διαδικασιών Η αξιοπιστία των πληροφοριών και οικονοµικών στοιχείων που δηλώνονται από τον Τελικό ικαιούχο Η χρησιµοποίηση των κονδυλίων των Ταµείων σύµφωνα µε τις αρχές της χρηστής ηµοσιονοµικής ιαχείρισης Η τήρηση των δεσµεύσεων που έχει αναλάβει ο τελικός ικαιούχος Η τήρηση των κανόνων ηµοσιότητας
Σελ. 4 Με δεδοµένη την υποχρέωση ελέγχου των έργων κατά τη φάση υλοποίησης από τη Μονάδα Γ στο 100% αυτών έως το τέλος της προγραµµατικής περιόδου, η επιλογή των έργων προς έλεγχο στους έως σήµερα πραγµατοποιηθέντες ελέγχους, έγινε µε γνώµονα τα εξής: 1. επιλέχθηκαν, από το σύνολο των κάθε φορά ενταγµένων έργων όπως δηλώνονται στο ΟΠΣ, αυτά που είχαν δηλώσει δαπάνες σε ποσοστό µεγαλύτερο του 50% του προϋπολογισµού τους 2. Ελέγχθηκε η ενεργοποίηση των υποέργων ούτως ώστε αυτή να είναι η µεγαλύτερη δυνατή 3. Λήφθηκαν υπ όψιν οι τυχόν υπάρχουσες εισηγήσεις χειριστών Τα παραπάνω κριτήρια ως στόχο έχουν ο έλεγχος να γίνει σε χρονική στιγµή κατά την οποία το έργο να έχει επαρκή εξέλιξη ως προς το φυσικό και οικονοµικό αντικείµενο Οι έλεγχοι πραγµατοποιούνται βάσει ερωτηµατολογίων που συντάχθηκαν από τη Μονάδα Γ αρχικά τα οποία στη συνέχεια συµπληρώθηκαν και µε ερωτηµατολόγια που εφαρµόζονται Πανελλαδικά κάτω από τις κατευθύνσεις της Κεντρικής ιαχειριστικής Αρχής, της Αρχής Πληρωµής και της Ε ΕΛ. Τα αποτελέσµατα των ελέγχων αποτυπώνονται σε Εκθέσεις Ελέγχου, οι οποίες εγκρίνονται από το Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας, αποστέλλονται στους Τελικούς ικαιούχους για την διατύπωση τυχόν αντιρρήσεων και στη συνέχεια εισάγονται στο ΟΠΣ. Οι παρατυπίες που εντοπίζονται κατά τους ελέγχους καταγράφονται στις εκθέσεις και επιφέρουν κυρώσεις ανάλογες µε το µέγεθος τους. Στην περίπτωση που διαπιστώνονται αχρεωστήτως ή παράνοµη καταβολή ποσών στους Τελικούς ικαιούχους αυτά αναφέρεται στην Έκθεση και ζητείται η ανάκτηση τους. Η αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών γίνεται µε βάση πρόσφατα εκδοθείσα ΚΥΑ των Υπουργών Γεωργίας, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και των Υφυπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών µε αρ. πρωτ. 907/052/2-7-03 περί του «Εθνικού συστήµατος δηµοσιονοµικών διορθώσεων» η οποία και αποτελεί το κύριο εργαλείο του ελέγχου για τη διενέργεια των καταλογισµών. Στην ΚΥΑ αυτή ορίζονται µεταξύ άλλων και τα όργανα έκδοσης της Απόφασης ηµοσιονοµικής ιόρθωσης όπως και το περιεχόµενο της απόφασης αλλά και τη διαδικασία που ακολουθείται. Στις περιπτώσεις που εντοπίζονται λάθη στις διαδικασίες που εφαρµόζει ο Τελικός ικαιούχος ή παρατυπίες ήσσονος σηµασίας µπορεί η ελεγκτική οµάδα να προβαίνει σε συστάσεις. Σε κάθε περίπτωση (συστάσεων ή καταλογισµών ή και ανάκλησης της απόφασης ένταξης) ο έλεγχος ακολουθείται από ανάλογη παρακολούθηση (follow up) ώστε να διαπιστωθεί εάν ο Τελικός ικαιούχος έλαβε υπόψιν του τις συστάσεις και ακολούθησε τα αναγραφόµενα στα πορίσµατα του Ελέγχου. Τα ποσά που θεωρούνται αχρεωστήτως καταβληθέντα αυτοµάτως, µέσω του ΟΠΣ, αφαιρούνται από τις ηλώσεις απανών. Μεταξύ των άλλων που ελέγχονται και καταγράφονται λαµβάνονται υπόψιν και τα αποτελέσµατα ελέγχων του ΕΣΠΕΛ. Στην περίπτωση σε που ο ΕΣΠΕΛ κατατάσσει τα έργα στις κατηγορίες 2ii και 2iii, οι πληρωµές του
Σελ. 5 έργου τίθενται σε αναστολή έως ότου αρθεί η κακοτεχνία και το έργο καταταχθεί στην κατηγορία 2i. Έλεγχο κατά την ολοκλήρωση του έργου Σύµφωνα µε οδηγίες που έχουν εκδοθεί πρόσφατα από την ιαχειριστική Αρχή του ΚΠΣ για τις διαδικασίες παρακολούθησης των πράξεων που έχουν ενταχθεί στα Επιχειρησιακά Προγράµµατα του Γ ΚΠΣ, ο έλεγχος ολοκλήρωσης διενεργείται ως εξής: Μετά τη δήλωση ολοκλήρωσης του έργου που υποβάλλεται στη ιαχειριστική Ατχή από τον Τελικό ικαιούχο, η ιαχειριστική Αρχή προβαίνει σε επιτόπιο έλεγχο του έργου/ενέργειας όσον αφορά το φυσικό και οικονοµικό αντικείµενο καθώς και το λειτουργικό αποτέλεσµα, λαµβάνοντας υπόψη το εγκεκριµένο Τεχνικό ελτίο και τα καταχωρηµένα στο ΟΠΣ δεδοµένα. Κατά τον επιτόπιο έλεγχο επαληθεύονται: 1. Η ολοκλήρωση του φυσικού αντικειµένου της Πράξης. Συγκεκριµένα επαληθεύονται ποσοτικά και ποιοτικά η ολοκλήρωση του φυσικού αντικειµένου της Πράξης, όπως αυτό προκύπτει από το φυσικό αντικείµενο των επί µέρους Υποέργων στα οποία αναλύεται η Πράξη. 2. Η ολοκλήρωση του οικονοµικού αντικειµένου της Πράξης. Συγκεκριµένα επαληθεύεται η επιλεξιµότητα των δαπανών, η τήρηση των προβλεπόµενων διαδικασιών στις πληρωµές από τον Τελικό ικαιούχο (πιστοποιήσεις δαπανών, τιµολόγια, επιταγές κ.ο.κ.) καθώς και το τελικό κόστος της Πράξης σε σύγκριση µε τον εγκεκριµένο προϋπολογισµό της. 3. Η λειτουργικότητα της Πράξης Συγκεκριµένα επαληθεύεται ένα το φυσικό αντικείµενο της Πράξης η οποία ολοκληρώθηκε έχει λειτουργικό χαρακτήρα και εποµένως δεν απαιτείται η υλοποίησης συµπληρωµατικών Πράξεων ενεργειών για την άµεση λειτουργία αξιοποίηση της (εκτός εάν έτσι προβλέπεται στο εγκεκριµένο Τ Ε) Για τις πράξεις που αποτελούνται από πολλά υποέργα χαµηλού προϋπολογισµού και µικρής διάρκειας, ιδίως εκείνων που συχρηµατοδοτούνται στο πλαίσιο καθεστώτων ενισχύσεων ή από το ΕΚΤ, είναι δυνατόν κατά την κρίση της ιαχειριστικής Αρχής ο επιτόπιος έλεγχος ολοκλήρωσης να συµπληρώνεται από δειγµατοληπτικούς ελέγχους Υποέργων. Με την ολοκλήρωση του επιτόπιου ελέγχου, τα αποτελέσµατα καταχωρούνται στο ΟΠΣ και η ιαχειριστική Αρχή εκδίδει βεβαίωσης τήρησης των υποχρεώσεων του Τελικού ικαιούχου. Η βεβαίωση συµπληρώνει το αρχείο της Πράξης το οποίο οφείλει να τηρεί ο Τελικός ικαιούχος και στο οποίο περιλαµβάνονται όλα τα αποδεικτικά έγγραφα και δικαιολογητικά υλοποίησης της. Τέλος, η βεβαίωση τήρησης υποχρεώσεων του Τελικού ικαιούχου, κοινοποιείται στο Φορέα Χρηµατοδότησης, στην Αρχή Πληρωµής και στα συναρµόδια Υπουργεία και τα στοιχεία της καταχωρούνται στο ΟΠΣ. Μετά τη διενέργεια του ελέγχου ολοκλήρωσης, η ιαχειριστική Αρχή συντάσσει συνοπτική απολογιστική έκθεση για την Πράξη η οποία ολοκληρώθηκε. Στην σύντοµη αυτή απολογιστική έκθεση, γίνεται συνοπτική αναφορά στην πορεία υλοποίησης της Πράξης, στις τυχόν
Σελ. 6 τροποποιήσεις / επικαιροποιήσεις του Τ Ε καθώς και στο φυσικό αντικείµενο της Πράξης µε αναφορά στους δείκτες εκροών, αποτελέσµατος και επιπτώσεων, όπως αυτοί διαµορφώθηκαν τελικά. Η συνοπτική απολογιστική Έκθεση αποστέλλεται στην.α. του ΚΠΣ και στα συναρµόδια Υπουργεία και τα στοιχεία της καταχωρούνται στο ΟΠΣ. Πέραν των ως άνω ελέγχων η Μονάδα Γ της ιαχειριστικής Αρχής του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας διενεργεί και ελέγχους στα πλαίσια της διαδικασίας προέγκρισης σταδίων ενταγµένων έργων, κατόπιν αιτήµατος της Μονάδας ιαχείρισης και Παρακολούθησης. Σύµφωνα µε την απόφαση ένταξης πράξεων στο ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας, τα στάδια κατά τα οποία ο Τελικός ικαιούχος οφείλει να λάβει προέγκριση από την ΕΥ, είναι: 1. Πριν τη ηµοπράτηση ( µετά την έγκριση των Τευχών ηµοπράτησης) 2. Πριν την υπογραφή Σύµβασης (µετά την ανάδειξη Αναδόχου) 3. Πριν την έγκριση Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα εργασιών (ΑΠΕ) 4. Πριν τη σύναψη συµπληρωµατικής Σύµβασης Οι παραπάνω έλεγχοι περιλαµβάνουν, κατά περίπτωση, τα εξής: Την τήρηση των κανόνων ανταγωνισµού, σύµφωνα µε την Ελληνική και την Κοινοτική Νοµοθεσία Την τήρηση κατά τη ηµοπράτηση, την υπογραφή της Σύµβασης και κατά τη σύνταξη Ανακεφαλαιωτικών Πινάκων εργασιών, των οριζόµενων από την ισχύουσα Ελληνική και Κοινοτική Νοµοθεσία Την τήρηση των κανόνων δηµοσιότητας Τη σαφήνεια του φυσικού αντικειµένου του προς εκτέλεση έργου Την συµβατότητα του φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου ως προς την απόφαση ένταξης Την τήρηση της νοµιµότητας κατά τη διαδικασία δηµοπράτησης και την επιλογή Αναδόχου Την πληρότητα των στοιχείων της Σύµβασης και τη νοµότυπη αντιστοίχιση των όρων της µε αυτούς της ιακήρυξης Τα αποτελέσµατα των ελέγχων αυτών κοινοποιούνται µε εσωτερικά σηµειώµατα από τη Μονάδα Γ στη Μονάδα ιαχείρισης και Παρακολούθησης και στην Προϊσταµένη της ΕΥ ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας. Λαµβάνοντας υπ όψιν τα πορίσµατα των παραπάνω ελέγχων οι χειριστές της Μονάδας Β προβαίνουν, στις περιπτώσεις που προκύπτουν παρατηρήσεις, σε έγγραφη ή προφορική ενηµέρωση των Τελικών ικαιούχων, ούτως ώστε µετά τις απαραίτητες διορθώσεις να δοθεί η προέγκριση σταδίου.
Σελ. 7 Τέλος από τη Μονάδα Γ του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας πραγµατοποιούνται και Έλεγχοι Τελικών ικαιούχων µε τους οποίους επιδιώκεται η διερεύνηση: του επιπέδου οργάνωσης και λειτουργίας του Τελικού ικαιούχου, ιδίως ως προς τη στελέχωση, την υλικοτεχνική υποδοµή, το σαφή καθορισµό και επαρκή διαχωρισµό των αρµοδιοτήτων των τµηµάτων και στελεχών του της αποτελεσµατικότητας του Φορέα στην υλοποίηση, παρακολούθηση και έλεγχο των πράξεων για τις οποίες χρηµατοδοτείται από το ΠΕΠ της επάρκειας σε γνώσεις των διαδικασιών και των Κοινοτικών και Εθνικών Νόµων και Κανονισµών έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι η υλοποίηση των πράξεων γίνεται σύµφωνα µε τις γενικές αρχές και πρότυπα της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης Οι έλεγχοι αυτοί πραγµατοποιούνται βάσει ερωτηµατολογίου που συντάχθηκε από τη Μονάδα Γ και στη συνέχεια συµπληρώθηκε από ερωτηµατολόγιο που εφαρµόζεται Πανελλαδικά κάτω από τις κατευθύνσεις της Κεντρικής ιαχειριστικής Αρχής, της Αρχής Πληρωµής και της Ε ΕΛ. Τα αποτελέσµατα του ελέγχου αποτυπώνονται σε Εκθέσεις Ελέγχου, εγκρίνονται από τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας, κοινοποιούνται στον Τελικό ικαιούχο ούτως ώστε να εκφράσει τις τυχόν αντιρρήσεις του επ αυτών και τέλος εισάγονται στο ΟΠΣ