ΟΔΗΓΙΑ 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ - ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Δρ. ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ

Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο ΟΔΗΓΙΑ 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ - ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Δρ. ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΣΗΣ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕ- ΙΑΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ, ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΚΟΖΑΝΗ 50100, ΤΗΛ./FAX:2461040161. E-MAIL: eamanatidou@teikoz.kozani.gr ΚΟΖΑΝΗ ΜΑΙΟΣ 2009

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive) ΣΤΗΝ ΕΠΕ- ΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Δρ. ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ 1 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΣΗΣ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕ- ΙΑΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ, ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΚΟΖΑΝΗ 50100, ΤΗΛ./FAX:2461040161. E-MAIL: eamanatidou@teikoz.kozani.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η αειφόρος διαχείριση των υδάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, της ποιότητας ζωής των πολιτών και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ισχύει ένα πολυσύνθετο νομοθετικό πλαίσιο, που καλύπτει όλους τους τομείς του περιβάλλοντος. Η Οδηγία Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για την αειφόρο διαχείριση των νερών στην ΕΕ και η οδηγία για την των αστικών λυμάτων 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive) αποτελούν τις κύριες νομοθετικές πράξεις για την προστασία των υδάτων, οι στόχοι των οποίων συμπληρώνονται από την οδηγία 96/61/EC για την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης (IPPC). Ιδιαίτερα η εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο είναι αναγκαία για την απόκτηση «καλής κατάστασης» σε όλα τα νερά, επιφανειακά - υπόγεια - θαλάσσια. Στην ΕΕ πολλά κράτη μέλη δε συμμορφώθηκαν με τις απαιτήσεις της οδηγίας για ευαίσθητες και μη ευαίσθητες περιοχές, ενώ λίγα εφαρμόζουν αυστηρότερες προδιαγραφές ς υγρών αποβλήτων για ευαίσθητες περιοχές. Στην παρούσα εισήγηση γίνεται παρουσίαση της εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα διαχείρισης των αστικών υγρών αποβλήτων, αποτυπώνεται ο βαθμός συμμόρφωσης με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, και επιχειρείται μια εκτίμηση της αποτελεσματικής εφαρμογής της υ- δατικής πολιτικής. Λέξεις κλειδιά: Περιβάλλον, Νομοθεσία, Υδατικοί Πόροι, Υγρά Απόβλητα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τα 27 της μέλη αριθμεί έναν πληθυσμό μεγαλύτερο από 492 εκατομμύρια. Τα υγρά απόβλητα που παράγονται από τους χώρους κατοικίας και εργασίας των Ευρωπαίων πολιτών είναι η κύρια πηγή ρύπανσης και υποβάθμισης των υδάτων. Οι απορρίψεις των υγρών αποβλήτων στους υδάτινους αποδέκτες έχουν σημαντικές επιπτώσεις, όπως η υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού, ο ευτροφισμός και η μείωση της βιοποικιλότητας. [1]. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ισχύουν εκατοντάδες διατάξεις περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε όλους τους τομείς του Περιβάλλοντος. Η οδηγία πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τα ύδατα καθώς και άλλες σχετικές οδηγίες, μεταξύ των οποίων αυτή για την των αστικών λυμάτων 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive), αποτελούν τμήμα μιας φιλόδοξης πολιτικής για την προστασία και διατήρηση του ζωτικού αυτού φυσικού πόρου. Η ορθολογική διαχείριση των υδάτων αποτελεί επίσης ένα βασικό μέτρο για την αντιμετώπιση των αναπόφευκτων πλέον επιπτώσεων από τις κλιματικές αλλαγές. [2]. Στόχος της οδηγίας πλαίσιο για τα ύδατα είναι η μέχρι το 2015 επίτευξη καλής ποιότητας όλων των υδάτων της ΕΕ. Για το λόγο αυτό η οδηγία: 2

υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εκπονήσουν σχέδια διαχείρισης των ποταμών και των λεκανών απορροής έως τα τέλη του 2009 θεσπίζει νέο καθεστώς για την πρόληψη και τον έλεγχο της χημικής ρύπανσης των υδάτων επεκτείνεται και στα υπόγεια νερά, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος και στο πρόβλημα της νιτρορρύπανσης [3,4] Τα κράτη μέλη οφείλουν να επιτύχουν τα προτεινόμενα όρια για όλες τις ουσίες προτεραιότητας μέχρι το 2015 και να τερματίσουν τις εκλύσεις/απορρίψεις και εκπομπές των επικίνδυνων ουσιών προτεραιότητας στα ύδατα μέχρι το 2025 [4,5,6]. Τα κράτη μέλη, σύμφωνα με περισσότερες από 70 νομοθετικές πράξεις περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, είναι υποχρεωμένα να υποβάλλουν εκθέσεις για συγκεκριμένα περιβαλλοντικά θέματα της επικράτειάς τους [1]. Η έγκαιρη διάθεση της περιβαλλοντικής πληροφορίας σε αξιοποιήσιμη μορφή από τους πολιτικούς ιθύνοντες και το κοινό είναι αναγκαία [3]. Για το σκοπό αυτό είναι σε εξέλιξη το Κοινόχρηστο Σύστημα Πληροφοριών (SEIS) της ΕΕ, που θα αποτελεί το εργαλείο διαχείρισης της περιβαλλοντικής πληροφορίας σε όλη την Ευρώπη και θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το σύστημα πληροφοριών για τα ύδατα σύστημα WISE, (θα είναι πλήρες έως το 2010) [6]. 2. ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Οι άξονες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής στον τομέα προστασίας των υδάτων χαράσσονται από τις κύριες εξής Κύριες Νομοθετικές πράξεις: η Οδηγία πλαίσιο 2000/60/ΕC [4], για την αειφόρο διαχείριση όπως προαναφέρθηκε, η Οδηγία για την των αστικών λυμάτων 91/271/ΕΟΚ (UWWT Directive) [5] η Οδηγία 98/15/ΕΚ που τροποποιεί την UWWT και αφορά στη συλλογή, και διάθεση των αστικών λυμάτων και υγρών βιομηχανικών αποβλήτων, κυρίως σε ευαίσθητες περιοχές. Τους στόχους των παραπάνω οδηγιών συμπληρώνει η οδηγία 96/61/EC για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (IPPC), που αναφέρεται μεταξύ των άλλων στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες αντιρρύπανσης στις χημικές βιομηχανίες. 2.1. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 91/271/ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ [4,5,7] Η βασική οδηγία της ΕΕ σχετικά με την των αστικών υγρών αποβλήτων (UWWT) έχει ως αντικείμενο την προστασία του περιβάλλοντος από τα αστικά λύματα και τα υγρά απόβλητα, που απορρίπτονται από οικισμούς και βιομηχανίες στους υδάτινους αποδέκτες. Η οδηγία προβλέπει τη σωστή διαχείριση: των αστικών υγρών αποβλήτων των μιγμάτων υγρών αποβλήτων και των υγρών αποβλήτων από ορισμένους βιομηχανικού κλάδους Όλα τα παραπάνω απεικονίζονται στο σχήμα 1. 3

Παράλληλα, η οδηγία σε συνάφεια με άλλες ευρωπαϊκές νομοθετικές διατάξεις για το νερό φιλοδοξεί και ενσωματώνει την ενθάρρυνση της καινοτομίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης σε όλο το φάσμα διαχείρισης των υγρών αποβλήτων. 4

16/ 5

Οι κύριες αρχές που εγείρονται στην Οδηγίας και αποτελούν τις Διοικητικές Πτυχές αυτής, είναι: 1. Σχεδιασμός Προγραμματισμός (Planning) 2. Ρυθμίσεις Νομοθεσία (Regulation) 3. Υλοποίηση 4. Παρακολούθηση - Έλεγχος (Monitoring) 5. Βελτίωση & Αναθεώρηση 6. Πληροφόρηση και Απολογισμός (Reporting) Ο Σχεδιασμός - Προγραμματισμός περιλαμβάνουν την κατάρτιση του Προγράμματος Ε- φαρμογής (ΠΕ), τον καθορισμό των ευαίσθητων περιοχών και τον καθορισμό καταλόγου οικισμών. Οι Ρυθμίσεις - Νομοθεσία περιλαμβάνουν την εναρμόνιση της Εθνικής Νομοθεσίας σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας. Η Παρακολούθηση και ο Έλεγχος περιλαμβάνουν την παρακολούθηση της προόδου ε- φαρμογής της νομοθεσίας όσον αφορά στις απορρίψεις στους υδάτινους αποδέκτες. Η Πληροφόρηση και ο Απολογισμός περιλαμβάνεις την Υποβολή Εκθέσεων με στοιχεία για το Μέγεθος Οικισμού, το Δίκτυο συλλογής, την Επεξεργασία και τον Τελικό αποδέκτη. Οι επιμέρους στόχοι της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, που αποτελούν τις Υποχρεώσεις των κρατών μελών, είναι : Η εγκατάσταση δικτύων συλλογής και σταθμών ς λυμάτων σε οικισμούς > 2.000 Ι.Π που είναι και η κυριότερη υποχρέωση των κρατών μελών Ο προσδιορισμός των Ευαίσθητων και Κανονικών περιοχών Η εφαρμογή δευτεροβάθμιας ς σε οικισμούς με πληθυσμό >2000 ΙΠ σε κανονικές περιοχές Η εφαρμογή προχωρημένης ς (απομάκρυνση αζώτου και φωσφόρου) σε οικισμούς με πληθυσμό > 10.000 ΙΠ στις οριοθετημένες ευαίσθητες περιοχές των αποδεκτών και στις πηγές τους. Η έκδοση αδειών εκροής των αστικών & βιομηχανικών υγρών αποβλήτων εντός των συστημάτων συλλογής των αστικών υγρών αποβλήτων (αποχετευτικά συστήματα). Η έκδοση αδειών και κανονισμών για την απόρριψη του επεξεργασμένου νερού και λάσπης. Η παρακολούθηση της απόδοσης των εγκαταστάσεων ς υγρών αποβλήτων (παρακολούθηση ποιότητας επεξεργασμένου νερού) και της ποιότητας των αποδεκτών Η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων, όταν είναι εφικτό. Υποβολή εκθέσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) : έκθεση κατάστασης ή συμμόρφωσης (Άρθρο 15) έκθεση ενημέρωσης του κοινού (Άρθρο 16) έκθεση Προγράμματος Εφαρμογής (ΠΕ) (Άρθρο 17) Σύμφωνα με το άρθρο 16 της UWWTD οι σχετικές εκθέσεις που έπρεπε να υποβάλλουν τα κράτη μέλη της ΕΕ έως το 2005 ήταν συμφωνία του εξοπλισμού των εγκαταστάσεων ς με τις απαιτήσεις της οδηγίας. Η επόμενη έκθεση που έπρεπε να υποβληθεί έως τις 30/06/08 θα εστίαζε στην απόδοση του εγκατεστημένου εξοπλισμού ς.

Οι Βασικές Αρχές του ΠΕ, όπως απαιτεί η εφαρμογή της οδηγίας σε συνδυασμό με την οδηγία 60/2000/ΕC από τα κράτη μέλη είναι: i. Η Απογραφή και Χαρτογράφηση των ευαίσθητων περιοχών καταρχήν, προτού γίνει η κατάρτιση του καταλόγου των οικισμών και προγραμματισμού των σταδίων εφαρμογής ii. Η κατάρτιση πλήρους καταλόγου Οικισμών στους οποίους απαιτείται εγκατάσταση ς, τον καθορισμό του απαιτούμενου βαθμού ς και των ορίων εκροής ανάλογα με το ολικό παραγόμενο ρυπαντικό φορτία, το είδος του αποδέκτη και της λεκάνης απορροής iii. Η λεπτομερής καταγραφή των εγκαταστάσεων ς υγρών αποβλήτων, η μελέτη απόδοσης αυτών και προτάσεις για βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους iv. Η πρόβλεψη εγκατάστασης νέων μονάδων, (είδος, σχεδιασμός), με σκοπό τη διατήρηση ή βελτίωση της ποιότητας των επιφανειακών νερών έως το 2015, σύμφωνα με την οδηγία 60/2000. v. Η αποτύπωση της ποιότητας των επιφανειακών νερών σύμφωνα με τα ισχύοντα πρότυπα και σε σχέση με τη λειτουργία των εγκαταστάσεων ς και την εφαρμογή δικτύου συνεχούς παρακολούθησης της ποιότητας των αποδεκτών (monitoring) vi. Η κατάθεση προτάσεων διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών και λιμνών, ώστε να πληρούνται τα κριτήρια της Οδηγίας πλαίσιο vii. Η πλήρης περιγραφή των πρόσφατων επενδύσεων των χωρών μελών σε εγκαταστάσεις ς αστικών υγρών αποβλήτων, από την οποία θα προκύψουν οι απαιτούμενες νέες εγκαταστάσεις ς υγρών αποβλήτων (Waste Water Treatment Works, WWTWS), καθώς και τη χρονική κατανομή τους ανά έτος. viii. Η περιγραφή των συνθηκών λειτουργίας των εγκαταστάσεων βιομηχανικών υγρών αποβλήτων ώστε να εξασφαλίζονται τα ελάχιστα standards της οδηγίας, την αναλυτική περιγραφή της παρούσας κατάστασης σε συμμόρφωση με την Οδηγία έως το 2006 και τους τρόπους και τα μέτρα μελλοντικής συμμόρφωσης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα αναδείξει η καταγραφή της παρούσας κατάστασης. ix. Ο λεπτομερής καθορισμός των επικίνδυνων ουσιών, καθώς και άλλων σχετικών προδιαγραφών επικινδυνότητας x. Η δημιουργία χαρτών με παρουσίαση των εγκαταστάσεων ς και των εκροών τους, των «θερμών κηλίδων» («hot spots») στους αποδέκτες και των απαιτήσεων για νέες εγκαταστάσεις ς σε συμμόρφωση με την οδηγία. xi. Η αναλυτική και τεκμηριωμένη περιγραφή των αιτιών μη συμμόρφωσης xii. Η υποχρέωση αναθεώρησης των ευαίσθητων περιοχών κάθε 4 χρόνια (επισκόπηση review). Μετά την αναθεώρηση μπορεί να χρειαστεί επανασχεδιασμός ορισμένων εγκαταστάσεων ς με πιο αυστηρά standards. xiii. Η πλήρης περιγραφή της παρούσας και μελλοντικής απόδοσης των εγκαταστάσεων ς και το συσχετισμό της απόδοσης των εγκαταστάσεων ς με το κόστος επένδυσης και λειτουργίας. xiv. Η οικονομική επιβάρυνση του καταναλωτή σε σχέση με την παρεχόμενη υπηρεσία. Η κατά γράμμα εφαρμογή της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ είναι αναγκαία προκειμένου να υλοποιηθεί ο κεντρικός στόχος της Οδηγίας πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για την επίτευξη «καλής κατάστασης» σε όλα τα νερά, επιφανειακά - υπόγεια θαλάσσια. 7

2.2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 91/271/ΕΟΚ ΣΤΗΝ ΕΕ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑ- ΤΑΣΤΑΣΗΣ [7,9,10,11] Οι ημερομηνίες επίτευξης των στόχων της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ κλιμακώνονται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των υδάτων και το μέγεθος του φορτίου ρύπανσης των υγρών αποβλήτων. Στον Πίνακα 1 φαίνεται το σχετικό χρονοδιάγραμμα, από το οποίο προκύπτει ότι οι καταληκτικές ημερομηνίες αφορούν στα έτη 1998, 2000 και 2005. Για τα νέα μέλη που είναι σε μεταβατική περίοδο δίνεται σημαντική οικονομική υποστήριξη ώστε να προγραμματίσουν κατάλληλες δράσεις έως το 2015, πλην της Ρουμανίας στην οποία δίνεται περίοδος «χάριτος» έως το 2019, λόγω του μεγάλου πληθυσμού της. Το 2003 είχαν υποβληθεί εκθέσεις (για την Ε.Ε. των 15), οι οποίες αφορούσαν στις περιόδους 1998 & 2000, Σύμφωνα με αυτές τις εκθέσεις υπήρχαν περίπου 22.000 περιοχές οικονομικής δραστηριότης και συγκέντρωσης πληθυσμών >2000 Ι.Π., που παρήγαγαν συνολικό φορτίο υγρών αποβλήτων ίσο με 550 εκατομ. Ι.Π. περίπου. Το 2005 έπρεπε να υποβληθούν εκθέσεις, που θα εξέταζαν αν ο εξοπλισμός των εγκαταστάσεων ς ήταν σύμφωνος με τις απαιτήσεις της οδηγίας (με βάση το άρθρο 16 της UWWTD). Οι επόμενες εκθέσεις που έπρεπε να υποβληθούν έως τις 30/06/08 όφειλαν να εστιάσουν στην απόδοση του εγκατεστημένου εξοπλισμού ς. Επίσης στο πλαίσιο συνδυασμού της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ με την οδηγία 60/2000/EC, τα κράτη μέλη θα έπρεπε, το αργότερο μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου 2006, να έχουν θέσει σε εφαρμογή προγράμματα παρακολούθησης της κατάστασης των υδάτων και μέχρι τις 22 Μαρτίου 2007 να υποβάλουν σχετική έκθεση στην Επιτροπή. Τα απαιτούμενα στάδια ς και οι προθεσμίες συμμόρφωσης των κρατών μελών με την οδηγία για τις εγκαταστάσεις ς λυμάτων, ανά κατηγορία μεγέθους οικισμού (Ι.Π.) και αποδέκτη, παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Χρονοδιάγραμμα υποχρεώσεων για τις εγκαταστάσεις ς λυμάτων, ανά κατηγορία μεγέθους οικισμού (Ι.Π.) και αποδέκτη [8] Ι.Π. Αποδέκ- <2.000 2.000-10.000-15.000- >150.000 της Ευαίσθητος 31/12/2005 κατάλληλη (εφόσον 10.000 31/12/2005 Β βάθμια* Κανονικός υπάρχει δίκτυο αποχέτευσης) 31/12/2005 Β βάθμια* 15.000 31/12/1998 τριτοβάθμια 31/12/2005 Β βάθμια 150.000 31/12/1998 τριτοβάθμια 31/12/2000 Β βάθμια ε- πεξεργασία 31/12/1998 τριτοβάθμια 31/12/2000 Β βάθμια ε- πεξεργασία Λιγότερο Ευαίσθητος 31/12/2005 κατάλληλη 31/12/2005 πρωτοβάθμια ή Β βάθμια 31/12/2000 πρωτοβάθμια ή Β βάθμια *ή κατάλληλη αν η απόρριψη γίνεται σε παράκτια ύδατα 31/12/2000 πρωτοβάθμια ή Β βάθμια Έως την 01/01/2003 ελέγχθηκαν 8195 συγκεντρώσεις πληθυσμών και δραστηριοτήτων στην ΕΕ15 που ισοδυναμούν με >470 εκατομμύρια Ι.Π. και αφορούσαν ενέργειες που έγιναν από τα κράτη μέλη έως το 2000. 8

Με βάση τις εκθέσεις που υπέβαλλαν τα κράτη μέλη, το 79% των παραπάνω φορτίων που κατέληγε σε κανονικές (normal) περιοχές και το 84% των φορτίων που κατέληγε σε ευαίσθητες περιοχές, ήταν σύμφωνα με τους στόχους που είχε θέσει η οδηγία έως το 2000. Σε πολλά κράτη μέλη, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα, ο προσδιορισμός των ευαίσθητων περιοχών, (στις ο- ποίες απαιτείται αυστηρότερη για πληθυσμούς >10.000 Ι.Π.), καθώς και οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν ήταν ελλιπείς. Το 2003 ορίσθηκαν άλλες 104 ευαίσθητες περιοχές. Με την είσοδο των νέων μελών στην ΕΕ άλλαξε και ο χάρτης των ευαίσθητων περιοχών. Σε γενικές γραμμές, η κάλυψη των απαιτήσεων της οδηγίας για >10.000 Ι.Π. που καταλήγουν σε ευαίσθητες περιοχές και για >15000 ΙΠ που καταλήγουν σε κανονικές περιοχές, επιτεύχθηκε εντός του χρονοδιαγράμματος που αυτή έθετε, δηλαδή μέχρι το 1998 & 2000 αντίστοιχα. Αυτοί οι πληθυσμοί καλύπτουν >470 εκατ. Ι.Π. έναντι του συνολικού >550 εκατομ. Ι.Π. στην Ευρώπη των 15. (Οι υπόλοιποι είχαν προθεσμία έως το 2005). Ωστόσο οκτώ κράτη μέλη (Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία και Αγγλία), δεν είχαν συμμορφωθεί πλήρως έως το 2000 (έκθεση 2003) με τις απαιτήσεις της οδηγίας, διότι δεν είχαν εφαρμόσει την οδηγία σε μερικές κανονικές και ευαίσθητες περιοχές. Υπήρξαν και κράτη, όπως το Βέλγιο, η Δανία, το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ολλανδία, καθόσον εφάρμοσαν και εφαρμόζουν πιο αυστηρές προδιαγραφές ς σε όλες τις ευαίσθητες περιοχές τους. Σε ότι αφορά στις μεγάλες πόλεις της Ε.Ε. με Ι.Π.>150.000, υπάρχουν 571 μεγάλα αστικά κέντρα, που συμβάλλουν στο 55% της ολικής ρύπανσης από λύματα και που έπρεπε να συμμορφωθούν κατά το 1998 και 2000. Οι 349 από αυτές τις πόλεις συμμορφώθηκαν με τις απαιτήσεις της οδηγίας χωρίς να απαιτείται συμπληρωματική. Οι 17 όμως δεν διέθεταν καμία στις 01/01/03, μερικές όμως συμμορφώθηκαν έως την συμπλήρωση της έκθεσης του 2003. Σύμφωνα με το σχήμα συμμόρφωσης, η Ελλάδα παρουσιάζει το 2003 το μικρότερο ποσοστό συμμόρφωσης με την οδηγία για τις μεγάλες πόλεις, μετά την Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, Σε αρκετές περιπτώσεις διαθέτει εγκαταστάσεις μόνο πρωτοβάθμιας ς έναντι της απαίτησης δευτεροβάθμιας ς για κανονικές περιοχές ή χωρίς καθόλου ε- πεξεργασία ή μόνο πρωτοβάθμια σε κάποιες πόλεις [1]. Τέλος, σύμφωνα με την έκθεση του 2007 της Ε.Ε. για τις επιδόσεις των κρατών μελών σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας UWWTD, διαπιστώθηκε ότι μόνο το 51% όλων των μονάδων ς στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν τη διεύρυνση του 2004 ανταποκρινόταν στα πρότυπα που θέσπισε η εν λόγω οδηγία. [12]. 3. ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ [8] Η Ελλάδα προσαρμόστηκε στις δύο βασικές Ευρωπαϊκές οδηγίες με το Νόµο 3199/2003 περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων και την ΚΥΑ 5673/400/97 που καθορίζει τα μέτρα και τους όρους για την αστικών λυμάτων. Μία σειρά από Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου, ΥΑ, ΚΥΑκαι ΠΔ συμπληρώνουν τους βασικούς αυτούς νόμους Ο στόχος της εθνικής μας στρατηγικής για τη διαχείριση των υδατικών πόρων αποτυπώνεται σε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τους υδατικούς πόρους και αφορά στην αειφορική χρήση των διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων, στην αποτελεσματική προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων 9

και στην επίτευξη υψηλής ποιότητας όλων των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων μέχρι το 2015. Οι βασικοί άξονες δράσης της Εθνικής Στρατηγικής για τους Υδατικούς Πόρους είναι: 1. Ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης υδάτων που θα συμπεριλαμβάνει τόσο την ποσοτική, όσο και την ποιοτική διάσταση και θα βασίζεται στη σύνταξη ενιαίων διαχειριστικών σχεδίων σε κλίμακα υδρογραφικών λεκανών απορροής-και σε διακρατικό επίπεδο-, λαμβάνοντας υπόψη και την αλληλεπίδραση μεταξύ επιφανειακών και υπογείων υδάτων. 2. Αποκέντρωση: Συγκρότηση διαχειριστικών φορέων και μετάθεση διοικητικών αρμοδιοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο. Οι φορείς αυτοί θα προχωρήσουν επίσης στην εκπόνηση αποκεντρωμένων σχεδίων διαχείρισης κρίσεων (πλημμύρες, ξηρασία). 3. Αναβάθμιση και επέκταση υποδομών: Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει μέτρα που αποσκοπούν α) στην τροφοδοσία της ζήτησης και τη μείωση των απωλειών, β) στην επέκταση και αναβάθμιση των μονάδων ς λυμάτων με προώθηση της ανακύκλωσης, και γ) στην οργάνωση μηχανισμών και δικτύων συνεχούς παρακολούθησης της ποσότητας και της ποιότητας των υδάτων στην κλίμακα λεκανών απορροής και δημιουργία εθνικής τράπεζας υδατικών πληροφοριών. 4. Κοινωνικο-οικονομική θεώρηση στη διαχείριση υδατικών πόρων: Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει μέτρα για την ενδυνάμωση της κοινωνικής συμμετοχής στη διαχείριση των υδατικών πόρων καθώς και για την επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής ανά τομέα χρήσης με στόχο τη σταδιακή ενσωμάτωση του κοινωνικού κόστους για τις υπηρεσίες νερού 5. Προστασία από επικίνδυνες ουσίες: Επιβολή ανώτατων ορίων στις εκπομπές, παράλληλα με την επίτευξη ποσοτικών στόχων ως προς την περιεκτικότητα τους στους υδάτινους αποδέκτες και τη συστηματική παρακολούθηση των συγκεντρώσεων. Για την επιτυχή υλοποίηση αυτής της στρατηγικής επίκειται η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης των υδάτων, ο οποίος θα αναλάβει -μεταξύ άλλων - τις διαδικασίες αδειοδότησης, λαμβάνοντας υπ' όψιν τους διαθέσιμους πόρους. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που απορρέουν από την υφιστάμενη κατανομή αρμοδιοτήτων σε διαφορετικά υπουργεία, που δυσχεραίνει την ορθολογική διαχείριση και προστασία τους. 3.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ [10,11] Η κατάσταση στην Ελλάδα, όσον αφορά στις εγκαταστάσεις ς αστικών υγρών αποβλήτων που εκρέουν σε κανονικές και ευαίσθητες περιοχές, αποτυπώνεται στους πίνακες 2 & 3. Οι πίνακες αυτοί βασίζονται στην 4η Έκθεση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2007). 10

3.1.1. Συγκριτικά Στοιχεία 3ης και 4ης Έκθεσης Η Ελλάδα δήλωσε 36 ευαίσθητες περιοχές για την περίοδο 1999-2002. Παρά τις διευκρινίσεις που στάλθηκαν από τις Ελληνικές αρχές και τις πρόσθετες πληροφορίες της Ελλάδας το 2002, η Κομισιόν πιστεύει ότι ακόμη 14 υδάτινα σώματα θα μπορούσαν να προσδιοριστούν ως ευαίσθητες περιοχές. Αυτές είναι: Η Βεγορίτιδα, η Χειμαδίτιδα- Ζάζαρη, η λίμνη της Καστοριάς, το κανάλι Λαπσίστα, η λίμνη των Ιωαννίνων, ο Πηνειός, η Αμβρακία, η Λυσιμαχία, ο Παγασητικός κόλπος, ο Κηφισός, ο Αργολικός Κόλπος, ο κόλπος της Καλλονής, ο κόλπος του Γέρα, ο Ισθμός της Μυτιλήνης. Μετά την αναθεώρηση των ευαίσθητων περιοχών οι δύο μεγάλες πόλεις, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, θεωρείται πλέον ότι εκρέουν σε ευαίσθητες περιοχές μαζί με άλλες 17 πληθυσμιακές συγκεντρώσεις >10.000 Ι.Π. που αναφέρθηκαν στην 3η έκθεση. Εν τούτοις, σύμφωνα με την 3η έκθεση μόνο 8 από τις 17 είχαν τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις ς (πίνακας 3). Στο πλαίσιο της 3ης έκθεσης η Ελλάδα, έως το Δεκέμβριο του 2000, ανέφερε 77 πληθυσμιακές συγκεντρώσεις που εκρέουν σε κανονικές περιοχές με ολικό φορτίο 8.317.800 Ι.Π. Στο πλαίσιο της 4ης έκθεσης, η Ελλάδα ανέφερε 75 πληθυσμιακές συγκεντρώσεις που εκρέουν σε κανονικές περιοχές (12/2002), με ολικό φορτίο κατά πολύ μικρότερο (3.713.300 Ι.Π). Τα συγκριτικά στοιχεία της 3 ης και 4 ης έκθεσης για τις εγκαταστάσεις ς και η συμφωνία ή όχι με την οδηγία παρουσιάζονται στον πίνακα 2. 3.1.2. Επεξεργασία ΥΑ σε Μεγάλες Πόλεις Η Ελλάδα ανέφερε 5 μεγάλες πόλεις (με φορτίο >150.000 Ι.Π.), την Αθήνα (3.500.000 Ι.Π.), τη Μεταμόρφωση (540.000 Ι.Π., που από το 2004 συνδέθηκε με την εγκατάσταση ς της Αθήνας), τη Θεσσαλονίκη (1.100.000 Ι.Π.), το Ηράκλειο (150.000 Ι.Π.) και την Πάτρα (180.000 Ι.Π.). Οι τρεις μεγάλες πόλεις, (Αθήνα, Μεταμόρφωση και Θεσσαλονίκη), εκρέουν σε ευαίσθητες περιοχές και είναι εφοδιασμένες με βαθμίδες προχωρημένης ς από το 2004. Η Πάτρα και το Ηράκλειο εκρέουν σε κανονικές περιοχές και είναι σε συμφωνία με τις απαιτήσεις της Οδηγίας. 3.1.3. Τελευταίες Ενημερώσεις Το 2005 η εγκατάσταση ς που εξυπηρετεί την Αθήνα ήταν σε πλήρη συμφωνία με τις απαιτήσεις της οδηγίας για περισσότερο αυστηρή. Εν τούτοις υπάρχουν ακόμη προβλήματα σχετικά με τη διαχείριση και τη διάθεση της ιλύος, που οδήγησε στην παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Τον Απρίλιο του 2004 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα επειδή δεν πήρε τα απαραίτητα μέτρα για την εγκατάσταση συστήματος συλλογής αστικών αποβλήτων από το Θριάσιο Πεδίο (Ελευσίνα Ασπρόπυργος) και δεν υπέβαλε τα αστικά λύματα της εν λόγω περιοχής σε περισσότερο αυστηρή από τη δευτεροβάθμια, δεδομένου ότι τα απόβλητα αυτά καταλήγουν στην ευαίσθητη περιοχή του κόλπου της Ελευσίνας. Σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις από τις Ελληνικές Υπηρεσίες, η εγκατάσταση ς προβλέπεται να λειτουργήσει στο τέλος του 2009. 11

Πίνακας 2. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων στην Ελλάδα που εκρέουν κανονικές περιοχές (Συγκριτικά στοιχεία) 3 η ΕΚΘΕΣΗ 12/2000 (με την Αθήνα και Θεσσαλονίκη) 4 η ΕΚΘΕΣΗ 0/01/2003 (Χωρίς την Αθήνα και Θεσσαλονίκη) ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ Πληθυσμιακές Συγκεντρώσεις Πληθυσμιακές Συγκεντρώσεις Κανονική Περιοχή Εν Δυνάμει Ευαίσθητη Περιοχή Αρ. Σύνολο Ρυπαντικό Φορτίο Ι.Π % Ρυπαντικό Φορτίο Επίπεδο Επεξεργασίας Συμφωνία με Οδηγία Αρ. Σύνολο Ρυπαντικό Φορτίο Ι.Π % Ρυπαντικό Φορτίο Επίπεδο Επεξεργασίας /Ποσοστό Ι.Π.& % 77 8.317.800 Β βάθμια 52 (49%) 72 1 3.443.300 93 Β βάθμια 60 4 2 2 160.000 4 1 Ευαίσθητη Περιοχή 1 110.000 3 1 ΣΥΝΟΛΑ 75 1 3.713.300 100 3.356.800 62 3 25 πληθ. συγκ. σε μη συμφωνία με την Οδηγία (με ελλιπή ή χωρίς καθόλου ) Συμφωνία με Οδηγία (90,4%) 13 πληθ. συγκ. σε μη συμφωνία με την Οδηγία (με ελλιπή ή χωρίς καθόλου ) Ευαίσθητη Περιοχή οι δύο μεγάλες πόλεις ΑΘΗΝΑ -ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2* 4.604.500 2 1 Μετά από παρατηρήσεις της Commission οι δύο μεγάλες πόλεις θεωρήθηκε ότι εκρέουν σε ευαίσθητες περιοχές (σ αυτό οφείλεται η μείωση του ρυπαντικού φορτίου κατά την 4 η έκθεση). Επίσης η Commission θεώρησε ότι τρεις από τις 75 εκρέουν σε ευαίσθητες ή εν δυνάμει ευαίσθητες περιοχές 2 Μία από αυτές είναι η Έδεσσα, που δε διαθέτει καμία 3 Από τις 62 πληθυσμιακές συγκεντρώσεις που διαθέτουν σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας, μία (η Τρίπολη) δεν είναι σε συμφωνία ως προς τις μετρήσεις ΤΟΥ BOD, COD στην έξοδο της εγκατάστασης ς(σύμφωνα με τις δηλώσεις της Ελλάδας) 4 Από τις 60 πληθ. συγκεντρώσεις με β βάθμια που ήταν σε συμφωνία με την οδηγία, οι 39 διαθέτουν περισσότερο αυστηρή από την απαίτηση της οδηγίας 16/ 12

Πίνακας 3. Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων στην Ελλάδα για >10.000 Ι.Π. που εκρέουν σε ευαίσθητες περιοχές Αποδέκτης: Ευαίσθητες Περιοχές Επίπεδο σε πληθυσμιακές συγκεντρώσεις >10.000 Ι.Π. που εκρέουν σε ευαίσθητους αποδέκτες Κατάσταση στις 01/01/2003 Αρ. Πληθυσμιακών Συγκεντρώσεωκεντρώσεων % των πληθυσμ. Συγ- Παραγόμενο Ρυπαντικό % Ρυπαντικό Φορτίο Φορτίο Ι.Π. Με ανεπαρκή Ικανότητα 0 0,0 0 0 Επεξεργασίας Σε μη συμφωνία με 5 29,4 262.000 43,8 την Οδηγία Σε συμφωνία με την 12 70,6 336.000 56,2 Οδηγία Σύνολο 17 100,0 598.000 100,0 Διαθέτουν πιο Αυστηρή Επεξεργασία 10 Πρέπει να σημειωθεί ότι στην έκθεση που θα υποβληθεί τον Ιούνιο του 2008 στην ΕΕ, το βάρος για την εφαρμογή της Οδηγίας μετατοπίζεται στην αξιολόγηση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων ς λυμάτων (τήρηση των καθορισμένων ορίων εκροής, εντατική παρακολούθηση της λειτουργίας των κατασκευασμένων εγκαταστάσεων, με παράλληλη αναφορά των αποτελεσμάτων για κάθε εγκατάσταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 3.2. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ [8] Ρυπαντικά φορτία Αξιολόγηση ρυπαντικών φορτίων Τα συνολικά φορτία συμβατικών ρύπων στο Υδατικό Διαμέρισα Δυτικής Μακεδονίας έχει εκτιμηθεί ότι ανέρχονται σε 43.491 t/έτος για το ΒΟD5, 60.479 t/έτος για τα αιωρούμενα στερεά, 25.713 t/έτος για το ολικό άζωτο και 2.805 t/έτος για το φώσφορο. Το παραγόμενο οργανικό φορτίο και το φορτίο στερεών οφείλονται κατά κύριο λόγο στη σταβλισμένη κτηνοτροφία (59% και 51% αντίστοιχα) και δευτερευόντως στις βιομηχανίες (21% και 31% αντίστοιχα) και στα αστικά λύματα (20% και 18% αντίστοιχα). Οι δύο τελευταίες πηγές ρύπανσης είναι σημειακού χαρακτήρα, ενώ περίπου το ένα τρίτο του φορτίου από τη σταβλισμένη κτηνοτροφία έχει διάσπαρτο χαρακτήρα (µέσω απορροών) και εντοπίζεται κατά 50% περίπου στους Νομούς Φλώρινας και Κοζάνης. Ως προς το άζωτο, η βασικότερη διάσπαρτη πηγή ρύπανσης (54% του συνολικού φορτίου) είναι οι γεωργικές και κτηνοτροφικές (ελεύθερη κτηνοτροφία) δραστηριότητες, κυρίως στους Νομούς Κοζάνης, Πέλλας, Πιερίας και Ημαθίας και δευτερευόντως στους Νομούς Φλώρινας, Γρεβενών και Καστοριάς. Αξιόλογη σημειακή πηγή αζώτου αποτελεί επίσης η σταβλισμένη κτηνοτροφία 13

(περίπου 37%), ενώ τα αστικά λύματα συνεισφέρουν το 7% επί του συνόλου του φορτίου αζώτου στο υδατικό διαμέρισμα. Κύρια πηγή παραγωγής φωσφόρου είναι η σταβλισμένη κτηνοτροφία (61%, κυρίως στους Νοµούς Φλώρινας, Πιερίας και Κοζάνης), οι γεωργικές δραστηριότητες και η ελεύθερη κτηνοτροφία (18%, κυρίως στους Νομούς Κοζάνης, Φλώρινας και Γρεβενών), καθώς και τα αστικά λύματα (17% κυρίως στους Νομούς Πιερίας, Κοζάνης και Ημαθίας). Διαχείριση αστικών λυμάτων Στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας έχουν θεσμοθετηθεί ως ευαίσθητοι αποδέκτες το ρέμα Σουλού και η λίμνη Πετρών. Η Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, για πόλεις-οικισμούς µε ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο από 10.000 (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2002), είχε ως αποτέλεσμα την προώθηση αρκετών έργων στην περιοχή. Ειδικότερα σήμερα οι πόλεις της Πτολεµαΐδας, της Φλώρινας και του Αμυνταίου, που ανήκουν σε λεκάνες απορροής ευαίσθητων αποδεκτών, καθώς και οι πόλεις της Βέροιας, της Καστοριάς, της Κοζάνης, της Κατερίνης και του Λιτόχωρου (κανονικοί αποδέκτες), εξυπηρετούνται από δίκτυα αποχέτευσης και εγκαταστάσεις ς λυμάτων (ΕΕΛ), καλύπτοντας έτσι το 34% του ισοδύναμου πληθυσμού του διαμερίσματος. Όλες οι ΕΕΛ έχουν σχεδιασθεί ώστε να απομακρύνουν αποτελεσματικά το φορτίο του οργανικού άνθρακα και του αζώτου, ενώ ειδικά στις ΕΕΛ της Πτολεµαΐδας και της Φλώρινας, λόγω της ευαισθησίας του αποδέκτη (ρέμα Σουλού), γίνεται πρόσθετη απομάκρυνση φωσφόρου, η οποία πραγματοποιείται και στις ΕΕΛ της Κοζάνης και της Καστοριάς. Εκτός από τις προαναφερθείσες ΕΕΛ, οι οποίες εξυπηρετούν περιοχές µε ισοδύναμο πληθυσμό µμεγαλύτερο από 15.000 κατοίκους, υπάρχουν 33 οικισμοί µε ισοδύναμο πληθυσμό µμεταξύ 2.000 και 10.000 κατοίκους. Για τους οικισμούς αυτούς και µε βάση την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, προκύπτει η απαίτηση για κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και εγκαταστάσεων ς λυμάτων έως το τέλος του έτους 2005. Αυτό προϋποθέτει την ένταξή τους σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό διαχείρισης αστικών λυμάτων της περιοχής. Ακόμη, ένα μέρος του πληθυσμού του διαμερίσματος (26%) βρίσκεται σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές µε ισοδύναμο πληθυσμό µμικρότερο από 2.000. Δεδομένου ότι στο διαμέρισα υπάρχουν ακόμη περιοχές στις οποίες είτε δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή των δικτύων αποχέτευσης (Νάουσα), είτε δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η κατασκευή και λειτουργία ΕΕΛ (Γρεβενά, Έδεσσα), είτε ακόμη υφιστάμενες εγκαταστάσεις παρουσιάζουν προβλήματα λειτουργίας (Κατερίνη), προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην υλοποίηση των έργων των µμεγάλων πόλεων και ειδικά των περιοχών που ανήκουν σε λεκάνη απορροής ευαίσθητου αποδέκτη, όπως είναι η πόλη των Γρεβενών. Ταυτόχρονα θα πρέπει να προγραμματιστεί και η διαχείριση των λυμάτων των παραπάνω αναφερόμενων 33 οικισμών. Με την ολοκλήρωση ό- λων των απαιτούμενων έργων αναμένεται μείωση των ρυπαντικών φορτίων κατά 5.10%, ανάλογα µε την εξεταζόμενη παράμετρο. Οι έντονες γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή αποτελούν την κύρια πηγή ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. 14

Επισημαίνεται η µμεγάλη συνεισφορά στο ρυπαντικό φορτίο της σταβλισμένης κτηνοτροφίας και η αναγκαιότητα υποβολής των φορτίων αυτών σε κατάλληλη. Πολύ σημαντική είναι επίσης και η επιβάρυνση από γεωργικές δραστηριότητες, κυρίως ως προς το άζωτο, και επομένως κρίνεται αναγκαία η εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών (Οδηγία 91/676/ΕΟΚ). 3.2.1. Προστατευόμενες περιοχές Στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας υπάρχουν 22 τόποι Κοινοτικής Σημασίας (SCI) και 5 ζώνες ειδικής προστασίας (SPA), ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ποταμοί Γρεβενίτης και Σακουλέβας, το ρέμα Σουλού και η λίμνη Πετρών, που µε βάση τις διατάξεις της Ο- δηγίας 91/271/ΕΟΚ «περί ς αστικών λυμάτων» έχουν χαρακτηριστεί ευαίσθητοι α- ποδέκτες (ΚΥΑ 19652/1906/5-8-98). Τέλος, πρέπει να διερευνηθεί η ένταξη στους ευαίσθητους αποδέκτες και των λιμνών Βεγορίτιδα, Χειµαδίτιδα, Ζάζαρη και Καστοριά και η ένταξη των αντίστοιχων λεκανών απορροής στις ευπρόσβλητες ζώνες. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τις απαιτήσεις των σχετικών Οδηγιών της ΕΕ για τη διαχείριση των υδάτων και την των λυμάτων, την προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας, το Στρατηγικό σχεδιασμό για τη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων της Χώρας που κατατέθηκε στην ΕΕ, σχετικές έ- ρευνες της WWF και τα στοιχεία των εκθέσεων των περιόδων 12/2000 και 1/01/2003 (έκθεση 2007), εξάγονται τα παρακάτω συμπεράσματα: I. Όσον αφορά στη Διαχείριση του Νερού Ελλιπέστατη ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ «για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων». Εκκίνηση διαδικασίας παράβασης της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ (άρθρο 3), με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την Ελλάδα για την παράλειψη προσδιορισμού λεκανών απορροής ποταμών (Μάρτιος 2005). Αντιμετώπιση του νερού ως ανεξάντλητου πόρου προς εκμετάλλευση. Αδυναμία ελέγχου της «κλοπής» νερού από ανεξέλεγκτες και παράνομες γεωτρήσεις. Ανυπαρξία εθνικού συστήματος ολοκληρωμένης παρακολούθησης της ποιότητας και ποσότητας των νερών. Περίπλοκη συναρμοδιότητα τριών υπουργείων και απουσία ενιαίου φορέα διαχείρισης των υδάτων. Απουσία εθνικού νομοσχεδίου για την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων (απουσία και Κοινοτικής νομοθεσίας) II. Όσον αφορά στα Αστικά λύματα Σημαντική υποαπορρόφηση κονδυλίων για τη διαχείριση των αστικών λυμάτων από το Γ ΚΠΣ και το Ταμείο Συνοχής. 15

Έλλειψη σημαντικού αριθμού υποδομών για την και διάθεση αστικών λυμάτων. Απουσία εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού χώρων ς λυμάτων. Σοβαρή καταστρατήγηση της Κοινοτικής νομοθεσίας. Παραπομπή της Ελλάδας στο ΔΕΚ για την ελλιπή της λυματολάσπης της Ψυτάλλειας. Ειδικότερα: Έλλειψη σωστού πολεοδομικού σχεδιασμού και επανεκτίμησης των δικτύων αποχέτευσης ομβρίων βάσει των δεδομένων των οικιστικών επεκτάσεων και των αλλαγών χρήσης γης (για αποφυγή καταστροφικών πλημμυρικών φαινομένων) Δυσκολία πλέον χρηματοδότησης από Κοινοτικούς πόρους της κατασκευής δικτύων συλλογής ακαθάρτων (αποτέλεσμα χρονική υστέρηση της κατασκευής των εγκαταστάσεων ς σε σχέση με τα δίκτυα λόγω έλλειψης εθνικών πόρων) Για πληθυσμούς <15.000 κατοίκους (Ι.Π.) απαιτείται η διερεύνηση λύσης σε τοπικό επίπεδο μέσω μελέτης που θα συμπεριλαμβάνει λύσεις και για τους πληθυσμούς <2000 ΙΠ. Αδυναμία καταγραφής έως το τέλος του 2005 όλων των έργων υποδομής (δίκτυα αποχέτευσης και εγκαταστάσεις ς για ΙΠ >2.000 ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό του αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων Αδυναμία ανταπόκρισης στην απαίτηση της εντατικής παρακολούθησης από το τέλος του 2005 της λειτουργίας των κατασκευασμένων εγκαταστάσεων, με παράλληλη αναφορά στην ΕΕ Έλλειψη διαχείρισης της λάσπης που προκύπτει από την III. Όσον αφορά στο Περιβάλλον και Βιομηχανία Καθυστέρηση τριών ετών για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 96/61/ΕΚ «με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης» και ελλιπής αναφορά στα άρθρα της Οδηγίας που αφορούν τη χρήση Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) Ελλιπής δέσμευση των αρμόδιων υπηρεσιών για παρακολούθηση των τεχνολογικών ε- ξελίξεων που αφορούν τη βιομηχανία, στο πλαίσιο της εφαρμογής των διατάξεων της Οδηγίας 96/61/ΕΚ για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές. Έλλειψη καταγραφής και ελέγχου των βιομηχανικών εισροών στα δίκτυα (αιτία: απουσία κατάλληλων κανονισμών λειτουργίας και παράνομες συνδέσεις στα δίκτυα). Ένα επικαιροποιημένο πρόγραμμα Εθνικού σχεδιασμού στοχεύει στην ολοκλήρωση έως το 2008 των έργων διαχείρισης αστικών λυμάτων σε πόλεις με ΙΠ>10.000 που αποχετεύουν σε ευαίσθητους αποδέκτες και σε πόλεις με ΙΠ>15.000 που αποχετεύουν σε κανονικούς αποδέκτες (όπου απαιτείται αποχέτευση και δευτεροβάθμια ), δηλαδή εκπλήρωση υποχρεώσεων που είχαν χρονοδιάγραμμα υλοποίησης το 1998 και 2000 αντίστοιχα. Ακόμη, στοχεύει στην ολοκλήρωση έργων ς στο 40% των πόλεων με ΙΠ 10.000-15.000 που αποχετεύουν σε κανονικούς αποδέκτες (όπου απαιτείται αποχέτευση και δευτεροβάθμια ) και στο 40% των πόλεων με Ι.Π. 2.000-10.000 κατοίκους 16

που αποχετεύουν σε ευαίσθητους αποδέκτες, δηλαδή εκπλήρωση υποχρεώσεων που είχαν χρονοδιάγραμμα υλοποίησης το 2005. IV. Όσον αφορά στην πρόσβαση στην Περιβαλλοντική Πληροφορία Μη ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2003/4/ΕΚ Πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της Οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Καθυστερημένη ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 90/313/ΕΟΚ. Ανύπαρκτη πληροφόρηση των πολιτών για το δικαίωμα απρόσκοπτης πρόσβασης σε πληροφορίες για το περιβάλλον. Ελλιπέστατη γνώση των αρμόδιων υπηρεσιών της Διοίκησης για την υποχρέωσή τους να παρέχουν στους πολίτες πρόσβαση σε σχετικές με το περιβάλλον πληροφορίες. Ελλιπής παροχή ουσιαστικής πληροφορίας ανά τακτά διαστήματα από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την κατάσταση του περιβάλλοντος. Αδυναμία υπηρεσιών να ανταποκριθούν σε αύξηση των αιτημάτων για πληροφορίες από πολίτες. Σημαντική συμβολή του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη στη βελτίωση της πρόσβασης πολιτών σε πληροφορίες από τη Διοίκηση. Η Ελλάδα ακολουθεί ως ουραγός τις εξελίξεις στην ΕΕ για πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες και για ουσιαστική κοινωνική συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων. 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επιτάχυνση του ρυθμού εφαρμογής της Οδηγίας Δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης των υδάτων (ο N. 3199/2003 προσαρμογής στην οδηγία πλαίσιο 2000/60 προβλέπει τη σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων, της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων στην Περιφέρεια, της Δ/νσης Υδάτων Περιφέρειας, του Περιφερειακού Συμβουλίου Υδάτων) Στην Ελλάδα έχει κατά καιρούς επισημανθεί η ανάγκη ίδρυσης Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων και η σύσταση ενός Ινστιτούτου Διαχείρισης Υδατικών Πόρων καθώς και η εκπόνηση ενός προγράμματος διαχείρισης για κάθε υδατικό διαμέρισμα σε βάθος εικοσαετίας. Παράλληλα θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά οι πόροι που διατίθενται από το κράτος για την αξιοποίηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων και να επιταχυνθεί ο εκσυγχρονισμός των δικτύων. Είναι σημαντικό να γίνουν έργα ορεινής υδρονομίας και να γίνουν αναδασώσεις. Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας λειτουργίας των εγκαταστάσεων ς. Δημιουργία ευέλικτου και αποτελεσματικού τρόπου ελέγχου για τις αποδόσεις λειτουργίας των εγκαταστάσεων ς αστικών λυμάτων και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων. Υποχρέωση των Βιομηχανιών και των επιχειρήσεων αποχέτευσης και ς λυμάτων των Δήμων να παρουσιάζουν εκθέσεις με αποτελέσματα αναλύσεων που πραγματοποιούνται σε πιστοποιημένα εργαστήρια για την εξασφάλιση της ορθότητας της μέτρησης 17

Συσχέτιση της απόδοσης με το κόστος λειτουργίας ιδίως των υπό την εποπτεία του κράτους (Δήμοι) εγκαταστάσεων ς λυμάτων και υγρών αποβλήτων και α- ναπροσαρμογή για τον πολίτη των εκδιδομένων λογαριασμών. Κατά συνέπεια μείωση του λογαριασμού στην περίπτωση χαμηλής ποιότητας παροχής υπηρεσίας, που δείκτης αυτής θα είναι η για παράδειγμα η απόδοση ς. Η πρόταση είναι μέσα στην ουσία και το πνεύμα της οδηγίας, η οποία προβλέπει τη συμμετοχή του κοινωνικού παράγοντα ως μέρος του ελεγκτικού μηχανισμού, με τη συμμετοχή του μέσω διαβούλευσης με τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς (ΔΕΥΑ, Νομαρχία, Δήμο) στη δημιουργία σχεδίων νομοθεσίας. ώστε να εξασφαλίζονται η συμμόρφωση με το περιβάλλον, η προστασία του καταναλωτή, τα πρότυπα απόδοσης, καθώς και σημαντικές αλλαγές με βάση τις αρχές της αμερόληπτης οικονομικής δυνατότητας. Ακόμη, η έγκριση νέων επενδύσεων για εγκαταστάσεις ς λυμάτων πρέπει να τηρεί αναλογία ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ/ΑΠΟΔΟΣΗΣ/ΚΟΣΤΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙ- ΑΣ. Εκτίμηση της κατανομής των βιομηχανιών ανά κλάδο, διοικητική ενότητα (Νομός Περιφέρεια), του αριθμού των απασχολούμενων ατόμων και των ρύπων που παράγονται (οργανικό ρυπαντικό φορτίο, θρεπτικά και τοξικά συστατικά). Εκτίμηση του αποδέκτη των υγρών αποβλήτων των βιομηχανιών (δίκτυο αποχέτευσης, επιφανειακά νερά), βάσει των περιβαλλοντικών όρων και των σχετικών αδειοδοτήσεων των Δ/νσεων Περιβάλλοντος Εκτίμηση της ύπαρξης εγκαταστάσεων προς και ς στις βιομηχανίες και της απόδοσης αυτών Ολοκλήρωση εργασιών των έργων υποδομής στις θεσμοθετημένες ΒΙ.ΠΕ και τα βιοτεχνικά πάρκα και μελέτη δημιουργίας νέων (εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου Ν. 2545/97, ΦΕΚ Α254, με θέμα: Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές και άλλες Διατάξεις ) Τη δημιουργία κινήτρων για τη μετεγκατάσταση των επιχειρήσεων στις ΒΙΠΕ και Βιοτεχνικά Πάρκα Την κατασκευή εγκαταστάσεων ς υγρών αποβλήτων σε όλες τις ΒΙΠΕ, που να μην περιορίζονται μόνο σε Β βαθμίδα ς (από τις 33 ΒΙΠΕ που λειτουργούν, σε μικρό αριθμό λειτουργούν εγκαταστάσεις ς υγρών αποβλήτων) 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Commission Staff Working Document, Towards Sustainable Water Management in the European Union, 4th Commission Report (Executive Summary) on the Implementation of the Urban Waste Water Treatment Directive, Brussels, 22-03-2007, SEC (2007) 363 2. Πολιτική στον τομέα των υδάτων, Ομιλία του Ευρωπαϊκού Επιτρόπου στην Παγκόσμια ημέρα Νερού, Βρυξέλλες 22-03-02007, IP/07/388 3. Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογή της Οδηγίας 91/676/ΕΟΚ σχετικά με την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης για την περίοδο 2000-2003, Βρυξέλλες 19-03- 02007, COM(2007) 120 τελικό 4. Οδηγία 2000/60/ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου Κοινοτικής Δράσης στον τομέα πολιτικής των Υδάτων 5. Οδηγία 91/676/ΕΟΚ για των αστικών λυμάτων 18

6. Ενημερωτικό Δελτίο της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, Βρυξέλλες 1-02-2008 7. Δικτυακό Σύστημα Πληροφοριών για τα Ύδατα (WISE) 8. Σχέδιο Προγράμματος Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της Χώρας, Υπ. ΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Υδατικού Δυναμικού και Φυσικών Πόρων, Ιανουάριος 2007 9. Reporting obligation for National Implementation programme for UWWT Directive, Ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για το Περιβάλλον (ΕΙΟΝΕΤ) 10. Έκθεση Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική&Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή Περιφερειών, Εφαρμογή της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, 21ης Μαΐου 1991, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 98/15/ΕΚ της Επιτροπής, 27 η Φεβρουαρίου 1998, Βρυξέλλες, 23.4.2004, COM(2004) 248 11. 4th Commission Report on the Implementation of the Urban Waste Water Treatment Directive: Status of Implementation in each Member State, Brussels, 01-2007 12. IP/07/388, Πολιτική στον τομέα των υδάτων, Βρυξέλλες, 22 Μαρτίου 2007 19

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Πίνακας: Οι κυριότερες Κοινοτικές Οδηγίες & και η σχετική Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας όσον αφορά στα νερά, στα υγρά απόβλητα και σε συναφή θέματα Α/ Α ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά 2000/60 ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ενοποίησε το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει την προστασία των υδάτινων αποδεκτών, περιλαμβάνοντας και τα θέματα που αφορούν στα υγρά απόβλητα) Η Οδηγία για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης (IPPC 96/61/ΕΟΚ), που στοχεύει στον έ- λεγχο και πρόληψη της ρύπανσης των νερών από τη βιομηχανία. Αναφέρεται στην πρόληψη και τον έλεγχο της ο ρύπανσης, µε βάση την πρόγνωση και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων, ώστε να επιτευχθεί ένας υψηλός βαθμός προστασίας του περιβάλλοντος. Στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου ρύπανσης του περιβάλλοντος από βιομηχανικές και άλλες δραστηριότητες. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι απαραίτητη η εφαρμογή των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών - Β Τ (Best Available Techniques - BAT) σε κάθε ονομαζόμενο βιομηχανικό κλάδο. Η ΕΕ έχει προχωρήσει στην οργάνωση του Ευρωπαϊκού Γραφείου IPPC, στη Σεβίλλη, το οποίο έχει χωριστεί σε 30 ομάδες εργασίας, σε αντιστοιχία µε τους 30 βιο- ΚΥΡΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Νόµος 1739/1987 «Διαχείριση υδατικών πόρων και άλλες διατάξεις» Νόµος 3199/2003 περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων Εναρμόνιση µε την Οδηγία 2000/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23/20/2000. Σε εφαρμογή του Νόμου 3199/2003 έχει εκδοθεί η ΚΥΑ 43504/5-12- 2005 «Κατηγορίες αδειών χρήσης υδάτων και εκτέλεσης έργων αξιοποίησής τους, διαδικασία έκδοσης, περιεχόμενο και διάρκεια ισχύος αυτών», η ΚΥΑ 47630/1-12-2005 «Διάρθρωση της Διεύθυνσης Υδάτων της Περιφέρειας» και ισχύει το Π.. 256/1989 «Άδεια χρήσης νερού». Προεδρικό Διάταγμα 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α): «Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών, πάσης φύσεως μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτου διασφαλίσεως περιβάλλοντος εv γένει». Νόµος 2965/2001 για τη «Βιώσιμη ανάπτυξη της Αττικής», στον οποίο αναφέρεται (άρθρο 2 παρ. 1) ότι οι βιομηχανίες, οι βιοτεχνίες και τα ε- παγγελματικά εργαστήρια μέσης και υψηλής όχλησης που λειτουργούν εντός των ορίων της Περιφέρειας Αττικής, ανεξαρτήτως μεγέθους, υποχρεούνται εντός τετραετίας από την ισχύ του νόμου να εφαρμόσουν μέτρα που να «ανταποκρίνονται σε Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές, µε βάση τα συμπεράσματα των ειδικών "κλαδικών" μελετών που προωθούνται από τα Υπουργεία Ανάπτυξης και ΠΕ.ΧΩ..Ε., ή σε συνδυασμό µε τις αντίστοιχες θεσμικές ρυθμίσεις που προωθούνται από την ΕΕ». 20

μηχανικούς κλάδους που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας. Η Οδηγία IPPC συνδέεται οριζόντια, τόσο µε τις Οδηγίες που ρυθμίζουν τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων των βιομηχανικών δραστηριοτήτων (97/11/ΕΚ) όσο και µε τις Οδηγίες που αναφέρονται στην πρόληψη ή/και τη μείωση της ρύπανσης σε κάθε είδος φυσικού αποδέκτη (ατμόσφαιρα, ύδατα, έδαφος). Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, για των αστικών λυμάτων Κοινοτική Οδηγία-Πλαίσιο 76/464/ΕΟΚ, η οποία ορίζει το γενικό κανονιστικό πλαίσιο για την απόρριψη επικίνδυνων ουσιών σε υδατικούς αποδέκτες. Η Οδηγία τροποποιήθηκε µε την Οδηγία 90/154/ΕΟΚ Περί ρυπάνσεως που προκαλείται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται στο υδάτινο περιβάλλον της Κοινότητας και καταργείται µε την Οδηγία 2006/11/ΕΚ για τη ρύπανση που προκαλείται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται στο υδάτινο περιβάλλον της Κοινότητας ΚΥΑ 5673/400/1997 «Μέτρα και όροι για την αστικών λυµάτων» (συμμόρφωση της Ελλάδας µε την Οδηγία 91/271ECC) ΚΥΑ 19661/1982/1999 «Τροποποίηση της ΚΥΑ 5673/400/1997 Κατάλογος ευαίσθητων περιοχών για τη διάθεση αστικών λυµάτων σύμφωνα µε το αρ. 5 της απόφασης αυτής» ΚΥΑ 48392/939/2002 «Συμπλήρωση της ΚΥΑ 19661/1982/1999 η οποία τροποποιούσε την ΚΥΑ 5673/400/1997» Παράλληλα ισχύει και η Υγειονομική Διάταξη Ε1β 221/65 (ΦΕΚ 138/Β): «Περί διαθέσεως λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων», όπως τροποποιήθηκε με την Υ.Α. Γ1/17831/71 (ΦΕΚ 986/Β) και Υ.Α. Γ4/1305/74 (ΦΕΚ Υ. Α. 15519/83 (ΦΕΚ 455/Β): «Περί των όρων διάθεσης λυμάτων και υγρών βιομηχανικών αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες και καθορισμού των ανωτάτων επιτρεπτών ορίων ρυπαντών». Σε εφαρμογή του Άρθρου 7 της 76/464 ΕΟΚ, εκδόθηκε η ΚΥΑ 4859/726/2001 «Μέτρα και περιορισμοί για την προστασία του υδατικού περιβάλλοντος από απορρίψεις και ειδικότερα καθορισμός οριακών τιμών ορισμένων επικίνδυνων ουσιών». Η πρόσφατη Οδηγία 2006/11/ΕΚ δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο. Πρ Υπ Συμβ 255/94 ΥΑ 90461/2193/94 (ΦΕΚ 123/Α) (ΦΕΚ 843/Β) 21

Κανονισμός ΕΟΚ 1836/93-ΕΜΑS Οδηγία 86/278/ΕΟΚ, σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και ιδίως του εδάφους κατά την χρησιμοποίηση ιλύος καθαρισμού λυμάτων στη γεωργία (4/7/86) Οδηγία 75/440/ΕΟΚ, σχετικά με την ποιότητα των επιφανειακών νερών που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ή χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πόσιμου νερού (16/6/75) Οδηγία του Συμβουλίου 86/280/ΕΟΚ, σχετικά με τις οριακές τιμές και τους ποιοτικούς στόχους για τις απορρίψεις ορισμένων επικίνδυνων ουσιών που υπάγονται στον κατάλογο Ι του παραρτήματος της οδηγίας 76/464/ΕΟΚ Οδηγία του Συμβουλίου 90/415/ΕΟΚ, για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 86/280/ΕΟΚ Οδηγία του Συμβουλίου 88/347/ΕΟΚ, για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 86/280/ΕΟΚ Οδηγία του Συμβουλίου 80/68/ΕΟΚ, περί προστασίας υ- πόγειων υδάτων από τη ρύπανση που προέρχεται από ο- ρισμένες επικίνδυνες ουσίες». ΣΥΝΑΦΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Υπουργική Απόφαση 28489/2629/98 (ΦΕΚ 1177/Β): Εφαρμογή του Κοινοτικού Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, σε συμμόρφωση με τον Κανονισμό 1836/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου 1993. ΚΥΑ 80568/4225/91 (ΦΕΚ 641/Β): «Μέθοδοι, όροι και περιορισμοί για τη χρησιμοποίηση στη γεωργία της ιλύος που προέρχεται από οικιακών και αστικών λυμάτων». ΥΑ 46399/1352/86 (ΦΕΚ 438/Β) ΚΥΑ 55648/2210/91(ΦΕΚ 322/Β): «Μέτρα και περιορισμοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισμός οριακών τιμών και επικίνδυνων ουσιών στα υγρά απόβλητα». ΥΑ 90461/2193/94 (ΦΕΚ 843/Β & Πρ. Υπ. Συμβ 255/94 (ΦΕΚ 123/Α): Συμπλήρωση του παραρτήματος του άρθρου 12 της ΚΥΑ υπ αριθ. 55648/2210/1991. Πρ Υπ Συμβ 73/90 (ΦΕΚ 90/Α): «Καθορισμός των κατευθυντήριων και οριακών τιμών ποιότητας των νερών από απορρίψεις ορισμένων επικίνδυνων ουσιών, που υπάγονται στον κατάλογο Ι του παραρτήματος Α του άρθρου 6 της αριθ. 144/2.11.1987 Πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου». ΚΥΑ 26857/553/88 (ΦΕΚ 196/Β): «Μέτρα και περιορισμοί για την προστασία των υπόγειων νερών από απόρριψη επικίνδυνων ουσιών». Κοινή Υπουργική Απόφαση 82742/95 (ΦΕΚ 821/Β): «Ανάθεση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για ορισμένα έργα Α κατηγορίας, άρθρο 3 του Ν. 1650/86 στους Γ.Γ. Περιφέρειας (αφορά έργα ς λυμάτων)». Υπουργική Απόφαση 77921/1440/95 (ΦΕΚ 795/Β): «Ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στις δημόσιες αρχές για πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον». 22

23