www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e: omilospa@otente.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Παπαλεξάνδου 16, 71500 Ηράκλειο Κρήτης - Τ/F: 2810 288319 Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί; Με τη συνεργασία της επιστημονικής επιτροπής του ΟΕΚΚ - ΑγκαλιάΖΩ Με την ευγενική χορηγία της Roche (Hellas) A.E.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτός ο απλός οδηγός προσφέρει κάποιες ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε εσείς ή κάποιος συγγενής ή φίλος, έτσι ώστε να είστε ενημερωμένος/η και να συμμετέχετε στη θεραπεία σας ενεργά. 1
Είναι αποδεδειγμένο ότι όσο περισσότερα γνωρίζετε για τη θεραπεία του καρκίνου σας, τόσο λιγότερο είστε αγχωμένος για αυτήν. Η άσκοπη αγωνία είναι συχνά αποτέλεσμα ΕΣΕΙΣ ΕΙΣΤΕ ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΜΕΛΟΣ σύγχυσης και αβεβαιότητας, για ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ αυτό πρέπει να ρωτάτε όταν δεν καταλαβαίνετε κάτι. Οι γιατροί και οι άλλοι επιστήμονες υγείας μπορούν να σας βοηθήσουν, και να σας διευκρινίσουν οποιοδήποτε ζήτημα σας απασχολεί. Η γνώση του τι συμβαίνει μπορεί να εξαλείψει τις εκπλήξεις και να σας βοηθήσει να νοιώσετε ότι ελέγχετε περισσότερο τα πράγματα. 3
Θα βρείτε ένα τμήμα στην τελευταία σελίδα για να γράψετε τα σημαντικά στοιχεία επικοινωνίας, που πρέπει να θυμάστε. Υπάρχει επίσης χώρος για λεπτομέρειες της κατάστασης σας, έτσι ώστε εσείς ή η ομάδα που φροντίζει την υγεία σας να έχετε εύκολα πρόσβαση σε αυτές. Αυτό το βιβλιαράκι ασχολείται με το είδος των πληροφοριών που θα φανούν χρήσιμες σε εσάς ή σε αυτούς που σας αγαπούν, και θέτει κάποια ερωτήματα που θα μπορούσατε να κάνετε στην ομάδα που φροντίζει την υγεία σας. Έχετε αυτό το βιβλιαράκι εύκαιρο, καθώς θα γίνει ένα πολύτιμο εφόδιο στο οποίο μπορείτε να αναφέρεστε κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Κάθε σελίδα έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να αφήνει χώρο κάτω από τις ερωτήσεις για να μπορείτε να κρατάτε σημειώσεις. ΠΩΣ ΘΑ ΘΥΜΑΜΑΙ ΤΟΣΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ; Καθώς κατά καιρούς μπορεί να υπάρχει ένα πλήθος πληροφοριών που πρέπει να απορροφήσετε, σας παραθέτουμε κάποιες οδηγίες που μπορούν να σας βοηθήσουν να καταλάβατε ότι ειπώθηκε. Ποτέ μη φοβηθείτε να ρωτήσετε. Δεν υπάρχουν λάθος ερωτήσεις όταν μιλάμε για τη θεραπεία σας Το να σημειώσετε τις απαντήσεις που παίρνετε θα σας βοηθήσει να θυμόσαστε τις πληροφορίες μετά τη συνάντηση σας με τους γιατρούς Το να πάρετε μαζί σας σαν εφεδρεία ένα φίλο ή ένα μέλος της οικογένειας σας όταν επισκέπτεστε τον γιατρό και τους άλλους επαγγελματίες υγείας είναι πολύ ανακουφιστικό μια και αυτοί μπορεί να αντιληφθούν πληροφορίες που εσάς μπορεί να σας ξεφύγουν 4 5
Κάθε μια από τις επόμενες σελίδες περιέχει παραδείγματα ερωτήσεων που σχετίζονται με μια διαφορετική πλευρά της θεραπείας σας. 7
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΜΟΥ; Ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους στους οποίους συμπεριλαμβάνονται η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία ή κάποιος συνδυασμός θεραπειών. Εν τούτοις, αυτές οι θεραπείες δεν χρησιμοποιούνται πάντα. Μιλήστε με την ομάδα που φροντίζει την υγεία σας για τη θεραπεία που σας συστήνει. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ακριβώς τι περιλαμβάνει η θεραπευτική αντιμετώπισή σας. Έχει η περίπτωση μου αξιολογηθεί σε μια ομαδική συνάντηση που να συμμετείχαν ένας χειρουργός και ένας ογκολόγος; Γιατί μου συστήνετε αυτή η θεραπεία; Είναι αυτή η μόνη εναλλακτική που έχω ή υπάρχουν και άλλες; Υπάρχουν αυτήν τη στιγμή κάποιες κλινικές μελέτες που πρέπει να λάβω υπόψη μου; 8
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΣΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΟΥ; Από τη στιγμή που θα κατανοήσετε τι περιλαμβάνει η θεραπεία σας, μπορεί να θέλετε να μάθετε ποιες είναι οι προσδοκίες της ομάδας φροντίδας της υγείας σας. Πόσο πιθανό είναι ότι αυτή η θεραπεία θα αποδώσει; Πως θα ξέρετε εσείς ή εγώ ότι αποδίδει; Η θεραπεία που μου συστήνετε έχει σκοπό να θεραπεύσει τον καρκίνο μου ή να επιβραδύνει την ανάπτυξη του; Πότε συστήνετε να αρχίσει η θεραπεία; Θα υπάρξει διαφορά αν καθυστερήσει; Μπορώ να αλλάξω γνώμη αφού έχει αρχίσει η θεραπεία; Τι θα γίνει αν δεν την κάνω καθόλου; 10
ΘΑ ΥΠΑΡΞΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ; Στο επόμενο βήμα πρέπει να γνωρίζετε ποιες παρενέργειες μπορεί να εμφανίσετε, έτσι ώστε να μην αιφνιδιαστείτε. Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες παρενέργειες που μπορεί να περιμένω όταν αρχίσω τη θεραπεία μου; Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να τις μειώσω; Πόσο νομίζετε ότι θα κρατήσουν; Αν γίνουν ανυπόφορες μπορώ να σταματήσω τη θεραπεία μου; 12
ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΘΑ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΟΥ ΠΩΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΟΥ; Η αλλαγή είναι μια από τις μεγαλύτερες πηγές άγχους, για αυτό θα ήταν καλό να γνωρίζετε αν η θεραπεία σας σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε αλλαγές στην καθημερινή σας ρουτίνα. Πότε προτείνετε να αρχίσει η θεραπεία μου; Που θα γίνεται; Πόσο θα κρατάει; Θα πονάω; Μπορεί η θεραπεία μου να γίνεται στο σπίτι; Αν μπορεί, θα έχω ιατρική υποστήριξη εκεί; Αν πρέπει να έρθω στο νοσοκομείο, πόσο καιρό θα πρέπει να μείνω; Θα μπορώ να δουλεύω κατά τη διάρκεια της θεραπείας; Υπάρχει κίνδυνος να μεταδώσω κάτι στα μέλη της οικογένειάς μου; 14
ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΟΥ; Μερικές φορές μικρά πράγματα μπορούν να κάνουν τη μεγάλη διαφορά. Αν υπάρχει κάτι που αποτελεί μεγάλο μέρος της καθημερινότητας σας, ρωτήστε αν και πως θα επηρεαστεί από τη θεραπεία σας. Μπορώ να συνεχίσω να ασκούμαι τακτικά; Το να πιω ένα αλκοολούχο ποτό είναι αποδεκτό; Η θεραπεία θα επηρεάσει τη σεξουαλική μου ζωή; Μπορώ να προγραμματίσω να πάω διακοπές - ταξίδι; Θα πρέπει να αλλάξω τη διατροφή μου; Αν είμαι καπνιστής, πρέπει να κόψω το κάπνισμα; 16
ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΑΡΩ ΜΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΝΩΜΗ; Χωρίς αμφιβολία δικαιούστε μια δεύτερη γνώμη σχετικά με τη διάγνωση ή τη θεραπεία σας αρκεί να μην καθυστερήσει τη θεραπεία. 18
ΚΑΘΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΛΕΥΡΕΣ Ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους όπως η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία ή κάποιος συνδυασμός των θεραπειών. Επειδή κάθε μια από αυτές τις θεραπείες έχει τον δικό της τρόπο που δουλεύει, θα είναι σημαντικό να καταλάβετε ακριβώς τι περιλαμβάνει η δική σας θεραπεία. Οι ακόλουθες ερωτήσεις είναι ειδικές για κάθε θεραπευτική επιλογή. 20
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΑΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ; Αν η ομάδα που φροντίζει την υγεία σας συνιστά χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα σας, μπορεί να θελήσετε να κάνετε μερικές από αυτές τις ερωτήσεις. Πότε συστήνετε να κάνω τη χειρουργική επέμβαση; Μπορείτε να μου πείτε τι περιλαμβάνει η εγχείρηση; Μπορείτε να συζητήσετε μαζί μου τους κινδύνους; Θα πονέσω; Πόσο θα μείνω στο νοσοκομείο; Θα χρειαστώ θεραπεία σε συνδυασμό με την εγχείρηση; Μήπως χρειαστώ μετά; Αν χρειαστώ, θα την κάνω στο νοσοκομείο ή στο σπίτι; Πότε θα ξέρω ότι η εγχείρηση πέτυχε; Τι παρακολούθηση θα γίνει; 22
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΑΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ; Η χημειοθεραπεία είναι μια θεραπεία που περιλαμβάνει φάρμακα. Αν η ομάδα που φροντίζει την υγεία σας συστήνει αυτή την εναλλακτική για να αντιμετωπίσει τον καρκίνο του πνεύμονα σας, μπορεί να θελήσετε να κάνετε μερικές από αυτές τις ερωτήσεις. Τι περιλαμβάνει η χημειοθεραπεία; Πόσο θα κρατήσει η θεραπεία; Πόσο συχνά θα πρέπει να κάνω χημειοθεραπεία; Συστήνετε χάπια, ενέσεις ή εγχύσεις; Αν η ιδέα των ενέσεων με αρρωσταίνει, πως θα το αντιμετωπίσετε; Θα πέσουν τα μαλλιά μου; Τι θα γίνει όταν τελειώσει η θεραπεία; Πότε θα αρχίσω να νοιώθω καλύτερα; Τι παρακολούθηση θα γίνει; 24
ΤΙ ΑΛΛΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΩ ΓΙΑ ΤΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ; Οι ακόλουθες είναι ερωτήσεις σε μεγαλύτερο βάθος που μπορείτε να κάνετε σχετικά με το πώς μπορεί να σας επηρεάσει η χημειοθεραπεία. Μπορείτε να μου πείτε ποιο χημειοθεραπευτικό φάρμακο θα μου χορηγήσετε; Είναι αυτό το καλύτερο φάρμακο για τον τύπο του καρκίνου του πνεύμονα μου; Αν αυτό το φάρμακο έχει πολλές παρενέργειες, θα μπορέσω να δοκιμάσω κάποιο άλλο; Τι γίνεται αν η θεραπεία δεν αποδώσει; Μπορώ να κάνω χημειοθεραπεία ξανά, αν χρειαστώ; Υπάρχουν κάποιες άλλες καινοτόμες θεραπευτικές επιλογές που θα μπορούσαν να με βοηθήσουν επιπρόσθετα ή αντί για τη χημειοθεραπεία; Υπάρχει κάτι αποδεδειγμένα ευεργετικό στο εξωτερικό που δεν εφαρμόζεται ακόμα στην Ελλάδα; 26
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΑΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ; Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να αντιμετωπίσει τον καρκίνο. Αν η ομάδα που φροντίζει την υγεία σας συστήνει αυτή την εναλλακτική για να αντιμετωπίσει τον καρκίνο του πνεύμονα σας, μπορεί να θελήσετε να κάνετε μερικές από αυτές τις ερωτήσεις. Πως δουλεύει η ακτινοθεραπεία; Πόσο θα κρατήσει η θεραπεία; Πόσο συχνά θα πρέπει να την κάνω; Θα νοιώθω πόνο; Που θα γίνεται η θεραπεία; Υπάρχουν κάποιες παρενέργειες; Θα είμαι ραδιενεργός; Θα μπορώ να κρατάω το εγγόνι μου; Τι παρακολούθηση θα γίνει; 28
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΙΣ ΕΧΕΤΕ ΕΥΚΑΙΡΕΣ Ο αριθμός μητρώου σας στο νοσοκομείο Το όνομα του γιατρού σας Το τηλέφωνο του Σε επείγουσες περιπτώσεις καλέστε: Το όνομα του γιατρού Το τηλέφωνο του 30
Για να πάρετε δωρεάν περισσότερες πληροφορίες ή υποστήριξη από κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους επικοινωνήστε με τον ΟΕΚΚ-ΑγκαλιάΖω τις εργάσιμες ημέρες και ώρες στο τηλέφωνο 210-4181641 ή www.oekk.gr