ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.8.2016 COM(2016) 533 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ σχετικά με την εφαρμογή το 2015 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής EL EL

Η αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα που κατέχουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ επιδιώκει την αύξηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας έναντι των πολιτών της. Το 2015, η Επιτροπή εξακολούθησε να εφαρμόζει στην πράξη με ποικίλους τρόπους την ισχυρή της δέσμευση για αυξημένη διαφάνεια. Μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 2015, είχαν δημοσιευτεί πληροφορίες σχετικά με περισσότερες από 7.000 διμερείς συναντήσεις μεταξύ Επιτρόπων, μελών των ιδιαίτερων γραφείων των Επιτρόπων και γενικών διευθυντών, καθώς και εκπροσώπων ομάδων συμφερόντων. Αυτό επιτρέπει στους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη να γνωρίζουν ποιος συναντάται με την Επιτροπή και για ποια θέματα. Μια νέα, βελτιωμένη έκδοση του μητρώου διαφάνειας εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 2015. Η απόφαση της Επιτροπής για συναντήσεις των Επιτρόπων, των μελών των ιδιαίτερων γραφείων των Επιτρόπων και των γενικών διευθυντών μόνο με τους εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων που περιλαμβάνονται στο μητρώο διαφάνειας έχει αυξήσει σημαντικά τον βαθμό διαφάνειας των φορέων που επιδιώκουν να επηρεάσουν τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ. Το μητρώο συνέχισε να αυξάνεται σταθερά και σήμερα περιέχει περισσότερες από 9.300 καταχωρήσεις, έχοντας προσελκύσει πάνω από 3.600 νέους εγγεγραμμένους από τον Ιανουάριο του 2015 1. Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015, η Επιτροπή έθεσε επίσης σε εφαρμογή ένα μεγάλο μέρος του θεματολογίου της για τη βελτίωση της νομοθεσίας που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2015, με στόχο να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές της ΕΕ επιτυγχάνουν τους στόχους τους κατά τον πλέον αποτελεσματικό, αποδοτικό και διαφανή τρόπο. Η διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της νομοθεσίας που προτάθηκε από την Επιτροπή κατά το προηγούμενο έτος και εγκρίθηκε προσφάτως αντικατοπτρίζει κοινή δέσμευση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για βελτίωση της διαφάνειας σε ολόκληρο τον κύκλο λήψης αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Επιτροπή έχει επίσης συστήσει νέους μηχανισμούς συγκέντρωσης των απόψεων των ενδιαφερομένων μερών σε πολύ πρώιμα στάδια της εκπόνησης των προτάσεων, με τη δημοσίευση χαρτών πορείας και αρχικών εκτιμήσεων επιπτώσεων. Η Επιτροπή τήρησε τη δέσμευση που ανέλαβε τον Νοέμβριο του 2014 για ενίσχυση της διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις για μια διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου και επενδύσεων (TTIP) με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τον Ιανουάριο του 2015, δημοσιεύει και επικαιροποιεί, σε τακτική βάση, έναν κατάλογο εγγράφων TTIP και δημοσιοποιεί περισσότερα κείμενα της διαπραγμάτευσης και λεπτομερείς εκθέσεις για τους γύρους διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο του εν λόγω θεματολογίου για ευρύτερη διαφάνεια, το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 15 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον κανονισμό 1049/2001, 1 Με βάση τα στοιχεία που ελήφθησαν στις 3 Μαρτίου 2016. 2

συνέχισε να αποτελεί έναν από τους βασικούς ακρογωνιαίους λίθους της προσέγγισης της Επιτροπής ως προς τη διαφάνεια. Συμπλήρωσε την παράλληλη προορατική δημοσίευση πληθώρας πληροφοριών και τεκμηρίωσης στις διάφορες ιστοσελίδες της Επιτροπής. Η παρούσα έκθεση, η οποία συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής 2, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο κατά τον οποίο η Επιτροπή εφάρμοσε τους κανόνες πρόσβασης σε έγγραφα το 2015. Περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των αιτήσεων πρόσβασης και το ποσοστό δημοσιοποίησης και βασίζεται στα στατιστικά στοιχεία που συνοψίζονται στο παράρτημα 3. Τα στατιστικά στοιχεία απεικονίζουν τον αριθμό των αιτήσεων και των απαντήσεων 4 και όχι τον αριθμό των εγγράφων που ζητήθηκαν ή παρασχέθηκαν, τα οποία ήταν πολύ πιο πολυάριθμα. Στην πράξη, οι αιτήσεις είναι δυνατόν να αφορούν ένα μεμονωμένο έγγραφο, αλλά συχνότερα αφορούν πολλά έγγραφα ή ακόμη και ολόκληρους φακέλους σχετικά με ένα συγκεκριμένο ζήτημα ή διαδικασία 5. Η σημασία του δικαιώματος πρόσβασης στα έγγραφα, στο πλαίσιο της πολιτικής της Επιτροπής για τη διαφάνεια, φαίνεται άμεσα στις εν λόγω στατιστικές, δεδομένου ότι τα ζητηθέντα έγγραφα δημοσιοποιήθηκαν πλήρως ή εν μέρει στο 84% των περιπτώσεων κατά το αρχικό στάδιο, και χορηγήθηκε ευρύτερη ή ακόμη και πλήρης πρόσβαση στο 41% των περιπτώσεων που εξετάστηκαν στο στάδιο της επιβεβαίωσης. 1. Μητρώα και ιστότοποι στο Διαδίκτυο 1.1. Το 2015, προστέθηκαν 18.945 νέα έγγραφα 6 στο μητρώο εγγράφων της Επιτροπής 7 (βλ. παράρτημα πίνακα 1). 1.2. Το 2015, το δημόσιο μητρώο της Επιτροπής κάλυπτε τα ακόλουθα έγγραφα: σειρές COM, SEC, C, JOIN, SWD, OJ και PV 8. Το 2015, η Επιτροπή δεν 2 3 4 5 6 7 8 Επίσημη Εφημερίδα L 145 της 31.5.2001, σ. 43. Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση βασίζονται σε αριθμητικά στοιχεία της εφαρμογής GESTDEM της 11ης Απριλίου 2016. Δεν συμπεριλαμβάνονται οι αιτήσεις για πρόσβαση σε έγγραφα τα οποία ήταν ήδη προσβάσιμα στο κοινό κατά τον χρόνο υποβολής του αιτήματος. Στην τελευταία περίπτωση, οι αιτήσεις εξετάζονται συνήθως σε διαδοχικές φάσεις, με την κάθε φάση να καλύπτει μια ποσότητα εγγράφων που μπορούν να εξεταστούν εντός των προθεσμιών που προβλέπει ο κανονισμός. Ο αριθμός αυτός είναι παρόμοιος με τον αντίστοιχο του 2014 (19.755). Έτσι, ο συνολικός αριθμός εγγράφων στο μητρώο εγγράφων στο τέλος του 2015 ανερχόταν σε 20.548.973. COM: νομοθετικές προτάσεις από την Επιτροπή και συναφή έγγραφα SEC: υπολειμματική κατηγορία με εσωτερικά έγγραφα της Επιτροπής C: αυτόνομες πράξεις της Επιτροπής JOIN: πράξεις που εκδίδονται από κοινού από την Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο SWD: Έγγραφα εργασίας της Επιτροπής OJ: ημερήσιες διατάξεις των συνεδριάσεων της Επιτροπής PV: πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής. 3

συνέταξε ούτε παρέλαβε ευαίσθητα έγγραφα 9 τα οποία να εμπίπτουν σε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες εγγράφων. 1.3. Ο κατωτέρω πίνακας εμφανίζει τις στατιστικές για το 2015 σχετικά με τη συχνότητα αναζήτησης στον ιστότοπο «Πρόσβαση στα έγγραφα», που βρίσκεται στον εξυπηρετητή EUROPA 10. Διαφορετικοί χρήστες Επισκέψεις Αριθμός σελίδων Σύνολο 15.525 18.939 23.324 Μηνιαίος μέσος όρος 1.294 1.578 1.944 2. Συνεργασία με τα λοιπά θεσμικά όργανα που υπόκεινται στον κανονισμό Τα τρία θεσμικά όργανα (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Συμβούλιο και Επιτροπή) πραγματοποίησαν τακτικές τεχνικές συνεδριάσεις σε διοικητικό επίπεδο με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών, την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών και τη διασφάλιση της συνεπούς εφαρμογής του κανονισμού. 3. Ανάλυση των αιτήσεων πρόσβασης 3.1. Το 2015, η εισροή των αιτήσεων πρόσβασης σε έγγραφα κατά το αρχικό στάδιο αυξήθηκε κατά περισσότερο από 8% (6.752 αιτήσεις το 2015 σε σύγκριση με 6.227 το 2014). Ο αριθμός των αρχικών απαντήσεων βάσει του κανονισμού 1049/2001 επίσης αυξήθηκε, από 5.637 το 2014 σε 5.819 το 2015 (βλ. παράρτημα πίνακα 2). 3.2. Όσον αφορά τις επιβεβαιωτικές αιτήσεις για επανεξέταση, από την Επιτροπή, της αρχικής πλήρους ή μερικής άρνησης, ο αριθμός των αιτήσεων που υποβλήθηκαν μειώθηκε ελαφρώς (284 νέες επιβεβαιωτικές αιτήσεις το 2015 έναντι 300 το 2014). Κατά συνέπεια, ο αριθμός των επιβεβαιωτικών απαντήσεων δόθηκαν επίσης μειώθηκε, από 327 το 2014 σε 291 το 2015 (βλ. παράρτημα πίνακα 5). 3.3. Η Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων έλαβε το μεγαλύτερο μέρος των αρχικών αιτήσεων (9,2% 11 του συνόλου), ενώ στη δεύτερη θέση ακολούθησε η Γενική Γραμματεία, με μείωση από 11,6% το 2014 σε 8,7% το 2015. Οι αρχικές αιτήσεις για πρόσβαση σε έγγραφα της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ αυξήθηκαν από 5% σε 8,6%, γεγονός που την τοποθετεί στην τρίτη θέση. Άλλες τέσσερις Γενικές Διευθύνσεις έλαβαν πλήθος αιτήσεων που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 5% επί του συνόλου των αιτήσεων 9 10 11 Για τους σκοπούς του κανονισμού αριθ. 1049/2001, ευαίσθητα έγγραφα είναι τα έγγραφα που έχουν διαβαθμισθεί ως «TRÈS SECRET/TOP SECRET», «SECRET» ή «CONFIDENTIAL» (βλ. άρθρο 9 παράγραφος 1 του κανονισμού). http://ec.europa.eu/transparency/access_documents/index_en.htm Τα ποσοστά στο περιγραφικό μέρος της έκθεσης στρογγυλοποιούνται στο πλησιέστερο δεκαδικό ψηφίο. 4

(Ανταγωνισμού, Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης). Οι υπόλοιπες γενικές διευθύνσεις αντιπροσωπεύουν ποσοστό μικρότερο του 5% επί του συνόλου των αρχικών αιτήσεων (βλ. παράρτημα πίνακα 10). 3.4. Οι περισσότερες αιτήσεις το 2015 προέρχονταν από πολίτες που δεν προσδιόριζαν το κοινωνικοεπαγγελματικό τους προφίλ (23% επί του συνολικού αριθμού των αιτήσεων). Μεταξύ αυτών που το προσδιόρισαν, η πανεπιστημιακή κοινότητα ήταν η πλέον δραστήρια κατηγορία αιτούντων, αντιπροσωπεύοντας το 22,3% των αρχικών αιτήσεων (σε σύγκριση με 19,8% το 2014), ενώ την τρίτη θέση κατέλαβε η κοινωνία των πολιτών, με 15,6% επί του συνόλου των αιτήσεων. Οι αιτήσεις από δικηγόρους, που βρέθηκαν στην τέταρτη θέση, μειώθηκαν σημαντικά, από 18,3% το 2014 σε 13% το 2015 (βλ. παράρτημα πίνακα 8). 3.5. Όσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή των αρχικών αιτήσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό εξακολούθησε να προέρχεται από το Βέλγιο (26,8%) και τη Γερμανία (11,7%). Οι αιτήσεις από την Ισπανία αυξήθηκαν σημαντικά, από 6,2% το 2014 σε 9,9% το 2015, γεγονός που την τοποθετεί στην τρίτη θέση. Ακολούθησαν η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο (7,6% αμφότερες), η Ιταλία (7,3%) και η Ολλανδία (5,5%). Κανένα από τα υπόλοιπα κράτη μέλη δεν υπερέβη το 5% των αιτήσεων (βλ. παράρτημα πίνακα 9). 4. Εφαρμογή εξαιρέσεων στο δικαίωμα πρόσβασης 4.1. Το 2015, εξακολούθησε να παρέχεται πλήρης δημοσιοποίηση κατά το αρχικό στάδιο σε αναλογία μεγαλύτερη από τα δύο τρίτα των περιπτώσεων, με μια ελαφρά μείωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (68,8% σε σύγκριση με 72,8% το 2014) 12. Το ποσοστό των εν μέρει θετικών απαντήσεων παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ίδιο (15,3% το 2015 έναντι 15,4% το 2014), πάνω από ένα σχετικά χαμηλότερο ποσοστό κατά τα τρία προηγούμενα έτη (7,6%, 8,6% και 10,7% το 2011, 2012 και 2013 αντίστοιχα). Το 2015, απορρίφθηκε το 15,9% των αιτήσεων (έναντι 11,9% το 2014), δηλαδή ποσοστό παρόμοιο με εκείνο των προηγούμενων ετών (16,9% και 14,5% το 2012 και 2013 αντίστοιχα) (βλ. παράρτημα πίνακα 3). 4.2. Ο αριθμός των περιπτώσεων όπου, κατόπιν επιβεβαιωτικής αίτησης, η αρχική (πλήρης ή μερική) άρνηση ανακλήθηκε κατά το στάδιο επιβεβαίωσης παρέμεινε σταθερός στο 41,3% (το εν λόγω ποσοστό το 2012, 2013 και 2014 ήταν 43%, 44% και 43% αντίστοιχα). Στο 31,7% των περιπτώσεων χορηγήθηκε ευρύτερη (αν και όχι πλήρης) πρόσβαση σε σύγκριση με το αρχικό επίπεδο (που αντιστοιχεί σε αύξηση σε σύγκριση με τα τρία προηγούμενα έτη κατά τα οποία κυμαινόταν περίπου στο 24%). Ο αριθμός 12 Τούτο οφείλεται, κυρίως, στην αυστηρότερη τήρηση των εφαρμοστέων κανόνων περί προστασίας των δεδομένων, ιδίως όσον αφορά τα ονόματα υπαλλήλων ή τρίτων απασχολούμενων που δεν κατέχουν κάποια ανώτερη διευθυντική θέση. 5

των επιβεβαιωτικών αιτήσεων που οδήγησε σε πλήρως θετική απάντηση επιβεβαίωσης ήταν χαμηλότερος (9,6%) από τα προηγούμενα έτη (κατά τα οποία το ποσοστό αυτό κυμαινόταν μεταξύ 15% και 20%) 11 (βλ. παράρτημα πίνακα 6). 4.3. Όσον αφορά τις εξαιρέσεις που προβλήθηκαν, η προστασία της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου παρέμεινε ο κύριος λόγος (πλήρους ή μερικής) άρνησης κατά το αρχικό στάδιο (με αύξηση από 21% το 2014 σε 29,4% το 2015 11 ). Ακολούθησε η εξαίρεση για λόγους προστασίας του σκοπού επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου, η οποία εφαρμόστηκε λιγότερο συχνά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη (20,9% το 2015 έναντι 25,3%, 23,6% και 25% το 2012, 2013 και 2014 αντίστοιχα) (βλ. παράρτημα πίνακα 4). 4.4. Η προστασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, που κατέλαβε την τρίτη θέση, επίσης προβλήθηκε λιγότερο συχνά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη (20,3% το 2015 έναντι 25,2%, 27,1% και 22,1% το 2012, 2013 και 2014, αντίστοιχα). Η σχετική χρήση της προστασίας των εμπορικών συμφερόντων ως λόγου εξαίρεσης παρέμεινε σχεδόν ίδια (14,8% το 2015 έναντι 14,9% το 2014), ενώ η εξαίρεση για λόγους προστασίας των διεθνών σχέσεων εφαρμόστηκε λιγότερο συχνά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη (4,9% το 2015 έναντι 6,2% και 7,3% το 2013 και 2014 αντίστοιχα) (βλ. παράρτημα πίνακα 4). 4.5. Στο επιβεβαιωτικό επίπεδο, ο λόγος που προβλήθηκε συχνότερα για την επιβεβαίωση μιας (πλήρους ή μερικής) άρνησης πρόσβασης ήταν, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, η προστασία του σκοπού επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου. Η σχετική χρήση του συγκεκριμένου λόγου αυξήθηκε από 33% το 2014 σε 37,7% το 2015. Η εφαρμογή της προστασίας της διαδικασίας λήψης αποφάσεων ως εξαίρεσης αυξήθηκε ελαφρώς από 14,5% το 2014 σε 16,4% το 2015, αλλά παρέμεινε σταθερή σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, ενώ η σχετική χρήση της εξαίρεσης για λόγους «προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου» ως κύριου λόγου άρνησης μειώθηκε από 18,1% το 2014 σε 15,6% το 2015. 4.6. Την τρίτη, τέταρτη και πέμπτη θέση κατέλαβαν οι εξαιρέσεις που σχετίζονται με την προστασία των εμπορικών συμφερόντων (13,1%), των διεθνών σχέσεων (7,4%) και των δικαστικών διαδικασιών και της παροχής νομικών συμβουλών (4,9%). 5. Καταγγελίες στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή 5.1. Το 2015, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια περάτωσε 16 καταγγελίες κατά της διεκπεραίωσης από την Επιτροπή αιτήσεων για πρόσβαση σε έγγραφα, εκ των οποίων μόνο δύο με επικριτική παρατήρηση 13. 13 Δύο ήταν οι υποθέσεις που περατώθηκαν με επικριτική παρατήρηση: 2014/0685/MHZ και 2013/2004/PMC. 14 υποθέσεις περατώθηκαν χωρίς να δοθεί συνέχεια: 2015/0900/JAS, 2015/0119/PL, 6

5.2. Το 2015, ο Διαμεσολαβητής κίνησε 11 νέες έρευνες στις οποίες η πρόσβαση σε έγγραφα αποτέλεσε είτε το βασικό είτε δευτερεύον αντικείμενο της καταγγελίας. Τούτο αντιπροσωπεύει μια σημαντική μείωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, κατά το οποίο κινήθηκαν 30 νέες έρευνες. 6. Δικαστικός έλεγχος 6.1. Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 2015 εκδόθηκε σημαντικός όγκος νέας νομολογίας. 6.2. Το Δικαστήριο εξέδωσε δύο αποφάσεις επί αιτήσεων αναιρέσεως στις οποίες διάδικος ήταν η Επιτροπή. Στην απόφαση Stichting Corporate Europe Observatory 14, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει έρεισμα στο δίκαιο της ΕΕ για το εικαζόμενο τεκμήριο ότι το γεγονός της αποστολής ενός εγγράφου σε συλλογικούς οικονομικούς φορείς (όπως οι εμπορικές ενώσεις) συνεπάγεται per se ότι το έγγραφο αυτό προορίζεται στην πραγματικότητα για μεγάλο αριθμό προσώπων και, συνεπώς, θα έπρεπε να δημοσιοποιηθεί. Στην απόφαση ClientEarth 15, το Δικαστήριο απέκλεισε το ενδεχόμενο εφαρμογής του άρθρου 4 παράγραφοι 1 και 4 της Σύμβασης του Aarhus για την εκτίμηση της νομιμότητας του άρθρου 4 παράγραφος 2 τρίτη περίπτωση του κανονισμού 1049/2001 σχετικά με την προστασία του σκοπού επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου. Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε επίσης ότι οι μελέτες περί συμβατότητας, οι οποίες, κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης σχετικά με την πρόσβαση είχαν ήδη οδηγήσει στην έναρξη του προδικαστικού σταδίου διαδικασίας λόγω παραβάσεως δυνάμει του άρθρου 258 της ΣΛΕΕ, καλύπτονται από το γενικό τεκμήριο της μη δημοσιοποίησης. Για άλλες μελέτες απαιτείται κατά περίπτωση ανάλυση, προκειμένου να εκτιμάται κατά πόσον οι εν λόγω μελέτες θα μπορούσαν να δημοσιοποιούνται πλήρως ή όχι. 6.3. Όσον αφορά το Γενικό Δικαστήριο, αυτό εξέδωσε οκτώ αποφάσεις επί υποθέσεων που σχετίζονταν με το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα στις οποίες διάδικος ήταν η Επιτροπή. Όσον αφορά τις διαδικασίες ελέγχου, το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι, για όσο διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη μια τέτοια διαδικασία, τα έγγραφα που αποτελούν μέρος του φακέλου ελέγχου εμπίπτουν καταφανώς στο σύνολό τους στην εξαίρεση του άρθρου 4 παράγραφος 2 τρίτη περίπτωση 14 15 2014/1777/PL, 2014/1716/PMC, 2014/1506/KM, 2014/1457/KM, 2014/1456/KM, 2014/1421/PMC, 2014/1258/KM, 2014/0895/PMC, 2014/0648/MMN, 2013/6/OI, 2013/0181/AN και 2012/2287/VL. Λεπτομέρειες σχετικά με κάθε υπόθεση είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.ombudsman.europa.eu/el/cases/home.faces. C-399/13 P Stichting Corporate Europe Observatory κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/el/txt/html/?uri=celex:62013cn0399&qid=1470818329363&from=en). C-612/13 P ClientEarth κατά Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=165903&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1217623). 7

του κανονισμού 1049/2001 σχετικά με την προστασία του σκοπού επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου, χωρίς να απαιτείται απτή και χωριστή εξέταση κάθε εγγράφου 16. Όσον αφορά το άρθρο 4 παράγραφος 2 δεύτερη περίπτωση του κανονισμού 1049/2001, για την προστασία της παροχής νομικών συμβουλών και των δικαστικών διαδικασιών, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι οι γραπτές παρατηρήσεις που κατατίθενται ενώπιον των δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποκλείονται, βάσει των διατάξεων του άρθρου 15 παράγραφος 3 τέταρτο εδάφιο της ΣΛΕΕ, από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα 17. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε αίτηση αναίρεσης κατά της εν λόγω απόφασης, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη (βλ. υπόθεση C-213/15 Ρ που αναφέρεται στο σημείο 6.8). Όσον αφορά τις διαδικασίες κοινοποίησης που προβλέπονται από την οδηγία 98/34, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι οι διαδικασίες αυτές δεν συνιστούν έρευνα κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 2 τρίτη περίπτωση του κανονισμού 1049/2001 18. Η Γαλλία, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως παρεμβαίνουσας, άσκησε αίτηση αναίρεσης κατά της εν λόγω απόφασης (βλ. υπόθεση C-331/15 Ρ που αναφέρεται στο σημείο 6.8). Ως προς την αναγνώριση των βάσεων δεδομένων ως εγγράφων, το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε προηγούμενη απόφασή του με την οποία απεφάνθη ότι τμήματα μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων συνιστούν έγγραφο κατά την έννοια του κανονισμού 1049/2001 μόνο εάν τα δεδομένα μπορούν να εξαχθούν με απλή ή συνήθη αναζήτηση 19. Κατά της απόφασης αυτής έχει ασκηθεί αίτηση αναίρεσης από τον αιτούντα (βλ. υπόθεση C-491/15 Ρ που αναφέρεται στο σημείο 6.8). Όσον αφορά την εξαίρεση του άρθρου 4 παράγραφος 3 σχετικά με την προστασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι υπάρχει γενικό τεκμήριο μη δημοσιοποίησης των (σχεδίων) εκτιμήσεων των επιπτώσεων και των συναφών εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των γνωμοδοτήσεων της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου, τουλάχιστον για όσο διάστημα η Επιτροπή δεν έχει υιοθετήσει την πρότασή της ή έχει αποφασίσει ότι δεν είναι σκόπιμο να υποβάλει πρωτοβουλία πολιτικής 20 (αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση επί του παρόντος, υπόθεση C-57/16 P). 16 17 18 19 20 T-480/11 Technion και Technion Research & Development Foundation κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=164251&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1216558). T-188/12 Breyer κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en- EL/TXT/?qid=1470819260085&uri=CELEX:62015CN0213&from=EN). T-402/12 Schlyter κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=163724&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1218137. T-214/13 Typke κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=165450&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1218458). T-424/14 & T-425/14 ClientEarth κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=171521&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1219403). 8

Επιπλέον, το Γενικό Δικαστήριο εξέδωσε δύο αποφάσεις σχετικά με τα γενικά τεκμήρια μη δημοσιοποίησης που ισχύουν για τα αρχεία των κρατικών ενισχύσεων 21 και συγχωνεύσεων 22 και μία απόφαση σχετικά με τη δυνατότητα επίκλησης ενός γενικού τεκμηρίου για έγγραφα που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληροφοριών εντός του δικτύου των δημόσιων αρχών που εγγυώνται την τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ, ακόμη και μετά την οριστική περάτωση των διαδικασιών που πραγματοποιούνται από την εθνική αρχή ανταγωνισμού 23. 6.4. Το Γενικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση επί αιτήσεως αναιρέσεως κατά αποφάσεως του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία διάδικος ήταν η Επιτροπή 24. Στην απόφαση αυτή, έκρινε ότι οι ερωτήσεις που τίθενται σε διαγωνισμούς επιλογής προσωπικού εμπίπτουν στο τεκμήριο της μη δημοσιοποίησης που απορρέει από την προστασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 3, και ειδικότερα από τις ειδικές διατάξεις του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης, που προστατεύει τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των επιτροπών επιλογής προσωπικού. Το Γενικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση επί διαδικασίας ασφαλιστικών μέτρων στην οποία διάδικος ήταν η Επιτροπή. Ανέστειλε την απόφαση της Επιτροπής, με την οποία η τελευταία επέτρεψε την πρόσβαση σε δύο έγγραφα που προέρχονταν από τις γαλλικές αρχές, τα οποία είχαν αποσταλεί στην Επιτροπή σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στην οδηγία 98/34/ΕΚ (τεχνικά πρότυπα) 25. Σε υπόθεση στην οποία διάδικος ήταν η Επιτροπή, το Γενικό Δικαστήριο απεφάνθη ότι δεν υπήρχε ανάγκη εκδίκασης της υπόθεσης, καθώς όλα τα έγγραφα που καλύπτονταν από την αρχική αίτηση είχαν αποσταλεί στον αιτούντα 26. 6.5. Δέκα νέες προσφυγές ασκήθηκαν ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου κατά αποφάσεων της Επιτροπής δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 27. 21 22 23 24 25 26 27 T-456/13 - Sea Handling SpA κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (επί του παρόντος υπό αίτηση αναίρεσης: C-271/15 P) (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=163182&pageindex=0&do clang=fr&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=132413). T-677/13 - Axa Versicherung AG κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=165590&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=18737). T-623/13 Unión de Almacenistas de Hierros de España κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=164249&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=1218702). T 515/14 P & T 516/14 P Χριστόδουλος Αλεξάνδρου κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/el/txt/html/?uri=celex:62014ta0515&qid=1470821218918&from=en). T-344/15 R Γαλλική Δημοκρατία κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=166741&pageindex=0&do clang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=19343). T-250/14-European Environmental Bureau (EEB) κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής (http://eurlex.europa.eu/legalcontent/el/txt/html/?uri=celex:62014tb0250&qid=1470821387803&from=en). T-51/15 - PAN Europe κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-110/15 - International Management Group κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-210/15 - Deutsche Telekom κατά Ευρωπαϊκής 9

6.6. Τέσσερις νέες αιτήσεις αναίρεσης υποβλήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου κατά των αποφάσεων του Γενικού Δικαστηρίου επί υποθέσεων στις οποίες διάδικος ήταν η Επιτροπή 28. 7. Συμπεράσματα Το 2015, η Επιτροπή εξακολούθησε να τηρεί τη δέσμευσή της για ενίσχυση της διαφάνειας, όπως προκύπτει από τη συστηματική δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με τα πρόσωπα που συναντώνται με τους πολιτικούς ηγέτες και τους ανώτερους αξιωματούχους της την ευρύτερη πρόσβαση και τη δημοσιοποίηση εγγράφων σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου και επενδύσεων (ΤΤΙΡ) με τις ΗΠΑ τη βελτιωμένη έκδοση του μητρώου διαφάνειας και την προοδευτική εφαρμογή του θεματολογίου για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Όσον αφορά το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα, η Επιτροπή εξακολούθησε να δημοσιεύει προορατικά ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών και εγγράφων σχετικά με τις διάφορες νομοθετικές και μη νομοθετικές δραστηριότητές της. Το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα κατόπιν αιτήσεως, με την επιφύλαξη συγκεκριμένων περιορισμένων εξαιρέσεων, όπως προβλέπεται από τις Συνθήκες και τον κανονισμό 1049/2001, εξακολούθησε να αποτελεί σημαντικό μέσο με το οποίο η Επιτροπή υλοποιεί τη δέσμευσή της όσον αφορά τη διαφάνεια. Στόχος της Επιτροπής είναι να ανταποκρίνεται στα εν λόγω αιτήματα κατά τον πλέον έγκαιρο και αποδοτικό ως προς τους πόρους τρόπο. Αν και ο αριθμός των επιβεβαιωτικών αιτήσεων παρέμεινε σχεδόν ο ίδιος, ο αριθμός των αιτήσεων πρόσβασης σε έγγραφα κατά το αρχικό στάδιο αυξήθηκε σημαντικά από 6.227 το 2014 σε 6.752 το 2015, επιβεβαιώνοντας τη γενική ανοδική τάση που σημειώνεται από τότε που τέθηκε σε ισχύ ο κανονισμός 1049/2001. Τούτο αποδεικνύει ότι οι πολίτες ασκούν ενεργά, και όλο και περισσότερο, το δικαίωμά τους να αιτούνται παροχής πρόσβασης σε έγγραφα από την Επιτροπή. Η Επιτροπή εξακολουθεί να είναι σαφώς το θεσμικό όργανο που διεκπεραιώνει τον μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων πρόσβασης σε έγγραφα. Ο όγκος των αιτήσεων πρόσβασης και το υψηλό ποσοστό δημοσιοποίησης είχε ως αποτέλεσμα τη διάθεση μεγάλου αριθμού εγγράφων, πλέον της εκτεταμένης τεκμηρίωσης που είναι ήδη διαθέσιμη σε πολλές ιστοσελίδες της Επιτροπής. 28 Επιτροπής, T-264/15 - Gameart κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-344/15 - Γαλλική Δημοκρατία κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-448/15 EEB κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T- 451/15 AlzChem AG κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-514/15 - Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, T-611/15 - Edeka-Handelsgesellschaft Hessenring κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής και T-727/15 - Justice & Environment κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής. C-213/15 P - Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Breyer, C-271/15 P - Sea Handling κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής, C-331/15 P Γαλλική Δημοκρατία κατά Schlyter και C-491/15 P - Typke κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 10