Ενημερωτικό Σημείωμα για τις επόμενες Νομοθετικές Πρωτοβουλίες που παρουσιάστηκαν σε βασικές αρχές στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον Υπουργό Οικονομικών την Τρίτη 21 Δεκεμβρίου Στο Υπουργικό Συμβούλιο της 21/12/2010 ο Υπ. Οικονομικών παρουσίασε τα βασικά σημεία από Νομοθετικές Πρωτοβουλίες οι οποίες θα παρουσιαστούν στην ολοκληρωμένη τους μορφή στις αρχές του νέου έτους. 1. Άνοιγμα «κλειστών» επαγγελμάτων Ποιες μορφές περιορισμών υπάρχουν σήμερα; Οι μορφές περιορισμών που ισχύουν σήμερα για την άσκηση διαφόρων επαγγελμάτων αφορούν στα εξής: Περιορισμοί σχετικά με τη διαδικασία αδειοδότησης για την άσκηση επαγγέλματος Περιορισμοί ως προς τον αριθμό των αδειών και τον καθορισμό των τιμών υπηρεσιών ή ελάχιστων αμοιβών Γεωγραφικά κριτήρια για την άσκηση επαγγέλματος. Τι θα προβλέπει το σχέδιο νόμου; Στο σχέδιο νόμου θα περιλαμβάνονται: Οριζόντια Διάταξη που εφαρμόζει την συνταγματική πρόβλεψη για ελεύθερη άσκηση επαγγέλματος καταργώντας περιορισμούς, επί της αρχής, στην άσκηση οποιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας, επιτρέποντας ταυτόχρονα μέσω Π.Δ. την επιβολή περιορισμών για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Διατάξεις, που τροποποιούν την υφιστάμενη νομοθεσία, για την άρση των περιορισμών σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένων όσων προβλέπονται και στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής. 1
Γιατί προχωρούμε στο «άνοιγμα» των κλειστών επαγγελμάτων ; Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οι λόγοι που επέβαλαν στο παρελθόν συγκεκριμένους περιορισμούς στην άσκηση πολλών επαγγελμάτων σήμερα δεν υφίστανται. Αντίθετα, η διατήρηση των υφιστάμενων περιορισμών: Αυξάνει το κόστος για τους καταναλωτές και τους επαγγελματίες Αποτρέπει και αποκλείει σε άτομα την άσκηση ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος, παρά το γεγονός ότι έχουν ή θα μπορούσαν να αποκτήσουν τα τυπικά προσόντα Περιορίζει τον ανταγωνισμό και την δυναμική ανάπτυξης συγκεκριμένων κλάδων Η Ελλάδα παραμένει μία από τις ελάχιστες χώρες πια στην ΕΕ που συνεχίζει να διατηρεί υψηλό βαθμό παρεμβατικότητας στη λειτουργία των αγορών, χωρίς προφανές όφελος στις περισσότερες περιπτώσεις για τους πολίτες και του δημοσίου συμφέροντος συνολικά. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ, τοποθετούν την Ελλάδα πολύ υψηλά στην κατάταξη ως προς το βαθμό παρεμβατικότητας στις αγορές υπηρεσιών και προτείνουν την απλοποίηση των διαδικασιών έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, χαλάρωση των κρατικών παρεμβάσεων σχετικά με τον καθορισμό των τιμών, άρση των εμποδίων για την λειτουργία του ανταγωνισμού και απελευθέρωση πολλών επαγγελμάτων που θεωρούνται «κλειστά». Με πρόσφατη μελέτη του το ΙΟΒΕ, εκτιμά ότι το αποτέλεσμα της υιοθέτησης διαρθρωτικών αλλαγών στην οικονομία συμπεριλαμβανομένου και του ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων θα είναι μια αύξηση του εθνικού εισοδήματος που υπερβαίνει το 10%. Η πρόταση για το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων συνδέεται και με την υποχρέωση της χώρας μας για την εφαρμογή της Οδηγίας 123 για την απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών, αλλά και την ευρύτερη αναπτυξιακή πολιτική για την άρση των εμποδίων και της γραφειοκρατίας στην επιχειρηματική και επαγγελματική δραστηριότητα (ήδη έχει θεσπιστεί το άνοιγμα των φορτηγών από το Υπουργείο Υποδομών και προχωράει η απελευθέρωση των τεχνικών επαγγελμάτων από το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και των φαρμακείων από το Υπουργείο Υγείας). 2
Παράλληλα, έχουν ενισχυθεί σημαντικά οι μηχανισμοί οικονομικής και φορολογικής εποπτείας που στο παρελθόν αποτελούσαν σημαντικό περιορισμό και λόγο διατήρησης περιορισμών όπως ελάχιστες αμοιβές και κατώτατα όρια κέρδους. Ωστόσο, διατηρείται ρητά η δυνατότητα θέσπισης ή επαναφοράς περιορισμών στο βαθμό που υπάρχουν λόγοι διαφύλαξης του δημοσίου συμφέροντος. Ποια είναι τα οφέλη για τους πολίτες και την οικονομία; Τα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο και την αναπτυξιακή ώθηση που χρειάζεται η χώρας μας από την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως: Μείωση στην τιμή των παρεχόμενων υπηρεσιών ως απόρροια της αύξησης του ανταγωνισμού. Ειδικότερα, η ελεύθερη διαπραγμάτευση των αμοιβών με όρους προσφοράς και ζήτησης αποτελεί πιο υγιή βάση προσδιορισμού των τιμών των υπηρεσιών. Διευκόλυνση των νέων και των νεοεισερχόμενων επαγγελματιών στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Νέοι επαγγελματίες θα έχουν την δυνατότητα να διαμορφώνουν ελεύθερα τις αμοιβές τους, προσελκύοντας ευκολότερα πελατεία ώστε να τοποθετηθούν στην αγορά και να διευκολυνθεί η απόκτηση εμπειρίας. Μεσο-μακροπρόθεσμη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών επίσης ως συνέπεια της αύξησης του ανταγωνισμού.η κατάργηση των αδικαιολόγητων περιορισμών στην πρόσβαση και άσκηση των επαγγελμάτων έχει πέρα από τα οικονομικά οφέλη και προφανή στοιχεία κοινωνικής δικαιοσύνης, αφού η διατήρησή τους δημιουργεί την εντύπωση ότι ικανοποιούνται συμφέροντα συγκεκριμένων ομάδων προσώπων, κατά τρόπο, που προκαλούνται στο κοινωνικό σύνολο αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις. Η κατάργηση επαγγελματικών ρυθμίσεων που δεν εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας και τον εκσυγχρονισμό του συνόλου της οικονομίας. Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και η άρση του περιορισμού σχετικά με τη διαδικασία αδειοδότησης για την άσκηση επαγγέλματος αποτελεί προγραμματική δέσμευση του ΠΑΣΟΚ. 3
2. Ρύθμιση αγοράς τυχερών και τεχνικών παιγνίων Τι ισχύει σήμερα; Σήμερα έχουμε μια πλήρως απορυθμισμένη και χωρίς κανέναν έλεγχο αγορά τεχνικών και τυχερών παιγνίων, χωρίς κανέναν έλεγχο, εις βάρος των δημοσίων εσόδων και κυρίως του κοινωνικού συνόλου. Τεχνικά-ψυχαγωγικά παιχνίδια: Σήμερα ισχύει γενική απαγόρευση διενέργειας τεχνικών παιχνιδιών (σε αυτά περιλαμβάνονται ακόμη και τα παιχνίδια που μπορεί να παίζονται μέσω διαδικτύου στα internet café, αλλά και οποιαδήποτε άλλη παιχνιδομηχανή που είναι εγκατεστημένη σε κατάστημα). Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έκρινε, ότι η Ελλάδα παραβίασε τις κοινοτικές διατάξεις επειδή η ολική απαγόρευση διενέργειας τεχνικών ψυχαγωγικών παιγνίων αντίκειται στις ελευθερίες κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Η απόφαση του ΔΕΚ επιβάλει καταβολή προστίμου περίπου 32.000 ευρώ ημερησίως. Για την άρση της απόφασης επιβολής προστίμου, είναι αναγκαία νομοθετική ρύθμιση. Τεχνικά-τυχερά παιχνίδια: Η καθολική απαγόρευση οδήγησε σε ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, από αυτά που αναμένονταν. Σήμερα, εκτιμάται ότι στη χώρα μας λειτουργούν περισσότεροι από 250 διαδικτυακοί τόποι στοιχηματισμού, έως και 20 χιλιάδες ηλεκτρονικές μηχανές ψυχαγωγικών παιχνιδιών περιορισμένου κέρδους (AWPs) και έως και 150 χιλιάδες ηλεκτρονικοί υπολογιστές που παρέχουν παράνομα τυχερά παιχνίδια (τύπου φρουτάκια). Συνολικά ο παράνομος τζίρος όλων αυτών των τυχερών παιχνιδιών εκτιμάται σε πάνω από 4 δισ. ευρώ ετησίως και από αυτά το Ελληνικό Δημόσιο δεν εισπράττει τίποτα. Τι θα προβλέπει το σχέδιο νόμου; Στόχος του σχεδίου νόμου είναι: Το ελεγχόμενο «άνοιγμα» της σχετικής αγοράς με στόχο την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και ειδικά των νέων, την ένταξη και παρακολούθηση σε νόμιμο πλέον πλαίσιο των διεξαγόμενων παιγνίων. Η διασφάλιση και είσπραξη εσόδων για το κράτος από τη ρυθμιζόμενη λειτουργία της αγοράς. Ειδικά για το 2011 προβλέπεται η είσπραξη 500 εκατ. ευρώ από την έκδοση 4
αδειών και 200 εκατ. ευρώ από τα τέλη των τυχερών παιγνίων (τα οποία θα εισπράττονται σε ετήσια βάση). Η προσαρμογή των εθνικών διατάξεων στην κοινοτική νομοθεσία. Ειδικότερα, το σχέδιο νόμου προτείνει τα εξής: Διενέργεια παιγνίων μετά από αδειοδότηση Ίδρυση «Επιτροπής Εποπτείας Παιγνίων», η οποία θα παρακολουθεί την αγορά που ανοίγει και η οποία σταδιακά θα ενσωματώσει τις αρμοδιότητες όλων των υφιστάμενων εποπτικών αρχών. Ορισμός κανόνων υπεύθυνου παιχνιδιού για την προστασία των παικτών γενικά, των ανηλίκων ιδιαίτερα και της κοινωνίας γενικά (όπως ελάχιστο κόστος συμμετοχής στο παίγνιο ή στο στοίχημα περιορισμός της συμμετοχής ανηλίκων μόνο στα τεχνικάψυχαγωγικά παίγνια, ατομική κάρτα παίκτη, ώστε να παρακολουθούνται η ηλικία και οι χρηματορροές, κανόνες απορρήτου για την προστασία των παικτών με εξαίρεση τις ελεγκτικές και φορολογικές αρχές, κυρώσεις για την παραβίαση των όρων συμμετοχής στην αγορά). Φορολόγηση με διοικητικά τέλη εκκίνησης και λειτουργίας, φόρος παιγνίου και στοιχήματος επί του κύκλου εργασιών, φόρος στα κέρδη των παικτών όπως από τα λαχεία. Ελεύθερη διάθεση τεχνικών-ψυχαγωγικών παιγνίων και διεξαγωγή τους μόνο σε αδειοδοτημένους χώρους. Κανόνες αδειοδότησης τυχερών παιγνίων ή στοιχήματος με παιγνιομηχανήματα Υποχρεώσεις φορέων με παιγνιομηχανήματα Κανόνες και περιορισμοί παροχής υπηρεσιών διαδικτυακού στοιχήματος στην Ελλάδα Αναθεώρηση του πλαισίου για το ιπποδρομιακό στοίχημα Ποια τα οφέλη για τους πολίτες; Τα οφέλη για τους πολίτες και την κοινωνία από το άνοιγμα και τη ρύθμιση της αγοράς παιγνίων συνοψίζονται στα εξής: Ρύθμιση της αγοράς και προστασία των παικτών, ιδιαίτερα των ανηλίκων Ένταξη σε πλαίσιο εποπτείας μιας αγοράς που υφίσταται και αφορά χιλιάδες παίκτες Είσπραξη εσόδων πάνω από 1 δισ. σε διάστημα 2-3 ετών, ποσό που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο της περικοπής των μισθών και των συντάξεων, ή στο 100% της περικοπής του ΠΔΕ. 5
Είσπραξη στη χώρα έσοδα από το διαδικτυακό στοίχημα, αντί για εταιρίες που εδρεύουν στο εξωτερικό και σε φορολογικούς παραδείσους 3. Νέο φορολογικό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής Ποιος είναι ο στόχος του νέου φορολογικού νομοσχεδίου; Η πρόταση για το νέο σχέδιο νόμου για το φορολογικό συμπεριλαμβάνεται στα άμεσα επόμενα αναγκαία βήματα ώστε να αντιμετωπιστούν δομικά προβλήματα και ελλείμματα του φορολογικού συστήματος, κάποια από τα οποία η Ελληνική πολιτεία απέφυγε να αντιμετωπίσει τα προηγούμενα χρόνια και τα οποία συντελούν στη διευκόλυνση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής στη χώρα μας. Πού εντάσσεται και τι περιλαμβάνει το νέο σχέδιο νόμου; Το νέο σχέδιο νόμου για τη φορολογία εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Στις αρχές του 2011 θα ανακοινωθεί το συνολικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στο οποίο θα παρουσιάζονται: Όλες οι θεσμοθετημένες πτυχές του φορολογικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και την ενίσχυση της φορολογικής συνείδησης (οι οποίες ισχύουν από το 2010 ή θα τεθούν σε ισχύ από 1 η Ιανουαρίου 2011) Όλα τα νέα πληροφοριακά συστήματα στην υπηρεσία της φορολογικής διοίκησης που θα τεθούν σε παραγωγική λειτουργία από την αρχή του έτους και που αλλάζουν ριζικά το πλαίσιο ελέγχων και διαχείρισης της φορολογικής πληροφορίας Η αναδιοργάνωση του φοροεισπρακτικού και κυρίως του ελεγκτικού μηχανισμού (διοικητικές και θεσμικές αλλαγές) για τον εντοπισμό της φορολογητέας ύλης. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται συγχωνεύσεις/καταργήσεις ΔΟΥ και η βέλτιστη κατανομή του προσωπικού στις υπηρεσίες. Το νέο πλαίσιο δίωξης (διοικητικής και ποινικής) της φοροδιαφυγής, συμπεριλαμβανομένης της αυστηροποίησης και της ορθολογικοποίησης του συστήματος ποινών 6
Δράσεις για την ενίσχυση της φορολογικής συνείδησης των πολιτών (επικοινωνιακή εκστρατεία και δράσεις ενημέρωσης) Η επόμενη νομοθετική παρέμβαση αποσκοπεί στη συμπλήρωση του νομικού πλαισίου υποστηρικτικά στις διοικητικές και ποινικές αλλαγές και κατά συνέπεια στη θωράκιση του συστήματος με όσα νομικά εργαλεία απαιτούνται για την αποτελεσματική διενέργεια και έκβαση των φορολογικών ελέγχων, αλλά και τη συνολική λειτουργία του συστήματος. Τι θα περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου; Α. Δράσεις για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής Πλαίσιο επίλυσης φορολογικών διαφορών. Ήδη προτάσεις για βελτίωση του κώδικα διοικητικής δικονομίας έχουν ενταχθεί στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης Φορολογική διαιτησία. Νέος θεσμός ανεξάρτητης διαιτησίας για φορολογικές διαφορές που επιταχύνει την επίλυσή τους και αποσυμφορεί τα δικαστήρια. Προσαρμογή και αυστηροποίηση του πλαισίου ποινών ενάντια στη φοροδιαφυγή Αξιοποίηση πληροφοριών από το εξωτερικό και αντιμετώπιση της φορολογητέας ύλης που αποκαλύπτεται στο πλαίσιο συμβάσεων ανταλλαγής πληροφοριών Β. Αναδιοργάνωση ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού Αναδιοργάνωση του συστήματος (και της διοίκησης) ελέγχων, συμπεριλαμβανομένης και της διοικητικής αναδιάρθρωσης του ελεγκτικού μηχανισμού. Σύνδεση με τον μόνιμο μηχανισμό και σταδιακή ενσωμάτωση του έργου της έκτακτης διοικητικής δομής με πέντε ομάδες δράσης που έχει δημιουργηθεί (φορολογικής μεταρρύθμισης, φορολογούμενων με μεγάλα εισοδήματα και μεγάλη περιουσία, επώνυμη και μεγάλη φοροδιαφυγή, ληξιπρόθεσμων οφειλών, απόδοσης παρακρατούμενων φόρων και φορολογικής συμμόρφωσης) Πλαίσιο για τη διαχείριση και την οργάνωση της είσπραξης ληξιπρόθεσμων οφειλών Κεντρικοποίηση συστήματος ελέγχων για μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, ταχύτητα και πάταξη της διαφθοράς Νέο σύστημα αξιολόγησης εφοριακών και ελεγκτών Αντιμετώπιση της διαφθοράς στο φοροελεγκτικό μηχανισμό αποτελεσματικό πλαίσιο άμεσης πειθαρχικής δίωξης και αποπομπής 7
Γ. Άλλες διατάξεις Στην νομοθετική παρέμβαση θα περιλαμβάνονται και διατάξεις όπως η μείωση του συντελεστή των νομικών προσώπων από 24% σε 20% για τα κέρδη που δεν διανέμονται, αλλά και άλλες διορθωτικές και συμπληρωματικές διατάξεις που βελτιώνουν το ισχύον σύστημα. 8