Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Θέμα/τίτλος: Η δική μου πολιτεία-διάσημα Κτίρια Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε 2 Διάρκεια: 7Χ80 λεπτά Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλούν εμπειρίες, εκφράζουν συναισθήματα διερευνούν και προβληματίζονται για θέματα που αφορούν κτίρια παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Μέσα από τις παρουσιάσεις των εικαστικών τους δράσεων και έργων μοιράζονται εμπειρίες και γνώσεις για τα εικαστικά στοιχεία και το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των κτιρίων. Δημιουργούν τα δικά τους τρισδιάστατα κτίρια με τη χρήση ποικίλων υλικών, μέσων και τεχνικών και δομούν τη δική τους πολιτεία. Μέσα από την όλη πορεία της ενότητας γίνεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης σε θέματα σεβασμού προς τα κτίρια της παγκόσμιας και τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Οικολογία Σχολείου Πλαίσιο μάθησης/ιδιαιτερότητες σχολείου και κοινότητας: Το σχολείο βρίσκεται σε αστική περιοχή. Το σχολικό κτίριο είναι σχετικά καινούριο. Υπάρχουν εργαστήρια για όλα τα μαθήματα. Στην αίθουσα Εικαστικών υπάρχει ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής συνδεδεμένος με το διαδίκτυο. Δίπλα από το εργαστήριο εικαστικών βρίσκεται το εργαστήριο επιστήμης το οποίο διαθέτει βιντεοπροβολέα και διαδραστικό πίνακα. Τα παιδιά και οι γονείς δείχνουν ιδιαίτερη εκτίμηση προς τις Τέχνες και φροντίζουν για την ανάπτυξη και καλλιέργεια ικανοτήτων και δεξιοτήτων προς αυτή την κατεύθυνση. Προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες, ενδιαφέροντα και ιδιαιτερότητες των παιδιών: Οι περισσότεροι μαθητές του συγκεκριμένου τμήματος έχουν ταξιδέψει σε αρκετές χώρες του εξωτερικού και έχουν αρκετές εμπειρίες από αξιοθέατα και κτίρια άλλων χωρών. Σχεδόν όλα τα παιδιά του τμήματος έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι. Κάποια παιδιά ξεχωρίζουν για το ταλέντο τους στο σχέδιο και τη σύνθεση και είναι πολύ δεκτικά στις νέες προκλήσεις. Θεματική περιοχή: Παγκόσμια Πολιτιστική κληρονομιά, Χώρος-Τόπος Ζήτημα: Διάσημα Κτίρια Στοιχεία από τον Πυρήνα: Μορφολογικά στοιχεία: σημείο, γραμμή, σχήμα, χρώμα Δομικά στοιχεία: όγκος, μέγεθος, αναλογίες, ρυθμός Νοηματικά στοιχεία: αφήγηση, έκφραση συναισθημάτων Τεχνικές: σχέδιο, ζωγραφική, κολάζ, μοντελοποίηση
Μέσα - Υλικά: φωτογραφίες κτιρίων, μαρκαδόροι, χρωματιστά μολύβια, παστέλ, εικαστικό ημερολόγιο, κουτιά, τενεκεδάκια, χαρτιά, υφάσματα, χαρτότελα, άλλα άχρηστα υλικά, διαδίκτυο Στόχοι Ενότητας Στόχοι πυρήνα Οι μαθητές/τριες να: Στόχοι Πυρήνα: 1. μπορούν να δομούν, τροποποιούν και μετασχηματίζουν αντικείμενα, υλικά και εικόνες με τη χρήση διαφόρων εργαλείων, μέσων και τεχνικών 2. δημιουργούν έργα δύο και τριών διαστάσεων μέσα από πειραματισμό και διερεύνηση υλικών, μέσων και ιδεών 3. συλλέγουν και οργανώνουν εμπειρίες, πληροφορίες, μέσα και υλικά σε σχέση με τα κτίρια 4. αναγνωρίζουν τα εικαστικά στοιχεία των κτιρίων στο περιβάλλον (μοτίβα, αναλογίες, όγκος, χρώμα), στα δικά τους έργα τέχνης και των άλλων παιδιών και να τα αξιοποιούν στα δικά τους έργα. 5. επεξηγούν και παρουσιάζουν τη διαδικασία της εικαστικής τους δημιουργίας Στόχοι έννοιας - κλειδί Αειφόρος ανάπτυξη - περιβάλλον: 6. αντιλαμβάνονται τους σκοπούς και λειτουργίες των κτιρίων και τη σύνδεσή τους με τον κόσμο που βιώνουν καθημερινά 7. καλλιεργούν το σεβασμό προς τα κτίρια της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς Στόχοι έννοιας - κλειδί Πολιτισμός 8. εντοπίζουν κτίρια τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και διακρίνουν σε αυτά επιδράσεις άλλων πολιτισμών 9. προσδιορίζουν διάφορα είδη κτιρίων μέσα από αυθεντικές εμπειρίες και έρευνα 10. αναγνωρίζουν και τοποθετούν τα κτίρια στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο 2
Πορεία Ενότητας ΜΑΘΗΜΑΤΑ 1 και 2: Έμφαση στους στόχους 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10 1. Ανάκληση εμπειριών Παρουσιάζουν στις ομάδες τους, φωτογραφίες μνημείων ή σουβενίρ από χώρες που επισκέφτηκαν. Συζητούν και υποβάλλουν ερωτήσεις ο ένας στον άλλο σε σχέση με τα μνημεία αυτά. Τα παιδιά ατομικά, φτιάχνουν κολλάζ με τις φωτογραφίες που έφεραν σημειώνοντας πάνω σε αυτό λέξεις αναφορικά με τη χώρα που βρίσκονται τα μνημεία/κτίρια, το όνομα των μνημείων, συναισθήματα που ένιωσαν, υλικά με τα οποία έχουν κατασκευαστεί τα κτίρια, άλλα γνωστά κτίρια που έχουν δει κτλ. - 2. Παρουσίαση Παρουσιάζουν τις εργασίες τους και συζητούν για τα χαρακτηριστικά των κτιρίων που έχουν χρησιμοποιήσει στα κολλάζ τους. 3. Εμπλουτισμός εμπειριών Γίνεται παρουσίαση κτιρίων συγκεκριμένων χωρών που επέλεξαν τα παιδιά και ακολουθεί συζήτηση για τα χαρακτηριστικά τους (τους λόγους για τους οποίους έχουν κτιστεί, τι σκοπό εξυπηρετούν κτλ). Μερικά από τα κτίρια που επέλεξαν τα παιδιά ήταν ο Παρθενώνας, ο πύργος του Eiffel, το Taj Mahal και το Big Ben. 4. Δημιουργία Στις ομάδες τους δημιουργούν χαρτογράφηση εννοιών με φωτογραφίες χαρακτηριστικών κτιρίων διαφόρων χωρών και σχετικές λέξεις. Στη χαρτογράφηση εννοιών χρησιμοποιούν τις φωτογραφίες των κτιρίων και όποιο άλλο υλικό θέλουν. 3
ΜΑΘΗΜΑΤΑ 3 και 4: Έμφαση στους στόχους 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 1. Συλλογή πληροφοριών Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και αναλαμβάνουν να μελετήσουν ένα κτίριο της επιλογής τους. Συλλέγουν και καταγράφουν πληροφορίες στο εικαστικό τους ημερολόγιο για το συγκεκριμένο κτίριο, τα υλικά κατασκευής του, τη χώρα στην οποία βρίσκεται, το λόγο για τον οποίο κτίστηκε κτλ. 2. Δημιουργία Ζωγραφίζουν το κτίριο που έχουν επιλέξει αλλάζοντας αν θέλουν ένα από τα χαρακτηριστικά του (π.χ. χρώμα). Το κτίριο θα ήταν καλά να συνεχίσει να είναι αναγνωρίσιμο. 4
3. Παρουσίαση-Σύγκριση Παρουσιάζονται οι εργασίες στην τάξη και τα παιδιά προσπαθούν να μαντέψουν τα κτίρια που έχουν ζωγραφίσει οι υπόλοιπες ομάδες. Αναφέρονται οι σημαντικές πληροφορίες που έχουν συλλέξει οι ομάδες σε σχέση με τα κτίρια που έχουν μελετήσει και στη συνέχεια εντοπίζουν κοινά στοιχεία μεταξύ μνημείων ή κτιρίων της Κύπρου και των κτιρίων που έχουν ζωγραφίσει. ΜΑΘΗΜΑΤΑ 5,6,7: Έμφαση στους στόχους 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10 1. Προβληματισμός Τίθεται ο προβληματισμός: ποιο ή ποια από τα κτίρια που έχουν δει θα ήθελαν να κατασκευάσουν, αν μπορούσαν στη δική τους πόλη και γιατί. Σχεδιάζουν στο εικαστικό τους ημερολόγιο ένα προσχέδιο του κτιρίου τους και καταγράφουν τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν. 5
2. Δημιουργία Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με τα κτίρια που έχουν επιλέξει και δημιουργούν το κτίριό τους σε τρισδιάστατη μορφή. Όσοι επιθυμούν συνδυάζουν στο έργο τους χαρακτηριστικά από διάφορα κτίρια. Στο τέλος όλα τα παιδιά τοποθετούν τα έργα τους σε μια επιφάνεια δομώντας την πολιτεία τους. - 6
3. Αξιολόγηση Συζητούν για τους λόγους που έχουν «κτίσει» το συγκεκριμένο κτίριο, ποιο σκοπό εξυπηρετεί, ποια είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά και του δίνουν όνομα. Δέχονται την ανατροφοδότηση των άλλων παιδιών και εκφράζουν συναισθήματα και δυσκολίες που αντιμετώπισαν κατά τη διάρκεια δημιουργίας του έργου τους. Συνθέτουν την ταυτότητα του κτιρίου τους σε σχετικό φύλλο εργασίας (βλ. Φύλλο Εργασίας «Η ταυτότητα του κτιρίου μας»), στο οποίο καλούνται να ανακαλέσουν μορφολογικά και δομικά στοιχεία που χρησιμοποίησαν καθώς επίσης και να εξηγήσουν τη χρησιμότητα του κτιρίου που έφτιαξαν (πώς και από ποιους χρησιμοποιείται κτλ). Αξιολόγηση/Αναστοχασμός Μαθησιακά αποτελέσματα Με τη συλλογή των δεδομένων από το φύλλο αξιολόγησης συμπεραίνεται ότι τα παιδιά στο τέλος της ενότητας, κατείχαν γνώσεις και δεξιότητες σε σχέση με τους στόχους που τέθηκαν και τα κτίρια επιλογής των παιδιών. Παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά συμμετείχαν με ευχαρίστηση σε όλες τις δραστηριότητες, παρά τη μεγάλη διάρκεια της ενότητας. Προβληματίστηκαν για τα υλικά που θα χρησιμοποιούσαν, συνεργάστηκαν με επιτυχία, ανάπτυξαν ιδέες για δημιουργική έκφραση και με συνεχή ανατροφοδότηση και από τους συμμαθητές/τριές τους, η εικαστική τους εργασία εξελισσόταν διαρκώς. Ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό το ότι προς το τέλος της δημιουργίας των κτιρίων τους, υποδύονταν ρόλους μέχρι να τελειώσουν και οι υπόλοιπες ομάδες. «Επισκέπτονταν» τα κτίριά τους και τα κτίρια των άλλων παιδιών, υποκρίνονταν ότι ήταν πελάτες ή επισκέπτες στα συγκεκριμένα κτίρια, έφτιαχναν διαλόγους, σχολίαζαν αυτά που έβλεπαν κτλ. Μέσα από αυτή τη διαδικασία χρησιμοποιούσαν εικαστικό λεξιλόγιο, γνώσεις που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της ενότητας και περιέγραφαν διαδικασίες κατασκευής των κτιρίων τους. 7
Εισηγήσεις για αλλαγές Θα μπορούσαν να γίνουν πιο σύντομα τα πρώτα μαθήματα όπου τα παιδιά έφτιαχναν τα κολλάζ και τις χαρτογραφήσεις και να αφιερωνόταν περισσότερος χρόνος στη δημιουργία των τρισδιάστατων έργων και στην παρουσίαση/ανατροφοδότηση τους. Προέκταση δραστηριοτήτων (στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών ή/και σε συνεργασία με άλλα γνωστικά αντικείμενα) -Φωτογραφίζονται διάφορα στάδια της ενότητας και μέσα από μια παρουσίαση φωτογραφιών στο τέλος της ενότητας, γίνεται συζήτηση με σκοπό την ανατροφοδότηση για την εξέλιξη της όλης διαδικασίας. -Καλείται το άλλο τμήμα της Ε τάξης του σχολείου, η οποία εργάστηκε στην ίδια ενότητα, για να δουν την πολιτεία που δημιούργησαν οι συμμαθητές τους και να εκφράσουν τις απόψεις τους μέσα από διάλογο. Άλλες Παρατηρήσεις Μέσα από την εφαρμογή αυτής της ενότητας έγινε αντιληπτό ότι οι μαθητές δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό όταν ασχολούνται με θέματα που τους αφορούν άμεσα, είναι βασισμένα στις δικές τους εμπειρίες και όταν οι εργασίες τους συνδέονται με το ευρύτερο τοπικό και παγκόσμιο περιβάλλον. Εκπαιδευτικός: Κατερίνα Τελεβάντου 8
9