Ανευρύσματα Εγκεφάλου Το εγκεφαλικό ανεύρυσμα είναι μια παθολογική διάταση σε ένα μέρος του τοιχώματος ενός αγγείου του εγκεφάλου που οφείλεται σε ένα έλλειμμα του μέσου χιτώνα του τοιχώματος του αγγείου. Το ανεύρυσμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε αρτηρία του σώματος αλλά συχνά εμφανίζεται στις αρτηρίες του εγκεφάλου. Παρόλο που οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν εκ γενετής αδυναμία στο τοίχωμα των αρτηριών χρειάζονται αρκετά χρόνια για την ανάπτυξη του ανευρύσματος. Τα ανευρύσματα αναπτύσσονται κυρίως στα σημεία διακλάδωσης των αρτηριών ή στα σημεία διχασμού και οφείλονται στην στροβιλώδη ροή του αίματος και στην πίεση που αυτή ασκεί στα αδύνατα σημεία του τοιχώματος των αγγείων. Παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο δημιουργίας ανευρυσμάτων είναι η αρτηριακή υπέρταση, η αθηροσκλήρυνση, οι λοιμώξεις και το κάπνισμα. Συμπτώματα των εγκεφαλικών ανευρυσμάτων Όταν ένα ανεύρυσμα ραγεί τότε προκαλείται αιμορραγία στον υπαραχνοειδή χώρο του εγκεφάλου η οποία είναι γνώστη ως υπαραχνοειδής αιμορραγία. Η υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση με πολύ ψηλή θνησιμότητα η οποία απαιτεί άμεση διάγνωση και αντιμετώπιση. Μετά το πρώτο επεισόδιο υπαραχνοειδούς αιμορραγίας περίπου 46% των ασθενών θα καταλήξουν. Αν το ανεύρυσμα δεν διορθωθεί άμεσα και ακολουθήσει και δεύτερο επεισόδιο τότε η θνησιμότητα ανεβαίνει στο 80%. Τα συμπτώματα της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας είναι ο ξαφνικός και οξύς πονοκέφαλος ο οποίος συχνά χαρακτηρίζεται από τους ασθενείς ως ο πιο «ο πιο δυνατός πονοκέφαλος στη ζωή μου». Άλλα συμπτώματα είναι η ναυτία και ο έμετος, η μείωση του επιπέδου συνειδήσεως και διαταραχές της οράσεως. Συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει και ένα ανεύρυσμα πριν από τη ρήξη του και αυτά αποτελούν πρόδρομα συμπτώματα και προμηνύουν πιθανή επερχόμενη ρήξη. Μερικά από αυτά είναι κεφαλαλγία, διαταραχές της οράσεως, πόνος η αιμωδία στο πρόσωπο, διπλωπία, αδυναμία στα άκρα και επιληψία.
Διάγνωση Πολλά ανευρύσματα τα οποία δεν έχουν υποστεί ρήξη μπορεί να ανακαλυφθούν τυχαία εξ αιτίας της πρόκλησης νευρολογικών συμπτωμάτων. Αυτά οφείλονται στην αύξηση του μεγέθους του ανευρύσματος και στην πίεση παρακείμενων δομών του εγκεφάλου. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών ανευρυσμάτων θα πρέπει να ενθαρρύνονται για προληπτικό έλεγχο. Αυτό θα βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των ανευρυσμάτων πριν αυτά υποστούν ρήξη. Ο έλεγχος αυτός συνήθως γίνεται με Μαγνητική τομογραφία (MRI) και Μαγνητική Αγγειογραφία (MRA). Περίπου (1.5-2) % του γενικού πληθυσμού έχουν ένα ή περισσότερα εγκεφαλικά ανευρύσματα. Περίπου (2-3)% των ασθενών με ανευρύσματα είναι παιδιά. Ο βασικός στόχος είναι πάντοτε η διάγνωση και η θεραπεία των ανευρυσμάτων πριν αυτά αιμορραγήσουν. Οι διαγνωστικές εξετάσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση των ανευρυσμάτων είναι οι ακόλουθες : Αξονική Αγγειογραφία (CTA scan): περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας και στη συνέχεια αξονική τομογραφία η οποία θα αναδείξει τα αγγεία του εγκεφάλου. ΑΞΟΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
Μαγνητική Αγγειογραφία (MRA): Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί μεγάλο μαγνητικό πεδίο και στη συνέχεια με τη βοήθεια εξειδικευμένου προγράμματος στον υπολογιστή γίνεται τρισδιάστατη απεικόνιση των εγκεφαλικών αγγείων. ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ψηφιακή Αφαιρετική Αγγειογραφία (DSA): θεωρείται η πιο ευαίσθητη μέθοδος για την διάγνωση και την λεπτομερή μελέτη της ανατομίας των ανευρυσμάτων. Γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια και περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας η οποία κάνει τα εγκεφαλικά αγγεία ορατά στις ακτινογραφίες. ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΓΓΕΟΓΡΑΦΙΑ Θεραπεία Για την θεραπεία των ανευρυσμάτων του εγκεφάλου υπάρχουν διάφορες μεθόδοι ή συνδυασμός μεθόδων σε ορισμένες περιπτώσεις. Σκοπός όλων αυτών είναι ο αποκλεισμός του ανευρύσματος από την κυκλοφορία και επομένως η εξάλειψη του κινδύνου για ρήξη η οποία έχει καταστροφικές συνέπειες για τον ασθενή. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου εξαρτάται από το είδος και την ανατομία του ανευρύσματος αλλά και από την ηλικία και την γενική κατάσταση του ασθενούς. Οι θεραπευτικές επιλογές για τα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι οι ακόλουθες: Μικροχειρουργική σύγκλειση (Microsurgical Clipping): Είναι μια χειρουργική μέθοδος με την οποία γίνεται διακοπή της αιματικής παροχέτευσης στο ανεύρυσμα με τη βοήθεια μεταλλικού κλιπ. Γίνεται με κρανιοτομή για τη δημιουργία
ανοίγματος στο κρανίο και την προσέγγιση του ανευρύσματος. Το κλιπ τοποθετείται στον αυχένα του ανευρύσματος και αποκλείει έτσι την ροή του αίματος προς αυτό. ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΟΣ ΜΕ ΚΛΙΠ Ενδοαγγειακές μεθόδοι (εμβολισμός με σπειράματα-endovascular coiling): Είναι μια σύγχρονη μέθοδος για τη θεραπεία των εγκεφαλικών ανευρυσμάτων. Είναι ελάχιστα επεμβατική μέθοδος και δεν χρειάζεται τομή στην κεφαλή και διάνοιξη του κρανίου αφού η προσέγγιση του ανευρύσματος γίνεται ενδοαγγειακά με τη βοήθεια ενός ειδικού καθετήρα ο οποίος εισάγεται σε μια αρτηρία στην βουβωνική περιοχή και από εκεί κατευθύνεται στο εγκεφαλικό αγγείο το οποίο έχει το ανεύρυσμα. Εκεί απελευθερόνονται ειδικά σπειράματα (coils) τα οποία προκαλούν θρόμβωση, σύγκλειση και αποκλεισμό του ανευρύσματος από την κυκλοφορία. ΕΝΔΟΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΟΣ ΜΕ COILS Αρτηριακή απόφραξη (occlusion) και παράκαμψη (bypass) ανευρύσματος: Είναι μια μέθοδος η οποία αποτελείται από δυο στάδια, συνδυάζοντας μικροχειρουργική επέμβαση με ενδοαγγειακή θεραπεία. Στοχεύει στον εμβολισμό και ολόκληρου του αγγείου στην παθολογική περιοχή όπου βρίσκεται το ανεύρυσμα και στη συνέχεια με μικροχειρουργικές μεθόδους στην παράκαμψη της ροής του αίματος σε άλλα πιο περιφερικά εγκεφαλικά αγγεία. Αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται σε εκείνες τις περιπτώσεις ανευρυσμάτων τα οποία δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις κλασσικές μεθόδους. Παρεκτροπή της αιματικής ροής (flow diversion): Είναι μια ενδοαγγειακή μέθοδος στην οποία αντί να τοποθετηθούν μέσα στο ανεύρυσμα τα ειδικά σπειράματα
(coils), χρησιμοποιείται ένας μικροκαθετήρας ο οποίος εκτρέπει τη ροή του αίματος μακριά από το ανεύρυσμα. Θεραπεία πολλαπλών και υποτροπιάζοντων ανευρυσμάτων Περίπου 20% των ασθενών έχουν περισσότερα από ένα ανευρύσματα. Είναι στην κρίση του θεράποντα Νευροχειρουργού το ποιά ανευρύσματα χρειάζονται θεραπεία και ποια παρακολούθηση, καθώς επίσης και το αν μπορεί να γίνει ταυτόχρονη θεραπεία περισσοτέρων από ένα ανευρυσμάτων με την ίδια χειρουργική επέμβαση. Ανευρύσματα τα οποία υποτροπίασαν μετά από μια πρώτη θεραπεία μπορούν να αντιμετωπιστούν με ενδοαγγεικό εμβολισμό, μικροχειρουργική η με επέμβαση ByPass. Δρ. Πέτρος Στυλιανού Νευροχειρούργος Συνεργάτης Mediterranean Hospital of Cyprus