Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση

3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Στη Γ θεµατική εν τητα δίνεται η ευκαιρία στους µαθητές να γνωρίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η θεµατική αυτή χωρίζεται σε δ ο εν τητες µε τα ακ λουθα κεφάλαια: Εν τητα α : Κεφάλαιο 1ο: : ργανα και λειτουργίες της Κεφάλαιο 2ο: Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση Κεφάλαιο 3ο: Σχέσεις µεταξ των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εν τητα β : Οι Ευρωπαίοι πολίτες Κεφάλαιο 1ο: Λαοί και πολιτισµοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κεφάλαιο 2ο: ικαιώµατα και υποχρεώσεις των Ευρωπαίων πολιτών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: : όργανα και λειτουργίες της Ο χάρτης της Ευρώπης στην αρχή θα βοηθήσει τους µαθητές να επισηµάνουν τα κράτη-µέλη της Ένωσης και να διαπιστώσουν τη θέση τους και τα µεταξ τους σ νορα. Στόχοι του µαθήµατος ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να γνωρίσουν τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της δοµής της Ένωσης. Να έρθουν σε επαφή µε την οργάνωση και τη λειτουργία της Ένωσης καθώς και τα κυρι τερα κοινοτικά ργανα. Να προβληµατιστο ν πάνω στους στ χους της Ένωσης και στον τρ πο µε τον οποίο η οργάνωση που διαθέτει τη βοηθά να τους πραγµατοποιήσει. Να αξιοποιήσουν τις διαθεµατικές έννοιες του συστήµατος, του χώρου και του χρ νου, καθώς και της αλληλεπίδρασης και του πολιτισµο. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τις πληροφορίες που υπάρχουν στο βιβλίο για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και το κείµενο µπορεί να ξεκινήσει η συζήτηση για την οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε την αναφορά στα βασικά ργανά της, δίνοντας στα παιδιά κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις πάνω σε αυτά αλλά και την αφορµή για µια δική τους έρευνα στο διαδίκτυο (www.europa.eu.int) ή αλλο, που µπορο ν να βρουν σχετικές πληροφορίες. Η διδασκαλία του µαθήµατος ξεκινά µε τη συµπλήρωση του χάρτη της Ευρώπης απ τους µαθητές, µια δραστηρι τητα που τους δίνει τη δυνατ τητα να γνωρίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη µέλη της. Στη συνέχεια µπορο ν οι µαθητές να λάβουν περισσ τερες πληροφορίες µελετώντας το κείµενο που ακολουθεί. Για διευκ λυνση του εκπαιδευτικο παρατίθενται τα παρακάτω: ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ είναι µια οικογένεια ευρωπαϊκών δηµοκρατικών χωρών, οι οποίες έχουν δεσµευτεί να συνεργάζονται για την ειρήνη και την ευηµερία. Οι ιστορικές ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάγονται στο Β Παγκ σµιο π λεµο. Κατά τον Τσ ρτσιλ (1946), η Ευρώπη θα έπρεπε να δηµιουργήσει ένα είδος Ηνωµένων Πολιτειών. Η ιδέα µως για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση διατυπώθηκε για πρώτη φορά απ το Γάλλο Υπουργ Εξωτερικών Ρ µπερτ Σο µαν σε οµιλία του στις 9 Μα ου 1950. Αρχικά την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελο σαν έξι χώρες: το Βέλγιο, η Γερµανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Λουξεµβο ργο και οι Κάτω Χώρες. Το 1973 προσχώρησαν η ανία, η Ιρλανδία και το Ηνωµένο Βασίλειο, το έτος 1981 η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία και το 1995 η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία. Το 2004 πραγµατοποιείται η µεγαλ τερη διε ρυνση µε την ένταξη 10 νέων κρατών (Κ προς, Τσεχική ηµοκρατία, Μάλτα, Πολωνία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Σλοβακική ηµοκρατία, Σλοβενία). Οι χώρες έχουν το δικαίωµα ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση µ νο εφ σον πληρο ν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, δηλαδή σεβασµ ς των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, προστασία των µειονοτήτων, δηµοκρατικ καθεστώς και κράτος δικαίου, οικονοµία της αγοράς που λειτουργεί και να υιοθετεί τις αρχές και τους καν νες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΕΝΟΤΗΤΑ Α 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Τα κράτη µέλη της έχουν θεσπίσει κοινά θεσµικά ργανα, έτσι ώστε να µπορο ν να λαµβάνονται δηµοκρατικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκ επίπεδο για συγκεκριµένα θέµατα κοινο ενδιαφέροντος. έχει πέντε θεσµικά ργανα, τα οποία παρουσιάζονται στη συνέχεια. 1. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Το Ευρωπαϊκ Κοινοβο λιο αποτελεί τη δηµοκρατική φωνή των λαών της Ευρώπης. Τα µέλη του εκλέγονται απευθείας απ τους πολίτες και δεν ανήκουν σε εθνικο ς συνασπισµο ς. Ο ρ λος του Ευρωπαϊκο Κοινοβουλίου συνίσταται στα ακ λουθα: Εξέταση και έγκριση της ευρωπαϊκής νοµοθεσίας. Έγκριση του προϋπολογισµο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Άσκηση δηµοκρατικο ελέγχου σε λα τα θεσµικά ργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επικ ρωση σηµαντικών διεθνών συµφωνιών, πως οι συνθήκες προσχώρησης νέων κρατών-µελών και οι συµφωνίες εµπορίου ή σ νδεσης µεταξ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων κρατών. Κοινοβουλευτικές επιτροπές που ασχολο νται µε συγκεκριµένα θέµατα (εξωτερικές σχέσεις, προϋπολογισµ ς, περιβάλλον, κτλ.). Εκλογή του Ευρωπαίου ιαµεσολαβητή. 2. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΥΠΟΥΡΓΩΝ: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ-ΜΕΛΩΝ Το Συµβο λιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκπροσωπεί τα κράτη-µέλη και είναι το κ ριο θεσµικ ργανο της Ε.Ε. µε αρµοδι τητα λήψης αποφάσεων. Στις συνεδριάσεις του παρευρίσκεται ένας υπουργ ς απ κάθε κυβέρνηση κράτους-µέλους της Ένωσης. Το ποι ς υπουργ ς παρευρίσκεται σε κάθε συνεδρίαση εξαρτάται απ τα υπ συζήτηση θέµατα. Κάθε υπουργ ς που συµµετέχει στο Συµβο λιο είναι εξουσιοδοτηµένος να αναλαµβάνει δεσµε σεις εξ ον µατος της κυβέρνησής του. Το Συµβο λιο συνεδριάζει υπ εννέα διαφορετικές συνθέσεις. (Πηγή: http://www.europa.eu.int) 3. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ-ΜΕΛΩΝ Το Ευρωπαϊκ Συµβο λιο αποτελεί την κ ρια αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θέσπιση νοµοθεσίας και τη λήψη αποφάσεων. Στο Συµβο λιο συµµετέχουν εκπρ σωποι των κυβερνήσεων λων των κρατών-µελών, οι οποίοι εκλέγονται σε εθνικ επίπεδο. Το Συµβο λιο απ κοινο µε το Ευρωπαϊκ Κοινοβο λιο, καθορίζει τους καν νες για λες τις δραστηρι τητες της Ευρωπαϊκής Κοιν τητας, που αποτελο ν τον πρώτο πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πυλώνας αυτ ς καλ πτει την εσωτερική αγορά και τις περισσ τερες κοινές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εγγυάται την ελε θερη διακίνηση αγαθών, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίου. Επίσης, το Συµβο λιο είναι κυρίως αρµ διο για τη διακυβερνητική συνεργασία στον τοµέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, πως επίσης και στον τοµέα της δικαιοσ νης και των εσωτερικών υποθέσεων. 4. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Η ΚΙΝΗΤΗΡΙΟΣ ΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτελεί ένα µεγάλο µέρος των καθηµερινών εργασιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συντάσσει προτάσεις για νέες ευρωπαϊκές νοµοθετικές πράξεις, τις οποίες υποβάλλει στο Ευρωπαϊκ Κοινοβο λιο και στο Συµβο λιο. Η Επιτροπή διασφαλίζει την ορθή εφαρµογή των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ελέγχει τον τρ πο µε τον οποίο δαπανώνται οι π ροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρακολουθεί επίσης τη συµµ ρφωση προς τις ευρωπαϊκές συνθήκες και την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Η Επιτροπή λειτουργεί ανεξάρτητα απ τις κυβερνήσεις των κρατών-µελών. Το µεγαλ τερο µέρος του προσωπικο που απασχολεί, εργάζεται στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο. 5. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Η θέσπιση κοινών καν νων στην Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτεί φυσικά την εφαρµογή τους στην πράξη, καθώς επίσης και την οµοι µορφη ερµηνεία τους. Αυτ ακριβώς εξασφαλίζει το ικαστήριο των ευρωπαϊκών κοινοτήτων. ιευθετεί διχογνωµίες σον αφορά την ερµηνεία των συν- 60

3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΝΟΤΗΤΑ Α θηκών και της νοµοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εθνικά δικαστήρια πρέπει να ζητο ν τη γνώµη του Ευρωπαϊκο ικαστηρίου, σε περιπτώσεις αµφισβήτησης της εφαρµογής των καν νων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ και µεµονωµένοι πολίτες µπορο ν να προσφ γουν στο ευρωπαϊκ δικαστήριο κατά των θεσµικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκ ικαστήριο αποτελείται απ 15 ανεξάρτητους δικαστές και εδρε ει στο Λουξεµβο ργο. Τα παραπάνω θεσµικά ργανα συµπληρώνονται απ τα παρακάτω ργανα: 1. Το Ελεγκτικ Συνέδριο: Ορθολογική χρήση των π ρων Οι π ροι που διατίθενται απ την Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να χρησιµοποιο νται κατά τρ πο ν µιµο, οικονοµικά αποδοτικ και για το σκοπ που προορίζονται. Το Ελεγκτικ Συνέδριο, ένα ανεξάρτητο ργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εδρε ει στο Λουξεµβο ργο, είναι ο φορέας που ελέγχει τον τρ πο µε τον οποίο δαπανώνται οι π ροι. 2. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Ένα σταθερ ν µισµα για την Ευρώπη Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι επιφορτισµένη µε τη διαχείριση του νέου κοινο νοµίσµατος, του ευρώ. Κ ριος στ χος της Τράπεζας είναι η εξασφάλιση της σταθερ τητας των τιµών, έτσι ώστε η ευρωπαϊκή οικονοµία να µην πλήττεται απ πληθωρισµ. Η Κεντρική Τράπεζα εδρε ει στη Φρανκφο ρτη, στη Γερµανία. ιοικείται απ έναν Πρ εδρο και ένα διοικητικ συµβο λιο, ενώ βρίσκεται σε στενή συνεργασία µε τις εθνικές τράπεζες των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδ σεων: Μακροπρ θεσµη επένδυση στο µέλλον Η Τράπεζα χορηγεί πιστώσεις για επενδυτικά σχέδια ευρωπαϊκο ενδιαφέροντος, κυρίως για σχέδια απ τα οποία επωφελο νται λιγ τερο αναπτυγµένες περιοχές. Η τράπεζα αυτή εδρε ει στο Λουξεµβο ργο και αντλεί τους π ρους της απ τις κεφαλαιαγορές. Ως µη κερδοσκοπικ ς οργανισµ ς µπορεί να χορηγεί δάνεια µε ευνοϊκ τερους ρους. 4. Η Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή: Συµµετοχή των κοινωνικών εταίρων Πρ κειται για ένα συµβουλευτικ σώµα, το οποίο γνωµοδοτεί επί σηµαντικών πτυχών των νέων πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί µέρος της κοινής ευρωπαϊκής παράδοσης για τη συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική ζωή. 5. Η Επιτροπή των Περιφερειών: Η τοπική διάσταση Πολλές αποφάσεις που λαµβάνονται στην ΕΕ έχουν άµεση επίδραση σε τοπικ και περιφερειακ επίπεδο. Μέσω της Επιτροπής των Περιφερειών µπορεί να ζητηθεί η γνώµη των τοπικών και περιφερειακών αρχών, πριν απ τη λήψη αποφάσεων απ την Ευρωπαϊκή Ένωση σε τοµείς πως η εκπαίδευση, η υγεία, η απασχ ληση και οι µεταφορές. 6. Ο Ευρωπαίος ιαµεσολαβητής Ο ευρωπαίος διαµεσολαβητής εκλέγεται απ το Ευρωπαϊκ Κοινοβο λιο. ιερευνά παράπονα που υποβάλλονται απ πολίτες σχετικά µε περιπτώσεις κακής διοικητικής πρακτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. (Για περισσ τερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://europa.eu/institutions/index_el.htm) ραστηριότητα Πρ κειται για µια αξιολογική, εµπεδωτική δραστηρι τητα µε σκοπ να διαπιστώσουν οι µαθητές και ο εκπαιδευτικ ς το βαθµ στον οποίο γνώρισαν κάποια απ τα βασικά ργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη λειτουργία τους. Αξιολόγηση Με συνεργατικές δραστηρι τητες και διερευνητικές ερωτήσεις, ο εκπαιδευτικ ς διαπιστώνει αν οι µαθητές καταν ησαν τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, την οργάνωση και τη δοµή της, καθώς επίσης και τους λ γους για τους οποίους συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με παιχνίδια ρ λων ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να εκτιµήσει αν οι µαθητές καταν ησαν το βασικ έργο των κοινοτικών οργάνων. 61

ΕΝΟΤΗΤΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχοι του µαθήµατος 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να συνδέσουν τον ελληνικ πολιτισµ µε τον ευρωπαϊκ. Να γνωρίσουν την πορεία της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και τη σηµερινή θέση της χώρας µας µέσα σε αυτήν. Να προβληµατιστο ν σχετικά µε τα οφέλη, τα οποία απολαµβάνει η χώρα µας ως µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τη συµβολή της Ελλάδας στην Ένωση µε τη συµµετοχή της στα ργανα και τις διαδικασίες λειτουργίας τους. ιεξαγωγή του µαθήµατος Ξεκινώντας επιχειρο µε µια σ ντοµη παρουσίαση της ιστορίας του ον µατος της Ευρώπης και του ελληνικο µ θου, σχετικά µε την προέλευση του ον µατ ς της. Έτσι συνδέουµε την Ευρώπη µε τη ρίζα της, η οποία βρίσκεται στον ελληνικ πολιτισµ. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και µετά απ µια σ ντοµη αναφορά στην πορεία ένταξης της χώρας µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τονίζεται η σηµερινή της θέση µέσα στην Ένωση και ο ρ λος της ως πλήρους µέλους της. Για την καλ τερη πληροφ ρηση του εκπαιδευτικο, παραθέτουµε επιπλέον πληροφορίες, τις οποίες µπορεί να αξιοποιήσει κατά τη διδασκαλία του µαθήµατος: Η Ελλάδα συµµετέχει ενεργά στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως πλήρες µέλος της. Ο ελληνικ ς λα- ς εκλέγει στις ευρωεκλογές τους ευρωβουλευτές του. Σήµερα (2008) η Ελλάδα εκπροσωπείται στο Ευρωκοινοβο λιο µε 24 Ευρωβουλευτές: 11 προέρχονται απ τη Νέα ηµοκρατία και ανήκουν στο Ευρωπαϊκ Λαϊκ Κ µµα, 8 προέρχονται απ το Πα.Σο.Κ και ανήκουν στη Σοσιαλιστική Οµάδα στο Ευρωκοινοβο λιο, 4 ανήκουν στην Συνοµοσπονδιακή Οµάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς και των Πράσινων των Βορείων Χωρών (3 προέρχονται απ το Κ.Κ.Ε. και 1 απ το Συνασπισµ ) και 1 προέρχεται απ το ΛΑΟΣ και ανήκει στην Οµάδα Ανεξαρτησία ηµοκρατία) Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η Ελλάδα εκπροσωπείται µέχρι και το 2009 απ τον κ. Στα ρο ή- µα, ο οποίος είναι Επίτροπος υπε θυνος για θέµατα περιβάλλοντος. 62

3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΝΟΤΗΤΑ Α Επίσης, απ τον Οκτώβριο του 2003 Πρ εδρος του Ευρωπαϊκο ικαστηρίου είναι ένας Έλληνας, ο κ. Βασίλειος Σκουρής. Ο Πρ εδρος του Ευρωπαϊκο ικαστηρίου εκλέγεται απ τα Μέλη του κάθε τρία χρ νια και µπορεί να ανανεώσει τη θητεία του. 6 ραστηριότητα Πρ κειται για µια δραστηρι τητα, που θα µπορο σε να διεξαχθεί είτε προφορικά µέσα στην τάξη είτε µε τη µορφή µιας γραπτής οµαδικής εργασίας, η οποία βοηθά τους µαθητές να γνωρίσουν τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και να παρουσιάσουν στοιχεία απ τη δική µας χώρα (ήθη έθιµα, παραδ σεις κτλ.) σε παιδιά απ τα άλλα κράτη µέλη. Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µε συζήτηση και µε παιχνίδια ρ λων, διαπιστώνει κατά π σο οι µαθητές του κατέκτησαν τους στ χους του κεφαλαίου. Μπορεί για παράδειγµα να χωρίσει τα παιδιά σε οµάδες και να τους αναθέσει ρ λους εκπροσώπων της Ελλάδας σε συζητήσεις σχετικά µε θέµατα, πως η παιδεία, ο αθλητισµ ς και η νεολαία κ.ά. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: Σχέσεις µεταξύ των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να γνωρίσουν τους τοµείς συνεργασίας των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να προσδιορίσουν, σο γίνεται, το πλαίσιο συνεργασίας των κρατών-µελών στο πολιτικ, κοινωνικ, οικονοµικ και πολιτιστικ επίπεδο. Να πληροφορηθο ν για τις πρωτοβουλίες της Ένωσης σχετικά µε την ενίσχυση της συνεργασίας σε λους τους τοµείς που προαναφέρθηκαν. Να ενηµερωθο ν για το ρ λο της Ελλάδας στους παραπάνω τοµείς. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τις εικ νες που παρουσιάζονται στην αρχή του κεφαλαίου, τονίζεται η αξία της συνεργασίας και της ποικιλοµορφίας αρχίζει η συζήτηση για τους τοµείς της συνεργασίας µεταξ των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ίνονται στη συνέχεια κάποιες βασικές πληροφορίες για τον οικονοµικ, τον κοινωνικ και τον πολιτιστικ τοµέα. Αρχίζουµε µε τον οικονοµικ τοµέα, τονίζοντας τι απ αυτ ν ξεκίνησε η ιδέα της Ένωσης. Προχωρώντας, αναφερ µαστε στον κοινωνικ τοµέα, σε επιµέρους τοµείς του οποίου, πως η υγεία ή η παιδεία, καταβάλλονται προσπάθειες για ενίσχυση των κρατών-µελών, έτσι ώστε να φθάσουν λα σε ένα υψηλ επίπεδο παροχής αντίστοιχων υπηρεσιών. Στη συνέχεια αναφερ µαστε στον πολιτιστικ τοµέα, επισηµαίνοντας το ρ λο του ελληνικο πολιτισµο στη διαµ ρφωση του ευρωπαϊκο πολιτισµο, καθώς και τις προσπάθειες που γίνονται για ενίσχυση της επικοινωνίας και των πολιτιστικών ανταλλαγών µεταξ των λαών της Ευρώπης. 6.Τα στοιχεία αυτά υπ κεινται σε αλλαγές, οπ τε καλ είναι πριν δώσουµε οποιαδήποτε πληροφορία στους µαθητές να έχει προηγουµένως ελεγχθεί. 63

ΕΝΟΤΗΤΑ Α 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Σ αυτ το σηµείο θα πρέπει να γίνει αναφορά στο σηµαντικ τερο ίσως εµπ διο στην επικοινωνία µεταξ των ευρωπαϊκών λαών που είναι βέβαια η γλώσσα. Γι αυτ και οι προσπάθειες της Ένωσης αποσκοπο ν µεταξ άλλων και στην προώθηση των ευρωπαϊκών γλωσσών και στην επικοινωνία κυρίως των νέων της Ευρώπης µεταξ τους µε προγράµµατα, πως το Comenius, το οποίο στη δε τερη κατηγορία δράσης του προωθεί την εκµάθηση απ τους ευρωπαίους µαθητές µιας ευρωπαϊκής γλώσσας πλην της µητρικής τους. Το πρ γραµµα αυτ περιλαµβάνει και ανταλλαγές µαθητών µεταξ των συνεργαζ µενων σχολείων.το προϊ ν που παράγουν οι συνεργαζ µενες οµάδες µαθητών είναι και στις δ ο γλώσσες των εταίρων που συνεργάστηκαν. Στο σηµείο αυτ κρίνεται σκ πιµη σ ντοµη αναφορά στη συνεργασία των κρατών-µελών στον πολιτικ τοµέα. Σηµασία έχει να τονιστεί η ενιαία πολιτική οργάνωση της Ένωσης και οι προσπάθειες που καταβάλλονται, ώστε στο µέλλον ο σχηµατισµ ς αυτ ς να αποκτήσει σταθερ τερες πολιτικές δοµές. Ο εκπαιδευτικ ς πρέπει να αναφερθεί και στο Ευρωπαϊκ Σ νταγµα, που αποτελεί την τελευταία και ίσως την πιο ουσιώδη προσπάθεια πολιτικής συνεργασίας. Πληροφορίες για το Ευρωπαϊκ Σ νταγµα υπάρχουν στην ιστοσελίδα: http://europa.eu/abc/12lessons/lesson_12/index_el.htm. ραστηριότητα 1. Η δραστηρι τητα αναφέρεται στα ευρωπαϊκά προγράµµατα για την παιδεία, στα οποία µε ανταλλαγές µαθητών ή φοιτητών απ διάφορα κράτη- µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενθαρρ νεται η ανταλλαγή απ ψεων και εµπειριών και η συνεργασία µεταξ νέων Ευρωπαίων. Επιπλέον δραστηριότητες Aν χρειαζ ταν να µιλήσεις σε συνοµήλικους σου για τον πολιτισµ της Ελλάδας, τι θα διάλεγες να του πεις; Ποιο αρχαίο µνηµείο θα περιέγραφες; Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µε διερευνητικές ερωτήσεις, µε συζήτηση και τις δραστηρι τητες διαπιστώνει αν οι µαθητές καταν ησαν τα οφέλη απ τη συνεργασία των κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ανάπτυξη σε πολιτικ, κοινωνικ, οικονοµικ και πολιτιστικ επίπεδο. 64

3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Κεφάλαιο 1ο: Λαοί και πολιτισµοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να αποκτήσουν γνώσεις για τους λαο ς της Ευρώπης και να διευρ νουν τις γνώσεις τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να εντοπίσουν οµοι τητες και διαφορές µεταξ των διαφ ρων πολιτισµών, διαπιστώνοντας ταυτ χρονα την κοινή βάση των ευρωπαϊκών πολιτισµών, που είναι ο αρχαίος ελληνικ ς και ο ρωµαϊκ ς πολιτισµ ς. Να συνειδητοποιήσουν τι στ χος της συν παρξης και της συνεργασίας των λαών της Ευρώπης είναι η διαφ λαξη των ιδιαιτεροτήτων των λαών µέσα στα πλαίσια µιας πολυσυλλεκτικής Ευρώπης για λους. Να αξιοποιήσουν τις διαθεµατικές έννοιες της αλληλεπίδρασης, του πολιτισµο, του χώρου και του χρ νου. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή το διάλογο µεταξ των ηρώων και το κείµενο που ακολουθεί, οι µαθητές θα αναζητήσουν τα κοινά στοιχεία µεταξ των λαών της Ευρώπης, αυτά που µπορο ν να τους ενώσουν και πάνω στα οποία στηρίχθηκε και η ιδέα της Ένωσης. Με το απ σπασµα απ το Ανθολ γιο που βρήκε η Ειρήνη τονίζεται ακριβώς η ιδέα της συν παρξης διαφορετικών στοιχείων µέσα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οικογένειας και η σηµασία της διαφ λαξης των ιδιαιτεροτήτων µέσα απ τη συνεργασία και την κοινή πορεία των ευρωπαϊκών λαών. Ε κολα οι µαθητές θα καταγράψουν οµοι τητες και διαφορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε την οικογένεια. Θα µπορο σε εδώ να γίνει µια αναφορά και στα στοιχεία του ελληνικο πολιτισµο που αξίζει να διατηρηθο ν και ως στοιχεία του ευρωπαϊκο πολιτισµο. Τα παιδιά µπορο ν να αναφέρουν την ελληνική µυθολογία, στοιχεία του αρχαίου ελληνικο πολιτισµο, πως µεγάλες γιορτές, ολυ- µπιακοί αγώνες, έργα αρχαίων αλλά και σ γχρονων Ελλήνων συγγραφέων, στοιχεία ελληνικής παράδοσης, πως ήθη και έθιµα κ. ά. Θα ήταν, επίσης, χρήσιµο να αναφερθο µε στην έκφραση των ιδιαιτεροτήτων των ευρωπαϊκών λαών µέσα απ τις διάφορες µορφές τέχνης. Προτείνεται, εφ σον υπάρχει η δυνατ τητα, να έρθουν τα παιδιά σε επαφή µε διαφορετικά είδη µουσικής, ζωγραφικής ή άλλων τεχνών απ διάφορες χώρες της Ευρώπης και να συζητήσουν τις οµοι τητες και τις διαφορές που παρατηρο ν. Το κείµενο που ακολουθεί αναφέρεται στο διαπολιτισµικ διάλογο και την αλληλεπίδραση µεταξ των πολιτισµών και καλ θα είναι τα παιδιά να συζητήσουν τον τρ πο µε τον οποίο πραγ- µατοποιείται αυτή η αλληλεπίδραση καθώς και τα οφέλη που αποκοµίζουµε απ αυτήν. Με αφορµή την παρατήρηση της Ειρήνης για τη γλώσσα οι µαθητές λαµβάνουν κάποιες πληροφορίες για τις επίσηµες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον τρ πο µε τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει τη διδασκαλία των γλωσσών στους νέους. ραστηριότητα ΕΝΟΤΗΤΑ Β Οι Ευρωπαίοι Πολίτες Ουσιαστικά πρ κειται για µία δραστηρι τητα, η οποία µπορεί να πραγµατοποιηθεί σε τρία στάδια, ανάλογα µε το διαθέσιµο χρ νο. Στο πρώτο στάδιο τα παιδιά χωρίζονται σε οµάδες, επιλέγουν τον ήρωα της αρεσκείας τους και προσπαθο ν µέσα απ τα χαρακτηριστικά του να βγάλουν συµπεράσµατα για τα χαρακτηριστικά του αντίστοιχου ευρωπαϊκο λαο.

ΕΝΟΤΗΤΑ Β Οι Ευρωπαίοι Πολίτες 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Στο δε τερο στάδιο λειτουργο ν καθαρά δηµιουργικά και γράφουν ένα παραµ θι αναµειγν οντας τους ήρωες και κατ επέκταση τα χαρακτηριστικά των αντίστοιχων λαών και χωρών. Για παράδειγµα, µπορο ν να διακρίνουν την ευγένεια και τους καλο ς τρ πους των Γάλλων, την οµορφιά της φ σης, τα λουλο δια και τα απέραντα λιβάδια της Ολλανδίας, την αγάπη των Ισπανών για τις ταυρο- µαχίες, την γενναι τητα και τη φιλοξενία των Ελλήνων, την οργανωτική ικαν τητα των Γερµανών κ.ά. Στο τρίτο στάδιο µπορο ν να φιλοτεχνήσουν κολλάζ µε θέµα το παραµ θι που έφτιαξαν ζητώντας τη συνδροµή των Εικαστικών - Τεχνικών. Η εργασία αυτή µπορεί να παρουσιασθεί στο τέλος της σχολικής χρονιάς στο πλαίσιο της Θεατρικής Αγωγής. Επιπλέον δραστηριότητα 1. Ζεις και σπουδάζεις σε κάποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με ποιο τρ πο θα διατηρήσεις την ελληνική σου ταυτ τητα; Πιθανές απαντήσεις των µαθητών είναι: Θα µιλώ, ταν µπορώ, τη γλώσσα µου. Θα συναναστρέφοµαι µε Έλληνες φοιτητές και θα οργανώνουµε γιορτές µε ελληνικ χαρακτήρα. Θα µιλώ στους ξένους φίλους µου για την Ελλάδα, την ιστορία της και τον πολιτισµ της. Θα καλώ στο σπίτι µου φοιτητές απ άλλες χώρες και θα τους προσφέρω ελληνικά φαγητά. Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µε τη συζήτηση και µε διερευνητικές ερωτήσεις διαπιστώνει αν έχουν καλλιεργηθεί αισθήµατα συν παρξης, αλληλεγγ ης και αλληλοβοήθειας. Είναι ιδιαίτερα σηµαντικ οι µαθητές να κατανοήσουν τι παρά την παρξη ιδιαιτεροτήτων µεταξ των κρατών-µελών, υπάρχουν και κοινά σηµεία και τι ο στ χος είναι η συν παρξη και η συνεργασία των λαών της Ευρώπης. Κεφάλαιο 2ο: ικαιώµατα και υποχρεώσεις των Ευρωπαίων Πολιτών Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να γνωρίσουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώµατα που απορρέουν απ τη ιδι τητα του πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να γνωρίσουν τη δυνατ τητα που τους δίνουν τα ργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπερασπιστο ν τον εαυτ τους και να είναι ενηµερωµένοι για,τι συµβαίνει στις ευρωπαϊκές χώρες. Να έρθουν σε επαφή µε έννοιες πως η «ευρωπαϊκή ιθαγένεια», η οποία συµπληρώνει και δεν ακυρώνει την ιδι τητα του πολίτη εν ς κράτους µέλους Να αξιοποιήσουν τις διαθεµατικές έννοιες της αλληλεπίδρασης, της διάστασης (χώρου χρ νου), πως και το δίπολο άτοµο σ νολο ιεξαγωγή του µαθήµατος Με τη διαπίστωση του ικαι πολι και το κείµενο που παρατίθεται, αναφερ µαστε στα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις των ευρωπαίων πολιτών. Με την επεξεργασία του κειµένου οι µαθητές γνω- 66

3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΝΟΤΗΤΑ Β Οι Ευρωπαίοι Πολίτες ρίζουν τα βασικά δικαιώµατα που έχει ο κάθε ευρωπαίος πολίτης, πως του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, της ελε θερης µετακίνησης µέσα στα σ νορα κρατών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περισσ τερα γι αυτά τα θέµατα µπορο ν οι µαθητές να βρουν στο λογισµικ του µαθήµατος,αλλά και επισκεπτ µενοι µε τη βοήθεια του εκπαιδευτικο, τη δικτυακή π λη της Ένωσης (www.europa.eu.int). Για τη διευκ λυνση του εκπαιδευτικο παρατίθενται οι παρακάτω πληροφορίες, σχετικά µε τα δικαιώµατα του πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ο ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ Οι περισσ τεροι στ χοι που καθ ριζαν οι συνθήκες δηµιουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επιτευχθεί: Ο ευρωπαϊκ ς χώρος έχει ελευθερωθεί απ τους τελωνειακο ς, δηµοσιονοµικο ς και κανονιστικο ς περιορισµο ς. λοι οι πολίτες απολαµβάνουµε τα πλεονεκτήµατα της ολοκλήρωσης της Μεγάλης Αγοράς, της πρ σβασης στην κατανάλωση ποικίλων προϊ ντων, του ανταγωνισµο που περιορίζει την α ξηση των τιµών, της πολιτικής που προστατε ει καταναλωτές και περιβάλλον, των εναρµονισµένων καν νων που τείνουν να ευθυγραµµιστο ν µε αποδοτικ τερα κριτήρια. Απαγορε τηκε για τους πολίτες των κρατών-µελών οποιοσδήποτε περιορισµ ς συνδέεται µε την ιθαγένεια. Στα πλαίσια του εκπαιδευτικο και του επαγγελµατικο τοµέα κατέστη δυνατή η επίτευξη της αµοιβαίας αναγνώρισης των διπλωµάτων των γιατρών, των δικηγ ρων, των νοσοκ - µων, των κτηνιάτρων, των φαρµακοποιών, των αρχιτεκτ νων κτλ. Θεσπίστηκε απ κοινο ένα σ στηµα αναγνώρισης πτυχίων και διπλωµάτων ανώτατης εκπαίδευσης. Κάθε πολίτης της Ένωσης που διαµένει σε κράτος µέλος του οποίου δεν είναι υπήκοος έχει το δικαίωµα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δηµοτικές και ευρωπαϊκές εκλογές. Θεσπίζεται η «ιθαγένεια της Ένωσης» και έτσι υπήκοος της Ένωσης είναι κάθε άτοµο που έχει την υπηκο τητα εν ς κράτους µέλους. Η ιθαγένεια της Ένωσης συµπληρώνει την εθνική ιθαγένεια και δεν την αντικαθιστά. Η Ε.Ε διασφαλίζοντας τα δικαιώµατα των πολιτών της στην εκπαίδευση, προωθεί εκπαιδευτικά προγράµµατα σπουδών, πως το ERASMUS (πρ γραµµα δράσης της Ευρωπαϊκής κοιν τητας των σπουδαστών), του COMETT (κοινοτικ πρ γραµµα εκπαίδευσης και κατάρτισης στους τεχνολογικο ς τοµείς), του LINGUA (ενθάρρυνση της εκµάθησης ξένων γλωσσών). Επίσης παρέχονται υποτροφίες για σπουδές σε άλλες χώρες της κοιν τητας. Φροντίζει ακ µα για την επανένταξη των νέων που αντιµετωπίζουν µεγάλες δυσκολίες ιδρ οντας τα λεγ µενα «σχολεία της δε τερης ευκαιρίας». Με την εισαγωγή του ευρώ, ο πολίτης αποκτά σαφή εικ να της αγοράς και ρυθµίζει τις αγορές του µε βάση τις καλ τερες προτάσεις, συντελώντας στην α ξηση του ανταγωνισµο και στη συµπίεση των τιµών. Με τις πληροφορίες που έφεραν οι ήρωες δίνεται µε ακ µα µεγαλ τερη σαφήνεια η ιδέα της Ένωσης ως ενιαίου οργανισµο, µιας ένωσης κρατών που µε τη συνεργασία προσπαθο ν να αντι- µετωπίσουν τα διάφορα προβλήµατά τους και να βελτιώσουν το βιοτικ επίπεδο των πολιτών τους. 67

ΕΝΟΤΗΤΑ Β Οι Ευρωπαίοι Πολίτες 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ραστηριότητα Το ταξίδι των κοριτσιών σε κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερµανία) δίνει την ευκαιρία στους µαθητές να ανακαλ ψουν τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις των ευρωπαίων πολιτών µε ευχάριστο και διασκεδαστικ τρ πο. Η δραστηρι τητα µπορεί να πραγµατοποιηθεί οµαδικά. Πιθανές προτάσεις που θα συµπληρώσουν οι µαθητές είναι: ε χρειάζονται διαβατήριο. Κάνουν συναλλαγές στις τράπεζες. Αξιολόγηση Με διερευνητικές ερωτήσεις και συζήτηση ο εκπαιδευτικ ς διαπιστώνει αν οι µαθητές καταν ησαν βασικές έννοιες, πως Ευρωπαίος Πολίτης, αν έγινε αντιληπτ τι οι Ευρωπαίοι έχουν βασικά δικαιώµατα και υποχρεώσεις. Σηµαντικ είναι και µέσα απ τα σ µβολα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διασαφηνιστεί αν οι µαθητές συνειδητοποίησαν τι η Ευρώπη είναι ένας ενιαίος οργανισµ ς που στ χο έχει τη βελτίωση του βιοτικο επιπέδου των Ευρωπαίων πολιτών. 68