Η διδασκαλία της γραμματικής: Από τη γλωσσική δομή στο κειμενικό είδος

Σχετικά έγγραφα
Σταυρούλα Τσιπλάκου Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση)

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Κείμενα και επικοινωνιακές δραστηριότητες στα νέα βιβλία της γλώσσας: μια κριτική εξέταση

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ

Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας - Φάση Γ ( )

5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΗΣ

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο»

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Advanced Subsidiary. Κατανόηση γραπτού λόγου Μετάφραση Γραπτό κείμενο. Κατανόηση

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές:

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Η εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε

Διερευνώντας την ανάγνωση. Νεκτάριος Στελλάκης

H γλώσσα θεωρείται ιδιαίτερο σύστηµα,

Ελληνικά / Νέα Ελληνικά 1

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Σωφρόνης Χατζησαββίδης. Οι σύγχρονες κριτικές γλωσσοδιδακτικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία της γλώσσας ως δεύτερης και ξένης

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Β ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009

Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Η ανάλυση της κριτικής διδασκαλίας. Περιεχόμενο ή διαδικασία? Βασικό δίλημμα κάθε εκπαιδευτικού. Περιεχόμενο - η γνώση ως μετάδοση πληροφορίας

Δρ. Μάριος Ψαράς Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΤΥΠΟΥΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

LOGO

Πολυτροπικότητα και διδασκαλία των ξένων γλωσσών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΝΓ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Θεοδώρα Μπουμπόναρη

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Γραμματική της Νέας Ελληνικής

Πέτρος Κλιάπης 3η Περ. Ημαθίας

Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Τρόποι αναπαράστασης των επιστημονικών ιδεών στο διαδίκτυο και η επίδρασή τους στην τυπική εκπαίδευση

Ιστορία Γυμνασίου. Γυμνάσιο Βεργίνα,

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Κριτικοί γραμματισμοί (Κουτσογιάννης, 2013)

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση

Σύνδεσµος Καθηγητών Γαλλικής Γλώσσας 1 Πανεπιστηµιακής Εκπαίδευσης .» ΜΑΡΝΗ ΑΘΗΝΑ

Λύδια Μίτιτς

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ48 / Ελληνική Γλώσσα και Γλωσσολογία

Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας. ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ (Συνοπτικός) ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2015/16

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ. Νικολιδάκης Συμεών, Τσάνταλη Καλλιόπη,

Η διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης/δεύτερης γλώσσας [Ε9]

Μελέτη περίπτωσης εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης - MultiBlog. Ισπανική γλώσσα. 33 φοιτητές (ενήλικες > 25 ετών) και 2 εκπαιδευτικοί

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Κείμενο 1 [Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση]

Ενότητα 2 η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η γλώσσα της ορολογίας ή η ορολογία της γλώσσας: μία πτυχή της μελέτης και της διδακτικής της γλωσσικής επικοινωνίας

Το Π.Σ. της Α Λυκείου με ένα παράδειγμα.. Κουτσογιάννης, Κ. Ντίνας, Σ. Χατζησσαβίδης συνεισφορά στο παράδειγμα: Μ. Αλεξίου

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Βασικά ερωτήματα- άξονες σχεδιασμού της διδ/λίας (α)

Σχολικοί Σύµβουλοι Π.Ε.

Συµφωνία Επιχορήγησης No: / Έργο No BG-2008-KA2-KA2MP

Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ

Θέμα Εισήγησης: «Σχεδιασμός Παιδαγωγικού Υλικού για την Ανάπτυξη Κριτικού Οπτικού Γραμματισμού»

Πρόγραμμα Σπουδών για την Ελληνική Γλώσσα Α Επίπεδο

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ- ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Άξονες περιγραφής σεναρίου για το ανοικτό θέμα του κλάδου ΠΕ02

ΑΕΙ και διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας

Κεφάλαιο Ένα Επίπεδο 1 Στόχοι και Περιεχόμενο

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

Διαφοροποίηση στα φύλλα εργασίας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΑΛ 102 Προφορικός λόγος 6 ΓΑΛ 103 Γραπτός λόγος I 6 ΓΑΛ 170 e-french 6 ΓΑΛ Μάθημα περιορισμένης επιλογής 6

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα Α και Β τάξεις Ημερήσιου ΓΕΛ Α Β Γ τάξεις Εσπερινού ΓΕΛ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ *

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Παρεμβάσεις για τις μαθησιακές δυσκολίες

Πρόγραμμα Δραστηριοτήτων και Μαθημάτων γλωσσών Πυξίδα 2018

Α ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ)

Transcript:

Η διδασκαλία της γραμματικής: Από τη γλωσσική δομή στο κειμενικό είδος Έλενα Ιωαννίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια στη Διδακτική της Γλώσσας Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Από πού ξεκινάμε; Τι είναι γλώσσα; Τι είναι γλωσσική ικανότητα; Τι εννοώ με τον όρο γραμματική; Τι θα διδάξω; Τι θα αφήσω έξω; Συμβολή γλωσσολογικής επιστήμης στην προσέγγιση της διδακτικής και της διδασκαλίας της γλωσσικής δομής (Halliday 2007) «η/ο εκπαιδευτικός η/ο οποίος/α διδάσκει τη μητρική γλώσσα δεν μπορεί να ορίσει τους σκοπούς της δουλειάς της/του παρά μέσα από το πρίσμα του τι γνωρίζουμε από τη γλωσσολογία για τη φύση της γλώσσας και τις χρήσεις της» [μτφρ, Halliday 2007:27]

Τι είναι γλώσσα; - 1/3 Γράψτε ένα ορισμό ή λέξεις κλειδιά για το πώς ορίζετε τη γλώσσα

Τι είναι γλώσσα; - 2/3 Saussure: Langue (γλώσσα) - Parole (ομιλία) Langue: Κοινωνικό προϊόν, σύστημα κανόνων και ρυθμίσεων απότοκο της κοινωνίας που το χρησιμοποιεί, ομοιογενές Parole: Ατομικό προϊόν, η χρήση του συστήματος από το ίδιο το άτομο, ετερογενές

Τι είναι γλώσσα; - 3/3 Κοινωνικό προϊόν Επικοινωνιακό προϊόν (σημειωτικό σύστημα) Πολλαπλά γλωσσικά επίπεδα (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία) Σύστημα επικοινωνίας και σύστημα αξιών Δεν είναι στατικό προϊόν, αλλάζει «σφάλμα η επιμονή στη διατήρηση και διαιώνιση μιας συγκεκριμένης μορφής που απέκτησε η γλώσσα σε κάποια φάση της ζωής της» (Τσολάκης, 1999) Η γλώσσα ως πράξη

Γλωσσική ικανότητα Δραστηριότητα: Γράψτε 5 λέξεις-κλειδιά που ορίζουν την έννοια της γλωσσικής ικανότητας. Ποιο άτομο είναι γλωσσικά ικανό για σας; Ποια μαθήτρια/μαθητής του σχολείου είναι γλωσσικά ικανή/ικανός;

Antonio Quando eu foi pra Natal eu foi no cachoeiro o tem os os slides, slides? Escorrego. Mas e de rock e e pedras, natural. E voce parou no piscina natural la. [Όταν πήγα στο Natal πήγα σε ένα καταρράκτη με, με τσουλήθρες, τσουλήθρες; Όμως ήταν φτιαγμένο από πέτρα, φυσική πέτρα. Και κατέληγες μέσα σε μια φυσική πισίνα εκεί.]

Γλωσσική ικανότητα Γλωσσικές δομές Περίσταση επικοινωνίας Ποιος μιλά, σε ποιον και για ποιο λόγο; Ζητήματα ακρίβειας (accuracy) και επικοινωνίας (fluency) Μεταγλώσσα Πραγματολογική ικανότητα Διαπολιτισμική ικανότητα Ζητήματα επάρκειας και χρήσης

Οι τρεις πλευρές της γλωσσικής ικανότητας - Cummins, 2005 Συνομιλιακή ευχέρεια Φυσικοί ομιλητές (μέχρι 5 ετών) Λέξεις υψηλής συχνότητας, απλές γραμματικές δομές Υποστήριξη από εξωτερικούς δείκτες Διακριτές γλωσσικές δεξιότητες Ειδικές φωνολογικές και γραμματικές γνώσεις Γνώσεις γραφής και ανάγνωσης Ακαδημαϊκή γλωσσική ικανότητα Γνώση λιγότερου συχνού λεξιλογίου Ερμηνεία και παραγωγή πιο σύνθετης προφορικής και γραπτής γλώσσας Σύνθετη σύνταξη Αφηρημένες εκφράσεις

Σχεδιάγραμμα Cummins (2005) Νοητικά μη απαιτητικές δραστηριότητες Πλαισιακή Στήριξη A Β Γ Δ Μειωμένη Πλαισιακή στήριξη Νοητικά απαιτητικές δραστηριότητες

Σημαντικά στοιχεία στην εκμάθηση Η εξωγλωσσική υποστήριξη Η νοητική πρόκληση «Γλώσσα και περιεχόμενο θα κατακτηθούν πιο αποτελεσματικά όταν οι μαθητές προκαλούνται μεν νοητικά αλλά λαμβάνουν τη γλωσσική και πλαισιακή στήριξη που απαιτείται» (σ.109) Αποφυγή του Γ (επαναληπτικές, μηχανικές ασκήσεις)

Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης με βάση τις σπουδές του νέου γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Βασικές αρχές 1. Η σημασία στις γλωσσικές δομές (γραμματική) 2. Η σημασία στην επιλογή του κατάλληλου υλικού (αυθεντικά κείμενα) 3. Η σημασία στην έννοια της πολυτροπικότητας 4. Διδακτικές προτάσεις δόμησης και αναδόμησης ενότητας

Η σημασία στις γλωσσικές δομές. Ο ρόλος της γραμματικής.

Σημασία γραμματικής Για ποιο λόγο θα πρέπει να διδάσκεται η γραμματική; Για ποιο λόγο θα πρέπει οι μαθητές να λαμβάνουν γνώση για τη γλώσσα; Πώς πρέπει να διδάσκεται η γραμματική; Για ποια γραμματική μιλάμε;

Σχολική γραμματική http://ebooks.edu.gr/courses/dsdim- E104/document/4bd94046bspo/52404c085nvo/52404c4eh5kw.pdf

Παραδοσιακές προσεγγίσεις στη διδασκαλία της γραμματικής Γραμματoκεντρικά μοντέλα: αποπλαισιωμένες ασκήσεις γραμματικής με ιδιαίτερη έμφαση στη γραμματική ορολογία Έμφαση στην κλιτική μορφολογία Π.χ. Εγώ μένω στο Λονδίνο. Εσύ μένεις στη Λευκωσία. Αυτός μένει στην Αθήνα.

Προβλήματα Αγνοούνται οι δομικές πλευρές της γλώσσας (Τσιπλάκου 2014) Δε δίνεται έμφαση στις πολλαπλές γλωσσικές επιλογές Αγνοείται η δυναμική σχέση γλωσσικής δομής σημασίας Κατανοείται η γραμματική ΜΟΝΟ ως κλιτική μορφολογία Δίνεται έμφαση στη μεταγλώσσα ενώ γνωρίζουμε από τη γενετική προσέγγιση ότι η γραμματική ικανότητα αναπτύσσεται φυσικά στον άνθρωπο μέχρι την ηλικία των 6 (Chomsky)

Η γραμματική όμως ΕΙΝΑΙ Η περιγραφή της δομής της γλώσσας σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα Φωνολογία Μορφολογία (κλίση, παραγωγή, σύνθεση) Σύνταξη Ρυθμιστική; Έμφαση στο σωστό ή λάθος; Π.χ. από ανέκαθεν, αποθανατίζω, αντέγραψε, I ain t going home Ή, πρέπει να είναι περιγραφική; Να περιγράφει δηλαδή τις διάφορες συστηματικές γλωσσικές επιλογές;

Γραμματική γνώση και επίγνωση Γνώση του συστήματος της γλώσσας (δομή) Γνώση της λειτουργίας της γλώσσας Πολλαπλές επιλογές Πραγματολογικά επίπεδα γλώσσας Κριτική αντίληψη και προσέγγιση Κάθε γλωσσική επιλογή κωδικοποιεί σχέσεις εξουσίας και είναι φορέας κοινωνικο-πολιτισμικών μηνυμάτων 20

Ανάλυση κειμένων «Μας αρέσει να μαγειρεύουμε για σας» «Νέα, γυναίκα, με άποψη»

Η Συστημική Λειτουργική Γραμματική - Halliday (1991) 1. Έμφαση στη σημασία (παρά στη δομή) Η γλώσσα ως σύστημα σημασιών οι οποίες πραγματώνονται από δομές. Άρα οι δομές (γραμματικοσυντακτικό) είναι σημαντικές γιατί είναι πραγματώσεις των σχέσεων που δημιουργούνται μέσα στο σύστημα της γλώσσας. 2. Έμφαση στο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο Τα νοήματα λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο, Κάθε φορά που μιλάμε ή γράφουμε κάνουμε γλωσσικές επιλογές που επηρεάζονται από κοινωνικές έννοιες και νοήματα

Παράδειγμα (από Λύκου, 2000) [1] Αστυνομικοί καταπατούν τα δικαιώματα των κρατουμένων, σύμφωνα με το Αρχηγείο της Αστυνομίας, το οποίο εξέδωσε έγγραφο για την ενημέρωση των αστυνομικών για τις υποχρεώσεις τους έναντι των κρατουμένων [2] Υπάρχουν φήμες ότι τα δικαιώματα των κρατουμένων καταπατούνται. Εκδόθηκαν δελτία πληροφοριών με τα δικαιώματά τους, τα οποία διανεμήθηκαν σε όλα τα αστυνομικά τμήματα.

Ερμηνεία Παραδοσιακή γραμματική: τα δύο κείμενα θα αποτελούσαν έναυσμα για τη μελέτη συγκεκριμένων φαινομένων. Σ.Λ.Γ.: Η επιλογή συγκεκριμένων τύπων και δομών διαμορφώνει διαφορετικά νοήματα σε καθένα από αυτά.

Ανάλυση Κειμένου [1] Σημασία / Νόημα Σαφής αιτιακή σχέση ανάμεσα στους δράστες και το γεγονός (αποκάλυψη δραστών) Αιτιότητα δραστών, σιγουριά για αυτό Ανάγκη για ενημέρωση των αστυνομικών για να αποφευχθούν παρόμοιες ενέργειες Δομικά στοιχεία Χρήση ενεργητικής σύνταξης Συγκεκριμένο υποκείμενο Χρήση «καταπατούν» Χρήση προθετικής φράσης «για ενημέρωση»

Στη Σ.Λ.Γ. είναι πολύ σημαντική η σχέση ανάμεσα στη σημασία και την επιλογή λέξεων ή δομών.

Προσέγγιση γραμματικού φαινομένου Δομή (γραμματική) Σημασία (περιεχόμενο) Σχέση Κειμένου Συγκειμένου (Υφολογικά επίπεδα) Ανάλυση κειμένου στα 3 επίπεδα

Συγκείμενο Κείμενο (context text) Υπάρχουν κοινωνικά θεσμοθετημένες πρακτικές (ΠΕΔΙΟ) Μέσα στις οποίες ο πομπός και ο δέκτης υιοθετούν συγκεκριμένους ρόλους και σχέσεις εξουσίας (ΤΟΝΟΣ) Γίνονται συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές που εξυπηρετούν τα πιο πάνω (ΤΡΟΠΟΣ)

Σχέση κειμένου και συγκειμένου ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟ Υλοποίηση ΚΕΙΜΕΝΟ Πεδίο (ΤΙ) (Λειτουργικά στοιχεία σημασιολογικού επιπέδου) Περιεχόμενο Ρόλοι (ΠΟΙΟΙ) Γλωσσικές Δομές Τρόπος (ΠΩΣ)

Πρακτική δραστηριότητα: Διδασκαλία επιθέτων Από πού ξεκινώ; Ανάγκη να εντοπίσω καλό υλικό. Τι σημαίνει αυτό; Αυθεντικά κείμενα. Τα αυθεντικά κείμενα και η μελέτη του συγκειμένου δίνουν κίνητρα στους μαθητές, κάνουν χρήση των γνώσεων τους από την αγγλική (transfer) Πολυτροπικά Ποικιλία κειμενικών ειδών Πολλαπλές και διαφορετικές πραγματώσεις των επιθέτων

Κείμενο 1: Ποίηση Μιὰ πίκρα Τὰ πρῶτα μου χρόνια τ ἀξέχαστα τἄζησα κοντὰ στ ἀκρογιάλι, στὴ θάλασσα ἐκεῖ τὴ ρηχὴ καὶ τὴν ἥμερη, στὴ θάλασσα ἐκεῖ τὴν πλατιά, τὴ μεγάλη. -Κ.Παλαμά, Οι καημοί της λιμνοθάλασσας

Ποια άλλα κείμενα μπορώ να συμπεριλάβω;

Πρακτική εφαρμογή: Η διδασκαλία των επιρρημάτων

Διδασκαλία Επιρρημάτων - ΒΗΜΑΤΑ 1. Ορισμός επιρρημάτων ως γραμματική κατηγορία. Πού ψάχνω; Ανάγκη καταγραφής και κατανόησης των διαφορετικών κατηγοριών 2. Ένταξη γραμματικού φαινομένου σε (θεματική) ενότητα. Ανάγκη διασύνδεσης με περιεχόμενο. 3. Διδασκαλία φαινομένου μέσω ποικιλίας κειμενικών ειδών και κειμενικών τύπων Διαφορετικά κειμενικά είδη αναδεικνύουν τα επιρρήματα με διαφορετικό τρόπο, έτσι επιτυγχάνεται η κατανόηση της μεταγλώσσας και η σημασία στη χρήση αλλά και η κριτική επίγνωση των γλωσσικών επιλογών 4. Διδακτικές προσεγγίσεις

Πρακτική εφαρμογή Κείμενο: Ο μικρός πρίγκηπας, κεφ. 3 ο

Διδακτικές προσεγγίσεις- Μια πρόταση ΠΡΙΝ Αφού μελετήσουμε το κείμενο θεματικά (περιεχόμενο) και το αναλύσουμε στο πλαίσιο του συγκειμένου του (Πεδίο-Τόνος-Τρόπος) τους ζητάμε να εντοπίσουν και να κυκλώσουν τα επιρρήματα. Γίνεται συζήτηση στην τάξη για το τι είναι τα επιρρήματα, αναζητούνται ορισμοί και αναγράφονται στην τάξη

Διδακτικές προσεγγίσεις- Μια πρόταση ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Χωρίζω τους μαθητές σε ομάδες Πρώτη ομάδα Να ξαναγράψετε το κείμενο χωρίς τα επιρρήματα Δεύτερη ομάδα Να ξαναγράψετε το κείμενο αλλάζοντας τη θέση των επιρρημάτων Τρίτη ομάδα Να ξαναγράψετε το κείμενο βάζοντας διαφορετικά επιρρήματα Κάθε ομάδα ανακοινώνει το κείμενό της και γίνεται συζήτηση στην τάξη για το τι συνέβη στο κείμενο. ΤΙ ΚΕΡΔΙΖΩ;

Διδακτικές προσεγγίσεις- Μια πρόταση ΤΙ ΚΕΡΔΙΖΩ; 1. Επίγνωση του τι είναι επίρρημα μέσα από λειτουργικές δραστηριότητες. Η έρευνα μας λέει ότι εντυπώνεται καλύτερα στη μνήμη ο κανόνας έτσι. 2. Μελέτη της δυναμικής λειτουργίας της γραμματικής κατηγορίας μέσα από την παρουσία/απουσία του φαινομένου ή την ανταλλαγή/αλλαγή. 3. Πιο ενδιαφέρον και «διασκεδαστικό» το μάθημα σε σύγκριση με τους μηχανισμούς συμπλήρωσης και κλίσης.

Διδακτικές προσεγγίσεις- Μια πρόταση ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Μελέτη άλλων κειμένων και κειμενικών ειδών για να αντιληφθούν τη χρήση και χρησιμότητα των επιρρημάτων σε άλλα κειμενικά είδη. «Το Κομμάτι που Λείπει συναντά το Μεγάλο Ο» Ερωτήματα Πώς αλλάζει η χρήση των επιρρημάτων σε σχέση με το κειμενικό είδος; Γιατί;

ΥΛΙΚΟ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Σχεδιασμός ενότητας 1 Επιλέγω την ευρύτερη θεματική ενότητα (3 + μαθήματα) Θέτω υποενότητες Τι πρέπει να με καθοδηγεί; Θεματικές Περιεχόμενο Δομικά στοιχεία της γλώσσας Συνδυασμός Μελετώ τα κείμενα που έχω στη διάθεσή μου Εμπλουτίζω με πολυτροπικά, αυθεντικά κείμενα Στόχος: να προσφέρω ποικιλία κειμενικών ειδών, κοντά στο γλωσσικό και νοητικό επίπεδο των παιδιών

Σχεδιασμός ενότητας 2 Επιλογή κειμένων και διαχωρισμός κατά μάθημα Μελέτη κειμένων από εκπαιδευτικούς Κειμενικό είδος Ύφος κειμένου (πεδίο, τόνος, τρόπος) Θέτω γενικούς στόχους για την ενότητα Γλωσσικοί δομικοί Σημασιολογικοί Κειμενικοί

Πρακτική δραστηριότητα Διδασκαλία ενότητας «Φαγητά / Διατροφή» Γλωσσικό επίπεδο μαθητών Μελέτη επιλογή κειμένων (πολυτροπικά, διαφορετικά κειμενικά είδη) Οργάνωση σε θεματικές υπο-ενότητες Καθορισμός κειμένων ανά μάθημα

Η γλώσσα ως κοινωνικό προϊόν Κειμενικά είδη & Κείμενα Γλωσσικές πράξεις Γλωσσικές λειτουργίες Η γλώσσα ως πράξη και ως επιτέλεση Συστημική λειτουργική γραμματική Προφορικότητα Η γλώσσα ως λειτουργία Συγκειμενικές Λειτουργίες Κειμενικές Λειτουργίες Σχέση δομής/ σημασίας

Κοινωνική λειτουργία κειμένου Baynham, M (2000) Η ΓΛΩΣΣΑ Η ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΩΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Η ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Η ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Κειμενικοί τύποι Knapp and Watkins (1994) Περιγράφω (describe) Εξηγώ (explain) Καθοδηγώ (instruct) Επιχειρηματολογώ (argue) Αφηγούμαι (narrate) Είδη περιγραφών Ενημερωτικά κείμενα Οδηγίες, επιστημονικά πειράματα, συνταγές Δοκίμια, συζητήσεις, ανακοινώσεις, κριτικές Ιστορίες, μύθοι, παραμύθια Κοινωνική λειτουργία κειμένων: Τι σκοπό εξυπηρετούν τα κείμενα; Πληροφόρηση, ψυχαγωγία, επεξήγηση κτλ.

Αποτίμηση ενότητας-διδακτικού υλικού Ποιες γλωσσικές δομές επιλέγονται; Με ποιο κριτήριο; Μέσω ποιων κειμένων και ποιων κειμενικών ειδών διδάσκονται και αναλύονται οι γλωσσικές δομές; Υπάρχει διασύνδεση δομής και σημασιολογίας; Υπάρχει διασύνδεση δομής και κειμενικότητας; Υπάρχει ποικιλία κειμενικών ειδών και αντιπαραβολή ούτως ώστε να δούμε την ποικιλότητα και τη δυναμική λειτουργία της δομής;