1 ο Κεφάλαιο-Άνθρωποσ και υγεία.

1 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1 ο Κεφάλαιο-Άνθρωποσ και υγεία. Γ Ι Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.1.Παράγοντεσ που επηρεάζουν την Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ υγεία του ανθρώπου 1.1.9.Θ ικανότθτα του οργανιςμοφ να διατθρεί Ι. Θ ζννοια τθσ ομοιόςταςθσ (ειςαγωγι) ςτακερζσ τισ ςυνκικεσ του εςωτερικοφ του A Ι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ περιβάλλοντοσ (κερμοκραςία, ςυγκεντρϊςεισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι διάωορων ςυςτατικϊν κτλ.), παρά τισ εξωτερικζσ απάντθςθ μεταβολζσ, ονομάηεται. 1.1.1.Ροιοσ από τουσ παρακάτω μθχανιςμοφσ δεν 1.1.10. Κάκε διαταραχι τθσ ομοιόςταςθσ μπορεί να είναι ομοιοςτατικόσ προκαλζςει τθν εκδιλωςθ διάωορων α. Ο μθχανιςμόσ που ρυκμίηει τθν ςυγκζντρωςθ τθσ. γλυκόηθσ ςτο αίμα. ΙΙ. Ομοιοςτατικόσ μθχανιςμόσ ρφκμιςθσ β. Ο μθχανιςμόσ που ρυκμίηει τα επίπεδα CO 2 ςτο κερμοκραςίασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ ςτουσ αίμα 36,6 ο C γ. Το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα A δ. Καμία από τισ παραπάνω απαντιςεισ δεν είναι ΙΙ.Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι ςωςτι. απάντθςθ 1.1.2. Διαταραχζσ ςτθν ομοιόςταςθ μπορεί να 1.1.11. Οι μεταβολζσ τθσ κερμοκραςίασ του οωείλονται : περιβάλλοντοσ ανιχνεφονται από : α. Στουσ πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ α. Το κζντρο των γενικϊν αιςκιςεων του εγκεωάλου β. Στο κάπνιςμα και ςτο αλκοόλ β. Τουσ κερμοχποδόχεισ του δζρματοσ γ. Σε ακραίεσ μεταβολζσ του περιβάλλοντοσ γ. Το ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ του δ. Σε όλα τα παραπάνω εγκεωάλου 1.1.3. Θ κυρίωσ λειτουργία του ανοςοβιολογικοφ δ. Τουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ και τα αιμοωόρα αγγεία ςυςτιματοσ είναι : που βρίςκονται ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ. α. Θ αναγνϊριςθ και εξουδετζρωςθ των πακογόνων 1.1.12. Το μινυμα για αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του μικροοργανιςμϊν. ανκρωπίνου ςϊματοσ από τα ειδικά νευρικά ςωμάτια β. Θ ρφκμιςθ του ph του αίματοσ που βρίςκονται ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ γ. Θ διατιρθςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ ςτουσ 36,6 ο «αποςτζλλεται»...: C α. ςτο κζντρο των γενικϊν αιςκιςεων του δ. Θ διατιρθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του νεροφ ςτο εγκεωάλου. ανκρϊπινο ςϊμα ςε ςτακερά επίπεδα β. ςτουσ κερμοχποδόχεισ του δζρματοσ. B Ι Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ γ. ςτο ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ του Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ εγκεωάλου. ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) δ. ςτουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ και τα αιμοωόρα 1.1.4. Ο άνκρωποσ, αν και ηει ςε ζνα περιβάλλον που αγγεία που βρίςκονται ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ ςυνεχϊσ μεταβάλλεται, διακζτει μθχανιςμοφσ που 1.1.13. Το μινυμα ςτα αγγεία του δζρματοσ και ςτουσ μεταβάλλουν το εςωτερικό ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ από ποιο τμιμα του εγκεωάλου του περιβάλλον, εξαςωαλίηοντασ ζτςι τθν εφρυκμθ «αποςτζλλεται» ; λειτουργία του οργανιςμοφ και επομζνωσ τθν α. από το κζντρο των ειδικϊν αιςκιςεων επιβίωςι του. β. από το κζντρο των γενικϊν αιςκιςεων 1.1.5. Το ph του αίματοσ, πρζπει να είναι ςτακερό γ. από το ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ ςτο 7,4 δ. από το κζντρο των γενικϊν αιςκιςεων και από το 1.1.6. Κάκε διαταραχι τθσ ομοιόςταςθσ προκαλεί τον ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ ταυτόχρονα κάνατο του οργανιςμοφ. B 1.1.7. Πταν διαταράςςεται θ ομοιόςταςθ, ο ΙΙ Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ οργανιςμόσ αντιδρά για να τθν αποκαταςτιςει. ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) 1.1.8. Θ αδυναμία αποκατάςταςθσ τθσ ομοιόςταςθσ 1.1.14. Στθν περίπτωςθ που βρεκοφμε ςε ζνα χϊρο μπορεί να οδθγιςει ςε ανεπανόρκωτθ βλάβθ του με κερμοκραςία μεγαλφτερθ από τουσ 36,6 C, θ οργανιςμοφ, ακόμθ και ςτο κάνατο. κερμότθτα που ωκάνει ςυνεχϊσ από το περιβάλλον ςτο ςϊμα μασ κα προκαλοφςε αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του, αν δεν αντιδροφςε ο εγκζωαλοσ. 1.1.15. Ο εγκζωαλοσ, με μθνφματα που αποςτζλλει ςτουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ και ςτα αγγεία τθσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 1

2 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ επιωάνειασ του δζρματοσ, προκαλεί ζκκριςθ ιδρϊτα και ςυςτολι των αγγείων αντίςτοιχα, ϊςτε να αποωευχκεί θ αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ. 1.1.16. Τα αγγεία του δζρματοσ που ζχουν διαςταλεί ωζρουν μεγάλεσ ποςότθτεσ αίματοσ προσ τθν επιωάνεια του δζρματοσ. 1.1.17. Ο ιδρϊτασ όταν εξατμίηεται, ψφχεται θ επιωάνεια του δζρματοσ 1.1.18. Θ ψφξθ τθσ επιωάνειασ του δζρματοσ οωείλεται και ςτθ διαςτολι των αιμοωόρων αγγείων. 1.1.19. Το αίμα που ωκάνει ςτα αιμοωόρα αγγεία του δζρματοσ λόγω διαςτολισ των αγγείων ψφχεται εξαιτίασ τθσ εξάτμιςθσ του ιδρϊτα και επιςτρζωοντασ με τθν κυκλοωορία ςτο εςωτερικό του οργανιςμοφ μασ να αποτρζπει τθν αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του, όταν θ κερμοκραςία του περιβάλλοντοσ είναι μεγαλφτερθ των 36,6 ο C. Γ ΙΙ Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά του παρακάτω κειμζνου ΘΕΜΑ -1.1.19: Ζνασ άνκρωποσ βρίςκεται ςε κερμοκραςία δωματίου μία κρφα νφχτα του χειμϊνα, με αποτζλεςμα να διατθρεί άνετα τθ κερμοκραςία του ςϊματοσ ςτουσ 36,6 ο C. Για κάποιο λόγο αναγκάηεται να βγει για λίγο ζξω από το χϊρο του δωματίου ςτο εξωτερικό περιβάλλον που θ κερμοκραςία είναι κάτω από τουσ μθδζν βακμοφσ τθσ κλίμακασ Κελςίου. Ροια κα είναι θ αντίδραςθ του ςϊματοσ του ; Ροιεσ κα ιταν οι αντίςτοιχεσ αντιδράςεισ του ςϊματοσ του αν θ κερμοκραςία ςτο εξωτερικό περιβάλλον ιταν 40 0 C ; Απάντθςθ Θ κερμότθτα που μεταωζρεται από το ανκρϊπινο ςϊμα προσ το περιβάλλον «τείνει» να μειϊςει τθν κερμοκραςία του ανκρωπίνου ςϊματοσ. Πμωσ με μία διαδοχικι ςειρά αντιδράςεων του ανκρωπίνου ςϊματοσ ( λόγω αντίδραςθσ του εγκεωάλου) αποτρζπεται θ μείωςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ. Αρχικά ζχουμε τθν των αγγείων που βρίςκονται ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ. Ζχουμε των τριχϊν και. Το αποτζλεςμα όλων αυτϊν των αντιδράςεων είναι θ κερμοκραςία του ςϊματοσ να, ιςοςτακμίηοντασ τθν απϊλεια τθσ κερμοκραςίασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ που οωείλεται ςτο γεγονόσ ότι κερμότθτα μεταωζρεται από το ςϊμα προσ το περιβάλλον.ζτςι θ κερμοκραςία του ςϊματοσ παραμζνει ςτακερι ςτουσ. Αν ο άνκρωποσ αυτόσ βριςκόταν ςε κερμοκραςία περιβάλλοντοσ υψθλι ( 40 0 C), οι αντίςτοιχεσ αντιδράςεισ του ςϊματοσ είναι : των αγγείων και που ζχει ωσ αποτζλεςμα οι τρίχεσ να είναι κοντά ςτο. Αυτζσ οι αντιδράςεισ ζχουν ωσ αποτζλεςμα θ κερμοκραςία του ςϊματοσ να ιςοςτακμίηοντασ τθν αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ που οωείλεται ςτθν μεταωορά κερμότθτασ από το περιβάλλον προσ το ανκρϊπινο ςϊμα. Ζτςι θ κερμοκραςία του ςϊματοσ παραμζνει ςτακερι ςτουσ. ΕΩΤΘΣΕΙΣ-ΑΣΚΘΣΕΙΣ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 1.1.20. Το μινυμα από το ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ ςτουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ προκαλεί: α.).ζκκριςθ ιδρϊτα β)εξάτμιςθ ιδρϊτα γ)διαςτολι αιμοωόρων αγγείων δ)πλα τα παραπάνω 1.1.21. Οι ομοιοςτατικοί μθχανιςμοί ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό ρυκμίηουν: α)τθν κερμοκραςία του ςϊματοσ (δζρμα) ςτουσ 36,6 C. β)τα επίπεδα CΟ 2 ςτο αίμα. γ)τθν ςυγκζντρωςθ γλυκόηθσ ςτο αίμα. δ)το ph του αίματοσ ςτο 7,4. ε)πλα τα παραπάνω. 1.1.22. Οι κερμοχποδοχείσ βρίςκονται: α)στο δζρμα β)στο ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ τθσ κερμοκραςίασ του εγκεωάλου γ)στο κζντρο ειδικϊν αιςκιςεων του εγκεωάλου δ)είναι νευρικά κφτταρα τα οποία μεταωζρουν τθν πλθροωορία για μεταβολι τθσ κερμοκραςίασ 1.1.23. Ο εγκζωαλοσ δζχεται το μινυμα για μεταβολι τθσ κερμοκραςίασ: α)ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ β)κζντρο ειδικϊν αιςκιςεων του εγκεωάλου γ)κζντρο γενικϊν αιςκιςεων του εγκεωάλου δ)κανζνα από τα παραπάνω 1.1.24. Ο εγκζωαλοσ ςτζλνει μθνφματα για τθν ρφκμιςθ τθσ κερμοκραςίασ: α)από το ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ β)από το κζντρο γενικϊν αιςκιςεων γ)από το κζντρο ειδικϊν αιςκιςεων ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1.1.25. (Σ) ι (Λ): Αδυναμία αποκατάςταςθσ ομοιόςταςθσ μπορεί να οδθγιςει ςτο κάνατο. 1.1.26. (Σ) ι (Λ): Κάκε διαταραχι τθσ ομοιόςταςθσ οδθγεί ςτο κάνατο. 1.1.27. (Σ) ι (Λ): Κάκε διαταραχι τθσ ομοιόςταςθσ οδθγεί ςε αςκζνεια του οργανιςμοφ. ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 2

3 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ 1.1.28. Δωςτε 5 παραδείγματα ομοιοςτατικϊν μθχανιςμϊν. 1.1.29. Το μζγιςτο τθσ ενηυμικισ δραςτθριότθτασ ςτο εςωτερικό του ανκρϊπινου οργανιςμοφ επιτυγχάνεται ςε κερμοκραςία μεταξφ 35-37 ο C. Σε χαμθλότερεσ ι υψθλότερεσ κερμοκραςίεσ από αυτζσ που αναωζρκθκαν παραπάνω,τα ζνηυμα αδρανοποιοφνται με δυςάρεςτεσ επιπτϊςεισ για τον οργανιςμό μασ. Με ποιο τρόπο ο οργανιςμόσ μασ εξαςωαλίηει τθν μθ αδρανοποίθςθ των ενηφμων; ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.1.30. Τι ονομάηεται ομοιόςταςθ; 1.1.31. Θ αδυναμία επαναωοράσ τθσ διαταραγμζνθσ ομοιόςταςθσ ςτα ωυςιολογικά επίπεδα μπορεί ςταδιακά να οδθγιςει ςε.. α. ςυναιςκθματικι ωόρτιςθ β. υψθλι αρτθριακι πίεςθ γ. αφξθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ τθσ γλυκόηθσ ςτο αίμα δ. κάνατο 1.1.32. Θ ρφκμιςθ του επιπζδου του CO 2 ςτο αίμα του ανκρϊπου γίνεται με α. τθν πρόςλθψθ τροωισ. β. τθν αποβολι υγραςίασ από το δζρμα. γ. ομοιοςτατικό μθχανιςμό. δ. αφξθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ τθσ γλυκόηθσ ςτο αίμα. 1.1.33. Οι παρακάτω εξειδικευμζνεσ δομζσ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ εμπλζκονται ςτθ ρφκμιςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ α. ειδικό κζντρο ρφκμιςθσ κερμοκραςίασ ςτον εγκζωαλο. β. ειδικά νευρικά κφτταρα κερμοχποδοχείσ του δζρματοσ. γ. ιδρωτοποιοί αδζνεσ και αιμοωόρα αγγεία ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ. Να γράψετε τισ δομζσ αυτζσ με τθ ςειρά που ενεργοποιοφνται κατά τθ διάρκεια τθσ ομοιοςτατικισ διαδικαςίασ τθσ κερμορρφκμιςθσ. 1.1.34.Θ παραγωγι του ιδρϊτα με ταυτόχρονθ αγγειοδιαςτολι των αγγείων του δζρματοσ τι αποτζλεςμα ζχει ςτθ κερμοκραςία του αίματοσ; 1.1.35. Σε χαμθλι κερμοκραςία περιβάλλοντοσ, ποια κα είναι θ αντίδραςθ των αιμοωόρων αγγείων του δζρματοσ που κα οδθγοφςε, μετά το κατάλλθλο ςιμα του εγκεωάλου, ςτθ διατιρθςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ; Να εξθγιςετε τθν απάντθςι ςασ. 1.1.36. Ζνα υγιζσ άτομο μετακινείται από ζνα χϊρο με κερμοκραςία 25 ο C ςε ζναν άλλο με κερμοκραςία 35 ο C. 1. Με ποιο τρόπο κα «ειδοποιθκεί» ο εγκζωαλοσ του ανκρϊπου για τθν αλλαγι αυτι; 2. Ροια κα είναι θ αντίδραςθ του ειδικοφ κζντρου ρφκμιςθσ τθσ κερμοκραςίασ, που βρίςκεται ςτον εγκζωαλο; 3. Ροιοσ ο ρόλοσ των αιμοωόρων αγγείων ςτθ ρφκμιςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ; 4. Τι διαωορετικό κα ςυμβεί ςτθ διαδικαςία ρφκμιςθσ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ όταν το άτομο επιςτρζψει ςτο χϊρο που ζχει κερμοκραςία 25 ο C; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 3

4 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.Κατηγορίεσ παθογόνων μικροοργανιςμών. ΙΙΙ. Μικροοργανιςμοί-(ειςαγωγι) A ΙΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.1.1. Ροια από τα παρακάτω βακτιρια δεν «ωιλοξενείται» ςτο εςωτερικό του ανκρϊπου ςε καμία περίπτωςθ : α. νιτροποιθτικά β. βακτιρια Escherichia coli γ. νιτροποιθτικά και βακτιρια Escherichia coli δ. Και τα νιτροποιθτικά και τα βακτιρια Escherichia coli περνοφν μζροσ τθσ ηωισ τουσ ςτο εςωτερικό του ανκρϊπου 1.2.1.2.Ροια χριςιμθ χθμικι ουςία παράγει το βακτιριο Escherichia coli που δεν μπορεί να παράγει μόνοσ του ο άνκρωποσ : α. βιταμίνθ Κ β. βιταμίνθ Α γ. Βιταμίνθ C δ. Βιταμίνθ D 1.2.1.3. Ροιοι από τουσ παρακάτω μικροοργανιςμοφσ χαρακτθρίηεται ωσ δυνθτικά πακογόνοσ : α. νιτροποιθτικά βακτιρια β. μικροοργανιςμοί που αποικοδομοφν τθν νεκρι οργανικι φλθ γ. οργανιςμοί που χρθςιμοποιοφνται για τθν παραγωγι ουςιϊν που είναι χριςιμεσ ςτθν διατροωι και τθν υγεία του ανκρϊπου δ. Τα βακτιρια Ε.coli B ΙΙΙ Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) 1.2.1.4. Ρολλοί από τουσ μικροοργανιςμοφσ, όπωσ για παράδειγμα τα νιτροποιθτικά βακτιρια, περνοφν όλθ τθ ηωι τουσ ςτο ωυςικό περιβάλλον. 1.2.1.5. To ςφνολο των μικροοργανιςμϊν, προκειμζνου να επιβιϊςουν και να αναπαραχκοφν, περνοφν ζνα μζροσ ι ολόκλθρθ τθ ηωι τουσ ςτο εςωτερικό κάποιου πολυκφτταρου οργανιςμοφ. 1.2.1.6. Πλοι οι μικροοργανιςμοί που χρθςιμοποιοφν τον άνκρωπο ωσ ξενιςτι τουσ προκαλοφν διαταραχζσ ςτθν υγεία του. 1.2.1.7. Οι περιςςότεροι όμωσ μικροοργανιςμοί δεν είναι βλαβεροί για τον άνκρωπο, αλλά αντίκετα είναι χριςιμοι ι και απαραίτθτοι. 1.2.1.8. Ο άνκρωποσ μπορεί να παράγει ωαρμακευτικζσ ουςίεσ από μικρόβια. 1.2.1.9. Μπορεί να ηιςει βακτιριο ςτο ζντερο του ανκρϊπου που όχι μόνο δεν προκαλεί προβλιματα ςτθν υγεία του ανκρϊπου, αλλά ςυμβάλλει και ςτθν άμυνα του οργανιςμοφ. 1.2.1.10. Θ μελζτθ τθσ δομισ και των μθχανιςμϊν αναπαραγωγισ των πακογόνων μικροοργανιςμϊν, πραγματοποιείται και για να αντιμετωπιςτοφν οι αςκζνειεσ που οωείλονται ςε αυτοφσ. Γ ΙΙΙ Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων 1.2.1.11. Γενικά, ωσ ι χαρακτθρίηονται εκείνοι οι οργανιςμοί τουσ οποίουσ δεν μποροφμε να διακρίνουμε με γυμνό μάτι, γιατί ζχουν μζγεκοσ μικρότερο από 0,1 mm. 1.2.1.12. Οι μικροοργανιςμοί που προκειμζνου να επιβιϊςουν και να αναπαραχκοφν, περνοφν ζνα μζροσ ι ολόκλθρθ τθ ηωι τουσ ςτο εςωτερικό κάποιου πολυκφτταρου οργανιςμοφ χαρακτθρίηονται ωσ και ο οργανιςμόσ που τουσ «ωιλοξενεί» ωσ. 1.2.1.13. Οι μικροοργανιςμοί που χρθςιμοποιοφν τον άνκρωπο ωσ ξενιςτι τουσ και μποροφν να προκαλζςουν διαταραχζσ ςτθν υγεία του ονομάηονται. 1.2.1.14. Υπάρχουν μικροοργανιςμοί που όταν βρίςκονται ςε μικρό αρικμό και δε μεταναςτεφουν ςε άλλουσ ιςτοφσ και όργανα, Αν όμωσ, για κάποιο λόγο, αυξθκοφν (π.χ. επειδι ο ξενιςτισ παρουςιάηει μειωμζνθ αντίςταςθ) ι βρεκοφν ςε άλλουσ ιςτοφσ, τότε προκαλοφν τθν εκδιλωςθ αςκενειϊν. Οι μικροοργανιςμοί αυτοί χαρακτθρίηονται ωσ. 2. Κατθγορίεσ πακογόνων μικροοργανιςμϊν Ι. Ευκαρυωτικοί μικροοργανιςμοί-ρρωτόηωα Α Ι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.1.15. Ροιοι μικροοργανιςμοί μαηί με τα πρωτόηωα είναι ευκαρυωτικοί α. βακτιρια β. βακτιρια και μφκθτεσ γ. μφκθτεσ δ. ιοί 1.2.1.16. Τα πρωτόηωα είναι... α. μονοκφτταροι προκαρυωτικοί οργανιςμοί. β. μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. γ. πολυκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί δ. ακυτταρικζσ μθ αυτοτελείσ μορωζσ ηωισ 1.2.1.17. Ροιο πρωτόηωο μεταδίδεται ςτον άνκρωπο μζςω των κουνουπιϊν: α. πλαςμϊδιο β. τρυπανόςωμα γ. ιςτολυτικι αμοιβάδα δ. τοξόπλαςμα ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 4

5 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.18. Το τρυπανόςωμα μεταδίδεται ςτον άνκρωπο μζςω : α. των κουνουπιϊν β. τθσ μφγασ τςε-τςε γ. του μολυςμζνου νεροφ και τροωίμων δ. των κατοικιδίων ηϊων 1.2.1.19. Θ ελονοςία και θ αςκζνεια του φπνου προκαλοφνται από : α. Το τοξόπλαςμα και το τρυπανόςωμα αντίςτοιχα. β. Το τρυπανόςωμα και τθν ιςτολυτικι αμοιβάδα αντίςτοιχα. γ. Το τρυπανόςωμα και το πλαςμϊδιο αντίςτοιχα. δ. Το πλαςμϊδιο και το τρυπανόςωμα αντίςτοιχα 1.2.1.20. Ροιο από τα παρακάτω πρωτόηωα προκαλεί δυςεντερία : α. Θ ιςτολυτικι αμοιβάδα β. Το πλαςμϊδιο γ. Το τοξόπλαςμα δ. Το τρυπανόςωμα 1.2.1.21. Ροια από τισ παρακάτω ωράςεισ αωορά το τοξόπλαςμα: α. μεταδίδεται μζςω κουνουπιϊν και προκαλεί ελονοςία. β. μεταδίδεται μζςω τθσ μφγασ τςε-τςε και προκαλεί τθν αςκζνεια του φπνου γ. μεταδίδεται μζςω μολυςμζνου νεροφ και τροωίμων και προκαλεί δυςεντερία δ. μεταδίδεται μζςω κατοικιδίων ηϊων, προςβάλλει βαςικά όργανα όπωσ τουσ πνεφμονεσ, το ιπαρ, τον ςπλινα και προκαλεί αποβολζσ ςτισ εγκφουσ. Β Ι. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.2.1.22. Τα περιςςότερα πρωτόηωα αναπαράγονται μονογονικά με διχοτόμθςθ. 1.2.1.23. Τα πρωτόηωα κινοφνται είτε ςχθματίηοντασ ψευδοπόδια (αμοιβάδα) είτε με τισ βλεωαρίδεσ ι τα μαςτίγια που διακζτουν. Γ Ι. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.2.1.24.Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά του παρακάτω κειμζνου με τουσ ςωςτοφσ όρουσ. Κείμενο : Από τα πακογόνα πρωτόηωα είναι ςκόπιμο να αναωερκοφν το (μεταδίδεται από τα κουνοφπια και προκαλεί ελονοςία), το (μεταδίδεται από τθ μφγα τςετςζ και προκαλεί τθν αςκζνεια του φπνου), θ (προκαλεί αμοιβαδοειδι δυςεντερία), το (μεταδίδεται από τα κατοικίδια ηϊα, προςβάλλει βαςικά όργανα όπωσ τουσ πνεφμονεσ, το ιπαρ και το ςπλινα και προκαλεί αποβολζσ ςτισ εγκφουσ). ΙΙ. Ευκαρυωτικοί μικροοργανιςμοί-μφκθτεσ Α ΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.1.25. Οι κοινοκυτταρικοί οργανιςμοί... α. Αποτελοφνται από κφτταρα χωρίσ πυρινεσ β. Είναι μονοκυτταρικοί οργανιςμοί που ςτο κυτταρόπλαςμα τουσ υπάρχει μόνο ζνασ πυρινασ γ. Αποτελοφνται από πολλά κφτταρα (πολυκφτταροι) που διακζτουν κοινό πυρινα. δ. Διακζτουν κυτταρόπλαςμα με πολυάρικμουσ πυρινεσ. 1.2.1.26. Οι απλοφςτερεσ νθματοειδείσ δομζσ από τισ οποίεσ αποτελοφνται οι μφκθτεσ ονομάηονται : α. Εκβλαςτιματα β. Δερματόωυτα γ. Υωζσ δ. Κοινοκφτταρα Β ΙΙ. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.2.1.27. Οι μφκθτεσ δεν ηουν ελεφκεροι ςτον αζρα,ςτο ζδαωοσ ςτο νερό ςτα τρόωιμα και αναγκαςτικά κα πρζπει να παραςιτοφν ςε άλλουσ οργανιςμοφσ 1.2.1.28. Ρολλοί μφκθτεσ πολλαπλαςιάηονται μονογονικά με απλι διχοτόμθςθ, αλλά υπάρχουν και μφκθτεσ που πολλαπλαςιάηονται με εκβλάςτθςθ. Γ ΙΙ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων με τουσ ςωςτοφσ όρουσ. 1.2.1.29. Οι είναι ευκαρυωτικοί μονοκφτταροι ι κοινοκυτταρικοί οργανιςμοί 1.2.1.30. Στουσ μφκθτεσ που πολλαπλαςιάηονται με τθν διαδικαςία τθσ ςχθματίηεται ςε κάποιο ςθμείο του αρχικοφ κυττάρου ζνα εξόγκωμα, το, το οποίο, όταν αναπτυχκεί αρκετά, είτε παραμζνει ενωμζνο με το γονικό οργανιςμό είτε αποκόβεται από αυτόν και ηει πλζον ωσ αυτοτελισ οργανιςμόσ. 1.2.1.31. Τα νοςιματα που προκαλοφνται ςτον άνκρωπο από πακογόνουσ μφκθτεσ ονομάηονται. 1.2.1.32. Θ Candida albicans ( θ ), ανάλογα με το όργανο που προςβάλλει, μπορεί να προκαλζςει πνευμονικι καντιντίαςθ, κολπίτιδα, ςτοματίτιδα. 1.2.1.33. Τα αποτελοφν μια ειδικι κατθγορία μυκιτων που προςβάλλουν το δζρμα, ιδιαίτερα το τριχωτό μζροσ τθσ κεωαλισ, αλλά και τισ μεςοδακτφλιεσ περιοχζσ των ποδιϊν προκαλϊντασ ερυκρότθτα και ζντονο κνθςμό. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 5

6 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΙΙΙ. Ρροκαρυωτικοί μικροοργανιςμοί-βακτιρια Α ΙΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.1.34. Τα βακτιρια ωσ προκαρυωτικοί μικροοργανιςμοί δε διακζτουν : α. πυρινα β. βλεωαρίδεσ και μαςτίγια γ. ενδοςπόρια δ. κυτταρικό τοίχωμα 1.2.1.35. Το γενετικό υλικό DNA των βακτθρίων βρίςκεται κατά κανόνα : α. ςτα ενδοςπόρια. β. ςτα ριβοςϊματα. γ. ςτθν πυρθνικι περιοχι (πυρθνοειδζσ ). δ. εντόσ οργανωμζνου πυρινα. 1.2.1.36. Θ ςφνκεςθ των πρωτεϊνϊν ςτα βακτιρια πραγματοποιείται : α. ςτο κυτταρικό τοίχωμα β. ςτθν κάψα γ. ςτα μεμβρανοειδι ςωματίδια δ. ςτα ριβοςϊματα 1.2.1.37. Τα επιπλζον μόρια DNA ςτα βακτιρια ονομάηονται... : α. ενδοςπόρια β. πλαςμίδια γ. πυρθνοειδζσ δ. ριβοςϊματα 1.2.1.38. Από το εςωτερικό τμιμα του βακτθρίου κυτταρόπλαςμα) προσ το εξωτερικό του περιβάλλον ςυναντάμε κατά ςειρά : α. πλαςματικι μεμβράνθ, κυτταρικό τοίχωμα, κάψα β. πλαςματικι μεμβράνθ, κάψα,κυτταρικό τοίχωμα γ. κυτταρικό τοίχωμα, κάψα, πλαςματικι μεμβράνθ δ. κάψα, κυτταρικό τοίχωμα, πλαςματικι μεμβράνθ. 1.2.1.39. Τα ενδοςπόρια είναι : α. μεμβρανοειδι οργανίδια β. ςθμεία που πραγματοποιείται θ ςφνκεςθ των πρωτεϊνϊν γ. επιπλζον μόρια γενετικοφ υλικοφ δ. ανκεκτικζσ μορωζσ βακτθρίων Β ΙΙΙ. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.2.1.40. Τα βακτιρια είναι προκαρυωτικοί οργανιςμοί. 1.2.1.41. Τα βακτιρια ςυνικωσ ςχθματίηουν ςυνακροίςματα τισ αποικίεσ. 1.2.1.42. Τα βακτιρια αναπαράγονται κυρίωσ μονογονικά με απλι διχοτόμθςθ. 1.2.1.43. Θ αναπαραγωγι των βακτθρίων απαιτεί μεγάλο χρονικό διάςτθμα. 1.2.1.44. Οριςμζνα βακτιρια, ςε ευνοϊκζσ γι αυτά ςυνκικεσ, όπωσ ςε ακραίεσ κερμοκραςίεσ ι υπό τθ δράςθ ακτινοβολιϊν, διαιροφνται κάκε 20 λεπτά. 1.2.1.45. Σε αντίξοεσ ςυνκικεσ, πολλά βακτιρια μετατρζπονται ςε ανκεκτικζσ μορωζσ, τα ενδοςπόρια. 1.2.1.46. Τα ενδοςπόρια είναι ενυδατωμζνα κφτταρα με υψθλοφσ μεταβολικοφσ ρυκμοφσ. 1.2.1.47. Τα ενδοςπόρια είναι αωυδατωμζνα κφτταρα με ανκεκτικά τοιχϊματα και χαμθλοφσ μεταβολικοφσ ρυκμοφσ. 1.2.1.48. Πταν οι ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ ξαναγίνουν ευνοϊκζσ, τα ενδοςπόρια βλαςτάνουν δίνοντασ το κακζνα ζνα βακτιριο. 1.2.1.49. Το βακτιριο Vibrio cholerae προκαλεί τθ χολζρα, και το Treponema pallidum, προκαλεί τθ ςφωιλθ. Γ ΙΙΙ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.2.1.50.Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά ςτουσ παρακάτω πίνακεσ με τουσ ςωςτοφσ όρουσ (ςθμειϊνοντασ ςτο κάκε κενό του πίνακα το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτον όρο). Ρίνακασ-1 Προι που κα χρθςιμοποιιςετε για τθν ςυμπλιρωςθ του πίνακα-1 : α. Οργανίδια β. Μαςτίγια γ. Ελεφκερα ριβοςϊματα δ. Κυτταρικό τοίχωμα ε. Κάψα ςτ. Βλεωαρίδεσ η. Ρυρθνοειδζσ ι πυρθνικι περιοχι θ. Οργανωμζνο πυρινα Ρίνακασ-2 Προι που κα χρθςιμοποιιςετε για τθν ςυμπλιρωςθ του πίνακα-2 : α. Κόκκοσ β. Σπειρφλλιο γ. αβδοειδζσ δ. Ελικοειδζσ ε. Σωαιρικό ςτ. Βάκιλοσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 6

7 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΙV. Ιοί Α IV. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.1.51. Ροια από τισ παρακάτω αςκζνειεσ δεν οωείλεται ςε ιό α. Θ γρίπθ β. Θ πολιομυελίτιδα γ. Το AIDS δ. Θ ςφωιλθ 1.2.1.52. Ο ιόσ τθσ πολιομυελίτιδασ ςτον άνκρωπο προςβάλλει : α. Τα επικθλιακά κφτταρα τθσ αναπνευςτικισ οδοφ β. Τα επικθλιακά κφτταρα του νωτιαίου μυελοφ γ. Τα νευρικά κφτταρα τθσ αναπνευςτικισ οδοφ δ. Τα νευρικά κφτταρα του νωτιαίου μυελοφ 1.2.1.53. Ο ιόσ τθσ γρίπθσ ςτον άνκρωπο προςβάλλει α. Τα επικθλιακά κφτταρα τθσ αναπνευςτικισ οδοφ β. Τα επικθλιακά κφτταρα του νωτιαίου μυελοφ γ. Τα νευρικά κφτταρα τθσ αναπνευςτικισ οδοφ δ. Τα νευρικά κφτταρα του νωτιαίου μυελοφ Β IV. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.2.1.54. Το μικρό μζγεκοσ των ιϊν (20 ζωσ 250 nm περίπου) αποτζλεςε αρχικά αναςταλτικό παράγοντα για τθ μελζτθ τουσ. 1.2.1.55. Οι ιοί όπωσ και τα βακτιρια μελετϊνται διεξοδικά και με το οπτικό και με το θλεκτρονικό μικροςκόπιο. 1.2.1.56. Το γενετικό υλικό ενόσ ιοφ μπορεί να είναι είτε DNA είτε RNA. 1.2.1.57. Το γενετικό υλικό ενόσ ιοφ περιλαμβάνει πλθροωορίεσ μόνο για τθν ςφνκεςθ των πρωτεϊνϊν του περιβλιματοσ. Τα ζνηυμα που είναι απαραίτθτα για τον πολλαπλαςιαςμό του, ο ιόσ τα «δανείηεται» ςε κάκε περίπτωςθ από το κφτταρο-ξενιςτι. 1.2.1.58. Το γενετικό υλικό ενόσ ιοφ μπορεί να διακζτει τθν πλθροωορία για τθν ςφνκεςθ ενηφμων που είναι απαραίτθτα για τον πολλαπλαςιαςμό του. 1.2.1.59. Οι ιοί εξαςωαλίηουν από τον ξενιςτι τουσ μθχανιςμοφσ αντιγραωισ, μεταγραωισ και μετάωραςθσ, κακϊσ και τα περιςςότερα ζνηυμα που τουσ είναι απαραίτθτα για τισ λειτουργίεσ αυτζσ. 1.2.1.60. Θ εξειδίκευςθ όμωσ των ιϊν δεν αωορά μόνο το είδοσ του οργανιςμοφ αλλά και το είδοσ του κυττάρου ι του ιςτοφ ςτον οποίο παραςιτοφν. Γ IV. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.2.1.61.Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων με τουσ ςωςτοφσ όρουσ. 1.2.1.62. Οι ιοί ζχουν ςχετικά απλι δομι. Αποτελοφνται από ζνα πρωτεϊνικό περίβλθμα με χαρακτθριςτικι γεωμετρία, το, μζςα ςτo οποίο προωυλάςςεται το γενετικό τουσ υλικό. 1.2.1.63. Οριςμζνοι ιοί διακζτουν και ζνα επιπλζον περίβλθμα, το, το οποίο είναι λιποπρωτεϊνικισ ωφςθσ. 1.2.1.64. Με βάςθ το είδοσ του γενετικοφ τουσ υλικοφ, οι ιοί διακρίνονται ςε ιοφσ και ιοφσ κακζνασ από τουσ οποίουσ ακολουκεί ιδιαίτερο κφκλο ηωισ. Δ. Ερωτιςεισ ανάπτυξθσ-ρροβλιματα γενικά ςτουσ μικροοργανιςμοφσ 1.2.1.68. Ζνασ ερευνθτισ ςτο εργαςτιριο διακζτει ςε ειδικά δοχεία (τρυβλία) καλλιζργειεσ πακογόνων μικροοργανιςμϊν. Μετά από λάκοσ που ζγινε, χάκθκαν οι ετικζτεσ που ανζωεραν το είδοσ του οργανιςμοφ που καλλιεργοφνταν ςε κάκε δοχείο. Χρθςιμοποιείςτε τισ πλθροωορίεσ που αναγράωονται κάτω από κάκε δοχείο, ϊςτε να βρείτε το είδοσ του οργανιςμοφ που καλλιεργοφνταν ςε αυτά. Γνρείν-Α : Μηθξννξγαληζκόο πνπ δηαζέηεη πθέο θαη πξνθαιεί ζηνκαηίηηδα, πλεπκνλίαζε ή θνιπίηηδα Γνρείν-Γ : Μνλνθύηηαξνο επθαξπσηηθόο κηθξννξγαληζκόο πνπ απνκνλώζεθε από ηα εξπζξνθύηηαξα αζζελνύο κε εινλνζία. Γνρείν-E : Μηθξννξγαληζκόο πνπ δηαζέηεη πιαζκίδηα, θάςα θαη ππξεληθή πεξηνρή.απνκνλώζεθε από αζζελή πνπ πάζρεη από ζύθηιε. Γνρείν-H : Μηθξννξγαληζκόο επθαξπσηηθόο πνπ απνκνλώζεθε, από ηηο κεζνδαθηύιηεο πεξηνρέο ησλ πνδηώλ. Πνιιαπιαζηάδεηαη θαη κε εθβιάζηεζε Γνρείν-Β : Μηθξννξγαληζκόο πνπ δελ δηαζέηεη ππξήλα, δηαζέηεη όκσο ξηβνζώκαηα θαη πξνθαιεί ρνιέξα Γνρείν-Γ : Μνλνθύηηαξνο επθαξπσηηθόο κηθξννξγαληζκόο πνπ θηλείηαη ζρεκαηίδνληαο ςεπδνπόδηα, πνπ απνκνλώζεθε από αζζελή πνπ πάζρεη απν δπζεληεξία. Γνρείν-Z : Μνλνθύηηαξνο επθαξπσηηθόο κηθξννξγαληζκόο πνπ δηαζέηεη βιεθαξίδεο θαη καζηίγηα θαη απνκνλώζεθε από αζζελή κε ηελ αζζέλεηα ηνπ ύπλνπ. Γνρείν-Θ : Μνλνθύηηαξνο επθαξπσηηθόο κηθξννξγαληζκόο πνπ κεηαδόζεθε ζε αζζελή, κέζσ κνιπζκέλσλ θαηνηθηδίσλ δώσλ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 1.2.1.69. Με τον όρο μικρόβια αναωερόμαςτε: α) Σ όλουσ τουσ οργανιςμοφσ που ζχουν μζγεκοσ μικρότερο του 0,1mm β) Σ όλουσ τουσ οργανιςμοφσ που προκαλοφν αςκζνειεσ ςτον άνκρωπο γ) Σ όλουσ τουσ οργανιςμοφσ που για να επιβιϊςουν απαιτείται θ είςοδοσ τουσ ςε οργανιςμό ξενιςτι δ) Σ όλουσ τουσ μονοκφτταρουσ οργανιςμοφσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 7

8 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.70. Ρροκαρυωτικοί οργανιςμοί είναι: α) Βακτιρια β) Ρρωτόηωα γ) Μφκθτεσ δ) Ιοί 1.2.1.71. Ρακογόνοι μικροοργανιςμοί είναι: α) Βακτιρια β) Ρρωτόηωα γ) Μφκθτεσ δ) Ιοί ε) Πλα τα παραπάνω 1.2.1.72. Το βακτιριο Escherichia Coli: α) Ρροκαλεί αςκζνειεσ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό ςαν πακογόνοσ μικροοργανιςμόσ β) Ραράγει χθμικζσ ουςίεσ που δεν μπορεί να παράγει από μόνοσ του ο ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ γ) Συμβάλλει ςτθν άμυνα του οργανιςμοφ δ) Θ ωυςιολογικι «κατοικία» του είναι το ζντερο, εάν μεταναςτεφςει ςε άλλο ιςτό προκαλεί αςκζνειεσ ε) (α) & (β) ςτ) (β), (γ) & (δ) 1.2.1.73. Εκβλάςτθμα: α) Εξόγκωμα του αρχικοφ κυττάρου που αωοφ αναπτυχκεί αποκολλάται από αυτό και ηει ςαν αυτοτελείσ οργανιςμόσ β) Εξόγκωμα του αρχικοφ κυττάρου που αωοφ αναπτυχκεί παραμζνει ενωμζνο με τον οργανιςμό γ) Το (α) και το (β) 1.2.1.74.Τα πρωτόηωα κινοφνται ςχθματίηοντασ: α) Ψευδοπόδια β) Βλεωαρίδεσ γ) Μαςτίγια δ) Υωζσ ε) Πλα τα παραπάνω ςτ) (α), (β) & (γ) 1.2.1.75. Οι μφκθτεσ πολλαπλαςιάηονται: α) Με μονογονικι διχοτόμθςθ β) Με εκβλάςτθςθ γ) (α) & (β) δ) Κανζνα από τα παραπάνω 1.2.1.76. Το πλαςμϊδιο είναι: Α) Ρρωτόηωο Β) Μφκθτασ Γ) Ιοσ Δ) Βακτιριο. 1.2.1.77. Ζχουν ραβδοειδζσ ςχιμα : Α) Σπειρφλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι 1.2.1.78. Ζχουν ςφαιρικό ςχιμα : Α) Σπειρφλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι 1.2.1.79. Ζχουν ελικοειδζσ ςχιμα : Α) Σπειρφλια Β) Βάκιλλοι Γ) Κόκκοι 1.2.1.80. Διακζτουν πυρθνικι περιοχι : Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.81. Είναι πολυκφτταροι οργανιςμοί Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.82. Είναι ακυτταρικζσ μορφζσ ηωισ Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.83. Είναι προκαρυωτικοί οργανιςμοί : Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.84. Διακζτουν κάψα : Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.85. Κινοφνται ςχθματίηοντασ ψευδοπόδια : Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ 1.2.1.86. Δεν αναπαράγονται με μονογονικι διχοτόμθςθ : Α) Βακτιρια Β) Ιοί Γ) Ρρωτόηωα Δ) Μφκθτεσ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ 1.2.1.87. (Σ) ι (Λ): Πλα τα παράςιτα είναι πακογόνοι μικροοργανιςμοί. 1.2.1.88. (Σ) ι (Λ): Τα πρωτόηωα είναι μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. 1.2.1.89. (Σ) ι (Λ): Οι μφκθτεσ είναι μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. 1.2.1.90. (Σ) ι (Λ): Οι μφκθτεσ είναι μονοκφτταροι ι πολυκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 8

9 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.91. (Σ) ι (Λ): Με μονογονικι διχοτόμθςθ πολλαπλαςιάηονται και τα πρωτόηωα και οι μφκθτεσ. 1.2.1.92. (Σ) ι (Λ): Οι περιςςότεροι μφκθτεσ αποτελοφνται από απλζσ νθματοειδισ δομζσ τθσ υωζσ. 1.2.1.93. (Σ) ι (Λ): Το πλαςμϊδιο μεταδίδεται από τθν μφγα τςε-τςε και το τρυπανόςωμα από τα κουνοφπια. 1.2.1.94. (Σ) ι (Λ): Το πλαςμϊδιο και το τοξόπλαςμα μεταδίδονται από τα κατοικίδια ηϊα. 1.2.1.95. (Σ) ι (Λ): Το πλαςμϊδιο μεταδίδεται από τα κουνοφπια, το τρυπανόςωμα από τισ μφγεσ τςε-τςε και το τοξόπλαςμα από τα κατοικίδια ηϊα. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ (ΣΥΜΡΛΘΩΣΘΣ ΚΕΝΩΝ ) 1.2.1.96. Πλοι οι μικροοργανιςμοί είναι πακογόνοι ; Αιτιολογιςτε τθν απάντθςθ ςασ. Απάντθςθ : Ωσ χαρακτθρίηουμε το ςφνολο των οργανιςμϊν που ζχουν μζγεκοσ μικρότερο από. Ρολλοί μικροοργανιςμοί είναι για τον άνκρωπο, όπωσ οι αποικοδομθτζσ ι τα νιτροποιθτικά που εκτελοφν ςθμαντικζσ διεργαςίεσ. Οι μικροοργανιςμοί είναι αυτοί που χρθςιμοποιοφν τον άνκρωπο ωσ προκαλϊντασ προβλιματα ςτθν υγεία του. Το Ε.coli που ηει ςτο του ανκρϊπου, όταν βρίςκεται ςε μικρό αρικμό αποτελεί τθν ωυςιολογικι, παράγοντασ ενϊςεισ που δεν μπορεί να παράγει ο άνκρωποσ ( ) και ςυμβάλλοντασ ςτθν του οργανιςμοφ. Αν για κάποιο λόγω αυξθκεί ο πλθκυςμόσ τουσ και μεταναςτεφςουν ςε άλλουσ ιςτοφσ τότε προκαλοφν προβλιματα ςτθν υγεία του ανκρϊπου. Οι μικροοργανιςμοί αυτοί ονομάηονται. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΘΣ 1.2.1.97. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΟΓΑΝΙΣΜΟΥ ΡΟΥ ΤΙΣ ΡΟΚΑΛΕΙ 1.Ρολυμυελίτιδα 2. Σφωιλθ 3.Χολζρα 4.Γρίπθ 5.Λοίμωξθ από κάντιντα 6.Ελονοςία 7.Αςκζνεια του φπνου α.βακτθια β.ιοι γ.μυκθτεσ δ.ρωτοηωα 1.2.1.98. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΤΑ ΡΩΤΟΗΩΑ ΡΟΥ ΤΙΣ ΡΟΚΑΛΟΥΝ 1.ΡΛΑΣΜΩΔΙΟ 2.ΤΥΡΑΝΟΣΩΜΑ 3.ΙΣΤΟΛΥΤΙΚΘ ΑΜΟΙΒΑΔΑ 4.ΤΟΞΟΡΛΑΣΜΑ Α.ΑΜΟΙΒΑΔΟΕΙΔΘΣ ΔΥΣΕΝΤΕΕΙΑ Β.ΕΛΟΝΟΣΙΑ Γ.ΡΟΣΒΟΛΘ ΡΝΕΥΜΟΝΩΝ Δ.ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ 1.2.1.99. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΤΕ ΤΑ ΡΩΤΟΗΩΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΡΟ ΜΕΤΑΔΟΣΘΣ ΤΟΥΣ 1.ΡΛΑΣΜΩΔΙΟ 2.ΤΥΡΑΝΟΣΩΜΑ Α.ΜΕΣΩ ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΩΝ Β.ΜΕΣΩ ΤΘΣ ΜΥΓΑΣ ΤΣΕ-ΤΣΕ 3.ΤΟΞΟΡΛΑΣΜΑ Γ.ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΟΥΝΟΥΡΙΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.2.1.100. Οι ιοί είναι: α. παράςιτα β. ξενιςτζσ γ. αποικοδομθτζσ δ. παραγωγοί. 1.2.1.101. Το τρυπανόςωμα προκαλεί: α. δυςεντερία β. ελονοςία γ. αςκζνεια του φπνου δ. χολζρα 1.2.1.102. Τι είναι τα ενδοςπόρια; Κάτω από ποιεσ περιβαλλοντικζσ ςυνκικεσ ςχθματίηονται τα ενδοςπόρια; Ροιοσ είναι ο ρόλοσ των ενδοςπορίων; 1.2.1.103. Τα ενδοςπόρια ςχθματίηονται από: α. ωυτά β. DNA ιοφσ γ. βακτιρια δ. RNA ιοφσ. 1.2.1.104. Τι είναι τα δερματόωυτα; 1.2.1.105. Θ πολυομυελίτιδα οωείλεται ςε α. βακτιριο. β. ιό. γ. πρωτόηωο. δ. μφκθτα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 9

10 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.106. Οι περιςςότεροι μικροοργανιςμοί είναι χριςιμοι ι και απαραίτθτοι για τον άνκρωπο. Κάποιοι μικροοργανιςμοί χαρακτθρίηονται ωσ δυνθτικά πακογόνοι. Ρότε βλάπτουν και πότε ωωελοφν τον ανκρϊπινο οργανιςμό; 1.2.1.107. Οι μφκθτεσ είναι α. προκαρυωτικοί οργανιςμοί. β. ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. γ. πακογόνα πρωτόηωα. δ. αυτότροωοι οργανιςμοί. 1.2.1.108. Γιατί οι ιοί χαρακτθρίηονται ωσ υποχρεωτικά κυτταρικά παράςιτα; 1.2.1.109. Τα πρωτόηωα είναι α. πολυκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. β. μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. γ. μονοκφτταροι προκαρυωτικοί οργανιςμοί. δ. ακυτταρικζσ μορωζσ ηωισ. 1.2.1.110. Ροια είναι θ δομι του βακτθριακοφ κυττάρου; 1.2.1.111. Οι ιοί διακζτουν α. καψίδιο. β. κυτταρικι μεμβράνθ. γ. κυτταρικό τοίχωμα. δ. όλα τα παραπάνω. 1.2.1.112. Τα βακτιρια ςε αντίξοεσ ςυνκικεσ ςχθματίηουν α. εκβλάςτθμα. β. ενδοςπόρια. γ. ζλυτρα. δ. ψευδοπόδια. 1.2.1.113. Οι υωζσ παρατθροφνται α. ςτα βακτιρια. β. ςτουσ μφκθτεσ. γ. ςτα πρωτόηωα. δ. ςτουσ ιοφσ. 1.2.1.114. Το τοξόπλαςμα είναι α. βακτιριο β. δερματόωυτο γ. πρωτόηωο δ. ιόσ 1.2.1.115. Τα βακτιρια διακζτουν α. ζλυτρο β. ψευδοπόδια γ. πυρινα δ. κυτταρικό τοίχωμα 1.2.1.116. Οι μφκθτεσ αναπαράγονται και με εκβλάςτθςθ. Να περιγράψετε αυτι τθ διαδικαςία. 1.2.1.117. Τα ενδοςπόρια ςχθματίηονται από α. ωυτά. β. βακτιρια. γ. πρωτόηωα. δ. ιοφσ. 1.2.1.118. Από νθματοειδείσ δομζσ (υωζσ) αποτελοφνται α. τα βακτιρια. β. τα πρωτόηωα. γ. οι μφκθτεσ. δ. οι ιοί. 1.2.1.119. Το τρυπανόςωμα προκαλεί α. ελονοςία β. αςκζνεια του φπνου γ. δυςεντερία δ. πνευμονία 1.2.1.120. Σε ποια κατθγορία πακογόνων μικροοργανιςμϊν ανικει το μικρόβιο που προκαλεί τθν πολιομυελίτιδα και ποια κφτταρα του ανκρϊπου προςβάλλει; 1.2.1.121. Τα βακτιρια διακζτουν α. μιτοχόνδρια β. ριβοςϊματα γ. χλωροπλάςτεσ δ. πυρινα 1.2.1.122. Οι ιοί αποτελοφνται από α. DNA και πολυςακχαρίτεσ β. νουκλεϊκό οξφ και πρωτεΐνεσ γ. RNA και πρωτεΐνεσ δ. νουκλεϊκό οξφ και κάποια επιπλζον γονίδια 1.2.1.123. Θ παρακάτω φράςθ είναι λανκαςμζνθ.να τθν ξαναγράψετε ςωςτά χωρίσ να αλλάξετε το υπογραμμιςμζνο τμιμα τθσ. Τα βακτιρια και οι μφκθτεσ είναι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. Μερικοί απ' αυτοφσ είναι πακογόνοι όπωσ λ.χ. το πλαςμϊδιο που προκαλεί τθ χολζρα. 1.2.1.124. Τα βακτιρια διακζτουν α. ενδοπλαςματικό δίκτυο. β. κυτταρικό τοίχωμα. γ. διακριτό πυρινα. δ. μιτοχόνδρια 1.2.1.125. Το πλαςμϊδιο είναι α. προκαρυωτικόσ οργανιςμόσ. β. μονοκφτταροσ ευκαρυωτικόσ μικροοργανιςμόσ. γ. πακογόνοσ ιόσ. δ. μονόκλωνο DNA. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 10

11 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.126. δ. χρθςιμοποιεί ξζνα υλικά για τροωι. Ο πολλαπλαςιαςμόσ των ιϊν γίνεται 1.2.1.135. α. μόλισ αυτοί εγκαταλείψουν το κφτταρο ςτο οποίο Τα πρωτόηωα παραςιτοφν. α. είναι μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. β. ςτο εςωτερικό του κυττάρου ξενιςτι. β. ζχουν κυτταρικό τοίχωμα. γ. πριν αυτοί ειςβάλουν ςτο κφτταρο ξενιςτι. γ. δεν ζχουν πυρινα. δ. όταν ζχουν αποκθκεφςει τα απαραίτθτα για το δ. ςχθματίηουν εκβλαςτιματα. ςκοπό αυτό νουκλεοτίδια από το εξωτερικό 1.2.1.136. περιβάλλον. Ζνασ ερευνθτισ μελετά τισ καλλιζργειεσ τεςςάρων 1.2.1.127. μικροοργανιςμϊν ( Α, Β,Γ και Δ). Ο Α ζχει ωσ γενετικό Στουσ ευκαρυωτικοφσ οργανιςμοφσ ανικουν υλικό RNA, ο B διακζτει πλαςμίδια, ο Γ παράγει α. τα βακτιρια και οι ιοί. εκβλαςτιματα και ο Δ κινείται ςχθματίηοντασ β. οι μφκθτεσ και τα πρωτόηωα. ψευδοπόδια. Ροιοσ μικροοργανιςμόσ είναι βακτιριο γ. τα πρωτόηωα και οι ιοί.,ποιοσ μφκθτασ,ποιοσ πρωτόηωο και ποιοσ ιόσ ; δ. τα βακτιρια και τα πρωτόηωα. 1.2.1.137. 1.2.1.128. Γιατί οι ιοί χαρακτθρίηονται ωσ υποχρεωτικά Βαςικό χαρακτθριςτικό των είναι ότι ενδοκυτταρικά παράςιτα ; λειτουργοφν ωσ υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά 1.2.1.138. παράςιτα. Ρροκαρυωτικοί μικροοργανιςμοί είναι 1.2.1.129. α. οι μφκθτεσ. Τα βακτιρια διακζτουν β. οι ιοί. α. πυρινα. γ. τα πρωτόηωα. β. ριβοςϊματα. δ. τα βακτιρια. γ. μιτοχόνδρια. 1.2.1.139. δ. χλωροπλάςτεσ. Τα πρωτόηωα 1.2.1.130. α. δεν ζχουν πυρινα. Στουσ ευκαρυωτικοφσ οργανιςμοφσ β. είναι μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. ανικουν γ. είναι πολυκφτταρα παράςιτα. α. τα βακτιρια και τα πρωτόηωα. δ. είναι αυτότροωοι οργανιςμοί. β. τα πρωτόηωα και οι ιοί. 1.2.1.140. γ. οι μφκθτεσ και οι ιοί. Θ ελονοςία οωείλεται ςε δ. τα πρωτόηωα και οι μφκθτεσ. α. βακτιριο. β. ιό. 1.2.1.131. γ. μφκθτα. δ. πρωτόηωο. Τα ενδοςπόρια ςχθματίηονται από 1.2.1.141. α. ωυτά. Τα πρωτόηωα είναι β. πρωτόηωα. α. οι πρϊτοι οργανιςμοί των τροωικϊν αλυςίδων. γ. βακτιρια. β. προκαρυωτικοί οργανιςμοί με ελικοειδζσ ςχιμα. δ. ιοφσ. γ. μονοκφτταροι ευκαρυωτικοί οργανιςμοί. 1.2.1.132. δ. πρόδρομεσ μορωζσ πακογόνων ιϊν. Να χαρακτθρίςετε τθν παρακάτω πρόταςθ ωσ ςωςτι 1.2.1.142. ι λάκοσ : Οι μικροοργανιςμοί οι οποίοι, προκειμζνου να Οι μφκθτεσ είναι μικροοργανιςμοί που περιβάλλονται επιβιϊςουν και να αναπαραχκοφν, περνοφν μζροσ ι από ζλυτρο. ολόκλθρθ τθ ηωι τουσ ςτο εςωτερικό κάποιου 1.2.1.133. πολυκφτταρου οργανιςμοφ, ονομάηονται Ρροκαρυωτικοί οργανιςμοί είναι και ο οργανιςμόσ που τουσ ωιλοξενεί α. τα βακτιρια.. β. τα πρωτόηωα και τα βακτιρια. 1.2.1.143. γ. οι μφκθτεσ. Τα νοςιματα που προκαλοφνται ςτον άνκρωπο από δ. τα βακτιρια και οι ιοί. πακογόνουσ μφκθτεσ ονομάηονται. Τα 1.2.1.134. αποτελοφν μια ειδικι κατθγορία Ξενιςτισ ονομάηεται ο οργανιςμόσ που μυκιτων που προςβάλλουν το δζρμα, ιδιαίτερα το α. ωιλοξενεί κάποιο παράςιτο. τριχωτό μζροσ τθσ κεωαλισ. β. ζχει παράξενο τρόπο πολλαπλαςιαςμοφ. γ. ηει ςε ξζνο περιβάλλον, παρά τισ ςυνικειζσ του. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 11

12 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.1.144. Θ ελονοςία προκαλείται από α. το πλαςμϊδιο. β. το Vibrio cholerae. γ. το τοξόπλαςμα. δ. δερματόωυτα. 1.2.1.145. Ενδοςπόρια ςχθματίηουν α. οι μφκθτεσ. β. τα βακτιρια. γ. οι ιοί. δ. τα πρωτόηωα. 1.2.1.146. Το βακτιριο Escherichia coli ανικει ςτουσ δυνθτικά πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ. Ροιοσ είναι ο ωυςιολογικόσ ρόλοσ του και κάτω από ποιεσ ςυνκικεσ γίνεται πακογόνοσ; 1.2.1.147. Τα ενδοςπόρια ςχθματίηονται από α. ωυτά. β. βακτιρια. γ. πρωτόηωα. δ. ιοφσ. 1.2.1.148. Από νθματοειδείσ δομζσ (υωζσ) αποτελοφνται α. τα βακτιρια. β. τα πρωτόηωα. γ. οι μφκθτεσ. δ. οι ιοί. 1.2.1.149. Τα ςπειρφλλια είναι μορωι: α. ιϊν. β. μυκιτων. γ. πρωτοηϊων. δ. βακτθρίων. 1.2.1.150. Ροια είναι θ δομι των ιϊν; 1.2.1.151. Τι εξαςωαλίηουν οι ιοί από τον ξενιςτι τουσ; 1.2.1.152. Το τρυπανόςωμα προκαλεί α. ελονοςία β. αςκζνεια του φπνου γ. δυςεντερία δ. πνευμονία. 1.2.1.153. Να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ τα γράμματα τθσ Στιλθσ Ι και, δίπλα ςε κάκε γράμμα, ζναν από τουσ αρικμοφσ τθσ Στιλθσ ΙΙ, ϊςτε να προκφπτει θ ςωςτι αντιςτοίχιςθ. (Ζνα ςτοιχείο τθσ Στιλθσ ΙΙ περιςςεφει) Στιλθ Ι α. ελονοςία β. χολζρα γ. καντιντίαςθ δ. ςφωιλθ ε. αμοιβαδοειδισ δυςεντερία. Στιλθ ΙΙ 1.Vibrio cholerae 2. τοξόπλαςμα 3. πλαςμϊδιο 4. ιςτολυτικι αμοιβάδα 5. Treponema pallidum 6. Candida albicans. 1.2.1.154. Τι είναι τα ενδοςπόρια και πότε δθμιουργοφνται ; 1.2.1.155. Το τοξόπλαςμα είναι : α. βακτιριο β. ιόσ γ. μφκθτασ δ. πρωτόηωο. 1.2.1.156. Το πρωτόηωο που προκαλεί τθν αςκζνεια του φπνου είναι α. το πλαςμϊδιο. β. το τοξόπλαςμα. γ. το τρυπανόςωμα. δ. θ αμοιβάδα. 1.2.1.157. Θ αςκζνεια χολζρα οωείλεται ςε... α. βακτιριο. β. ιό. γ. μφκθτα. δ. πρωτόηωο. 1.2.1.158. Οι ιοί ζχουν τθν ικανότθτα να πολλαπλαςιάηονται α. ςτισ τροωζσ. β. μόνο ζξω από τα κφτταρα του ξενιςτι. γ. μόνο μζςα ςτα κφτταρα του ξενιςτι. δ. ςτθν ατμόςωαιρα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 12

13 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.2.Μετάδοςη και αντιμετώπιςη των παθογόνων μικροοργανιςμών I. Μετάδοςθ πακογόνων μικροοργανιςμϊν Α I. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Σασ δίνονται παρακάτω οι οριςμοί χριςιμων εννοιϊν που αφοροφν τθν μετάδοςθ, τον πολλαπλαςιαςμό και τον τρόπο που οι πακογόνοι μικροοργανιςμοί προςβάλλουν τθν υγεία μασ.εςείσ μπροςτά από κάκε οριςμό να γράψετε ( ςτα κενά που ςασ δίνονται) τθν ςωςτι ζννοια. 1.2.2.1. : Θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςτον οργανιςμό του ανκρϊπου. 1.2.2.2. : Θ εγκατάςταςθ και ο πολλαπλαςιαςμόσ ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςτον οργανιςμό του ανκρϊπου. 1.2.2.3. : Οι αςκζνειεσ που προκαλοφνται από πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ. 1.2.2.4. : Ρροχποκζςεισ που πρζπει να ικανοποιεί μία αςκζνεια για να κεωρθκεί λοιμϊδθσ. 1.2.2.5. : Ουςίεσ που παράγουν τα μικρόβια, οι οποίεσ προκαλοφν προβλιματα ςτθν υγεία μασ. 1.2.2.6. : Είδοσ τοξινϊν που βρίςκονται ςτο κυτταρικό τοίχωμα οριςμζνων πακογόνων βακτθρίων και είναι υπεφκυνεσ για ςυμπτϊματα όπωσ ο πυρετόσ, θ πτϊςθ τθσ πίεςθσ του αίματοσ κ.ά. 1.2.2.7. : Είδοσ τοξινϊν που εκκρίνονται από τα πακογόνα βακτιρια και με τθν κυκλοωορία του αίματοσ διαςπείρονται ςτο εςωτερικό του ανκρϊπινου οργανιςμοφ και προςβάλλουν, ανάλογα με τθ ωφςθ τουσ, ςυγκεκριμζνα όργανα. Β I. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.2.2.8.Σασ δίνονται 2 κείμενα. Το πρώτο κείμενο αφορά τα κριτιρια του Κοχ, ενϊ το δεφτερο αφορά τον τρόπο που μπορεί ζνασ πακογόνοσ μικροοργανιςμόσ να ειςζλκει ςτο ανκρϊπινο ςϊμα. Εςείσ να ςυμπλθρϊςετε τα κενά ςτα κείμενα, ϊςτε να προκφπτει το ςωςτό νόθμα τουσ. Κείμενο-1 : Ο. Κοχ, μελετϊντασ το 1882 τον τρόπο μετάδοςθσ τθσ -, διατφπωςε τισ προχποκζςεισ αυτζσ που ονομάςτθκαν «κριτιρια του Κοχ». Σφμωωνα με τα κριτιρια αυτά, μια αςκζνεια οωείλεται ςε ζναν μικροοργανιςμό, όταν ο μικροοργανιςμόσ αυτόσ: Ανιχνεφεται ςτουσ ιςτοφσ ι ςτα υγρά του ι ςτον οργανιςμό ατόμων που πζκαναν από αυτι τθν. Μπορεί να και να ςτο εργαςτιριο. Μπορεί να προκαλζςει τθν ίδια ςε πειραματόηωα αλλά και να εκ νζου από αυτά. Κείμενο-2 : Οι πακογόνοι μικροοργανιςμοί μεταδίδονται ςτον άνκρωπο με τθν και το, με τθν επαωι με μολυςμζνα, με τα ςταγονίδια του αςκενοφσ ατόμου, με τθν επαωι με μολυςμζνα άτομα, κακϊσ και με τθν επαωι με αντικείμενα που ζχουν χρθςιμοποιθκεί από μολυςμζνο άτομο. Συνικωσ ειςζρχονται ςτον οργανιςμό από κάποια αςυνζχεια του ι από τουσ που υπάρχουν ςε κοιλότθτεσ του οργανιςμοφ όπωσ το, το, ο. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 13

14 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Γ I. Άςκθςθ με εικόνα 1.2.2.9.Σασ δίνεται μία εικόνα που ςασ δείχνει τον τρόπο μετάδοςθσ μίασ λοιμϊδουσ νόςου. Και με τθν βοικεια τθσ εικόνασ κακϊσ και των κειμζνων τθσ προθγοφμενθσ ςελίδασ να απαντιςετε ςτισ ερωτήςεισ που ακολουκοφν. Ερωτιςεισ : α. Ροιοσ είναι ο πακογόνοσ μικροοργανιςμόσ που προκαλεί τθν αςκζνεια ; β. Ροια είναι τα κφτταρα ξενιςτζσ του μικροβίου που δρα ωσ παράςιτο; γ. Ροια αςκζνεια είναι ςτο ςυγκεκριμζνο παράδειγμα το λοιμϊδεσ νόςθμα ; δ. Σε ποιον ιςτό ι ςε ποιο υγρό του αςκενοφσ μπορεί να ανιχνευκεί ο μικροοργανιςμόσ που προκαλεί τθν αςκζνεια. ε. Μζςω ποιου τρόπο μεταδίδεται ο ςυγκεκριμζνοσ πακογόνοσ μικροοργανιςμόσ ςτον άνκρωπο και πωσ ειςζρχεται ςτο εςωτερικό του ανκρϊπου ; Εικόνα άςκθςθσ Γ Ι. II. Ρρόλθψθ μετάδοςθσ πακογόνων μικροοργανιςμϊν. Αντιβιοτικά. Α II. Άςκθςθ αντιςτοίχιςθσ. 1.2.2.10.Σασ δίνονται παρακάτω ενζργειεσ που πρζπει να γίνουν, ϊςτε να αποφευχκεί θ μόλυνςθ από πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ. Σασ δίνονται παρακάτω τρεισ πακογόνοι μικροοργανιςμοί, ο κακζνασ από αυτοφσ ζχει τισ ιδιαιτερότθτεσ του όςον αφορά τθν δομι του, τον τρόπο που πολλαπλαςιάηεται, τον τρόπο που προςβάλλει το ανκρϊπινο ςϊμα. Εςείσ να ςυμπλθρϊςετε τα κενά κελιά ςτον πίνακα που ςασ δίνεται με τθν λζξη τθσ παρζνκεςθσ,ϊςτε να προκφπτουν οι ςωςτζσ ενζργειεσ που πρζπει να γίνουν για να αποφευχκεί θ μόλυνςθ από τον ςυγκεκριμζνο πακογόνο μικροοργανιςμό. Ρακογόνοι μικροοργανιςμοί : 1. Ρακογόνο πρωτόηωο (αμοιβάδα) που προςβάλλει τον άνκρωπο μζςω μολυςμζνων τροωϊν ι μζςω μολυςμζνου νεροφ. 2. Ιόσ τθσ γρίπθσ( Ιοσ-Α) που μεταδίδεται ςτον άνκρωπο μζςω των ςταγονιδίων του βιχα αςκενοφσ ατόμου ι με ζμμεςθ επαωι χριςθ αντικειμζνων που προθγουμζνωσ ζχουν χρθςιμοποιθκεί από μολυςμζνο άτομο-. 3. Ο ιόσ ( Ιόσ ΘΙV) που προκαλεί το ΑΙDS,το οποίο είναι αωροδίςιο νόςθμα. Ρίνακασ : Α. Τακτικό πλφςιμο δζρματοσ, μαλλιϊν και ιδιαίτερα χεριϊν. Β. Καλι πλφςθ τροωίμων,όπωσ τα λαχανικά Γ. Ραςτερίωςθ γάλακτοσ ςτουσ 62 Ο C, για μιςι ϊρα. Δ. Θ χριςθ προωυλακτικοφ κατά τθ ςεξουαλικι επαωι. Ε. Τακτικι χλωρίωςθ νεροφ Β II. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.2.2.11. Τα αντιβιοτικά παράγονται από : α. βακτιρια, πρωτόηωα, ιοφσ. β. βακτιρια, μφκθτεσ, ιοφσ γ. πρωτόηωα και ιοφσ δ. βακτιρια, μφκθτεσ, ωυτά. 1.2.2.12. Το πρϊτο αντιβιοτικό παράχκθκε α. Από βακτιρια του γζνουσ Penicillium β. Από μφκθτεσ του γζνουσ Penicillium. γ. Από ωυτά του γζνουσ Penicillium. δ. Από πρωτόηωα του γζνουσ Penicillium. 1.2.2.13. Με ποιον μθχανιςμό δρά θ πενικιλλίνθ : α. Ραρεμποδίηει τθ ςφνκεςθ του κυτταρικοφ τοιχϊματοσ των μικροοργανιςμϊν. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 14

15 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β. Αναςτζλλει κάποια αντίδραςθ του μεταβολιςμοφ των μικροοργανιςμϊν. γ. Ραρεμβαίνει ςτισ λειτουργίεσ αντιγραωισ, μεταγραωισ και μετάωραςθσ του γενετικοφ υλικοφ των μικροοργανιςμϊν. δ. Ρροκαλεί διαταραχζσ ςτθ λειτουργία τθσ πλαςματικισ μεμβράνθσ. 1.2.2.14. Με ποιον μθχανιςμό μπορεί ζνα αντιβιοτικό να αντιμετωπίςει τθν λοίμωξθ από ιό : α. Ραρεμβαίνοντασ ςτισ λειτουργίεσ αντιγραωισ, μεταγραωισ και μετάωραςθσ του γενετικοφ υλικοφ του ιοφ. β. Αναςτζλλει κάποια αντίδραςθ του μεταβολιςμοφ του ιοφ γ. Και το α και το β. δ. Τα αντιβιοτικά δεν μποροφν να αντιμετωπίςουν λοίμωξθ που οωείλεται ςε ιό. Γ II. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ ι λανκαςμζνεσ 1.2.2.15.Σιμερα θ αντιμετϊπιςθ των βακτθριακϊν λοιμϊξεων ςτθρίηεται ςε μεγάλο βακμό ςτα αντιβιοτικά. 1.2.2.16. Τα αντιβιοτικά δεν μποροφν να παραχκοφν από βακτιρια και μφκθτεσ. 1.2.2.17. Το πρϊτο αντιβιοτικό, θ πενικιλίνθ, ανακαλφωκθκε τυχαία. 1.2.2.18. Τα αντιβιοτικά δρουν αναςτζλλοντασ ι παρεμποδίηοντασ κάποια ειδικι βιοχθμικι αντίδραςθ του μικροοργανιςμοφ. 1.2.2.19. Τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά, με τθν ζννοια ότι κάκε αντιβιοτικό παρεμποδίηει τθν ανάπτυξθ ενόσ είδουσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ, με ςυγκεκριμζνο μθχανιςμό. 1.2.2.20. Τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά, με τθν ζννοια ότι βλάπτουν μόνο τουσ μικροοργανιςμοφσ και όχι τα κφτταρα του ανκρϊπου. 1.2.2.21. Επειδι τα αντιβιοτικά, γενικά, δρουν αναςτζλλοντασ τθν παραγωγι ουςιϊν ςτα βακτιρια, ςτουσ μφκθτεσ και ςτα πρωτόηωα, δεν είναι αποτελεςματικά ζναντι των ιϊν, κακϊσ αυτοί ανακαλφωκθκαν πρόςωατα και οι ερευνθτζσ δεν μπόρεςαν ακόμθ να παράγουν αντιβιοτικά που κα αναςτείλουν τον πολλαπλαςιαςμό τουσ. 1.2.2.22. Επειδι τα αντιβιοτικά, γενικά, δρουν αναςτζλλοντασ τθν παραγωγι ουςιϊν ςτα βακτιρια, ςτουσ μφκθτεσ και ςτα πρωτόηωα, δεν είναι αποτελεςματικά ζναντι των ιϊν, κακϊσ αυτοί δε διακζτουν δικό τουσ μεταβολικό μθχανιςμό, αωοφ αποτελοφν υποχρεωτικά κυτταρικά παράςιτα. 1.2.2.23. Θ αλόγιςτθ χριςθ των αντιβιοτικϊν ζχει ωσ αποτζλεςμα τθ δθμιουργία ςτελεχϊν βακτθρίων που είναι ανκεκτικά ςε αυτά. IΙΙ-Σεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα A IΙΙ. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό λάκοσ 1.2.2.24.Να ελζγξετε τθν ορκότθτα των παρακάτω προτάςεων. α. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα μεταδίδονται μόνο με τθ ςεξουαλικι επαωι και είναι ευρζωσ διαδεδομζνα ςε όλεσ τισ χϊρεσ του κόςμου αποτελϊντασ ζνα ςθμαντικό πρόβλθμα υγείασ. β. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα είναι, αυτά που μεταδίδονται κατά κφριο λόγο με τθ ςεξουαλικι επαωι. Εκτόσ από τθ ςεξουαλικι επαωι, τα περιςςότερα από αυτά μποροφν να μεταδοκοφν μζςω του αίματοσ ι των παραγϊγων του (π.χ. ςε περιπτϊςεισ μετάγγιςθσ ι χριςθσ μολυςμζνθσ ςφριγγασ), κακϊσ και από τθ μολυςμζνθ μθτζρα ςτο ζμβρυο. γ. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα προκαλοφν ςτειρότθτα, νοςθρότθτα ακόμθ και κνθςιμότθτα, γι αυτό εξάλλου αποτελοφν ζνα ςθμαντικό πρόβλθμα υγείασ. δ. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα προκαλοφν μόνο ςτειρότθτα, κακϊσ αωοροφν τθν ςεξουαλικι επαωι. Β ΙΙΙ. Ερϊτθςθ επιλογισ 1.2.2.25.Στο παρακάτω κείμενο που ςασ δίνεται να επιλζξετε ζναν από τουσ δφο όρουσ τισ παρζνκεςθσ, ζτςι ϊςτε να αποδίδεται ςωςτά το νόθμα του κειμζνου. Κείμενο : Κάκε χρόνο ςε όλο τον κόςμο αναωζρονται περίπου 250 ( χιλιάδεσ/εκατομμφρια) περιςτατικά ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενων νοςθμάτων. Ζχει υπολογιςτεί ότι το 1/3 από αυτά αωορά (εφιβουσ/νεογνά). Εκτόσ από τθ (ςεξουαλικι/ζμμεςθ) επαωι, τα περιςςότερα από αυτά μποροφν να μεταδοκοφν μζςω του (αίματοσ/ναρκωτικϊν) ι των παραγϊγων (του/τουσ) όπωσ ςε περιπτϊςεισ μετάγγιςθσ ι χριςθσ μολυςμζνθσ ςφριγγασ, κακϊσ και από τθ μολυςμζνθ μθτζρα ςτο (ζμβρυο/ ενιλικο τζκνο). ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 15

16 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Γ ΙΙΙ. Ερϊτθςθ αντιςτοίχιςθσ. 1.2.2.26.Να αντιςτοιχίςετε τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα τθσ ςτήλησ-ι με το είδοσ ( βακτιριο, πρωτόηωο, μφκθτασ, ιόσ) του μικροοργανιςμοφ τθσ ςτήλησ-ιι που το προκαλεί. Στιλθ-Ι 1. Σφωιλθ 2.Γονοκοκκικι ουρθκρίτιδα (ι γονόρροια) 3. Θ λοίμωξθ από τριχομονάδα. 4. Το AIDS. 5. Θ λοίμωξθ από χλαμφδια. 6. Ο απλόσ ζρπθτασ. 7. Θ λοίμωξθ από κάντιντα. 8. Θ λοίμωξθ από ιοφσ των ανκρϊπινων κθλωμάτων. 9. H θπατίτιδα Β και C Στιλθ-ΙΙ α. Βακτιριο β. Ιόσ γ. Μφκθτασ δ. Ρρωτόηωο Δ. Επαναλθπτικά κζματα ςτθν μετάδοςθ και πρόλθψθ λοιμϊξεων από πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ 1.2.2.27. Δίνονται 2 εικόνεσ ( εικόνα-α και εικόνα-β ) που δείχνουν τον τρόπο μετάδοςθσ δφο λοιμωδϊν νοςθμάτων. Δηθόλα-Α Δηθόλα-B α. Με βάςθ τισ εικόνεσ( Α και Β) που ςασ δίνονται να απαντιςετε ςτισ παρακάτω ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ που ακολουκοφν : α ι. Ροιο λοιμϊδεσ νόςθμα αωορά θ εικόνα-α και ποιο θ εικόνα-β Α. αμοιβαδοειδισ δυςεντερία και ελονοςία αντίςτοιχα. Β. ελονοςία και αμοιβαδοειδισ δυςεντερία αντίςτοιχα Γ. και ςτισ δφο εικόνεσ θπατίτιδα Β και C Δ. πλαςμϊδιο και αμοιβάδα αντίςτοιχα α ιι. Ροια προχπόκεςθ ( ωσ μζροσ των κριτθρίων του Κοχ ) είναι ςωςτι για τθν εικόνα-α και ποιο για τθν εικόνα-β Α. Το πλαςμϊδιο ανιχνεφεται ςτο αίμα και ςτο ιπαρ ατόμου που πάςχει απο δυςεντερία και θ αμοιβάδα ανιχνεφεται ςτο ιπαρ και ςτο πεπτικό ςφςτθμα του αςκενοφσ που πάςχει από ελονοςία. Β. Το πλαςμϊδιο ανιχνεφεται ςτο πεπτικό ςφςτθμα ατόμου που πάςχει από δυςεντερία και θ αμοιβάδα ανιχνεφεται ςτο ιπαρ και ςτο αίμα του αςκενοφσ που πάςχει από ελονοςία. Γ. Το πλαςμϊδιο ανιχνεφεται ςτο αίμα και ςτο ιπαρ ατόμου που πάςχει από ελονοςία και θ αμοιβάδα ανιχνεφεται ςτο ιπαρ και ςτο πεπτικό ςφςτθμα του αςκενοφσ που πάςχει από δυςεντερία. Δ. Το πλαςμϊδιο και θ αμοιβάδα ανιχνεφονται ςτο ιπαρ και ςτο αίμα, ατόμου που πάςχει μόνο από ελονοςία. 1.2.2.28. Σε ζνα νοςοκομείο αωροδιςίων νοςθμάτων διακομίςτθκαν τζςςερισ αςκενείσ ( αςκενισ-α, αςκενισ-β, αςκενισ-γ και αςκενισ-δ. Από τουσ ιςτοφσ των τεςςάρων αςκενϊν απομονϊκθκαν οι μικροοργανιςμοί οι οποίοι προκαλοφν τθν αςκζνεια τουσ. Οι μικροοργανιςμοί που απομονϊκθκαν από τουσ αςκενείσ Α, Β, Γ μποροφν να αντιμετωπιςτοφν με αντιβιοτικό ςε αντίκεςθ με τον μικροοργανιςμό του αςκενοφσ Δ. Ο μικροοργανιςμόσ που μόλυνε τον αςκενι Β μπορεί να αντιμετωπιςτεί με το αντιβιοτικό πενικιλίνθ και δεν διακζτει οργανωμζνο πυρινα Ο μικροοργανιςμόσ που μόλυνε τον αςκενι Γ διακζτει πυρινα και αποτελείτε από υωζσ. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα που πάςχουν οι αςκενείσ είναι : θ θπατίτιδα Β, θ ςφφιλθ, θ λοίμωξθ από τριχομονάδα και θ λοίμωξθ απο κάντιντα Να βρείτε ποιο νόςθμα εμωανίηει ο κάκε αςκενισ. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 1.2.2.29. Θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςτον οργανιςμοφ ονομάηεται: α)μόλυνςθ β)λοίμωξθ γ)κωςθ δ)κανζνα από τα παραπάνω 1.2.2.30. Λοίμωξθ ονομάηουμε: α)τθν είςοδο ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςτον άνκρωπο; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 16

17 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β)τθν εγκατάςταςθ και πολλαπλαςιαςμό ενόσ γ)αναςτζλλουν μια ειδικι Βιοχθμικι αντίδραςθ του πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςτον άνκρωπο. μικροοργανιςμοφ που είναι απαραίτθτθ για τον γ)τθν είςοδο και εγκατάςταςθ βακτθριδίων και ιϊν μεταβολιςμό του. ςτον άνκρωπο. δ) Αδρανοποιοφν ζνηυμα απαραίτθτα για δ)τθν αςκζνεια που προκαλείται από βακτιρια και ζκωραςθ του γενετικοφ υλικοφ των ιοφσ. μικροοργανιςμϊν. 1.2.2.31. Θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου 1.2.2.38. Ροιοσ είναι ο τρόποσ δράςθσ τθσ μικροοργανιςμοφ ςτον άνκρωπο ςυνικωσ γίνεται: Ρενικιλίνθσ : α)από μια αςυνζχεια του δζρματοσ Α) Ραρεμπόδιςθ τθσ ςφνκεςθσ του κυτταρικοφ β)από τουσ βλεννογόνουσ που υπάρχουν ςτισ τοιχϊματοσ διάωορεσ κοιλότθτεσ του οργανιςμοφ Β) Ρροκαλεί διαταραχζσ ςτθν λειτουργία τθσ γ)το (α) & (β) πλαςματικισ μεμβράνθσ δ) Κανζνα από τα παραπάνω Γ) Αναςτζλλουν μία αντίδραςθ του μεταβολιςμοφ των 1.2.2.32. Οι ενδοτοξίνεσ οριςμζνων βακτθριδίων μικροοργανιςμϊν. εντοπίηονται: 1.2.2.39. Για πιο λόγο δεν πρζπει να γίνεται α)στο κυτταρόπλαςμα αλόγιςτθ χριςθ αντιβιοτικϊν : β) Στθν κυτταρικι μεμβράνθ Α) Για οικονομικοφσ λόγουσ γ) Στο κυτταρικό τοίχωμα Β) Γιατί θ ςυχνι χριςθ τουσ προκαλεί παρενζργειεσ δ) Στο (α) & (β) Γ) Γιατί θ ςυχνι χριςθ τουσ δθμιουργεί ςτελζχθ 1.2.2.33. Οι εξωτοξίνεσ: βακτθρίων ανκεκτικά ςτα αντιβιοτικά α)ρροκαλοφν πυρετό και πτϊςθ του αίματοσ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ : β)εντοπίηονται ςτο κυτταρικό τοίχωμα των 1.2.2.40. (Σ) ι (Λ): Το πρϊτο αντιβιοτικό, θ πενικιλίνθ βακτθριδίων ανακαλφωκθκε τυχαία από τον Αλ. Φλζμινγκ το 1929. γ)ανάλογα με τθν ωφςθ τουσ προςβάλουν 1.2.2.41. Σ) ι (Λ): Τα αντιβιοτικά μποροφν να ςυγκεκριμζνα όργανα χρθςιμοποιθκοφν για λοιμϊξεισ που προκαλοφνται δ)διαςπείρονται ςτο εςωτερικό του ανκρϊπινου από οποιονδιποτε πακογόνο μικροοργανιςμό. οργανιςμοφ μζςω τθσ κυκλοωορίασ του αίματοσ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ-ΣΥΜΡΛΘΩΣΘΣ ΚΕΝΩΝ ε)το (α) & (γ) 1.2.2.42. Ορίςτε τισ ζννοιεσ : μόλυνςθ, λοίμωξθ, ςτ)το (γ) & (δ) λοιμϊδεσ νόςθμα,κριτιρια του Κοχ, ενδοτοξίνεσ, 1.2.2.34. Τα αντιβιοτικά είναι ουςίεσ με εξωτοξίνεσ, αντιβιοτικό. αντιμικροβιακι δράςθ που παράγονται: Απάντθςθ : Θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου α) Από όλα τα μικρόβια μικροοργανιςμοφ ονομάηεται. β)βακτιρια, μφκθτεσ, ιοφσ Ο πολλαπλαςιαςμόσ και θ εγκατάςταςθ ενόσ γ)βακτιρια, μφκθτεσ, πρωτόηωα πακογόνου μικροοργανιςμοφ ονομάηεται δ)βακτιρια, μφκθτεσ, ωυτά. 1.2.2.35. Τα αντιβιοτικά δεν είναι δραςτικά: Θ αςκζνεια που προκαλείται από πακογόνο α)ζναντι των βακτθριδίων μικροοργανιςμό ονομάηεται. β)ζναντι των ιϊν Τα του είναι οι προχποκζςεισ γ)ζναντι των πρωτόηωων που πρζπει να ικανοποιεί μία αςκζνεια για να δ)ζναντι των μυκιτων κεωρθκεί. 1.2.2.36. Τα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα Οι βρίςκονται ςτο κυτταρικό τοίχωμα μεταδίδονται ςτον άνκρωπο: των, ενϊ οι εκκρίνονται α)μζςω τθσ ςεξουαλικισ επαωισ από τα πακογόνα και με τθν β)μζςω του αίματοσ και παραγϊγων του κυκλοωορία του αίματοσ διαςπείρονται ςτο γ)από τθν μθτζρα ςτο ζμβρυο εςωτερικό του ανκρϊπου. δ)με όλα τα παραπάνω 1.2.2.43. Τι εννοοφμε όταν λζμε ότι τα αντιβιοτικά 1.2.2.37. Πταν λζμε ότι τα αντιβιοτικά δρουν δρουν επιλεκτικά ; επιλεκτικά εννοοφμε: Απάντθςθ : Τα αντιβιοτικά μποροφν να α)πτι δρουν εναντίων πακογόνων μικροοργανιςμϊν παρεμποδίςουν τουσ μθχανιςμοφσ, όπωσ τα βακτιρια, αλλά δεν αντιμετωπίηουν όλουσ και του τουσ πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ ςτο ςφνολο γενετικοφ υλικοφ των κακϊσ και τον τουσ. των κυττάρων των β)καταςτρζωουν μόνο τουσ μικροοργανιςμοφσ και, όχι όμωσ και των όχι τα ανκρϊπινα κφτταρα. κυττάρων. Ζτςι τα δεν μποροφν να ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 17

18 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ παρεμποδίςουν τον των, αςκενειϊν που οωείλονται ςε πακογόνουσ αωοφ αποτελοφν υποχρεωτικά μικροοργανιςμοφσ;. 1.2.2.53. Θ αςκζνεια θπατίτιδα Β ( Αντιγραφισ, αντιβιοτικά,ανκρωπίνων οωείλεται ςε..,ενδοκυτταρικά,ιϊν, μεταγραφισ, μετάφραςθσ, α. πρωτόηωο. β. βακτιριο. μεταβολιςμόσ, μικροοργανιςμϊν,παράςιτα, γ. ιό. δ. μφκθτα. πολλαπλαςιαςμο ) 1.2.2.54. Τα αντιβιοτικά δεν είναι 1.2.2.44. Ρου οδθγεί θ αλόγιςτθ χριςθ αποτελεςματικά ζναντι των αντιβιοτικϊν; α. βακτθρίων. β. πρωτοηϊων. Γιατί οι φαρμακοβιομθχανίεσ προςανατολίηονται γ. ιϊν. δ. μυκιτων. ςτθν δθμιουργία νζων αντιβιοτικϊν; 1.2.2.55. Με ποιουσ τρόπουσ μεταδίδονται οι Απάντθςθ: Θ αλόγιςτθ χριςθ αντιβιοτικϊν οδθγεί πακογόνοι μικροοργανιςμοί ςτον άνκρωπο; ςτθν δθμιουργία ανκεκτικϊν ςτελεχϊν βακτθριδίων 1.2.2.56. Ροιεσ είναι οι πφλεσ ειςόδου των ςτα αντιβιοτικά. Κάποια βακτθριακά κφτταρα ζχουν πακογόνων μικροοργανιςμϊν ςτο ανκρϊπινο ςϊμα; ςτο γενετικό τουσ υλικό πλθροωορίεσ για τθν 1.2.2.57. Σε ποιεσ κατθγορίεσ διακρίνονται οι τοξίνεσ αντιμετϊπιςθ αντιβιοτικϊν. Θ ςυχνι χριςθ και πϊσ απειλοφν τθν υγεία του αςκενοφσ; αντιβιοτικϊν προκαλεί τθν εξόντωςθ των 1.2.2.58. Ροιεσ προχποκζςεισ πρζπει να ικανοποιεί βακτθριακϊν κυττάρων που δεν ζχουν ςτο γενετικό μια αςκζνεια για να κεωρθκεί λοιμϊδθσ; τουσ υλικό πλθροωορίεσ για τθν αντιμετϊπιςθ των 1.2.2.59. Για τθν αντιμετϊπιςθ πακογόνου αντιβιοτικϊν και τθν επιβίωςθ μόνο των βακτθριακϊν βακτθρίου χορθγείται ςτον αςκενι αντιβιοτικό. Με κυττάρων ζχουν αυτι τθν πλθροωορία. Στθν ςυνζχεια ποιουσ μθχανιςμοφσ δρουν τα αντιβιοτικά; ζχουμε πολλαπλαςιαςμό αυτϊν των βακτθριακϊν 1.2.2.60. Θ πενικιλίνθ παράγεται από κυττάρων με τελικό αποτζλεςμα (λόγω ωυςικισ α. βακτιριο β. μφκθτα επιλογισ) να υπάρχουν μόνο τα βακτθριακά κφτταρα γ. πρωτόηωο δ. ιό που είναι ανκεκτικά ςτα αντιβιοτικά. Επομζνωσ είναι 1.2.2.61.Μόλυνςθ ονομάηεται.: απαραίτθτο να βρίςκονται νζα αντιβιοτικά ικανά να α. θ παραγωγι ουςιϊν από πακογόνουσ αντιμετωπίςουν τουσ πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ. μικροοργανιςμοφσ. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ β. θ εγκατάςταςθ και ο πολλαπλαςιαςμόσ ενόσ 1.2.2.45.Να αναωζρετε τουσ μθχανιςμοφσ δράςθσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςε ζναν οργανιςμό. των αντιβιοτικϊν. γ. θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ ςε 1.2.2.46. Θ ςφωιλθ οωείλεται ςε: ζναν οργανιςμό. α. βακτιρια β. πρωτόηωα δ. θ εκδιλωςθ των ςυμπτωμάτων μίασ αςκζνειασ. γ. μφκθτεσ δ. ιοφσ. 1.2.2.62. Αςκζνεια βακτθριακισ 1.2.2.47. Τα λοιμϊδθ νοςιματα οωείλονται: αιτιολογίασ είναι α. ςτθν υπεριϊδθ ακτινοβολία α. το κοινό κρυολόγθμα β. ςε ακραίεσ τιμζσ κερμοκραςίασ β. θ θπατίτιδα γ. ςε πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ γ. θ πολιομυελίτιδα δ. ςτθ ρφπανςθ τθσ ατμόςωαιρασ. δ. θ γονόρροια 1.2.2.48. Με ποιουσ τρόπουσ μπορεί να μεταδοκεί θ 1.2.2.63. Ροια είναι τα «κριτιρια του Κοχ»; θπατίτιδα C; 1.2.2.64. Θ εγκατάςταςθ και ο 1.2.2.49. Από ποιουσ μικροοργανιςμοφσ παράγονται πολλαπλαςιαςμόσ ενόσ πακογόνου και με ποιουσ μικροοργανιςμοφ ςτον οργανιςμό μασ μθχανιςμοφσ δρουν τα αντιβιοτικά; ονομάηεται 1.2.2.50. Θ είςοδοσ ενόσ πακογόνου α. μόλυνςθ. β. αλλεργία. μικροοργανιςμοφ ςτον ανκρϊπινο γ. λοίμωξθ. δ. μετάδοςθ. οργανιςμό χαρακτθρίηεται ωσ 1.2.2.65. Θ πακογόνοσ δράςθ πολλϊν α. λοίμωξθ. β. αλλεργία. μικροοργανιςμϊν οωείλεται ςε ουςίεσ που οι ίδιοι γ. μόλυνςθ. δ. μετάδοςθ παράγουν. Ροιεσ είναι οι ουςίεσ αυτζσ και τι 1.2.2.51. Γιατί τα αντιβιοτικά δεν είναι ςυμπτϊματα προκαλοφν; αποτελεςματικά ζναντι των ιϊν; 1.2.2.66. Θ είςοδοσ των πακογόνων 1.2.2.52. Ροιοι κανόνεσ προςωπικισ και δθμόςιασ μικροοργανιςμϊν ςτον οργανιςμό του υγιεινισ, ςε ςχζςθ με τθ διατροωι, αποτελοφν ανκρϊπου ονομάηεται αναγκαίεσ προχποκζςεισ για τθν αποωυγι μετάδοςθσ α. οίδθμα. β. ανοςία. γ. λοίμωξθ. δ. μόλυνςθ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 18

19 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.2.2.67. Αςκζνεια, που μπορεί να αντιμετωπιςκεί με αντιβιοτικό, είναι α. θ θπατίτιδα C. β. το AIDS. γ. θ πολυομυελίτιδα. δ. θ γονοκοκκικι ουρθκρίτιδα. 1.2.2.68. Θ πενικιλίνθ α. παρεμποδίηει τθ ςφνκεςθ του κυτταρικοφ τοιχϊματοσ των βακτθρίων β. διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων γ. διαςπά το καψίδιο των ιϊν δ. παρεμποδίηει τθ ςφνκεςθ τθσ πλαςματικισ μεμβράνθσ 1.2.2.69. Με ποιουσ τρόπουσ οι τοξίνεσ των βακτθρίων απειλοφν τθν υγεία μασ; 1.3.1.Μηχανιςμοί μη ειδικήσ άμυνασ Ι. Ειςαγωγι Α Ι. Ζρωτθςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.3.1.1. H ανκρϊπινθ ηωι ξεκινά με τθ δθμιουργία του ηυγωτοφ κατά τθ γονιμοποίθςθ. 1.3.1.2. Θ επιβίωςθ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ εξαρτάται από τθ ςυντονιςμζνθ λειτουργία των ιςτϊν και των οργάνων του. 1.3.1.3. Εξωτερικοί παράγοντεσ δεν μποροφν να διαταράξουν τθ ςυντονιςμζνθ λειτουργία των ιςτϊν και των οργάνων του ανκρϊπου. 1.3.1.4. Στουσ εξωτερικοφσ παράγοντεσ δεν ανικουν οι πακογόνοι μικροοργανιςμοί ι οι ουςίεσ που παράγονται από αυτοφσ. 1.3.1.5. Οι μθχανιςμοί άμυνασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ διακρίνονται ςε εςωτερικοφσ και εξωτερικοφσ ανάλογα με τθ κζςθ τουσ ςτο ανκρϊπινο ςϊμα. 1.3.1.6. Πλοι οι μθχανιςμοί άμυνασ ζχουν εξειδικευμζνθ δράςθ. 1.3.1.7. Οι μθχανιςμοί ειδικισ άμυνασ ζχουν εξειδικευμζνθ δράςθ, ενϊ οι μθχανιςμοί μθ ειδικισ άμυνασ ζχουν γενικευμζνθ δράςθ. 1.3.1.8. Το αίμα, μόνο με τα ζμμορωα ςυςτατικά του (κφτταρα) ςυμμετζχει ςτουσ μθχανιςμοφσ άμυνασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ. 1.3.1.9. Το αίμα αποτελείται από κφτταρα, αλλά και από ζνα υγρό το πλάςμα ςυςτατικά του οποίου ςυμμετζχουν ςτουσ μθχανιςμοφσ άμυνασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ. 1.3.1.10. Πλα τα κφτταρα που ςυμμετζχουν ςτουσ μθχανιςμοφσ άμυνασ του οργανιςμοφ μασ προκφπτουν από τθ διαωοροποίθςθ πολυδφναμων αιμοποιθτικϊν κυττάρων, τα οποία βρίςκονται ςτον ερυκρό μυελό των οςτϊν, που αποτελεί το κζντρο τθσ αιμοποίθςθσ. Β Ι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.3.1.11. Τι είναι το ηυγωτό ; α. Το κφτταρο από το οποίο προζρχονται μόνο τα κφτταρα του αίματοσ. β. Το κφτταρο από το οποίο προζρχονται μόνο τα κφτταρα του αίματοσ που ςυμμετζχουν ςτουσ μθχανιςμοφσ άμυνασ. γ. Το πρϊτο κφτταρο του ανκρϊπου από το οποίο προζρχονται όλα τα κφτταρα του ανκρωπίνου ςϊματοσ. δ. Το κφτταρο το οποίο ςυντονίηει τουσ ιςτοφσ και τα όργανα του ανκρωπίνου ςϊματοσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 19

20 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.1.12. Τι είναι τα πολυδφναμα αιμοποιθτικά 1.3.1.18. Ο ρόλοσ του ιδρϊτα ςτθν άμυνα του κφτταρα ; οργανιςμοφ είναι : α. Τα κφτταρα του αίματοσ. α. Να καλφπτει κοιλότθτεσ του οργανιςμοφ μασ, όπωσ β. Τα κφτταρα του αίματοσ που ςυμμετζχουν ςτουσ είναι οι βλεννογόνοι του πεπτικοφ ι του μθχανιςμοφσ άμυνασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ. αναπνευςτικοφ ςυςτιματοσ γ. Τα κφτταρα από τα οποία προζρχονται τα κφτταρα β. Θ ωιλοξενία μθ πακογόνων μικροοργανιςμϊν ςτθν του αίματοσ. επιωάνεια του δζρματοσ που ανταγωνίηονται τουσ δ. Τα κφτταρα που αποτελοφν το κζντρο αιμοποίθςθσ πακογόνουσ. 1.3.1.13. Ρου βρίςκονται τα πολυδφναμα γ. Να λειτουργεί ωσ ωυςικό ωράγμα ςτθν είςοδο των αιμοποιθτικά κφτταρα ; πακογόνων μικροοργανιςμϊν α. Στο πλάςμα του αίματοσ δ. Με ουςίεσ που περιζχει να δθμιουργεί δυςμενζσ β. Στον ερυκρό μυελό των οςτϊν. χθμικό περιβάλλον ςτα μικρόβια κακϊσ και θ γ. Στα ζμμορωα ςυςτατικά του αίματοσ διάςπαςθ του κυτταρικοφ τοιχϊματοσ των βακτθρίων δ. Στα ςυςτατικά του πλάςματοσ που ςυμμετζχουν 1.3.1.19. Ροια ουςία διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα ςτθν άμυνα του οργανιςμοφ. των βακτθρίων ; 1.3.1.14. Ροιο από τα παρακάτω αποτελεί το κζντρο α. Θ βλζννα αιμοποίθςθσ ; β. Το ςμιγμα α. Ο ερυκρόσ μυελόσ των οςτϊν γ. Θ λυςοηφμθ β. Οι μθχανιςμοί ειδικισ και μθ ειδικισ άμυνασ δ. Τα λιπαρά οξζα γ. Τα πολυδφναμα αιμοποιθτικά κφτταρα 1.3.1.20. Ροιοσ είναι ο ρόλοσ του ςμιγματοσ ςτθν δ. Τα ζμμορωα ςυςτατικά του αίματοσ. άμυνα του οργανιςμοφ ; ΙΙ. Μθχανιςμοί μθ ειδικισ άμυνασ που α. Μζςω των λιπαρϊν οξζων που περιζχει να παρεμποδίηουν τθν είςοδο ενόσ μικροοργανιςμοφ δθμιουργεί δυςμενζσ χθμικό περιβάλλον ςτουσ ςτο ανκρϊπινο ςϊμα. πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ Α ΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ β. Μζςω τθσ λυςοηφμθσ που περιζχει να διαςπά το Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων. ςωςτι απάντθςθ γ. Μζςω τθσ βλζννασ που περιζχει να λειτουργεί ωσ Δζρμα ωυςικόσ ωραγμόσ ςτα μικρόβια 1.3.1.15. Θ κεράτινθ ςτιβάδα είναι : δ. Μζςω τθσ κεράτινθσ ςτιβάδασ να ανταγωνίηεται α. Ουςίεσ που παράγονται από τουσ ςμθγματογόνουσ τουσ πακογόνουσ και τουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ του. μικροοργανιςμοφσ β. Στρϊμα νεκρϊν κυττάρων τθσ επιδερμίδασ. Βλεννογόνοι γ. Ζνηυμο που διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα των 1.3.1.21. Οι βλεννογόνοι του ςϊματοσ : βακτθρίων. α. παράγουν βλζννα δ. Μθ πακογόνοι μικροοργανιςμοί ςτθ επιωάνεια β. αποτελοφν μθχανιςμό μθ ειδικισ άμυνασ που του δζρματοσ παρεμποδίηουν τθν είςοδο των πακογόνων 1.3.1.16. Ο ρόλοσ τθσ κεράτινθσ ςτιβάδασ του μικροοργανιςμϊν από κοιλότθτεσ του ςϊματοσ δζρματοσ είναι : γ. Εκκρίνουν και επιπλζον ουςίεσ ςε κάποιεσ α. Λειτουργεί ωσ ωραγμόσ ςτθν είςοδο των περιπτϊςεισ που βοθκοφν ςτθν προςταςία τθσ μικροβίων. κοιλότθτασ που βρίςκονται β. Δθμιουργεί δυςμενζσ χθμικό περιβάλλον για τα δ. Πλα τα παραπάνω μικρόβια. 1.3.1.22. Θ βλζννα... : γ. Διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων. α. υπάρχει ςτο δάκρυ και ςτο ςάλιο και καταςτρζωει δ. Καλφπτει κοιλότθτεσ του οργανιςμοφ μασ το κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων. 1.3.1.17.Το ςμιγμα και ο ιδρϊτασ περιζχουν : β. διακζτει βλεωαριδοωόρο επικιλιο α. λυςοηφμθ το ςμιγμα και γαλατικό οξφ ο ιδρϊτασ. γ. Ραγιδεφει τουσ μικροοργανιςμοφσ και δεν β. γαλακτικό οξφ το ςμιγμα και λυςοηφμθ ο ιδρϊτασ. επιτρζπει τθν είςοδό τουσ ςτον οργανιςμό. γ. γαλακτικό και λυςοηφμθ το ςμιγμα και λιπαρά δ. Εκκρίνει υδροχλωρικό οξφ. οξζα ο ιδρϊτασ. 1.3.1.23. Ροιοσ βλεννογόνοσ διακζτει δ. γαλακτικό και λυςοηφμθ ο ιδρϊτασ και λιπαρά οξζα βλεωαριδοωόρο επικιλιο : το ςμιγμα. α. Τθσ αναπνευςτικισ οδοφ β. Του ςτομάχου γ. Του επιπεωυκότα δ. Τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 20

21 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.1.24. Ροιοσ βλεννογόνοσ εκκρίνει υδροχλωρικό οξφ : α. Τθσ αναπνευςτικισ οδοφ β. Του ςτομάχου γ. Του επιπεωυκότα δ. Τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ 1.3.1.25. Θ λυςοηφμθ περιζχεται : α. Στο δάκρυ ςτο ςάλιο και ςτο ςμιγμα β. Στο δάκρυ, ςτο ςάλιο και ςτο υδροχλωρικό οξφ γ. Στο δάκρυ, ςτο ςάλιο και ςτον ιδρϊτα δ. Στο δάκρυ, ςτο ςάλιο και ςτθ βλζννα 1.3.1.26. Ζκτοσ από τθ βλζννα το βλεννόγονο του επιπεωυκότα εκκρίνει : α. Υδροχλωρικό οξφ β. Δάκρυ γ. Σάλιο δ. Σμιγμα 1.3.1.27. Το βλεωαριδοωόρο επικιλιο α. Απομακρφνει μικροοργανιςμοφσ που ζχουν παγιδευτεί από τθ βλζννα ςτθν αναπνευςτικι οδό. β. Δθμιουργεί δυςμενζσ περιβάλλον ςτθ ςτοματικι κοιλότθτα για τουσ πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ γ. Ρροςτατεφει το ςτομάχι δ. Ραγιδεφει τουσ πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ λόγω τθσ δομισ του. Β Ι. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.3.1.28. Βαςικό χαρακτθριςτικό τθσ μθ ειδικισ άμυνασ είναι θ δυνατότθτα αντιμετϊπιςθσ οποιουδιποτε πακογόνου μικροοργανιςμοφ. 1.3.1.29. Θ μθ ειδικι άμυνα περιλαμβάνει μθχανιςμοφσ που παρεμποδίηουν τθν είςοδο μικροοργανιςμϊν ςτον άνκρωπο αλλά και μθχανιςμοφσ που αντιμετωπίηουν γενικά τουσ μικροοργανιςμοφσ, αν καταωζρουν να ειςζλκουν ς αυτόν. Δζρμα 1.3.1.30. Θ είςοδοσ των μικροβίων ςτο ανκρϊπινο ςϊμα μπορεί να γίνει μζςω του δζρματοσ, που καλφπτει κοιλότθτεσ του οργανιςμοφ μασ, όπωσ είναι οι βλεννογόνοι του πεπτικοφ ι του αναπνευςτικοφ ςυςτιματοσ 1.3.1.31. Το δζρμα εμποδίηει αποτελεςματικά τθν είςοδο των μικροβίων ςτον οργανιςμό αποκλειςτικά μζςω των ουςιϊν που παράγονται από τουσ ςμθγματογόνουσ και τουσ ιδρωτοποιοφσ αδζνεσ του. 1.3.1.32. Το γαλακτικό οξφ και θ λυςοηφμθ τα οποία περιζχονται ςτο ςμιγμα, και τα λιπαρά οξζα, τα οποία περιζχονται ςτον ιδρϊτα, δθμιουργοφν δυςμενζσ χθμικό περιβάλλον για τα μικρόβια. 1.3.1.33. Θ λυςοηφμθ είναι ζνηυμο που διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων. 1.3.1.34. Στθν επιωάνεια του δζρματόσ μασ ωιλοξενοφνται μθ πακογόνοι μικροοργανιςμοί που ανταγωνίηονται τουσ πακογόνουσ και εμποδίηουν τθν εγκατάςταςι τουσ ς αυτιν. Βλεννογόνοι 1.3.1.35. Οι μικροοργανιςμοί παγιδεφονται ςτθ βλζννα και με τθ βοικεια των βλεωαρίδων του επικθλίου απομακρφνονται από τθν αναπνευςτικι οδό. 1.3.1.36. Στο βλεννογόνο του ςτομάχου εκκρίνεται το υδροχλωρικό οξφ, το οποίο καταςτρζωει τα περιςςότερα μικρόβια που ειςζρχονται με τθν τροωι ςτο ςτόμαχο. 1.3.1.37. Θ λυςοηφμθ δρά και ζναντι των ιϊν 1.3.1.38. Θ λυςοηφμθ, θ οποία, όπωσ αναωζρκθκε, ζχει βακτθριοκτόνο δράςθ, βρίςκεται ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ και ςτα δάκρυα και ςτο ςάλιο και προςτατεφει το βλεννογόνο του επιπεωυκότα και τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ αντίςτοιχα. Γ ΙΙ. Άςκθςθ με εικόνα 1.3.1.39. Σασ δίνεται μία εικόνα τθσ τομισ του δζρματοσ. Α. Ροιοσ ( ι ποιοι) από τουσ όρουσ τθσ εικόνασ αποτελοφν νεκρά κφτταρα τθσ επιδερμίδασ μασ ; Β. Ροιοσ ( ι ποιοι) από τουσ όρουσ τθσ εικόνασ ςυμμετζχουν και ςτθ ρφκμιςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ μασ ; Γ. Ροιοσ ( ι ποιοι) από τουσ όρουσ τθσ εικόνασ μεταωζρουν το βαςικότερο παράγοντα άμυνασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ ςτο δζρμα ; Δ. Ροιοσ ( ι ποιοι) από τουσ όρουσ τθσ εικόνασ παράγουν ουςίεσ που προςτατεφουν τθν επιωάνεια του δζρματοσ από μικρόβια; Ε. Μετά από τραφμα ποιοσ (ι ποιοι) από τουσ όρουσ τθσ εικόνασ «ειδοποιοφν» τον εγκζωαλο για τθν ειςβολι πακογόνων μικροοργανιςμϊν ςτο ςϊμα μασ ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 21

22 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.1.40. Σασ δίνονται πζντε παράγοντεσ μθ ειδικισ άμυνασ ςτθν εικόνα III-Μθχανιςμοί μθ ειδικισ άμυνασ που αντιμετωπίηουν τουσ μικροοργανιςμοφσ μετά τθν είςοδό τουσ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό. Ειςαγωγι Α ΙΙΙ. Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων με τουσ ςωςτοφσ όρουσ. 1.3.1.41. Αν, ζνα μικρόβιο καταωζρει να διαπεράςει τουσ μθχανιςμοφσ άμυνασ που παρεμποδίηουν τθν είςοδο ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ (για παράδειγμα, λόγω διακοπισ τθσ ςυνζχειασ του δζρματοσ από ζνα τραφμα), κα ζρκει αντιμζτωπο με μια δεφτερθ γραμμι αμυντικϊν μθχανιςμϊν, ςτουσ οποίουσ ανικει θ, θ αντίδραςθ, ο και θ δράςθ οριςμζνων ουςιϊν, που αποτελοφν επίςθσ μθ αμυντικοφσ μθχανιςμοφσ. Φαγοκυττάρωςθ 1.3.1.42. Τα ωαγοκφτταρα αποτελοφν μια κατθγορία λευκϊν αιμοςωαιρίων και διακρίνονται ςτα και ςτα. Τα τελευταία, αωοφ διαωοροποιθκοφν ςε, εγκακίςτανται ςτουσ ιςτοφσ. Β ΙΙΙ. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να ελζγξετε τθν ορκότθτα των παρακάτω φράςεων ( Σωςτό-Λάκοσ). Φαγοκυττάρωςθ 1.3.1.43. Τα μακροωάγα εγκλωβίηουν το μικροοργανιςμό, τον καταςτρζωουν και εκκζτουν ςτθν επιωάνειά τουσ κάποια τμιματά του. Αυτό εξυπθρετεί και του μθχανιςμοφσ ειδικισ άμυνασ. 1.3.1.44. Θ ωαγοκυττάρωςθ δεν αντιμετωπίηει ιοφσ. Φλεγμονι 1.3.1.45. Ο πόνοσ οωείλεται ςτον τραυματιςμό των απολιξεων των νευρικϊν κυττάρων και ςτθ δράςθ ς αυτά τοξινϊν που απελευκερϊνονται από τουσ μικροοργανιςμοφσ. 1.3.1.46. Το αίμα ςτθν περιοχι του τραφματοσ κα πιξει με τθ δθμιουργία ενόσ πλζγματοσ πρωτεϊνικισ ςφςταςθσ, το οποίο ονομάηεται ινϊδεσ. 1.3.1.47. Το κοκκίνιςμα, το οίδθμα και ο πόνοσ οωείλονται ςτθ ςυςςϊρευςθ αίματοσ ςτο ςθμείο του τραφματοσ. 1.3.1.48. Τα ωαγοκφτταρα ζχουν τθν ιδιότθτα να αναγνωρίηουν μόνο τισ τοξίνεσ που εκκρίνουν τα πακογόνα μικρόβια. Ζτςι προςελκφονται ςτο ςθμείο τθσ ωλεγμονισ. 1.3.1.49. Το πφον είναι ζνα παχφρρευςτο κιτρινωπό υγρό που περιζχει τουσ νεκροφσ μικροοργανιςμοφσ που καταςτράωθκαν από τα ωαγοκφτταρα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 22 Η ιπζνδύκε πνπ πεξηέρεηαη ζηα δάθξπα είλαη έλα έλδπκν ηθαλό λα δηαζπάζεη ην θπηηαξηθό ηνίρσκα ησλ βαθηεξίσλ θαη επνκέλσο λα ηα θαηαζηξέςεη πξηλ απηά κπνξέζνπλ λα κνιύλνπλ ην κάηη. Σν ίδην έλδπκν βξίζθεηαη ζην ζάιην θαη ζηνλ ηδξώηα θαη θαηαζηξέθεη ηα βαθηεξηαθά θύηηαξα πνπ ηπρόλ βξίζθνληαη κέζα ζηελ ηξνθή ή πάλσ ζην δέξκα, αληίζηνηρα. Α. Ροιοσ/οι παράγοντασ/εσ τθσ εικόνασ αποτελεί /οφν ωυςικό ωραγμό ςτθν είςοδο των μικροβίων ; Β. Ροιοσ /οι παράγοντασ/εσ τθσ εικόνασ προκαλεί/ουν όξινο περιβάλλον που είναι δυςμενζσ για τα μικρόβια; Γ. Σε ποιον/ ουσ παράγοντεσ τθσ εικόνασ εκκρίνεται λυςοηφμθ ; Δ. Σε ποιον /ουσ παράγοντεσ τθσ εικόνασ ζχουμε παγίδευςθ των μικροβίων ςτθ βλζννα ; Ε. Σε ποιον /ουσ παράγοντεσ τθσ εικόνασ ζχουμε παγίδευςθ των μικροβίων ςτθ βλζννα και ςτθ ςυνζχεια απομάκρυνςθ του μικροβίου μζςω βλεωαρίδων ; ΣΤ. Ρου υπάρχει ςτθν εικόνα λιπαρά οξζα και που υδροχλωρικό οξφ ;

23 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.1.50. Το πλάςμα περιζχει αντιμικροβιακζσ ουςίεσ, οι οποίεσ καταςτρζωουν τουσ μικροοργανιςμοφσ ι ενεργοποιοφν τθ διαδικαςία τθσ ωαγοκυττάρωςθσ. Πυρετόσ 1.3.1.51. Ο πυρετόσ καταςτζλλει τθν ενηυμικι δραςτθριότθτα και ςτα ανκρϊπινα κφτταρα. 1.3.1.52. Ο πυρετόσ ενιςχφει τθ δράςθ των ωαγοκυττάρων. 1.3.1.53. Ο πυρετόσ δεν αντιμετωπίηει ιϊςεισ. 1.3.1.54. Ο πυρετόσ είναι αποτελεςματικόσ μόνο ςτθν περίπτωςθ των ιϊν. 1.3.1.55. Ο πυρετόσ, εμποδίηει τθν ανάπτυξθ και τον πολλαπλαςιαςμό των βακτθρίων. Ραράλλθλα βζβαια παρεμποδίηεται και θ λειτουργία των ενηφμων των κυττάρων, θ οποία, ςε περιπτϊςεισ ιϊςεων, ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν αναςτολι του πολλαπλαςιαςμοφ των ιϊν. Ουςίεσ με αντιμικροβιακι δράςθ 1.3.1.56. Οι ιντερωερόνεσ ενεργοποιοφνται μόνο ςτθν περίπτωςθ ιϊν. 1.3.1.57. Οι ιντερωερόνεσ παράγονται από κφτταρα που δεν ζχουν προςβλθκεί από ιό για να παρεμποδιςτεί ο πολλαπλαςιαςμόσ του ςε περίπτωςθ που ειςζλκει ςε αυτά. 1.3.1.58. Οι ιντερωερόνεσ παράγονται από κφτταρα που ζχουν προςβλθκεί από ιό με αποτζλεςμα μζςω αυτϊν (των ιντερωερονϊν) να ειδοποιθκοφν τα γειτονικά κφτταρα και να παράγουν πρωτεΐνεσ που κα παρεμποδίςουν τον πολλαπλαςιαςμό του ιοφ ςε περίπτωςθ που αυτόσ καταωζρει να ειςζλκει ςε αυτά. 1.3.1.59. Το ςυμπλιρωμα και θ προπερδίνθ είναι ομάδα είκοςι και τριϊν πρωτεϊνϊν ςτον ορό του αίματοσ με αντιμικροβιακι δράςθ. 1.3.1.60. Το ςυμπλιρωμα και θ προπερδίνθ δρουν ανεξάρτθτα. Γ ΙΙΙ.. Θζμα με εικόνα Θζμα 1.3.1.61. Στθν εικόνα-1 δείχνεται θ φλεγμονϊδθσ αντίδραςθ μετά τον τραυματιςμό του δζρματοσ από αιχμθρό αντικείμενο. α. Να αναωζρετε τον όρο τθσ εικόνασ που ςυμμετζχει ςε μθχανιςμό μθ ειδικισ άμυνασ τον οποίο «παρζκαμψαν» τα μικρόβια. β. Να αναωζρετε τον όρο ( ι τουσ όρουσ) τθσ εικόνασ που είναι υπεφκυνοσ ( υπεφκυνοι) για το ςφμπτωμα του πόνου. γ. Να αναωζρεται τον όρο (ι τουσ όρουσ) τθσ εικόνασ που ςυμμετζχει ( ςυμμετζχουν) ςτο ςφμπτωμα του κοκκινίςματοσ. δ. Να αναωζρετε τον όρο τθσ εικόνασ που αποτελεί ζνα από τα ςυμπτϊματα τθσ ωλεγμονισ κακϊσ και τον όρο που αποτελεί τθν αιτία του ςυμπτϊματοσ. ε. Να αναωζρετε τον όρο τθσ εικόνασ που αωορά μθχανιςμό μθ ειδικισ άμυνασ κακϊσ και τα κφτταρα, τα οποία αναωζρονται ςτθν εικόνα, που τθν επιτελοφν. ΕΡΑΝΑΛΘΡΤΙΚΟ ΘΕΜΑ 1. Σασ δίνονται τα παρακάτω ςτοιχεία του ανκρωπίνου ςϊματοσ. Α-Δξπζξόο κπειόο ηωλ νζηώλ Β-Κεξάηηλε ζηηβάδα Γ-Βιέλλα Γ-ηνκάρη Δ-Γάθξπ Ε-άιην Ζ-Ηδξώηαο Η-κήγκα Θ-Βιεθαξηδνθόξν επηζήιην Κ-Πιάζκα ( πεξηέρεη ηνλ Οξό ) Σασ δίνονται τα παρακάτω αντιγόνα. Λ-Φαγνθύηηαξα Μ-Απνιήμεηο λεπξηθώλ θπηηάξωλ Λ-Ηληεξθεξόλεο Ν-Έκκνξθα ζπζηαηηθά ηνπ αίκαηνο Αληηγόλν-Α : Πξωηόδων πνπ πξνζβάιιεη ηελ εληεξηθή νδό Αληηγόλν-Β: Βαθηήξην πνπ βξίζθεηαη ζηελ επηθάλεηα αηρκεξνύ αληηθεηκέλνπ. Αληηγόλν-Γ: Μύθεηαο πνπ αλαπηύζζεηαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο.πξνθαιεί δεξκαηηθέο παζήζεηο Αληηγόλν-Γ: Ηόο πνπ πξνζβάιιεη ηελ αλαπλεπζηηθή νδό Σασ δίνονται οι παρακάτω τρόποι μετάδοςθσ των πακογόνων μικροοργανιςμϊν : Σξόπνο-Α : Άκεζε επαθή κε κνιπζκέλν άηνκν Σξόπνο-Β: Μέζω αληηθεηκέλνπ. Σξόπνο-Γ: Μέζω κνιπζκέλνπ λεξνύ θαη ηξνθίκωλ Σξόπνο-Γ: Μέζω επαθήο κε κνιπζκέλν δών Σξόπνο-Δ : Μέζω θνηλήο ρξήζεο ζθεπώλ Σξόπνο-Σ : Με έκκεζε επαθή κε κνιπζκέλν άηνκν, θνηλή ρξήζε αληηθεηκέλνπ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 23

24 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Σασ δίνονται οι πικανοί τρόποι ειςόδου του πακογόνου μικροοργανιςμοφ. Σξόπνο εηζόδνπ-α : Μέζω αζπλέρεηαο ηνπ δέξκαηνο Σξόπνο-Β: Μέζω θνηιόηεηαο ζηνκάρνπ ή ζηόκαηνο (πεπηηθή νδόο) Σξόπνο-Γ: Μέζω θνηιόηεηαο- αλαπλεπζηηθεο νδνύ Σασ δίνονται οι παρακάτω κανόνεσ προςωπικισ και δθμόςιασ υγιεινισ. Καλόλαο-Α : Σαθηηθό πιύζηκν ρεξηώλ, δέξκαηνο,καιιηώλ Καλόλαο-Β: Πιύζηκν ιαραληθώλ, παζηεξίωζε γάιαθηνο, ριωξίωζε λεξνύ. 1. Με βάςθ τα παραπάνω για κάκε αντιγόνο να ςυμπλθρϊςετε : Τον τρόπο μετάδοςθσ, τον πικανό τρόπο ειςόδου και τουσ κανόνεσ υγιεινισ που πρζπει να τθροφνται (με το αντίςτοιχο γράμμα τουσ). Αντιγόνο-Α : Αντιγόνο-Β : Αντιγόνο-Γ : Αντιγόνο-Δ : 2. Να αναωζρετε από τα ςτοιχεία του ςϊματοσ ( με το αντίςτοιχο γράμμα). Σε κάκε απάντθςθ μπορεί να αντιςτοιχοφν παραπάνω από ζνα ςτοιχεία. α. Ροιο ςτοιχείο παρεμποδίηει τθν είςοδο του αντιγόνου-α : β. Ροιο ςτοιχείο του ςϊματοσ πρζπει να παρακάμψει το αντιγόνο-β ϊςτε να ενεργοποιθκεί θ ωλεγμονι ; γ. Ροιο ςτοιχεία του ςϊματοσ αντιμετωπίηει τον πολλαπλαςιαςμό του αντιγόνο-γ δ. Ροιο ςτοιχείο αντιμετωπίηει τθν είςοδο του αντιγόνου-δ ε. Ροιο ςτοιχείο περιζχει λυςοηφμθ. ςτ. Ροιο ςτοιχείο του ςϊματοσ (είδοσ κυττάρων)αντιμετωπίηει όλα τα αντιγόνα μετά τθν είςοδο τουσ ςτον οργανιςμό. ( μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ) η. Ροιο ςτοιχείο του ςϊματοσ περιζχει τισ ουςίεσ με αντιμικροβιακι δράςθ που ενεργοποιοφνται μετά τθ ςφνδεςθ αντιγόνου-αντιςϊματοσ θ. Ροιο ςτοιχείο του ςϊματοσ ενεργοποιείται μόνο ςτθν περίπτωςθ του αντιγόνου-δ κ. Ροιο ςτοιχείο ςχετίηεται με το αίμα ι. Ροιο ςτοιχείο «ειδοποιεί» τον οργανιςμό για τθν είςοδο του αντιγόνου-β. κ. Ροιο ςτοιχείο αποτελεί κζντρο αιμοποίθςθσ. λ. Ροιο ςτοιχείο αωορά αποκλειςτικά μθχανιςμοφσ ειδικισ άμυνασ. μ. Ροια ςτοιχεία του ςϊματοσ ζχουν ςχζςθ με τθ ωλεγμονι ν. Ροια ςτοιχεία του ςϊματοσ ζχουν ςχζςθ με τον πυρετό. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 1.3.1.64. Θ μθ ειδικι άμυνα περιλαμβάνει μθχανιςμοφσ που μποροφν να αντιμετωπίςουν: α)βακτιρια β)ιοφσ γ)ρρωτόηωα δ)πλα τα παραπάνω 1.3.1.65. Ο ιδρϊτασ και το ςμιγμα περιζχουν: α)λυςοηφμθ Λιπαρά ο ιδρϊτασ. Γαλακτικό το ςμιγμα. β)λυςοηφμθ ο ιδρϊτασ. Γαλακτικό - Λιπαρά το ςμιγμα. γ)λυςοηφμθ - Γαλακτικό ο ιδρϊτασ. Λιπαρά το ςμιγμα. δ)γαλακτικό - Λιπαρά ο ιδρϊτασ. Λυςοηφμθ το ςμιγμα. 1.3.1.66. Θ λυςοηφμθ: α)δθμιουργεί δυςμενζσ χθμικό περιβάλλον β)ρροκαλεί διαταραχζσ ςτθ λειτουργία τθσ κυτταρικισ μεμβράνθσ γ)καταςτρζωει το κυτταρικό τοίχωμα δ)ραρεμβαίνει ςτθν διαδικαςία αντιγραωισ του DNA 1.3.1.67. Θ λυςοηφμθ περιζχεται: α)στον ιδρϊτα, ςτο ςμιγμα, ςτο ςάλιο β)στον ιδρϊτα, ςτο ςμιγμα, ςτο δάκρυ γ)στον ιδρϊτα, ςτο ςάλιο, ςτο δάκρυ δ)στο ςμιγμα, ςτο ςάλιο, ςτο δάκρυ 1.3.1.68. Στα ωαγοκφτταρα ανικουν: α)ουδετερόωιλα, μονοκφτταρα, μακροωάγα β)ουδετερόωιλα, πλαςματοκφτταρα μακροωάγα γ)ουδετερόωιλα, ερυκροκφτταρα, μονοκφτταρα δ)κανζνα από τα παραπάνω 1.3.1.69. Ροια κατθγορία λευκϊν αιμοςωαιρίων αωοφ διαωοροποιθκεί εγκακίςταται ςτουσ ιςτοφσ: α)ουδετερόωιλα β)ουδετερόωιλα και μονοκφτταρα γ)μονοκφτταρα δ)κανζνα από τα παραπάνω 1.3.1.70.Οι ιντερωερόνεσ παράγονται από ζνα κφτταρο που ζχει προςβλθκεί από : α. Ιό β. βακτιριο γ.πολυκφτταρο ευκαρυωτικό οργανιςμό δ.μονοκφτταρο οργανιςμό 1.3.1.71. Το ινϊδεσ είναι: α. Ρρωτεϊνικό πλζγμα β. Το πφον γ. Ουςία με αντιμικροβιακι δράςθ δ.αντιγόνο ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 24

25 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.1.72.Ανικει ςτουσ μθχανιςμοφσ που αντιμετωπίηουν τθν είςοδο ενόσ πακογόνου μικροοργανιςμοφ: α. Ο πυρετόσ β. Θ ωλεγμονι γ.οι βλεννογόνοι δ. Τα ωαγοκφτταρα 1.3.1.73. Τα ωαγοκφτταρα προςελκφονται ςτο ςθμείο τθσ ωλεγμονισ: α. Από ουςίεσ που εκκρίνουν τα τραυματιςμζνα κφτταρα β. Από ουςίεσ που εκκρίνουν οι πακογόνοι μικροοργανιςμοί γ. Από αντιμικροβιακζσ ουςίεσ του πλάςματοσ. δ. Πλα τα παραπάνω. 1.3.1.74. Ροιο από τα παρακάτω ςυμπτϊματα ωλεγμονισ δεν αωορά τθν ςυςςϊρευςθ αίματοσ: α. πόνοσ β.ρφον γ. Σχθματιςμόσ ινϊδουσ δ.φαγοκυττάρωςθ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω ωράςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) 1.3.1.75. Το δζρμα ανικει ςτουσ μθ ειδικοφσ μθχανιςμοφσ άμυνασ 1.3.1.76. Θ λυςοηφμθ δεν καταπολεμά ιοφσ 1.3.1.77. Τα πολυδφναμα αιμοποιθτικά κφτταρα βρίςκονται ςτον ερυκρό μυελό των οςτϊν. 1.3.1.78.Το βλεννογόνο τθσ ςτοματικισ κοιλότθτασ προςτατεφεται από τθν λυςοηφμθ του ςάλιου. 1.3.1.79. Με ωαγοκυττάρωςθ αντιμετωπίηονται και ιοί 1.3.1.80. Ο πυρετόσ αντιμετωπίηει μόλυνςθ από ιοφσ και βακτιρια. 1.3.1.81. Θ αναςτολι ενηυμικισ δραςτθριότθτασ λόγω του πυρετοφ μπορεί να προκαλζςει καταςτροωι τουσ και βλάβεσ ςτον οργανιςμό. 1.3.1.82. Θ προπερδίνθ και το ςυμπλιρωμα βρίςκονται ςτον ορό του αίματοσ 1.3.1.83. Θ προπερδίνθ δρα ανεξάρτθτα από το ςυμπλιρωμα. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΘΣ 1.3.1.84.Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι ΣΤΘΛΘ-Ι ΣΤΘΛΘ-ΙΙ 1.Βλενογόννοσ αναπνευςτικισ οδοφ 2. Βλενογόννοσ ςτομάχου 3. Βλενογόννοσ Επιπεωυκότα 4. Βλενογόννοσ ςτοματικισ κοιλότθτασ Α. Λυςοηφμθ ςτο ςάλιο Β.Υδροχλωρικό οξφ Γ.Βλεωαριδοωόρο επικιλιο Δ.Λυςοηφμθ ςτο δάκρυ 1.3.1.85.Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι ΣΤΘΛΘ-Ι ΣΤΘΛΘ-ΙΙ 1.Ιντερωερόνεσ Α. Ομάδα 3 πρωτεϊνϊν 2. Συμπλιρωμα 3. Ρροπερδίνθ Β. Ομάδα 20 πρωτεϊνϊν Γ.Ομάδα πρωτεϊνϊν αποκλειςτικά με αντιιικι δράςθ 1.3.1.86.Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι ΣΤΘΛΘ-Ι ΣΤΘΛΘ-ΙΙ 1.Φλεγμονι Α. Σμιγμα 2.Φαγοκφτταρα 3. Βλεννογόνοι 4.Δζρμα Β. Υδροχλωρικό οξφ Γ. Οίδθμα Δ. Ουδετερόωιλα ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΥΜΡΛΘΩΣΘΣ ΚΕΝΩΝ Συμπλιρωςε τα παρακάτω κενά 1.3.1.87. Θ είναι ζνα ςτρϊμα νεκρϊν κυττάρων τθσ επιδερμίδασ μασ 1.3.1.88.Οι μθχανιςμοί ςτο ςϊμα μασ ανάλογα με τθν κζςθ τουσ διακρίνονται ςε και, ενϊ ανάλογα με τον τρόπο δράςθσ τουσ ςε και 1.3.1.89.Θ λυςοηφμθ θ οποία υπάρχει ςτον ιδρϊτα βρίςκεται ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ και ςτα και ςτο 1.3.1.90. Τα ωαγοκφτταρα αποτελοφν μία κατθγορία λευκϊν αιμοςωαιρίων και διακρίνονται ςε και. Τα τελευταία αωοφ διαωοροποιθκοφν ςε εγκακίςτανται ςτουσ ιςτοφσ. 1.3.1.91.Θ ωλεγμονι εκδθλϊνεται με ζνα ςφνολο ςυμπτωμάτων ςτα οποία περιλαμβάνονται το,το, ο και θ τοπικι αφξθςθ τθσ ςτθν περιοχι του τραφματοσ 1.3.1.92. Νεκρά και νεκροί αποτελοφν το,ζνα παχφρρευςτο κιτρινωπό υγρό. 1.3.1.93. Το ςυμπλιρωμα και θ προπερδίνθ είναι ομάδα και πρωτεϊνϊν αντίςτοιχα που βρίςκονται ςτον του αίματοσ. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.3.1.94.Οι ιντερωερόνεσ παράγονται από οριςμζνα κφτταρα που ζχουν μολυνκεί από: ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 25

26 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ α. βακτιριο β. πρωτόηωο γ. ςτουσ λεμωαδζνεσ γ. ιό δ. μφκθτα. δ. ςτον ερυκρό μυελό των οςτϊν. 1.3.1.95. Με ποιουσ τρόπουσ ο πυρετόσ προςτατεφει 1.3.1.109. Το ςυμπλιρωμα και θ τον οργανιςμό μασ από τουσ πακογόνουσ προπερδίνθ ςυμβάλλουν ςτθν μικροοργανιςμοφσ; καταπολζμθςθ 1.3.1.96. Να αναωζρετε ονομαςτικά τα ςτάδια μιασ α. των ιϊν ωλεγμονισ και να εξθγιςετε τθ χρθςιμότθτα β. των βακτθρίων δθμιουργίασ του ινϊδουσ. γ. των μυκιτων 1.3.1.97. Να εξθγιςετε το ρόλο των μακροωάγων δ. όλων των πακογόνων μικροοργανιςμϊν. κυττάρων ςτθν άμυνα του ανκρϊπινου οργανιςμοφ. 1.3.1.110.Τα δάκρυα περιζχουν..: 1.3.1.98. Τα κφτταρα που παράγουν ιντερωερόνεσ α. λυςοηφμθ β. υδροχλωρικό οξφ ζχουν μολυνκεί από: γ. γαλακτικό οξφ γ. λιπαρά οξζα α. βακτιρια β. ιοφσ 1.3.1.111. Μεταξφ των παραγόντων ςτουσ οποίουσ γ. πλαςμϊδια δ. πρωτόηωα. ςτθρίηεται θ μθ ειδικι άμυνα του ανκρϊπινου 1.3.1.99. Ζνα από τα ςυμπτϊματα με τα οποία οργανιςμοφ είναι εκδθλϊνεται θ ωλεγμονι, μετά τον τραυματιςμό του α. τα Β λεμωοκφτταρα δζρματοσ από αιχμθρό αντικείμενο και τθν είςοδο β. οι βλεννογόνοι πακογόνων μικροοργανιςμϊν, είναι και ο πόνοσ. Ροφ γ. τα Τ λεμωοκφτταρα οωείλεται το ςφμπτωμα αυτό; δ. τα αντιςϊματα 1.3.1.100. Στο ςάλιο, ςτον ιδρϊτα και ςτα 1.3.1.112. Το ςυμπλιρωμα αποτελείται από δάκρυα υπάρχει πρωτεΐνεσ που βρίςκονται ςτο... του α. βλζννα. β. ςυμπλιρωμα. αίματοσ. γ. ιντερωερόνθ. δ. λυςοηφμθ. 1.3.1.113. Το δζρμα του ανκρϊπου 1.3.1.101. Να περιγράψετε τα δφο χαρακτθριςτικά α. παράγει λεμωοκφτταρα. που κάνουν τουσ μθχανιςμοφσ ειδικισ άμυνασ να β. εκκρίνει υδροχλωρικό οξφ. ξεχωρίηουν από αυτοφσ τθσ μθ ειδικισ άμυνασ. γ. προκαλεί τον πυρετό. 1.3.1.102. Με ποιουσ τρόπουσ το δζρμα εμποδίηει δ. εμποδίηει αποτελεςματικά τθν είςοδο μικροβίων αποτελεςματικά τθν είςοδο των μικροοργανιςμϊν ςτον οργανιςμό. ςτον οργανιςμό; 1.3.1.114. Χθμικζσ ουςίεσ που απελευκερϊνονται 1.3.1.103. Με ποιουσ τρόπουσ ο πυρετόσ ςυμβάλλει είτε από τραυματιςμζνα κφτταρα είτε από τουσ ςτθν αντιμετϊπιςθ μιασ γενικευμζνθσ μικροβιακισ ειςβολείσ μικροοργανιςμοφσ, προςελκφουν μόλυνςθσ; (φαγοκφτταρα/ καταςταλτικά Τ-λεμφοκφτταρα) τα 1.3.1.104. Να περιγράψετε πϊσ ο βλεννογόνοσ τθσ οποία ωτάνουν με τθν κυκλοωορία του αίματοσ ςτθν αναπνευςτικισ οδοφ ςυνιςτά αποτελεςματικό περιοχι (τθσ φλεγμονισ/του μυελοφ των οςτϊν). ωραγμό ςτθν είςοδο των μικροβίων ςτον ανκρϊπινο 1.3.1.115. Το δζρμα περιζχει δφο ειδϊν αδζνεσ: τουσ οργανιςμό. και τουσ. 1.3.1.105. Αν το δζρμα ενόσ ανκρϊπου τραυματιςτεί 1.3.1.116. Τι είναι θ λυςοηφμθ και ποφ οωείλεται θ από ζνα αιχμθρό αντικείμενο και κάποιοι πακογόνοι αντιμικροβιακι δράςθ τθσ; μικροοργανιςμοί καταωζρουν να ειςβάλουν ςτον 1.3.1.117. Στο βλεννογόνο του... εκκρίνεται οργανιςμό του ανκρϊπου από το τραφμα, υδροχλωρικό οξφ που ζχει αντιμικροβιακι δράςθ. εκδθλϊνεται ςτθ ςυγκεκριμζνθ περιοχι ωλεγμονι. 1.3.1.118. Να χαρακτθρίςετε τθν παρακάτω πρόταςθ Στθ ωλεγμονι μεταξφ των άλλων προκαλείται τοπικό ωσ ςωςτι ι λάκοσ: οίδθμα και ςχθματίηονται ινϊδεσ και πφον. Να Ο πυρετόσ είναι αντίδραςθ του οργανιςμοφ που εξθγιςετε γιατί ςχθματίηεται το ινϊδεσ, πϊσ δρα το εμποδίηει τον πολλαπλαςιαςμό και τθ λειτουργία των πλάςμα ςτθ ςυγκεκριμζνθ περιοχι και από τι λεμωοκυττάρων. ςχθματίηεται το πφον. 1.3.1.119. Τα ωαγοκφτταρα διακρίνονται ςτα 1.3.1.106. Τι είναι θ λυςοηφμθ, ποφ εντοπίηεται και... και ςτα μονοκφτταρα ποια είναι θ δράςθ τθσ; 1.3.1.107.Να εξθγιςετε πϊσ τα μακροωάγα 1.3.1.120. Στον ορό του αίματοσ του ανκρϊπινου ςυμμετζχουν ςτθν άμυνα του ανκρϊπινου οργανιςμοφ υπάρχει μια ομάδα είκοςι πρωτεϊνϊν με οργανιςμοφ. αντιμικροβιακι δράςθ που λζγεται.... 1.3.1.108. Τα ωαγοκφτταρα παράγονται 1.3.1.121. Να χαρακτθρίςετε τθν πρόταςθ που α. ςτο νωτιαίο μυελό ακολουκεί ωσ Σωςτι ι Λανκαςμζνθ: β. ςτο κφμο αδζνα ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 26

27 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Το οίδθμα, ο πόνοσ και θ τοπικι αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ είναι χαρακτθριςτικά ςυμπτϊματα τθσ ωλεγμονισ. 1.3.1.122. Τα μακροωάγα είναι α. κφτταρα που προκαλοφν πυρετό. β. μια κατθγορία λευκϊν αιμοςωαιρίων. γ. κφτταρα μνιμθσ. δ. κφτταρα που εκκρίνουν αντιςϊματα. 1.3.1.123. Να αναωζρετε ονομαςτικά τουσ μθχανιςμοφσ εςωτερικισ μθ ειδικισ άμυνασ με τουσ οποίουσ κα ζρκει αντιμζτωπο ζνα βακτιριο, μετά τθν είςοδό του ςτον οργανιςμό. 1.3.1.124. Στο βλεννογόνο του ςτομάχου εκκρίνεται α. αμμωνία. β. υδροχλωρικό οξφ. γ. γλυκόηθ. δ. λυςοηφμθ. 1.3.1.125. Ρϊσ ονομάηονται οι ειδικζσ πρωτεΐνεσ που παράγονται όταν κάποιοσ ιόσ μολφνει ζνα ανκρϊπινο κφτταρο; 1.3.1.126. Ο βλεννογόνοσ τθσ αναπνευςτικισ οδοφ αποτελεί ωραγμό ςτθν είςοδο μικροοργανιςμϊν ςτον οργανιςμό επειδι α. εκκρίνει τθ βακτθριοκτόνο ουςία λυςοηφμθ. β. διακζτει βλεωαριδοωόρο επικιλιο. γ. παράγει υδροχλωρικό οξφ. δ. παράγει μακροωάγα κφτταρα. 1.3.1.127. Πταν κάποιοσ ιόσ μολφνει ζνα κφτταρο, προκαλεί τθν παραγωγι ειδικϊν πρωτεϊνϊν, των. Σε πρϊτο ςτάδιο οι πρωτεΐνεσ αυτζσ ανιχνεφονται ςτο του μολυςμζνου κυττάρου. 1.3.1.128. Ο βλεννογόνοσ τθσ αναπνευςτικισ οδοφ αποτελεί ωραγμό ςτθν είςοδο μικροοργανιςμϊν ςτον οργανιςμό, επειδι α. διακζτει βλεωαριδοωόρο επικιλιο. β. εκκρίνει τθ βακτθριοκτόνο ουςία λυςοηφμθ. γ. παράγει υδροχλωρικό οξφ. δ. παράγει μακροωάγα κφτταρα. 1.3.1.129. Να χαρακτθρίςετε κακεμιά από τισ προτάςεισ που ακολουκοφν γράφοντασ ςτο τετράδιό ςασ, δίπλα από τον αρικμό κάκε πρόταςθσ, το γράμμα Σ, αν αυτι είναι ωςτή, ι το γράμμα Λ, αν αυτι είναι Λανθαςμζνη. α. Ο πυρετόσ είναι θ αντίδραςθ του οργανιςμοφ που εμποδίηει τον πολλαπλαςιαςμό και τθ λειτουργία των λεμωοκυττάρων. β. Το ςάλιο και ο ιδρϊτασ ανικουν ςτουσ μθχανιςμοφσ ειδικισ άμυνασ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ. 1.3.1.130. Πταν κάποιοσ ιόσ μολφνει ζνα κφτταρο, προκαλεί τθν παραγωγι ειδικϊν πρωτεϊνϊν, των. 1.3.1.131. Αν το δζρμα μασ τραυματιςτεί από ζνα αιχμθρό αντικείμενο και κάποιοι πακογόνοι μικροοργανιςμοί καταωζρουν να ειςβάλουν ςτον οργανιςμό μασ από το τραφμα, εκδθλϊνεται ωλεγμονι ςτθ ςυγκεκριμζνθ περιοχι.μερικά από τα ςυμπτϊματα τθσ ωλεγμονισ είναι το οίδθμα, ο πόνοσ και το κοκκίνιςμα ςτθν περιοχι του τραφματοσ. Ρου οωείλεται θ εμωάνιςθ κακενόσ από αυτά ; 1.3.1.132. Τι είναι θ λυςοηφμθ, ποφ εντοπίηεται και ποια είναι θ δράςθ τθσ; 1.3.1.133. Κατά τθν ενεργοποίθςθ των μθχανιςμϊν μθ ειδικισ άμυνασ, παράγονται ουςίεσ που δρουν αποκλειςτικά για τουσ ιοφσ. Ρϊσ ονομάηονται οι ουςίεσ αυτζσ και ποιοσ είναι ο μθχανιςμόσ δράςθσ τουσ ; 1.3.1.134. Θ λυςοηφμθ. α. παρεμποδίηει τθ ςφνκεςθ του κυτταρικοφ τοιχϊματοσ των βακτθρίων β. διαςπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτθρίων γ. διαςπά το καψίδιο των ιϊν δ. παρεμποδίηει τθ ςφνκεςθ τθσ πλαςματικισ μεμβράνθσ των πρωτοηϊων. 1.3.1.135. Ρϊσ ςυμβάλλει ο πυρετόσ ςτθν καταπολζμθςθ των βακτθρίων; 1.3.1.136. Ροιεσ ουςίεσ παράγονται από τουσ αδζνεσ του δζρματοσ και ποια θ δράςθ τουσ; 1.3.1.137. Τα ουδετερόωιλα ανικουν ςτα α. ωαγοκφτταρα. β. πακογόνα βακτιρια. γ. λεμωοκφτταρα. δ. πρωτόηωα. 1.3.1.138. Το ςυμπλιρωμα είναι α. κατθγορία πρωτεϊνϊν, που παράγονται από τα Β λεμωοκφτταρα. β. μια ςειρά πρωτεϊνϊν, που βρίςκονται ςτο πλάςμα και ςυμμετζχουν ςτθ μθ ειδικι άμυνα. γ. κατθγορία κυττάρων του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ. δ. κατθγορία κυττάρων που παράγουν αντιςϊματα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 27

28 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.2.Μηχανιςμοί ειδικήσ άμυνασ 1.3.2.8. Τι δεν παράγει ο οργανιςμόσ κατά τθν Ανοςία-Ανοςοβιολογικό ςφςτθμα-αντιςϊματα ανοςοβιολογικι απόκριςθ Α Ι. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν. α. αντιςϊματα Να ςυμπλθρϊςετε τα παρακάτω κενά με τον ςωςτό β. εξειδικευμζνα κφτταρα όρο. γ. αντιγόνα Ι.Ανοςία δ. Το β. και γ. 1.3.2.1. :Θ ικανότθτα του ΙΙ-Ανοςοβιολογικό ςφςτημα οργανιςμοφ να αναγνωρίηει οποιαδιποτε ξζνθ προσ Α ΙΙ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν αυτόν ουςία και να αντιδρά παράγοντασ Να ςυμπλθρϊςετε τα παρακάτω κενά με τον ςωςτό εξειδικευμζνα κφτταρα και κυτταρικά προϊόντα, ϊςτε όρο. να τθν εξουδετερϊςει. 1.3.2.9. 1.3.2.2. : Θ ξζνθ ουςία που : Πργανα του ανοςοβιολογικοφ προκαλεί τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ. ςυςτιματοσ όπου παράγονται για πρϊτθ ωορά τα Β 1.3.2.3. : και Τ λεμωοκφτταρα Χαρακτθριςτικό μθχανιςμϊν ειδικισ άμυνασ που 1.3.2.10. αωορά το γεγονόσ ότι τα προϊόντα τθσ : Πργανα του ανοςοβιολογικοφ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ κα δράςουν μόνο ςυςτιματοσ όπου παράγονται για 2 θ ι επόμενθ ωορά εναντίον τθσ ουςίασ που προκάλεςε τθν παραγωγι τα Β και Τ λεμωοκφτταρα, αντιμετωπίηοντασ τον τουσ. πακογόνο παράγοντα που προκάλεςε τθν 1.3.2.4. : ανοςοβιολογικι απόκριςθ Χαρακτθριςτικό μθχανιςμϊν ειδικισ άμυνασ που 1.3.2.11. : Κφτταρα του είναι θ ικανότθτα του οργανιςμοφ να «κυμάται» τα ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ όπου αντιγόνα με τα οποία ζχει ζλκει ςε επαωι, ζτςι ϊςτε διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν για πρϊτθ ωορά μετά από μια πικανι δεφτερθ ζκκεςι του ς αυτά να ςτο κφμο αδζνα. αντιδρά γρθγορότερα. 1.3.2.12. Ανοςία : Κφτταρα του Β Ι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ τα οποία Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι ενεργοποιοφνται από το εκτεκειμζνο ςτθν επιωάνεια απάντθςθ των μακροωάγων τμιμα του αντιγόνου και ςτθ 1.3.2.5. Ροια από τα παρακάτω δεν μπορεί να ςυνζχεια ενεργοποιοφν τα Β-λεμωοκφτταρα ι άλλα δράςει ωσ αντιγόνο : είδθ Τ-λεμωοκυττάρων μζςω ουςιϊν που εκκρίνουν. α. ζνασ ολόκλθροσ μικροοργανιςμόσ ( πχ ιόσ, 1.3.2.13. : βακτιριο) Κφτταρα του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ τα οποία β. ζνα τμιμα ενόσ μικροοργανιςμοφ ενεργοποιοφνται από τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα γ. τοξικζσ ουςίεσ που παράγει ζνασ μικροοργανιςμόσ και καταςτρζωουν καρκινικά κφτταρα ι κφτταρα που δ. καμία από τισ παραπάνω απαντιςεισ δεν είναι ζχουν προςβλθκεί από ιό. ςωςτι. 1.3.2.14. : 1.3.2.6. Ροια από τα παρακάτω μπορεί να δράςει ωσ Κφτταρα του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ που αντιγόνο : ανικουν ςτα Τ-λεμωοκφτταρα τα οποία παράγονται α. Θ γφρθ μετά τθν ζκκεςθ του οργανιςμοφ ςε ζνα αντιγόνο και β. Συςτατικά τροωίμων και ωαρμάκων ζχουν τθν ικανότθτα να ενεργοποιοφνται αμζςωσ γ. Ορόσ από άλλα άτομα ι ηϊα μετά από επόμενθ ζκκεςθ του οργανιςμοφ ς αυτό. δ. Πλα τα παραπάνω. 1.3.2.15. 1.3.2.7. Τι παράγει ο οργανιςμόσ κατά τθν : Κφτταρα του ανοςοβιολογικι απόκριςθ ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ οποία ςταματοφν τθν α. αντιγόνα ανοςοβιολογικι απόκριςθ μετά τθν επιτυχι β. αντιςϊματα αντιμετϊπιςθ του αντιγόνου. γ. αντιγόνα και αντιςϊματα 1.3.2.16. : Κφτταρα του δ. καμία από τισ παραπάνω απαντιςεισ δεν είναι ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ διαωοροποιοφνται και ςωςτι. ωριμάηουν ςτο μυελό των οςτϊν. Συνκζτουν και παρουςιάηουν ςτθν επιωάνειά τουσ ειδικζσ πρωτεΐνεσ που ονομάηονται ανοςοςωαιρίνεσ ι αντιςϊματα. 1.3.2.17. : Κφτταρα του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ που ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 28

29 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ παράγουν και εκκρίνουν μεγάλεσ ποςότθτεσ ΙΙΙ-Αντιςώματα αντιςωμάτων, ίδιων μ αυτά που υπιρχαν ςτθν Α ΙΙΙ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν επιωάνεια του Β-λεμωοκυττάρου από το οποίο Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά του παρακάτω κειμζνου προιλκαν. που περιγράφει τθν δομι του αντιςϊματοσ 1.3.2.18. χρθςιμοποιϊντασ τουσ όρουσ τθσ εικόνασ που ςασ : Κφτταρα του δίνεται. ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ τα οποία ανικουν ςτα Β λεμωοκφτταρα που ενεργοποιοφνται αμζςωσ μετά από επόμενθ ζκκεςθ του οργανιςμοφ ςτο ίδιο αντιγόνο. Β ΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.3.2.19. Τα λεμωοκφτταρα είναι : α. λευκά αιμοςωαίρια, μικρά ςωαιρικά με πολυλοβϊδθ πυρινα β. ερυκρά αιμοςωαίρια, μικρά ςωαιρικά με πολυλοβϊδθ πυρινα γ. λευκά αιμοςωαίρια, μικρά ςωαιρικά με ςωαιρικό πυρινα δ. ερυκρά αιμοςωαίρια, μικρά ςωαιρικά με ςωαιρικό πυρινα. 1. Κείμενο : Το μόριο του αντιςϊματοσ αποτελείται 1.3.2.20. Ανικει ςτα πρωτογενι λεμωικά όργανα : από τζςςερισ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ, δφο μεγάλεσ α. μυελόσ των οςτϊν και δφο μικρζσ. Οι μεγάλεσ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ β. λεμωαδζνεσ ονομάηονται και οι μικρζσ γ. ςπλινασ. Οι αλυςίδεσ αυτζσ ςυνδζονται δ. αμυγδαλζσ μεταξφ τουσ με ομοιοπολικοφσ δεςμοφσ και 1.3.2.21. Δεν ανικει ςτα δευτερογενι λεμωικά ςχθματίηουν μια δομι που μοιάηει με ςωεντόνα ι με όργανα : α. λεμωικόσ ιςτόσ κατά μικοσ του γαςτρεντερικοφ το γράμμα Υ. Θ περιοχι του μορίου του αντιςϊματοσ ςωλινα. που ςυνδζεται με το αντιγόνο ονομάηεται β. ςπλινασ και διαωζρει από γ. λεμωαδζνεσ αντίςωμα ςε αντίςωμα, δίνοντασ τθ δυνατότθτα το δ. κφμοσ αδζνα αντίςωμα να αναγνωρίηει και να ςυνδζεται με ζνα 1.3.2.22. Είναι δευτερογενι λεμωικά όργανα : ςυγκεκριμζνο αντιγόνο. Αντίκετα, το υπόλοιπο α. Ο μυελόσ των οςτϊν, οι λεμωαδζνεσ, ο κφμοσ αδζνασ και οι αμυγδαλζσ. τμιμα του είναι ίδιο ςε όλα τα αντιςϊματα και β. Ο κφμοσ αδζνασ, οι λεμωαδζνεσ, οι αμυγδαλζσ αποτελεί τθ και ο ςπλινασ. του αντιςϊματοσ. γ. Οι λεμωαδζνεσ, ο ςπλινασ, οι αμυγδαλζσ και ο λεμωικόσ ιςτόσ κατά μικοσ του γαςτρεντερικοφ Β ΙΙΙ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςωλινα. 1.3.2.24. Θ ςφνδεςθ αντιγόνου-αντιςϊματοσ δεν ζχει δ. Ο μυελόσ των οςτϊν, ο ςπλινασ, οι αμυγδαλζσ και ωσ αποτζλεςμα ο λεμωικόσ ιςτόσ κατά μικοσ του γαςτρεντερικοφ α. Τθν εξουδετζρωςθ του μικροοργανιςμοφ. ςωλινα. β. Τθν εξουδετζρωςθ των αντιςωμάτων. 1.3.2.23. Τα Β-λεμωοκφτταρα δεν διακζτουν ςτθν γ. Τθν αδρανοποίθςθ των παραγόμενων τοξινϊν. επιωάνεια τουσ : δ. Τθν αναγνϊριςθ του μικροοργανιςμοφ από τα α. ανοςοςωαιρίνεσ μακροωάγα με ςκοπό τθν ολοκλθρωτικι του β. υποδοχείσ αντιςϊματα καταςτροωι. γ. ειδικζσ πρωτεΐνεσ οι οποίεσ αναγνωρίηουν το 1.3.2.25. Θ ςχζςθ αντιγόνου αντιςϊματοσ ωσ ςχζςθ ςυγκεκριμζνο αντιγόνο που ζχει ειςζλκει ςτον κλειδιοφ-κλειδαριάσ οωείλεται ςτο γεγονόσ ότι... : οργανιςμό και ςυνδζονται μ αυτό. α. τα αντιςϊματα ζχουν τζςςερισ πολυπεπτιδικζσ δ. Ουςίεσ που ενεργοποιοφν τα Τ-λεμωοκφτταρα ι αλυςίδεσ άλλα Β-λεμωοκφτταρα β. τα αντιςϊματα ζχουν ςχιμα Υ (ςωεντόνασ) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 29

30 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ γ. τα αντιςϊματα ζχουν δφο μεγάλεσ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ (βαριζσ) και δφο μικρζσ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ (ελαωριζσ). δ. τα αντιςϊματα διακζτουν μεταβλθτι και ςτακερι περιοχι. 1.3.2.26. Τα αντιςϊματα αποτελοφνται : α. από πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ που αποτελοφνται από αμινοξζα. β. από πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ που αποτελοφνται από αντιγόνα. γ. από ομοιοπολικζσ αλυςίδεσ που αποτελοφνται από πεπτίδια. δ. από πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ που αποτελοφνται από ανοςοςωαιρίνεσ. ΘΕΜΑ 1.3.2.27. Σασ δίνεται θ εικόνα που δείχνει τθν κζςθ των οργάνων του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ του ανκρϊπου. IV- Στάδια ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ Α IV. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά ςτισ παρακάτω προτάςεισ με τουσ ςωςτοφσ όρουσ. 1.3.2.28. Θ αντίδραςθ του ανοςοβιολογικοφ μασ ςυςτιματοσ ςτθν είςοδο κάκε αντιγόνου ςυνιςτά τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ, θ οποία διακρίνεται ςε και. 1.3.2.29. Θ ενεργοποιείται κατά τθν πρϊτθ επαωι του οργανιςμοφ με ζνα αντιγόνο. 1.3.2.30. Αρχικά, με τθν εμωάνιςθ του πακογόνου μικροοργανιςμοφ, ενεργοποιοφνται τα. Τα κφτταρα αυτά, εκτόσ από τθ δυνατότθτα που ζχουν να καταςτρζωουν το μικρόβιο, ζχουν και τθν ικανότθτα να εκκζτουν ςτθν επιωάνειά τουσ τμιματα του μικροβίου που ζχουν εγκλωβίςει και καταςτρζψει, λειτουργϊντασ ζτςι ωσ. 1.3.2.31. Το τμιμα του μικροβίου που εκτίκεται ςυνδζεται με μια πρωτεΐνθ τθσ επιωάνειασ των μακροωάγων, χαρακτθριςτικι για κάκε άτομο, θ οποία ονομάηεται. 1.3.2.32. Τελικά, τόςο με τθ βοικεια μιασ ειδικισ κατθγορίασ Τ-λεμωοκυττάρων, που ονομάηονται, όςο και με τθ βοικεια των προϊόντων τθσ ίδιασ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ, αυτι ολοκλθρϊνεται και ςταματά τθν κατάλλθλθ ςτιγμι. 1.3.2.33. Θ ενεργοποιείται κατά τθν επαωι του οργανιςμοφ με το ίδιο αντιγόνο για δεφτερθ (ι επόμενθ) ωορά. Β ΙV. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ 1.3.2.34. Ροιο κφτταρο ςυμμετζχει ςτο 1 ο ςτάδιο τθσ πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ; α. πλαςματοκφτταρο β. κφτταρο με ιοφσ γ. Β-λεμωοκφτταρο δ. βοθκθτικό Τ-λεμωοκφτταρο 1.3.2.35. Ροιο ςτοιχείο δεν προκαλεί με τθν φπαρξθ του ςτο ςϊμα μασ ανοςοβιολογικι απόκριςθ ; α. Ο ιόσ β. Οι ξζνεσ πρωτεΐνεσ γ. Το κφτταρο με ιοφσ δ. Τ-λεμωοκφτταρο 1.3.2.36. Ροια κφτταρα ενεργοποιοφνται από τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα ; α. Μόνο τα Τ-λεμωοκφτταρα που διαωοροποιοφνται ςε κυτταροτοξικά. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 30 α. Ροια από τα ανκρϊπινα όργανα τθσ εικόνασ ανικουν ςτα πρωτογενι λεμωικά όργανα ; β. Ροια από τα ανκρϊπινα όργανα τθσ εικόνασ δεν ανικουν ςτο ανοςοβιολογικό ςφςτθμα ; γ. Σε ποιο από τα ανκρϊπινα όργανα τθσ εικόνασ διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν για πρϊτθ ωορά τα Β-λεμωοκφτταρα και ςε ποιο τα Τ-λεμωοκφτταρα. δ. Σε ποια από τα ανκρϊπινα όργανα τθσ εικόνασ πραγματοποιείται θ ανοςοβιολογικι απόκριςθ ; ε. Ροιο ανκρϊπινο όργανο τθσ εικόνασ διαςπείρει τα προϊόντα τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ςε όλο το ανκρϊπινο ςϊμα,ϊςτε όπου βρίςκεται ς αυτό ο πακογόνοσ μικροοργανιςμόσ που τθν προκάλεςε ( τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ) να εξουδετερωκεί.

31 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β. Μόνο τα Β-λεμωοκφτταρα γ. Τα Β-λεμωοκφτταρα ι τα Τ-λεμωοκφτταρα δ. Μόνο τα πλαςματοκφτταρα 1.3.2.37. Ροια κφτταρα ςυμμετζχουν ςτθν χυμικι ανοςία ; α. Β-λεμωοκφτταρο και πλαςματοκφτταρο β. Τ-λεμωοκφτταρο και βοθκθτικό Τ-λεμωοκφτταρο γ. Β-λεμωοκφτταρο και κυτταροτοξικό Τ- λεμωοκφτταρο δ. Ρλαςματοκφτταρο και κυτταροτοξικό Τ-λεμωοκφτταρο 1.3.2.38. Ροιο ςτοιχείο αντιμετωπίηει το αντιγόνο ςτο αίμα και ςτθ λζμωο ; α. Οι ξζνεσ πρωτεΐνεσ β. Το Β-λεμωοκφτταρο πριν τθν ενεργοποίθςθ του γ. Τα αντιςϊματα δ. Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα με ουςίεσ που εκκρίνουν 1.3.2.39. Ροιο κφτταρο διακζτει τα αντιςϊματα ςτθν επιωάνεια του, χωρίσ όμωσ να τα εκκρίνει ςτο αίμα και ςτθ λζμωο α. Τ-λεμωοκφτταρο β. Β-λεμωοκφτταρο γ. Ρλαςματοκφτταρο δ. Βοθκθτικό Τ- λεμωοκφτταρο 1.3.2.40. Ροιο κφτταρο παράγει και εκκρίνει ςτο αίμα και ςτθ λζμωο τα αντιςϊματα που αντιμετωπίηουν το αντιγόνο που προκάλεςε τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ ; α. Βοθκθτικό Τ-λεμωοκφτταρο β. Β-λεμωοκφτταρο γ. Ρλαςματοκφτταρο δ. Κυτταροτοξικό Τ-λεμωοκφτταρο 1.3.2.41. Ροια από τα αντιγόνα τθσ εικόνασ προκάλεςε τθ διαδικαςία τθσ κυτταρικισ ανοςίασ ; α. βακτιρια β. πρωτόηωα γ. μφκθτεσ δ. ιοί 1.3.2.42. Ροιο από τα κφτταρα τθσ εικόνασ δεν ςυμμετζχει ςτθ διαδικαςία τθσ κυτταρικισ ανοςίασ α. πλαςματοκφτταρο β. βοθκθτικό Τ-λεμωοκφτταρο γ. Τ-λεμωοκφτταρο δ. κυτταροτοξικό Τ-λεμωοκφτταρο 1.3.2.43. Ροιο κφτταρο τθσ εικόνασ προκαλεί τθν λφςθ του κφτταρου με ιοφσ. α. Β-λεμωοκφτταρο β. Βοθκθτικό Τ-λεμωοκφτταρο γ. Κυτταροτοξικό Τ- λεμωοκφτταρο δ. Ρλαςματοκφτταρο 1.3.2.44. Στο παρακάτω ςχεδιάγραμμα δείχνεται ο τρόποσ αντιμετϊπιςθσ ενόσ αντιγόνου (ιοφ) που ειςιλκε για πρϊτθ ωορά ςτον άνκρωπο. Με βάςθ το ςχεδιάγραμμα να βρείτε ποια είναι τα κφτταρα ( 1,2,3,4,5, 6 και 7) κακϊσ και τισ πρωτεΐνεσ ( 1,2 και 3) 1ν ζηάδην αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο (αλαγλώξηζε κηθξνβίνπ) ηόο (αληηγόλν) εγθισβηζκόο αληηγόλνπ θαηαζηξνθή αληηγόλνπ θύηηαξν-1 πξσηεΐλε-1 ελεξγνπνίεζε θύηηαξν-2 ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 31

32 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ V-Τφποι ανοςίασ - Ενεργθτικι και πακθτικι ανοςία A V. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να επιλζξετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 1.3.2.44. Ο ωυςικόσ τρόποσ ενεργοποίθςθσ τθσ ενεργθτικισ ανοςίασ επιτυγχάνεται.. : α. Με επαωι του ανκρϊπου με το αντιγόνο που βρίςκεται ςτο περιβάλλον του. β. Με τθ χοριγθςθ εμβολίου γ. Με τθ χοριγθςθ οροφ αντιςωμάτων δ. Μζςω του μθτρικοφ γάλακτοσ 1.3.2.45. Ο τεχνθτόσ τρόποσ ενεργοποίθςθσ τθσ ενεργθτικισ ανοςίασ επιτυγχάνεται με : α. Τθ χοριγθςθ οροφ αντιςωμάτων που ζχουν παραχκεί από άλλο άτομο ι ηϊο β. Τθ χοριγθςθ νεκρϊν ι εξαςκενιμενων αντιγόνων γ. Τθ χοριγθςθ ωυςιολογικϊν αντιγόνων από το περιβάλλον. δ. Τθ χοριγθςθ αντιςωμάτων από τθ μθτζρα ςτο ζμβρυο μζςω πλακοφντα. 1.3.2.46. Θ επίτευξθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ ωυςιολογικά πραγματοποιείται α. Με τθν άμεςθ επαωι του ατόμου με αντιγόνο. β. Με τθν χοριγθςθ εμβολίου που περιζχει νεκροφσ ι εξαςκενιςμζνουσ μικροοργανιςμοφσ ι τμιματα τουσ. γ. Με τθ μεταωορά αντιςωμάτων από τθ μθτζρα ςτο ζμβρυο μζςω πλακοφντα ι με τθ μεταωορά αντιςωμάτων από τθ μθτζρα ςτο νεογνό μζςω του μθτρικοφ γάλακτοσ. δ. Με τθ χοριγθςθ οροφ αντιςωμάτων που ζχουν παραχκεί από άλλο άτομο ι ηϊο. 1.3.2.47. Θ επίτευξθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ πραγματοποιείται τεχνθτά με : α. τθ χοριγθςθ εμβολίου που περιζχει νεκρά αντιγόνα β. τθ χοριγθςθ εμβολίου που περιζχει τμιματα μικροοργανιςμϊν γ. τθ μεταωορά αντιςωμάτων μζςω του μθτρικοφ γάλακτοσ δ. Τθ χοριγθςθ οροφ που περιζχει ζτοιμα αντιςϊματα που ζχουν παραχκεί από άλλο άτομο ι ηϊο. Β V. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). 1.3.2.48. Θ ανοςία, διακρίνεται ςε ενεργθτικι και πακθτικι με βάςθ το αν τα αντιςϊματα παράγονται από τον ίδιο τον οργανιςμό ι αν παρζχονται ςτον οργανιςμό ζτοιμα αντιςϊματα που ζχουν παραχκεί από άλλο οργανιςμό. 1.3.2.49. Θ ενεργθτικι ανοςία μπορεί να ενεργοποιθκεί μόνο με ζναν τρόπο, με τθ χοριγθςθ εμβολίου. 1.3.2.50. Το εμβόλιο, όπωσ κα ζκανε και ο ίδιοσ ο μικροοργανιςμόσ, ενεργοποιεί τον ανοςοβιολογικό μθχανιςμό, για να παραγάγει αντιςϊματα και κφτταρα μνιμθσ. 1.3.2.51. Το άτομο που εμβολιάηεται δεν εμωανίηει ςυνικωσ τα ςυμπτϊματα τθσ αςκζνειασ μπορεί όμωσ να τθ μεταδίδει για κάποιο χρονικό διάςτθμα. 1.3.2.52. Στθν πακθτικι ανοςία χορθγοφνται ςτον οργανιςμό ζτοιμα αντιςϊματα που ζχουν παραχκεί από άλλο οργανιςμό. 1.3.2.53. Ρακθτικι ανοςία μπορεί να επιτευχκεί ωυςιολογικά με τθ μεταωορά αντιςωμάτων από τθ μθτζρα ςτο ζμβρυο διαμζςου του μθτρικοφ γάλακτοσ και με τθ μεταωορά αντιςωμάτων από τθ μθτζρα ςτο νεογνό διαμζςου του πλακοφντα. 1.3.2.54. Θ δράςθ τθσ πακθτικισ είναι άμεςθ αλλά θ διάρκειά τθσ είναι παροδικι. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 32

33 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.2.Ειςαγωγι γ. ςτο νευρικό ςφςτθμα ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ δ. ςτα πρωτογενι λεμωικά όργανα. 1.3.2.55. Τι μπορεί να δράςει ωσ αντιγόνο; 1.3.2.63. Τα καρκινικά κφτταρα καταςτρζωονται από α)ολόκλθροσ μικροοργανιςμόσ τα : β)ζνα τμιμα του α. βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα γ)οι τοξικζσ ουςίεσ που παράγονται β. Ρλαςματοκφτταρα από αυτόν γ. Κυτταροτοξικά Τ-λεμωοκφτταρα δ)πλα τα παραπάνω δ. Καταςταλτικά Τ-λεμωοκφτταρα. 1.3.2.56. Ζνα ςυγκεκριμζνο προϊόν ανοςοβιολογικισ 1.3.2.64. Τα λεμωοκφτταρα είναι : απόκριςθσ δρα: α. μικρά ςωαιρικά με πολυλοβϊδθ πυρινα α)μόνο εναντίον τθσ ουςίασ που το προκάλεςε και με β. μικρά ευκφγραμμα με ςωαιρικό πυρινα μεγαλφτερθ ταχφτθτα ςτθν πρϊτθ είςοδο του ςτον γ. μικρά ςτρογγυλά με ςωαιρικό πυρινα ανκρϊπινο οργανιςμό ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ β)μόνο εναντίον τθσ ουςίασ που το προκάλεςε και με 1.3.2.65. (Σ) ι (Λ): Τα κυτταροτοξικά Τ-λεμωοκφτταρα μεγαλφτερθ ταχφτθτα ςτθν 2 θ είςοδο του ςτον ενεργοποιοφνται από τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα. ανκρϊπινο οργανιςμό 1.3.2.66. (Σ) ι (Λ): Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα γ)εναντίον τθσ ουςίασ που το προ-κάλεςε ενεργοποιοφν μόνο άλλα είδθ Τ-λεμωοκυττάρων πρωταρχικά αλλά και ουςιϊν με παρόμοια δομι και ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΥΜΡΛΘΩΣΘΣ ΚΕΝΩΝ μεγαλφτερθ ταχφτθτα κατά τθν 2 θ είςοδο των ουςιϊν 1.3.2.67. Θ ικανότθτα του οργανιςμοφ να αναγνωρίηει ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό ξζνθ προσ αυτόν ουςία και να αντιδρά 1.3.2.57. Τα δευτερογενι λεμωικά όργανα είναι: παράγοντασ α)σπλινα & αμυγδαλζσ ονομάηεται. β)σπλινα & μυελόσ των οςτϊν Θ ξζνθ ουςία που προκαλεί τθν γ)λεμωαδζνεσ & κφμοσ αδζνα δ)λεμωαδζνεσ & λεμωικόσ ιςτόσ Ονομάηεται. ε)(α) & (γ) 1.3.2.68. Τα κφτταρα που απαρτίηουν το ςτ)(α) & (δ) ανοςοβιολογικό ςφςτθμα είναι κυρίωσ τα 1.3.2.58. Ροια κφτταρα απαρτίηουν το τα οποία ανικουν ςτα ανοςοβιολογικό ςφςτθμα: α)λευκά αιμοςωαίρια και διακρίνονται ςε και β)φαγοκφτταρα γ)λεμωοκφτταρα Τα Τ-λεμωοκφτταρα διαωοροποιοφνται και δ)το (α) & (γ) ωριμάηουν ςτον ενϊ τα 1.3.2.59. Θ διαωοροποίθςθ και θ ωρίμανςθ των Τ- Β-λεμωοκφτταρα διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν λεμωοκυττάρων και Β-λεμωοκυττάρων γίνεται: ςτον των. α)στον μυελό των οςτϊν και ςτον κφμο αδζνα 1.3.2.69. Το μόριο του αντιςϊματοσ αποτελείτε από αντίςτοιχα 4 πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ 2 μεγάλεσ και 2 μικρζσ. β)στον κφμο αδζνα και ςτον μυελό των οςτϊν Οι μεγάλεσ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ αντίςτοιχα ονομάηονται και οι μικρζσ γ)στον μυελό των οςτϊν. δ)στον κφμο αδζνα Θ περιοχι του μορίου του αντιςϊματοσ που 1.3.2.60. Είναι πρωτογενζσ λεμωικό όργανο: ςυνδζεται το αντιγόνο ονομάηεται α. Λεμωαδζνεσ β. Θφμοσ αδζνα.το υπόλοιπο τμιμα του γ. Σπλινασ δ. Αμυγδαλζσ αντιςϊματοσ αποτελεί τθν 1.3.2.61. Τα κφτταρα που εκκρίνουν μεγάλεσ. ποςότθτεσ αντιςωμάτων είναι: α. Ρλαςματοκφτταρα Αντιςϊματα. β. Β-λεμωοκφτταρα ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ γ. Καταςταλτικά Τ-λεμωοκφτταρα 1.3.2.70. Το αντίςωμα είναι μια πρωτεΐνθ που δ. Βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα. περιζχει: 1.3.2.62.Ο λεμωικόσ ιςτόσ κατά μικοσ του α)2 μεγάλεσ και 2 μικρζσ πολφπεπτιδικζσ αλυςίδεσ. γαςτρεντερικοφ ςωλινα ανικει: β)2 ελαωριζσ και 2 βαριζσ πολυπεπτιδικζσ αλυςίδεσ. α. ςτο αναπνευςτικό ςφςτθμα γ)μια μεταβλθτι περιοχι και μια ςτακερι περιοχι. β. ςτο ανοςοβιολογικό ςφςτθμα δ)πλα τα παραπάνω. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 33

34 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.2.71. Τα αντιςϊματα: Δ) Τμιμα αντιγόνου α)είναι πρωτεΐνεσ; 1.3.2.81. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ β)ζχουν ςχιμα Υ; ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) γ)ζχουν όλα τθν ίδια δομι; Α) Το αντιγόνο ιςτιοςυμβατότθτασ βρίςκεται ςτθν δ)τα (α) & (β) κυτταρικι μεμβράνθ του μακροωάγου 1.3.2.72. Θ ςφνδεςθ αντιγόνου αντιςϊματοσ ζχει ωσ Β) Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα ενεργοποιοφνται αποτζλεςμα: από τα Β-λεμωοκφτταρα α)τθν εξουδετζρωςθ του μικροοργανιςμοφ Γ) Τα καταςταλτικά Τ-λεμωοκφτταρα εξοντϊνουν β)τθν αδρανοποίθςθ των τοξινϊν του μικροοργανιςμοφσ και καρκινικά κφτταρα γ)τθν αναγνϊριςθ του οργανιςμοφ από τα μικροωάγα Δ) Τα Τ-λεμωοκφτταρα ενεργοποιοφν τα μακροωάγα με ςκοπό τθν ολοκλθρωτικι καταςτροωι Ε) Θ διαδικαςία που αωορά τον πολλαπλαςιαςμό και δ)πλα τα παραπάνω τθν διαωοροποίθςθ των Β-λεμωοκυττάρων ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΤΥΡΟΥ ΣΩΣΤΟ-ΛΑΘΟΣ ονομάηεται κυτταρικι ανοςία 1.3.2.73. (Σ) ι (Λ): Θ ικανότθτα κάκε αντιςϊματοσ να ΣΤ) Ρρωτογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ ςυμβαίνει αναγνωρίηει το αντιγόνο οωείλεται ςτθν αλλθλουχία μόνο κατά τθν 1 θ επαωι με το αντιγόνο των αμινοξζων τθσ μεταβλθτισ περιοχισ. Η) Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα διεγείρουν το Στάδια ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ. πολλαπλαςιαςμό των κυτταροτοξικϊν 1.3.2.74.Ροια από τα παρακάτω κφτταρα Τ-λεμωοκυττάρων. ονομάηονται και αντιγονοπαρουςιαςτικά: 1.3.2.82. Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τθν Α) μακροωάγα κατάλλθλθ λζξθ : Β) Τ-λεμωοκφτταρα Α)Το τμιμα του κατεςτραμμζνου μικροβίου Γ) Β-λεμωοκφτταρα ςυνδζεται με μία πρωτεΐνθ τθσ επιωάνειασ των Δ) Ρλαςματοκφτταρα μακροωάγων χαρακτθριςτικι για κάκε άτομο το 1.3.2.75. Τα Τ-λεμφοκφτταρα :.Τα Α) Ραράγουν αντιςϊματα κφτταρα που ενεργοποιοφνται πρϊτα είναι τα Β) Ενεργοποιοφνται από τα μακροωάγα. Τα Γ) Ενεργοποιοφν τα μακροωάγα μακροωάγα ονομάηονται και Δ) ςυμμετζχουν ςτθν χυμικι ανοςία. 1.3.2.76. Τα Β-λεμφοκφτταρα : Β) Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα με ουςίεσ που Α) Ενεργοποιοφν τα Τ-λεμωοκφτταρα εκκρίνουν ενεργοποιοφν τα Β) ςυμμετζχουν ςτθν κυτταρικι ανοςία. Τα Β-λεμωοκφτταρα Γ) είναι κοκκιϊδθ λευκά αιμοςωαίρια διαωοροποιοφνται ςε και Δ) ςυμμετζχουν ςτθν χυμικι ανοςία.. 1.3.2.77.Τα μακροφάγα : Αντιςϊματα ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ παράγουν τα Α) είναι ωαγοκφτταρα ενϊ τα Β) ςυμμετζχουν ςτθν χυμικι ανοςία κα Γ) ενεργοποιοφνται από τα βοθκθτικά Τ- ενεργοποιθκοφν ςε επόμενθ ζκκεςθ του οργανιςμοφ λεμωοκφτταρα ςτο ίδιο αντιγόνο. Θ παραπάνω διαδικαςία 1.3.2.78.Για τθν ανάπτυξθ τθσ δευτερογενοφσ ονομάηεται. ανοςολογικισ απόκριςθσ υπεφκυνα είναι τα : Γ) Κφτταρα μολυςμζνα από ιό ι καρκινικά κφτταρα Α) Αντιςϊματα καταςτρζωονται από τα Β) Αντιγόνα τα οποία ζχουν ενεργοποιθκεί από Γ) μακροωάγα τα.θ παραπάνω Δ) λεμωοκφτταρα μνιμθσ. διαδικαςία αποτελεί τθν 1.3.2.79. Μεγάλεσ ποςότθτεσ ανοςοςφαιρινϊν. παράγονται από τα : Δ) Ο τερματιςμόσ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ Α) Φυςικά κφτταρα ωονιάδεσ επιτυγχάνεται με τθν βοικεια των Β) Μακροωάγα αλλά Γ) Ρλαςματοκφτταρα και από τα προϊόντα τθσ Δ) Κυτταροτοξικά Τ. 1.3.2.80. Είναι το αντιγόνο ιςτιοςυμβατότθτασ: Α) Κφτταρο Β) Υποδοχζασ ςτθν μεμβράνθ των μακροωάγων Γ) Ρρωτεΐνθ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 34

35 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Ενεργθτικι και πακθτικι ανοςία παραχκεί από άλλον οργανιςμό διακρίνεται ςε 1.3.2.83. Το εμβόλιο δεν περιζχει : και. Α) Αντιγόνα 1.3.2.97.Θ ενεργθτικι ανοςία επιτυγχάνεται με Β) Νεκροφσ μικροοργανιςμοφσ ωυςικό τρόπο κατά τθν άμεςθ επαωι του ατόμου με Γ) Εξαςκενθμζνουσ μικροοργανιςμοφσ το. Δ) Αντιςϊματα 1.3.2.98.Θ ενεργθτικι ανοςία επιτυγχάνεται τεχνθτά 1.3.2.84. Ρακθτικι ανοςία επιτυγχάνεται φυςικά: με τθν χριςθ. Α) Με εμβόλιο Το εμβόλιο περιζχει νεκροφσ ι εξαςκενθμζνουσ Β) Με ορό ι τουσ. Γ) Μζςω μθτρικοφ γάλακτοσ 1.3.2.99.Το εμβόλιο όπωσ και ο ίδιοσ ο Δ) Με άμεςθ επαωι του ατόμου με αντιγόνο ενεργοποιεί το 1.3.2.85. Ενεργθτικι ανοςία επιτυγχάνεται φυςικά : ςφςτθμα με τελικό αποτζλεςμα τθν Α) Με εμβόλιο παραγωγι αντιςωμάτων και Β) Με ορό κυττάρων. Γ) Μζςω μθτρικοφ γάλακτοσ 1.3.2.100.Στθν ανοςία χορθγοφνται Δ) Με άμεςθ επαωι του ατόμου με αντιγόνο ζτοιμα που ζχουν παραχκεί από άλλο 1.3.2.86. Ρακθτικι ανοςία επιτυγχάνεται τεχνθτά: οργανιςμό Α) Με εμβόλιο 1.3.2.101.Ρακθτικι ανοςία μπορεί να επιτευχκεί Β) Με ορό ωυςικά με τθ μεταωορά από τθν Γ) Μζςω μθτρικοφ γάλακτοσ μθτζρα ςτο ζμβρυο μζςω και από τθν Δ) Με άμεςθ επαωι του ατόμου με αντιγόνο μθτζρα ςτο μζςω του μθτρικοφ 1.3.2.87. Ενεργθτικι ανοςία επιτυγχάνεται τεχνθτά : γάλακτοσ. Α) Με εμβόλιο 1.3.2.102.Σε ενιλικο άτομο πακθτικι ανοςία Β) Με ορό επιτυγχάνεται τεχνθτά με χοριγθςθ που Γ) Μζςω μθτρικοφ γάλακτοσ περιζχει ζτοιμα Δ) Με άμεςθ επαωι του ατόμου με αντιγόνο 1.3.2.103.Θ δράςθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ 1.3.2.88. Ο ορόσ περιζχει : είναι αλλά θ παροδικι. Α) Αντιγόνα ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ Β) Αντιςϊματα 1.3.2.104. Θ δράςθ των Τ λεμωοκυττάρων ςτο ςφνολό Γ) Τμιματα μικροοργανιςμϊν τθσ αποτελεί τθν... ανοςία. Δ) Ιςταμίνθ 1.3.2.105. Ζνασ άνκρωποσ μολφνεται για πρϊτθ ωορά Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω φράςεισ ωσ ςωςτζσ από ζναν πακογόνο μικροοργανιςμό. Μετά από δφο (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) : μινεσ, εκτίκεται για δεφτερθ ωορά ςτον ίδιο 1.3.2.89.Θ ενεργθτικι ανοςία ζχει πιο άμεςθ δράςθ μικροοργανιςμό. Ρϊσ ονομάηεται θ ανοςολογικι από τθν πακθτικι ( ) αντίδραςθ του οργανιςμοφ, μετά από κάκε ζκκεςθ 1.3.2.90.Θ δράςθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ είναι ςτο ςυγκεκριμζνο μικροοργανιςμό; παροδικι ( ) Ροια είναι θ διαωορά μεταξφ των δφο αυτϊν 1.3.2.91.Θ ενεργθτικι ανοςία επιτυγχάνεται μζςω αντιδράςεων, ωσ προσ το χρόνο παραγωγισ των οροφ αντιςωμάτων αντιςωμάτων; 1.3.2.92.Πταν τα αντιςϊματα παράγονται από τον 1.3.2.106. Ρακθτικι ανοςία επιτυγχάνεται με ίδιο τον οργανιςμό ζχουμε πακθτικι ανοςία ( ) χοριγθςθ: 1.3.2.93.Ο ορόσ αντιςωμάτων προζρχεται από α. οροφ αντιςωμάτων αντιςϊματα που παριχκθςαν ςε άνκρωπο ι ηϊο. β. εμβολίου 1.3.2.94.Θ μεταωορά αντιςωμάτων ςτο νεογνό γ. αντιβιοτικοφ επιτυγχάνεται μζςω πλακοφντα ενϊ ςτο ζμβρυο δ. ιντερωερόνθσ. μζςω του μθτρικοφ γάλακτοσ ( ) 1.3.2.107. Ροιο από τα παρακάτω όργανα Συμπλθρϊςτε τα παρακάτω κενά: χαρακτθρίηεται πρωτογενζσ λεμωοειδζσ όργανο; 1.3.2.95.Θ δθλαδι θ ικανότθτα του α. ςπλινασ οργανιςμοφ να παράγει κφτταρα και κυτταρικά β. αμυγδαλζσ προϊόντα τα που ςυμβάλλουν ςτθν γ. κφμοσ αδζνασ καταπολζμθςθ των. δ. γαςτρεντερικόσ ςωλινασ. 1.3.2.96.Θ ανοςία ανάλογα με το αν παράγει τα 1.3.2.108. Μεγάλεσ ποςότθτεσ ανοςοςωαιρινϊν αντιςϊματα ο ίδιοσ ο οργανιςμόσ ι αν ζχουν εκκρίνονται από: α. ωυςικά κφτταρα ωονιάδεσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 35

36 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β. μακροωάγα 1.3.2.120.Θ πακθτικι ανοςία αποκτάται γ. πλαςματοκφτταρα α. με τον κθλαςμό. δ. βοθκθτικά Τ λεμωοκφτταρα. β. με τον εμβολιαςμό. 1.3.2.109. Ροιεσ λειτουργίεσ επιτελοφν τα Τ γ. με προθγοφμενθ μόλυνςθ. λεμωοκφτταρα; δ. με αντιβιοτικά. 1.3.2.110. Να αναωζρετε τουσ ρόλουσ των 1.3.2.121. Θ πακθτικι ανοςία αποκτάται με : αντιςωμάτων. α. ορό αντιςωμάτων 1.3.2.111. Ζνασ άνκρωποσ μολφνεται από ζνα β. αντιβιοτικό πακογόνο βακτιριο που παράγει μία εξωτοξίνθ. Στον γ. εμβόλιο άνκρωπο αυτό δεν εκδθλϊνεται αςκζνεια. Να δ. προπερδίνθ εξθγιςετε τουσ πικανοφσ λόγουσ για τουσ οποίουσ ο 1.3.2.122. Δευτερογενζσ λεμωικό όργανο άνκρωποσ αυτόσ δεν νοςεί. είναι ο 1.3.2.112. Οι οροί περιζχουν α. ςπλινασ. α. αντιγόνα. β. κφμοσ αδζνασ. β. Β λεμωοκφτταρα. γ. μυελόσ των οςτϊν. γ. αντιςϊματα. δ. πνεφμονασ. δ. λυςοηφμθ. 1.3.2.123. Να περιγράψετε το δεφτερο 1.3.2.113. Στα πρωτογενι λεμωικά ςτάδιο τθσ πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ όργανα ανικει απόκριςθσ. α. ο ςπλινασ. 1.3.2.124. Να εξθγιςετε πϊσ κα β. οι αμυγδαλζσ. προςτατευτεί ο οργανιςμόσ ενόσ γ. ο μυελόσ των οςτϊν. ανκρϊπου, ο οποίοσ ζρχεται ςε επαωι με δ. το πάγκρεασ. το μικρόβιο τθσ πολιομυελίτιδασ, αν κατά 1.3.2.114. Ζνασ άνκρωποσ τρυπικθκε από το παρελκόν είχε κάνει εμβόλιο για τθν ςκουριαςμζνο καρωί και κινδυνεφει να μολυνκεί από αςκζνεια αυτι. το βακτιριο του τετάνου. Στο ςυγκεκριμζνο άνκρωπο 1.3.2.125. Να ξαναγράψετε τθν χορθγικθκε αντιτετανικόσ ορόσ, που περιζχει παρακάτω πρόταςθ ςωςτά, χωρίσ να αντιςϊματα ζναντι του ςυγκεκριμζνου βακτθρίου. αλλάξετε το υπογραμμιςμζνο τμιμα Τι τφποσ ανοςίασ επιτυγχάνεται με τθ χοριγθςθ του Τα αντιςϊματα είναι μεγάλα μόρια αντιτετανικοφ οροφ; Με ποιουσ άλλουσ τρόπουσ πολυςακχαριτϊν. Αποτελοφνται από επιτυγχάνεται ωυςιολογικά ο παραπάνω τφποσ τζςςερισ ανόμοιεσ πολυνουκλεοτιδικζσ ανοςίασ; αλυςίδεσ. 1.3.2.115. Στθν περίπτωςθ που τα αντιςϊματα 1.3.2.126. Οι οροί που χρθςιμοποιοφνται παράγονται από τον ίδιο τον οργανιςμό ενόσ για τθν πακθτικι ανοςοποίθςθ, ανκρϊπου ζναντι οποιουδιποτε αντιγόνου, τι τφποσ περιζχουν.: ανοςίασ επιτυγχάνεται και με ποιουσ τρόπουσ μπορεί α. λεμωοκφτταρα που αντιμετωπίηουν τθν προςβολι. να ενεργοποιθκεί ο ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ για β. ζτοιμα αντιςϊματα. αυτόν τον τφπο ανοςίασ; γ. μακροωάγα ικανά να καταςτρζψουν τον πακογόνο 1.3.2.116. Οι οροί, μζςω των οποίων επιτυγχάνεται παράγοντα. πακθτικι ανοςία, περιζχουν 1.3.2.127. ϋοταν ζνασ πακογόνοσ παράγοντασ α. νεκροφσ μικροοργανιςμοφσ. καταωζρει να ξεπεράςει τουσ ωυςικοφσ ωραγμοφσ και β. εξαςκενθμζνουσ μικροοργανιςμοφσ. να προςβάλλει τον ανκρϊπινο οργανιςμό τότε, γ. τμιματα μικροοργανιςμϊν. μεταξφ άλλων, ςυμβαίνουν: δ. ζτοιμα αντιςϊματα. α. παραγωγι αντιςωμάτων 1.3.2.117. Ροιοι παράγοντεσ μποροφν να δράςουν ωσ β. ενεργοποίθςθ αντιγόνα; μακροωάγων(ωαγοκυττάρων) 1.3.2.118. Ροια είναι τα πρωτογενι και ποια τα γ. αντίδραςθ αντιγόνου-αντιςϊματοσ δευτερογενι λεμωικά όργανα του ανοςοβιολογικοφ δ. ενεργοποίθςθ Β λεμωοκυττάρων ςυςτιματοσ και ποφ πραγματοποιείται θ ε. αναγνϊριςθ αντιγόνου από Τ Θ (Τ 4 ) ανοςολογικι απόκριςθ; λεμωοκφτταρα. 1.3.2.119. Κάκε αντίςωμα ςυνδζεται εκλεκτικά με το Τοποκετιςτε τα παραπάνω βιματα τθσ ςυγκεκριμζνο αντιγόνο που προκάλεςε τθν ανοςοβιολογικισ απάντθςθσ του οργανιςμοφ ςτθ παραγωγι του. Ροιο είναι το αποτζλεςμα τθσ ςωςτι ςειρά. ςφνδεςθσ αντιγόνου αντιςϊματοσ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 36

37 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.2.128. Σε ποια κατθγορία ενϊςεων (βιομορίων) β. Τα Β-λεμωοκφτταρα διαωοροποιοφνται και ανικουν τα αντιςϊματα και ποια είναι τα βαςικά ωριμάηουν ςτο μυελό των οςτϊν. δομικά χαρακτθριςτικά τουσ; 1.3.2.137.Τι ονομάηουμε ανοςία; 1.3.2.129. Αντιγόνο είναι μία ξζνθ ουςία που 1.3.2.138.Ζνασ άνκρωποσ προςβάλλεται από το ίδιο α. υπάρχει μόνο ςε βακτιρια. πακογόνο βακτιριο που είχε προςβλθκεί και ςτο β. προκαλεί ανοςοβιολογικι απόκριςθ του παρελκόν αλλά δεν αςκενεί. Ροια κφτταρα μνιμθσ οργανιςμοφ. ενεργοποιοφνται για τθν αντιμετϊπιςθ του γ. δεν υπάρχει ςτουσ ανκρϊπουσ. βακτθρίου; Να εξθγιςετε γιατί ο άνκρωποσ αυτόσ δεν δ. υπάρχει μόνο ςτθ γφρθ των ανκζων. εκδθλϊνει τα ςυμπτϊματα τθσ αςκζνειασ, μετά από 1.3.2.130. Θ περιοχι του μορίου του αντιςϊματοσ τθ δεφτερθ προςβολι. που ςυνδζεται 1.3.2.139. Να αναωζρετε τουσ ωυςικοφσ τρόπουσ με με το αντιγόνο ονομάηεται τουσ οποίουσ επιτυγχάνεται πακθτικι ανοςία. Ρϊσ α. μεταβλθτι περιοχι. επιτυγχάνεται πακθτικι ανοςία με τεχνθτό τρόπο; β. ςτακερι περιοχι. 1.3.2.140. Θ τεχνθτι πακθτικι ανοςία επιτυγχάνεται γ. βαριά περιοχι. με τθ χοριγθςθ οροφ. Ζνασ ορόσ περιζχει δ. πρωτογενισ περιοχι. α. αντιγόνα. 1.3.2.131. Με ποιουσ τρόπουσ μπορεί ζνασ άνκρωποσ β. ιντερωερόνεσ. να αποκτιςει γ. ζτοιμα αντιςϊματα. α. ενεργθτικι ανοςία; δ. βιταμίνεσ. β. πακθτικι ανοςία; 1.3.1.141.Θ ςτακερι περιοχι του αντιςϊματοσ..: 1.3.2.132. Αν ςυγκρικοφν μεταξφ τουσ θ ενεργθτικι α. είναι ίδια ςε όλα τα αντιςϊματα. και θ πακθτικι ανοςία, β. είναι αυτι που ςυνδζεται με το αντιγόνο. α. ποια από τισ δφο λειτουργεί ταχφτερα και γιατί; γ. αποτελείται από πολυςακχαρίτεσ. β. ποια προςωζρει μακροχρόνια προςταςία και γιατί; δ. παράγει αντιγόνα. 1.3.2.133. Ζνασ ταξιδιϊτθσ επιςκζπτεται μία χϊρα, 1.3.1.142. Ροια είναι τα δευτερογενι λεμωικά ςτθν οποία καταγράωεται επιδθμία τετάνου, χωρίσ όργανα και τι ςυμβαίνει ςε αυτά; να ζχει εμβολιαςτεί. Κατά τθν επίςκεψι του 1.3.1.143. Τα εμβόλια περιζχουν τραυματίηεται. Θα κάνει τότε εμβόλιο ι ορό για να α. αντιςϊματα. εξαςωαλίςει τθν υγεία του και γιατί; β. Β-λεμωοκφτταρα. 1.3.2.134. Κατά τθ διάρκεια τθσ πρωτογενοφσ γ. εξαςκενθμζνουσ μικροοργανιςμοφσ. ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ του οργανιςμοφ, θ οποία δ. λυςοηφμθ. ακολουκεί τθν είςοδο ενόσ αντιγόνου, 1.3.1.144. Ανικουν ςτα δευτερογενι λεμωικά όργανα ενεργοποιοφνται, μεταξφ άλλων, και οι παρακάτω α. οι αμυγδαλζσ. κατθγορίεσ λεμωοκυττάρων: β. οι πνεφμονεσ. Β λεμωοκφτταρα γ. οι νεωροί. Βοθκθτικά Τ λεμωοκφτταρα δ. οι ιδρωτοποιοί αδζνεσ. Καταςταλτικά Τ λεμωοκφτταρα 1.3.1.145. Οι μθχανιςμοί ειδικισ άμυνασ διακζτουν α. Γράψτε με ποια ςειρά ενεργοποιοφνται δφο χαρακτθριςτικά που τουσ κάνουν να ξεχωρίηουν οι κατθγορίεσ αυτζσ των λεμωοκυττάρων από τουσ μθχανιςμοφσ μθ ειδικισ άμυνασ. Ροια είναι κατά τθ διάρκεια τθσ ανοςοβιολογικισ αυτά; απόκριςθσ του οργανιςμοφ. 1.3.1.146. Με τθ βοικεια ποιων παραγόντων β. Ροια απ αυτά διαωοροποιοφνται και ολοκλθρϊνεται και ςταματά, τθν κατάλλθλθ ςτιγμι, θ ωριμάηουν ςτο κφμο αδζνα και ποιεσ οι ανοςοβιολογικι απόκριςθ; λειτουργίεσ τουσ; 1.3.1.147. Ζνασ άνκρωποσ μπορεί να αποκτιςει 1.3.2.135. Τα Τ - λεμωοκφτταρα ενεργθτικι ανοςία χωρίσ να το γνωρίηει ι να το α. ωριμάηουν ςτο πάγκρεασ. επικυμεί. Να εξθγιςετε πϊσ μπορεί να ςυμβεί αυτό. β. διαωοροποιοφνται ςε μακροωάγα. 1.3.1.148. Σε ποια περίπτωςθ μπορεί ζνα άτομο να γ. παράγουν αντιςϊματα. μολυνκεί από πακογόνο παράγοντα που προκαλεί δ. διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν ςτο κφμο αδζνα. κάποια γνωςτι νόςο, χωρίσ το άτομο αυτό να 1.3.2.136.Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω φράςεισ νοςιςει; Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. ωσ ςωςτζσ ι λανκαςμζνεσ. 1.3.1.149. Τα αντιςϊματα παράγονται α. Θ πρωτογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ από ενεργοποιείται κατά τθν πρϊτθ επαωι του α. τα βοθκθτικά Τ λεμωοκφτταρα. οργανιςμοφ με ζνα αντίςωμα. β. τα πλαςματοκφτταρα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 37

38 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ γ. τα κυτταροτοξικά Τ λεμωοκφτταρα. δ. τα ωαγοκφτταρα. 1.3.1.150. Με ποιουσ τρόπουσ μπορεί να προκλθκεί ενεργθτικι ανοςία ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό; 1.3.1.151. Δευτερογενζσ λεμωικό όργανο είναι ο α. ςπλινασ. β. κφμοσ αδζνασ. γ. μυελόσ των οςτϊν. δ. πνεφμονασ. 1.3.1.152. Τα κφτταρα που παράγουν ανοςοςωαιρίνεσ είναι τα: α. μακροωάγα. β. πλαςματοκφτταρα. γ. Τ κυτταροτοξικά λεμωοκφτταρα. δ. ουδετερόωιλα. 1.3.1.153. Να εξθγιςετε τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ επιτυγχάνεται τεχνθτι ανοςία. 1.3.1.154. Θ κυτταρικι ανοςία περιλαμβάνει τθ δράςθ των α. κυτταροτοξικϊν Τ-λεμωοκυττάρων και των καταςταλτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων β. βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων και των Β λεμωοκυττάρων γ. βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων και των κυτταροτοξικϊν Τ-λεμωοκυττάρων δ. κυτταροτοξικϊν Τ-λεμωοκυττάρων και των Β- λεμωοκυττάρων. 1.3.1.155. Ρρωτογενζσ λεμωικό όργανο αποτελεί α. ο ςπλινασ β. το ιπαρ γ. ο κφμοσ αδζνασ δ. οι λεμωαδζνεσ. 1.3.1.156. Ρρωτογενι λεμωικά όργανα είναι: α. ο μυελόσ των οςτϊν και οι λεμωαδζνεσ β. ο μυελόσ των οςτϊν και ο κφμοσ αδζνασ γ. οι αμυγδαλζσ και οι λεμωαδζνεσ δ. ο κφμοσ αδζνασ και ο ςπλινασ. 1.3.1.157. Αντιςϊματα παράγονται από τα α. Τ - λεμωοκφτταρα. β. Β - λεμωοκφτταρα. γ. ουδετερόωιλα. δ. μακροωάγα. 1.3.1.158. Θ χυμικι ανοςία οωείλεται α. ςτα Τ λεμωοκφτταρα. β. ςτον πυρετό. γ. ςτθ λζμωο. δ. ςτα Β λεμωοκφτταρα. 1.3.1.159. Ζνασ άνκρωποσ μολφνεται ταυτόχρονα από ζνα είδοσ βακτθρίου και από ζναν ιό με ςυνζπεια να αςκενεί. Ο οργανιςμόσ του παράγει αμζςωσ αντιςϊματα εναντίον του βακτθρίου, ενϊ τα αντιςϊματα κατά του ιοφ παράγονται με κακυςτζρθςθ Για ποιο είδοσ αντιγόνου ενεργοποιείται θ πρωτογενισ και για ποιο θ δευτερογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ; Να περιγράψετε τθ διαδικαςία με τθν οποία ενεργοποιοφνται τα λεμωοκφτταρα που αντιμετωπίηουν αποκλειςτικά τον ιό. Ροια είναι θ διαωορά και ποια είναι θ ομοιότθτα ςτθ δομι των αντιςωμάτων που εξουδετερϊνουν το βακτιριο, με τθ δομι των αντιςωμάτων που εξουδετερϊνουν τον ιό; 1.3.1.160. Τα κφτταρα που παράγουν ανοςοςωαιρίνεσ είναι τα: α. μακροωάγα. β. πλαςματοκφτταρα. γ. Τ κυτταροτοξικά λεμωοκφτταρα. δ. ουδετερόωιλα. 1.3.1.161. Να εξθγιςετε τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ επιτυγχάνεται τεχνθτι ανοςία. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 38

39 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Αςκήςεισ με διαγράμματα που αφορούν την ανοςοβιολογική απόκριςη ΘΕΜΑ 1 ο Δίνονται τα παρακάτω διαγράμματα που δείχνουνε τθν μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των αντιςωμάτων, που παράγονται για τρεισ μικροοργανιςμοφσ Α, Β,Γ, ςτο αίμα και ςτθ λζμωο του ανκρωπίνου ςϊματοσ ςε ςυνάρτθςθ με το χρόνο. ζπγθέληξσζε αληηζσκάησλ ζπγθέληξσζε αληηζσκάησλ κόιπλζε κόιπλζε Αληηζώκαηα γηα ην κηθξόβην Α ζπγθέληξσζε αληηζσκάησλ ρξόλνο Αληηζώκαηα γηα ην κηθξόβην Β ρξόλνο κόιπλζε Αληηζώκαηα γηα ην κηθξόβην Γ ρξόλνο Ι.)Με βάςθ τα παραπάνω διαγράμματα να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ. 1. Για το μικρόβιο Α χορθγικθκε ςτον άνκρωπο ορόσ αντιςωμάτων ( ) 2. Το μικρόβιο Γ ειςιλκε για πρϊτθ ωορά ςτον άνκρωπο ( ) 3. Το μικρόβιο Β ειςιλκε και προθγοφμενθ ωορά ςτον άνκρωπο ( ) 4. Το μικρόβιο Γ προκάλεςε δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ ( ) 5. Το μικρόβιο Β προκάλεςε πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ ( ) 6. Το μικρόβιο Α αντιμετωπίςτθκε άμεςα και ο άνκρωποσ δεν αςκζνθςε από το ςυγκεκριμζνο μικρόβιο ( ) 7. Το μικρόβιο Α αν ειςζλκει επόμενθ ωορά ςτον άνκρωπο κα προκαλζςει πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ, γιατί αντιμετωπίςτθκε παροδικά, δθλαδι μόνο για εκείνθ τθν ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι 8. Το μικρόβιο Α αν ειςζλκει επόμενθ ωορά ςτον άνκρωπο κα προκαλζςει δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ κακϊσ ςτον άνκρωπο αναπτφχκθκαν κφτταρα μνιμθσ που κα αντιμετωπίςουν κατά τθν επόμενθ είςοδο το ςυγκεκριμζνο μικρόβιο. 9. Ο άνκρωποσ για το μικρόβιο Γ είχε εμβολιαςτεί ςτο παρελκόν ( ) 10. Ο άνκρωποσ για το μικρόβιο Γ εμβολιάηεται τθν χρονικι ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ ςτο διάγραμμα ( ) 11. Ο άνκρωποσ για το μικρόβιο Β είχε εμβολιαςτεί ςτο παρελκόν ( ) 12. Ο άνκρωποσ για το μικρόβιο Β εμβολιάηεται τθν χρονικι ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ ςτο διάγραμμα ( ) 13. Ο άνκρωποσ αςκενεί από τα μικρόβια Α και Γ ( ) 14. Ο άνκρωποσ αςκενεί από τα μικρόβια Α και Β ( ) 15. Ο άνκρωποσ αςκενεί μόνο από το μικρόβιο Β (ωυςικόσ τρόποσ ανοςίασ ) ( ) 16. Ο άνκρωποσ δεν αςκενεί από τα μικρόβια Α και Γ ΘΕΜΑ 2 ο. Σε μία περιοχι παρατθρείται επιδθμία μίασ μολυςματικισ αςκζνειασ που οωείλεται ςε ζνα πακογόνο βακτιριο.τρεισ ταξιδιϊτεσ επιςκζπτονται τθν περιοχι. Ο ταξιδιϊτθσ -Ι είχε εμβολιαςτεί ζναντι του πακογόνου βακτθρίου.ο ταξιδιϊτθσ -ΙΙ και ο ταξιδιϊτθσ -ΙΙΙ δεν είχαν εμβολιαςτεί ζναντι του πακογόνου βακτθρίου.κατά τθν παραμονι τουσ ςτθν περιοχι ο ταξιδιϊτθσ -Ι και ο ταξιδιϊτθσ -ΙΙ μολφνονται από το ςυγκεκριμζνο βακτιριο ενϊ ο ταξιδιϊτθσ -ΙΙΙ δεν μολφνεται από το ςυγκεκριμζνο βακτιριο.οι τρεισ ταξιδιϊτεσ ειςζρχονται ςτο νοςοκομείο τθν ίδια θμζρα όπου γίνονται οι απαραίτθτεσ ενζργειεσ : ( ορόσ αντιςωμάτων, εμβόλιο ) Στον ζνα από τουσ τρεισ ταξιδιϊτεσ χορθγικθκε ορόσ αντιςωμάτων, ενϊ ςε ζναν από τουσ ταξιδιϊτεσ χορθγικθκε εμβόλιο. Στο αίμα και ςτθ λζμωο των τριϊν παραπάνω ανκρϊπων είχαμε τθν καταγραωι τθσ ςυγκζντρωςθσ των αντιςωμάτων ςε ςχζςθ με το χρόνο. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 39

40 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Διάγραμμα κζματοσ-2 ζπγθέληξσζε αληηζσκάησλ θακπύιε-γ θακπύιε-α θακπύιε-β ΘΕΜΑ 3 ο. Σε ζναν άνκρωπο ειςιλκε ζνα αντιγόνο (ιόσ) για πρϊτθ ωορά. Στον άνκρωπο αυτό παρατθρικθκε παραγωγι ιντερωερονϊν κακϊσ και αντιςωμάτων. πγθέληξσζε (αληηγόλσλ, ηληεξθεξνλώλ, αληηζσκάησλ) θακπύιε-α θακπύιε-β θακπύιε-γ ρξόλνο 5ε 10ε 15ε 20ε 25ε 30ε εκέξεο ρξνληθή ζηηγκή ρνξήγεζεο εκβνιίνπ-νξνύ Με βάςθ το παραπάνω διάγραμμα να ςυμπλθρϊςετε ςωςτά τα κενά ςτισ παρακάτω ωράςεισ. 1. Θ καμπφλθ-α παριςτάνει τθν μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των αντιςωμάτων ςτον ταξιδιϊτθ -, θ καμπφλθ-β ςτον ταξιδιϊτθ- και θ καμπφλθ-γ ςτο ταξιδιϊτθ-. 2. Για τον ταξιδιϊτθ - καμία ενζργεια δεν είναι απαραίτθτθ αωοφ δεν κινδυνεφει από το ςυγκεκριμζνο βακτιριο. 3. Στον ταξιδιϊτθ- επειδι ζπρεπε το μικρόβιο να αντιμετωπιςτεί άμεςα του χορθγικθκε ορόσ αντιςωμάτων. 4. Ο ταξιδιϊτθσ- προλθπτικά εμβολιάςτθκε ζναντι του πακογόνου μικροβίου. 5. Τθν χρονικι ςτιγμι ( ςτο παρελκόν ) που ο ταξιδιϊτθσ-ι εμβολιάςτθκε ζναντι του ςυγκεκριμζνου βακτθρίου θ καμπφλθ- αντιςτοιχεί ςτθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των αντιςωμάτων ςε ςυνάρτθςθ με το χρόνο ςτο αίμα και ςτθ λζμωο του ανκρϊπου. 6. Θ καμπφλθ- αντιςτοιχεί ςτθν πακθτικι ανοςία με τεχνθτό τρόπο. κόιπλζε από ηνλ ηό Με βάςθ το παραπάνω διάγραμμα να απαντιςετε τισ παρακάτω ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ. 1. Ροια από τισ παρακάτω καμπφλεσ αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα : Α. ) Θ καμπφλθ Α Β.) Θ καμπφλθ Β Γ.) Θ καμπφλθ Γ 2. Ροια από τισ παρακάτω καμπφλεσ αντιςτοιχεί ςτα αντιςϊματα : Α. ) Θ καμπφλθ Α Β.) Θ καμπφλθ Β Γ.) Θ καμπφλθ Γ 3. Ροια από τισ παρακάτω καμπφλεσ αντιςτοιχεί ςτισ ιντερωερόνεσ : Α. ) Θ καμπφλθ Α Β.) Θ καμπφλθ Β Γ.) Θ καμπφλθ Γ 4. Ροιο από τα παρακάτω χρονικά διαςτιματα αντιςτοιχεί ςτο 1ο ςτάδιο ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ( αναγνϊριςθ ιοφ ) Α.) μόλυνςθ-5θ θμζρα Β.) μόλυνςθ-10θ θμζρα Γ.) 5θ -15θ θμζρα Δ.) 10θ -20θ θμζρα 5. Σε ποιο από τα παρακάτω χρονικά διαςτιματα αντιςτοιχεί το 2ο ςτάδιο ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ (αντιμετϊπιςθ ιοφ,παραγωγι αντιςωμάτων) Α.) μόλυνςθ-10θ θμζρα Β.) 10θ -20θ θμζρα Γ.) 10θ -30θ θμζρα Δ.) 20θ -30θ θμζρα ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 40

41 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 6. Σε ποιο από τα παρακάτω χρονικά διαςτιματα ζχουμε τθν ενεργοποίθςθ των καταςταλτικϊν Τ- λεμωοκυττάρων με ςκοπό τον τερματιςμό τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ μετά από επιτυχι αντιμετϊπιςθ του αντιγόνου. Α.) μόλυνςθ-10θ θμζρα Β.) 10θ -20θ θμζρα Γ.) 10θ -30θ θμζρα Δ.) 20θ -30θ θμζρα 7. Σε ποιο χρονικό διάςτθμα ζδραςαν τα πλαςματοκφτταρα : Α.) μόλυνςθ-10θ θμζρα Β.) 10θ -20θ θμζρα Γ.) 10θ -30θ θμζρα Δ.) 20θ -30θ θμζρα 8. Σε ποιο χρονικό διάςτθμα τα μακροωάγα ενεργοποίθςαν τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα : Α.) μόλυνςθ-10θ θμζρα Β.) 10θ -20θ θμζρα Γ.) 10θ -30θ θμζρα Δ.) 20θ -30θ θμζρα 9. Οι ιντερωερόνεσ ςε ποια κατθγορία πακογόνων μικροοργανιςμϊν εκτόσ των ιϊν,ενεργοποιοφνται : Α. βακτιρια Β. μφκθτεσ Γ. πρωτόηωα Δ. καμία, ενεργοποιοφνται μόνο ςτθν περίπτωςθ προςβολισ από ιό. 10. Ροια ειδικι κατθγορία λεμωοκυττάρων καταςτρζωει κφτταρα που ζχουν προςβλθκεί από ενδοκυτταρικά παράςιτα (ιόσ ) : Α.) βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα Β.) Β-λεμωοκφτταρα Γ.) κυτταροτοξικά Τ-λεμωοκφτταρα Δ.) πλαςματοκφτταρα. ΘΕΜΑ 4 ο Σασ δίνονται παρακάτω δφο διαγράμματα που αωοροφν τθν απόκτθςθ ανοςίασ ςε δφο άτομα Α και Β. Άηνκν-Α Άηνκν-Β πγθέληξωζε Κακπύιε-α πγθέληξωζε 1ε κόιπλζε Κακπύιε-γ 1ε κόιπλζε Κακπύιε-β Κακπύιε-δ 2ε κόιπλζε 2ε κόιπλζε ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 41 Υξόλνο Υξόλνο Με βάςθ τα παραπάνω διαγράμματα να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ που ακολουκοφν 1. Σε ποιο ι ποια άτομα ζχουμε ενεργθτικι ανοςία ; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 2. Σε ποιο ι ποια άτομα ζχουμε πακθτικι ανοςία ; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 3. Σε ποιο ι ποια άτομα θ ανοςία δθλαδι θ ςτζρθςθ νόςου με παραγωγι αντιςωμάτων από τον ίδιο τον οργανιςμό αποκτικθκε με ωυςικό τρόπο ; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 4. Σε ποιο ι ποια άτομα θ ανοςία δθλαδι θ ςτζρθςθ νόςου με παραγωγι αντιςωμάτων από τον ίδιο τον οργανιςμό αποκτικθκε με τεχνθτό τρόπο ; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 5. Σε ποιο ι ποια άτομα πικανόν να εκδθλϊκθκαν ςυμπτϊματα νόςου ; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β

42 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 6. Σε ποιο ι ποια άτομα είχαμε χοριγθςθ εμβολίου; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 7. Σε ποιο ι ποια άτομα είχαμε χοριγθςθ οροφ αντιςωμάτων; α. Μόνο ςτο άτομο-α β. Μόνο ςτο άτομο-β γ. Οφτε ςτο άτομο-α, οφτε ςτο άτομο-β δ. Και ςτο άτομο-α και ςτο άτομο-β 8. Κατά τθ δεφτερθ μόλυνςθ θ ποςότθτα των αντιςωμάτων που παράγεται.. : α. Είναι μεγαλφτερθ τθσ 1θσ β. Είναι μικρότερθ τθσ 1θσ γ. Είναι ίςθ με τθσ 1θσ δ. Δεν μποροφμε να το γνωρίηουμε από το διάγραμμα 9. Καμπφλεσ αντιγόνων είναι. : α. Θ α και θ β β. Θ α και θ γ γ. Θ β και θ γ δ. Θ β και θ δ 10. Καμπφλεσ αντιςωμάτων είναι. α. Θ α και θ β β. Θ α και θ γ γ. Θ β και θ γ δ. Θ β και θ δ ΘΕΜΑ 5 ο Σασ δίνονται 2 καμπφλεσ αντιγόνων ( Α και Β) κακϊσ και δφο τρόποι αντιμετϊπιςθσ τουσ. πγθέληξωζε πγθέληξωζε 1. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα προςβάλλει τα επικθλιακά κφτταρα τθσ αναπνευςτικισ οδοφ ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 2. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα διακζτει ωσ γενετικό υλικό RNA ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 3. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα προκαλεί τθν ενεργοποίθςθ τθσ χυμικισ ανοςίασ ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 4. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα προκαλεί τθν ενεργοποίθςθ τθσ κυτταρικισ ανοςίασ ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 5. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα είναι υποχρεωτικό ενδοκυτταρικό παράςιτο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 6. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα μπορεί να διακζτει ζλυτρο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β Αληηγόλν-Α γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. 7. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα μπορεί να προςβάλλει τον οργανιςμό μασ μζςω τοξινϊν που Υξόλνο παράγει ; α. Το αντιγόνο-α Υνξήγεζε αληηβηνηηθνύ β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β δ. Κανζνα από τα δφο. Αληηγόλν-Β 8. Ροιο ι ποια αντιγόνα αντιμετωπίηεται με τθ διαδικαςία τθσ ωαγοκυττάρωςθσ ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β Υξόλνο γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β Παξαγωγή ηληεξθεξνλώλ δ. Κανζνα από τα δφο. 9. Ροιο ι ποια από τα δφο αντιγόνα μπορεί να είναι κφτταρο ; α. Το αντιγόνο-α β. Το αντιγόνο-β γ. Το αντιγόνο-α και το αντιγόνο-β ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 42 Με βάςθ τα παραπάνω να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ που ακολουκοφν.

43 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. Κανζνα από τα δφο. ΘΕΜΑ 6 ο Ζνασ άνκρωποσ μολφνεται τθ χρονικι ςτιγμι t 1 από ζναν πακογόνο ιό. Τθ χρονικι ςτιγμι t 4, μολφνεται ξανά από τον ίδιο ιό. Στο παρακάτω διάγραμμα,δίνεται ςε κάκε περίπτωςθ θ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των αντιςωμάτων ςε ςχζςθ με το χρόνο. Α. Να εντοπίςετε δφο διαωορζσ ςτθ μορωι των καμπυλϊν Απάντθςθ : Στθν καμπφλθ Β ςε ςχζςθ με τθ καμπφλθ Α είχαμε πιο άμεςα παραγωγι αντιςωμάτων και ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα. Β. Να αιτιολογιςετε τθν φπαρξθ αυτϊν των διαωορϊν. Απάντθςθ : Θ καμπφλθ-(β) περιγράφει τθ δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ, ενϊ θ καμπφλθ-(α) τθν πρωτογενι. Τθ χρονικι ςτιγμι t 4 ο ιόσ ειςιλκε για δεφτερθ φορά ςτον οργανιςμό. Είχαν παραχκεί για αυτόν B και T λεμφοκφτταρα μνιμθσ. Θ ενεργοποίθςθ των κυττάρων μνιμθσ ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν άμεςθ παραγωγι αντιςωμάτων και ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα ςε ςχζςθ με τθν ποςότθτα που παράγεται κατά τθν πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ. Τθ χρονικι ςτιγμι t 1, ο ιόσ ειςζρχεται για πρϊτθ φορά ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό. Κατά το χρονικό διάςτθμα t 1 ζωσ και t 2, δεν ζχουμε παραγωγι αντιςωμάτων κακϊσ απαιτείται χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ του ιοφ ωσ ξζνο ςϊμα. Στο χρονικό αυτό διάςτθμα τα μακροφάγα δρουν ωσ αντιγονοπαρουςιαςτικά κφτταρα. Εγκλωβίηουν τον ιό ςτο εςωτερικό τουσ και τον καταςτρζφουν. Τμιματα του κατεςτραμμζνου ιοφ ςυνδζονται με ειδικζσ πρωτεΐνεσ ςτθν επιφάνεια των μακροφάγων που ονομάηονται αντιγόνα ιςτοςυμβατότθτασ Στθ ςυνζχεια ζχουμε τθν ενεργοποίθςθ των βοθκθτικϊν Τ-λεμφοκυττάρων. Γ. Να αναωζρετε τα είδθ των κυττάρων του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ που ενεργοποιοφνται κατά το χρονικό διάςτθμα t2-t3. Απάντθςθ : Ο ιόσ ωσ υποχρεωτικό ενδοκυτταρικό παράςιτο πρζπει να αντιμετωπιςτεί εκτόσ από το αίμα και τθ λζμφο και ςτο εςωτερικό των ανκρωπίνων κυττάρων. Κατά τθ χυμικι ανοςία, ο ιόσ αντιμετωπίηεται ςτο αίμα και ςτθ λζμφο. Ενεργοποιοφνται τα Β-λεμφοκφτταρα, τα οποία ωσ πλαςματοκφτταρα παράγουν μεγάλεσ ποςότθτεσ των αντιςωμάτων, που εκκρίνονται ςτο αίμα και ςτθ λζμφο, τα οποία αντιμετωπίηουν τον ςυγκεκριμζνο ιό. Τα κυτταροτοξικά-τ ςυμμετζχουν ςτθν κυτταρικι ανοςία καταςτρζφοντασ κφτταρα προςβεβλθμζνα από τον ιό. Δ. Μετά τθ χρονικι ςτιγμι t3 και αωοφ το αντιγόνο ζχει αντιμετωπιςτεί επιτυχϊσ, ςταματά θ παραγωγι αντιςωμάτων. Ροια κατθγορία λεμωοκυττάρων είναι υπεφκυνθ για τον τερματιςμό τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ; Απάντθςθ : Τα καταςταλτικά-τ τερματίηουν τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ. ΘΕΜΑ 7ο Δίνεται ςτο παρακάτω διάγραμμα οι μεταβολζσ τθσ ςυγκζντρωςθσ ενόσ πακογόνου βακτθρίου που ειςζρχεται για πρϊτθ ωορά ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό και των αντιςωμάτων που παράγονται για αυτό. πγθέληξωζε κόιπλζε Κακπύιε-Α 5ε 10ε Κακπύιε-Β Υξόλνο ζε εκέξεο Α. Ροια καμπφλθ αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και ποια ςτα αντιςϊματα ; Απάντθςθ : Θ καμπφλθ-α αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και θ καμπφλθ-β ςτα αντιςϊματα. Β. Σε ποιο χρονικό διάςτθμα ζχουμε τθν δράςθ των μακροωάγων και παράλλθλα τθν ενεργοποίθςθ των βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 43

44 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Απάντθςθ: Τα μακροφάγα δρουν και τα βοθκθτικά Τ- λεμφοκφτταρα ενεργοποιοφνται από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ μζχρι τθν 5θ θμζρα Γ. Σε ποιο χρονικό διάςτθμα τα Β-λεμωοκφτταρα ενεργοποιοφνται, με αποτζλεςμα να διαωοροποιοφνται ςε πλαςματοκφτταρα παράγοντασ αντιςϊματα ; Απάντθςθ : Θ χυμικι ανοςία πραγματοποιείται από τθν 5 θ θμζρα ζωσ και τθ 10 θ. Δ. Από ποια θμζρα με τθ δράςθ των καταςταλτικϊν Τ- λεμωοκυττάρων τερματίηει θ ανοςοβιολογικι απόκριςθ. Απάντθςθ : Από τθ 10 θ θμζρα. Ε. Γιατί για το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο μπορεί να μθν είναι απαραίτθτθ θ διαδικαςία τθσ κυτταρικισ ανοςίασ ; Απάντθςθ : Θ διαδικαςία τθσ κυτταρικισ ανοςίασ ενεργοποιείται όταν το αντιγόνο είναι ενδοκυτ-ταρικό παράςιτο όπωσ ο ιόσ. Επίςθσ ενεργοποιείται όταν το αντιγόνο είναι καρκινικό κφτταρο ι κφτταρο μοςχεφματοσ. ΘΕΜΑ 8 ο Στα παρακάτω διαγράμματα απεικονίηονται οι μεταβολζσ αντιγόνων και αντιςωμάτων που αωοροφν τεχνθτό τρόπο απόκτθςθσ ανοςίασ. πγθέληξωζε αληηγόλωλ πγθέληξωζε αληηζωκάηωλ αντιςϊματα που κα αντιμετωπίςουν αποτελεςματικά το αντιγόνο κατά τθ φυςικι 2 θ είςοδο του παράγονται από τον ίδιο τον οργανιςμό. Ζχουμε πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ. Αρχικά θ ποςότθτα των αντιγόνων είναι ςτακερι γιατί είναι νεκρά ι εξαςκενθμζνα, άρα είναι αδφνατον να πολλαπλαςιαςτοφν. Μετά από κάποιο χρονικό διάςτθμα που απαιτείται για τθν αναγνϊριςθ τουσ ωσ ξζνο ςϊμα από τον οργανιςμό, 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ, αντιμετωπίηονται από το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα και ο αρικμόσ τουσ μειϊνεται μζχρι τθν ςταδιακι εξαφάνιςθ τουσ. Β. Ροια καμπφλθ αωορά τθν επίτευξθ πακθτικισ ανοςίασ με τεχνθτό τρόπο ; Να αιτιολογιςετε τθ μορωι τθσ καμπφλθσ. Απάντθςθ : Θ καμπφλθ των αντιςωμάτων αφορά τον ορό, όπου με τθν χοριγθςι του ζχουμε επίτευξθ πακθτικισ ανοςίασ με τεχνθτό τρόπο. Αρχικά θ ποςότθτα των ζτοιμων αντιςωμάτων είναι υψθλι. Επειδι τα αντιςϊματα δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανιςμό, ο αρικμόσ τουσ μειϊνεται κακϊσ αντιμετωπίηουν τα αντιγόνα. Γ. Σε ποια περίπτωςθ χρθςιμοποιείται ο κάκε τφποσ ανοςίασ και γιατί ; Απάντθςθ :Όταν ζνασ άνκρωποσ μολφνεται για πρϊτθ φορά από ζνα επικίνδυνο αντιγόνο, τότε του χορθγοφμε ορό αντιςωμάτων. Θ δράςθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ είναι άμεςθ. Όμωσ επειδι δεν παράγονται κφτταρα-μνιμθσ, αφοφ δεν ενεργοποιικθκε το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα του ανκρϊπου, θ δράςθ τθσ είναι παροδικι. Δθλαδι αν ειςζλκει και δεφτερθ φορά το ίδιο αντιγόνο, το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα δεν κα το αναγνωρίςει. Θ ενεργθτικι ανοςία ζχει μακροχρόνια δράςθ και χρθςιμοποιείται για μόνιμθ προςταςία ζναντι ενόσ αντιγόνου. ΘΕΜΑ 9 ο Στο παρακάτω διάγραμμα δείχνεται θ μεταβολι ςε ςυνάρτθςθ με το χρόνο των ιντερωερονϊν και των αντιςωμάτων που παράγονται μετά τθν πρϊτθ είςοδο ενόσ πακογόνου μικροβίου. πγθέληξωζε Κακπύιε-Α Κακπύιε-Β Α. Ροια καμπφλθ αωορά το εμβόλιο ; Τι είδοσ ανοςίασ ζχουμε ςε αυτι τθν περίπτωςθ ( ενεργθτικι ι πακθτικι) και τι είδοσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ; Να αιτιολογιςετε τθν μορωι τθσ καμπφλθσ. Απάντθςθ : Θ καμπφλθ των αντιγόνων αφορά το εμβόλιο. Θ ανοςία είναι ενεργθτικι γιατί τα ρξόλνο Α. Ροια καμπφλθ αντιςτοιχεί ςτα αντιςϊματα και ποια ςτισ ιντερωερόνεσ ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 44

45 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Απάντθςθ : Θ καμπφλθ-α αντιςτοιχεί ςτισ ιντερφερόνεσ και θ καμπφλθ-β ςτα αντιςϊματα. Β. Να αιτιολογιςετε τθν επιλογι ςασ. Απάντθςθ : Οι ιντερφερόνεσ είναι μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ, ενϊ τα αντιςϊματα ειδικισ. Ο μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ δεν απαιτεί για τθ δράςθ του τθν αναγνϊριςθ του αντιγόνου ωσ ξζνο ςϊμα. Αντίκετα τα αντιςϊματα για να παραχκοφν κατά τθν πρϊτθ είςοδο του αντιγόνου απαιτείται αρχικά θ αναγνϊριςθ του. Άρα θ παραγωγι ιντερφερονϊν είναι πιο άμεςθ από τθν παραγωγι αντιςωμάτωνκάτι που αποτυπϊνεται και ςτο διάγραμμα. Γ. Τι είναι το μικρόβιο και ποια κατθγορία λεμωοκυττάρων ενεργοποιοφνται επιπλζον για αυτι τθν κατθγορία μικροβίων ; Απάντθςθ : Το μικρόβιο είναι ιόσ και ενεργοποιοφνται επιπλζον τα κυτταροτοξικά-τ για τθν αντιμετϊπιςθ του. ΘΕΜΑ 10 ο Ζνασ άνκρωποσ τραυματίηεται από ςκουριαςμζνο καρωί και μολφνεται για πρϊτθ ωορά από το βακτιριο του τετάνου. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουςιάηονται ςε καμπφλεσ οι μεταβολζσ των ποςοτιτων του βακτθρίου και των αντιςωμάτων. αντιγόνο. Θ καμπφλθ των αντιγόνων εμφανίηει το μζγιςτο τθ χρονικι ςτιγμι t 2.Εκείνθ τθ χρονικι αρχίηει και θ μείωςθ ςτον αρικμό των αντιγόνων λόγω καταςτροφισ τουσ από τα αντιςϊματα.τθ χρονικι ςτιγμι t 3 ζχουμε τθν πλιρθ καταςτροφι των αντιγόνων και ςτθ ςυνζχεια τθ χρονικι ςτιγμι t 4 τα αντιςϊματα μθδενίηονται κακϊσ δεν υπάρχει αντιγόνο για να αντιμετωπίςουν. Απάντθςθ Β. Θ δράςθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ είναι άμεςθ αλλά θ διάρκεια τθσ παροδικι. Όταν τα αντιςϊματα παράγονται από τον ίδιο τον άνκρωπο, παράλλθλα ο οργανιςμόσ του ανκρϊπου παράγει και κφτταρα μνιμθσ προκειμζνου να αντιμετωπίςουν αποτελεςματικότερα το ίδιο το αντιγόνο κατά τθν επόμενθ είςοδο του ςτον οργανιςμό. Όμωσ ςτθν περίπτωςθ τθσ πακθτικισ ανοςίασ δεν παράγει ο ίδιοσ ο ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ τα αντιςϊματα με αποτζλεςμα να μθν ζχουμε κφτταρα μνιμθσ για το βακτιριο του τετάνου. Άρα αν ειςζλκει τθ χρονικι ςτιγμι t 5 το βακτιριο του τετάνου, κα ζχουμε πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ. ΘΕΜΑ 11 ο Να παρατθριςετε προςεκτικά το διάγραμμα που ακολουκεί. Σε αυτό παρουςιάηονται οι αλλαγζσ ωσ προσ τον αρικμό των ιϊν τθσ γρίπθσ και των αντιςωμάτων που παράγονται ςτον οργανιςμό του ανκρϊπου ζναντι του ιοφ, κακϊσ και οι μεταβολζσ τθσ κερμοκραςίασ του οργανιςμοφ ςτθ διάρκεια τθσ αςκζνειασ. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ΘΔΜΑΤΟΣ Α. Να εξθγιςετε ποια καμπφλθ αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και ποια ςτα αντιςϊματα. Τι είδοσ ανοςίασ ζχουμε ςτθν περίπτωςθ αυτι ; Β.Ο ίδιοσ άνκρωποσ μολφνεται από το ίδιο βακτιριο τθ χρονικι ςτιγμι t 5. Να εξθγιςετε τι είδοσ ανοςίασ κα εκδθλωκεί (πρωτογενισ ι δευτερογενισ) Απάντθςθ Θ καμπφλθ-α αντιςτοιχεί ςτα βακτιρια, ενϊ θ καμπφλθ-β ςτα αντιςϊματα. Τθ χρονικι ςτιγμι t 1 ο άνκρωποσ προςβάλλεται για πρϊτθ φορά από το βακτιριο του τετάνου. Δεν διακζτει κφτταρα-μνιμθσ για το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο. Το ανοςοβιολογικό του ςφςτθμα απαιτεί κάποιο χρόνο για να αναγνωρίςει το αντιγόνο ωσ ξζνο ςϊμα. Τθ χρονικι ςτιγμι t 2 προκειμζνου ο άνκρωποσ αυτόσ να μθν νοςιςει, του χορθγοφν ορό αντιςωμάτων. Ζχουμε πακθτικι ανοςία με τεχνθτό τρόπο.επειδι τα αντιςϊματα δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανιςμό, αρχικά ζχουμε τθν χρονικι ςτιγμι t 2,τθ μζγιςτθ ποςότθτα αντιςωμάτων, θ οποία μειϊνεται κακϊσ τα αντιςϊματα ςυνδζονται με το Να ςυγκρίνεται τισ καμπφλεσ ςτα ςτάδια τθσ επϊαςθσ, τθσ αςκζνειασ και τθσ ανάρρωςθσ αιτιολογϊντασ τθν απάντθςθ ςασ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 45

46 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Απάντθςθ : Στο ςτάδιο τθσ επϊαςθσ ζχουμε τθ μόλυνςθ από τον ιό. Ο αρικμόσ των ιϊν αυξάνεται εκκετικά αφοφ πολλαπλαςιάηεται μζςα ςτα ανκρϊπινα κφτταρα. Στο ςτάδιο αυτό δεν ζχουμε παραγωγι αντιςωμάτων, άρα ο ιόσ ειςιλκε για πρϊτθ φορά ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό. Σε αυτό το χρονικό διάςτθμα απαιτείται χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ του ιοφ ωσ ξζνο ςϊμα από το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα. Στο ςτάδιο τθσ αςκζνειασ ζχουμε τθ μθ φυςιολογικι αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του ανκρωπίνου ςϊματοσ ςτουσ 41 ο C αντί για 36,6 o C. Με αυτόν τον τρόπο καταςτζλλεται θ δράςθ των ενηφμων των ανκρωπίνων κυττάρων, ϊςτε να παρεμποδιςτεί ο πολλαπλαςιαςμόσ των ιϊν ςτο εςωτερικό τουσ και ενιςχφεται θ δράςθ των φαγοκυττάρων. Τα αντιςϊματα ωσ μθχανιςμόσ ειδικισ άμυνασ απαιτοφν κάποιο χρονικό διάςτθμα για τθν παραγωγι τουσ ςε ποςότθτεσ ικανζσ να καταςτρζψουν πλιρωσ το αντιγόνο. Στο ςτάδιο τθσ ανάρρωςθσ τα αντιγόνα ζχουν καταςτραφεί, μετά από τθ ςφνδεςθ τουσ με τα αντιςϊματα. Θ ςφνδεςθ αντιγόνου-αντιςϊματοσ ενεργοποιεί το ςυμπλιρωμα και τα μακροφάγα που καταςτρζφουν τον ιό. Ακολουκεί θ «πτϊςθ» του πυρετοφ και ο τερματιςμόσ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ, με μθδενιςμό και τθσ ποςότθτασ των αντιςωμάτων. Ο τερματιςμόσ επιτυγχάνεται με τθ δράςθ των καταςταλτικϊν Τ-λεμφοκυττάρων και των προϊόντων τθσ ίδιασ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ΘΕΜΑ 12 ο Μόνιμθ δράςθ Εμβολιαςμόσ ςτο παρελκόν Μόλυνςθ ςτο παρελκόν με ωυςικό τρόπο ΘΕΜΑ 13 ο Ο Νίκοσ και θ Δανάθ, μακθτζσ τθσ Γϋ Λυκείου, μολφνονται από τον ίδιο πακογόνο μικροοργανιςμό. Θ Εικόνα 1 παρουςιάηει τισ μεταβολζσ ςτισ ςυγκεντρϊςεισ των αντιγόνων και των αντιςωμάτων ςτον Νίκο και θ Εικόνα 2 τισ αντίςτοιχεσ μεταβολζσ ςτθ Δανάθ. α. Να προςδιορίςετε ποια από τισ καμπφλεσ Α και Β ςτθν Εικόνα 1 αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και ποια ςτα αντιςϊματα. Να προςδιορίςετε ποια από τισ καμπφλεσ Γ και Δ ςτθν Εικόνα 2 αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και ποια ςτα αντιςϊματα. β. Ροιοσ είναι ο τφποσ τθσ ανοςίασ (ενεργθτικι ι πακθτικι), που παρουςιάηει ο Νίκοσ και ποιοσ είναι ο τφποσ τθσ ανοςίασ που παρουςιάηει θ Δανάθ; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. γ. Να εξθγιςετε τουσ πικανοφσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ ζχει επιτευχκεί ο τφποσ ανοςίασ τθσ Δανάθσ, όπωσ τον προςδιορίςατε ςτο ερϊτθμα β. δ. Ροιοσ τφποσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ενεργοποιείται ςτθ Δανάθ; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ, ςφμωωνα με τθν Εικόνα 2. ε. Στθν περίπτωςθ που θ Δανάθ μολυνκεί από ιό, να ονομάςετε τα κφτταρα που ενεργοποιοφνται κατά τθν ανοςοβιολογικι τθσ απόκριςθ. Οι 3 καμπφλεσ παριςτάνουν τθν μεταβολι ςτθν ςυγκζντρωςθ των αντιςωμάτων. Συμπλθρϊςτε τον παρακάτω πίνακα με τουσ όρουσ Α,Β και Γ: Εμβόλιο τθ χρονικι ςτιγμι του διαγράμματοσ Ορόσ Ρακθτικι ανοςία Ενεργθτικι ανοςία Άμεςθ δράςθ Ραροδικι δράςθ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 46

47 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ ΜΕ ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑ 1. ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 1 ο Άπαντθςθ : 1. Θ καμπφλθ Α αντιςτοιχεί ςτα αντιγόνα και θ καμπφλθ Β ςτα αντιςϊματα. Από τθν χρονικι ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ μζχρι και τθν 10 θ θμζρα απαιτικθκε χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ του αντιγόνου από τον οργανιςμό ( 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ςελ 37 ςχολικοφ βιβλίου ). Τθν 10 θ θμζρα ξεκινά θ παραγωγι αντιςωμάτων ( 2 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ α.χυμικι ανοςία ςελ 37-38 ςχολικοφ βιβλίου) Τα αντιςϊματα ςυνδζονται με τα αντιγόνα προκαλϊντασ τθν καταςτροωι τουσ (Αποτελζςματα ςφνδεςθσ αντιγόνου-αντιςϊματοσ ςελ 36 ςχολικοφ ). Τθν 25 θ θμζρα που τα αντιγόνα ζχουν εξουδετερωκεί με τθν βοικεια των καταςταλτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων και των προϊόντων τθσ ίδιασ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ςταματά θ ζκκριςθ των αντιςωμάτων. 2. Σελ 33 ςχολικοφ ιιι) Ρυρετόσ «Ο οργανιςμόσ μασ.ωαγοκυττάρων» ςελ 34. Ρροςοχι ςτθν απάντθςθ δεν ςυμπεριλαμβάνεται θ αντιμετϊπιςθ των βακτθρίων «εμποδίηει τθν ανάπτυξθ και τον πολλαπλαςιαςμό των βακτθρίων» 3. Θα ενεργοποιθκοφν τα Β-μνιμθσ όπου κα διαωοροποιθκοφν ςε πλαςματοκφτταρα και τα Τ- μνιμθσ. Στα Τ-μνιμθσ περιλαμβάνονται τα κυτταροτοξικά και βοθκθτικά. Τζλοσ ςυμμετζχουν και τα καταςταλτικά Τ-λεμωοκφτταρα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 47

48 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 2. ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 2. Απάντθςθ : Α. Τα αντιςϊματα παράγονται από τα πλαςματοκφτταρα. Τα πλαςματοκφτταρα προζρχονται από τα Β-λεμωοκφτταρα μετά από ενεργοποίθςθ τουσ από τα βοθκθτικά Τ- λεμωοκφτταρα. Β. Ραρατθροφμε από το διάγραμμα ότι για το μικρόβιο α είχαμε ταχφτερθ ζκκριςθ αντιςωμάτων και ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα ςε ςχζςθ με το μικρόβιο β.το μικρόβιο α προκάλεςε δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ ενϊ το μικρόβιο β πρωτογενι. Για το μικρόβιο α το οποίο είχε ειςζλκει και προθγοφμενθ ωορά ςτον οργανιςμό ( ι ο άνκρωποσ είχε εμβολιαςτεί ζναντι του ςυγκεκριμζνου αντιγόνου) υπιρχαν Β και Τ λεμωοκφτταρα μνιμθσ τα οποία ξεκίνθςαν άμεςα τθν παραγωγι αντιςωμάτων και ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα από το μικρόβιο β. Αντίκετα το μικρόβιο β ειςιλκε για πρϊτθ ωορά ςτον οργανιςμό άρα απαιτικθκε κάποιο χρονικό διάςτθμα για τθν αναγνϊριςθ του ( 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ςελ 37 ςχολικοφ βιβλίου ). Γ) Θ αςκζνεια οωείλεται ςτο μικρόβιο β. Για το μικρόβιο α θ παραγωγι αντιςωμάτων ιταν άμεςθ με αποτζλεςμα το άτομο να μθν αςκενεί και πικανότατα δεν αντιλαμβάνεται ότι μολφνκθκε. Αντίκετα για το μικρόβιο β μεςολάβθςε κάποιο χρονικό διάςτθμα από τθν είςοδο του μζχρι τθν παραγωγι αντιςωμάτων ( Το χρονικό διάςτθμα που απαιτικθκε για τθν αναγνϊριςι του ), ςε αυτό το χρονικό διάςτθμα ο άνκρωποσ εμωάνιςε τα ςυμπτϊματα τθσ αςκζνειασ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 48

49 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 3. ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 3. Απάντθςθ : Κατά τθν είςοδο των μικροοργανιςμϊν ςτο εςωτερικό του ανκρϊπινου οργανιςμοφ απαιτικθκε κάποιο χρονικό διάςτθμα για να ξεκινιςει θ παραγωγι αντιςωμάτων. Ο μικροοργανιςμόσ ειςιλκε πρϊτθ ωορά ςτον άνκρωπο και απαιτικθκε κάποιοσ χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ του μικροοργανιςμοφ ςαν ξζνο ςϊμα(1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ςελ 37 ςχολικοφ ). Ο μικροοργανιςμόσ αν και δεν υπιρχαν αντιςϊματα για αυτόν κατά τθν είςοδο του δεν μπόρεςε να πολλαπλαςιαςτεί.ρικανόν θ καμπφλθ α να παριςτάνει εξαςκενθμζνουσ μικροοργανιςμοφσ όπου χρθςιμοποιικθκαν για τον εμβολιαςμό του ανκρϊπου ζναντι του ςυγκεκριμζνου μικροοργανιςμοφ( τεχνθτόσ τρόποσ ενεργθτικισ ανοςίασ ) Τα κφτταρα που ενεργοποιικθκαν είναι : Μακροωάγα, βοθκθτικά Τ- λεμωοκφτταρα, Β-λεμωοκφτταρα και ςυγκεκριμζνα τα πλαςματοκφτταρα που παριγαγαν τα αντιςϊματα, Κυτταροτοξικά Τ- λεμωοκφτταρα εάν το μικρόβιο ιταν ιόσ και τα καταςταλτικά Τ- λεμωοκφτταρα. Για τον ςυγκεκριμζνο μικροοργανιςμό παριχκθςαν Β- μνιμθσ και Τ-μνιμθσ που κα αντιμετωπίςουν κατά τθν 2 θ (θ τθν επόμενθ ) επαωι του ανκρϊπου για τον ςυγκεκριμζνο μικροοργανιςμό ( Δευτερογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ ςελ 39) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 49

50 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 4. ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 4. Απάντθςθ : 1. Το διάγραμμα Α παριςτάνει τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ του Νίκου,ενϊ το διάγραμμα Β παριςτάνει τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ του Γιϊργου 2. Ο Νίκοσ ζχει εμβολιαςτεί ςτο παρελκόν ζναντι του ρξνληθή ζηηγκή ηεο κόιπλζεο άκεζε παξαγσγή αληηζσκάησλ (θακπύιε Α ) παξαγσγή αληηζσκάησλ κεηά απν 2 εκέξεο απν ηε ζηηγκή ηεο κόιπλζεο ( θακπύιε Β) 1ν ζηάδην πξσηνγελνύο αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο (θακπύιε Β) (κόιπλζε-2ε εκέξα) Κακπύιε δεπηεξνγελνύο αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο : Σν άηνκν έρεη ήδε εκβνιηαζηεί έλαληη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αληηγόλνπ ή έρεη μαλαέξζεη ζε επαθή κε ην ζπγθεθξηκέλν αληηγόλν Κακπύιε πξσηνγελνύο αλνζνβηνινγηθήο απόθξηζεο : Σν άηνκν έξρεηαη 1ε θνξά ζε επαθή κε ην αληηγόλν, ή εκβνιηάδεηαη εθείλε ηε ρξνληθή ζηηγκή πακογόνου παράγοντα τθσ ιλαράσ. Εξαςκενθμζνοι ι νεκροί μικροοργανιςμοί ι τμιματα τουσ που προκαλοφν τθν ιλαρά είχαν εμβολιαςτεί ςτο Νίκο με αποτζλεςμα ο οργανιςμόσ του να είχε παράγει Β και Τ μνιμθσ για τα ςυγκεκριμζνα αντιγόνα που προκαλοφν τθν ιλαρά. Ο Γιϊργοσ αντίκετα δεν είχε ςτο παρελκόν εμβολιαςτεί ζναντι του πακογόνου παράγοντα που προκαλεί τθν ιλαρά και οφτε είχε ζρκει ποτζ ςε επαωι με αντιγόνα που προκαλοφν τθν αςκζνεια. Τθν χρονικι ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ για τον Νίκο τα Β και Τ λεμωοκφτταρα μνιμθσ ενεργοποιικθκαν, ξεκίνθςε άμεςα θ παραγωγι αντιςωμάτων ( ςτθν ςυγκεκριμζνθ άςκθςθ υπιρχαν αντιςϊματα για τον πακογόνο παράγοντα τθσ ιλαράσ και πριν τθν μόλυνςθ, που παραγόταν από Β-μνιμθσ ) και μάλιςτα ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα από τθν αντίςτοιχθ ποςότθτα του Γιϊργου. Ο Νίκοσ ςε αυτι τθν περίπτωςθ δεν αςκενεί και πικανότατα δεν αντιλαμβάνεται ότι μολφνκθκε. Αντίκετα ο Γιϊργοσ δεν είχε Β και Τ μνιμθσ αωοφ ζρχεται για πρϊτθ ωορά ςε επαωι με το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο ( πακογόνο παράγοντα τθσ ιλαράσ ). Από τθν ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ μζχρι τθν παραγωγι αντιςωμάτων μεςολαβοφν 2 θμζρεσ ( δεσ διάγραμμα Β ). Αυτό το χρονικό διάςτθμα είναι απαραίτθτο για τθν αναγνϊριςθ του πακογόνου παράγοντα ωσ ξζνο ςϊμα ( γράωουμε το 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ.) 3. Ο Νίκοσ τθ ςτιγμι που εμβολιάςτθκε με το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο ερχόταν πρϊτθ ωορά ςε επαωι με το αντιγόνο(εξαςκενθμζνο αντιγόνο) και δεν υπιρχαν Β και Τ μνιμθσ για αυτό. Απαιτοφνται πάνω από 2 μζρεσ ςφμωωνα με το διάγραμμα Β για να αρχίςει θ παραγωγι αντιςωμάτων - άρα και Β, Τ μνιμθσ- αωοφ απαιτείται χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ του εξαςκενιςμζνου αντιγόνου του εμβολίου από τα αντιγονοπαρουςιαςτικά κφτταρα και τα βοθκθτικά Τ- λεμωοκφτταρα. Άρα αν ο πακογόνοσ παράγοντασ τθσ ιλαράσ ( ωυςιολογικό αντιγόνο) προςζβαλε το Νίκο τθν ίδια θμζρα με τον εμβολιαςμό του θ καμπφλθ-β (πρωτογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ) κα απζδιδε τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ ςτο Νίκο. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 50

51 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 5. Κακπύιε-Α Σα αληηζώκαηα άκεζα βξίζθνληαη ζε πνιύ κεγάιε πνζόηεηα θαη κεηώλνληαη θαζώο ζπλδένληαη κε ηα αληηγόλα εκβόιην ή νξόο αληηζσκάησλ ρξνληθή ζηηγκή παξαγσγήο αληηζσκάησλ γηα ρξνληθή ζηηγκή ηελ θακπύιε Β ρνξήγεζεο νξνύ (εκβόιην) αληηζσκάησλ(κακπύιε Α) θαη εκβνιίνπ (Κακπύιε Β) 1ν ζηάδην πξσηνγελνύο αλνζνβηνινγηθήο (εκέξα ρνξήγεζεο απόθξηζεο εκβνιίνπ 1ε έσο θαη ηελ 3ε) (ρξόλνο αλαγλώξηζεο ηνπ εμαζζελεκέλνπ αληηγόλνπ) ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 5. Απάντθςθ : Α. Θ καμπφλθ Α αωορά τον ορό αντιςωμάτων ενϊ θ καμπφλθ Β το εμβόλιο Β. Στον ορό αντιςωμάτων ζχουμε άμεςα με τθν χοριγθςθ του μία μεγάλθ ποςότθτα αντιςωμάτων ( καμπφλθ Α, 1 θ θμζρα ) αωοφ ο ςκοπόσ του είναι τθ χρονικι ςτιγμι που χορθγείται να αντιμετωπίςει άμεςα το αντιγόνο. Αντίκετα ςτο εμβόλιο χορθγοφμε εξαςκενθμζνα αντιγόνα ι νεκρά ι τμιματα τουσ που ειςζρχονται για πρϊτθ ωορά ςτον άνκρωπο. Ο ςκοπόσ χοριγθςθσ τουσ είναι θ ανάπτυξθ κυττάρων μνιμθσ για το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο. Από τθν χρονικι ςτιγμι τθσ χοριγθςισ του εμβολίου ( 1 θ θμζρα ) μζχρι τθν χρονικι ςτιγμι που παράγονται αντιςϊματα για τα αντιγόνα του εμβολίου ( 3 θ θμζρα ) απαιτείται χρόνοσ για τθν αναγνϊριςθ τουσ από το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα του ανκρϊπου ( γράωουμε το 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ) Γ. Ο ορόσ (πακθτικι ανοςία με τεχνθτό τρόπο ) αντιμετωπίηει άμεςα το αντιγόνο αλλά και παροδικά. Για το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο δεν παράγονται Β και Τ μνιμθσ, αωοφ δεν ζχουμε ανοςοβιολογικι απόκριςθ από τον ίδιο τον άνκρωπο ( τα αντιςϊματα του οροφ ζχουν παραχκεί από άλλο οργανιςμό ) Αντίκετα ςτο εμβόλιο ζχουμε παραγωγι κυττάρων μνιμθσ που κα αντιμετωπίςουν αποτελεςματικά κατά τθν επόμενθ είςοδο του, το αντιγόνο. Άρα θ προςταςία του εμβολίου είναι μακράσ διάρκειασ. Επομζνωσ θ περίπτωςθ ωυςικισ ανοςίασ μακράσ διάρκειασ ( ενεργθτικι ) αωορά τθν καμπφλθ-β ( του εμβολίου ) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 51

52 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 6. Πνζόηεηα αληηζσκάησλ (θακπύιε Α ) Γεπηεξνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε (θακπύιε Α) Πνζόηεηα αληηζσκάησλ (θακπύιε Β ) Μεγαιύηεξε πνζόηεηα αληηζσκάησλ γηα ηελ θακπύιε-α ζε ζρέζε κε ηελ θακπύιε-β πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε (θακπύιε Β) ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 6. Ραρατθροφμε ότι για το βακτιριο (καμπφλθ Α) είχαμε μεγαλφτερθ ςυγκζντρωςθ αντιςωμάτων από ότι για τον ιό (καμπφλθ Β) Στο βακτιριο είχαμε ενεργοποίθςθ Β και Τ μνιμθσ, δθλαδι δευτερογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ. Ο ςυγκεκριμζνοσ άνκρωποσ είτε είχε ξαναζρκει ςε επαωι με το βακτιριο ( ωυςικόσ τρόποσ ενεργθτικισ ανοςίασ) ι είχε εμβολιαςτεί ζναντι του βακτθρίου ( τεχνθτόσ τρόποσ ενεργθτικισ ανοςίασ) με αποτζλεςμα τθν παραγωγι Β και Τ μνιμθσ για το βακτιριο. Αντίκετα ο ιόσ ειςιλκε για πρϊτθ ωορά ςτον άνκρωπο με αποτζλεςμα να μθν υπιρχαν τα κφτταρα μνιμθσ όπωσ ςτο βακτιριο με αποτζλεςμα να ζχουμε πρωτογενισ ανοςοβιολογικι απόκριςθ, άρα και μειωμζνθ ςυγκζντρωςθ αντιςωμάτων ςε ςχζςθ με το βακτιριο που προκάλεςε δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ. Το αντιβιοτικό παρεμποδίηει τισ διαδικαςίεσ τθσ αντιγραωισ, μεταγραωισ και μετάωραςθσ κακϊσ και μπλοκάρει αντιδράςεισ που αποτελοφν μζροσ του μεταβολιςμοφ των κυττάρων μόνο ςε κφτταρα μικροοργανιςμϊν και όχι ςτα ανκρϊπινα κφτταρα, δθλαδι τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά. Οι ιοί ωσ υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά παράςιτα χρθςιμοποιοφν τουσ μθχανιςμοφσ των ανκρωπίνων κυττάρων που δεν μποροφν να παρεμποδιςτοφν από τα αντιβιοτικά, άρα θ λοίμωξθ από ιοφσ δεν αντιμετωπίηεται από αντιβιοτικά. Οι ιντερωερόνεσ (μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ) ενεργοποιοφνται μόνο κατά τθν προςβολι ανκρωπίνων κυττάρων από ιοφσ. Αυτζσ παράγονται από κφτταρα που ζχουν προςβλθκεί από ιοφσ και ςυνδζονται με γειτονικά ανκρϊπινα κφτταρα. Τα ανκρϊπινα κφτταρα που ζχουν «ειδοποιθκεί» από τισ ιντερωερόνεσ παράγουν άλλεσ πρωτεΐνεσ που κα παρεμποδίςουν τον πολλαπλαςιαςμό των ιϊν που τυχόν κα ειςβάλλουν ςε αυτά. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 52

53 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 7. ρξνληθή ζηηγκή παξαγσγήο ηληεξθεξνλώλ 1ε είζνδν ηνπ αληηγόλνπ απαηηείηαη ρξόλνο γηα ηελ αλαγλώξηζε ηνπ αληηγόλνπ (κόιπλζε-4ε εκέξα) ρξνληθή ζηηγκή παξαγσγήο αληηζσκάησλ ηληεξθεξόλεο: κεραληζκόο κε εηδηθήο άκπλαο-δελ απαηηείηαη αλαγλώξηζε ηνπ αληηγόλνπ, δξνπλ πην γξήγνξα απν ηνπο κεραληζκνύο εηδηθήο άκπλαο ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 7. Ο ςυγκεκριμζνοσ άνκρωποσ μολφνκθκε από ιό, αωοφ ενεργοποιικθκε ζνασ μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ, οι ιντερωερόνεσ, που παράγονται από ανκρϊπινα κφτταρα που ςτο εςωτερικό τουσ πολλαπλαςιάηονται ιοί. Οι ιντερωερόνεσ ειδοποιοφν γειτονικά ανκρϊπινα κφτταρα να παράγουν ουςίεσ που κα παρεμποδίςουν τον πολλαπλαςιαςμό του ιοφ ςε αυτά. Ο ιόσ ειςιλκε για πρϊτθ ωορά ςτο ςυγκεκριμζνο άνκρωπο. Τθ χρονικι ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ παρατθροφμε ότι είχαμε παραγωγι ιντερωερονϊν (μθχανιςμόσ μθ ειδικισ άμυνασ ) που δρά άμεςα χωρίσ να απαιτείται θ αναγνϊριςθ του ιοφ ςαν ξζνο ςϊμα. Οι ιντερωερόνεσ είναι ζνασ μθχανιςμόσ που αντιμετωπίηει τον ιό πριν τθν ενεργοποίθςθ των μθχανιςμϊν ειδικισ άμυνασ, παρεμποδίηοντασ τθν ανάπτυξθ του μικροβίου το χρονικό διάςτθμα που δεν παράγονται αντιςϊματα ( μόλυνςθ-4 θ θμζρα ). Στο χρονικό διάςτθμα ( από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ μζχρι τθν 4 θ θμζρα που ξεκινά θ παραγωγι αντιςωμάτων) που δεν παράγονται αντιςϊματα ζχουμε τθν αναγνϊριςθ του ιοφ ςαν ξζνο ςϊμα ( 1 ο ςτάδιο,πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ).Μετά τθν παραγωγι αντιςωμάτων οι ιοί καταςτρζωονται, με αποτζλεςμα να ςταματά και θ παραγωγι ιντερωερονϊν. Τα κφτταρα που ενεργοποιοφνται κατά τθν πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ ςτθν περίπτωςθ που το αντιγόνο είναι ιόσ είναι τα μακροωάγα (αντιγονοπαρουςιαςτικά ) και βοθκθτικά Τ- λεμωοκφτταρα που ςυμμετζχουν ςτθν αναγνϊριςθ του ιοφ ( 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ), τα Β-λεμωοκφτταρα που διαωοροποιοφνται ςε πλαςματοκφτταρα που παράγουν τα αντιςϊματα για τον ιό ( αντιμετϊπιςθ ιοφ ςτο αίμα και ςτθ λζμωο- χυμικι ανοςία ), τα κυτταροτοξικά Τ-λεμωοκφτταρα που καταςτρζωουν τα κφτταρα που ςτο εςωτερικό τουσ πολλαπλαςιάηεται ο ιόσ (κυτταρικι ανοςία) και τζλοσ τα καταςταλτικά Τ- λεμωοκφτταρα που τερματίηουν τθν ανοςοβιολογικι απόκριςθ μετά από επιτυχι αντιμετϊπιςθ του αντιγόνου. Τα Β-λεμωοκφτταρα διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν ςτον μυελό των οςτϊν. Μετά τθν ενεργοποίθςθ τουσ διαωοροποιοφνται και ωριμάηουν ςε πλαςματοκφτταρα και Β-μνιμθσ. Τα πλαςματοκφτταρα παράγουν μεγάλεσ ποςότθτεσ αντιςωμάτων που ςυνδζονται με το ςυγκεκριμζνο αντιγόνο που προκάλεςε τον πολλαπλαςιαςμό τουσ και το καταςτρζωουν ςτο αίμα και ςτθ λζμωο ( χυμικι ανοςία ). Αντίςτοιχα τα Β-μνιμθσ ενεργοποιοφνται κατά τθν επόμενθ είςοδο του ςυγκεκριμζνου αντιγόνου ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό πυροδοτϊντασ τθν δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 53

54 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΘΕΜΑ 8. απαηηείηαη Πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε ρξόλνο γηα ηελ αλαγλώξηζε ηνπ κηθξνβίνπ-1ν ζηάδην ( ελεξγεηηθή αλνζία κε θπζηθό πξσηνγελνύο αλνζνβηνινγηθήο ηξόπν) απόθξηζεο κόληκε δξάζε-παξάγνληαη θύηηαξα κλήκεο πξσηνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε (δηάγξακκα- Α) Γεπηεξνγελήο αλνζνβηνινγηθή απόθξηζε (δηάγξακκα-β ) αληηζώκαηα ζε κεγαιύηεξε πνζόηεηα από ην δηάγξακκα-α άκεζε παξαγσγή αληηζσκάησλ ΑΡΑΝΤΘΣΘ ΘΕΜΑΤΟΣ 8. α. Στο νεογνό είχαμε χοριγθςθ ζτοιμων αντιςωμάτων μζςω του μθτρικοφ γάλακτοσ ( πακθτικι ανοςία με ωυςικό τρόπο) τα οποία αντιμετϊπιςαν άμεςα το βακτιριο με αποτζλεςμα το νεογνό να μθν νοςιςει. β. Για το παιδί θλικίασ 5 ετϊν είχαμε πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ που για το βακτιριο περιλαμβάνει 3 ςτάδια : 1 ο ενεργοποίθςθ βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων, 2 ο ενεργοποίθςθ Β- λεμωοκυττάρων (χυμικι ανοςία), 3 ο τερματιςμόσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ. Μετά τθν επιτυχι αντιμετϊπιςθ του αντιγόνου,τερματίηεται θ ανοςοβιολογικι απόκριςθ με τθν δράςθ των καταςταλτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων κακϊσ και των προϊόντων τθσ ίδιασ τθσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ. γ. Για το νεογνό είχαμε πακθτικι ανοςία που θ δράςθ ιταν άμεςθ, αλλά και παροδικι,δθλαδι δεν είχαμε τθν παραγωγι κυττάρων μνιμθσ για το ςυγκεκριμζνο βακτιριο. Στο παιδί 5 ετϊν είχαμε ενεργθτικι ανοςία με ωυςικό τρόπο,που θ δράςθ τθσ δεν είναι άμεςθ, με αποτζλεςμα ο οργανιςμόσ εκείνθ τθν ςτιγμι να νοςεί.θ δράςθ όμωσ τθσ ενεργθτικισ ανοςίασ είναι μόνιμθ, αωοφ ςε αυτό το είδοσ ανοςίασ ζχουμε τθν παραγωγι κυττάρων μνιμθσ,που κα αντιμετωπίςουν πιο αποτελεςματικά το αντιγόνο (βακτιριο) κατά τθν επόμενθ είςοδο του ςτον οργανιςμό. Μετά από 5 χρόνια τα αδζλωια προςβάλλονται ξανά από το ίδιο βακτιριο. Στο παιδί που είχαμε τθν ενεργθτικι ανοςία, άρα και κφτταρα μνιμθσ,θ 2 θ είςοδο του βακτθρίου προκάλεςε τθ δευτερογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ που αντιςτοιχεί ςτο διάγραμμα-β. Στο διάγραμμα-β παρατθροφμε ότι ζχουμε παραγωγι αντιςωμάτων άμεςα και ςε μεγαλφτερθ ποςότθτα από το διάγραμμα-α. Για το παιδί που δεν υπιρχαν κφτταρα μνιμθσ ζχουμε τθν πρωτογενι ανοςοβιολογικι απόκριςθ του διαγράμματοσ-α.απαιτείται κάποιο χρονικό διάςτθμα από τθν είςοδο του βακτθρίου (μόλυνςθ) μζχρι τθν παραγωγι αντιςωμάτων ( 1 ο ςτάδιο πρωτογενοφσ ανοςοβιολογικισ απόκριςθσ ) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 54

55 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.3. Προβλήματα ςτη δράςη του ανοςοβιολογικού ςυςτήματοσ A. Eρωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ. Αυτοάνοςα νοςιματα. 1.3.3.1.Ροιο από τα παρακάτω νοςιματα χαρακτθρίηονται ωσ αυτοάνοςα: α. Καρκίνοσ και AIDS β. Γρίπθ και πολιομυελίτιδα γ. Συςτθματικόσ ερυκθματϊδθσ λφκοσ και ρευματοειδισ αρκρίτιδα δ. Σφωιλθ και χολζρα 1.3.3.2. Τα αυτοάνοςα νόςθματα προκαλοφνται..: α. από πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ β. από τα αυτοαντιςϊματα γ. από τα αλλεργιογόνα δ. από ακραίεσ περιβαλλοντικζσ ςυνκικεσ 1.3.3.3. Ο ιόσ μπορεί να ενςωματϊςει τμιματα του κυττάρου ξενιςτι : α. ςτο γενετικό του υλικό β. ςτο καψίδιο γ. ςτο RNA του δ. ςτο ζλυτρο του Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ 1.3.3.4. Ο οργανιςμόσ μπορεί να παράγει αντιςϊματα εναντίον των δικϊν του κυττάρων Γ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.3.3.5.Σε οριςμζνεσ πακολογικζσ καταςτάςεισ που ονομάηονται νοςιματα, οργανιςμόσ παράγει που ςτρζωονται εναντίον των δικϊν του ςυςτατικϊν. Δ. Ερωτιςεισ κατανόθςθσ Να επιλζξετε μία από τισ δφο απαντιςεισ. 1.3.3.6. Ζνασ ιόσ μετά τθ λφςθ του κυττάρου ξενιςτι ενςωματϊνει τμιμα του κυττάρου. Το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα. : α. Ρρζπει να αναγνωρίςει οποιοδιποτε τμιμα του ιοφ ωσ ξζνο ςϊμα (αντιγόνο) β. Ρρζπει να αναγνωρίςει ωσ αντιγόνο μόνο τα αρχικά τμιματα του ιοφ αγνοϊντασ τα τμιματα του κυττάρου-ξενιςτι 1.3.3.7.Ζνα ςυςτατικό κυττάρου τθσ βαλβίδασ τθσ καρδιάσ «μοιάηει» με ςυςτατικό βακτθρίου. Το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα..: α. Αντιμετωπίηει άμεςα το βακτιριο αωοφ δεν υπάρχει αντίςωμα που ςυνδζεται με ςυςτατικά των ανκρωπίνων κυττάρων β. Ρρζπει αρχικά να αναγνωρίςει το βακτιριο ωσ ξζνο ςϊμα κακϊσ αν παράγει άμεςα αντιςϊματα υπάρχει περίπτωςθ αυτά να καταςτρζψουν τα κφτταρα των βαλβίδων τθσ καρδιάσ. 1.3.3.8.Ζνα καρκινικό κφτταρο ωυςιολογικά αντιμετωπίηεται από το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα..: α. Ραράγοντασ κυτταροτοξικά Τ- λεμωοκφτταρα β. Ραράγοντασ αυτοαντιςϊματα 1.3.3.9.Θ αλλαγι ενόσ ςυςτατικοφ των ανκρωπίνων κυττάρων μπορεί να προκαλζςει ςε πακολογικι κατάςταςθ..: α. Τθν ενεργοποίθςθ τθσ κυτταρικισ ανοςίασ β. Τθν παραγωγι αυτοαντιςωμάτων 1.3.3.10. Ο καταρράκτθσ μπορεί να οωείλεται..: α. ςτθν αναγνϊριςθ ωσ ξζνου ςϊματοσ ςυςτατικϊν κυττάρων ςε ιςτοφσ που δεν αιματϊνονται ςυχνά β. ςτθν εμωάνιςθ ενόσ νζου ςυςτατικοφ Αλλεργία Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ. 1.3.3.11. Ροιοσ από τουσ παρακάτω παράγοντεσ δεν μπορεί να δράςει ωσ αλλεργιογόνο ; α. Θ γφρθ β. Συςτατικά τροωϊν γ. Συςτατικά ωαρμάκων δ. Ρακογόνοσ μικροοργανιςμόσ 1.3.3.12.Ροια χθμικι ουςία προκαλεί τα ςυμπτϊματα τθσ αλλεργίασ: α. Θ ιςταμίνθ β. Θ προπερδίνθ γ. Το ςυμπλιρωμα δ. Τα αυτοαντιςϊματα 1.3.3.13. Τα ςυμπτϊματα τθσ αλλεργίασ υποχωροφν με τθ βοικεια..: α. αντιρετροϊκϊν ωαρμάκων β. αντιβιοτικϊν γ. αντιιςταμινικϊν ωαρμάκων δ. οροφ αντιςωμάτων Β. Ερϊτθςθ τφπου ςωςτό-λάκοσ 1.3.3.13. Κατά τθν ζκκεςθ ενόσ ανκρϊπου ευαίςκθτου ςε ζνα αλλεργιογόνο για πρϊτθ ωορά δεν εμωανίηονται τα ςυμπτϊματα τθσ αλλεργίασ. Γ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.3.3.14. Θ ενεργοποίθςθ του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ του οργανιςμοφ από παράγοντεσ που υπάρχουν ςτο περιβάλλον του, όπωσ για παράδειγμα ςτα τρόωιμα ι ςτα ωάρμακα, και οι οποίοι δεν είναι πακογόνοι ι γενικϊσ επικίνδυνοι για τθν υγεία ονομάηεται. Οι παράγοντεσ που προκαλοφν τθν αλλεργία ονομάηονται. 1.3.3.15. Πταν ζνα αλλεργιογόνο ειςζλκει τθν επόμενθ ωορά ςτον ίδιο οργανιςμό όπου ζχει ευαιςκθτοποιθκεί το ανοςοβιολογικό του ςφςτθμα ζναντι του ςυγκεκριμζνου αλλεργιογόνου και αρχίςει τθ δράςθ του, τότε από τα κφτταρα του οργανιςμοφ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 55

56 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ παράγονται κάποιεσ ουςίεσ, όπωσ είναι θ. Δ. Ερωτιςεισ κατανόθςθσ. Να επιλζξετε μία από τισ δφο απαντιςεισ 1.3.3.16. Σε ζνα άνκρωπο μετά τθν είςοδο για 1 θ ωορά γφρθσ ςτο εςωτερικό του το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα ενεργοποιείται. Ι.Τι από τα παρακάτω ςυμβαίνει ; α. Ο οργανιςμόσ παράγει ιςταμίνθ β. Τα αντιγονοπαρουςιαςτικά κφτταρα εκκζτουν το αλλεργιογόνο ςτα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα. ΙΙ. Στον ίδιο άνκρωπο ειςζρχεται θ γφρθ για 2 θ ωορά ςτο εςωτερικό του. Τι κα ςυμβεί; α. Διζγερςθ τθσ εκκριτικισ ικανότθτασ των βλεννογόνων αδζνων. β. Ραραγωγι αυτοαντιςωμάτων ΙΙΙ. Στον άνκρωπο που αναωζρεται παραπάνω ποιο ςφμπτωμα είναι το πιο πικανό : α. Ναυτία β. Καταρροι 1.3.3.17. Να τοποκετιςετε τα παρακάτω γεγονότα ςτθ ςωςτι ςειρά ϊςτε να προκφψει μία λογικι αλλθλουχία γεγονότων. α. Ραραγωγι ιςταμίνθσ. β. Τςίμπθμα από ςωικα για 2 θ ωορά γ. Χοριγθςθ αντιιςταμινικϊν ωαρμάκων δ. Ζκκεςθ του δθλθτθρίου τθσ ςωικασ από τα αντιγονοπαρουςιαςτικά κφτταρα ςτα βοθκθτικά Τ. ε. Άςκμα ςτ. Αφξθςθ διαπερατότθτασ αγγείων,ςυςπάςεισ των λείων μυϊκϊν ινϊν. η. Τςίμπθμα από ςωικα για 1 θ ωορά Απόρριψθ μοςχευμάτων Α. Ερϊτθςθ ςυμπλιρωςθσ κενϊν 1.3.3.18.Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά ςτο παρακάτω κείμενο με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ. Στθν επιωάνεια οριςμζνθσ κατθγορίασ κυττάρων (π.χ. των μακροωάγων) υπάρχουν πρωτεΐνεσ που ονομάηονται αντιγόνα, ο ςυνδυαςμόσ των οποίων είναι χαρακτθριςτικόσ και μοναδικόσ για κάκε άτομο. Σε οριςμζνεσ πακολογικζσ καταςτάςεισ κρίνεται απαραίτθτθ θ ιςτϊν ι οργάνων για τθν επιβίωςθ ενόσ ατόμου. Β. Ερϊτθςθ με ςχεδιάγραμμα. 1.3.3.19.Σασ δίνονται ςχθματικά (απλοποιθμζνα) κάποια αντιγόνα ιςτοςυμβατότθτασ. του δζκτθ ενόσ μοςχεφματοσ και τεςςάρων πικανϊν δοτϊν του μοςχεφματοσ Ι. Ροιοσ πιςτεφετε ότι είναι ο καταλλθλότεροσ για δότθσ ; ΙΙ. Τι κα ςυμβεί αν χρθςιμοποιιςουμε μόςχευμα από τον δότθ-δ ; ΙΙΙ. Με τθν δράςθ των ανοςοκαταςταλτικϊν ωαρμάκων μποροφμε να αποωφγουμε τθν απόρριψθ μοςχευμάτων. Γιατί είναι προτιμότερθ μζκοδοσ θ εφρεςθ ςυμβατοφ δότθ ; ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.3.3.20. Αυτοάνοςο νόςθμα είναι θ..: α. χολζρα β. ελονοςία γ. ρευματοειδισ αρκρίτιδα δ. πολιομυελίτιδα 1.3.3.21.Να γράψετε τον οριςμό τθσ αλλεργίασ. 1.3.3.22. Ροιεσ πακολογικζσ καταςτάςεισ ονοµάηονται αυτοάνοςα νοςιµατα; 1.3.3.23. Μετά τθν επανζκκεςθ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ ςτο ίδιο αλλεργιογόνο, ειδικά κφτταρά του παράγουν α. ιντερωερόνεσ. β. λυςοηφμθ. γ. προπερδίνθ. δ. ιςταμίνθ. 1.3.3.24. Τι προκαλεί θ παραγωγι ιςταμίνθσ κατά τθν αλλεργικι αντίδραςθ ενόσ οργανιςμοφ; 1.3.3.25. Στα αυτοάνοςα νοςιματα ανικει α. θ ςφωιλθ. β. θ γονόρροια. γ. ο ςυςτθματικόσ ερυκθματϊδθσ λφκοσ. δ. θ ελονοςία. Και τα κφτταρα που χρθςιμοποιικθκαν για ανάλυςθ του ςυνδυαςμοφ των αντιγόνων ιςτοςυμβατότθτασ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 56

57 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.4.ύνδρομο επίκτητησ 1.3.4.7. H νόςοσ του AIDS δεν μεταδίδεται α. Με τθ μετάγγιςθ αίματοσ ι με τθ χριςθ τθσ ίδιασ ανοςολογικήσ ανεπάρκειασ(aids) ςφριγγασ (κυρίωσ από τοξικομανείσ). A. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ β. Με τθ ςεξουαλικι επαωι ενόσ ωορζα και ενόσ Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι υγιοφσ ατόμου. απάντθςθ γ. Μζςω κουνουπιϊν Ειςαγωγι δ. Κατά τον τοκετό από μθτζρα-ωορζα ςτο νεογνό. 1.3.4.1. Θ χρονιά που ανιχνεφτθκε το AIDS είναι : 1.3.4.8. Δεν ανικει ςτισ προωυλάξεισ που παίρνει να α. 1970 παίρνει ο άνκρωποσ προκειμζνου να περιοριςκεί θ β. 1971 μετάδοςθ τθσ νόςου του AIDS : γ. 1980 α. Ο ζλεγχοσ του αίματοσ που προορίηεται για δ. 1981 μεταγγίςεισ. 1.3.4.2. Το AIDS οωείλεται... β. Θ χρθςιμοποίθςθ ςυρίγγων μιασ χριςθσ και μόνο α. Στο ρετροϊό SIV μία ωορά από ζνα άτομο. β. Στο ρετροϊό HIV γ. Θ πλιρθσ αποςτείρωςθ των χειρουργικϊν και των γ. Στον αδενοϊό ΘΙV οδοντιατρικϊν εργαλείων. δ. Στον ρεοϊό HIV δ. Θ κοινι χριςθ ςκευϊν ωαγθτοφ μεταξφ υγιϊν Δομι του ιοφ ατόμων και ωορζων. 1.3.4.3. Ο ΘΙV : Διάγνωςθ τθσ αςκζνειασ α. Είναι DNA ιόσ και ανικει ςτουσ ρετροϊοφσ 1.3.4.9. Θ διάγνωςθ τθσ αςκζνειασ είναι δυνατόν να β. Είναι RNA ιόσ και ανικει ςτουσ ρετροϊοφσ πραγματοποιθκεί με εξζταςθ αίματοσ μετά τθν γ. Είναι RNA ιόσ και ανικει ςτουσ ρεοϊοφσ παρζλευςθ... δ. Είναι DNA ιόσ και ανικει ςτουσ αδενοϊοφσ α. 6 ετϊν από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ 1.3.4.4. Ο ιόσ HIV διακζτει... : β. 6 μθνϊν από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ α. Το γενετικό υλικό ( DNA) και ζνα πρωτεϊνικό γ. 6 ωρϊν από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ περίβλθμα το καψίδιο δ. 6 θμερϊν από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ β. Το γενετικό υλικό ( RNA) και ζνα πρωτεϊνικό Περιγραφι των ςταδίων τθσ αςκζνειασ περίβλθμα το καψίδιο 1.3.4.10. O ιόσ ΘΙV μετά τθν είςοδο του ςτον γ. Το γενετικό υλικό ( RNA), ζνα πρωτεϊνικό άνκρωπο ςυνδζεται : περίβλθμα το καψίδιο και το ζνηυμο αντίςτροωθ α. Με ειδικοφσ υποδοχείσ που υπάρχουν ςτθν μεταγραωάςθ πλαςματικι μεμβράνθ των βοθκθτικϊν Τ- δ. Το γενετικό υλικό ( RNA), ζνα πρωτεϊνικό λεμωοκυττάρων περίβλθμα το καψίδιο, το ζνηυμο αντίςτροωθ β. Με ειδικοφσ υποδοχείσ που υπάρχουν ςτθν μεταγραωάςθ και ζνα λιποπρωτεινικισ ωφςθσ πλαςματικι μεμβράνθ των Β-λεμωοκυττάρων. περίβλθμα το ζλυτρο. γ. Με ειδικοφσ υποδοχείσ που υπάρχουν ςτθν 1.3.4.5. Ο ιόσ HIV κυρίωσ προςβάλλει... πυρθνικι μεμβράνθ των βοθκθτικϊν Τ- α. Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα, τα κυτταροτοξικά λεμωοκυττάρων Τ-λεμωοκφτταρα και τα νευρικά κφτταρα δ. Με ειδικοφσ υποδοχείσ που υπάρχουν ςτθν β. Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα, τα κυτταροτοξικά πυρθνικι μεμβράνθ των κυτταροτοξικϊν Τ-λεμωοκφτταρα και τα καταςταλτικά Τ-λεμωοκυττάρων. Τ-λεμωοκφτταρα 1.3.4.11. Το RNA του ιοφ : γ. Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα, τα κυτταροτοξικά α. Αρχικά μετατρζπεται ςε δίκλωνο DNA που Τ-λεμωοκφτταρα και τα Β-λεμωοκφτταρα αργότερα γίνεται μονόκλωνο DNA δ. Τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα, β. Αρχικά μετατρζπεται ςε μονόκλωνο DNA που τα Β-λεμωοκφτταρα και τα νευρικά κφτταρα. αργότερα γίνεται δίκλωνο DNA Μετάδοςθ τθσ αςκζνειασ γ. Αρχικά από μονόκλωνο RNA μετατρζπεται ςε 1.3.4.6. Ο ιόσ ΘΙV ανιχνεφεται ςε μεγάλεσ δίκλωνο RNA. ςυγκεντρϊςεισ ςυνικωσ... : δ. Αρχικά από δίκλωνο RNA μετατρζπεται ςε α. Στο αίμα, ςτισ κολπικζσ εκκρίςεισ και ςτο μονόκλωνο RNA. εγκεωαλονωτιαίο υγρό 1.3.4.12. Από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ μζχρι τθν β. Στο αίμα, ςτο ςπζρμα και ςτισ κολπικζσ εκκρίςεισ ανίχνευςθ του ιοφ ςτο αίμα μεςολαβοφν : γ. Στο ςάλιο, ςτο δάκρυ και ςτον ιδρϊτα α. 6 θμζρεσ ζωσ 6 εβδομάδεσ δ. Στο αίμα, ςτο ςπζρμα και ςτο μθτρικό γάλα β. 6 εβδομάδεσ ζωσ 6 χρόνια γ. 7 ζωσ και 10 χρόνια ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 57

58 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. 6 εβδομάδεσ ζωσ 6 μινεσ. 1.3.4.13. Θ τυπικι ςυμπτωματολογία τθσ αςκζνειασ εμωανίηεται ςυνικωσ από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ : α. Μετά από 7-10 μινεσ β. Μετά από 7-10 εβδομάδεσ γ. Μετά από 7-10 χρόνια δ. Μετά από 6 εβδομάδεσ-6 μινεσ Αντιμετϊπιςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.14. Τα ωάρμακα AZT, DCC... α. κακυςτεροφν τθν ανάπτυξθ του ιοφ παρεμποδίηοντασ τθν αντίςτροωθ μεταγραωι. β. χρθςιμοποιοφνται για τθν αντιμετϊπιςθ των ευκαιριακϊν λοιμϊξεων γ. παρεμποδίηουν τθν ςφνδεςθ του ιοφ με τθ πλαςματικι μεμβράνθ των βοθκθτικϊν Τ- λεμωοκυττάρων δ. επιβραδφνουν το ρυκμό που μεταλλάςςεται ο ιόσ. Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ). Ειςαγωγι 1.3.4.15. Θ εξαςκζνθςθ τθσ λειτουργίασ του ανοςοβιολογικοφ ςυςτιματοσ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ ονομάηεται ανοςοβιολογικι ανεπάρκεια. 1.3.4.16. H επίκτθτθ ανοςοβιολογικι ανεπάρκεια κλθρονομείται ςτουσ απογόνουσ. 1.3.4.17. Σφμωωνα με τισ γνϊμεσ των ειδικϊν, ο ιόσ του AIDS προιλκε από ςυνεχείσ μεταλλάξεισ ενόσ ιοφ που προςβάλλει τον αωρικανικό πίκθκο. 1.3.4.18. Είναι άγνωςτο πωσ μεταδόκθκε για πρϊτθ ωορά ο ιόσ από τον πίκθκο ςτον άνκρωπο. Δομι του ιοφ 1.3.4.19. Πλοι οι RNA ιοί ανικουν ςτουσ ρετροϊοφσ 1.3.4.20. Το ζνηυμο αντίςτροωθ μεταγράωαςθ μπορεί να ςυνκζςει DNA χρθςιμοποιϊντασ ωσ μιτρα ζνα μόριο RNA. 1.3.4.21. To λιποπρωτεϊνικισ ζλυτρο περιβάλλεται από το πρωτεινικό καψίδιο. 1.3.4.22. Οι ρετροιοί δεν διακζτουν δικά τουσ ζνηυμα, ότι ζνηυμα χρειάηονται τα «δανείηονται» από το κφτταρο-ξζνιςτθ. 1.3.4.23. Οι ρετροϊοί διακζτουν όλα τα απαραίτθτα ζνηυμα για τθν αναπαραγωγι τουσ. 1.3.4.24. Ο ιόσ ΘΙV ειςβάλλει ςε ςυγκεκριμζνα κφτταρα, αωοφ ςε αυτά υπάρχουν ειδικοί υποδοχείσ ςτθν επιωάνειά τουσ που προςδζνεται. Μετάδοςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.25. Ο ιόσ HIV υπάρχει ςτο αίμα και ςτο μθτρικό γάλα, αλλά ςτο αίμα βρίςκεται ςε πολφ μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ ςε ςχζςθ με το μθτρικό γάλα. 1.3.4.26. Ο ιόσ HIV ανιχνεφεται ςτο ςπζρμα, ςτισ κολπικζσ εκκρίςεισ, ςτο ςάλιο και ςτα δάκρυα, ςτα δφο τελευταία ανιχνεφεται ςε μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ. 1.3.4.27. Θ νόςοσ του AIDS κλθρονομείται από τθ μθτζρα-ωορζα ςτο ζμβρυο. 1.3.4.28. Ο ιόσ HIV επειδι βρίςκεται ςε μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ ςτο αίμα μεταδίδεται μζςω μετάγγιςθσ μολυςμζνου αίματοσ. 1.3.4.29 Ο ιόσ HIV επειδι δεν βρίςκεται ςε μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ ςτο ςάλιο και ςτον ιδρϊτα δεν μεταδίδεται μζςω αςπαςίασ, χειραψίασ κοινωνικϊν εκδθλϊςεων και χριςθ κοινϊν ςκευϊν ωαγθτοφ μεταξφ υγιϊν ατόμων και ωορζων. Διάγνωςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.30. H φπαρξθ ειδικϊν αντιςωμάτων ι ειδικϊν κυτταροτοξικϊν Τ-λεμωοκυττάρων για τον ιό HIV ςτον οργανιςμό του ατόμου δε ςθμαίνει αυτόματα και ανοςία. 1.3.4.31. Ο ιόσ HIV ςυνυπάρχει ςτο μολυςμζνο άτομο με τα αντιςϊματα που ζχουν παραχκεί γι αυτόν. Περιγραφι των ςταδίων τθσ αςκζνειασ 1.3.4.32. Ο πολλαπλαςιαςμόσ του γενετικοφ υλικοφ του ιοφ πραγματοποιείται μόνο με τθ χριςθ τθσ αντίςτροωθσ μεταγραωάςθσ, χωρίσ να αξιοποιοφνται οι μθχανιςμοί του κυττάρου. 1.3.4.33. Αρχικά από το DNA του ιοφ ςυντίκεται μονόκλωνο RNA, το οποίο ςτθ ςυνζχεια μετατρζπεται ςε δίκλωνο RNA. 1.3.4.34. Συνικωσ το δίκλωνο DNA του ιοφ ςυνδζεται με το DNA του κυττάρου-ξενιςτι. 1.3.4.35. Πταν ο ιόσ βρίςκεται ςε λανκάνουςα κατάςταςθ δεν μεταδίδεται από ωορζα ςε υγιι. 1.3.4.36. Πταν το γενετικό υλικό του ιοφ είναι ανενεργό, ο ιόσ βρίςκεται ςε λανκάνουςα κατάςταςθ και το άτομο κεωρείται ωορζασ του ιοφ 1.3.4.37. Το άτομο που ζχει μολυνκεί από τον ιό HIV μπορεί να μεταδίδει τον ιό χωρίσ να το γνωρίηει κατά τα πρϊτα ςτάδια τθσ νόςου. 1.3.4.38. Θ τυπικι ςυμπτωματολογία τθσ αςκζνειασ εμωανίηεται 6 μινεσ από τθ ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ από τον ιό HIV. 1.3.4.39. Μετά από αρκετά χρόνια (ςυνικωσ 7 ζωσ 10), διάςτθμα κατά το οποίο το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα ενεργοποιείται από πολλά αντιγόνα, εκδθλϊνεται θ τυπικι ςυμπτωματολογία τθσ αςκζνειασ (υψθλόσ πυρετόσ, ζντονεσ λοιμϊξεισ, διάρροιεσ). 1.3.4.40. Θ δράςθ του ιοφ ΘΙV δεν επθρεάηει τθ χυμικι ανοςία. Αντιμετϊπιςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.41. Θ ικανότθτα του ιοφ να μεταλλάςςεται με ταχφτατουσ ρυκμοφσ κακιςτά αδφνατθ τθν αντιμετϊπιςι του από το ανοςοβιολογικό ςφςτθμα και δυςκολεφει τθ κεραπεία τθσ νόςου. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 58

59 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.4.42. Τα ωάρμακα ΑΗΤ,DCC δεν ζχουν ςοβαρζσ παρενζργειεσ. 1.3.4.43. Οι ευκαιριακζσ λοιμϊξεισ, που οωείλονται ςε πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ, ςτα πρϊτα ςτάδια τθσ νόςου του AIDS είναι αδφνατον να αντιμετωπιςτοφν ωαρμακευτικά 1. 3.4.44. Θ παραςκευι εμβολίου βρίςκεται ακόμθ ςε πειραματικό ςτάδιο, εξαιτίασ προβλθμάτων που οωείλονται ςτθν πολυμορωικότθτα που παρουςιάηει ο ιόσ με τθν ικανότθτα που ζχει να μεταλλάςςεται. Κοινωνικό πρόβλθμα 1.3.4.45. Θ ενθμζρωςθ όςον αωορά τον περιοριςμό τθσ μετάδοςθσ τθσ νόςου του AIDS είναι αποτελεςματικότερθ από τθν ωαρμακευτικι αντιμετϊπιςθ τθσ νόςου. 1.3.4.46. Τα ποςοςτά κρουςμάτων τθσ αςκζνειασ αυξάνονται με ταχείσ ρυκμοφσ και ςε οριςμζνεσ περιοχζσ τθσ Αωρικισ θ νόςοσ ζχει πάρει τθ μορωι πανδθμίασ. Γ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ. Ειςαγωγι 1.3.4.47. Μία από τισ ςοβαρότερεσ αςκζνειεσ είναι το Σφνδρομο τθσ Ανοςοβιολογικισ Ανεπάρκειασ (ΑΙDS), που οωείλεται ςτον ιό. Μετάδοςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.48. Να ςυμπλθρωκοφν τα κενά με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ Ο ιόσ μπορεί να μεταδοκεί με τθ μετάγγιςθ ι με τθ χριςθ τθσ ίδιασ (κυρίωσ από τοξικομανείσ). Μπορεί επίςθσ να μεταδοκεί και κατά τθ ςεξουαλικι επαωι ενόσ ωορζα και ενόσ υγιοφσ ατόμου. Δεν αποκλείεται μετάδοςθ του ιοφ και κατά τον τοκετό, από τθ μθτζρα - ωορζα προσ το. Κατόπιν όλων αυτϊν είναι εμωανζσ ποιεσ προωυλάξεισ πρζπει να παίρνει ο άνκρωποσ, για να περιοριςτεί θ μετάδοςθ τθσ νόςου. Κάποιεσ από αυτζσ είναι, ο ζλεγχοσ του αίματοσ που προορίηεται για,θ χρθςιμοποίθςθ ςυρίγγων μιασ χριςθσ και μόνο ωορά από άτομο και θ χριςθ προωυλακτικοφ κατά τθ επαωι. Διάγνωςθ τθσ αςκζνειασ 1.3.4.49. Να ςυμπλθρωκοφν τα κενά με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ Θ διάγνωςθ τθσ νόςου γίνεται είτε με τθν ανίχνευςθ του του ιοφ είτε με τθν ανίχνευςθ των ειδικϊν για τον ιό ςτο αίμα του αςκενοφσ. Περιγραφι των ςταδίων τθσ αςκζνειασ 1.3.4.50.Ο ΘΙV τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα ειςάγοντασ το γενετικό του υλικό ςτο εςωτερικό τουσ. Το του ιοφ γίνεται. Το DNA του ενςωματϊνεται ςτο του - και παραμζνει ανενεργό. Ο ιόσ βρίςκεται ςε περίοδο. Στθν ωάςθ του του ιοφ το γενετικό του υλικό ενεργοποιείται με αποτζλεςμα μετά τθν λφςθ του κυττάρου οι νζοι ιοί να μολφνουν άλλα κφτταρα. Με αυτό τον τρόπο ολοκλθρϊνεται ο ηωισ του ιοφ. ΣΥΝΔΟΜΟ ΕΡΙΚΤΘΤΘΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΘΣ ΑΝΕΡΑΚΕΙΑΣ 1.3.4.51. Ο ιόσ HIV προςβάλλει κυρίωσ : Α) Τα νευρικά κφτταρα, τα καταςταλτικά Τ- λεμωοκφτταρα και τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα Β) Τα νευρικά κφτταρα, τα καταςταλτικά Τ- λεμωοκφτταρα και τα κυτταροτοξικά Τ-λεμωοκφτταρα Γ) Τα νευρικά κφτταρα, τα κυτταροτοξικά Τ- λεμωοκφτταρα και τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα Δ) Τα ουδετερόωιλα, τα κυτταροτοξικά Τ- λεμωοκφτταρα και τα βοθκθτικά Τ-λεμωοκφτταρα. 1.3.4.52. Σε ποιο από τα παρακάτω υγρά ο ιόσ ΘΙV βρίςκεται ςε μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ Α) Σάλιο Β) Ιδρϊτασ Γ) Εγκεωαλαιονωτιαίο υγρό Δ) Αίμα 1.3.4.53. Ο ιόσ ΘΙV ςυνδζεται με ειδικοφσ υποδοχείσ που βρίςκονται ςτθν επιωάνεια των : Α) Β-λεμωοκυττάρων Β) Ρλαςματοκυττάρων Γ) Βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων Δ) Καταςταλτικϊν Τα-λεμωοκυττάρων 1.3.4.54. Ο ιόσ HIV είναι : Α) εοϊόσ Β) Αδενοϊόσ Γ) Ερπθτοϊόσ Δ) Τίποτα από τα παραπάνω 1.3.4.55. Τα ωάρμακα AZT, DCC χρθςιμοποιοφνται : Α) Για τθν πρόλθψθ του AIDS Β) Για τθν παρεμπόδιςθ ςφνδεςθσ του ιοφ με τουσ ειδικοφσ υποδοχείσ ςτθν επιωάνεια των νευρικϊν κυττάρων Γ) Για τθν παρεμπόδιςθ τθσ αντίςτροωθσ μεταγραωάςθσ Δ) Για τθν αντιμετϊπιςθ των ευκαιριακϊν λοιμϊξεων 1.3.4.56. Ρότε ανιχνεφτθκε για πρϊτθ ωορά θ αςκζνεια του AIDS: Α) 1979 ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 59

60 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Β) 1980 Γ) 1981 Δ) 1982 1.3.4.57. Ο ιόσ του ΑΙDS προιλκε από ςυνεχείσ μεταλλάξεισ ενόσ ιοφ που προςβάλλει Α) Τον αωρικάνο πίκθκο Β) Το κουνοφπι Γ) Τα επικθλιακά κφτταρα των πνευμόνων 1.3.4.58. Ανικει ςτα ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενα νοςιματα : Α) Καρκίνοσ Β) Χολζρα Γ) Ελονοςία Δ) AIDS 1.3.4.59. Θ ανίχνευςθ του ιοφ μετά τθν μόλυνςθ είναι δυνατόν να επιτευχκεί : Α) Μετά από 6 ϊρεσ Β) Μετά από ζνα μινα Γ) Μετά από 6 θμζρεσ Δ) Μετά από 6 εβδομάδεσ 1.3.4.60. Θ τυπικι ςυμπτωματολογία τθσ αςκζνειασ εμωανίηεται ςυνικωσ μετά από: Α) 7 μινεσ από τθν ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ Β) 7 εβδομάδεσ από τθν ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ Γ) 7 χρόνια από τθν ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ Δ) 7 ϊρεσ από τθν ςτιγμι τθσ μόλυνςθσ 1.3.4.61.Να ςθμειϊςετε ςτον παρακάτω πίνακα με (+) τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ μπορεί να μεταδοκεί θ αςκζνειασ του AIDS και με (-) τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ δεν μεταδίδεται. Τοκετόσ Αςπαςμόσ Χειραψία Κοινι χριςθ ςφριγγασ Μζςω κουνουπιοφ Μζςω ςεξουαλικισ επαωισ Φορζα-υγιοφσ ατόμου Κοινι χριςθ ςκευϊν Μζςω ςάλιου Μζςω μετάγγιςθσ αίματοσ 1.3.4.62.Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίηεται θ δομι του ιοφ HIV A B B Σε τι αντιςτοιχοφν τα γράμματα Α,Β,Ε και Κ A E K ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.3.4.63. Το AIDS οωείλεται ςε: α. βακτιριο β. ιό γ. μφκθτα δ. πρωτόηωο. 1.3.4.64. Με ποιουσ τρόπουσ μεταδίδεται το AIDS; 1.3.4.65. Ο ιόσ HIV περιζχει α. DNA. β. RNA. γ. DNA και αντίςτροωθ μεταγραωάςθ. δ. RNA και αντίςτροωθ μεταγραωάςθ. 1.3.4.66. Σε ποια κατθγορία ιϊν ανικει ο ιόσ ΘΙV; Να περιγράψετε τθ δομι του ιοφ ΘΙV. Ροιεσ κατθγορίεσ ανκρϊπινων κυττάρων προςβάλλει ο ιόσ ΘΙV; 1.3.4.67. Ροιεσ προωυλάξεισ ςυμβάλλουν ςτον περιοριςμό τθσ μετάδοςθσ τθσ νόςου που προκαλείται από τον HIV; 1.3.4.68. Ο ιόσ που προκαλεί το ςφνδρομο τθσ επίκτθτθσ ανοςολογικισ ανεπάρκειασ ονομάηεται.... 1.3.4.69. Ροιο από τα βιματα τθσ ανοςοβιολογικισ απάντθςθσ παρεμποδίηει ο HIV (ιόσ που προκαλεί το AIDS); 1.3.4.70. Ο ιόσ τθσ επίκτθτθσ ανοςολογικισ ανεπάρκειασ του ανκρϊπου (HIV) μεταδίδεται με α. κατανάλωςθ μολυςμζνων τροωίμων. β. επαωι με αςτικά λφματα. γ. μετάγγιςθ μολυςμζνου αίματοσ. δ. τςίμπθμα μολυςμζνου εντόμου. 1.3.4.71. Ροια από τισ κατθγορίεσ των Τ- λεμωοκυττάρων προςβάλλεται από τον ιό ΘΙV, ποιεσ οι επιπτϊςεισ ςτο ανοςοβιολογικό ςφςτθμα μετά από μια τζτοια προςβολι ; 1.3.4.72. Ο ιόσ HIV α. αποκλείεται να μεταδοκεί κατά τον τοκετό από τθ μθτζρα-ωορζα προσ το νεογνό. β. μεταδίδεται με τθ χειραψία και τθν κοινι χριςθ ςκευϊν. γ. ανιχνεφεται κυρίωσ ςτο αίμα, ςτο ςπζρμα και ςτισ κολπικζσ εκκρίςεισ. δ. δεν διακζτει ζλυτρο. 1.3.4.73. Ο ιόσ HIV ανικει ςε μία κατθγορία RNA ιϊν που ονομάηονται.... 1.3.4.74. Το Σφνδρομο τθσ Επίκτθτθσ Ανοςολογικισ Ανεπάρκειασ (AIDS) ζχει αποδειχκεί ότι α. μεταδίδεται με χειραψία. β. οωείλεται ςτον ιό HIV. γ. μεταδίδεται με το ςάλιο. δ. οωείλεται ςτο βακτιριο E. coli. 1.3.4.75.Με ποιουσ τρόπουσ μεταδίδεται θ νόςοσ του AIDS; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 60

61 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 1.3.4.76. Ο ιόσ HIV ζχει ικανότθτα να με ταχφτατουσ ρυκμοφσ. Αυτό κακιςτά αδφνατθ τθν αντιμετϊπιςι του από το του ανκρϊπου και δυςκολεφει τθ κεραπεία του ςυνδρόμου. 1.3.4.77. Ρϊσ και πότε γίνεται θ διάγνωςθ του ιοφ HIV; 1.3.4.78. Ροια είναι θ πορεία του ΘΙV από τθν είςοδό του ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό μζχρι να βρεκεί ςτθ λανκάνουςα κατάςταςθ; 1.3.4.79. Θ αςκζνεια του AIDS οωείλεται ςε : α. ρετροϊό β. ερπθτοϊό γ. μφκθτα δ. πρωτόηωο. 1.3.4.80. Ροια είδθ κυττάρων του ανκρϊπου προςβάλλει ο ιόσ HIV και για ποιό λόγο προςβάλλει αυτά ; 1.3.4.81. Με ποιουσ τρόπουσ επιμθκφνεται αρκετά ο χρόνοσ επιβίωςθσ των αςκενϊν με AIDS; 1.3.4.82. Είναι δυνατόν να αντιμετωπιςκεί ο ιόσ HIV ςιμερα με εμβολιαςμό ; Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. 1.3.4.83. Τι είναι θ αντίςτροωθ μεταγραωάςθ και ποιοσ ο ρόλοσ τθσ; 1.3.4.84. Ροια ςτάδια ακολουκεί ο ιόσ HIV από τθν είςοδο του ςτον οργανιςμό του ανκρϊπου, μζχρι να βρεκεί ςε λανκάνουςα κατάςταςθ; 1.3.4.85. Ζνασ άνκρωποσ μολφνεται ταυτόχρονα από ζνα πακογόνο βακτιριο και από τον ιό HIV. Θ χοριγθςθ αντιβιοτικϊν δεν είναι αποτελεςματικι για τον ζνα από τουσ δφο μικροοργανιςμοφσ που μολφνουν το ςυγκεκριμζνο άνκρωπο. Να αιτιολογιςετε γιατί ςυμβαίνει αυτό. 1.3.4.86. Τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίηουν τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ του HIV και των βοθκθτικϊν Τ λεμωοκυττάρων, ςε ςχζςθ με το χρόνο, ςε ζναν άνκρωπο που μολφνκθκε από τον ιό και οδθγείται τελικά ςτο κάνατο. λεμωοκυττάρων μετά τον πρϊτο χρόνο από τθ μόλυνςθ και μζχρι το κάνατο του ανκρϊπου. Γ1. Ροια καμπφλθ απεικονίηει τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ του HIV και ποια τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των βοθκθτικϊν Τ-λεμωοκυττάρων; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ Γ2. Με ποιουσ τρόπουσ επιμθκφνεται αρκετά ο χρόνοσ επιβίωςθσ των αςκενϊν με AIDS; Γ3. Ρϊσ γίνεται θ διάγνωςθ τθσ νόςου του AIDS; Γ4. Ροια είδθ κυττάρων του ανκρϊπου προςβάλλει ο HIV και για ποιο λόγο προςβάλλει τα κφτταρα αυτά ; 1.5.Ουςίεσ που προκαλούν εθιςμό Ειςαγωγι. Α. Άςκθςθ αντιςτοίχιςθσ Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι 1.5.1. Στιλθ-Ι Στιλθ-ΙΙ (Οριςμοί) α. Ανοχι β. Εκιςμόσ γ. Ψυχικι εξάρτθςθ δ. Σωματικι εξάρτθςθ (Επεξθγιςεισ) 1. Ο χριςτθσ, όταν δε λαμβάνει τθν ουςία που του ζχει προκαλζςει εκιςμό, εκδθλϊνει επικετικότθτα ι γίνεται μελαγχολικόσ. 2. Μεταβολι τθσ λειτουργίασ των νευρικϊν κυττάρων ενόσ ανκρϊπου, ϊςτε να μθν μποροφν πλζον αυτά να λειτουργιςουν χωρίσ τθ ςυνεχι λιψθ ςυγκεκριμζνων ουςιϊν. 3.Ο οργανιςμόσ να απαιτεί διαρκϊσ τθ λιψθ μεγαλφτερων ποςοτιτων μίασ ουςίασ,όπου ςτο τζλοσ να κακίςταται αναγκαία. Οι καμπφλεσ Α και Β ςτο διάγραμμα Ι απεικονίηουν τισ μεταβολζσ του HIV και των βοθκθτικϊν Τ- λεμωοκυττάρων ςτο διάςτθμα των πρϊτων 12 εβδομάδων μετά τθ μόλυνςθ. Οι ίδιεσ καμπφλεσ Α και Β ςυνεχίηουν ςτο διάγραμμα ΙΙ, απεικονίηοντασ τισ μεταβολζσ του HIV και των βοθκθτικϊν Τ- 4.Θ μθ λιψθ ςυγκεκριμζνθσ ουςίασ από τον ανκρϊπινο οργανιςμό προκαλεί πόνο,ναυτία,διάρροια ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 61

62 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Ναρκωτικά Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ Ανοχι Να επιλζξετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι Απεξάρτθςθ απάντθςθ Απόωαςθ από το ίδιο το άτομο διακοπισ 1.5.2.Ροια από τισ παρακάτω διαδρομζσ παραςκευισ λιψθσ ναρκωτικισ ουςίασ ναρκωτικϊν ουςιϊν είναι θ ςωςτι; Εκιςμόσ α. Ππιο Θρωίνθ Μορωίνθ Εξάρτθςθ β. Ππιο Μορωίνθ Θρωίνθ 1. Λιψθ ναρκωτικισ ουςίασ γ. Μορωίνθ Θρωίνθ Ππιο Λιψθ μεκαδόνθσ ςτο νοςοκομείο δ. Θρωίνθ Μορωίνθ Ππιο Στερθτικό ςφνδρομο 1.5.3. Ροιο από τα παρακάτω ναρκωτικά είναι το πιο «ιπιο» : Κατευναςτικζσ ουςίεσ α. Μεκαδόνθ Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ β. Θρωίνθ Να επιλζξετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι γ. Μορωίνθ απάντθςθ δ. Κοκαΐνθ 1.5.13.Ροια από τισ παρακάτω ενϊςεισ δεν ανικει Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτισ κατευναςτικζσ ουςίεσ : 1.5.4. Το όπιο ιταν γνωςτό από τθν αρχαία Αίγυπτο. α. Αλκοόλ β. Βαρβιτουρικά γ. Κοκαΐνθ 1.5.5. Θ θρωίνθ ςτο παρελκόν χρθςιμοποιοφνταν ωσ 1.5.14.Ροιο από τα παρακάτω ςυςτιματα ωάρμακο θ για τον βιχα. «πλιττεται» λιγότερο από το αλκοόλ..: 1.5.6. Από τθν παπαροφνα προζρχονται τα ναρκωτικά α. νευρομυϊκό β. αναπνευςτικό όπωσ το LSD και θ μαριχουάνα. γ. καρδιοαγγειακό δ. γαςτρεντερικό 1.5.7.Θ θρωίνθ λαμβάνεται από το ςτόμα και 1.5.15. Το κφριο ςυςτατικό του αλκοόλ είναι..: διαςπάται ςτο λεπτό ζντερο. α. θ αικυλικι αλκοόλθ β. θ ακεταλδεψδθ 1.5.8. Τα ναρκωτικά είναι ουςίεσ που επιδροφν ςτο γ. θ νικοτίνθ δ. θ μεκαδόνθ κεντρικό νευρικό ςφςτθμα. Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Γ. Ερωτιςεισ κατανόθςθσ. 1.5.16. Τα μικρά και ευκίνθτα ςε μζγεκοσ μόρια ςαν Να επιλζξετε μία απάντθςθ από τισ προτεινόμενεσ τθν ακεταλδεψδθ δεν προξενοφν μεγάλθ ηθμιά ςτα 1.5.8. Ζνασ άνκρωποσ μετά από ζνα τραφμα νιϊκει ανκρϊπινα όργανα μικροφσ πόνουσ. Οι ουςίεσ που εκκρίνει ο 1.5.17. Ο εγκζωαλοσ λόγω τθσ υψθλισ ανκρϊπινοσ εγκζωαλοσ είναι: περιεκτικότθτασ του ςε νερό παρουςιάηει τθν τάςθ να α. Εγκεωαλίνεσ και ενδομορωίνεσ ςυγκεντρϊνει το οινόπνευμα ακόμθ και αν θ β. Μορωίνεσ περιεκτικότθτα του οινοπνεφματοσ ςτον άνκρωπο 1.5.9. Ζνασ άνκρωποσ τραυματίηεται ςοβαρά και είναι μικρι. νιϊκει αωόρθτουσ πόνουσ. Στο νοςοκομείο..: Γ. Ερωτιςεισ κατανόθςθσ α. Χορθγοφν ςτο αςκενι ενδομορωίνεσ 1.5.18. β. Χορθγοφν ςτον αςκενι μορωίνθ Ι. Στθν παρακάτω εικόνα να ςχεδιάςετε με βζλθ τθν 1.5.10. Ζνασ άνκρωποσ λαμβάνει μορωίνθ χωρίσ πορεία τθσ αικυλικισ αλκοόλθσ ςτον ανκρϊπινο ιδιαίτερο λόγο.το αποτζλεςμα τθσ λιψθσ τθσ ουςίασ οργανιςμό αυτισ όςον αωορά τισ εγκεωαλίνεσ και τισ ενδομορωίνεσ είναι..: α. ςυνεχίηουν να παράγονται ωυςιολογικά β. Ο οργανιςμόσ «μπλοκάρει» τθν παραγωγι τουσ κακϊσ πλζον ζχει εκιςτεί ςτθ μορωίνθ. 1.5.11.Ζνασ μορωινομανισ αν αποωαςίςει να διακόψει τθ λιψθ μορωίνθσ τότε: α. Ανιμποροσ να παράγει τισ «ωυςιολογικζσ» μορωίνεσ,υποωζρει από ωρικτοφσ πόνουσ που ο ωυςιολογικόσ εγκζωαλοσ εφκολα αντιμετωπίηει. β. Ραράγει ξανά τισ ενδομορωίνεσ ζτςι ϊςτε να ΙΙ. Στθ ςυνζχεια να ςθμειϊςετε με το αντίςτοιχο αντιμετωπίηει τουσ μικροφσ πόνουσ και τισ μικρζσ γράμμα τθν ςυνζπεια τθσ επίδραςθσ τθσ αλκοόλθσ διαταραχζσ. ςτα όργανα του ςϊματοσ 1.5.12. Να τοποκετιςετε τα γεγονότα ςτθ ςωςτι α. Αποκικευςθ λιπϊν αντί πρωτεΐνων. χρονολογικι ςειρά (ςασ δίνεται ζνα παράδειγμα): β. Εκωυλιςμόσ νευρικϊν κυττάρων. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 62

63 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ γ. ελαττωμζνθ απορρόωθςθ κρεπτικϊν ςυςτατικϊν δ. Υπζρταςθ ε. Φλεγμονι (ςασ δίνεται ζνα παράδειγμα) ΙΙΙ. Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι Στιλθ-Ι α. Αφξθςθ εκκρίςεων ςτομάχου β. Εκωυλιςμόσ νευρικϊν κυττάρων. γ. ελαττωμζνθ απορρόωθςθ κρεπτικϊν ςυςτατικϊν δ. Μεταβολιςμόσ αικυλικισ αλκοόλθσ ςε ακεταλδεψδθ ε. Συνδυαςμόσ καπνοφαλκοόλ ςτ. Υπζρταςθ Στιλθ-ΙΙ 1. Καρκίνοσ 2. Καρδιακά νοςιματα 3. Καταςτροωι κυττάρων όλων των ιςτϊν 4. Κίρρωςθ ιπατοσ 5.Φλεγμονι 6.Ψυχωτικζσ διαταραχζσ Νικοτίνθ Α. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ 1.5.19. Θ νικοτίνθ είναι εκιςτικι όςο και θ κοκαΐνθ 1.5.20. Θ νικοτίνθ προκαλεί καρκίνο του πνεφμονα ενϊ θ πίςςα εκιςμό. 1.5.21.Θ νικοτίνθ προκαλεί αφξθςθ τθσ αρτθριακισ πίεςθσ λόγω ζκκριςθσ αδρεναλίνθσ 1.5.22.Θ νικοτίνθ λόγω του ιπιου εκιςμοφ που προκαλεί,είναι εφκολο κάποιοσ να απεξαρτθκεί από το κάπνιςμα. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 1.5.23. Να χαρακτθρίςετε τισ προτάςεισ που ακολουκοφν, γράωοντασ ςτο τετράδιό ςασ δίπλα ςτο γράμμα που αντιςτοιχεί ςε κάκε πρόταςθ, τθ λζξθ Σωςτό, αν θ πρόταςθ είναι ςωςτι, ι Λάκοσ, αν θ πρόταςθ είναι λανκαςμζνθ. α. Θ πίςςα που παράγεται κατά τθν καφςθ του τςιγάρου, αποτελεί αιτία για τθν εμωάνιςθ καρκίνου του πνεφμονα. β. Θ ςυνεχιηόμενθ κατανάλωςθ οινοπνεφματοσ μπορεί να προκαλζςει κίρρωςθ του ιπατοσ. γ. Ο τρόποσ δράςθσ τθσ μορωίνθσ ςτα εγκεωαλικά κζντρα είναι πολφ διαωορετικόσ από τον τρόπο δράςθσ των ενδορωινϊν. 1.5.24. Γιατί ο εγκζωαλοσ παρουςιάηει τθν τάςθ να ςυγκεντρϊνει το οινόπνευμα, ακόμθ και αν θ ποςότθτα των αλκοολοφχων ποτϊν, που κα καταναλωκεί, είναι μικρι; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 63

64 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2 ο Κεφάλαιο: Άνθρωποσ και περιβάλλον. 2.1.Ειςαγωγή : Οικολογία και οικοςυςτήματα. Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτθν ειςαγωγι Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ 2.1.1. Το οικοςφςτθμα περιλαμβάνει : α. Μόνο βιοτικοφσ παράγοντεσ β. Μόνο βιοτικοφσ και αβιοτικοφσ παράγοντεσ γ. Μόνο βιοτικοφσ παράγοντεσ και τισ ςχζςεισ που αναπτφςςονται μεταξφ τουσ. δ. Βιοτικοφσ παράγοντεσ, αβιοτικοφσ παράγοντεσ,ςχζςεισ αλλθλεπίδραςθσ όλων των παραγόντων. 2.1.2. Τα κρεπτικά ςυςτατικά του εδάωουσ : α. Ανικει ςτουσ αβιοτικοφσ παράγοντεσ,αλλά όχι και ςτο οικοςφςτθμα β. Ανικει ςτουσ αβιοτικοφσ παράγοντεσ,αλλά και ςτο οικοςφςτθμα αωοφ επθρεάηουν τθν ανάπτυξθ των ωυτϊν. γ. Ανικει ςτουσ βιοτικοφσ παράγοντεσ,αλλά όχι και ςτο οικοςφςτθμα. δ. Ανικει ςτουσ βιοτικοφσ παράγοντεσ,αλλά και ςτο οικοςφςτθμα. 2.1.3. Σχζςεισ μεταξφ βιοτικϊν παραγόντων (ηωντανϊν οργανιςμϊν ) αποτελοφν : α. Σχζςθ κθρευτι-κθράματοσ β. Το φψοσ τθσ βροχόπτωςθσ που επθρεάηει το είδοσ τθσ βλάςτθςθσ γ. Το κλίμα (κερμοκραςία) που επθρεάηει τα είδθ των ωυτϊν που αναπτφςςονται ςε ζνα δάςοσ δ. Θ ποςότθτα των κρεπτικϊν ςυςτατικϊν του εδάωουσ που επθρεάηει το μζγεκοσ των ωυτϊν. 2.1.4. Αποτελεί ςθμαντικό αβιοτικό παράγοντα ενόσ οικοςυςτιματοσ : α. Οι κθρευτζσ β. Θ βροχόπτωςθ γ. Τα παράςιτα δ. Οι ξενιςτζσ 2.1.5. Θ οικολογία μελετά : α. Τουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ και τισ ςχζςεισ που αναπτφςςονται μεταξφ τουσ. β. Τον τρόπο που το κλίμα και γενικά οι αβιοτικοί παράγοντεσ του περιβάλλοντοσ επιδροφν ςτουσ οργανιςμοφσ γ. Τον τρόπο που ο άνκρωποσ επθρεάηει με τισ δραςτθριότθτεσ του το περιβάλλον του. δ. Πλα τα παραπάνω. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό λάκοσ ςτθν ειςαγωγι Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λάνκαςμζνεσ (Λ) 2.1.6. Θ επιςτιμθ τθσ οικολογίασ δεν μελετά τον άνκρωπο και μελετά μόνο τα είδθ των υπολοίπων ηωικϊν και ωυτικϊν οργανιςμϊν του περιβάλλοντοσ 2.1.7.Για τθν οικολογία δεν είναι απαραίτθτθ θ μελζτθ των ςχζςεων μεταξφ αβιοτικϊν και βιοτικϊν παραγόντων αωοφ αυτζσ οι ςχζςεισ δεν επθρεάηουν τα χαρακτθριςτικά των οργανιςμϊν. 2.1.8. Τα οικοςυςτιματα ωσ ςυςτιματα μελζτθσ τθσ επιςτιμθσ τθσ οικολογίασ περιλαμβάνουν και βιοτικοφσ παράγοντεσ και αβιοτικοφσ παράγοντεσ, αλλά και τισ ςχζςεισ μεταξφ τουσ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν ςτθν ειςαγωγι. Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων με τουσ ςωςτοφσ όρουσ 2.1.9. Θ ζννοια του οικοςυςτιματοσ αποτελεί κεμελιϊδθ ζννοια για τθν. Το είναι ζνα ςφςτθμα μελζτθσ που περιλαμβάνει τουσ παράγοντεσ μιασ περιοχισ, δθλαδι το ςφνολο των οργανιςμϊν που ηουν ς' αυτιν, τουσ παράγοντεσ τθσ περιοχισ, κακϊσ και τo ςφνολο των αλλθλεπιδράςεων που αναπτφςςονται μεταξφ τουσ. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτα ςυςτατικά των οικοςυςτθμάτων-βιοτικοί παράγοντεσ. Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ. 2.1.10. Τουσ οργανιςμοφσ ανάλογα με τον τρόπο που εξαςωαλίηουν τθν τροωι, τουσ χωρίηουμε ςε δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ που είναι : α. Οι παραγωγοί και οι καταναλωτζσ. β. Οι αυτότροωοι και οι ετερότροωοι. γ. Οι παραγωγοί και οι αυτότροωοι. δ. Οι καταναλωτζσ και οι αυτότροωοι. 2.1.11. Οι οργανιςμοί ςε ζνα οικοςφςτθμα διακρίνονται : α. Σε παραγωγοφσ, ςε ωυτά και ςε αποικοδομθτζσ β. Σε παραγωγοφσ, ςε καταναλωτζσ και ςε βακτιρια και μφκθτεσ γ. Σε αυτότροωουσ και αποικοδομθτζσ δ. Σε παραγωγοφσ, ςε καταναλωτζσ και ςε αποικοδομθτζσ 2.1.12. Δεν ανικουν ςτουσ παραγωγοφσ : α. Τα ωφκθ. β. Τα κυανοβακτιρια. γ. Τα βακτιρια του εδάωουσ που τρζωονται με νεκρι οργανικι φλθ. δ. Τα δζντρα 2.1.13. Ανικει ςτουσ καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ : α. Ζνα ωυτό β. Ζνα ωυτοωάγο ηϊο γ. Ζνα ςαρκοωάγο ηϊο που τρζωεται αποκλειςτικά με ωυτοωάγα ηϊα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 64

65 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. Ζνα ςαρκοωάγο ηϊο που δεν αποτελεί τροωι για κανζναν οργανιςμό του οικοςυςτιματοσ. 2.1.14. Ανικει ςτουσ καταναλωτζσ δεφτερθσ τάξθσ : α. Σαρκοωάγα ηϊα που τρζωονται με πολλά είδθ οργανιςμϊν β. Καταναλωτισ που χρθςιμοποιεί για τροωι και ωυτά και ηϊα. γ. Σαρκοωάγα ηϊα που τρζωονται αποκλειςτικά με ωυτοωάγα ηϊα. δ. Σαρκοωάγα ηϊα που τρζωονται αποκλειςτικά με ςαρκοωάγα ηϊα. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτα ςυςτατικά των οικοςυςτθμάτων-βιοτικοί παράγοντεσ. 2.1.15. Οι παραγωγοί μποροφν να παράγουν από απλζσ ουςίεσ του περιβάλλοντοσ,πολφπλοκεσ οργανικζσ ενϊςεισ. 2.1.16. Οι ετερότροωοι οργανιςμοί μποροφν να διαχωριςτοφν ςε δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ, τουσ καταναλωτζσ και τουσ αποικοδομθτζσ. 2.1.17. Οι αποικοδομθτζσ μετατρζπουν τισ πολφπλοκεσ οργανικζσ ουςίεσ ςε απλζσ ανόργανεσ για να επαναχρθςιμοποιθκοφν από τα ωυτά. 2.1.18. Οι καταναλωτζσ δεν μποροφν να διακρικοφν ςε μονοκφτταρουσ και πολυκφτταρουσ κακϊσ δεν υπάρχουν μονοκφτταροι καταναλωτζσ. Ερωτιςεισ ςτουσ όρουσ βιοκοινότθτα-βιότοποσπλθκυςμόσ 2.1.19.Με βάςθ τθν παρακάτω εικόνα να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν α. Δεν ανικει πλζον ςτθ βιοκοινότθτα β. Θεωροφμε ότι ανικει ςτθ βιοκοινότθτα Δ. Το είδοσ (Δ) δεν υπιρχε παλαιότερα ςτο ςυγκεκριμζνο βιότοπο,αλλά μετανάςτευςε ςε αυτόν για εφρεςθ τροωισ : α. Δεν ανικει πλζον ςτθ βιοκοινότθτα β. Θεωροφμε ότι ανικει ςτθ βιοκοινότθτα Ε. Το (Α) αποτελεί κιραμα για το (Β) που είναι κθρευτισ του, θ ςυγκεκριμζνθ ςχζςθ περιλαμβάνεται : α. Στθν ζννοια του βιότοπου β. Στθν ζννοια του οικοςυςτιματοσ γ. Στθν ζννοια τθσ βιοκοινότθτασ δ. Στο β και γ ΣΤ. Το (Β) αποτελεί κιραμα για το (Γ) και το (Δ) που είναι κθρευτζσ του και ζχουν μεταξφ τουσ ςχζςθ ανταγωνιςμοφ. Θ βιοκοινότθτα περιλαμβάνει : α. Το ςφνολο των πλθκυςμϊν (Α), (Β),(Γ) και (Δ) β. Το ςφνολο των πλθκυςμϊν (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονόσ ότι ο (Β) αποτελεί κιραμα για τουσ (Γ) και (Δ). γ. Το ςφνολο των πλθκυςμϊν (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονόσ ότι ο (Β) αποτελεί κιραμα για τουσ (Γ) και (Δ), και ότι ο (Γ) και (Δ) είναι ανταγωνιςτζσ δ. Το ςφνολο των πλθκυςμϊν (Α), (Β),(Γ) και (Δ) και το γεγονόσ ότι ο (Β) αποτελεί κιραμα για τουσ (Γ) και (Δ), ότι ο (Γ) και (Δ) είναι ανταγωνιςτζσ και ότι ο (Β) είναι κθρευτισ του (Α) που είναι παραγωγόσ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν ςτθ ροι ενζργειασ ςτα οικοςυςτιματα. 2.1.20. Τα οικοςυςτιματα που υπάρχουν ςτον πλανιτθ μασ ειςάγουν τθν ενζργεια που είναι απαραίτθτθ για τθ διατιρθςθ τθσ δομισ τουσ με τθ μορωι τθσ ενζργειασ. Τα οικοςυςτιματα αυτά χαρακτθρίηονται ωσ. Στα ετερότροωα οικοςυςτιματα, θ ειςαγωγι ενζργειασ γίνεται με τθ μορωι ενϊςεων. Ζνα παράδειγμα ετερότροωου οικοςυςτιματοσ είναι μια πόλθ. 2.1.21. Στα ωυςικά οικοςυςτιματα είναι απαραίτθτθ θ ενζργειασ που πραγματοποιείται από τουσ παραγωγοφσ. Θ ενζργεια διανζμεται μζςω τθσ τροωικισ αλυςίδασ ςτουσ. Θ τθσ φλθσ πραγματοποιείται από τουσ αποικοδομθτζσ. 2.1.22. Σε ζνα οικοςφςτθμα ο ρόλοσ και των παραγωγϊν και των αποικοδομθτϊν και των καταναλωτϊν είναι αναγκαίοσ. Θεωρθτικά όμωσ ζνα οικοςφςτθμα μπορεί να υπάρξει χωρίσ. Σε ζνα ετερότροωο οικοςφςτθμα δεν είναι αναγκαία και θ φπαρξθ των. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 65 Α. Ζνα άτομο (Α) μπορεί να αναπαραχκεί και να δϊςει απογόνουσ α. Με ζνα άτομο Α β. Με ζνα άτομο Β γ. Με οποιοδιποτε άτομο του οικοςυςτιματοσ Β. Τα 3 άτομα (Γ) αποτελοφν : α. Ζναν βιότοπο β. Ζναν πλθκυςμό γ. Μία βιοκοινότθτα Γ. Ζνα είδοσ (Ε) υπιρχε παλαιότερα ςτο ςυγκεκριμζνο βιότοπο :

66 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.1.23. Στο ωυςικό οικοςφςτθμα μίασ λίμνθσ το δ)ετερότροωοι. ωυτοπλαγκτόν χρθςιμοποιείται ωσ τροωι από το 2.1.32. (Σ) ι (Λ): Οι οργανιςμοί ανάλογα με τον τρόπο ηωοπλαγκτόν.το ηωοπλαγκτόν από τα μικρά ψάρια, που εξαςωαλίηουν τθν τροωι τουσ διακρίνονται ςε τα μικρά ψάρια από τα μεγάλα ψάρια κ.ο.κ. Στο παραγωγοφσ και καταναλωτζσ. οικοςφςτθμα αυτό, ο οργανιςμόσ που ειςάγει τθν 2.1.33. (Σ) ι (Λ): Οι οργανιςμοί ανάλογα με τον τρόπο ενζργεια είναι και το που εξαςωαλίηουν τθν τροωι τουσ διακρίνονται ςε οικοςφςτθμα χαρακτθρίηεται αυτότροωουσ και ετερότροωουσ.. 2.1.34. Ο κφριοσ ρόλοσ των αποικοδομθτϊν είναι: Σε ζνα ενυδρείο που υπάρχουν μικρά και μεγάλα α)μετατροπι οργανικισ φλθσ ςε ανόργανθ ψάρια που «ταΐηονται» με ζτοιμθ τροωι, αυτό β)μετατροπι θλιακισ ενζργειασ ςε χθμικι αποτελεί ζνα οικοςφςτθμα. γ)σφνκεςθ οργανικισ φλθσ από ανόργανθ 2.1.24. Ροιεσ από τισ παρακάτω ωράςεισ ορίηει το 2.1.35. Το ηωοπλαγκτόν ανικει: οικοςφςτθμα: Α) Στουσ παραγωγοφσ α)θ ςχζςθ μεταξφ ωυτϊν και ηϊων Β) Στουσ καταναλωτζσ β)θ ςχζςθ μεταξφ κλίματοσ και ηωϊν Γ) Στουσ αβιοτικοφσ παράγοντεσ γ)θ ςχζςθ μεταξφ οργανιςμϊν και μεταξφ αυτϊν και Δ) Στουσ ιοφσ του περιβάλλοντοσ 2.1.36. Αντιςτοιχίςτε τουσ οργανιςμοφσ τθσ ςτιλθσ Ι 2.1.25. Ζνα οικοςφςτθμα δεν περιλαμβάνει: με τα ςτοιχεία τθσ ςτιλθσ ΙΙ Α)Αβιοτικοφσ παράγοντεσ ΣΤΘΛΘ Ι ΣΤΘΛΘ ΙΙ Β) Βιοτικοφσ παράγοντεσ 1.Φφτοπλαγκτόν Α.Καταναλωτισ 2 θσ τάξθσ Γ) Σχζςεισ μεταξφ αβιοτικϊν και βιοτικϊν 2.Ηωοπλαγκτόν Β.Καταναλωτισ 1 θσ τάξθσ παραγόντων 3.Καρκινοειδι Γ. Παραγωγόσ Δ) Καμία από τισ παραπάνω απαντιςεισ δεν είναι (Με δεδομζνο ότι ςτο καλάςςιο οικοςφςτθμα ςωςτι. υπάρχουν μόνο αυτά τα είδθ) 2.1.26. Στουσ αβιοτικοφσ παράγοντεσ ανικει: 2.1.37. Το ωυτοπλαγκτόν ανικει: α)ζνασ μφκθτασ α) Στουσ παραγωγοφσ β)ζνα βακτιριο β) Στουσ καταναλωτζσ γ)το νερό. γ) Στα πρωτόηωα 2.1.27. (Σ) ι (Λ): Θ οικολογία μελετά τισ ςχζςεισ των 2.1.38. Ωσ αυτότροωοσ οργανιςμόσ μπορεί να οργανιςμϊν με τουσ βιοτικοφσ και τουσ αβιοτικοφσ χαρακτθριςτεί: παράγοντεσ του περιβάλλοντοσ τουσ. α) Θ αλεποφ 2.1.28. Oι παραγωγοί : β) Ο βάτραχοσ Α) Είναι αυτότροωοι γ) Θ βελανιδιά Β) Είναι ετερότροωοι 2.1.39.Αντιςτοιχίςτε τουσ οργανιςμοφσ τθσ ςτιλθσ Ι Γ) Διακρίνονται ςε καταναλωτζσ και αποικοδομθτζσ με τα ςτοιχεία τθσ ςτιλθσ ΙΙ Δ) Διακρίνονται ςε πρϊτθσ,δεφτερθσ και τρίτθσ ΣΤΘΛΘ Ι ΣΤΘΛΘ ΙΙ τάξθσ 1.Κυανοβακτιρια Α.Αποικοδομθτισ 2.1.29. Οι παραγωγοί : 2.Βακτιρια του Β.Ετερότροφοσ Α) Τρζωονται με καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ εδάφουσ οργανιςμόσ Β) Τρζωονται με καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ 3.Φυτοφάγο ηϊο Γ. Παραγωγόσ Γ) Ραράγουν γλυκόηθ από CO 2 2.1.40. Οι καταναλωτζσ διακρίνονται: Δ) Μετατρζπουν τθν νεκρι οργανικι φλθ ςε α)καταναλωτζσ 1 θσ, 2 θσ και 3 θσ τάξθσ ανόργανθ. β)μονοκφτταρουσ και πολυκφτταρουσ 2.1.30. Οι αποικοδομθτζσ είναι : γ)φυτοωάγουσ και ςαρκοωάγουσ Α) Καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ δ)πλα τα παραπάνω. Β) Καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ 2.1.41. Ωσ καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ χαρακτθρίηονται: Γ) Αυτότροωοι α)τα ςαρκοωάγα ηϊα Δ) Ετερότροωοι β)τα ωυτοωάγα ηϊα 2.1.31. Οι οργανιςμοί ενόσ οικοςυςτιματοσ που γ)οι αποικοδομθτζσ ζχουν τθν δυνατότθτα να ωωτοςυνκζτουν 2.1.42. Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τισ λζξεισ που ονομάηονται: δίνονται ςτισ παρενκζςεισ : α)αυτότροωοι Θ είναι θ επιςτιμθ που μελετά τισ β)αποικοδομθτζσ ςχζςεισ των με τουσ γ)καταναλωτζσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 66

67 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ παράγοντεσ του περιβάλλοντοσ του 2.1.48. Είναι ετερότροφο οικοςφςτθμα: όπωσ το και τουσ άλλουσ Α)Μία πόλθ. Β) Ζνα δάςοσ Το περιλαμβάνει Γ) Ζνα ωυτό, παράγοντεσ 2 1.49.Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ Ι με κακϊσ και τισ ςχζςεισ μεταξφ τουσ τισ φράςεισ τθσ ςτιλθσ ΙΙ ( οικοςφςτθμα, βιοτικοφσ, οικολογία, αβιοτικοφσ (2) ΣΤΘΛΘ Ι ΣΤΘΛΘ ΙΙ,κλίμα,οργανιςμϊν, οργανιςμοφσ.) 1.Βιοκοινότθτα Α.Οι οργανιςμοί ενόσ 2.1.43. Να επιλζξετε μόνο μία λζξθ από αυτζσ που οικοςυςτιματοσ υπάρχουν ςτισ παρενκζςεισ. που ανικουν ςτο ίδιο είδοσ Οι οργανιςμοί ανάλογα με τον τρόπο που 2.Βιότοποσ Β. Το μζροσ όπου ηει μία εξαςωαλίηουν τθν τροωι τουσ διακρίνονται ςε βιοκοινότθτα αυτότροωουσ και ( ετερότροωουσ /αποικοδομθτζσ ). 3.Πλθκυςμόσ Γ.Το ςφνολο των πλθκυςμϊν ενόσ Οι ( παραγωγοί/καταναλωτζσ ) ζχουν τθν ικανότθτα οικοςυςτιματοσ να ωωτοςυνκζτουν,δθλαδι να παράγουν τθν τροωι και οι ςχζςεισ μεταξφ τουσ. τουσ αξιοποιϊντασ τθν θλιακι ενζργεια, για αυτό οι οργανιςμοί αυτοί ονομάηονται (αυτότροωοι/ετερότροωοι). 2.1.50. Ροιοσ είναι ο ρόλοσ των παραγωγϊν και των Οι ετερότροωοι οργανιςμοί χωρίηονται ςε αποικοδομθτϊν ςε ζνα αυτότροωο οικοςφςτθμα ; ( καταναλωτζσ/παραγωγοφσ) και αποικοδομθτζσ. Θ ειςαγωγι ςε ζνα αυτότροωο Οι καταναλωτζσ διακρίνονται ςε 1 θσ τάξθσ που είναι οικοςφςτθμα πραγματοποιείται από τουσ τα ( ωυτοωάγα / ςαρκοωάγα) ηϊα.. Οι παραγωγοί μετατρζπουν τθν Σε ( 2 θσ / 3 θσ ) τάξθσ που ανικουν τα ςαρκοωάγα ηϊα ενζργεια ςε.θ χθμικι που τρζωονται με ωυτοωάγα ηϊα κ.ο.κ. ενζργεια ςτθν ςυνζχεια μζςω τθσ τροωικισ αλυςίδασ Στουσ (καταναλωτζσ/αποικοδομθτζσ ) ανικουν τα μεταωζρεται ςτουσ υπόλοιπουσ οργανιςμοφσ του βακτιρια που τρζωονται με νεκρι οργανικι φλθ.. 2.1.44. υμπληρώςτε τα παρακάτω κενά ( οικοςυςτιματοσ,παραγωγοφσ, ενζργειασ, θλιακι 1. Οι παραγωγοί ζχουν τθν ικανότθτα να,χθμικι). δθλαδι να μετατρζπουν το διοξείδιο Ο ρόλοσ των είναι θ ανακφκλωςθ του άνκρακα τθσ ατμόςφαιρασ ςε και τθσ φλθσ. Στα οικοςυςτιματα οι άλλουσ υδατάνκρακεσ. Οι παραγωγοί μετατρζπουν απλζσ ενϊςεισ ( διοξείδιο του άνκρακα ) χαρακτθρίηονται ωσ. ςε πολφπλοκεσ (πχ ) που είναι Οι άλλοι οργανιςμοί ενόσ οικοςυςτιματοσ απαραίτθτεσ ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ. χαρακτθρίηονται ωσ. Οι μετατρζπουν τισ 2. Το οικοςφςτθμα είναι το ςφςτθμα μελζτθσ τθσ πολφπλοκεσ ενϊςεισ ξανά ςε απλζσ προκειμζνου να επιςτιμθσ τθσ. είναι ξανά διακζςιμεσ από τουσ. Περιλαμβάνει τουσ ( παραγωγοί,παραγωγοφσ, αποικοδομθτζσ, που αποτελοφν τουσ ηωντανοφσ αποικοδομθτϊν,γλυκόηθ). οργανιςμοφσ μίασ περιοχισ, κακϊσ και Στα ετερότροωα θ ειςαγωγι και τισ ςχζςεισ που ενζργειασ γίνεται με τθν μορωι τθσ αναπτφςςονται μεταξφ τουσ. μζςω των τροωϊν που παράγονται ςε 3. Οι ετερότροφοι οργανιςμοί διακρίνονται ςε οικοςυςτιματα και. ( αυτότροφα,χθμικισ,οικοςυςτιματα) 2.1.45. Οι οργανιςμοί του ίδιου είδουσ που ηουν ςε 2.1.51. Μπορεί ζνα οικοςφςτθμα να υπάρξει χωρίσ ζνα ςφςτθμα αποτελοφν: παραγωγοφσ και αποικοδομθτζσ ; α)ρλθκυςμό Να χαρακτθρίςετε τθν παραπάνω πρόταςθ ωσ ςωςτι β)βιοκοινότθτα (Σ) ι λανκαςμζνθ (Λ) : γ)οικοςφςτθμα α. Για ζνα αυτότροωο οικοςφςτθμα ( ) 2.1.46. (Σ) ι (Λ): Το ςφνολο των πλθκυςμϊν β. Για ζνα ετερότροωο οικοςφςτθμα ( ) διαωορετικϊν ειδϊν που ηουν ςτο οικοςφςτθμα ςε μια δεδομζνθ χρονικι ςτιγμι αποτελεί τθν 2.1.52. Για τθν διατιρθςθ ενόσ οικοςυςτιματοσ είναι βιοκοινότθτα. απαραίτθτθ: 2.1.47. (Σ) ι (Λ): Μια πόλθ αποτελεί ετερότροωο α)θ ειςαγωγι ενζργειασ οικοςφςτθμα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 67

68 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β) Θ διανομι ςτουσ οργανιςμοφσ τθσ 2.1.65.Μικροοργανιςμοί του εδάωουσ γ)θ ανακφκλωςθ των χθμικϊν ςτοιχείων που τρζωονται με νεκρι οργανικι φλθ δ)πλα τα παραπάνω είναι οι ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ α. παραγωγοί 2.1.53.Ροιοσ από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ β. καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ χαρακτθρίηεται ωσ αυτότροωοσ; γ. αποικοδομθτζσ α. αλεποφ β. βάτραχοσ δ. αυτότροωοι οργανιςμοί γ. βελανιδιά δ. ψφλλοσ. 2.1.66.Να ξαναγράψετε ςωςτά τθν παρακάτω 2.1.54.Ροιοσ από τουσ παρακάτω παράγοντεσ πρόταςθ χωρίσ να αλλαχκεί το υπογραμμιςμζνο χαρακτθρίηεται ωσ αβιοτικόσ; τμιμα τθσ. α. μφκθτασ β. ωυτό Οι καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ είναι είτε ωυτοωάγα γ. βακτιριο δ. νερό. είτε ςαρκοωάγα ηϊα. Θ τροωι τουσ είναι είτε οι 2.1.55. Τα άτομα του ίδιου είδουσ που ηουν ςε μια παραγωγοί είτε οι αποικοδομθτζσ. ςυγκεκριμζνθ περιοχι αποτελοφν ζναν 2.1.67. Οι οργανιςμοί που εξαςωαλίηουν ενζργεια... μετατρζποντασ οργανικζσ ενϊςεισ που υπάρχουν ςτθ 2.1.56. Οι... μετατρζπουν τθ νεκρι νεκρι οργανικι φλθ ςε ανόργανεσ, ονομάηονται οργανικι φλθ ςε ανόργανθ..... 2.1.57. Ωσ καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξεωσ 2.1.68.... είναι το ςφνολο των πλθκυςμϊν χαρακτθρίηονται: διαωορετικϊν ειδϊν που ςυνυπάρχουν και α. τα ςαρκοωάγα ηϊα αλλθλεπιδροφν ςε ςυγκεκριμζνο χϊρο όπου, μαηί με β. τα βακτιρια και οι μφκθτεσ τα αβιοτικά ςτοιχεία του περιβάλλοντοσ, ςυγκροτοφν γ. τα ωυτοωάγα ηϊα το.... δ. οι αποικοδομθτζσ. 2.1.69. Οι οργανιςμοί ενόσ οικοςυςτιματοσ, οι οποίοι 2.1.58. Το ωυτοπλαγκτόν ανικει: ανικουν ςτο ίδιο είδοσ, αποτελοφν ζναν α. ςτουσ παραγωγοφσ. β. ςτουσ καταναλωτζσ 2.1.70. Οι παραγωγοί είναι οργανιςμοί που γ. ςτουσ αποικοδομθτζσ ωωτοςυνκζτουν δ. ςτα πρωτόηωα. και γι αυτό χαρακτθρίηονται ωσ 2.1.59. Τι ονομάηεται οικοςύςτθμα; οργανιςμοί. 2.1.60. Ροιοι μικροοργανιςμοί χαρακτθρίηονται ωσ 2.1.71. Αποικοδομθτζσ καλοφνται αποικοδομθτζσ και ποιοσ είναι ο ρόλοσ τουσ ςτθ α. οι οργανιςμοί που τρζωονται με νεκρι οργανικι λειτουργία του οικοςυςτιματοσ; φλθ. 2.1.61. Οι οργανιςμοί ενόσ είδουσ που β. όλοι οι ετερότροωοι οργανιςμοί. ηουν ςε ςυγκεκριμζνθ περιοχι αποτελοφν γ. οι ωωτοςυνκετικοί οργανιςμοί. α. ζναν πλθκυςμό. β. ζνα βιότοπο. δ. οι καταναλωτζσ τρίτθσ ι μεγαλφτερθσ τάξθσ. γ. μία βιοκοινότθτα. δ. μία πυραμίδα. 2.1.72.Αυτότροωοσ οργανιςμόσ είναι : 2.1.62. Οι πολυκφτταροι ωυτικοί οργανιςμοί, τα ωφκθ α. ο βάτραχοσ. και τα κυανοβακτιρια υπάγονται ςτουσ παραγωγοφσ. β. το τοξόπλαςμα. Ροιοι οργανιςμοί χαρακτθρίηονται ωσ παραγωγοί; γ. ο κότςυωασ. 2.1.63. Ωσ αυτότροωοι οργανιςμοί δ. το κυμάρι. χαρακτθρίηονται 2.1.73. Τα ωφκθ είναι: α. οι καταναλωτζσ Αϋ τάξθσ. α. παραγωγοί. β. οι παραγωγοί. β. καταναλωτζσ α τάξθσ. γ. οι αποικοδομθτζσ. γ. καταναλωτζσ β τάξθσ. δ. οι καταναλωτζσ Βϋ τάξθσ. δ. αποικοδομθτζσ. 2.1.64. Στουσ αβιοτικοφσ παράγοντεσ 2.1.74. Το ςφνολο των διαωορετικϊν ενόσ οικοςυςτιματοσ περιλαμβάνονται πλθκυςμϊν που ηουν ςε ζνα α. οι μφκθτεσ. οικοςφςτθμα και οι ςχζςεισ που β. τα βακτιρια. αναπτφςςονται μεταξφ τουσ αποτελοφν: γ. οι παραγωγοί. α. τον βιότοπο. β. τθ βιόςωαιρα. δ.θλιοωάνεια γ. τθ βιοκοινότθτα. δ. το είδοσ. 2.1.64.Ροιοι οργανιςμοί ανικουν ςτουσ 2.1.75. Ροια οικοςυςτιματα χαρακτθρίηονται ωσ αποικοδομθτζσ και ποια θ ςθμαςία τουσ για το ετερότροωα; Να εξθγιςετε με ζνα παράδειγμα. οικοςφςτθμα; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 68

69 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.1.76.Στα ετερότροωα οικοςυςτιματα θ ειςαγωγι δ. αποικοδομθτζσ. ενζργειασ γίνεται με 2.1.87.Βιότοποσ ονομάηεται.: α. το άηωτο. α. κάκε οικοςφςτθμα. β. τθ μορωι χθμικϊν ενϊςεων. β. θ περιοχι ςτθν οποία ηει ζνασ πλθκυςμόσ ι μία γ. το οξυγόνο. βιοκοινότθτα. δ. τθν υπεριϊδθ ακτινοβολία. γ. μια περιοχι ςτθν οποία διεξάγεται βιολογικι 2.1.77. Το ςφνολο των διαωορετικϊν ζρευνα. πλθκυςμϊν που ηουν ςε μια περιοχι και δ. μια περιοχι ςτθν οποία ηουν ηωικοί οργανιςμοί. οι ςχζςεισ που αναπτφςςονται μεταξφ 2.1.88. Από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ τουσ αποτελοφν χαρακτθρίηεται ωσ ετερότροωοσ α. μία βιοκοινότθτα. α. το κυμάρι. β. το ωίδι. β. ζνα οικοςφςτθμα. γ. θ βελανιδιά. δ. το πεφκο. γ. ζνα βιότοπο. 2.1.89. Τι ονομάηεται οικοςφςτθμα; δ. τθ βιόςωαιρα. 2.1.90. Τα ωυτοωάγα ηϊα χαρακτθρίηονται ωσ 2.1.78. Στουσ βιοτικοφσ παράγοντεσ μιασ α. καταναλωτζσ γϋ τάξθσ. περιοχισ περιλαμβάνονται β. αποικοδομθτζσ ωυτϊν. α. τα βακτιρια του εδάωουσ. γ. παραγωγοί. β. θ κερμοκραςία τθσ ατμόςωαιρασ. δ. καταναλωτζσ αϋ τάξθσ. γ. το ph του εδάωουσ. 2.1.91. Ωσ αυτότροωοι οργανιςμοί χαρακτθρίηονται δ. θ υγραςία τθσ ατμόςωαιρασ. οι 2.1.79.Ωσ αυτότροωοι οργανιςμοί α. καταναλωτζσ αϋ τάξθσ. χαρακτθρίηονται..: β. αποικοδομθτζσ. α. οι καταναλωτζσ. γ. καταναλωτζσ βϋ τάξθσ. β. οι παραγωγοί. δ. παραγωγοί. γ. οι αποικοδομθτζσ. 2.1.92. Να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ δ. όλοι οι οργανιςμοί. τουσ παρακάτω παράγοντεσ ενόσ 2.1.80.Τεχνθτά οικοςυςτιματα είναι λιμναίου οικοςυςτιματοσ και δίπλα ςε α. τα δζλτα των ποταμϊν. κακζνα από αυτοφσ το γράμμα Α, αν β. οι καλλιεργοφμενοι αγροί. πρόκειται για αβιοτικό παράγοντα, ι το γ. οι κοραλλιογενείσ φωαλοι. γράμμα Β, αν πρόκειται για βιοτικό δ. τα τροπικά δάςθ. παράγοντα. 2.1.81. Οι οργανιςμοί μιασ περιοχισ που ανικουν ςτο 1. βάτραχοσ ίδιο είδοσ 2. μφκθτεσ αποτελοφν 3. άνεμοσ α. ζνα οικοςφςτθμα. β. ζνα βιότοπο. 4. νερό γ. μία βιοκοινότθτα. δ. ζναν πλθκυςμό. 5. ωυτοπλαγκτόν 2.1.82. Τι μελετά θ επιςτιμθ τθσ οικολογίασ; 2.1.93. Θ χελϊνα είναι 2.1.83.Το ηωοπλαγκτόν ανικει : α. αυτότροωοσ οργανιςμόσ, επειδι βρίςκει μόνθ τθσ α. παραγωγοφσ τθν τροωι τθσ. β. καταναλωτζσ β. αποικοδομθτισ, επειδι τρϊει νεκρά ωφλλα. γ. αβιοτικοφσ παράγοντεσ γ. ετερότροωοσ οργανιςμόσ, επειδι καταναλϊνει δ. ιοφσ. ωυτά. 2.1.84.Το 2 ο τροωικό επίπεδο περιλαμβάνει.: δ. παραγωγόσ, επειδι παράγει απορρίμματα. α. παραγωγοφσ. 2.1.94.Να χαρακτθρίςετε τθν παρακάτω πρόταςθ ωσ β. ωυτοωάγουσ οργανιςμοφσ. ςωςτι ι λανκαςμζνθ: γ. ςαρκοωάγουσ οργανιςμοφσ που τρϊνε Οι αποικοδομθτζσ ςυμπεριλαμβάνονται ςτθν ωυτοωάγουσ οργανιςμοφσ. κατθγορία των καταναλωτϊν. δ. ςαρκοωάγουσ οργανιςμοφσ που τρϊνε άλλουσ ςαρκοωάγουσ οργανιςμοφσ. 2.1.85. Τι ονομάηεται βιοκοινότθτα; 2.1.86. Τα ωυτοωάγα ηϊα χαρακτθρίηονται ωσ α. καταναλωτζσ βϋ τάξθσ. β. παραγωγοί. γ. καταναλωτζσ αϋ τάξθσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 69

70 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.1.1.Χαρακτηριςτικά οικοςυςτημάτων Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτο μζγεκοσ και όρια οικοςυςτθμάτων. 2.1.1.1. Το μζγεκοσ ενόσ οικοςυςτιματοσ κακορίηεται μόνο από τον ερευνθτι που το μελετά. 2.1.1.2.Τα όρια ενόσ οικοςυςτιματοσ κάποιεσ ωορζσ είναι δυνατόν να κακοριςτοφν. 2.1.1.3. Το ζντερο του ανκρϊπου μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ωσ οικοςφςτθμα μελζτθσ τθσ Ε.coli. 2.1.1.4. Ο πυρινασ τθσ Γθσ αποτελεί οικοςφςτθμα. Ερωτιςεισ Αςκιςεισ ςτθν ιςορροπία και ποικιλότθτα οικοςυςτιματοσ 2.1.1.5 Δίνονται 2 οικοςυςτιματα (Α) και (Β). Το οικοςφςτθμα (Α) είναι μία καλλιζργεια ςιταριοφ και το (Β) είναι ζνα δάςοσ όπου ωυτρϊνει και μία ποικιλία άγριου ςιταριοφ. Οικοζύζηεμα-Α (α) Σιηάρι Οικοζύζηεμα-B (α) Σιηάρι (ε) Ηλιοθάνεια (β) Τρωκηικά ποσ ηρέθονηαι με ζιηάρι (δ) Βροτόπηωζε (δ) Θρεπηικά ζσζηαηικά εδάθοσς (ε) Ηλιοθάνεια ε. Γέληξα ηνπ δάζνπο (β) Τρωκηικά ποσ ηρέθονηαι με ζιηάρι (δ) Βροτόπηωζε (γ) Αρπακηικά πηενά ποσ ηρέθονηαι με ηρωκηικά (γ) Αρπακηικά πηενά ποσ ηρέθονηαι με ηρωκηικά (δ) Θρεπηικά ζσζηαηικά εδάθοσς ζ. Πνώδε θπηά ι. Πεζκέλα θύιια, θαξπνί από ηα δέληξα θ. Αλώηεξνη ζεξεπηέο (αξθνύδεο, ιύθνη) η. Μηθξά θπηνθάγα δώα Α. Να ςθμειϊςετε τουσ αβιοτικοφσ και αβιοτικοφσ παράγοντεσ των οικοςυςτθμάτων (Α) και (Β) Β. Να αναωζρετε ποιο οικοςφςτθμα εμωανίηει μεγαλφτερθ ποικιλότθτα. Μεγαλφτερθ ποικιλότθτα εμφανίηει το οικοςφςτθμα. Γ. Να επιλζξετε τθ ςωςτι λζξθ των παρενκζςεων ϊςτε να προκφπτει ο μθχανιςμόσ αυτορρφκμιςθσ που διακζτει το οικοςυςτιματα-α, μετά από διατάραξθ τθσ ιςορροπίασ του. Θεωροφμε ότι μία παρατεταμζνθ περίοδοσ ξθραςίασ ςε ςυνδυαςμό με πολφ υψθλζσ κερμοκραςίεσ είχε ωσ αποτζλεςμα τθ μείωςθ του πλθκυςμοφ των ςιταριϊν. Μθχανιςμόσ αυτορρφκμιςθσ : Ο πλθκυςμόσ των ςιτθρϊν λόγω ξθραςίασ και υψθλϊν κερμοκραςιϊν (μειϊκθκε/αυξικθκε). Θ ιςορροπία του οικοςυςτιματοσ (διαταράχκθκε/επανιλκε) και το οικοςφςτθμα αντιδρά για να τθν (διαταράξει/ επαναωζρει). Αρχικά ο πλθκυςμόσ των τρωκτικϊν που τρζωονται από τα ςιτθρά (αυξάνεται/ μειϊνεται) Αντίςτοιχα ο πλθκυςμόσ των αρπακτικϊν πτθνϊν που τρζωονται από τα τρωκτικά ( μειϊνεται/αυξάνεται). Ζτςι ςτο οικοςφςτθμα επιλκε μία νζα κατάςταςθ ( δυναμικισ/ςτατικισ) ιςορροπίασ. Πταν θ βροχόπτωςθ και θ κερμοκραςία επανζλκουν ςτα ωυςιολογικά επίπεδα ο πλθκυςμόσ των ςιτθρϊν (μειϊνεται/αυξάνεται). Αντίςτοιχα ο πλθκυςμόσ των τρωκτικϊν ( αυξάνεται/ μειϊνεται). Ο αρικμόσ των αρπακτικϊν πτθνϊν ( μειϊνεται/ αυξάνεται ). Διαμορωϊνεται μία νζα κατάςταςθ ιςορροπίασ ςτο οικοςφςτθμα. Δ. Μία ςπάνια νόςοσ αωανίηει ολοκλθρωτικά τον πλθκυςμό των ςιτθρϊν και ςτο οικοςφςτθμα-α και ςτο οικοςφςτθμα-β. Ροιο οικοςφςτθμα κα καταρρεφςει, ποιο κα διατθριςει τθν ιςορροπία του και γιατί ; ΕΩΤΘΣΕΙΣ. Μζγεκοσ-Πρια 2.1.1.6. Σθμειϊςτε με (+) όςα από τα παρακάτω αποτελοφν ζνα οικοςφςτθμα: Φεγγάρι ( ) Ραχφ ζντερο ανκρϊπου ( ) Ο πυρινασ τθσ γθσ ( ) Βιόςωαιρα ( ) Λίμνθ ( ) Ρόλθ ( ) Δζντρο ( ) 2.1.1.7. Το μζγεκοσ ενόσ οικοςυςτιματοσ κακορίηεται: α)από το μζγεκοσ του βιότοπου β)από τθν ζκταςθ που καταλαμβάνουν οι παραγωγοί γ. Από τον μελετθτι που το ερευνά 2.1.1.8. (Σ) ι (Λ): Τα όρια ενόσ οικοςυςτιματοσ ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ είναι δυνατόν να κακοριςτοφν. 2.1.1.9. Κατά τθν μελζτθ ενόσ οικοςυςτιματοσ ο μελετθτισ κακορίηει: α)τουσ βιοτικοφσ και αβιοτικοφσ παράγοντεσ του β)τουσ παραγωγοφσ και τουσ καταναλωτζσ του γ)το μζγεκοσ και τα όρια του δ)τθν ροι ενζργειασ ς αυτό. Ιςορροπία-ποικιλότθτα. 2.1.1.10. (Σ) ι (Λ): Θ ιςορροπία ενόσ οικοςυςτιματοσ είναι ςτατικι. 2.1.1.11. (Σ) ι (Λ): Θ αυξθμζνθ ποικιλότθτα ενόσ οικοςυςτιματοσ ζχει ωσ αποτζλεςμα αυτό να ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 70

71 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ διακζτει και περιςςότερουσ μθχανιςμοφσ αυτορρφκμιςθσ. 2.1.1.12.(Σ) ι (Λ) : Τα ωυςικά οικοςυςτιματα ζχουν μεγαλφτερθ ποικιλότθτα από τεχνθτά. 2.1.1.13.(Σ) ι (Λ) : Πςο μεγαλφτερθ είναι θ ποικιλότθτα ενόσ οικοςυςτιματοσ τόςο ςτακερότερο είναι αυτό. 2.1.1.14. Ζνα οικοςφςτθμα με μεγάλθ ποικιλότθτα διακζτει και περιςςότερουσ μθχανιςμοφσ αυτορρφκμιςθσ. Ρου οωείλεται αυτό; α)στθν μεγαλφτερθ ποικιλία ςχζςεων μεταξφ βιοτικϊν παραγόντων β)στθν μεγαλφτερθ ποικιλία ςχζςεων μεταξφ βιοτικϊν - αβιοτικϊν παραγόντων γ)στθν μικρότερθ ποικιλία μεταξφ βιοτικϊν παραγόντων 2.1.1.15.Στθν παρακάτω ερϊτθςθ ςασ δίνεται θ απάντθςθ θμιςυμπλθρωμζνθ.συμπλθρϊςτε τα κενά με τουσ όρουσ των παρενκζςεων ϊςτε να προκφψει ολοκλθρωμζνθ θ αιτιολόγθςθ Ερϊτθςθ: Ζνα οικοςφςτθμα όςο μεγαλφτερθ ποικιλότθτα ζχει τόςο πιο ςτακερό είναι. Να ελζγξετε τθν ορκότθτα τθσ παραπάνω πρόταςθσ,αιτιολογϊντασ τθν απάντθςι ςασ. Απάντθςθ: Θ πρόταςθ είναι ςωςτι. Ζνα οικοςφςτθμα όςο μεγαλφτερθ ζχει,τόςο πιο ςτακερό είναι. Το όταν διακζτει μεγάλο αρικμό ειδϊν,διακζτει και μεγαλφτερθ ποικιλία τροωικϊν. ( ςχζςεων, οικοςφςτθμα, ποικιλότθτα.) Εάν ζνα για κάποιο λόγο εξαωανιςτεί,τότε ςε ζνα οικοςφςτθμα με πολλά είδθ θ εξαωάνιςθ του δεν κα ζχει επιπτϊςεισ ςτον των άλλων ειδϊν που μποροφν να χρθςιμοποιιςουν κάποιο άλλο οργανιςμό για τροωι. ( πλθκυςμό, είδοσ, οργανιςμϊν) Αν όμωσ το δεν διζκετε άλλουσ οργανιςμοφσ που μποροφν να χρθςιμοποιιςουν για οι οργανιςμοί που τρζωονταν με το είδοσ που εξαωανίςτθκε κα αωανίηονταν και αυτοί. Για αυτό το που χαρακτθρίηεται από μεγάλθ είναι πιο ςτακερό από τουσ καλλιεργοφμενουσ που χαρακτθρίηονται από ποικιλότθτα. ( αγροφσ,δάςοσ, ποικιλότθτα, οικοςφςτθμα, μικρι,τροφι ) ιςορροπθμζνο είναι. Γιατί ςυμβαίνει αυτό; 2.1.1.17. Το τμιμα του ωλοιοφ τθσ γθσ και τθσ ατμόςωαιρασ που επιτρζπει τθν φπαρξθ ηωισ ονομάηεται α. βιόςωαιρα. β. βιότοποσ. γ. οικοςφςτθμα. δ. βιοκοινότθτα. 2.1.1.18.Ζνα οικοςφςτθμα είναι περιςςότερο ιςορροπθμζνο..: α. όςο μεγαλφτερθ ποικιλότθτα ζχει. β. όςο μικρότερθ ποικιλότθτα ζχει. γ. αν αποτελείται μόνο από καταναλωτζσ. δ. αν αποτελείται μόνο από αποικοδομθτζσ. 2.1.1.19. Τι ονομάηεται βιοκοινότθτα και τι βιόςωαιρα; ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 2.1.1.16. Πςο μεγαλφτερθ ποικιλότθτα ζχει ζνα οικοςφςτθμα, τόςο πιο ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 71

72 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.2.Ροή ενέργειασ-σροφικέσ αλυςίδεσ,τροφικά πλέγματα και τροφικέσ πυραμίδεσ Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτισ τροφικζσ αλυςίδεσ : 2.2.1.Μεταξφ ενόσ παραγωγοφ(ρ), ενόσ καταναλωτι 1 θσ τάξθσ (Κ 1 ) και ενόσ καταναλωτι 2 θσ τάξθσ (Κ 2 ), θ τροωικι αλυςίδα τουσ είναι : α. (Ρ) (Κ 1 ) (Κ 2 ) β. (Ρ) (Κ 1 ) (Κ 2 ) γ. (Ρ) (Κ 1 ) (Κ 2 ) δ. (Ρ) (Κ 1 ) (Κ 2 ) 2.2.2.Δίνεται θ παρακάτω τροωικι αλυςίδα μεταξφ 4 υποκετικϊν οργανιςμϊν (Α), (Β), (Γ), (Δ) (Α) (Β) (Γ) (Δ) Ο καταναλωτισ 2 θσ τάξθσ είναι ο : α. (Α) β. (Β) γ. (Γ) δ. (Δ) 2.2.3. Ζχουμε τρεισ οργανιςμοφσ : Ποϊδεσ φυτό, Σαφρα και Αετόσ. Θ τροωικι αλυςίδα που ςχθματίηουν οι παρακάτω οργανιςμοί είναι : α. Ποϊδεσ φυτό Σαφρα Αετόσ β. Ποϊδεσ φυτό Σαφρα Αετόσ γ. Ποϊδεσ φυτό Αετόσ Σαφρα δ. Ποϊδεσ φυτό Αετόσ Σαφρα 2.2.4. Σασ δίνεται θ παρακάτω τροωικι αλυςίδα : Ποϊδεσ φυτό Ζντομο Μικρό πτθνό Μεγάλο πτθνό Ροιοσ από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ είναι ο ανϊτεροσ κθρευτισ: α. Ποϊδεσ φυτό β. Ζντομο γ. Μικρό πτθνό δ. Μεγάλο πτθνό Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτισ τροφικζσ αλυςίδεσ. 2.2.5. Μία τροωικι αλυςίδα μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για να απεικονίςει το ςφνολο των ποιοτικϊν τροωικϊν ςχζςεων ενόσ οικοςυςτιματοσ. 2.2.6. Τα βζλθ μίασ τροωικισ αλυςίδασ χρθςιμοποιοφνται για να δείξουν τθ ροι ενζργειασ από τον παραγωγό ςτουσ καταναλωτζσ, αλλά και αντίςτροωα από τουσ καταναλωτζσ ςτουσ παραγωγοφσ. 2.2.7. Τα βζλθ μίασ τα βζλθ κα δείχνουν πάντα τθ ροι ενζργειασ ανάμεςα ςτουσ οργανιςμοφσ που ζχουν ςχζςθ καταναλιςκόμενου - καταναλωτι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτα τροφικά πλζγματα : 2.2.8.Δίνεται το παρακάτω τροωικό πλζγμα των υποκετικϊν οργανιςμϊν (Α), (Β), (Γ) και (Δ) (Γ) (Β) (Γ) (A) Ρόςεσ τροωικζσ αλυςίδεσ υπάρχουν ςτο πλζγμα : α. Μία β. Δφο γ. Καμία δ. Τζςςερισ 2.2.9. Σασ δίνονται οι εξισ οργανιςμοί : Φράουλα, Λζμμινγκ (τρωκτικό) και Αρκοφδα. Ροιο πλζγμα περιγράωει ςωςτά τισ ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ του οικοςυςτιματοσ : α. γ. (Αξθνύδα) (Φξάνπια) (Λέκκηλγθ) (Λέκκηλγθ) (Φξάνπια) (Αξθνύδα) β. δ. (Αξθνύδα) (Φξάνπια) (Λέκκηλγθ) (Λέκκηλγθ) (Φξάνπια) (Αξθνύδα) 2.2.10. Αν ζνα τροωικό πλζγμα ενόσ καλάςςιου οικοςυςτιματοσ αποτελείται από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ : Φυτοπλαγκτόν, ηωοπλαγκτόν, γαρίδεσ και καλαςςοποφλια. Αν ςασ ζλεγαν ότι ζνασ από τουσ παραπάνω οργανιςμοφσ μπορεί να χρθςιμοποιιςει δφο είδθ οργανιςμϊν για τροωι, αυτόσ πικανόν να είναι : α. Φυτοπλαγκτόν β. Ηωοπλαγκτόν γ. Γαρίδεσ δ. Θαλαςςοποφλια Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό- λάκοσ ςτα πλζγματα 2.2.11.Τισ ποιοτικζσ τροωικζσ τισ απεικονίηουμε με τροωικζσ αλυςίδεσ και πλζγματα, ενϊ τισ ποςοτικζσ με τροωικζσ πυραμίδεσ. 2.2.12. Αν κζλουμε να απεικονίςουμε τισ ποιοτικζσ τροωικζσ ενόσ οικοςυςτιματοσ, προτιμοφμε τισ τροωικζσ αλυςίδεσ από τα τροωικά πλζγματα, ςαν πιο απλόσ τρόποσ απεικόνιςθσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 72

73 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν ςτα πλζγματα. 2.2.13. Δίνεται το παρακάτω τροωικό πλζγμα που απεικονίηει τισ ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ ενόσ υποκετικοφ οικοςυςτιματοσ. Αξθνύδα Κνπθνπβάγηα 2.2.14. Δίνεται το παρακάτω πλζγμα που απεικονίηει τισ ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ ενόσ καλάςςιου οικοςυςτιματοσ. Καξραξίαο Θαιάζζηα ρειώλα Κνξπδαιιόο Πέξδηθα Αιεπνύ Κνξάιηα Φάξη παπαγαιάθη πόγγνη Μέδνπζεο Μηθξά ςάξηα centrarchidae Φάξηα r.canadum Υέιη Μηθξά έληνκα Διάθη Λέκκηλγθ Άιγε (Φύθε) Αζηεξίαο Zσνπιαγθηόλ Φπηνπιαγθηόλ Πέξθα γαξίδεο Φάξηα c.fulvus Μεγάια δέλδξα (θύιια,θαξπνί) Αγξηνθξάνπιεο Οι τροωικζσ αλυςίδεσ του πλζγματοσ είναι : 1. Μεγάλα δζνδρα 2. Μεγάλα δζνδρα 3. Μεγάλα δζνδρα 4. Μεγάλα δζνδρα 5. Αγριοωράουλεσ 6. Αγριοωράουλεσ 7. Αγριοωράουλεσ 8. Αγριοωράουλεσ 9. Αγριοωράουλεσ 10. Βολβοί 11. Βολβοί 12. Βολβοί Βνιβνί από ινπινύδηα Α. Να γράψετε τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που αποτελοφν το παρακάτω πλζγμα Β. Θ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ μειϊνουν αιςκθτά τον πλθκυςμό των καλαςςίων χελωνϊν. Να αναωζρετε τουσ οργανιςμοφσ που επθρεάηονται από αυτι τθν αλλαγι. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτισ τροφικζσ πυραμίδεσ. 2.2.15.Το πρϊτο τροωικό επίπεδο ςε μία τροωικι πυραμίδα ανικει πάντα : α. ςτουσ παραγωγοφσ β. ςτουσ καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ γ. ςτουσ καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ δ. ςτουσ αποικοδομθτζσ. 2.2.16.Το τρίτο τροωικό επίπεδο ςε μία τροωικι πυραμίδα ανικει : α. ςτουσ παραγωγοφσ β. ςτουσ καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ γ. ςτουσ καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ δ. ςτουσ καταναλωτζσ 3 θσ τάξθσ. 2.2.17. Τα εμβαδά ςε μία τροωικι πυραμίδα, μποροφν να απεικονίηουν : α. Τθν ενζργεια των τροωικϊν επιπζδων β. Τον πλθκυςμό των τροωικϊν επιπζδων γ. Τθ βιομάηα των τροωικϊν επιπζδων δ. Πλα τα παραπάνω. 2.2.18. Αν ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν ενόσ οικοςυςτιματοσ που αποτελείται από τζςςερα τροωικά επίπεδα, είναι δεςμευμζνα 10 6 KJ. Το ποςό ενζργειασ που χάνεται κατά τθ μετάβαςθ ςτο αμζςωσ επόμενο τροωικό επίπεδο είναι : α. 10 5 KJ β. 10 6 ΚJ γ. 0,9 10 5 KJ δ. 0,9 10 6 KJ. 2.2.19. Σε ζνα οικοςφςτθμα με παραςιτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ, ποια πυραμίδα κα εμωανιςτεί ωσ ανεςτραμμζνθ : α. ενζργειασ β. βιομάηασ γ. πλθκυςμοφ δ. καμία ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 73

74 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτισ τροφικζσ πυραμίδεσ 2.2.20.Οι τροωικζσ πυραμίδεσ απεικονίηουν τισ ποςοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ ενόσ οικοςυςτιματοσ. 2.2.21. Το εμβαδόν που δίνεται ςε κάκε ορκογϊνιο είναι ανάλογο με το μζγεκοσ τθσ μεταβλθτισ που απεικονίηεται ςτο ςυγκεκριμζνο τροωικό επίπεδο. 2.2.22. Θ ενζργεια, με τθ μορωι τθσ χθμικισ ενζργειασ που εμπεριζχεται ςτθν τροωι των οργανιςμϊν, περνάει από το ανϊτερο ςτο κατϊτερο τροωικό επίπεδο (των παραγωγϊν). 2.2.23. Ζνα μζροσ τθσ χθμικισ ενζργειασ μετατρζπεται με τθν κυτταρικι αναπνοι ςε αξιοποιιςιμεσ μορωζσ ενζργειασ ( όπωσ θ κερμότθτα). 2.2.24. Υπάρχουν οργανιςμοί που μποροφν να αλλάηουν τισ διατροωικζσ τουσ ςυνικειεσ ανάλογα με τθν εποχι, αλλά και από ςτάδιο ςε ςτάδιο τθσ ηωισ. Ερωτιςεισ με εικόνα πάνω ςτισ τροφικζσ πυραμίδεσ. 2.2.25. Σασ δίνετε θ παρακάτω εικόνα μίασ απλισ τροφικισ ςχζςθσ ενόσ οικοςυςτιματοσ. Β. Αν ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν είναι δεςμευμζνα 10 7 KJ, θ ενζργεια των υπόλοιπων τροωικϊν επιπζδων είναι : Ενζργεια 2 ου : Ενζργεια 3 ου : Ενζργεια 4 ου : Γ. Αν ςτο 4 ο τροωικό επίπεδο είναι δεςμευμζνα 10KJ/Kg θ τροωικι πυραμίδα βιομάηασ είναι(γράωοντασ ςτο κάκε τροωικό επίπεδο τθ βιομάηα του) : 2.2.26. Δίνεται θ παρακάτω τροφικι πυραμίδα Α. Να τοποκετιςετε τουσ οργανιςμοφσ ςτα παρακάτω επίπεδα τθσ τροωικισ πυραμίδασ ( γράωοντασ τον αντίςτοιχο όρο ςτα ορκογϊνια). Α. Να βρείτε το ποςοςτό τθσ ενζργειασ που χάνεται μεταξφ 2 ου και 3 ου τροωικοφ επιπζδου Β. Να βρείτε το ποςό τθσ ενζργειασ που χάνεται μεταξφ 3 ου και 4 ου τροωικοφ επιπζδου Γ. Αν ςτο τροωικό επίπεδο των ανϊτερων καταναλωτϊν είναι δεςμευμζνα 0,5Κcal/1Kg οργανικισ μάηασ, να γράψετε τθν πυραμίδα βιομάηασ του οικοςυςτιματοσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 74

75 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.2.27. Δίνονται 2 πυραμίδεσ πλθκυςμϊν ςε δφο διαωορετικά οικοςυςτιματα. 2.2.29. Σασ δίνετε θ τροωικι πυραμίδα ενόσ οικοςυςτιματοσ Οηθνζύζηεκα-Α Οηθνζύζηεκα-B Μπορείτε να εντοπίςετε ςε ποιο οικοςφςτθμα εμωανίηεται ( ι εμωανίηονται παραςιτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ και αν υπάρχουν ( ι υπάρχει ) να αναωζρετε ποια ( ι ποιεσ ) είναι ; 2.2.28. Δίνονται δφο τροωικζσ πυραμίδεσ που ςτθν κορυωι τουσ βρίςκεται ο άνκρωποσ. Αν ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν (δθμθτριακά) είναι δεςμευμζνα 10 6 KJ,και ο μζςοσ άνκρωποσ χρειάηεται 5000KJ ενζργεια για να επιβιϊςει, να βρείτε τον πλθκυςμό που μπορεί να υποςτθρίξει το οικοςφςτθμα αν : α. Ο άνκρωποσ τρζωεται απ ευκείασ με δθμθτριακά β. Ο άνκρωποσ τρζωεται με κρζασ ωυτοωάγων ηϊων που τρζωονται με δθμθτριακά. Α. Να βρείτε τθν ενζργεια που χάνετε μεταξφ 2 ου και 3 ου τροωικοφ επιπζδου Β. Αν ςτο 2 ο τροωικό επίπεδο είναι δεςμευμζνα 6Kcal/Kg, να γράψετε τθν τροωικι πυραμίδα βιομάηασ του οικοςυςτιματοσ( με αρικμοφσ). Γ. Να ςχεδιάςετε ( χωρίσ αρικμοφσ) τθ μορωι που κα ζχει θ πυραμίδα πλθκυςμοφ του ςυγκεκριμζνου οικοςυςτιματοσ. 2.2.30. Σε ζνα οικοςφςτθμα, τουσ καρποφσ μίασ βελανιδιάσ, τα ωφλλα τθσ κακϊσ και άλλα μζρθ τθσ τα χρθςιμοποιοφν για τροωι μία μικρι κοινότθτα 10 τρωκτικϊν. Κάκε τρωκτικό «ωζρει» μία ομάδα 100 παραςιτικϊν εντόμων που χρθςιμοποιοφν το αίμα των τρωκτικϊν για τροωι. Σε κάκε παραςιτικό ζντομο υπάρχουν 10.000 ςπειροχαίτεσ (βακτιρια) που ςυμβιϊνουν ςτθν επιωάνεια του δζρματοσ των τρωκτικϊν. Αν θ βιομάηα τθσ βελανιδιάσ είναι 1000Κg και θ ενζργεια που περικλείεται ςτουσ ιςτοφσ τθσ είναι 10KJ/Kg, να ςχεδιάςετε ( με αρικμοφσ) τισ τροωικζσ πυραμίδεσ ενζργειασ, βιομάηασ και πλθκυςμοφ του παραπάνω οικοςυςτιματοσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 75

76 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΣΚΘΣΕΙΣ-ΡΟΒΛΘΜΑΤΑ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 2.2.40. Να βρείτε τισ τροφικζσ αλυςίδεσ που 2.2.31. Θ απεικόνιςθ των ποιοτικϊν τροωικϊν αποτελοφν το παρακάτω πλζγμα ςχζςεων γίνεται: α) Με τροωικζσ αλυςίδεσ β ) Με τροωικά πλζγματα γ) Με τροωικζσ πυραμίδεσ δ) (α) & (β) 2.2.32. Τα βζλθ ςε μια τροωικι αλυςίδα δείχνουν τθν ροι ενζργειασ μεταξφ: α)ραραγωγϊν και καταναλωτϊν β)καταναλωτϊν γ)οργανιςμϊν που ζχουν ςχζςθ κατάναλιςκόμενου καταναλωτι Το τροωικό πλζγμα: Τροφικά επίπεδα-τροφικζσ πυραμίδεσ. α)αποτελείται από τροωικζσ αλυςίδεσ Σροφικζσ Πυραμίδεσ: β) Απεικονίηει ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ Απεικονίηουν τισ ποςοτικζσ ςχζςεισ μεταξφ των γ)(α) & (β) οργανιςμϊν ενόσ οικοςυςτιματοσ. 2.2.33. Θ απεικόνιςθ του ςυνόλου των ποιοτικϊν ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ τροφικϊν ςχζςεων ςε ζνα οικοςφςτθμα γίνεται 2.2.41. Μια τροωικι πυραμίδα μπορεί να απεικονίηει: με: α)τθν μεταβολι τθσ δεςμευμζνθσ ενζργειασ από το Α) Τροωικζσ αλυςίδεσ ζνα τροωικό επίπεδο ςτο άλλο. Β) Τροωικζσ πυραμίδεσ β)τθν μεταβολι τθσ βιομάηασ Γ) Τροωικά πλζγματα γ)τθν μεταβολι του πλθκυςμοφ Δ) Ανεςτραμμζνεσ τροωικζσ πυραμίδεσ δ)πλα τα παραπάνω ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 2.2.42. Ποια πυραμίδα μπορεί να εμφανιςτεί και Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ωσ ανεςτραμμζνθ : ςωςτζσ ι λανκαςμζνεσ. Α) Ενζργειασ Β) Ρλθκυςμοφ 2.2.34.(Σ) ι (Λ): Τροωικι αλυςίδα. Θ τροωικι αλυςίδα Γ) Βιομάηασ Δ) Καμία απεικονίηει ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ μεταξφ οργανιςμϊν, όπου οι καταναλωτζσ τρζωονται με ζνα ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ είδοσ οργανιςμοφ. 2.2.35.(Σ) ι (Λ): Τροωικά πλζγματα. Το τροωικό πλζγμα απεικονίηει τισ τροωικζσ ςχζςεισ μεταξφ οργανιςμϊν, όπου ζνασ καταναλωτισ μπορεί να τρζωεται με περιςςότερα από ζνα είδοσ οργανιςμϊν. 2.2.36.(Σ) ι (Λ): Θ τροωικι αλυςίδα ωσ απλόσ τρόποσ απεικόνιςθσ ποιοτικϊν τροωικϊν ςχζςεων προτιμάται από το τροωικό πλζγμα. 2.2.37.(Σ) ι (Λ): Το τροωικό πλζγμα είναι πιο ρεαλιςτικόσ τρόποσ απεικόνιςθσ ποιοτικϊν τροωικϊν ςχζςεων. ΡΥΑΜΙΔΑ -1 ΕΩΤΘΣΘ ΣΥΜΡΛΘΩΣΘΣ ΚΕΝΩΝ 2.2.38.Οι ςχζςεισ ςε ΡΥΑΜΙΔΑ-2 ζνα οικοςφςτθμα απεικονίηονται με τροωικά ι. ( πλζγματα, ποιοτικζσ,τροφικζσ, αλυςίδεσ ) 2.2.39.Οι αλυςίδεσ χρθςιμοποιοφνται για τθν περιγραωι ςχζςεων όταν ζνασ οργανιςμόσ τρζωεται αποκλειςτικά μόνο από ζνα είδοσ. Ο πιο ρεαλιςτικόσ τρόποσ είναι θ απεικόνιςθ των 2.2.43. (Σ) ι (Λ): Οι παραγωγοί βρίςκονται πάντα ςτο τροωικϊν ςχζςεων με ζνα δίκτυο το κορυωαίο επίπεδο μιασ τροωικισ αλυςίδασ. ( τροωικϊν, τροωικζσ,πλζγμα) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 76

77 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.2.44. (Σ) ι (Λ): Οι καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ καταλαμβάνουν το πρϊτο τροωικό επίπεδο μιασ πυραμίδασ ενζργειασ. 2.2.45. (Σ) ι (Λ) Θ πυραμίδα-1 είναι τροωικι πυραμίδα ενζργειασ 2.2.46. (Σ) ι (Λ) Θ πυραμίδα-2 είναι τροωικι πυραμίδα πλθκυςμοφ 2.2.47. (Σ) ι (Λ) Στο οικοςφςτθμα τθσ πυραμίδασ-2 ζχουμε παραςιτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ. 2.2.48. (Σ) ι (Λ) Θ πυραμίδα-1 ςε ζνα οικοςφςτθμα με παραςιτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ μπορεί να εμωανιςτεί ανεςτραμμζνθ. 2.2.49. (Σ) ι (Λ) Οι παραγωγοί ζχουν δεςμευμζνθ τθν μικρότερθ βιομάηα. ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΙΤΘΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘΣ 2.2.1-2.2.2 2.2.50. Θ βιομάηα είναι θ ξθρι μάηα των : Α) Ραραγωγϊν Β) Καταναλωτϊν Γ) Αποικοδομθτϊν Δ) Πλων των οργανιςμϊν του οικοςυςτιματοσ. 2.2.51.Θ ενζργεια που μεταωζρεται από ζνα τροωικό επίπεδο ςτο αμζςωσ επόμενο είναι : Α) μειωμζνθ κατά 10% Β) αυξθμζνθ κατά 10% Γ) μειωμζνθ κατά 90% Δ) αυξθμζνθ κατά 90% 2.2.52.Ροια πυραμίδα μπορεί να είναι ανεςτραμμζνθ: Α) Βιομάηασ Β) Ρλθκυςμοφ Γ) Ενζργειασ Δ) Καμία. 2.2.53.Τα τροωικά πλζγματα : Α) Αποτελοφνται από πολλζσ τροωικζσ αλυςίδεσ. Β) Χρθςιμοποιοφνται για τθ περιγραωι ποςοτικϊν τροωικϊν ςχζςεων. Γ) περιγράωουν ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ ςε χερςαία οικοςυςτιματα. Δ) περιγράωουν ςχζςεισ αβιοτικϊν-βιοτικϊν παραγόντων. 2.2.54.Το εμβαδόν ποιου ορκογωνίου ςε μία τροωικι πυραμίδα ενζργειασ είναι μεγαλφτερο : Α) Ραραγωγϊν Β) Καταναλωτϊν 1 θσ Γ) Καταναλωτϊν 2 θσ Δ) Καταναλωτϊν 3 θσ 2.2.55.Το εμβαδόν ποιου ορκογωνίου ςε μία τροωικι πυραμίδα πλθκυςμοφ οικοςυςτιματοσ με παραςιτικζσ ςχζςεισ είναι μεγαλφτερο : Α) Ραραγωγϊν Β) Καταναλωτϊν 1 θσ Γ) Καταναλωτϊν 2 θσ Δ) Καταναλωτϊν 3 θσ 2.2.56. Σε ποιο τροωικό επίπεδο ανικει ζνασ καταναλωτισ 1 θσ τάξθσ: Α) 1 ο Β) 2 ο Γ) 3 ο Δ) 4 ο 2.2.57.Αντιςτοιχίςτε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ Ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ ΙΙ. ΣΤΘΛΘ Ι ΣΤΘΛΘ ΙΙ 1.Τροφικι Α. Απεικόνιςθ ποςοτικϊν τροφικϊν αλυςίδα ςχζςεων 2.Τροφικό Β. Δίκτυο που απεικονίηει των πλζγμα ςφνολο 3.Τροφικι πυραμίδα των ποιοτικϊν τροφικϊν ςχζςεων Γ. Απεικόνιςθ ποιοτικϊν τροφικϊν ςχζςεων μεταξφ οργανιςμϊν που τρζφονται μόνο από ζνα είδοσ οργανιςμϊν 2.2.58. Να διατάξετε τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ κατά τζτοιο τρόπο ϊςτε να αποτελοφν μία τροφικι αλυςίδα: Φυτοπλαγκτόν,, υδρόβια πτθνά, ζντομα, ηωοπλαγκτόν,βάτραχοσ. Με δεδομζνο ότι θ ενζργεια που περικλείεται ςτο ηωοπλαγκτόν είναι 1.000.000ΚJ να βρείτε τθν ενζργεια που περικλείεται ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ. 2.2.59. Ζνα υποκετικό οικοςφςτθμα αποτελείτε από βελανιδιζσ, ποντικοφσ και φίδια. Να περιγράψετε τον μθχανιςμό αυτορρφκμιςθσ του οικοςυςτιματοσ που επαναφζρει τθν ιςορροπία μετά από μια αςκζνεια των βελανιδιϊν όπου είχε ωσ αποτζλεςμα τθν μείωςθ του αρικμοφ τουσ. 2.2.60. Σε ζνα αυτότροφο υδάτινο οικοςφςτθμα μελετικθκαν τζςςερα είδθ οργανιςμϊν Α, Β, Γ,Δ οι οποίοι ςχθματίηουν μια τροφικι αλυςίδα. Θ βιομάηα των Α είναι 1.000Kg,των Β 10.000 Kg των Γ 100.000 Kg των Δ 1.000.000Κg. Α) Ποιοι οργανιςμοί είναι παραγωγοί και ποιοι καταναλωτζσ 1 θσ,2 θσ και 3 θσ τάξθσ Β) Εάν θ ενζργεια που περικλείετε ςτουσ παραγωγοφσ είναι 10 8 KJ να υπολογίςετε τθν ενζργεια που χάνεται μεταξφ 2 ο και 3 ο τροφικοφ επιπζδου. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 2.2.61. Ωσ ανεςτραμμζνθ πυραμίδα μπορεί να χαρακτθριςτεί α. μια τροωικι πυραμίδα ενζργειασ. β. μια τροωικι πυραμίδα βιομάηασ. γ. μια τροωικι πυραμίδα πλθκυςμοφ με παραςιτικζσ ςχζςεισ. δ. κάκε τροωικι πυραμίδα ενζργειασ και βιομάηασ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 77

78 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.2.62. Ροφ οωείλεται το γεγονόσ ότι μόνο το 10% περίπου τθσ ενζργειασ ενόσ τροωικοφ επιπζδου περνάει ςτο επόμενο, ενϊ το 90% τθσ ενζργειασ χάνεται; 2.2.63. Θ κατάταξθ των καταναλωτϊν ςε τροωικά επίπεδα δεν είναι πάντοτε εφκολθ. Να εξθγιςετε τουσ λόγουσ. 2.2.64. Ωσ ανεςτραμμζνθ πυραμίδα μπορεί να χαρακτθριςκεί α. μια τροωικι πυραμίδα ενζργειασ. β. μια τροωικι πυραμίδα βιομάηασ. γ. οποιαδιποτε τροωικι πυραμίδα ενζργειασ και βιομάηασ. δ. μια τροωικι πυραμίδα πλθκυςμοφ με παραςιτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ. 2.2.65.Να χαρακτθρίςετε τθν παρακάτω πρόταςθ ωσ ςωςτι ι λανκαςμζνθ: Τα τροωικά πλζγματα αποτελοφνται από πολλζσ διαπλεκόμενεσ τροωικζσ αλυςίδεσ. 2.2.66. Ρόςο είναι το ποςοςτό τθσ ενζργειασ που χάνεται κατά τθ μετάβαςθ από ζνα τροωικό επίπεδο ςτο επόμενο και ςε ποιουσ λόγουσ οωείλεται θ απϊλεια αυτι; 2.2.67.Θ ενζργεια που μεταωζρεται από ζνα κατϊτερο τροωικό επίπεδο ςτο αμζςωσ επόμενο..: α. ελαττϊνεται κατά 90%. β. παραμζνει ςτακερι. γ. διπλαςιάηεται. δ. μειϊνεται κατά 10%. Αςκήςεισ ςτα τροφικά πλέγματα και ςτισ τροφικέσ αλυςιδεσ Σε ζνα οικοςφςτθμα οι ποςοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ περιγράωονται με τθν βοικεια 2 μεγεκϊν, τθσ ενζργειασ και τθσ βιομάηασ των τροωικϊν επιπζδων. Ζςτω ότι ζχουμε ζνα υποκετικό οικοςφςτθμα που οι ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ του μποροφν να απεικονιςτοφν με μία τροωικι αλυςίδα. Δλέξγεηα : (ΚJ) 1 2 3 4 100.000 10.000 1000 100 Σν 90% ηεο ελέξγεηαο δειαδή ηα 90.000 ΚJ από ηα 100.000 ΚJ ηνπ 1ν ηξνθηθνύ επηπέδνπ ράλνληαη (ζεξκόηεηα, λεθξή νξγαληθή ύιε θ.α.) Βηνκάδα: (Κg) Από ην έλα ηξνθηθό επίπεδν ζην άιιν πεξλά κόλν ην 10% (1/10) δειαδή κόλν 10.000 ΚJ από ηα 100.000ΚJ ηνπ 1ν ηξνθηθνύ επηπέδνπ 1 2 3 4 10000 1000 100 10 Από ην έλα ηξνθηθό επίπεδν ζην άιιν πεξλά κόλν ην 10% (1/10) δειαδή κόλν 1000 Κg από ηα 10000Kg ηνπ 1ν ηξνθηθνύ επηπέδνπ Σν 90% ηεο βηνκάδαο δειαδή ηα 9000Κg από ηα 10000 Κg ηνπ 1ν ηξνθηθνύ επηπέδνπ ράλνληαη (ζεξκόηεηα, λεθξή νξγαληθή ύιε θ.α.) Θ ενζργεια και θ βιομάηα ενόσ τροωικοφ επιπζδου ςχετίηονται μεταξφ τουσ. Υπάρχει περίπτωςθ να μασ δϊςουν και τθν μεταξφ τουσ ςχζςθ για ζνα ςυγκεκριμζνο τροωικό επίπεδο. Τότε εμείσ μποροφμε να υπολογίςουμε τθν ενζργεια ενόσ τροωικοφ επιπζδου αν ξζρουμε τθν βιομάηα ι αντίςτροωα να υπολογίςουμε τθν βιομάηα αν γνωρίηουμε τθν ενζργεια του τροωικοφ επιπζδου. Δλέξγεηα : (ΚJ) Βηνκάδα: (Κg) 1 2 3 4 100.000 10.000 1000 100 10000 1000 100 10 ρέζε κεηαμύ ελέξγεηαο - βηνκάδαο ζην 1ν ηξνθηθό επίπεδν =10ΚJ/Kg Ζςτω ότι ςτο 1ο τροωικό επίπεδο του παραπάνω οικοςυςτιματοσ γνωρίηαμε μόνο τθν ενζργεια που είναι δεςμευμζνθ ςτο τροωικό επίπεδο Ε 1o =100.000ΚJ και τθν ςχζςθ ενζργειασ-βιομάηασ =10 KJ/Kg. Μποροφμε να υπολογίςουμε τθ βιομάηα(χ) του 1ο τροωικοφ επιπζδου ωσ εξισ : ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 78

79 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Δλέξγεηα 100.000KJ (Δλέξγεηα 1o ηξνθηθνύ επηπέδνπ ) 10ΚJ X; Kg (Βηνκάδα 1ν ηξνθηθν επηπέδνπ ) 1Κg Χ 10ΚJ = 100.000KJ 1Κg 100.000KJ 1Κg Χ = 10ΚJ 100.000KJ 1Κg Χ = = 10000 Kg 10ΚJ Βηνκάδα ΘΕΜΑ 1 ο Ζχουμε ζνα οικοςφςτθμα που αποτελείται από ποϊδθ ωυτά, κάμπιεσ, κότςυωεσ και κουκουβάγιεσ.οι ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ του οικοςυςτιματοσ μποροφν να απεικονιςτοφν με μία τροωικι αλυςίδα. Αν θ ενζργεια ςτο τροωικό επίπεδο των παραγϊγων είναι 1.000.000KJ και ςτο 3ο τροωικό επίπεδο υπάρχουν δεςμευμζνα 5KJ/Kg. Α.) Να ςχεδιάςετε τθν τροωικι αλυςίδα του οικοςυςτιματοσ. Β.) Να υπολογίςετε τθν ενζργεια και τθ βιομάηα όλων των τροωικϊν επιπζδων. Γ.) Να αιτιολογιςετε τουσ λόγουσ τθσ απϊλειασ, τόςο τθσ ενζργειασ όςο και τθσ βιομάηασ κατά τθν μετάβαςθ από το ζνα τροωικό επίπεδο ςτο αμζςωσ επόμενο. Απάντθςθ : Α.) Πνώδε θπηά Κάκπηεο Κόηζπθεο Κνπθνπβάγηεο Β.) Στο 1ο τροφικό επίπεδο (παραγωγοί) ανικουν τα ποϊδθ φυτά. Στο παραπάνω οικοςφςτθμα ζχουμε το 2ο τροφικό επίπεδο που ανικουν οι κάμπιεσ, το 3ο που ανικουν οι κότςυφεσ και το 4ο που ανικουν οι κουκουβάγιεσ. Αφοφ ζχουμε τθν ενζργεια του 1ο τροφικοφ επιπζδου μποροφμε να υπολογίςουμε τθν ενζργεια ςε όλα τα τροφικά επίπεδα. Πνώδε Δλέξγεηα : (ΚJ) Δλέξγεηα : (ΚJ) θπηά 1.000.000 Πνώδε θπηά 1.000.000 Κάκπηεο Κόηζπθεο Δ 2ν Δ 3ν Δ 4ν 10% 10% 10% Κάκπηεο Κόηζπθεο Κνπθνπβάγηεο Κνπθνπβάγηεο 100.000 10.000 1.000 Τθ βιομάηα μποροφμε να τθν υπολογίςουμε ςτο 3ο τροφικό επίπεδο όπου ζχουμε τθ ςχζςθ ενζργειασβιομάηασ =5KJ/Kg. Δλέξγεηα ρέζε κεηαμύ ελέξγεηαο - βηνκάδαο ζην 3ν ηξνθηθό επίπεδν =5ΚJ/Kg (θόηζπθεο) 10.000KJ (Δλέξγεηα 3o ηξνθηθνύ επηπέδνπ ) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 79 5ΚJ X; (Βηνκάδα 3ν ηξνθηθν επηπέδνπ ) 1Κg Χ 5ΚJ = 10.000KJ 1Κg Χ = 10.000KJ 1Κg 5ΚJ Βηνκάδα Χ = 10.000KJ 1Κg = 2000 Kg 5ΚJ Ζχοντασ τθν βιομάηα ςτο 3ο τροφικό επίπεδο μποροφμε να υπολογίςουμε τισ βιομάηεσ ςε όλα τα τροφικά επίπεδα. Πνώδε Κάκπηεο Κόηζπθεο Κνπθνπβάγηεο Βηνκάδα : (Κg) Βηνκάδα : (Κg) θπηά B 1o Πνώδε θπηά 200.000 B 2ν 2000 B 4ν 10% 10% 10% Κάκπηεο Κόηζπθεο Κνπθνπβάγηεο 20.000 2.000 200 Γ.) Θ ενζργεια, με τθ μορφι τθσ χθμικισ ενζργειασ που εμπεριζχεται ςτθν τροφι των οργανιςμϊν, περνάει από το κατϊτερο τροφικό επίπεδο (των παραγωγϊν) ςτο ανϊτερο. Ζχει υπολογιςτεί ότι μόνο το 10% περίπου τθσ ενζργειασ ενόσ τροφικοφ επιπζδου περνάει ςτο επόμενο, κακϊσ το 90% τθσ ενζργειασ χάνεται. Αυτό οφείλεται ςτο ότι: Ζνα μζροσ τθσ χθμικισ ενζργειασ μετατρζπεται με τθν κυτταρικι αναπνοι ςε μθ αξιοποιιςιμεσ μορφζσ ενζργειασ (π.χ. κερμότθτα). Δεν τρϊγονται όλοι οι οργανιςμοί. Οριςμζνοι οργανιςμοί πεκαίνουν. Ζνα μζροσ τθσ οργανικισ φλθσ αποβάλλεται με τα κόπρανα, τα οποία αποικοδομοφνται. Σε γενικζσ γραμμζσ, θ ίδια πτωτικι τάςθ(τθσ τάξθσ του 90%) που παρουςιάηεται ςτισ τροφικζσ πυραμίδεσ ενζργειασ εμφανίηεται και ςτισ τροφικζσ πυραμίδεσ βιομάηασ, κακϊσ, όταν μειϊνεται θ ενζργεια που προςλαμβάνει κάκε τροφικό επίπεδο από το προθγοφμενό του, είναι λογικό να μειϊνεται και θ ποςότθτα τθσ οργανικισ φλθσ που μποροφν να ςυνκζςουν οι οργανιςμοί του και ςυνεπϊσ μειϊνεται θ βιομάηα του. ΘΕΜΑ 2 ο Σε ζνα οικοςφςτθμα οι οργανιςμοί κατατάςςονται ςε ζξι τροωικά επίπεδα. Αν θ ενζργεια ςτο τροωικό επίπεδο των καταναλωτϊν 2θσ τάξθσ είναι 10 4 KJ και ςτο 5ο τροωικό επίπεδο υπάρχουν δεςμευμζνα 10KJ/Kg, να ςχεδιάςετε τισ τροωικζσ πυραμίδεσ ενζργειασ και βιομάηασ του

80 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ οικοςυςτιματοσ ( υπολογίηοντασ τθν ενζργεια και τθ βιομάηα κάκε τροωικοφ επιπζδου.) Απάντθςθ : Ενζργεια 1ο (παραγωγϊν)= 10 6 KJ Ενζργεια 2ο (1θσ τάξθσ)= 10 5 KJ Ενζργεια3ο (2θσ τάξθσ)= 10 4 ΚJ Ενζργεια 4ο (3θσ τάξθσ)= 10 3 KJ Ενζργεια5ο (4θσ τάξθσ)= 10 2 KJ Ενζργεια 6ο (5θσ τάξθσ)= 10KJ Για το 5ο τροφικό επίπεδο υπολογίηουμε τθν βιομάηα με τθν βοικεια τθσ ςχζςθσ που μασ δίνεται ( 10ΚJ/Kg) :Βιομάηα=10 2 ΚJ (1Kg/10KJ)=10Kg Αφοφ υπολογίςουμε τθ βιομάηα ςτο 5ο τροφικό επίπεδο, μποροφμε να υπολογίςουμε τθ βιομάηα ςε όλα τα τροφικά επίπεδα. Βιομάηα 1ο (παραγωγϊν)= 100,000Kg Βιομάηα 2ο (1θσ τάξθσ)= 10.000Kg Βιομάηα3ο (2θσ τάξθσ)= 1.000Kg Βιομάηα 4ο (3θσ τάξθσ)= 100Kg Βιομάηα5ο (4θσ τάξθσ)= 10Kg Βιομάηα 6ο (5θσ τάξθσ)= 1Kg Το 90% τθσ ενζργειασ χάνεται γιατί ζνα μζροσ τθσ χθμικισ ενζργειασ μετατρζπεται με τθν κυτταρικι αναπνοι ςε μθ αξιοποιιςιμεσ μορφζσ ενζργειασ (π.χ. κερμότθτα), δεν τρϊγονται όλοι οι οργανιςμοί, οριςμζνοι οργανιςμοί πεκαίνουν και ζνα μζροσ τθσ οργανικισ φλθσ αποβάλλεται με τα κόπρανα, τα οποία αποικοδομοφνται. ΘΕΜΑ 4 ο Δίνεται το παρακάτω τροωικό πλζγμα που απεικονίηει τισ ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ ςε ζνα υποκετικό οικοςφςτθμα. 5 8 6 10 9 7 ΘΕΜΑ 3 ο Σε ζνα υδάτινο οικοςφςτθμα υπάρχουν 4 είδθ οργανιςμϊν ( Α, Β,Γ,Δ) που θ μεταξφ τουσ 1 2 3 4 ποιοτικι τροωικι ςχζςθ μπορεί να απεικονιςτεί με μία τροωικι αλυςίδα Θ βιομάηα του τροωικοφ Α. Να γράψετε όλεσ τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που επιπζδου του οργανιςμοφ Δ είναι 100.000Kg, του υπάρχουν ςτο πλζγμα. οργανιςμοφ Α 10.000Κg,του Β 100 Kg και του Γ Β. Να κατατάξετε τουσ οργανιςμοφσ του 1.000Kg. Αν ςτο τροωικό επίπεδο των καταναλωτϊν οικοςυςτιματοσ ςε τροωικά επίπεδα. 3θσ τάξθσ υπάρχουν δεςμευμζνα 5KJ/Kg, να Γ. Αν ο οργανιςμόσ 7 αωανίηονταν, να περιγράψετε ςχεδιάςετε τθν τροωικι αλυςίδα του οικοςυςτιματοσ τισ μεταβολζσ ςτουσ πλθκυςμοφσ όλων των, να υπολογίςετε τισ ενζργειεσ όλων των τροωικϊν υπολοίπων οργανιςμϊν του οικοςυςτιματοσ που επιπζδων κακϊσ και να υπολογίςετε τθν ενζργεια επιωζρει θ ςυγκεκριμζνθ μεταβολι. που χάνεται κατά τθν μετάβαςθ από το 1ο ςτο 2ο Απάντθςθ τροωικό επίπεδο, αιτιολογϊντασ τουσ λόγουσ τθσ Α. Οι τροφικζσ αλυςίδεσ είναι : απϊλειασ αυτισ. (1) (5) (8) (10) Απάντθςθ : Θ τροφικι αλυςίδα είναι : (2) (5) (8) (10) Δ Α Γ Β (3) (5) (8) (10) Στο τροφικό επίπεδο (4ο ) των καταναλωτϊν 3θσ (3) (6) (8) (10) τάξθσ (που μασ δίνει ςχζςθ ενζργειασ-βιομάηασ) (4) (7) (9) (10) υπολογίηω τθν ενζργεια του 4ο τροφικοφ επιπζδου. Β. Στο 1ο τροφικό επίπεδο ωσ παραγωγοί ανικουν οι Ενζργεια =100Kg (5KJ/Kg)=500KJ οργανιςμοί : (1),(2),(3) Με τθ βοικεια τθσ ενζργειασ του 4ο τροφικοφ Στο 2ο τροφικό επίπεδο ωσ καταναλωτζσ 1θσ τάξθσ επιπζδου βρίςκω τθν ενζργεια όλων των τροφικϊν ανικουν οι οργανιςμοί : επιπζδων. (5),(6), (7) Ενζργεια 1ο (παραγωγϊν)= 500.000KJ Στο 3ο τροφικό επίπεδο ωσ καταναλωτζσ 2θσ τάξθσ Ενζργεια 2ο (1θσ τάξθσ)= 50.000KJ ανικουν οι οργανιςμοί : Ενζργεια3ο (2θσ τάξθσ)= 5.000KJ (8),(9) Ενζργεια 4ο (3θσ τάξθσ)= 500KJ Στο 4ο τροφικό επίπεδο ωσ καταναλωτισ 3θσ τάξθσ Θ ενζργεια που χάνεται κατά τθν μετάβαςθ από το 1ο ανικει ο (10) ςτο 2ο τροφικό επίπεδο είναι : Γ. Ο (7) αφανίηεται, ο( 9) που τρζφεται αποκλειςτικά Ενζργεια = Ενζργεια 1ο (παραγωγϊν)- Ενζργεια 2ο από τον (7) και δεν ζχει (1θσ τάξθσ)= εναλλακτικι πθγι τροφισ αφανίηεται. Ενζργεια = 500.000-50.000 = 450.000KJ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 80

81 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Ο (4) που αποτελοφςε τροφι για τον 7, από τθ ςτιγμι που δεν χρθςιμοποιείται πλζον ωσ τροφι αυξάνεται. Ο 10 είχε ωσ πθγι τροφισ δφο είδθ οργανιςμϊν το (8) και το (9). Ο 10 πλζον ςτρζφεται αποκλειςτικά για τροφι ςτον οργανιςμό (8) ο οποίοσ μειϊνεται. Ο 6 αποτελεί πθγι τροφισ για τον οργανιςμοφ (8) με αποτζλεςμα ο ίδιοσ να αυξάνεται. Ο 5 αποτελεί πθγι τροφισ για τον (8), ο οποίοσ μειϊκθκε, άρα ο 5 αυξάνεται. Θ αφξθςθ του (5) ζχει ωσ αποτζλεςμα οι οργανιςμοί (1), (2) που αποτελοφν πθγι τροφισ για τον (5) να μειϊνονται. Ο οργανιςμόσ 3 χρθςιμοποιείται ωσ πθγι τροφισ και από τον (5) και από τον (6)οι οποίοι αυξικθκαν. Άρα ο οργανιςμόσ (3) μειϊνεται. ΘΕΜΑ 5 ο Δίνονται 2 οικοςυςτιματα (οικοςφςτθμα-α και οικοςφςτθμα-β) μθχανιςμοί αυτορρφκμιςθσ που τθν αποκακιςτοφν. Ο αφανιςμόσ του οργανιςμοφ 1 ςτο οικοςφςτθμα-β είχε ωσ αποτζλεςμα ο οργανιςμόσ 2 να ςτραφεί για τροφιςτισ εναλλακτικζσ πθγζσ τροφισ που είχε, τουσ οργανιςμοφσ 5, 6. Το αποτζλεςμα είναι ο αφανιςμόσ του 1 να μθν ζχει ωσ αποτζλεςμα τον αφανιςμό και άλλων ειδϊν. Αντίκετα ςτο οικοςφςτθμα-α ο αφανιςμόσ του 1 είχε ωσ αποτζλεςμα και τθν εξαφάνιςθ του 2 που δεν ζχει άλλθ εναλλακτικι πθγι τροφισ. Ομοίωσ ο αφανιςμόσ του 2 προκαλεί τθν εξαφάνιςθ του 3 και κατά ςυνζπεια και του 4. Οηθνζύζηεκα-Α Οηθνζύζηεκα-Β 1 2 3 4 4 3 8 2 7 1 5 6 Α. Στο οικοςφςτθμα-α μία μεταβολι μειϊνει τον πλθκυςμό του οργανιςμοφ -3, να περιγράψετε τον μθχανιςμό αυτορρφκμιςθσ που διατθρεί τθν ιςορροπία ςτο οικοςφςτθμα-α Β. Μία αιτία ζχει ωσ αποτζλεςμα τον πλιρθ αωανιςμό του οργανιςμοφ 1. Να εξθγιςετε γιατί το οικοςφςτθμα-α με τθν μειωμζνθ ποικιλότθτα καταρρζει ςε αντίκεςθ με το οικοςφςτθμα-β. Απάντθςθ : Α. Θ μείωςθ του 3 ζχει ωσ αποτζλεςμα και τθν μείωςθ του 4 που τρζφεται άμεςα από αυτόν. Ο οργανιςμόσ 2 που χρθςιμοποιείται ωσ τροφι από τον 3 αυξάνεται. Θ αφξθςθ του 2 ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν μείωςθ του 1 που χρθςιμοποιείται ωσ τροφι από τον 2. Β. Πράγματι, όςο μεγαλφτερθ ποικιλότθτα ζχει ζνα οικοςφςτθμα, τόςο πιο ιςορροπθμζνο είναι. Αυτό ςυμβαίνει, γιατί τα οικοςυςτιματα με μεγαλφτερθ ποικιλότθτα παρουςιάηουν και μεγαλφτερθ ποικιλία ςχζςεων μεταξφ των βιοτικϊν παραγόντων τουσ. Ζτςι, όποτε μια μεταβολι διαταράςςει τθν ιςορροπία τουσ, υπάρχουν αρκετοί διακζςιμοι 2.2.68.Ραράδειγμα. Δίνεται το παραπάνω τροωικό πλζγμα. Α) Σε ποιο τροωικό επίπεδο ανικουν οι οργανιςμοί : Αλεποφ, φίδια και αρουραίοι Β) Εάν θ χριςθ εντομοκτόνου οδθγιςει ςτον αωανιςμό τον ακρίδων ποια μεταβολι κα παρατθρθκεί ςτουσ πλθκυςμοφσ των φιδιϊν και τθσ αγριάδασ και γιατί ; Γ.)Αν θ ςυνολικι βιομάηα των ακρίδων είναι 32 Kg και θ μζςθ βιομάηα ενόσ ωιδιοφ είναι 80 g, να υπολογίςετε τον αρικμό των ωιδιϊν που μπορεί να υποςτθριχκεί από το ςυγκεκριμζνο τροωικό πλζγμα. Απάντθςθ Α) Στισ τροφικζσ αλυςίδεσ του πλζγματοσ : 1.Αγριάδα ακρίδεσ φίδια αλεποφδεσ 2.Αγριάδα ακρίδεσ φίδια κουνάβια αλεποφδεσ 3. αδίκια ακρίδεσ φίδια αλεποφδεσ 4. αδίκια ακρίδεσ φίδια κουνάβια αλεποφδεσ 5. αδίκια ςαλιγκάρια κουνάβια αλεποφδεσ 6. αδίκια ςαλιγκάρια αρουραίοι αλεποφδεσ 7.αδίκια αρουραίοι αλεποφδεσ 8.Βολβοί αρουραίοι αλεποφδεσ Θ αλεποφ ςυμπεριωζρεται ωσ καταναλωτισ 3 θσ τάξθσ ςτισ τροωικζσ αλυςίδεσ 1,3,,5,6. Ανικει ςτο 4 ο τροωικό επίπεδο Θ αλεποφ ςυμπεριφζρεται ωσ καταναλωτισ 4 θσ τάξθσ ςτισ τροωικζσ αλυςίδεσ 2,4. Ανικει ςτο 5 ο τροωικό επίπεδο ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 81

82 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Θ αλεποφ ςυμπεριωζρεται ωσ καταναλωτισ 2 θσ τάξθσ ςτισ τροωικζσ αλυςίδεσ 7,8. Ανικει ςτο 3 ο τροωικό επίπεδο. Τθν αλεποφ ςυμβατικά τθν κατατάςςουμε ςτο ανϊτερο τροωικό επίπεδο από το οποίο προςπορίηεται τθν τροωι τθσ άρα ανικει ςτο 5 ο τροωικό επίπεδο Το φίδι ςτισ τροωικζσ αλυςίδεσ 1,2,3,4 ςυμπεριωζρεται ωσ καταναλωτισ 2 θσ τάξθσ και ανικει ςτο 3 ο τροωικό επίπεδο Ο αρουραίοσ ςτισ τροωικζσ αλυςίδεσ 7,8 ςυμπεριωζρεται ωσ καταναλωτισ 1 θσ τάξθσ και ανικει ςτο 2 ο τροωικό επίπεδο Ο αρουραίοσ ςτθν τροωικι αλυςίδα 6 ςυμπεριωζρεται ωσ καταναλωτισ 2 θσ τάξθσ, ανικει ςτο 3 ο τροωικό επίπεδο Τον αρουραίο ςυμβατικά τθν κατατάςςουμε ςτο ανϊτερο τροωικό επίπεδο από το οποίο προςπορίηεται τθν τροωι του άρα ανικει ςτο 3 ο τροωικό επίπεδο Β) Ο αωανιςμόσ των ακρίδων ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν εξαωάνιςθ των φιδιϊν που δεν ζχουν εναλλακτικό τρόπο να τραωοφν. Θ αγριάδα επειδι δεν χρθςιμοποιείται για τροωι από κανζνα οργανιςμό αυξάνεται. Γ.) Αωοφ θ ςυνολικι βιομάηα των ακρίδων είναι 32Kg,των ωιδιϊν που αποτελοφν το αμζςωσ επόμενο τροωικό επίπεδο κα είναι 32/10=3,2Kg. Ο αρικμϊν των ωιδιϊν είναι ίςοσ με τθ ςυνολικι βιομάηα όλων των ωιδιϊν διά τθσ μζςθσ βιομάηασ του ενόσ ωιδιοφ. Αρικμόσ ωιδιϊν=3200g/80g=40 Άςκθςθ.2.2.69 8 7 5 1 2 3 4 6 Α. Σε ποιο τροωικό επίπεδο ανικουν οι οργανιςμοί 7,10,6 Β. Μια μεταβολι ςτο οικοςφςτθμα ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν μείωςθ του πλθκυςμοφ του οργανιςμοφ 9. Τι μεταβολζσ παρατθροφνται ςτο οικοςφςτθμα; Γ. Μία νόςο αωανίηει πλιρωσ τον οργανιςμό 5. Το οικοςφςτθμα κα επιβιϊςει και χωρίσ τον οργανιςμό 5; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςθ ςασ. Άςκθςθ 2.2.70. Σε μία καλλιζργεια ςιταριοφ ςχθματίηεται θ τροωικι αλυςίδα. ΣΙΤΑΙ ΡΟΝΤΙΚΙ ΦΙΔΙ ΑΕΤΟΣ Το παραπάνω οικοςφςτθμα μπορεί να επαναωζρει τθν ιςορροπία του ςτθν περίπτωςθ που μια μεταβολι ςε αυτό κα ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν καταςτροωι του ςιταριοφ; Άςκθςθ 2.2.71. Δίνονται 2 οικοςυςτιματα Α και Β όπου ςτισ τροωικζσ πυραμίδεσ βιομάηασ ο κορυωαίοσ καταναλωτισ είναι ο άνκρωποσ. A B 11 12 10 9 13 14 15 8.000 ηόλνη δεκεηξηαθά 8.000 ηόλνη δεκεηξηαθά Σε ποιο από τα 2 οικοςυςτιματα ο πλθκυςμόσ των ανκρϊπων είναι μεγαλφτεροσ (Δίνεται ότι το μζςο βάροσ των ανκρϊπων των οικοςυςτθμάτων είναι 80Κg.) Άςκθςθ 2.2.72. Ζςτω ότι ςε ζνα οικοςφςτθμα υπάρχουν 8 είδθ καταναλωτϊν: Α, Β, Γ, Δ, Ε, Η, Θ, Θ, κακϊσ και οι παραγωγοί από τουσ οποίουσ τρζωονται οι καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ. Το είδοσ Α τρζωεται από τα είδθ Β και Γ. Το είδοσ Β τρζωεται από το είδοσ Δ. Το είδοσ Γ τρζωεται από το είδοσ Ε. Το είδοσ Δ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 82

83 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ τρζωεται από τα Η, Θ και το είδοσ Ε τρζωεται από τα είδθ Η και Θ. α)σχεδιάςτε το τροωικό πλζγμα τθσ βιοκοινότθτασ β) Ρόςα τροωικά επίπεδα υπάρχουν και ποια είδθ περιλαμβάνει το κακζνα; γ)εάν ςτο επίπεδο των παραγωγϊν είναι δεςμευμζνα 40 KJ/Kg και θ βιομάηα των καταναλωτϊν 2 θσ τάξθσ είναι 3 10 4 Kg, πόςθ ενζργεια περιζχεται ςτθν βιομάηα των κορυωαίων καταναλωτϊν; Άςκθςθ 2.2.73. Α. Να εξθγιςετε ςε ποιο τροωικό επίπεδο ανικουν οι παρακάτω οργανιςμοί: ςκουμπρί, ςαρδζλα, ωϊκια. Β. Αν μειωκεί ςθμαντικά ο πλθκυςμόσ τθσ ςουπιάσ, να εξθγιςετε ποιεσ επιπτϊςεισ κα παρατθρθκοφν ςτουσ πλθκυςμοφσ των: κωπθπόδων, διατόμων, ςκουλθκιϊν. Άςκθςθ 2.2.74. Άςκθςθ 2.2.76. Α. Να γράψετε όλεσ τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που ςυγκροτοφν το πλζγμα αυτό. Β. Ροιοι οργανιςμοί του τροωικοφ πλζγματοσ είναι οι παραγωγοί; Γ. Αν θ ςυνολικι βιομάηα των ςαλιγκαριϊν είναι 40 kg και θ μζςθ βιομάηα ενόσ κότςυωα είναι 80 g, να υπολογίςετε τον αρικμό των κοτςυωιϊν που μπορεί να υποςτθριχκεί από το ςυγκεκριμζνο τροωικό πλζγμα. Δ. Εάν θ χριςθ τοξικϊν χθμικϊν ουςιϊν ςτθν περιοχι οδθγιςει τον πλθκυςμό των ςαλιγκαριϊν ςε αωανιςμό, ποιεσ κα είναι οι επιπτϊςεισ ςτον πλθκυςμό των κοτςυωιϊν και των ποωδϊν ωυτϊν ςτο ςυγκεκριμζνο οικοςφςτθμα; Άςκθςθ 2.2.77. Α. Να γράψετε τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που υπάρχουν ςτο πλζγμα αυτό και να ονομάςετε τουσ καταναλωτζσ τθσ 2 θσ τάξθσ. Β. Αν θ βιομάηα των εντόμων είναι 10 Kg, να υπολογίςετε τθ βιομάηα των βατράχων και των υδρόβιων ωυτϊν. Αιτιολογιςτε τθν απάντθςθ ςασ. Γ. Μια νόςοσ αωανίηει, πρακτικά, τον πλθκυςμό των καραβίδων. Τι κα ςυμβεί ςτο ωυτοπλαγκτόν, ςτισ γαρίδεσ και ςτα νερόωιδα; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Σε κάποιο νθςί Α ενόσ νθςιωτικοφ ςυμπλζγματοσ ζχει καταγραωεί το παραπάνω τροωικό πλζγμα. Λόγω μιασ θωαιςτειακισ ζκρθξθσ ςε παρακείμενο νθςί Β ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ ςπίνων μεταναςτεφει ςτο νθςί Α. Ο αρικμόσ των ςπίνων ςτο νθςί Α ζχει τϊρα διπλαςιαςτεί. Α. Ροιο κα είναι το άμεςο αποτζλεςμα για τον πλθκυςμό των ωιδιϊν και των αλεποφδων του νθςιοφ Α και γιατί; Β. Ροιο κα είναι το αποτζλεςμα για τουσ παραγωγοφσ που αποτελοφν τθν τροωι των ςπίνων ςτο νθςί Α και γιατί; Γ. Αν θ βιομάηα των βελανιδιϊν που αποτελοφν τθν τροωι των ςπίνων ςτο νθςί Α είναι 1800 Kg ποια κα ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 83

84 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ είναι θ βιομάηα των ςπίνων πριν τθ μετανάςτευςθ και γιατί; Άςκθςθ 2.2.78. Άςκθςθ 2.2.80. Α. Ροιοι οργανιςμοί είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ; Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Β. Ζνασ μφκθτασ προςβάλλει και αωανίηει τουσ βολβοφσ των ωυτϊν του ςυγκεκριμζνου οικοςυςτιματοσ. Ροιοσ πλθκυςμόσ κα επθρεαςτεί άμεςα και γιατί; Γ. Με ποιον τρόπο κα επθρεαςτεί ο πλθκυςμόσ των ακρίδων, μετά τον αωανιςμό των βολβϊν; Άςκθςθ 2.2.79. Α. Να γράψετε τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που υπάρχουν ςτο πλζγμα αυτό και να ονομάςετε τουσ καταναλωτζσ τθσ 2 θσ τάξθσ. Β. Αν θ βιομάηα των ωυτοωάγων εντόμων είναι 18 Kg να υπολογίςετε τθ βιομάηα των εντομοωάγων ψαριϊν και των νοφωαρων. Γ. Μια μυκθτιακι νόςοσ αωανίηει, πρακτικά, τον πλθκυςμό των καραβίδων. Να περιγράψετε τα αποτελζςματα που κα ζχει θ αλλαγι αυτι ςτουσ υπόλοιπουσ πλθκυςμοφσ που ςυγκροτοφν το παραπάνω τροωικό πλζγμα. Άςκθςθ 2.2.81. Α. Ροιοι είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτζσ δεφτερθσ τάξθσ; Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Β. Ροιο επίπεδο ζχει τθ μικρότερθ βιομάηα ςτθν παραπάνω πυραμίδα και γιατί; Γ. Μια ςφντομθ πυρκαγιά περιορίηει μόνον τον πλθκυςμό των ποωδϊν ωυτϊν. Ροιοσ άλλοσ πλθκυςμόσ κα επθρεαςτεί άμεςα και γιατί; Δ. Μετά τθν πυρκαγιά, κα επθρεαςτεί ο πλθκυςμόσ των ακρίδων; Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Α. Ροιοι είναι οι παραγωγοί και ποιοι οι καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ ςτθ ςυγκεκριμζνθ τροωικι πυραμίδα; Β. Εάν θ βιομάηα των ςαλιγκαριϊν είναι 2000 kg, να υπολογίςετε τθ βιομάηα ςε κάκε ζνα από τα άλλα τροωικά επίπεδα και να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Γ. Εάν το μζςο βάροσ μιασ κουκουβάγιασ είναι 2 kg, να βρείτε πόςεσ κουκουβάγιεσ μποροφν να εξαςωαλίςουν τθν τροωι τουσ μζςα ςε αυτι τθν τροωικι πυραμίδα. Άςκθςθ 2.2.82. Θ βιομάηα των μικρϊν ψαριϊν είναι 10 8 kg. Να υπολογίςετε τθ βιομάηα των υπόλοιπων τροωικϊν επιπζδων του οικοςυςτιματοσ και να ςχεδιάςετε τθν τροωικι πυραμίδα τθσ βιομάηασ. Με δεδομζνο ότι το μζςο βάροσ κάκε κορυωαίου καταναλωτι είναι 2,5 kg, να υπολογίςετε τον αρικμό των κορυωαίων καταναλωτϊν που μποροφν να εξαςωαλίςουν τθν τροωι τουσ μζςω αυτισ τθσ τροωικισ αλυςίδασ. Αν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτα μεγάλα ψάρια είναι 10 kj/kg, να υπολογίςετε τθν ενζργεια που εμπεριζχεται ςε κάκε τροωικό επίπεδο. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 84

85 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. δ. Μετά από τυχαία χριςθ εντομοκτόνου Άςκθςθ 2.2.83. παρατθρικθκε δραματικι μείωςθ ςτον πλθκυςμό των πεταλοφδων. Τι αναμζνεται να ςυμβεί ςτον Αν θ βιομάηα των μικρϊν εντομοωάγων πουλιϊν πλθκυςμό των ωιδιϊν; είναι 2000 Kg να υπολογιςτοφν: Άςκθςθ 2.2.86. Σ ζνα χερςαίο οικοςφςτθμα α) θ βιομάηα κακεμιάσ από τισ υπόλοιπεσ ομάδεσ κεωροφμε ότι λειτουργεί θ παρακάτω τροωικι κατά μικοσ τθσ αλυςίδασ. αλυςίδα: β) ο αρικμόσ των γερακιϊν που μπορεί θ αλυςίδα χορτάρι ακρίδεσ μικρά εντομοωάγα ηϊα αυτι να υποςτθρίξει, αν θ μζςθ βιομάηα κάκε ωίδια αρπακτικά πτθνά γερακιοφ είναι 2,0 Kg. Κάκε ομάδα καταναλωτϊν τρζωεται αποκλειςτικά γ) Αν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτισ κάμπιεσ είναι από οργανιςμοφσ τθσ αμζςωσ προθγοφμενθσ ομάδασ. 8 KJ/Kg, να υπολογίςετε τθν ενζργεια που Εάν θ βιομάηα των μικρϊν εντομοωάγων ηϊων είναι εμπεριζχεται ςε κακεμιά από τισ τρεισ τελευταίεσ 2Χ10 3 kg και θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτθν ομάδα ομάδεσ τθσ αλυςίδασ. των ακρίδων είναι 8 KJ/kg, να υπολογιςτοφν: Άςκθςθ 2.2.84. Στο οικοςφςτθμα ενόσ α. θ βιομάηα κακεμιάσ από τισ υπόλοιπεσ ομάδεσ απομονωμζνου νθςιοφ μελετικθκαν τζςςερα είδθ κατά μικοσ τθσ αλυςίδασ. Επίςθσ να ςχεδιαςτεί και θ χερςαίων οργανιςμϊν Α, Β, Γ, Δ οι οποίοι τροωικι πυραμίδα. ςχθματίηουν μία τροωικι αλυςίδα. Κάκε ζνα από τα β. θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςε κάκε ομάδα. διαωορετικά είδθ οργανιςμϊν αποτελεί ζνα τροωικό γ. ο αρικμόσ των αρπακτικϊν πτθνϊν που μπορεί θ επίπεδο. Πλοι οι οργανιςμοί κάκε τροωικοφ επιπζδου αλυςίδα αυτι να υποςτθρίξει, αν θ μζςθ βιομάηα τρζωονται αποκλειςτικά με οργανιςμοφσ του κάκε πτθνοφ είναι 1,0 kg. προθγοφμενου τροωικοφ επιπζδου. Θ βιομάηα ςτο Άςκθςθ 2.2.87. Σ' ζνα παράλιο οικοςφςτθμα, ςτο τροωικό επίπεδο των οργανιςμϊν Α είναι 300 kg, των οποίο κεωροφμε ότι δεν υπάρχουν μετακινιςεισ των οργανιςμϊν Β είναι 30.000 kg, των οργανιςμϊν Γ πλθκυςμϊν, ηουν ςαρδζλεσ (τρζωονται με είναι 300.000 kg και των οργανιςμϊν Δ είναι 3.000 kg. ηωοπλαγκτόν), γλάροι, ωυτοπλαγκτόν, λαυράκια Α. Ροιο είδοσ οργανιςμϊν είναι (ςαρκοωάγα), ηωοπλαγκτόν. α) οι παραγωγοί, Α. Τοποκετιςτε τα παραπάνω ςτθν β) οι καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ, κατάλλθλθ ςειρά ϊςτε να ςυγκροτθκεί μια απλι γ)οι καταναλωτζσ δεφτερθσ τάξθσ τροωικι αλυςίδα. και Β. Αν θ βιομάηα του πλθκυςμοφ τθσ ςαρδζλασ είναι δ) οι καταναλωτζσ τρίτθσ τάξθσ;. 100 kg να υπολογίςετε τθ βιομάηα που ζχει ο Να δικαιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. πλθκυςμόσ των λαυρακιϊν αλλά και το Β. Αν θ ενζργεια που περιζχεται ςτο τροωικό επίπεδο ωυτοπλαγκτόν. των παραγωγϊν είναι 10 8 kj, να υπολογίςετε τθν Γ. Σε περίπτωςθ που αντί τροωικισ αλυςίδασ κα ενζργεια που χάνεται μεταξφ του δεφτερου και του μποροφςε να δθμιουργθκεί τροωικό πλζγμα, ποιοσ τρίτου τροωικοφ επιπζδου. από τουσ καταναλωτζσ μπορεί να ςυμπεριωζρεται Να αναωζρετε τουσ λόγουσ τθσ απϊλειασ αυτισ. ταυτόχρονα ωσ καταναλωτισ δφο τάξεων και ποιων; Γ. Ρϊσ θ εξάλειψθ των καταναλωτϊν βϋ τάξθσ μπορεί Άςκθςθ 2.2.88. Στο οικοςφςτθμα του ωυλλοβόλου να οδθγιςει το παραπάνω οικοςφςτθμα ςε δάςουσ, οι ωυτικοί οργανιςμοί κατά το χειμϊνα ερθμοποίθςθ; μειϊνουν τθν παραγωγι τουσ κυρίωσ λόγω τθσ Άςκθςθ 2.2.85. Σ ζνα χερςαίο οικοςφςτθμα πτϊςθσ των ωφλλων τουσ και τθσ ελάττωςθσ τθσ υπάρχουν πεταλοφδεσ, βάτραχοι, ποϊδθ ωυτά και διάρκειασ τθσ θμζρασ. ωίδια, που εντάςςονται ςε μια τροωικι αλυςίδα. Αν Α. Ροια αλλαγι κα γίνει το χειμϊνα ςτθ βιομάηα των κεωρθκεί ότι κάκε ομάδα καταναλωτϊν τρζωεται καταναλωτϊν πρϊτθσ τάξθσ και δεφτερθσ τάξθσ και αποκλειςτικά από οργανιςμοφσ τθσ αμζςωσ γιατί; προθγοφμενθσ ομάδασ και ότι θ βιομάηα των Β. Ροια εκτιμάτε ότι κα είναι θ αλλαγι ςτθ βιομάηα πεταλοφδων είναι 400 Κg: και ςτθ δραςτθριότθτα των αποικοδομθτϊν το α. Ροια είναι θ τροωικι αλυςίδα ςτο χειμϊνα και γιατί; παραπάνω οικοςφςτθμα; Γ. Τθν άνοιξθ που θ μζρα μεγαλϊνει και τα ωφλλα β. Να υπολογίςετε τθ βιομάηα κάκε ομάδασ τθσ εμωανίηονται ξανά, ποια αλλαγι κα ςυμβεί ςτθν τροωικισ αλυςίδασ. παραγωγι οργανικισ φλθσ ςτο δάςοσ και ποια ςτθ γ. Με δεδομζνο ότι θ μζςθ βιομάηα ενόσ δραςτθριότθτα των αποικοδομθτϊν και γιατί; ωιδιοφ είναι 0,5 Kg, πόςα ωίδια μπορεί να ςτθρίξει το ςυγκεκριμζνο οικοςφςτθμα; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 85

86 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 2.2.89. Σε ζνα χερςαίο οικοςφςτθμα υπάρχουν δζκα βελανιδιζσ. Σε κακεμιά από αυτζσ ηουν 2.000 κάμπιεσ και 200.000 πρωτόηωα. Α. Να ςχεδιάςετε και να εξθγιςετε τθ μορωι τθσ πυραμίδασ που απεικονίηει τισ ποςοτικζσ ςχζςεισ των παραπάνω οργανιςμϊν. Β. Διατθρϊντασ μόνο τουσ παραγωγοφσ του παραπάνω οικοςυςτιματοσ, να ςχεδιάςετε το τροωικό πλζγμα που προκφπτει με τουσ εξισ επιπλζον οργανιςμοφσ: ποντίκια, γεράκια, ωίδια, κεωρϊντασ ότι το γεράκι τρζωεται με ποντίκια και ωίδια. Άςκθςθ 2.2.90.Σε ζνα οικοςφςτθμα υπάρχουν 5 (πζντε) πεφκα, που ωιλοξενοφν ςυνολικά 10.000 (δζκα χιλιάδεσ) κάμπιεσ, ςε κάκε μία από τισ οποίεσ παραςιτοφν 500 (πεντακόςια) πρωτόηωα. Να ςχεδιάςετε τθν τροωικι πυραμίδα πλθκυςμοφ του παραπάνω οικοςυςτιματοσ. Nα εξθγιςετε τθ μορωι τθσ τροωικισ πυραμίδασ πλθκυςμοφ του παραπάνω οικοςυςτιματοσ. Άςκθςθ 2.2.91. Στθν Εικόνα παρουςιάηεται το τροωικό πλζγμα ενόσ αυτότροωου οικοςυςτιματοσ. Ροια από τισ δφο τροωικζσ αλυςίδεσ είναι περιςςότερο αποδοτικι από ενεργειακι άποψθ για τον Αετό; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. α. Να γράψετε τισ διαωορετικζσ τροωικζσ αλυςίδεσ που υπάρχουν ςτθν εικόνα. β. Σε ποιο τροωικό επίπεδο ανικουν οι οργανιςμοί: μελίγκρα, κοτςφωι, γεράκι, γραςίδι, κάμπια και βελανιδιά τθσ Εικόνασ ; γ. Θ βιομάηα των κοτςυωιϊν είναι 120 Kg και θ βιομάηα των δρυοκολαπτϊν είναι 80 Kg (Εικόνα ). Να υπολογίςετε τθ βιομάηα κάκε τροωικοφ επιπζδου και να καταςκευάςετε τθν τροωικι πυραμίδα βιομάηασ του τροωικοφ πλζγματοσ. Να αιτιολογιςτε τθν απάντθςι ςασ. δ. Εάν θ μζςθ βιομάηα ενόσ γερακιοφ είναι 1 Kg, να υπολογίςετε τον αρικμό των γερακιϊν τα οποία μποροφν να εξαςωαλίςουν τθν τροωι τουσ ςτο οικοςφςτθμα τθσ Εικόνασ. Ραρουςιάηονται δφο τροωικζσ αλυςίδεσ Α και Β. Δίνεται ότι θ ποςότθτα τθσ βιομάηασ του γραςιδιοφ και ςτισ δυο τροωικζσ αλυςίδεσ είναι ίςθ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 86

87 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.Βιογεωχημικοί κύκλοι Ειςαγωγι ςτουσ βιογεωχθμικοφσ κφκλουσ. Α. Σασ δίνεται ζνα απλό ςχεδιάγραμμα των βιογεωχθμικϊν κφκλων : Οξγαληζκνί-(1) 2.3.1.Ο κύκλοσ του άνθρακα Α. Με βάςθ το παρακάτω διάγραμμα να απαντιςετε ςτισ παρακάτω ερωτιςεισ που ακολουκοφν. (α) (β) (β) (1) (2) (3) (4) (β) (β) Αβηνηηθό πεξηβάιινλ λεξό, αηκόζθαηξα,έδαθνο Απιέο νπζίεο πνπ πεξηέρνπλ C,S,N,O,H,P Εσληαλνί νξγαληζκνί : Πνιύπινθεο νπζίεο πνπ πεξηέρνπλ C,S,N,O,H,P (γ) (γ) (γ) (γ) Οξγαληζκνί-(2) Και με βάςθ το παραπάνω διάγραμμα να απαντιςετε τισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν : 2.3.1.Ροιοι είναι οι οργανιςμοί- (1) : α. Οι παραγωγοί β. Οι αποικοδομθτζσ 2.3.2. Ροιοι είναι οι οργανιςμοί- (2) : α. Οι παραγωγοί β. Οι αποικοδομθτζσ Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςτθν ειςαγωγι : 2.3.3. Τα οικοςυςτιματα τροωοδοτοφνται διαρκϊσ με ενζργεια από τον ιλιο. 2.3.4. Θ ενζργεια και θ φλθ είναι ανακυκλϊςιμεσ. 2.3.5. Ο πλανιτθσ δζχεται ελάχιςτα ποςά φλθσ από το Διάςτθμα. 2.3.6. Οι βιογεωχθμικοί κφκλοι, πραγματοποιοφνται με τθ ςυμμετοχι βιολογικϊν, γεωλογικϊν και χθμικϊν διαδικαςιϊν. 2.3.7.Οι αποικοδομθτζσ δεν ςυμμετζχουν ςτουσ βιογεωχθμικοφσ κφκλουσ αωοφ θ νεκρι οργανικι φλθ δεν ανακυκλϊνεται. 2.3.1.1. Ροιοι από τουσ οργανιςμοφσ του ςχιματοσ είναι οι παραγωγοί : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) 2.3.1.2. Ροιοι από τουσ οργανιςμοφσ του ςχιματοσ είναι οι καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) 2.3.1.3. Ροιοι από τουσ οργανιςμοφσ του ςχιματοσ είναι οι ανϊτεροι καταναλωτζσ : α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) 2.3.1.4. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ είναι θ ωωτοςφνκεςθ : α. (α) β. (β) γ. (γ) 2.3.1.5. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ είναι θ αποικοδόμθςθ : α. (α) β. (β) γ. (γ) 2.3.1.6. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ είναι θ κυτταρικι αναπνοι : α. (α) β. (β) γ. (γ) 2.3.1.7. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ απελευκερϊνει διοξείδιο του άνκρακα και δεςμεφει οξυγόνο : α. (α) β. (β) γ. (γ) 2.3.1.8. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ δεςμεφει διοξείδιο του άνκρακα και απελευκερϊνει οξυγόνο : α. (α) β. (β) γ. (γ) 2.3.1.9. Ροιοι οργανιςμοί του ςχιματοσ επιςτρζωουν τον C τθσ νεκρισ φλθσ ςτθν ατμόςωαιρα : α. (α) β. (β) γ. (γ) δ. Αποικοδομθτζσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 87

88 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.1.10.Άςκθςθ με εικόνα που αωορά τθν παρζμβαςθ του ανκρϊπου ςτον κφκλο του άνκρακα. Α. Ροια από τισ διαδικαςίεσ τθσ εικόνασ απορροωά διοξείδιο του άνκρακα από τθν ατμόςωαιρα ; Απάντθςθ : 1. Β. Ροιεσ από τισ διαδικαςίεσ τθσ εικόνασ εκπζμπουν διοξείδιο του άνκρακα από τθν ατμόςωαιρα και δεν ςχετίηονται με ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ : Απάντθςθ : 1. 2.3 Βιογεωχθμικοί κφκλοι. οι ενζργειασ ςτα οικοςυςτιματα : 1 Ηλιακή Χημκή 2 Θερμότητα 2.3.1.11.Ροιοι οργανιςμοί μποροφν να πραγματοποιιςουν τθν μετατροπι 1 ; Α.) Οι ετερότροωοι Β.) Οι παραγωγοί Γ.) Οι καταναλωτζσ Δ.) Οι αποικοδομθτζσ 2.3.1.12.Ροιοι οργανιςμοί μποροφν να πραγματοποιιςουν τθν μετατροπι 2 ; Α.) Οι παραγωγοί Β.) Οι καταναλωτζσ Γ.) Οι αποικοδομθτζσ Δ,) Πλοι οι παραπάνω Ρορεία των απαραίτθτων ςτοιχείων για τθν επιβίωςθ των οργανιςμϊν. Απλές ενώσεις ποσ περιέτοσν τα στοιτεία C,N,O,H,S,P 1 Πολύπλοκες οσσίες 2. 3. 2 Γ. Ροιεσ από τισ διαδικαςίεσ τθσ εικόνασ που ςυμμετζχουν ςτον κφκλο του άνκρακα ςχετίηονται με τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα ; Απάντθςθ : 1. 2. Δ. Ροιεσ από τισ διαδικαςίεσ τθσ εικόνασ που ςχετίηονται με τθν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα που επιςτρζωεται ςτθν ατμόςωαιρα και ποια ελαττϊνει το διοξείδιο του άνκρακα που δεςμεφεται από το οικοςφςτθμα ; Υπάρχει ςτθν εικόνα ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα που ενιςχφει τθν απορρόωθςθ διοξειδίου του άνκρακα από τα οικοςυςτιματα ; 2.3.1.13.Ροιοι οργανιςμοί μποροφν να πραγματοποιιςουν τθν μετατροπι 1 ; Α.) Οι ετερότροωοι Β.) Οι παραγωγοί Γ.) Οι καταναλωτζσ Δ.) Οι αποικοδομθτζσ 2.3.1.14.Ροιοι οργανιςμοί μποροφν να πραγματοποιιςουν τθν μετατροπι 2 ; Α.) Οι παραγωγοί Β.) Οι καταναλωτζσ Γ.) Οι αποικοδομθτζσ Δ,) Πλοι οι παραπάνω 2.3.1.15. Ροιοσ είναι ο ρόλοσ των βιογεωχθμικϊν κφκλων ςτα οικοςυςτιματα : α. Ειςαγωγι ενζργειασ β. Ειςαγωγι φλθσ γ. Ειςαγωγι απαραίτθτων ςτοιχείων δ. Ανακφκλωςθ απαραίτθτων ςτοιχείων 2.3.1.16. Οι επαναλαμβανόμενεσ κυκλικζσ πορείεσ των χθμικϊν ςτοιχείων ςτα οικοςυςτιματα ονομάηονται: α)χθμικοί κφκλοι β) Βιοχθμικοί κφκλοι γ)γεωχθμικοί κφκλοι δ) Βιογεωχθμικοί κφκλοι. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 88

89 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.1.17. Οι επαναλαμβανόμενεσ κυκλικζσ πορείεσ των χθμικϊν ςτοιχείων ςτα οικοςυςτιματα πραγματοποιοφνται: α)με βιολογικζσ διαδικαςίεσ β)με γεωλογικζσ διαδικαςίεσ γ)με χθμικζσ διαδικαςίεσ δ)με όλα τα παραπάνω 2.3.1.18. Ροιεσ από τισ παρακάτω προτάςεισ είναι ςωςτι και ποια λανκαςμζνθ : α. Τα χθμικά ςτοιχεία που είναι απαραίτθτα για τθν ςφνκεςθ των οργανικϊν ενϊςεων που είναι απαραίτθτεσ για τθν επιβίωςθ των οργανιςμϊν πρζπει να ανακυκλϊνονται εξ αιτίασ του γεγονότοσ ότι θ φλθ που παρζχεται ςτθν βιόςωαιρα από το διάςτθμα είναι περιοριςμζνθ. β. Τα οικοςυςτιματα τροωοδοτοφνται διαρκϊσ με φλθ και ενζργεια από τον ιλιο. γ. Οι επαναλαμβανόμενεσ κυκλικζσ πορείεσ των χθμικϊν ςτοιχείων ςτα οικοςυςτιματα ονομάηονται βιογεωχθμικοί κφκλοι. 2.3.1.19. Δίνεται ςτο παρακάτω ςχιμα ο κφκλοσ του άνκρακα. 1. 1. 1. CO 2 2. 2. 2. A 4 B 4 E 4 H 3 3 K 3 3 2. Β) Αποικοδόμθςθ Γ) Κυτταρικι αναπνοι Δ) οι ενζργειασ. 2.3.1.23. Ροιοι οργανιςμοί επιςτρζωουν ςτθν ατμόςωαιρα τον άνκρακα που είναι δεςμευμζνοσ ςτθν νεκρι οργανικι φλθ : Α) Αποικοδομθτζσ. Β) Ραραγωγοί Γ) Καταναλωτζσ. 2.3.1.24. Με ποια διαδικαςία επιςτρζωεται ο άνκρακασ ςτθν ατμόςωαιρα : Α) Φωτοςφνκεςθ. Β) Αποικοδόμθςθ Γ) Κυτταρικι αναπνοι Δ) οι ενζργειασ. 2.3.1.25. Για να καλφψουν τισ ενεργειακζσ ανάγκεσ τουσ οι οργανιςμοί χρθςιμοποιοφν μια διαδικαςία που ονομάηεται: α)κυτταρικι αναπνοι β)ευτροωιςμόσ γ)αναβολιςμόσ 2.3.1.26.CO 2 παράγεται κατά τθν αναπνοι των: α)καταναλωτϊν β)ραραγωγϊν γ)αποικοδομθτϊν δ)πλων των οργανιςμϊν 2.3.1.27. Ο κφκλοσ του C μπορεί να γραωτεί ςυνοπτικά ωσ εξισ: α) Φωτοσυν Γλυκόηθ CO β) Φωτοσύνθεση γλυκόηθ CO2 γλυκόζη CO2 Α) Ροιοι οργανιςμοί αντιςτοιχοφν ςτα γράμματα γ) Α,Β,Ε,Θ και Κ; Β) Ροια διαδικαςία αντιςτοιχεί ςτα βζλθ-1, βζλθ-2, αναπνοή Φωτοσύνθεση CO2 γλυκόζη CO2 βζλθ-3 και βζλθ-4 ; δ) 2.3.1.20. Θ ειςαγωγι άνκρακα ςτα οικοςυςτιματα γίνεται υπό τθν μορωι : αναπνοή Φωτοσύνθεση Γλυκόζη CO α. Διοξειδίου του άνκρακα 2 O2 β. Γλυκόηθσ γ. Μονοξειδίου του άνκρακα 2.3.1.28. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ δ.υδατανκράκων. ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) : 2.3.1.21. Θ κυτταρικι αναπνοι είναι θ διαδικαςία α. Θ πορεία του C ςτα οικοςυςτιματα ακολουκεί τθν μετατροπισ : ροι ενζργειασ ς αυτά. α. Γλυκόηθσ ςε διοξείδιο του άνκρακα. β. Θ κυτταρικι αναπνοι είναι μια διαδικαςία που β. διοξειδίου του άνκρακα ςε γλυκόηθ πραγματοποιείται ςε όλα τα είδθ των οργανιςμϊν. γ. Οργανικισ φλθσ ςε χθμικι ενζργεια 2.3.1.29. Θ καφςθ των ορυκτϊν δ. Θλιακισ ενζργειασ ςε οργανικι φλθ. καυςίμων ποια από τισ διαδικαςίεσ του 2.3.1.22. Με ποια διαδικαςία ειςάγεται ο άνκρακασ κφκλου του άνκρακα ενιςχφει ; ςτο οικοςφςτθμα: Α) Φωτοςφνκεςθ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 89 2 αναπνοή αναπνοή

90 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Θ καταςτροωι των εκτάςεων που καταλαμβάνουν οι παραγωγοί ποια από τισ διαδικαςίεσ του κφκλου του άνκρακα επθρεάηει ; 2.3.1.30. Τι προκαλεί θ παρζμβαςθ του ανκρϊπου ςτον κφκλο του άνκρακα : Α) Αφξθςθ του ποςοςτοφ του διοξειδίου του άνκρακα που επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα. Β) Μείωςθ του ποςοςτοφ του διοξειδίου του άνκρακα που δεςμεφεται από τα οικοςυςτιματα. Γ) Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου. Δ) Πλα τα παραπάνω. 2.3.1.31. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τθν ποςότθτα διοξειδίου του άνκρακα που προςλαμβάνεται από τα ωυτά, και τθν ποςότθτα διοξειδίου του άνκρακα που επιςτρζωεται ςτθν ατμόςωαιρα ςτισ τελευταίεσ δεκαετίεσ C CO2 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 Ροια καμπφλθ απεικονίηει τθν ποςότθτα που προςλαμβάνεται από τα ωυτά και ποια καμπφλθ απεικονίηει τθν ποςότθτα που επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα; Αιτιολογιςτε. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 2.3.1.32. Ρϊσ παρεμβαίνει ο άνκρωποσ ςτο βιογεωχθμικό κφκλο του άνκρακα; 2.3.1.33. Ο άνκρακασ ειςζρχεται ςτο οικοςφςτθμα με τθ μορωι α. διοξειδίου του άνκρακα. β. μονοξειδίου του άνκρακα. γ. γλυκόηθσ. δ. πρωτεϊνϊν 2.3.1.34. Ο άνκρακασ είναι το χθμικό ςτοιχείο με βάςθ το οποίο δομοφνται όλεσ οι οργανικζσ ενϊςεισ και ςυνεπϊσ όλα τα βιολογικά μακρομόρια. Στο παρακάτω διάγραμμα ωαίνεται θ πορεία του άνκρακα ςε ζνα οικοςφςτθμα ςτο οποίο ηουν οι εξισ οργανιςμοί: ωίδια, ποϊδθ ωυτά, ποντίκια, μφκθτεσ και βακτιρια. Να γράψετε τα ονόματα των οργανιςμϊν που αντιςτοιχοφν ςτισ κζςεισ 1, 2, 3, 4 και τθ κζςθ τουσ ςτθν τροωικι αλυςίδα που ςχθματίηεται, κακϊσ και τα ονόματα των διαδικαςιϊν α, β και τθν ονομαςία τθσ χθμικισ ζνωςθσ ςτισ κζςεισ Γ. Με ποιεσ ενζργειεσ ο άνκρωποσ παρεμβαίνει ςτον κφκλο του άνκρακα; 2.3.1.35. Να εξθγιςετε ποιεσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ ςυμβάλλουν ςτθ βακμιαία αφξθςθ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα. 2.3.1.36.Να επιλζξετε τθ ςωςτι λζξθ τθσ παρζνκεςθσ. Ο άνκρακασ ειςζρχεται ςτο οικοςφςτθμα με τθ μορωι (διοξειδίου / μονοξειδίου) του άνκρακα. Αυτό παραλαμβάνεται από τουσ (καταναλωτζσ /παραγωγοφσ), προκειμζνου να μετατραπεί με τθ διαδικαςία τθσ (ωωτοςφνκεςθσ / αναπνοισ), ςε (γλυκόηθ / πρωτεΐνεσ). 2.3.1.37. Οι επαναλαμβανόμενεσ κυκλικζσ πορείεσ των χθμικϊν ςτοιχείων ςτα οικοςυςτιματα χαρακτθρίηονται ωσ. 2.3.1.38. Το διάγραμμα που ακολουκεί παρουςιάηει ζνα τμιμα του κφκλου του άνκρακα. Να αναωζρετε ονομαςτικά τισ διαδικαςίεσ που αντιςτοιχοφν ςτα γράμματα Α, Β, Γ. 2.3.1.39.Το διοξείδιο του άνκρακα επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα από..: α. τουσ παραγωγοφσ. β. τουσ καταναλωτζσ. γ. τουσ αποικοδομθτζσ. δ. όλουσ τουσ παραπάνω οργανιςμοφσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 90

91 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.1.40. Ο άνκρακασ είναι το χθμικό ςτοιχείο με βάςθ το οποίο δομοφνται όλα τα βιολογικά μακρομόρια. Ειςζρχεται ςτα οικοςυςτιματα με τθ μορωι του διοξειδίου του άνκρακα που βρίςκεται ςτθν ατμόςωαιρα. Α. Να περιγράψετε τισ διαδικαςίεσ με τισ οποίεσ γίνεται θ ανταλλαγι του διοξειδίου του άνκρακα μεταξφ τθσ ατμόςωαιρασ και των βιοτικϊν παραγόντων των οικοςυςτθμάτων. Β. Ροφ οωείλεται θ τάςθ για βακμιαία αφξθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα; Γ. Ροιο είναι το αποτζλεςμα από τθ βακμιαία αφξθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα και ποιεσ είναι οι πικανζσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ του; 2.3.1.41.Ζνα άτομο άνκρακα βρίςκεται ςε οργανικι ζνωςθ ενόσ κορυωαίου καταναλωτι ενόσ οικοςυςτιματοσ. Ρεριγράψτε τισ πορείεσ που αυτό μπορεί να ακολουκιςει προκειμζνου να αποτελζςει και πάλι μζροσ μιασ οργανικισ ζνωςθσ ενόσ παραγωγοφ του ίδιου οικοςυςτιματοσ. 2.3.1.42. Με βάςθ το παρακάτω ςχεδιάγραμμα του κφκλου του άνκρακα να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν. Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα ηεο αηκόζθαηξαο Φσηνζύλζεζε Παξαγσγνί : Πνιύπινθεο νπζίεο ηνπ άλζξαθα Κπηηαξηθή αλαπλνή Καηαλάισζε Απνηθνδόκεζε Καηαλαισηέο: Πνιύπινθεο νπζίεο ηνπ άλζξαθα Απνηθνδνκεηέο : Πνιύπινθεο νπζίεο ηνπ άλζξαθα ηεο λεθξήο νξγαληθήο ύιεο Κπηηαξηθή αλαπλνή Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ ςτον κφκλο του άνκρακα. 1.Θ ωωτοςφνκεςθ πραγματοποιείται.: α. αποκλειςτικά ςτουσ παραγωγοφσ β. αποκλειςτικά ςτουσ καταναλωτζσ γ. ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ δ. ςτουσ αποικοδομθτζσ και ςτουσ παραγωγοφσ 2. Θ διαδικαςία με τθν οποία το διοξείδιο του άνκρακα τθσ ατμόςωαιρασ γίνεται διακζςιμο ςτο οικοςφςτθμα είναι : α. Θ κυτταρικι αναπνοι. β. Θ ωωτοςφνκεςθ. γ. Θ κατανάλωςθ. δ. Θ αποικοδόμθςθ. 3. Θ διαδικαςία με τθν οποία οι πολφπλοκεσ ουςίεσ που περιζχουν άνκρακα γίνονται διακζςιμεσ ςτουσ καταναλωτζσ είναι : α. Θ κυτταρικι αναπνοι. β. Θ ωωτοςφνκεςθ. γ. Θ κατανάλωςθ. δ. Θ αποικοδόμθςθ. 4.Θ διαδικαςία με τθν οποία οι ενϊςεισ του άνκρακα τθσ νεκρισ φλθσ γίνονται διακζςιμεσ ςτουσ αποικοδομθτζσ είναι : α. Θ κυτταρικι αναπνοι. β. Θ ωωτοςφνκεςθ. γ. Θ κατανάλωςθ. δ. Θ αποικοδόμθςθ. 5.Θ κυτταρικι αναπνοι πραγματοποιείται.: α. αποκλειςτικά ςτουσ παραγωγοφσ β. αποκλειςτικά ςτουσ καταναλωτζσ γ. αποκλειςτικά ςτουσ αποικοδομθτζσ δ. ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ 6. Θ διαδικαςία με τθν οποία ο άνκρακασ που είναι δεςμευμζνοσ ςτισ πολφπλοκεσ ουςίεσ των οργανιςμϊν επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα είναι α. Θ κυτταρικι αναπνοι. β. Θ ωωτοςφνκεςθ. γ. Θ κατανάλωςθ. δ. Θ αποικοδόμθςθ. 7. Θ καφςθ των ορυκτϊν καυςίμων. : α. αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα που επιςτρζωει από το οικοςφςτθμα ςτθν ατμόςωαιρα. β. αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα που δεςμεφει το οικοςφςτθμα από τθν ατμόςωαιρα. γ. μειϊνει το διοξείδιο του άνκρακα που επιςτρζωει από το οικοςφςτθμα ςτθν ατμόςωαιρα. δ. μειϊνει το διοξείδιο του άνκρακα που δεςμεφει το οικοςφςτθμα από τθν ατμόςωαιρα. 8. Θ αποψίλωςθ δαςικϊν εκτάςεων : α. αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα που επιςτρζωει από το οικοςφςτθμα ςτθν ατμόςωαιρα. β. αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα που δεςμεφει το οικοςφςτθμα από τθν ατμόςωαιρα. γ. μειϊνει το διοξείδιο του άνκρακα που επιςτρζωει από το οικοςφςτθμα ςτθν ατμόςωαιρα. δ. μειϊνει το διοξείδιο του άνκρακα που δεςμεφει το οικοςφςτθμα από τθν ατμόςωαιρα. 9. Συνολικά θ παρζμβαςθ του ανκρϊπου ζχει ωσ αποτζλεςμα το διοξείδιο του άνκρακα τθσ ατμόςωαιρασ.: α. Να αυξάνεται β. Να μειϊνεται ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 91

92 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.1.43. Δίνονται τα παρακάτω διαγράμματα που ςχετίηονται με το ωαινόμενο του κερμοκθπίου. Διάγραμμα-1. 2.3.1.44. πγθέληξωζε CO 2 Κακπύιε-Β Κακπύιε-Α ρξόλνο Α. Να αναωζρετε ποια καμπφλθ δείχνει τθν μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ διοξειδίου του άνκρακα που επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα και ποια καμπφλθ δείχνει το ποςοςτό διοξειδίου του άνκρακα που απορροωάται από τα ωυτά. Απάντθςθ : Θ καμπφλθ-β δείχνει τθν μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ διοξειδίου του άνκρακα που επιςτρζφει ςτθν ατμόςφαιρα και θ καμπφλθ-α δείχνει τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ του διοξειδίου του άνκρακα που απορροφάται από τα φυτά. Β. Να αναωζρετε πριν τθν παρζμβαςθ του ανκρϊπου ςτον κφκλο του άνκρακα, με ποια διαδικαςία επζςτρεωε το διοξείδιο του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα και με ποια το διοξείδιο του άνκρακα τθσ ατμόςωαιρασ απορροωάται από τουσ παραγωγοφσ. Απάντθςθ : Με τθ διαδικαςία τθσ κυτταρικισ αναπνοισ το διοξείδιο του άνκρακα επιςτρζφει ςτθν ατμόςφαιρα, ενϊ με τθ διαδικαςία τθσ φωτοςφνκεςθσ το διοξείδιο του άνκρακα απορροφάται από τα φυτά. Γ. Να αναωζρετε τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ, οι οποίεσ είναι υπεφκυνεσ για τθ μορωι των καμπυλϊν. Απάντθςθ : Με τθν καφςθ των ορυκτϊν καυςίμων, ο άνκρωποσ αφξθςε το ποςό του άνκρακα που επιςτρζφεται ςτθν ατμόςφαιρα. Με τθν υλοτόμθςθ των δαςϊν αλλά και γενικά με τθν καταςτροφι των παραγωγϊν, ο άνκρωποσ ελάττωςε το ποςό του διοξειδίου του άνκρακα που απορροφάται από τθν ατμόςφαιρα. Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει τθν διακφμανςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα ανά ζτοσ. Α. Ρου οωείλεται ςτθ διάρκεια ενόσ ζτουσ θ διακφμανςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του διοξειδίου τθσ ατμόςωαιρασ ; Απάντθςθ : Θ αυξθμζνθ ςυγκζντρωςθ διοξειδίου του άνκρακα τθσ ατμόςφαιρασ κατά τθ διάρκεια του χειμϊνα οφείλεται ςτθ μειωμζνθ φωτοςφνκεςθ που ζχει ωσ αποτζλεςμα να μειϊνεται το διοξείδιο του άνκρακα που προςλαμβάνουν τα φυτά. Αντίκετα θ μειωμζνθ ςυγκζντρωςθ διοξειδίου του άνκρακα τθσ ατμόςφαιρασ κατά τθ διάρκεια του καλοκαιριοφ οφείλεται ςτθν αυξθμζνθ φωτοςφν-κεςθ που ζχει ωσ αποτζλεςμα να αυξάνεται το διοξείδιο του άνκρακα που προςλαμβάνουν τα φυτά. Β. Ρου οωείλεται θ αφξθςθ διοξειδίου του άνκρακα τθσ ατμόςωαιρασ κακϊσ προχωράμε από ζνα ζτοσ, ςτο αμζςωσ επόμενο και ποιο το ποςοςτό τθσ ετιςιασ αφξθςθσ; Απάντθςθ :Θ ετιςια αφξθςθ διοξειδίου του άνκρακα οφείλεται ςτθν καφςθ των ορυκτϊν καυςίμων, θ οποία αυξάνει το ποςό διοξειδίου του άνκρακα που επιςτρζφει ςτθν ατμόςφαιρα και ςτθν καταςτροφι των φωτοςυνκετικϊν οργανιςμϊν που μειϊνει το ποςό διοξειδίου του άνκρακα που απορροφάται από τθν ατμόςφαιρα. Το ποςοςτό τθσ ετιςιασ αφξθςθσ είναι περίπου 0,3 % ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 92

93 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.2.Ο κύκλοσ του αζώτου Ερωτιςεισ που αφοροφν το τμιμα του κφκλου του αηϊτου που αφορά το ατμοςφαιρικό άηωτο, τθ μετατροπι του ςε νιτρικά ιόντα και τθν επιςτροφι του ςτθν ατμόςφαιρα. 2.3.2.1.Σασ δίνεται το παρακάτω διάγραμμα. Άδσην Αηκόζθαηξαο Αηκνζθαηξηθή Αδσηνδέζκεπζε ( κέζσ ει. εθθελώζεσλ) Άδσην ηεο αηκόζθαηξαο Βηνινγηθή αδσηνδέζκεπζε από ηα αδσηνδεζκεπηηθά βαθηήξηα Νηηξηθά ηόληα εδάθνπο Απνληηξνπνηεηηθά βαθηήξηα δηαδηθαζία-1 +ει. εθθελώζεηο Ακκσλία δηαδηθαζία-2 κέζσ δσληαλώλ νξγαληζκώλ δηαδηθαζία-3 δηαδηθαζία-4 Νηηξηθά ηόληα Α. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ είναι θ βιολογικι αηωτοδζςμευςθ ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Β. Ροια από τισ διαδικαςίεσ του ςχιματοσ είναι θ ατμοςωαιρικι αηωτοδζςμευςθ ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Γ. Ροια διαδικαςία πραγματοποιείται με τθ βοικεια των νιτροποιθτικϊν βακτθρίων ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Δ. Ροια διαδικαςία πραγματοποιείται από τα αηωτοδεςμευτικά βακτιρια ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Ε. Ροια διαδικαςία πραγματοποιείται με τθ βοικεια των απονιτροποιθτικϊν βακτθρίων ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) ΣΤ. Σε ποια διαδικαςία ςυμβάλουν τα ψυχανκι ωυτά ; α. (1) β. (2) γ. (3) δ. (4) Ακκσλία Νηηξνπνηεηηθά βαθηήξηα Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν : 1. Θ αωορά τθν μετατροπι του αηϊτου τθσ ατμόςωαιρασ ςε νιτρικά ιόντα του εδάωουσ μζςω βακτθρίων που ονομάηονται. 2.Θ ατμοςωαιρικι αηωτοδζςμευςθ είναι θ μετατροπι του τθσ ατμόςωαιρασ ςε ιόντα του εδάωουσ ι ςε, χωρίσ τθ μεςολάβθςθ ηωντανϊν οργανιςμϊν. 3.Τα βακτιρια μετατρζπουν τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα. 4. Τα απονιτροποιθτικά βακτιρια μετατρζπουν τα ιόντα του ςε τθσ ατμόςωαιρασ. 5. Θ είναι θ εναλλαγι ςιτθρϊν και ψυχανκϊν που περιζχουν αηωτοδεςμευτικά βακτιρια ςτισ ρίηεσ τουσ. 6. Θ ρίψθ βιομθχανικϊν λιπαςμάτων δθμιουργεί το ωαινόμενο του. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 93

94 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.2.2Ερωτιςεισ ςτο τμιμα του κφκλου του αηϊτου,που ςχετίηεται με τθν μετατροπι των νιτρικϊν ιόντων ςε αηωτοφχα βιομόρια ( νουκλεϊκά οξζα, πρωτεΐνεσ,κ.α.) και τθ μετατροπι των βιομορίων ξανά ςε αξιοποιιςιμεσ μορωζσ αηϊτου για τα ωυτά. Νηηξηθά ηόληα εδάθνπο Νηηξνπνηεηηθά βαθηήξηα ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ: 2.3.2.4. Ροια από τισ παρακάτω κατθγορία οργανικϊν ενϊςεων περιζχουν άηωτο: Α) Υδατάνκρακεσ Β) Ρρωτεΐνεσ Καηαλαισηέο :Πξσηεΐλεο θαη Γ) Νουκλεϊκά οξζα λνπθιεηθά νμέα πνπ πεξηέρνπλ άδσην Δ) Β και Γ 2.3.2.5. Ροια διαδικαςία μετατρζπει το άηωτο ςε αξιοποιιςιμεσ μορωζσ για τουσ οργανιςμοφσ : Α) Νιτροποίθςθ Β) Αποικοδόμθςθ Απνηθνδνκεηέο : Γ) Αηωτοδζςμευςθ Νεθξή ύιε, παξαπξνηόληα ηνπ κεηαβνιηζκνύ (νπξία Δ) Απονιτροποίθςθ θαη νπξηθό νμύ) πνπ πεξηέρνπλ άδσην 2.3.2.6. Θ ατμοςωαιρικι αηωτοδζςμευςθ αποτελεί : Α) 90% τθσ ςυνολικισ Β) 10% τθσ ςυνολικισ Γ) 90% τθσ βιολογικισ Δ) 10% τθσ βιολογικισ 2.3.2.7. Θ διαδικαςία τθσ βιολογικισ αηωτοδζςμευςθσ πραγματοποιείται μζςω: Α) Αηωτοδευςμευτικϊν βακτθρίων Β) Νιτροποιθτικϊν βακτθρίων Γ) Αποικοδομθτϊν Δ) Απονιτροποιθτικϊν βακτθρίων 2.3.2.8. Τα όςπρια είναι πλοφςια ςε : Α) Λιπαρζσ ουςίεσ Β) Νουκλεϊκά οξζα Γ) Ρολυςακχαρίτεσ Δ) Ρρωτεΐνεσ 2.3.2.9.Ροιο ποςοςτό των βιομθχανικϊν αηωτοφχων λιπαςμάτων καταλιγει ςτουσ υδάτινουσ αποδζκτεσ : Α) 1/3 Β) 2/3 Γ) 9/10 Δ) 1/10 2.3.2.10. Τι προκαλεί θ χριςθ βιομθχανικϊν λιπαςμάτων : Α) Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου Β) Το ωαινόμενο τθσ όξινθσ βροχισ Γ) Το ωαινόμενο τθσ οικολογικισ διαδοχισ Δ) Το ωαινόμενο του ευτροωιςμοφ 2.3.2.11. Το άηωτο αποτελεί : Α) 75% κ.ο των αερίων τθσ ατμόςωαιρασ Β) 70% κ.ο των αερίων τθσ ατμόςωαιρασ Γ) 78% κ.ο των αερίων τθσ ατμόςωαιρασ Δ) 72% κ.ο των αερίων τθσ ατμόςωαιρασ 2.3.2.12. Το ουρικό οξφ μετατρζπεται ςε : Α) Αμμωνία Β) Νιτρικά ιόντα Γ) Ουρία Δ) Ατμοςωαιρικό άηωτο 2.3.2.13. Θ ουρία μετατρζπεται ςε αμμωνία από τουσ Α) Ρροκαρυωτικοφσ οργανιςμοφσ Β) Ρρωτογενείσ καταναλωτζσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 94 Φπηά: Πξσηεΐλεο θαη λνπθιετθά νμέα πνπ πεξηέρνπλ άδσην Ακκσλία Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ : 1. Τα νιτρικά ιόντα του εδάωουσ μετατρζπονται ςε πρωτεΐνεσ και νουκλεϊκά οξζα από τα ωυτά. 2. Οι αποικοδομθτζσ μετατρζπουν τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα. 3. Οι καταναλωτζσ μποροφν να μετατρζψουν τα νιτρικά ιόντα ςε πρωτεΐνεσ. 4. Οι καταναλωτζσ προςλαμβάνουν τισ πρωτεΐνεσ και τα νουκλεϊκά οξζα από τισ τροωζσ τουσ ( που ζχουν παραχκεί από τα ωυτά ) 5. Οι αποικοδομθτζσ μετατρζπουν τισ αηωτοφχεσ ουςίεσ τθσ νεκρισ φλθσ ςε αμμωνία και ςτθ ςυνζχεια τα νιτροποιθτικά βακτιρια τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα. 6. Θ χριςθ πεςμζνων ωφλλων και περιττωμάτων περιςτεριϊν ι Γκουανό αυξάνουν τα νιτρικά ιόντα του εδάωουσ. 2.3.2.3. Να αναωζρετε τισ διαδικαςίεσ ( νιτροποίθςθ, αηωτοδζςμευςθ, αποικοδόμθςθ) ςτισ οποίεσ παρεμβαίνει ο άνκρωποσ για να εμπλουτίςει το ζδαωοσ με άηωτο. Α. Θ χριςθ των πεςμζνων ωφλλων ωσ οργανικό λίπαςμα παρεμβαίνει ςτθ διαδικαςία τθσ. Β. Θ χριςθ κουτςουλιϊν περιςτεριϊν και περιττωμάτων Γκουανό παρεμβαίνει ςτθ διαδικαςία τθσ. Γ. Θ αμειψιςπορά παρεμβαίνει ςτθ διαδικαςία τθσ. Δ. Θ χριςθ βιομθχανικϊν λιπαςμάτων παρεμβαίνει ςτθ διαδικαςία τθσ. Να αναωζρετε ποια από τισ παρεμβάςεισ Α, Β, Γ, Δ είναι υπεφκυνθ για το ωαινόμενο του ευτροωιςμοφ και ποια ο πιο οικολογικόσ τρόποσ εμπλουτιςμοφ του εδάωουσ με άηωτο.

95 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Γ) Ραραγωγοφσ Ι) Το άηωτο είναι ςθμαντικό ςυςτατικό τθσ γλυκόηθσ. Δ) κεραυνοφσ 2.3.2.20. Με ποιον τρόπο ο άνκρωποσ παρεμβαίνει 2.3.2.14. Μετατρζπουν το άηωτο τθσ ατμόςωαιρασ ςε ςτον κφκλο του αηϊτου; νιτρικά ιόντα : α.) Ροιοι είναι θ πιο οικολογικοί τρόποι ; Α.) Αποικοδομθτζσ. β.) Ροιο οικολογικό πρόβλθμα προκφπτει με τθν Β.) Αηωτοδευςμευτικά βακτιρια. χριςθ βιομθχανικϊν λιπαςμάτων ; Γ) Νιτροποιθτικά βακτιρια. 2.3.2.21. Δ) Απονιτροποιθτικά βακτιρια. 2.3.2.15. Μετατρζπουν τθν ουρία ςε αμμωνία : Α.) Αποικοδομθτζσ. Β.) Αηωτοδευςμευτικά βακτιρια. Γ) Νιτροποιθτικά βακτιρια. Δ) Απονιτροποιθτικά βακτιρια. 2.3.2.16.Μετατρζπουν τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα: Α.) Αποικοδομθτζσ. Β.) Αηωτοδευςμευτικά βακτιρια. Γ) Νιτροποιθτικά βακτιρια. Δ) Απονιτροποιθτικά βακτιρια. Α) Ροιοι οργανιςμοί αντιςτοιχοφν ςτουσ αρικμοφσ 2.3.2.17.Μετατρζπουν τα νιτρικά ιόντα ςε 1,2,3,4,5 ατμοςωαιρικό άηωτο : Β) Ροιεσ διαδικαςίεσ αντιςτοιχοφν ςτα γράμματα α Α.) Αποικοδομθτζσ. και β Β.) Αηωτοδευςμευτικά βακτιρια. Γ) Σε ποια διαδικαςία παρεμβαίνει ο άνκρωποσ με Γ) Νιτροποιθτικά βακτιρια. τθν αμειψιςπορά,ςε ποια Δ) Απονιτροποιθτικά βακτιρια. με τθν χριςθ περιττωμάτων ηϊων 2.3.2.18.Ο ευτροωιςμόσ οωείλεται: ςε ποια με τθν χριςθ οργανικϊν λιπαςμάτων ( Ρχ Α) Στα βιομθχανικά απόβλθτα. ωφλλα) και ςε ποια με τθν χριςθ βιομθχανικϊν Β) Στα ραδιενεργά απόβλθτα λιπαςμάτων; Γ) Στο DDT Δ) Στα ωωςωορικά και νιτρικά ιόντα των αςτικϊν ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ λυμάτων και βιομθχανικϊν λιπαςμάτων. 2.3.2.22.Κατά τθν απονιτροποίθςθ: 2.3.2.19. Να χαρακτθριςτοφν οι παρακάτω ωράςεισ α. το μοριακό άηωτο μετατρζπεται ςε ωσ ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ : νιτρικά ιόντα Α) Θ ουρία και το ουρικό οξφ αποτελοφν προϊόντα β. θ αμμωνία μετατρζπεται ςε νιτρικά ιόντα του μεταβολιςμοφ των ηϊων. γ. οι πρωτεΐνεσ διαςπϊνται ςε αμμωνία Β) Θ αμειψιςπορά επιτυγχάνεται με τθν εναλλαγι δ. τα νιτρικά ιόντα μετατρζπονται ςε μοριακό άηωτο. ςιτθρϊν και ψυχανκϊν 2.3.2.23. Δύο οικολογικοί τρόποι εμπλουτιςμοφ του Γ) Το ατμοςωαιρικό άηωτο χρθςιμοποιείται ωσ πρϊτθ εδάωουσ με άηωτο είναι θ χριςθ των περιττωμάτων φλθ για τθν παραγωγι αηωτοφχων λιπαςμάτων των ηϊων (κοπριά) και θ αμειψιςπορά. Δ) Τα αηωτοδευςμευτικά βακτιρια ηουν ςυμβιωτικά Να περιγράψετε τισ διεργαςίεσ με τισ οποίεσ οι δφο ςτισ ρίηεσ των ωυτϊν του ωρυγανικοφ αυτοί τρόποι ςυμβάλλουν ςτον εμπλουτιςμό του οικοςυςτιματοσ εδάωουσ ςε νιτρικά ιόντα. Ε) Οι 2 πιο οικολογικοί τρόποι εμπλουτιςμοφ του 2.3.2.24. Αηωτοδζςμευςθ ονομάηεται θ εδάωουσ είναι θ αγρανάπαυςθ και θ αμειψιςπορά διαδικαςία μετατροπισ του ατμοςωαιρικοφ αηϊτου ΣΤ) Κατά τθν ατμοςωαιρικι αηωτοδζςμευςθ θ ςε μορωζσ αξιοποιιςιμεσ από τουσ μετατροπι του αηϊτου ςε νιτρικά ιόντα και αμμωνία α. αποικοδομθτζσ. δεν απαιτεί προςωορά ενζργειασ. β. παραγωγοφσ. Η) Το ωαινόμενο του ευτροωιςμοφ οωείλεται μόνο γ. καταναλωτζσ πρϊτθσ τάξθσ. ςτθν απόρριψθ των αηωτοφχων λιπαςμάτων ςτουσ δ. καταναλωτζσ δεφτερθσ τάξθσ. υδάτινουσ αποδζκτεσ. 2.3.2.25. Ροιοσ είναι ο ρόλοσ των αποικοδομθτϊν Θ) Θ ωαςολιά ανικει ςτα ψυχανκι ςτον κφκλο του αηϊτου; Θ) Θ απαραίτθτθ ενζργεια για τθν μετατροπι του 2.3.2.26. Να εξθγιςετε πϊσ θ αμειψιςπορά αποτελεί αηϊτου ςε νιτρικά κατά τθν ατμοςωαιρικι οικολογικό τρόπο εμπλουτιςμοφ του εδάωουσ με αηωτοδζςμευςθ προςωζρεται από τισ θλεκτρικζσ άηωτο. εκκενϊςεισ τθσ ατμόςωαιρασ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 95

96 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.2.27. Ζςτω ζνα άτομο αηϊτου (Ν), το οποίο δ. μικρά ωυτά που δεςμεφουν το άηωτο τθσ μπορεί να εντοπιςτεί οπουδιποτε βρεκεί (επειδι π.χ ατμόςωαιρασ. είναι ραδιενεργό). Αυτό το άτομο αηϊτου εντοπίηεται 2.3.2.37. Θ εναλλαγι ςτθν καλλιζργεια ςιτθρϊν και ςε κάποιο νιτρικό ιόν (ΝΟ 3- ) που βρίςκεται ςτο ψυχανκϊν εμπλουτίηει το ζδαωοσ με άηωτο και ζδαωοσ. Να περιγράψετε τισ πικανζσ πορείεσ του ονομάηεται ατόμου αυτοφ από τθ ςτιγμι που προςλαμβάνεται 2.3.2.38.Να χαρακτθρίςετε τθν παρακάτω πρόταςθ από ζνα ωυτό ζωσ ότου ξαναβρεκεί ςτο ζδαωοσ, πάλι ωσ ςωςτι ι λανκαςμζνθ ωσ νιτρικό ιόν (ΝΟ 3- ) Οι δφο πιο οικολογικοί τρόποι εμπλουτιςμοφ του 2.3.2.28. Τα νιτροποιθτικά βακτιρια εδάωουσ ςε άηωτο είναι θ αγρανάπαυςθ και ο μετατρζπουν ευτροωιςμόσ α. τα νιτρικά ιόντα ςε μοριακό άηωτο 2.3.2.39. Τα νιτροποιθτικά βακτιρια β. τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα μετατρζπουν γ. το ατμοςωαιρικό άηωτο ςε νιτρικά ιόντα α. τα νιτρικά ιόντα ςε μοριακό άηωτο δ. τισ αηωτοφχεσ οργανικζσ ενϊςεισ ςε αμμωνία. β. τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα 2.3.2.29. Στθ βιόςωαιρα οι οργανιςμοί δεςμεφουν γ. το ατμοςωαιρικό άηωτο ςε νιτρικά ιόντα άνκρακα από τθν ατμόςωαιρα με τθ διαδικαςία τθσ δ. τισ αηωτοφχεσ οργανικζσ ενϊςεισ ςε αμμωνία...., ενϊ το άηωτο με τθ διαδικαςία τθσ 2.3.2.40. Τα νιτροποιθτικά βακτιρια μετατρζπουν..... α. το άηωτο τθσ ατμόςωαιρασ ςε αμμωνία 2.3.2.30. Να μεταφζρετε ςτο τετράδιό β. τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα ςασ το παρακάτω κείμενο, αφοφ γ. τα νιτρικά ιόντα ςε αμμωνία ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τισ κατάλλθλεσ δ. τθν αμμωνία ςε άηωτο. λζξεισ. 2.3.2.41. Να εξθγιςετε πϊσ θ χριςθ κοπριάσ ςτα Θ ιδιότθτα των ψυχανκϊν να ωζρουν ςτισ ρίηεσ τουσ αγροτικά οικοςυςτιματα εμπλουτίηει το ζδαωοσ με αηωτοδεςμευτικά βακτιρια οδιγθςε τουσ νιτρικά ιόντα. καλλιεργθτζσ ςτθν παραδοςιακι γεωργικι πρακτικι 2.3.2.42. Τα ωυτά προςλαμβάνουν το άηωτο από το τθσ. Θ εναλλαγι ςτθν καλλιζργεια ζδαωοσ με τθ και ψυχανκϊν οδθγεί ςτον μορωι εμπλουτιςμό του εδάωουσ με. Άλλοσ α. μοριακοφ αηϊτου. οικολογικόσ τρόποσ εμπλουτιςμοφ του εδάωουσ ςε β. ουρίασ. ανόργανα κρεπτικά ςυςτατικά είναι θ γ. αμμωνίασ.. δ. νιτρικϊν ιόντων. 2.3.2.31. Θ εναλλαγι ςτθν καλλιζργεια ςιτθρϊν και 2.3.2.43. Θ εναλλαγι ςτθν καλλιζργεια ψυχανκϊν εμπλουτίηει το ζδαωοσ με άηωτο και ςιτθρϊν και ψυχανκϊν χαρακτθρίηεται ονομάηεται.... ωσ 2.3.2.32.Να χαρακτθρίςετε τθν πρόταςθ που α. ευτροωιςμόσ. ακολουκεί ωσ ςωςτι ι λανκαςμζνθ: β. αμειψιςπορά. Το ωαινόμενο του ευτροωιςμοφ λόγω υπερβολικισ γ. βιοςυςςϊρευςθ. χριςθσ λιπαςμάτων παρατθρείται ςε γεωργικά δ. αγρανάπαυςθ. εδάωθ. 2.3.2.44. Στον κφκλο του αηϊτου ςυμμετζχουν τα 2.3.2.33. Θ αμμωνία που ςυγκεντρϊνεται ςτο ζδαωοσ νιτροποιθτικά και απονιτροποιθτικά βακτιρια. Ροιοσ μετατρζπεται ςε νιτρικά ιόντα με τθ δράςθ των είναι ο ρόλοσ τουσ;... βακτθρίων. 2.3.2.45. Τα νιτροποιθτικά βακτιρια 2.3.2.34. Τι ονομάηουμε βιολογικι αηωτοδζςμευςθ μετατρζπουν και πϊσ αυτι μπορεί πρακτικά να χρθςιμοποιθκεί α. τα νιτρικά ιόντα ςε μοριακό άηωτο. προσ όωελοσ των καλλιεργειϊν; β. το μοριακό άηωτο ςε νιτρικά ιόντα. 2.3.2.35. Τα ωυτά προςλαμβάνουν το άηωτο από το γ. τθν αμμωνία ςε νιτρικά ιόντα. ζδαωοσ με τθ μορωι δ. το μοριακό άηωτο ςε αμμωνία. α. αμμωνίασ. β. ουρικοφ οξζοσ. 2.3.2.46. Γιατί τα όςπρια (ωακζσ, ωαςόλια, κ.λπ.) γ. νιτρικϊν ιόντων. δ. μοριακοφ αηϊτου. είναι πλοφςια ςε πρωτεΐνεσ; 2.3.2.36. Θ βιολογικι αηωτοδζςμευςθ πραγματοποιείται από α. ελεφκερουσ ι ςυμβιωτικοφσ μικροοργανιςμοφσ. β. μθρυκαςτικά που ηουν ς ζναν αγρό. γ. απονιτροποιθτικά βακτιρια. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 96

97 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.3.3.Ο κύκλοσ του νερού 2.3.3.1. Ο υδρολογικόσ κφκλοσ Νεξό ηεο αηκόζθαηξαο Καηαθξεκλίζεηο Θάιαζζα Χθεαλόο Δμάηκηζε Καηαθξεκλίζεηο Δπηθαλεηαθή απνξξνή Νεξό ηεο αηκόζθαηξαο Δμάηκηζε Υεξζαία νηθνζπζηήκαηα Τπόγεηα ύδαηα Γηαπλνή θπηώλ Α.Ερωτιςεισ αντιςτοίχιςθσ : Στιλθ-Ι Στιλθ-ΙΙ Α. Κατακρθμνίςεισ 1. Επιςτρζωει το νερό Β. Εξάτμιςθ από το εςωτερικό των Γ. Διαπνοι ωυτϊν ςτθν ατμόςωαιρα Δ. Επιωανειακι απορροι 2.Το νερό τθσ ατμόςωαιρασ γίνεται διακζςιμο ςτα οικοςυςτιματα. 3.Το νερό των οικοςυςτθμάτων επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα 4. Το νερό των χερςαίων οικοςυςτθμάτων μεταωζρεται ςτα υδάτινα. Στιλθ-Ι Στιλθ-ΙΙ Β. Να αναωζρετε τισ διαδικαςίεσ που αωοροφν τον κφκλο του νεροφ ςτα χερςαία οικοςυςτιματα και τισ αντίςτοιχεσ ςτα υδάτινα. Γ. Με ποια ι ποιεσ διαδικαςίεσ γίνεται διακζςιμο το νερό τθσ ατμόςωαιρασ ςτα χερςαία οικοςυςτιματα ; Δ. Με ποια ι ποιεσ διαδικαςίεσ γίνεται διακζςιμο το νερό τθσ ατμόςωαιρασ ςτα υδάτινα οικοςυςτιματα ; Ε. Με ποια ι ποιεσ διαδικαςίεσ ( με τον αρικμό του ςχιματοσ) επιςτρζωει το νερό ςτθν ατμόςωαιρα από τα χερςαία οικοςυςτιματα ; ΣΤ. Με ποια ι ποιεσ διαδικαςίεσ ( με τον αρικμό του ςχιματοσ) επιςτρζωει το νερό ςτθν ατμόςωαιρα από τα υδάτινα οικοςυςτιματα ; 2.3.3.2. Να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν. Α. Να αναωζρετε με ποια διαδικαςία ανταλλάςουν τα ωυτά με το περιβάλλον αζρια απαραίτθτα για τθ ωωτοςφνκεςθ και τθν κυτταρικι αναπνοι. Β. Να αναωζρετε με ποια διαδικαςία το νερό από το εςωτερικό των ωυτϊν επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα. Γ. Να αναωζρετε με ποια διαδικαςία το νερό από τθν επιωάνεια των ωφλλων των ωυτϊν επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα. Δ. Ο άνκρωποσ με τισ δραςτθριότθτεσ του αωαιρεί ωυτά από τα οικοςυςτιματα, ποια διαδικαςία επιςτροωισ του νεροφ από τα χερςαία οικοςυςτιματα ςτθν ατμόςωαιρα περιορίηει ; Ε. Ο άνκρωποσ με τισ δραςτθριότθτεσ του αωαιρεί ωυτά από τα οικοςυςτιματα, ποιεσ διαδικαςίεσ επιςτροωισ του νεροφ από τα χερςαία οικοςυςτιματα ςτθν ατμόςωαιρα ενιςχφει ; ΣΤ. Τι αναμζνουμε να ςυμβεί με τα κρεπτικά ςυςτατικά του εδάωουσ ; 2.3.3.3. Στο παρακάτω ςχεδιάγραμμα περιγράφεται ο κφκλοσ του νεροφ. Νερό της ατμόσυαιρας Α. Αωαίρεςθ ωυτϊν 1.Μείωςθ επιωανειακοφ φδατοσ 1 1 2.Αφξθςθ επιωανειακοφ 1 2 2 φδατοσ 3 3.Ελάττωςθ διαπνοισ 4. Ενίςχυςθ διαπνοισ ΦΥΤΑ Λίμνες 4 Θάλαζζα 5.Απομάκρυνςθ κρεπτικϊν ςυςτατικϊν 6. Αφξθςθ παραγωγικότθτασ ςτο Υπόγεια νερά δζλτα του ποταμοφ. Ροιεσ διαδικαςίεσ αντιςτοιχοφν ςτα γράμματα 1,2,3,4 ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 2.3.3.4. Θ διαδικαςία με τθν οποία το νερό τθσ ατμόςωαιρασ γίνεται διακζςιμο ςτα χερςαία οικοςυςτιματα ονομάηεται : Α) Κατακριμνιςθ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 97

98 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Β) Διαπνοι Γ) Οξυγόνο Γ) Εξάτμιςθ Δ) Υδρογόνο. Δ) Απορρόωθςθ 2.3.3.14. Σε μικρζσ λεκάνεσ απορροισ όπου 2.3.3.5. Τι ποςοςτό των ηωντανϊν ιςτϊν αποτελείτε αωαιρζκθκαν όλα τα ωυτά ο όγκοσ του νεροφ από νερό: αυξικθκε κατά : Α) 70% Α) 100% Β) 72% Β) 200% Γ) 75% Γ) 50% Δ) 80% Δ) 150% 2.3.3.6.Με ποιόν τρόπο το νερό του εςωτερικοφ των 2.3.3.15. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ-ΛΑΘΟΤ ωυτϊν επιςτρζωει ςτθν ατμόςωαιρα : Α.) Ο κφκλοσ του νεροφ είναι πιο πολφπλοκοσ ςτα Α) Φωτοςφνκεςθ υδάτινα οικοςυςτιματα λόγω του μεγάλου μεγζκουσ Β) Διαπνοι τουσ. Γ) Επιδερμικι εξάτμιςθ Β) Το νερό καλφπτει το μεγαλφτερο τμιμα τθσ Δ) Επιωανειακι απορροι. επιωάνειασ τθσ Γθσ 2.3.3.7.Με ποιο μζςο τα κρεπτικά ςυςτατικά Γ) Το νερό ςυμβάλλει ςτθν κερμορρφκμιςθ μόνο των κυκλοωοροφν ςτο εςωτερικό των ωυτϊν: ηωικϊν οργανιςμϊν. Α) Αμμωνία Δ) Το νερό ςυμμετζχει ςτθν διαδικαςία τθσ Β) Γλυκόηθ ωωτοςφνκεςθσ Γ) Διοξείδιο του άνκρακα Ε) Ο υδρολογικόσ κφκλοσ είναι πιο πολφπλοκοσ ςτθν Δ) Νερό ξθρά γιατί οι πικανζσ πορείεσ του νεροφ ςτθν ξθρά 2.3.3.8. Θ διαδικαςία τθσ εξάτμιςθσ αποτελεί μζροσ : είναι περιςςότερεσ από ότι ςτα υδάτινα Α) Υδρολογικοφ κφκλου οικοςυςτιματα. Β) Κφκλου του άνκρακα ΣΤ) Τα δζλτα των ποταμϊν εμωανίηουν πολφ μικρι Γ) κφκλου του αηϊτου παραγωγικότθτα. Δ) Πλεσ οι παραπάνω απαντιςεισ είναι ςωςτζσ Η) Θ διαπνοι πραγματοποιείται μόνο ςτα ωυτά 2.3.3.9. Μζςω ποιασ διαδικαςίασ ειςζρχονται τα Θ) Τα ςτόματα των ωυτϊν βρίςκονται ςτισ ρίηεσ τουσ. κρεπτικά ςτοιχεία ςτα οικοςυςτιματα : Θ) Τα κρεπτικά ςυςτατικά μεταωζρονται ςτα ωυτά Α) Αναπνοισ μζςω του νεροφ. Β) Διαπνοισ Ι) Ο άνκρωποσ με τισ παρεμβάςεισ του ςτα Γ) Κατακριμνιςθσ οικοςυςτιματα μειϊνει τθν ποςότθτα νεροφ που Δ) Κυτταρικισ αναπνοισ επιςτρζωεται ςτθν ατμόςωαιρα μζςω τθσ διαπνοισ. 2.3.3.10. Κατά τθν ωωτοςφνκεςθ ποιο αζριο ΙΑ) Ο άνκρωποσ με τισ δραςτθριότθτεσ του αφξθςε το αποβάλλεται από τα ωυτά: ποςοςτό επιωανειακοφ φδατοσ που καταλιγει ςτθν Α) Διοξείδιο του άνκρακα κάλαςςα Β) Υδρατμοί ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ Γ) Οξυγόνο 2.3.3.16. Το νερό τθσ ατμόςωαιρασ ειςζρχεται ςτα Δ) Υδρογόνο υδάτινα και χερςαία οικοςυςτιματα με 2.3.3.11. Κατά τθν αναπνοι ποιο αζριο αποβάλλεται α. εξάτμιςθ. β. διαπνοι. από τα ωυτά : γ. κατακρθμνίςεισ. δ. αμειψιςπορά. Α) Διοξείδιο του άνκρακα 2.3.3.17. Ροιεσ είναι οι πικανζσ πορείεσ που μπορεί Β) Υδρατμοί να ακολουκιςει το νερό που πζωτει ςτθν ξθρά; Γ) Οξυγόνο 2.3.3.18. Θ απομάκρυνςθ του νεροφ από Δ) Υδρογόνο τα ςτόματα των ωφλλων ονομάηεται 2.3.3.12. Κατά τθν ωωτοςφνκεςθ ποιο αζριο α. κυτταρικι αναπνοι. προςλαμβάνεται από τα ωυτά: β. διαπνοι. Α) Διοξείδιο του άνκρακα γ. ωωτοςφνκεςθ. Β) Άηωτο δ. αποικοδόμθςθ. Γ) Οξυγόνο 2.3.3.19. Τι ονομάηεται διαπνοι και ποιοσ είναι ο Δ) Υδρογόνο. ρόλοσ τθσ; 2.3.3.13.Κατά τθν αναπνοι ποιο αζριο 2.3.3.20. Στον κφκλο του νεροφ ςυμμετζχει άμεςα προςλαμβάνεται από τα ωυτά: α. θ θχορφπανςθ. Α) Διοξείδιο του άνκρακα β. ο ευτροωιςμόσ. Β) Άηωτο γ. θ διαπνοι των ωυτϊν. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 98

99 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. θ αηωτοδζςμευςθ. 2.3.3.21.Να επιλζξετε τθ ςωςτι λζξθ τθσ παρζνκεςθσ: Θ απομάκρυνςθ του νεροφ από τθν επιωάνεια των ωφλλων μζςω των ςτομάτων τουσ ονομάηεται (επιδερμικι εξάτμιςθ/διαπνοι). 2.3.3.22.Σ ζνα ςφννεωο που κινείται πάνω από ζνα χερςαίο οικοςφςτθμα υπάρχει ζνα μόριο νεροφ το οποίο μπορεί να εντοπιςτεί (επειδι λ.χ. είναι ραδιενεργό) κάκε ςτιγμι, οπουδιποτε κι αν αυτό βρεκεί. α. Αν το μόριο αυτό πζςει, μζςω κατακριμνιςθσ, ςτθν ξθρά, ποια κα είναι ςτθ ςυνζχεια θ πικανι πορεία του ςτο περιβάλλον; β. Να περιγράψετε λεπτομερϊσ μια πικανι πορεία του μορίου του νεροφ μζςα από ζνα χερςαίο ωυτό, μζχρι το μόριο αυτό να ξαναβρεκεί ςτθν ατμόςωαιρα. 2.3.3.23. Ροιεσ λειτουργίεσ επιτελοφνται από τα ςτόματα των ωφλλων ςτα ωυτά; 2.4.3.Ερημοποίηςη Οικοςφςτθμα-Α : Οικοςφςτθμα με υψθλι παραγωγικότθτα Οικοςφςτθμα-Β : Ερθμοποιθμζνο οικοςφςτθμα 2.4.3.1. Να ςυμπλθρϊςετε με το γράμμα Α ποια ωράςθ αωορά το οικοςφςτθμα Α και με Β τισ αντίςτοιχεσ ωράςεισ που αωοροφν το οικοςφςτθμα Β. α. Το οικοςφςτθμα διακζτει πολλά είδθ οργανιςμϊν δθλαδι παρουςία πολλϊν ειδϊν ωυτϊν-ηϊων. β. Θ διάβρωςθ ( θ απομάκρυνςθ εδάωουσ) προχωρά με μεγάλθ ταχφτθτα, με αποτζλεςμα τθ μθ ανάπτυξθ ωυτϊν. γ. Ζχουμε επιςτροωι νεροφ με τθ διαδικαςία τθσ διαπνοισ ςτθν ατμόςωαιρα, με αποτζλεςμα το ζδαωοσ να είναι εμπλουτιςμζνο με κρεπτικά ςυςτατικά (γόνιμο). δ. Το νερό δεν κυλά γριγορα ςτουσ ποταμοφσ και ςτα ρυάκια με αποτζλεςμα να αποωεφγονται οι πλθμμφρεσ. ε. Θ μεγάλθ και ταχεία ροι του νεροφ προκαλεί πλθμμφρεσ και κατολιςκιςεισ. η. Θ αωαίρεςθ ωυτϊν, ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν απομάκρυνςθ του επιωανειακοφ φδατουσ μζςω τθσ επιωανειακισ απορροισ, άρα το ζδαωοσ αποπλζνεται από κρεπτικά ςυςτατικά. θ. Εμπλουτιςμόσ του ςυςτιματοσ των υπογείων υδάτων. κ. Οικοςφςτθμα που δεν μπορεί να υποςτθρίξει καλλιζργειεσ. Λόγοι ερθμοποίθςθσ οικοςυςτθμάτων-ρυρκαγιζσ και υπερβόςκθςθ Β. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ 2.4.3.2. Ροιοσ από τουσ παράγοντεσ που προκαλοφν ερθμοποίθςθ δεν ςχετίηεται με ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα : α. Χαμθλι βροχόπτωςθ β. Πξινθ βροχι γ. Ρυρκαγιζσ και υπερβόςκθςθ δ. Αποψίλωςθ τροπικϊν δαςϊν 2.4.3.3. Τα μεςογειακά οικοςυςτιματα χαρακτθρίηονται : α. από εναλλαγι ιπιου και βροχεροφ χειμϊνα με κερμό και άνυδρο καλοκαίρι. β. από εναλλαγι πολφ ψυχροφ και ξθροφ χειμϊνα με υγρό και κερμό καλοκαίρι. γ. από εναλλαγι ιπιου και ξθροφ χειμϊνα με κερμό και υγρό καλοκαίρι. δ. από εναλλαγι πολφ ψυχροφ και ξθροφ χειμϊνα με άνυδρο και κερμό καλοκαίρι. 2.4.3.4. Μετά από μία πυρκαγιά ποιοσ παράγοντασ δρα αναςταλτικά ςτθν ανάκαμψθ και αναγζννθςθ του οικοςυςτιματοσ ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 99

100 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ α. Οι υπόγειοι οωκαλμοί που διακζτουν τα ωυτά. β. Θ διαςκόρπιςθ των ςπερμάτων λόγω πυρκαγιάσ ςε μεγάλθ ακτίνα γ. Το κερμό και άνυδρο καλοκαίρι δ. Θ υπερβόςκθςθ 2.4.3.5. Τα ερθμικά οικοςυςτιματα δεν χαρακτθρίηονται από: Α) μικρι παραγωγικότθτα Β) πλοφςια βλάςτθςθ Γ) μικρι βιομάηα Δ) πλοφςια βλάςτθςθ 2.4.3.6.Μία αιτία ερθμοποίθςθσ που δεν ςχετίηεται με τισ ανκρϊπινεσ παρεμβάςεισ είναι : Α) Θ όξινθ βροχι Β) Θ χαμθλι βροχόπτωςθ Γ) Θ αποψίλωςθ των δαςϊν Δ) Οι πυρκαγιζσ 2.4.3.7. Θ εκδιλωςθ ωωτιάσ ςτα μεςογειακά οικοςυςτιματα οωείλεται : Α) Στισ υψθλζσ κερμοκραςίεσ Β) Στθ μεγάλθ ξθραςία Γ) Στθ ςυςςϊρευςθ ωφλλων ςτο ζδαωοσ Δ) Σε όλα τα παραπάνω. 2.4.3.8. Ζνα ωαινόμενο που εμποδίηει τθν ανάκαμψθ των μεςογειακϊν οικοςυςτθμάτων μετά από εκδιλωςθ πυρκαγιάσ είναι : Α) Ο ςχθματιςμόσ βλαςτϊν από υπόγειουσ οωκαλμοφσ Β) Θ διαςπορά ςπερμάτων Γ) Θ υπερβόςκθςθ Δ) Καμία από τισ παραπάνω απαντιςεισ δεν είναι ςωςτι Γ. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ 2.4.3.9.Οι πυρκαγιζσ και θ υπερβόςκθςθ αποτελοφν ωυςικζσ αιτίεσ ερθμοποίθςθσ 2.4.3.10. Οι μθχανιςμοί επανάκαμψθσ των μεςογειακϊν οικοςυςτθμάτων είναι αποτελεςματικοί και κατά τθν υπερβόςκθςθ. ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 2.4.3.11. Θ ερθμοποίθςθ ενόσ χερςαίου οικοςυςτιματοσ μπορεί να προκλθκεί από. α. τθν όξινθ βροχι. β. τον ευτροωιςμό. γ. τθν θχορρφπανςθ. δ. τθ ωωτοςφνκεςθ. 2.4.3.12. Ροια χαρακτθριςτικά παραδείγματα αποδεικνφουν πωσ τα μεςογειακά οικοςυςτιματα μποροφν να επανακάμψουν μετά από πυρκαγιά, ςε χρονικό διάςτθμα λιγότερο από δζκα χρόνια. 2.4.3.13. Το Μεςογειακό κλίμα χαρακτθρίηεται από α. καφςωνεσ που εναλλάςςονται με καταρρακτϊδεισ βροχζσ. β. κερμό και ξθρό καλοκαίρι και ιπιο, υγρό χειμϊνα. γ. τροπικά καλοκαίρια, και χειμϊνεσ με αρκετι θλιοωάνεια. δ. ηεςτζσ καλάςςιεσ μάηεσ το χειμϊνα και δροςερζσ το καλοκαίρι. 2.4.3.14. Βαςικόσ παράγοντασ που οδθγεί το μεςογειακό οικοςφςτθμα ςε ερθμοποίθςθ είναι α. θ αλόγιςτθ λίπανςθ. β. οι πυρκαγιζσ και θ υπερβόςκθςθ. γ. οι ςυνεχείσ βροχοπτϊςεισ. δ. θ ζντονθ κοςμικι ακτινοβολία. 2.4.3.15. Να χαρακτθρίςετε τθν πρόταςθ που ακολουκεί ωσ Σωςτι ι Λανκαςμζνθ: Ζνασ από τουσ ςθμαντικοφσ παράγοντεσ που οδθγοφν ζνα οικοςφςτθμα ςε ερθμοποίθςθ είναι οι πυρκαγιζσ. 2.4.3.16. Θ ερθμοποίθςθ ενόσ μεςογειακοφ οικοςυςτιματοσ μπορεί να οωείλεται ςε α. ζντονθ παρουςία νιτροποιθτικϊν βακτθρίων. β. αφξθςθ τθσ αυκαίρετθσ δόμθςθσ. γ. πυρκαγιζσ και υπερβόςκθςθ. δ. παρουςία μυκιτων ςτο οικοςφςτθμα. 2.4.3.17. Ροιοι είναι οι κφριοι λόγοι για τουσ οποίουσ ζνα οικοςφςτθμα μπορεί να ερθμοποιθκεί; 2.4.3.18. Ενα μεςογειακό οικοςφςτθμα μπορεί να ερθμοποιθκεί α. όταν αυξάνεται θ διαπνοι των ωυτϊν. β. μετά από ςυνεχείσ πυρκαγιζσ και υπερβόςκθςθ. γ. μετά από υπερβολικι δράςθ των νιτροποιθτικϊν βακτθρίων. δ. όταν ςταματιςει προςωρινά θ ωωτοςφνκεςθ. 2.4.3.19. Τα ερθμικά οικοςυςτιματα βρίςκονται εκεί όπου θ είναι πολφ χαμθλι. Τα οικοςυςτιματα αυτά προκφπτουν ςυχνά από ανκρϊπινεσ παρεμβάςεισ που οδθγοφν ςτθν. 2.4.3.20. Θ ςτα μεςογειακά οικοςυςτιματα μπορεί να είναι αποτζλεςμα των πυρκαγιϊν και τθσ υπερβόςκθςθσ. 2.4.3.21. Για ποιουσ λόγουσ το καλοκαίρι ευνοείται θ εκδιλωςθ πυρκαγιάσ ςε ζνα μεςογειακό οικοςφςτθμα; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 100

101 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.4.4.Ρύπανςη φπανςθ-γενικζσ ζννοιεσ. Α. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να χαρακτθρίςετε τισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν ωσ ςωςτζσ ι λανκαςμζνεσ. 2.4.4.1. φπανςθ είναι θ επιβάρυνςθ του περιβάλλοντοσ με κάκε παράγοντα (ρφπο) που ζχει βλαπτικζσ επιδράςεισ ςτουσ οργανιςμοφσ. 2.4.4.2. Ο ρφποσ δεν μπορεί να είναι μορωι ενζργειασ. 2.4.4.3.Ο ιχοσ κάτω από κατάλλθλεσ προχποκζςεισ μπορεί να αποτελεί ρφπο. 2.4.4.4. Μία αβλαβισ ουςία μπορεί να αποτελεί ρφπο, αν ο ρυκμόσ απομάκρυνςθσ τθσ από το οικοςφςτθμα είναι μικρότεροσ από το ρυκμό με τον οποίο προςκζτεται ςε αυτό 2.4.4.5.Είναι δυνατόν μία ιςχυρι τοξικι ουςία, αν απομακρφνεται από οικοςφςτθμα ςε μεγαλφτερο ρυκμό από αυτόν με τον οποίο προςτίκεται, να μθν προκαλεί προβλιματα ςτα οικοςυςτιματα 2.4.4.6. Θ ατμοςωαιρικι ρφπανςθ, θ ρφπανςθ εδάωουσ και θ ρφπανςθ των υδάτων ςε καμία περίπτωςθ δεν ςυνδζονται μεταξφ τουσ. Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ-φαινόμενο του κερμοκθπίου Β. Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι απάντθςθ. 2.4.4.7. Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου οωείλεται.. α. Στα οξείδια του κείου. β. Στο μονοξείδιο του άνκρακα γ. Στο διοξείδιο του άνκρακα και ςτουσ υδρατμοφσ δ. Στο όηον 2.4.4.8. Θ θλιακι ακτινοβολία που πζωτει ςτθν επιωάνεια τθσ Γθσ. : α. απορροωάται εξ ϋολοκλιρου από τθν επιωάνεια τθσ Γθσ β. ανακλάται κατά το διάςτθμα τθσ νφχτασ ολόκλθρθ ςτο διάςτθμα γ. ζνα μζροσ τθσ απορροωάται και ζνα μζροσ τθσ επιςτρζωει προσ το διάςτθμα με τθ μορωι υπεριϊδουσ ακτινοβολίασ. δ. ζνα μζροσ τθσ απορροωάται και ζνα μζροσ τθσ επιςτρζωει προσ το διάςτθμα με τθ μορωι υπζρυκρθσ ακτινοβολίασ. 2.4.4.9. Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου : α. υπιρχε ςτθ Γθ από τα παλαιότερα χρόνια ςυντθρϊντασ τθ ηωι πάνω ςτθ Γθ, ςιμερα ο άνκρωποσ με τισ δραςτθριότθτεσ του το ενίςχυςε με δυςάρεςτεσ ςυνζπειεσ. β. είναι αποκλειςτικά ςφγχρονο ωαινόμενο, αποτζλεςμα τθσ βιομθχανικισ επανάςταςθσ και τθσ καφςθσ ορυκτϊν καυςίμων γ. είναι ζνα ατμοςωαιρικό ωαινόμενο ςτο οποίο ο άνκρωποσ δεν μπορεί να παρζμβει. δ. είναι ζνα ωαινόμενο που είναι υπεφκυνο για τθν πτϊςθ τθσ μζςθσ κερμοκραςίασ τθσ Γθσ. 2.4.4.10. Αν δεν δεςμευόταν θ υπζρυκρθ ακτινοβολία από τα αζρια του κερμοκθπίου : α. Θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ από 15 0 C κα αυξανόταν ςτουσ 20 0 C, με αποτζλεςμα τθν ςτακεροποίθςθ του παγκόςμιου κλίματοσ. β. Θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ από 15 0 C κα μειϊνονταν ςτουσ -20 0 C, με αποτζλεςμα θ Γθ να μθν μποροφςε να υποςτθρίξει ηωι ςτθν επιωάνεια τθσ. γ. Θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ κα παρζμενε ςτακερι και αμετάβλθτθ ςτουσ 15 0 C, με αποτζλεςμα να μθν υπιρχε κανζνα ακραίο καιρικό ωαινόμενο ( όπωσ τυωϊνεσ, πλθμφρεσ, ζντονεσ βροχοπτϊςεισ, χαλάηι ) δ. Πλεσ οι παραπάνω προτάςεισ είναι λανκαςμζνεσ. 2.4.4.11. Σιμερα ιςχφει. : α. Θ υπζρμετρθ καφςθ ορυκτϊν καυςίμων αυξάνει το διοξείδιο του άνκρακα με ετιςιο ρυκμό 0,3% β. Θ αφξθςθ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα μειϊνει το ποςό τθσ υπζρυκρθσ ακτινοβολίασ που ςυγκρατείται από τθν ατμόςωαιρα γ. Θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ, αν ςυνεχιςτεί θ εκπομπι διοξειδίου του άνκρακα με τουσ ίδιουσ ρυκμοφσ κα αυξθκεί ςτουσ 5 0 C το 2040 δ. Θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ κα μειωκεί ςτουσ 20 0 C το 2040, αν εωαρμοςτεί το πρωτόκολλο του Κυότο που προβλζπει μείωςθ των εκπομπϊν του διοξειδίου του άνκρακα. 2.4.4.12. Θ υπερκζρμανςθ του πλανιτθ τι από τα παρακάτω δεν προκαλεί : α. Τιξθ των πάγων, με αποτζλεςμα κάλυψθ εδαωϊν με νερό. β. Μετατροπι γόνιμων εδαωϊν ςε άγονα. γ. Μετατροπι άγονων περιοχϊν ςε γόνιμεσ. δ. Πλα τα παραπάνω μπορεί να τα προκαλζςει θ υπερκζρμανςθ του πλανιτθ. 2.4.4.13. Θ επιςτθμονικι κοινότθτα : α. Είναι κακολικά αντίκετθ ςε όλεσ τισ δυςοίωνεσ προβλζψεισ, κεωρϊντασ ότι ο άνκρωποσ δεν μπορεί να επθρεάςει τα ατμοςωαιρικά ωαινόμενα. β. Είναι ςτο ςφνολο τθσ πεπειςμζνθ ότι θ αφξθςθ του διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα κα οδθγιςει ςε ακραία περιβαλλοντικά ωαινόμενα και ςε διατάραξθ των οικοςυςτθμάτων γ. Υπάρχει ζνα μζροσ τθσ που είναι δφςπιςτθ ωσ προσ τισ προβλζψεισ, αωοφ ςιμερα δεν ζχει γίνει απολφτωσ κατανοθτό πωσ τα ατμοςωαιρικά ωαινόμενα ρυκμίηουν τθ κερμοκραςία του πλανιτθ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 101

102 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. Ζχει μία πλιρθ εικόνα για τουσ μθχανιςμοφσ τθσ ατμόςωαιρασ που ευκφνονται για τθν αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ, όπωσ και για αυτοφσ που τθν εξιςορροποφν. 2.4.4.14. Τθν ονομαςία «ωαινόμενο του κερμοκθπίου» : α. Τθν κακιζρωςαν ςιμερα οι επιςτιμονεσ, κζλοντασ να ευαιςκθτοποιιςουν τθν κοινι γνϊμθ. β. Τθν κακιζρωςε το 1822 ο Γάλλοσ μακθματικόσ Φουριζ, κεωρϊντασ πωσ ο μθχανιςμόσ με τον οποίο αυξάνεται θ κερμοκραςία τθσ ατμόςωαιρασ είναι παρόμοιοσ με αυτόν που αυξάνει τθ κερμοκραςία ςε ζνα κερμοκιπιο. γ. Τθν κακιζρωςε το 1822 ο Γάλλοσ μακθματικόσ Φουριζ, κεωρϊντασ πωσ θ κερμοκραςία τθσ ατμόςωαιρασ αυξάνεται, δθμιουργϊντασ προχποκζςεισ για τθν ανάπτυξθ των ωυτϊν. δ. Τθν κακιζρωςαν οι αςτρονόμοι τθσ ΝΑΣΑ, ζχοντασ ςτα υπόψθ ότι κάτι αντίςτοιχο ςυμβαίνει και ςτον πλανιτθ Αωροδίτθ. Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ-φωτοχθμικό νζφοσ. Γ. Να αντιςτοιχίςετε ςε κάκε περίπτωςθ τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι. 2.4.4.15.Να αντιςτοιχίςετε το είδοσ του ρφπου τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ ρφπουσ τθσ ςτιλθσ-ιι Στιλθ-Ι Στιλθ-ΙΙ Είδοσ ρφπου φποι Α. Ρρωτογενείσ Β. Δευτερογε-νείσ 2.4.4.16. Να αντιςτοιχίςετε τουσ ρφπουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τα προβλιματα που προκαλοφν ( υπάρχουν ρφποι που προκαλοφν παραπάνω από ζνα προβλιματα επίςθσ υπάρχουν ρφποι που αντιςτοιχοφν ςτο ίδιο πρόβλθμα υγείασ) Στιλθ Ι φποι Α.Πηον Β. ΑΝ Γ. Βενηοπυρζνιο Δ. Μονοξείδιο του άνκρακα Ε. Οξείδια του αηϊτου Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ-εξαςκζνιςθ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ Δ. Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ 2.4.4.17. : Στα κατϊτερα ςτρϊματα τθσ ατμόςωαιρασ αποτελεί ρφπο,αλλά ςτθν κατϊτερθ ςτρατόςωαιρα ( 15-25Km) απορροωά τθν υπεριϊδθ ακτινοβολία. 2.4.4.18. : Ρροκαλεί μεταλλάξεισ ςτο DNA, καρκίνο του δζρματοσ, καταρράκτθ ςτα μάτια και τθν κανάτωςθ μονοκφτταρων οργανιςμϊν. 2.4.4.19. : Αζρια με τθν εμπορικι ονομαςία «ωρζον» που χρθςιμοποιοφνται ωσ προωκθτικά αζρια ςτα ςπρζι ι ωσ ψυκτικά μζςα ςτα κλιματιςτικά και ςτα ψυγεία. Καταςτρζωουν το όηον 2.4.4.20. του : Θ βακμιαία εξαςκζνιςθσ τθσ από τθ δεκαετία του 1970 προκάλεςε ςτα μζςα τθσ δεκαετίασ του 1980 τθν περίωθμθ «τρφπα» ςτθν Ανταρκτικι. Το αποτζλεςμα είναι να γίνεται θ ποςότθτα τθσ υπεριϊδουσ ακτινοβολίασ ςτθ Γθ ολοζνα και μεγαλφτερθ. 2.4.4.21. : Αντικατζςτθςαν τουσ χλωροωκοράνκρακεσ, αωοφ δεν περιζχουν το χλϊριο που καταςτρζωει το όηον Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ-πξινθ βροχι 1.)Πηον 2.4.4.22. Να ςθμειϊςετε ςτα ςτοιχεία του πίνακα που 2.)Μονοξείδιο του άνκρακα ςασ δίνεται με (+) όςα ςτοιχεία ςχετίηονται με το 3.)Οξείδια του αηϊτου 4.)ΑΝ (Νιτρικό υπζροξυ ακετφλιο) φαινόμενο τθσ όξινθ βροχισ και με (-) όςα ςτοιχεία 5.) Βενηοπυρζνιο (υδρογονάνκρα-κασ) δεν αφοροφν το φαινόμενο αυτό Αζρια 1. Διοξείδιο του άνκρακα. ( ) 2.Πηον. ( ) 3.Οξείδια του Αηϊτου. ( ) 4.Χλωροωκοράνκρακεσ. ( ) 5.ΑΝ.( ) 6.Διοξείδιο του κείου. ( ) 7.Μονοξείδιο του άνκρακα.( ) Επιπτϊςεισ ςτθν ατμόςφαιρα 1. Αφξθςθ αερίων του κερμοκθπίου ( ) Στιλθ-ΙΙ 2.Εμωάνιςθ νζωουσ καωετί χρϊματοσ ( ) Ρροβλιματα ςτθν Υγεία του ανκρϊπου 3.Μείωςθ του ph τθσ βροχισ κάτω του 5,6 ( ) 1.Ερεκιςμόσ ςτα μάτια 4.Ελαττωμζνθ απορρόωθςθ υπεριϊδουσ ακτινοβολίασ ( ) 2.Καταςτροωι των πνευμόνων και εξαςκζνιςθ αντίςταςθσ του οργανιςμοφ 5.Μετατροπι οξειδίων ςε οξζα μετά από επίδραςθ ςτθν πνευμονία με υδρατμοφσ. ( ) 6.Εγκλωβιςμόσ υπζρυκρθσ ακτινοβολίασ ( ) 3. Ανταγωνιςμόσ με το οξυγόνο, ωσ προσ τθ ςφνδεςθ με τθν αιμοςωαιρίνθ Επιπτϊςεισ ςτα οικοςυςτιματα προκαλϊντασ αςωυξία. 1.Μεταλλάξεισ ςτο DNA που προκαλοφν κανάτωςθ 4.Καρκινογόνοσ παράγοντασ οργανιςμϊν. ( ) 2.Ελάττωςθ γονιμότθτασ του εδάωουσ. ( ) 5. Ζκκεςθ για μεγάλο χρονικό διάςτθμα 3. Τιξθ πάγων ( ) ςε χαμθλζσ ςυγκεντρϊςεισ,προκαλεί εμωφςθμα. 4. Καταςτροωι ωυλλϊματοσ δζνδρων. ( ) 5.Αλλαγι κλίματοσ. ( ) ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 102

103 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 6.Θανάτωςθ οργανιςμϊν ςτα υδάτινα οικοςυςτιματα ( ) Επιπτϊςεισ ςτον άνκρωπο 1.Καρκίνοσ του δζρματοσ ι των πνευμόνων ( ) 2.Κατάρρακτθσ ι ερεκιςμόσ ςτα μάτια. ( ) 3.Καταςτροωι αρχιτεκτονικϊν μνθμείων ι ζργων τζχνθσ λόγω διάβρωςθσ του μαρμάρου. ( ) 4.Εμωφςθμα ι πνευμονία ( ) 5.Αωανιςμόσ παράκτιων πόλεων. ( ) Ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα 1.Καφςθ υγρϊν καυςίμων. ( ) 2.Ρυρκαγιζσ ( ) 3.Αποψίλωςθ δαςϊν. ( ) 4. Χριςθ «ωρζον» ( ) 5.Ραραγωγι ρφπων που αντιδροφν με το οξυγόνο τθσ ατμόςωαιρασ παρουςία θλιακισ ακτινοβολίασ. ΕΡΑΝΑΛΘΡΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΣΤΘΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΙΚΘ ΥΡΑΝΣΘ Σασ δίνεται μία εικόνα τθσ Γθσ και τθσ ατμόςωαιρασ πριν τθ βλαπτικι παρζμβαςθ του ανκρϊπου.ράνω ςτθν εικόνα υπάρχουν αζρια τθσ ατμόςωαιρασ, όπου θ φπαρξθ τουσ ςτθ ςωςτι ςυγκζντρωςθ είναι υπεφκυνθ για τθν φπαρξθ ηωισ ςτθν επιωάνεια του πλανιτθ. Εικόνα-1 Τπέξπζξε-(Σ) Ήιηνο Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα-(γ) πδξαηκνί(λεξό)-(δ) Άδωην-(Ζ) Ομπγόλν-(Ε) ΓΖ Ζιηαθή αθηηλνβνιία-(γ) Τπεξηώδεο αθηηλνβνιία-(β) Όδνλ-(Α) Βξνρή-(Η) Γηνμείδην ηνπ ζείνπ-(κ) Ομείδηα ηνπ αδώηνπ-(λ) Δίπλα από τισ παρακάτω προτάςεισ να γράψετε το γράμμα του ςτοιχείου τθσ εικόνασ-1 που αωορά θ κάκε πρόταςθ. α. Κφρια πθγι ενζργειασ για όλα τα οικοςυςτιματα, θ οποία προζρχεται από το διάςτθμα. Χωρίσ αυτι τθν πθγι ενζργειασ θ Γθ δεν μπορεί να υποςτθρίξει καμία μορωι ηωισ :. β. Μορωι ενζργειασ θ οποία είναι υπεφκυνθ για τθ διατιρθςθ τθσ κερμοκραςίασ τθσ Γθσ ςε επίπεδα, όπου το νερό μπορεί να διατθρθκεί ςε υγρι μορωι και άρα να υπάρξει θ ηωι πάνω ςτον πλανιτθ :. γ. Βλαπτικι μορωι ενζργειασ, από τθν οποία όλοι οι οργανιςμοί του οικοςυςτιματοσ προωυλάςςονται από τθν φπαρξθ ενόσ αερίου τθσ ατμόςωαιρασ. Θ ςυγκεκριμζνθ μορωι ενζργειασ προκαλεί βλάβεσ ςτο DNA, γνωςτό ωσ «μόριο τθσ ηωισ» :. δ. Αζριο που απορροωά τθν παραπάνω βλαπτικι μορωι ενζργειασ. ε. Αζρια ωάςθ χθμικισ ζνωςθσ, θ οποία αποτελεί το μεγαλφτερο τμιμα τθσ επιωάνειασ τθσ Γθσ και αποτελεί το ςθμαντικότερο ποςοςτό των ιςτϊν των ηωντανϊν οργανιςμϊν. Θ ουςία αυτι ςυμμετζχει και είναι απαραίτθτθ για τθν πραγματοποίθςθ διεργαςιϊν ςτο εςωτερικό ηωντανϊν οργανιςμϊν. Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ουςίασ ςτθν ατμόςωαιρα, ςυνειςωζρει και ςτθν «διατιρθςθ» τθσ κερμοκραςίασ τθσ Γθσ ςε επίπεδα που επιτρζπει τθν φπαρξθ ηωισ :. ςτ. Αζριο που παγιδεφει ζνα ποςοςτό μορωισ ακτινοβολίασ που ςε διαωορετικι περίπτωςθ κα είχε διαωφγει ςτο διάςτθμα. Θ «παγίδευςθ» αυτι αποτρζπει τθν πτϊςθ τθσ κερμοκραςίασ του πλανιτθ ςε επίπεδα που κα προκαλοφςαν τθ καταςτροωι των οικοςυςτθμάτων. Το αζριο αυτό είναι θ κφρια δεξαμενι άνκρακα των οικοςυςτθμάτων. Ο άνκρακασ είναι το κυρίαρχο ςτοιχείο των ενϊςεων από τισ οποίεσ αποτελοφνται όλοι οι ηωντανοί οργανιςμοί :. η. Διαδικαςία με τθν οποία το θ χθμικι ζνωςθ τθσ πρόταςθσ ε γίνεται διακζςιμθ ςτουσ οργανιςμοφσ των οικοςυςτθμάτων. :. θ. Δφο αζρια τθσ εικόνασ τα οποία ρυκμίηουν τθν οξφτθτα ( μετριζται με το ph) ενόσ ςτοιχείου τθσ εικόνασ. Θ ςωςτι τιμι ph, προςωζρει γονιμότθτα ςτο ζδαωοσ και κακιςτά το νερό των υδάτινων οικοςυςτθμάτων ικανό να υποςτθρίξει μεγάλο αρικμό ειδϊν :. ι. Αζριο απαραίτθτο για τθν κυτταρικι αναπνοι, μίασ διαδικαςίασ που πραγματοποιείται ςτουσ περιςςότερουσ οργανιςμοφσ τουσ οικοςυςτιματοσ.: κ. Αζριο που βρίςκεται ςε μεγαλφτερθ κατά όγκο αναλόγια ςτθν ατμόςωαιρα. Αποτελεί δεξαμενι του κυρίωσ ςτοιχείου των πρωτεϊνϊν και των νουκλεϊκϊν οξζων. :. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 103

104 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Στθν παρακάτω εικόνα ςασ δίνονται οι ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ που διαταράςςουν τθν ιςορροπία του πλανιτθ. Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα-(γ) πδξαηκνί(λεξό)-(δ) Ομπγόλν-(Ε) Τπέξπζξε-(Σ) Καύζε νξπθηώλ θαπζίκωλ Άδωην-(Ζ) Ήιηνο ΓΖ Ζιηαθή αθηηλνβνιία-(γ) Τπεξηώδεο αθηηλνβνιία-(β) Όδνλ-(Α) Υιωξνθζνξάλζξαθεο Βξνρή-(Η) Γηνμείδην ηνπ ζείνπ-(κ) Ομείδηα ηνπ αδώηνπ-(λ) Καύζε πγξώλ θαπζίκωλ Καηαζηξνθή παξαγωγώλ α. Ροιεσ από τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ του ςχιματοσ,είναι υπεφκυνθ για τθν υπερκζρμανςθ του πλανιτθ ; β. Ροια από τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ προκαλεί αλλαγι ςτθν οξφτθτα τθσ βροχισ με αποτζλεςμα να ελαττϊνεται θ γονιμότθτα του εδάωουσ και να κανατϊνονται οι οργανιςμοί ςτα υδάτινα οικοςυςτιματα ; γ. Ροιο αζριο δεν ζπρεπε να υπάρχει ςτα ανϊτερα ςτρϊματα τθσ ατμόςωαιρασ ; 2.4.4.23. Ζνα υδάτινο οικοςφςτθμα αποτελεί βιότοπο για το ωυτοπλαγκτόν,το ηωοπλαγκτόν, πακογόνουσ μικροοργανιςμοφσ, καταναλωτζσ (ψάρια),αποικοδομθτζσ. Ακόμθ το νερό του οικοςυςτιματοσ περιζχει νιτρικά και ωωςωορικά ιόντα κακϊσ και μία ποςότθτα διαλυμζνου οξυγόνου, ςτοιχεία απαραίτθτα για τθ διατιρθςθ τθσ ηωισ ςτο οικοςφςτθμα. Ραρακάτω ςασ δίνονται (επτά) ςτοιχεία τθσ εικόνασ που ςχετίηονται με ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ : (1)-Ρετρζλαιο, (2)-Λιπάςματα, (3)-Ρυρθνικόσ αντιδραςτιρασ, (4)-Αςτικά λφματα, (5)-Βιομθχανικά απόβλθτα, (6)-Φυτοωάρμακα, (7)-Πξινθ βροχι. Α. Εςείσ να ςυμπλθρϊςετε με τον κατάλλθλο αρικμό τα ςτοιχεία ( ι το ςτοιχείο) που οωείλονται για τισ παρακάτω μεταβολζσ ςτο οικοςφςτθμα: Μεταβολζσ ςτο οικοςφςτθμα Υπζρμετρθ αφξθςθ ωυτοπλαγκτόν Θάνατοσ καταναλωτϊν από αςωυξία Υπζρμετρθ αφξθςθ αποικοδομθτϊν Αφξθςθ νιτρικϊν και ωωςωορικϊν ιόντων Ελάττωςθ διαλυμζνου οξυγόνου ςτο νερό Αυξθμζνθ ςυγκζντρωςθ μθ βιοδιαςπϊμενων ουςιϊν, ςτουσ καταναλωτζσ Δθλθτθρίαςθ ανκρϊπων από τθν κατανάλωςθ ψαριϊν Μεταβολι ph φδατοσ Αφξθςθ μικροβιακοφ ωορτίου-μολφνςεισ Ευτροωιςμόσ Βιοςυςςϊρευςθ Στοιχεία Β. Αωοφ ςχεδιάςετε τθν τροωικι αλυςίδα, του οικοςυςτιματοσ τθσ εικόνασ να απαντιςετε ςτισ παρακάτω ερωτιςεισ : α.) Οι ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ πυροδοτοφν αφξθςθ του ωυτοπλαγκτόν, τι κα ςυμβεί αρχικά ςτουσ πλθκυςμοφσ των υπολοίπων οργανιςμϊν του οικοςυςτιματοσ ; β.) Τι κα ςυμβεί με τθ νεκρι οργανικι φλθ και τι με τον πλθκυςμό των αποικοδομθτϊν ; γ.)τι κα ςυμβεί τελικά με τον πλθκυςμό των ανϊτερων καταναλωτϊν Γ. Στο οικοςφςτθμα τθσ εικόνασ θ βιομάηα ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν (ωυτοπλαγκτόν) είναι 10 6 Kg. Αν θ ποςότθτα μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 104

105 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ουςίασ που ανιχνεφτθκε ςτο τροωικό επίπεδο των ανϊτερων καταναλωτϊν είναι 1 mg, να ςυμπλθρϊςετε τον παρακάτω πίνακα. Ανϊτεροι καταναλωτζσ ( 3 ο τροωικό επίπεδο) Ηωοπλαγκτόν ( 2 ο τροωικό επίπεδο) Φυτοπλαγκτόν ( 1 ο τροωικό επίπεδο) Βιομάηα Ροςότθτα μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ Συγκζντρωςθ μθ Βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ 2.4.4 φπανςθ ΑΤΜΟΣΦΑΙΙΚΘ ΥΡΑΝΣΘ 2.4.4.24.Θ ετιςια αφξθςθ διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα είναι : Α) 0,3% Β) 0,35% Γ) 0.5% Δ) 0,2% 2.4.4.25. Το ζτοσ 2040 θ μζςθ κερμοκραςία τθσ γθσ αν επαλθκευκοφν οι δυςοίωνεσ προβλζψεισ για τθν αλλαγι του κλίματοσ κα είναι : Α) 15 ο C B) 20 o C Γ) 18 ο C Δ) 12 ο C 2.4.4.26. Ροιοσ από τουσ παρακάτω ρφπουσ του ωωτοχθμικοφ νζωουσ ανικει ςτουσ δευτερογενείσ : Α) Μονοξείδιο του άνκρακα Β) Βενηοπυρζνιο Γ) Πηον Δ) Μονοξείδιο του αηϊτου 2.4.4.27. Ροιοσ από τουσ παρακάτω ρφπουσ ανταγωνίηεται τθν πρόςδεςθ του οξυγόνου ςτθν αιμοςωαιρίνθ ; Α) Μονοξείδιο του άνκρακα Β) Νιτρικό υπζροξυ ακετφλιο Γ) Πηον Δ) Μονοξείδιο του αηϊτου 2.4.4.28.Ροιο ςτοιχείο των χλωροωκορανκράκων αντικαταςτάκθκε από το υδρογόνο Α) Το ωκόριο Β) Το χλϊριο Γ) Ο άνκρακασ Δ) Πλα τα παραπάνω 2.4.4.29. Το ph τθσ όξινθσ βροχισ είναι : Α) 5,6 Β) 4,6 Γ) 6 Δ) 12 2.4.4.30. Ροιο από τα παρακάτω οξζα ςυμμετζχει ςτον κακοριςμό τθσ οξφτθτασ τθσ βροχισ Α) Υπερκειικό Β) Φωςωορικό Γ) Νιτρϊδεσ Δ) Θειϊδεσ 2.4.4.31. Σε ποια περιοχι τθσ Γθσ παρατθρικθκε για πρϊτθ ωορά θ «τρφπα» του όηοντοσ: Α) Αρκτικι Β) Ανταρκτικι Γ) ΘΡΑ Δ) Β. Ευρϊπθ 2.4.4.32.Σε ποια πόλθ παρατθρείται το ωωτοχθμικό νζωοσ : Α) Λονδίνο Β) Λοσ Άντηελεσ Γ) Άμςτερνταμ Δ) Κοπεγχάγθ 2.4.4.33. Σε ποια από τισ παρακάτω χϊρεσ εμωανίςτθκε το ωαινόμενο τθσ όξινθσ βροχισ ςε μεγάλθ ζνταςθ : Α) Ελλάδα Β) Βραηιλία Γ) Αίγυπτο Δ) Νορβθγία 2.4.4.34. Σε τι φψοσ από τθ επιωάνεια τθσ Γθσ το όηον αποτελεί ρφπο; Α) 5Km Β) 15 Κm Γ) 30Κm Δ) Σε όλα τα παραπάνω 2.4.4.35.Με τθν μορωι θ θλιακι ακτινοβολία επιςτρζωει ςτθν Γθ από τθν ατμόςωαιρα : Α) Υπεριϊδεσ Β) Υπζρυκρθ Γ) Ορατι Δ) Ιϊδεσ 2.4.4.36. Ροιοσ από τουσ παρακάτω ρφπουσ αποτελεί μορωι ενζργειασ : Α) Πηον Β) Χλωροωκοράνκρακεσ Γ) Υπεριϊδθσ ακτινοβολία Δ) PAN 2.4.4.37. Τθν γυψοποίθςθ των μαρμάρων τθν προκαλεί : Α) Θ εξαςκζνιςθ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ Β) Θ χριςθ ςπρζι Γ) Θ ερθμοποίθςθ Δ) Θ καφςθ υγρϊν καυςίμων. 2.4.4.38. Το όηον επθρεάηει τθν υγεία των ανκρϊπων κατά παρόμοιο τρόπο με : Α) Τουσ υδρογονάνκρακεσ Β) Το ΑΝ Γ) Τα οξείδια του αηϊτου Δ) Τθν υπεριϊδθ ακτινοβολία ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 105

106 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΘΣΘ 2.4.4.39.Να αντιςτοιχίςετε τα περιβαλλοντικά προβλιματα με τισ αιτίεσ που τα προκαλοφν. Α.) Φαινόμενο του 1.) Ερθμοποίθςθ κερμοκθπίου 2.) Υλοτόμθςθ Β) Φωτοχθμικό νζωοσ 3.) Καφςθ υγρϊν καυςίμων 4.) Καφςθ ορυκτϊν καυςίμων Γ) Εξαςκζνιςθ τθσ 5.) Χριςθ ςπρζι ςτιβάδασ του όηοντοσ 6.) Κλιματιςτικά-ψυγεία Δ) Πξινθ βροχι 7.) Θλιακι ακτινοβολία 2.4.4.40.Να αντιςτοιχίςετε τουσ ρφπουσ με τα προβλιματα που προκαλοφν ςτθν υγεία του ανκρϊπου 1.) Μονοξείδιο του Α.) Καρκίνοσ άνκρακα 2.) Οξείδια του αηϊτου Β.) Καταρράκτθσ 3.) Βενηοπυρζνιο Γ) Ρνευμονία 4.) ΑΝ Δ) Εμωφςθμα 5.) Πηον Ε) Ερεκιςμόσ ςτα μάτια 6.) Υπεριϊδθσ ΣΤ) Αςωυξία ακτινοβολία 2.4.4.41.Να αντιςτοιχίςετε τα περιβαλλοντικά προβλιματα με τισ αλλαγζσ που προκαλοφν ςτα οικοςυςτιματα 1.) Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου Α) Λιϊςιμο των πάγων ςτουσ πόλουσ Β) Μετατροπι γόνιμων εκτάςεων ςε άγονεσ 2.) Πξινθ βροχι Γ) Καταςτροωι μονοκφτταρων οργανιςμϊν Δ) Μεταλλάξεισ ςτο DNA 3.) Εξαςκζνιςθ τθσ Ε) Καταςτροωι μνθμείων ςτιβάδασ του όηοντοσ ΣΤ) Θανάτωςθ οργανιςμϊν υδάτινων οικοςυςτθμάτων ΚΙΤΘΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘΣ ΣΤΘΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΙΚΘ ΥΡΑΝΣΘ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΡΟΛΛΑΡΛΘΣ ΕΡΙΛΟΓΘΣ 2.4.4.42.Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου εμωανίηεται πιο ζντονο λόγω τθσ : Α.) Αυξθμζνθσ θλιακισ ακτινοβολίασ Β.) Αυξθμζνθσ ποςότθτασ διοξειδίου του άνκρακα Γ.) Αφξθςθσ του οξυγόνου Δ) Μεταβολισ τθσ ςχζςθσ οξυγόνου-αηϊτου 2.4.4.43. Το ωαινόμενο τθσ όξινθσ βροχισ εκδθλϊνεται όταν ςτθν ατμόςωαιρα υπάρχει μεγάλθ ςυγκζντρωςθ: Α) Διοξειδίου του άνκρακα και υδρατμϊν Β) Διοξειδίου του άνκρακα και θλιοωάνειασ Γ) Διοξειδίου του κείου, οξειδίων του αηϊτου και υδρατμϊν Δ) Διοξειδίου του κείου και θλιοωάνειασ. 2.4.4.44. Θ εξαςκζνιςθ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ οωείλεται : Α) Στουσ χλωροωκοράνκρακεσ Β) Στο διοξείδιο του άνκρακα Γ) Στα οξείδια του αηϊτου Δ) Στθν υπεριϊδθ ακτινοβολία 2.4.4.45. Ροιο άλλο ςυςτατικό τθσ ατμόςωαιρασ εκτόσ του διοξειδίου του άνκρακα ςυμμετζχει ςτο ωαινόμενο του κερμοκθπίου : Α) Το οξυγόνο Β) Το υδρογόνο Γ) Το όηον Δ) Οι υδρατμοί 2.4.4.46. Ροια από τισ παρακάτω ςυνζπειεσ δεν αωορά τθν όξινθ βροχι : Α) Αφξθςθ τθσ μζςθσ κερμοκραςίασ τθσ Γθσ Β) Ελάττωςθ τθσ γονιμότθτασ του εδάωουσ Γ) Γυψοποίθςθ των μνθμείων Δ) Καταςτροωι του ωυλλϊματοσ των δζντρων. ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ 2.4.4.47. Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου ενιςχφει τθν ςτιβάδα του όηοντοσ ςτθν ατμόςωαιρα 2.4.4.48.Χωρίσ τθν παρουςία τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ κα ιταν αδφνατθ θ φπαρξθ ηωισ ςτθν Γθ 2.4.4.49. Θ παρουςία όηοντοσ ςτα κατϊτερα ςτρϊματα τθσ ατμόςωαιρασ προκαλεί αναπνευςτικά προβλιματα 2.4.4.50. Το ΑΝ ωσ πρωτογενισ ρφποσ προκαλεί ερεκιςμό ςτα μάτια 2.4.4.51.Το μονοξείδιο του άνκρακα ωσ πρωτογενισ ρφποσ προκαλεί καταςτροωι ςτθν δομι των πνευμόνων 2.4.4.52.Το βενηοπυρζνιο ωσ πρωτογενισ ρφποσ προκαλεί καρκίνο 2.4.4.53.Στο ωαινόμενο τθσ εξαςκζνιςθσ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ ρφποσ είναι θ υπεριϊδθσ ακτινοβολία 2.4.4.54. Οι ρφποι του ωωτοχθμικοφ νζωουσ εκτόσ από προβλιματα ςτθν υγεία του ανκρϊπου προκαλοφν ςοβαρά προβλιματα ςτα οικοςυςτιματα 2.4.4.55. Οι υδροωκοράνκρακεσ μζτα το 1994 αντικαταςτάκθκαν με τουσ χλωροωκοράνκρακεσ οι οποίοι δεν καταςτρζωουν το όηον 2.4.4.56. Το ph τθσ όξινθσ βροχισ είναι μικρότερο 5 2.4.4.57. Δεν είναι απολφτωσ ακριβισ οι προβλζψεισ για τισ ςυνζπειεσ του ωαινομζνου του κερμοκθπίου 2.4.4.58. Θ απελευκζρωςθ οξειδίων του αηϊτου και του κείου προκαλοφνται μόνο από τθν καφςθ υγρϊν καυςίμων ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 106

107 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Να ςυμπλθρϊςετε με τουσ κατάλλθλουσ όρουσ τα οξφ και νιτρικό κενά των παρακάτω ωράςεων επιςτρζωουν ςτθν Γθ με τθν,το 2.4.4.59. Από το 1994 το Ευρωπαϊκό κοινοβοφλιο, το και τθν προκειμζνου να αναςτραωεί θ εξαςκζνιςθ τθσ. ςτιβάδασ του, αποωάςιςε τθν 2.4.4.67. Πταν οι ςυγκεντρϊςεισ των οξειδίων αυτϊν απαγόρευςθ τθσ χριςθσ και δεν είναι αυξθμζνεσ, τότε το οξφ και το τθν αντικατάςταςθ τουσ με τουσ οξφ κακιςτοφν τθν βροχι ελαωρά που δεν περιζχουν με pθ ςτο. που είναι καταςτρεπτικό για το Θ αυξθμζνθ ςυγκζντρωςθ των παραπάνω οξειδίων όηον. ζχει ωσ αποτζλεςμα θ τιμι του ph τθσ βροχισ να 2.4.4.60. Αν και το ςτα κατϊτερα πζςει κάτω από. ςτρϊματα τθσ ατμόςωαιρασ αποτελεί ρφπο ςτα 2.4.4.68. Εξ αιτίασ του ωαινομζνου τθσ ανϊτερα επίπεδα τθσ ςε φψοσ βροχισ καταςτρζωεται το (κατϊτερθ ) ςχθματίηει μια των δζντρων, ελαττϊνεται θ ςτιβάδα που είναι απαραίτθτθ για τθν ηωι αωοφ του εδάωουσ, κανατϊνονται οι απορροωά ςθμαντικό μζροσ τθσ και ακτινοβολίασ οργανιςμοί ςτα οικοςυςτιματα. 2.4.4.61. Θ υπεριϊδθσ ακτινοβολία ζχει κανατθωόρο Το ωαινόμενο τθσ βροχισ δράςθ ςτουσ οργανιςμοφσ, καταςτρζωει μνθμεία που είναι καταςκευαςμζνα με προκαλεί ςτο,, γιατί τα που και του περιζχει τθν εξωτερικι επιωάνεια δζρματοσ. τουσ. 2.4.4.62. Στισ ουςίεσ που ονομάηονται πρωτογενείσ 2.4.4.69. Θ ακτινοβολία ανακλάται ρφποι ςυγκαταλζγονται τα οξείδια του από τθν Γθ προσ τθν με τθν μορωι,το του άνκρακα και ακτινοβολίασ. διάωοροι. Ζνα μζροσ αυτισ απορροωάται από το Στα προϊόντα τθσ αντίδραςθσ τουσ,τουσ του και τουσ ρφπουσ ςυγκαταλζγονται το τθσ ατμόςωαιρασ γεγονόσ που και το οδθγεί ςτθν ιπια τθσ (ΑΝ). κερμοκραςίασ τθσ Γθσ. 2.4.4.63. Το μονοξείδιο του 2.4.4.70. Εάν δεν ςυγκρατοφνταν από τθν ανταγωνίηεται το για τθν ειδικι κζςθ ατμόςωαιρα ζνα μζροσ τθσ ςφνδεςθσ ςτο μόριο τθσ με ακτινοβολίασ τότε θ μζςθ κερμοκραςία τθσ Γθσ κα αποτζλεςμα ςε υψθλζσ ςυγκεντρϊςεισ να μπορεί να ιταν αντί για που είναι ευνοϊκι για προκαλζςει. τθν ηωι. 2.4.4.64. Τα του αηϊτου προκαλοφν 2.4.4.71. Θ ποςότθτα του καταςτροωζσ ςτουσ και ςτθν ατμόςωαιρα εξαςκενίηουν τθν αντίςταςθ του οργανιςμοφ ςτθν ετθςίωσ κατά λόγω υπζρμετρθσ καφςθσ ενϊ θ ζκκεςθ ςε και καταςτροωισ ςυγκεντρϊςεισ για μεγάλο χρονικό διάςτθμα μπορεί των παραγωγϊν. να προκαλζςει. Ρολλοί επιςτιμονεσ προβλζπουν ότι εξ αιτίασ τθσ Κατά παρόμοιο τρόπο τθν υγεία μασ βλάπτει και το παραπάνω αφξθςθσ θ μζςθ τθσ Γθσ. το κα είναι. 2.4.4.65. Μερικοί από τουσ υδρογονάνκρακεσ όπωσ 2.4.4.72. Θ αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ το ζχουν καρκινογόνο δράςθ. Το τθσ Γθσ πικανόν να προκαλζςει των ερεκίηει τα μάτια. πάγων ςτουσ. Ρολλζσ 2.4.4.66. Θ δραςτθριότθτα, θ εκτάςεισ κα μετατραποφν ςε και αποικοδόμθςθ ουςιϊν από τα αντίςτροωα. του εδάωουσ και θ καφςθ Καμία πρόβλεψθ προσ το παρόν δεν είναι απολφτωσ καυςίμων απελευκερϊνουν ςτθν ακριβισ γιατί δεν ζχει κατανοθκεί πωσ ατμόςωαιρα οξείδια του κακϊσ και οι παράγοντεσ τθσ ατμόςωαιρασ διοξείδιο του. που προκαλοφν τθσ κερμοκραςίασ Τα αζρια αυτά αωοφ μετατραποφν με τθν επίδραςθ με τουσ που τθν εξιςορροποφν. των τθσ ατμόςωαιρασ ςε ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 107

108 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.4.4.73. Θ ονομαςία του χρθςιμοποιικθκε για πρϊτθ ωορά το 1822 από τον Γάλλο μακθματικό, ο οποίοσ κεωροφςε ότι θ αφξθςθ τθσ τθσ πραγματοποιείται κατά παρόμοιο τρόπο με το. Και ςτισ 2 περιπτϊςεισ ο που κερμαίνεται από τθν ακτινοβολία παγιδεφεται από τθν και το αντίςτοιχα με αποτζλεςμα τθν τθσ κερμοκραςίασ. 2.4.4.74. Το που κάλυψε το το 1952 ιταν ζνα αζριο μείγμα του και προϊόντων καφςθσ καυςίμων. Αντίκετα το νζωοσ που κάλυψε το και τθν χρϊματοσ οωείλονταν ςε προϊόντα που παράγονται κατά τθν καφςθ καυςίμων και ςτθν αντίδραςθ τουσ με το τθσ ατμόςωαιρασ. Οι αντιδράςεισ αυτζσ πραγματοποιοφνται υπό τθν επίδραςθ ακτινοβολίασ. 2.4.4 Ερθμοποίθςθ, ρφπανςθ υδάτων,ρφπανςθ εδάφουσ 2.4.4.75. Θ διάκριςθ των μορωϊν ρφπανςθσ γίνεται ανάλογα : Α) Τθν τοξικι ουςία που προκαλεί τθν ρφπανςθ Β) Το τμιμα τθσ βιόςωαιρασ που πλιττεται Γ) Τθν ζκταςθ τθσ ρφπανςθσ Δ) Τα είδθ των οργανιςμϊν που απειλοφνται 2.4.4.76.Τα βαρζα μζταλλα προκαλοφν : Α) φπανςθ υδάτων Β) φπανςθ εδάωων Γ) Ατμοςωαιρικι ρφπανςθ Δ) Α και Β 2.4.4.77.Το ωαινόμενο τθσ βιοςυςςϊρευςθσ οωείλεται : Α) Στουσ οργανικοφσ διαλφτεσ Β) Στα βιομθχανικά λιπάςματα Γ) Στθν αφξθςθ του μικροβιακοφ ωορτίου Δ) Σε καμία από τισ παραπάνω αιτίεσ 2.4.4.78. Θ ελάττωςθ του οξυγόνου ςτα υδάτινα οικοςυςτιματα οωείλεται : Α) Στθν βιομθχανικι δραςτθριότθτα Β) Στθν αςτικι δραςτθριότθτα Γ) Στθν αγροτικι δραςτθριότθτα Δ) Σε όλεσ τισ παραπάνω δραςτθριότθτεσ 2.4.4.79. Ροια από τισ παρακάτω ουςίεσ είναι μθ βιοδιαςπϊμενεσ : Α) DDT B) Νιτρικά ιόντα Γ) Φωςωορικά ιόντα Δ) Ουρία 2.4.4.80. Τι προκαλεί θ ςυςςϊρευςθ DDT ςτουσ ιςτοφσ των αρπακτικϊν : Α) Τθν κανάτωςι τουσ Β) Τθν μείωςθ τθσ αναπαραγωγισ τουσ Γ) Κακιςτά πιο εφκραυςτα τα κελφωθ των αυγϊν τουσ Δ) Β και Γ 2.4.4.81. Τθν εξάπλωςθ ποιασ αςκζνειασ ςτθν Αωρικι προςπάκθςαν να καταπολεμιςουν με τθν χριςθ DDT : Α) Αςκζνειασ του φπνου Β) Ελονοςίασ Γ) AIDS Δ) Σφωιλθσ 2.4.4.82.Εάν θ ςυγκζντρωςθ μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςτουσ παραγωγοφσ είναι 1mg/Kg, θ ςυγκζντρωςθ τθσ ςτουσ καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ κα είναι : Α) 10πλάςια Β) Υποδεκαπλάςια Γ) 100πλάςια Δ) Το 1/100 τθσ ςυγκζντρωςθσ των παραγωγϊν ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ: 2.4.4.83. Ο ευτροωιςμόσ των υδάτων ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν αφξθςθ των αποικοδομθτϊν ςτα υδάτινα οικοςυςτιματα 2.4.4.84. Ο ευτροωιςμόσ ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν αφξθςθ των ανωτζρων καταναλωτϊν ςτα οικοςυςτιματα 2.4.4.85. Θ κατάταξθ των οργανιςμϊν κατά ςειρά αυξανόμενθσ ςυγκζντρωςθσ μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ είναι : Ζντομα-Φυτά-Αετοί-Φίδια 2.4.4.86. Ρολλά περιβαλλοντικά προβλιματα είναι αποτζλεςμα τθσ αφξθςθσ του ανκρϊπινου πλθκυςμοφ κακϊσ και του τρόπου ηωισ του ςφγχρονου ανκρϊπου 2.4.4.87. Ο ευτροωιςμόσ των υδάτων οωείλεται ςε βιομθχανικά απόβλθτα 2.4.4.88.Οι πυρκαγιζσ και θ υπερβόςκθςθ αποτελοφν ωυςικζσ αιτίεσ ερθμοποίθςθσ 2.4.4.89. Οι μθχανιςμοί επανάκαμψθσ των μεςογειακϊν οικοςυςτθμάτων είναι αποτελεςματικοί και κατά τθν υπερβόςκθςθ 2.4.4.90. Εάν μετριςουμε τθν ποςότθτα μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ τθν μικρότερθ τιμι τθσ κα τθν βροφμε ςτουσ παραγωγοφσ 2.4.4.91. Το DDT δεν διαςπάται από κανζνα είδοσ οργανιςμοφ 2.4.4.92. Οι 3 κυριότεροι παράγοντεσ ρφπανςθσ των υδάτων είναι θ αςτικι, θ αγροτικι και θ βιομθχανικι δραςτθριότθτα. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 108

109 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΕΩΤΘΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΘΣ 2.4.4.93. 1) Βιοςυςςϊρευςθ Α) Φωςωοροφχα λιπάςματα 2.) Ευτροωιςμόσ Β) DDT 3.) φπανςθ εδάωουσ Γ) αδιενεργά απόβλθτα 2.4.4.94. 1) 1mgr DDT/Kg ιςτϊν 2) 10mgr DDT/Kg ιςτϊν 3) 100mgr DDT/Kg ιςτϊν Α) Συγκζντωςθ ςτισ κάμπιεσ Β) Συγκζντρωςθ ςτθν κουκουβάγια Γ) Συγκζντρωςθ ςτον κότςυωα 2.4.4.95. 1) Αγροτικι δραςτθριότθτα Α) Ευτροωιςμόσ 2) Βιομθχανικι δραςτθριότθτα Β) Βιοςυςςϊρευςθ 3) Αςτικι δραςτθριότθτα Γ) φπανςθ εδαωϊν ΑΣΚΘΣΕΙΣ 2.4.4.96.Το παρακάτω διάγραμμα παριςτάνει τθν μεταβολι του οξυγόνου ςε ζνα υδάτινο οικοςφςτθμα. O 2 Σέινο πεξηόδνπ βξνρνπηώζεσλ Χξόλνο t Να αιτιολογιςετε τθν μορωι τθσ καμπφλθσ,με δεδομζνο ότι το υδάτινο οικοςφςτθμα δεν επθρεάηεται από βιομθχανικζσ δραςτθριότθτεσ. 2.4.4.97. Α) Γιατί ςτο Λονδίνο δεν παρατθρείτε το ωωτοχθμικό νζωοσ ςε αντίκεςθ με το Λοσ Άντηελεσ και τθν Ακινα; Β) Γιατί το ωαινόμενο τθσ όξινθσ βροχισ είναι μία από τισ κφριεσ αιτίεσ ερθμοποίθςθσ ςε δάςθ τθσ Βόρειασ Ευρϊπθσ και όχι ςτα τροπικά δάςθ ; 2.4.4.98. Να ςυμπλθρωκεί ο παρακάτω πίνακασ: Τροωικά επίπεδα Τριτογενείσ καταναλωτζσ Δευτερογενείσ καταναλωτζσ Ρρωτογενείσ καταναλωτζσ Ραραγωγοί Βιομάηα (τόνοι) 100 Ροςότθτα DDT (mg) Συγκζντρωςθ DDT (mg/kg) 100 2.4.4.99. Ρροκειμζνου μια λίμνθ να απαλλαχκεί από ζνα είδοσ κουνουπιϊν, ψεκάςτθκε με DDT. Αποδείχκθκε ότι ποςότθτα DDT/μονάδα μάηασ 1000 μονάδεσ είναι κανατθωόρα για οποιονδιποτε οργανιςμό. Θ ςυγκζντρωςθ DDT βρζκθκε ςτο νερό τθσ λίμνθσ 1 μονάδα ςυγκζντρωςθσ (ποςότθτα DDT/ μονάδα μάηασ). Θεωροφμε ότι θ ίδια ςυγκζντρωςθ DDT υπάρχει βιοςυςςωρευμζνο και ςτουσ ιςτοφσ των οργανιςμϊν που αποτελοφν το ωυτοπλαγκτόν. Το οικοςφςτθμα τθσ λίμνθσ αποτελείται από τουσ εξισ οργανιςμοφσ: Μικρά ψάρια, μεγάλα ψάρια, ηωοπλαγκτόν, ωυτοπλαγκτόν, ψαροποφλια. Εάν οι ποιοτικζσ τροωικζσ ςχζςεισ του οικοςυςτιματοσ μποροφν να απεικονιςτοφν από μία τροωικι αλυςίδα, κα μποροφμε να εντοπίςουμε ςτθν λίμνθ ψαροποφλια; Ροιο είδοσ ψαριϊν κα μποροφςε ο άνκρωποσ να χρθςιμοποιεί για τθν τροωι του; ΘΕΜΑΤΑ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΩΝ 2.4.4.100. Θ αφξθςθ τθσ μζςθσ κερμοκραςίασ ςτθν επιωάνεια τθσ Γθσ, λόγω ςυςςϊρευςθσ CO 2 ςτθν ατμόςωαιρα, ονομάηεται ωαινόμενο... 2.4.4.101. Από μετριςεισ, που ζγιναν ςε μια λίμνθ, βρζκθκε μικρι ςυγκζντρωςθ εντομοκτόνου DDT ςτο ωυτοπλαγκτόν και πολφ μεγαλφτερθ ςυγκζντρωςθ του ίδιου εντομοκτόνου ςτα ψαροποφλια τθσ λίμνθσ. Με δεδομζνο ότι θ τροωικι αλυςίδα του λιμναίου οικοςυςτιματοσ περιλαμβάνει ωυτοπλαγκτόν, ψάρια, ψαροποφλια και ηωοπλαγκτόν: α. να γράψετε τθν τροωικι αλυςίδα τθσ λίμνθσ β. αν θ ενζργεια ςτο τροωικό επίπεδο των ψαριϊν είναι 3 10 2 KJ, να υπολογίςετε τθν ενζργεια των άλλων τροωικϊν επιπζδων γ. πϊσ εξθγείται θ μεγάλθ ςυγκζντρωςθ του DDT που βρζκθκε ςτα ψαροποφλια; 2.4.4.102. Θ εξαςκζνθςθ τθσ ςτοιβάδασ του όηοντοσ προκαλείται από: α. διοξείδιο του άνκρακα β. διοξείδιο του αηϊτου γ. χλωροωκοράνκρακεσ δ. διοξείδιο του κείου. 2.4.4.103. Να αναωέρετε τισ ςυνέπειεσ του ωαινομένου τθσ όξινθσ βροχήσ. 2.4.4.104. Θ χρήςθ χθμικών λιπαςμάτων οδθγεί ςτο ωαινόμενο του ευτροωιςμού. Να εξθγήςετε το ωαινόμενο αυτό. 2.4.4.105. Το ωαινόμενο του κερμοκθπίου οωείλεται ςε αυξθμζνθ ςυγκζντρωςθ ςτθν ατμόςωαιρα του α. μονοξειδίου του αηϊτου. β. διοξειδίου του άνκρακα. γ. διοξειδίου του κείου. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 109

110 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ δ. διοξειδίου του αηϊτου. κυρίωσ 2.4.4.106. Στο ωαινόμενο τθσ βιοςυςςϊρευςθσ θ α. ςτο διοξείδιο του άνκρακα. ςυγκζντρωςθ τθσ β. ςτο οξυγόνο. μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ γ. ςτα οξείδια του αηϊτου. α. ελαττϊνεται, όςο προχωράμε ςτα ανϊτερα δ. ςτουσ χλωροωκοράνκρακεσ. τροωικά 2.4.4.116. Να εξθγιςετε τισ διεργαςίεσ που οδθγοφν επίπεδα. ςτθν πτϊςθ του ph τθσ βροχισ κάτω από 5. β. αυξάνεται, όςο προχωράμε ςτα ανϊτερα τροωικά 2.4.4.117. Να αναωζρετε ποια προβλιματα υγείασ επίπεδα. προκαλοφν τα οξείδια του αηϊτου ςτον άνκρωπο. γ. παραμζνει ςτακερι ςε όλα τα τροωικά επίπεδα. 2.4.4.118. Ωσ "τρφπα του όηοντοσ" δ. παραμζνει ςτακερι, επειδι μεταβολίηεται χαρακτθρίηουμε 2.4.4.107. Ροιο είναι το κριτιριο, ςτισ περιςςότερεσ α. τθν τρφπα που προκαλείται ςε ζνα αρχαίο μνθμείο περιπτϊςεισ, από το όηον που παράγουν οι κινθτιρεσ εςωτερικισ για να χαρακτθριςτεί ζνασ ρφποσ απειλι για το καφςθσ. περιβάλλον; β. τθ μείωςθ του πάχουσ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ 2.4.4.108. Ροιεσ είναι οι επιπτϊςεισ τθσ υπεριϊδουσ ςτα ανϊτερα ςτρϊματα τθσ ατμόςωαιρασ. ακτινοβολίασ γ. τθ διάβρωςθ των ψυκτικϊν μθχανθμάτων από τουσ ςτουσ οργανιςμοφσ; χλωροωκοράνκρακεσ. 2.4.4.109. Ρϊσ προκαλείται το ωωτοχθμικό νζωοσ; δ. μια μορωι ρφπανςθσ που απορροωά τθν υπεριϊδθ 2.4.4.110. Θ εξαςκζνθςθ τθσ ςτοιβάδασ ακτινοβολία που ωτάνει ςτθ Γθ. του όηοντοσ οωείλεται 2.4.4.119. Να μεταφζρετε ςτο τετράδιό ςασ τθν α. ςτουσ χλωροωκοράνκρακεσ. ενότθτα που ακολουκεί, αφοφ διαγράψετε λζξεισ από β. ςτουσ υδροωκοράνκρακεσ. τισ ευριςκόμενεσ μζςα ςε παρζνκεςθ, ζτςι ϊςτε κάκε γ. ςτθν υπεριϊδθ ακτινοβολία. πρόταςθ να παραμζνει ςωςτι. δ. ςτθν υπζρυκρθ ακτινοβολία. Θ ςυγκζντρωςθ μεγάλων ποςοτιτων τοξικϊν ουςιϊν 2.4.4.111. Ρϊσ δθμιουργείται θ όξινθ βροχι; ςτουσ (ανϊτερουσ/κατϊτερουσ) καταναλωτζσ 2.4.4.112. Ρολλοί επιςτιμονεσ πιςτεφουν ότι λόγω ονομάηεται (βιοαποικοδόμθςθ/βιοςυςςϊρευςθ). τθσ βακμιαίασ αφξθςθσ τθσ ςυγκζντρωςθσ του Το ωαινόμενο αυτό παρατθρείται ςε περιπτϊςεισ διοξειδίου του άνκρακα ςτθν ατμόςωαιρα, το 2040 θ ουςιϊν που (βιοδιαςπϊνται/δε βιοδιαςπϊνται), μζςθ κερμοκραςία του πλανιτθ μασ κα ζχει αυξθκεί όπωσ το (αντιβιοτικό/εντομοκτόνο) DDT. κατά 5 ο C. Ροιεσ κα είναι οι πικανζσ περιβαλλοντικζσ 2.4.4.120. Θ εξαςκζνιςθ τθσ ςτιβάδασ του όηοντοσ επιπτϊςεισ για τον πλανιτθ από αυτι τθν αφξθςθ; δθμιουργείται από : 2.4.4.113. Το ωαινόμενο του α. τουσ χλωροωκοράνκρακεσ κερμοκθπίου προκαλείται από τθ β. το διοξείδιο του άνκρακα ςυγκζντρωςθ ςτθν ατμόςωαιρα των γ. τα οξείδια του αηϊτου α. μονοξειδίου του άνκρακα και υδρογόνου. δ. το κειϊδεσ οξφ. β. μονοξειδίου του άνκρακα και οξειδίων του αηϊτου. 2.4.4.121. Ροιοσ είναι ο ρόλοσ τθσ ςτιβάδασ του γ. διοξειδίου του άνκρακα και υδρατμϊν. όηοντοσ ςτθν κατϊτερθ ςτρατόςωαιρα και ςε τι δ. διοξειδίου του κείου και οξυγόνου. οωείλεται θ βακμιαία εξαςκζνθςθ τθσ ςτιβάδασ 2.4.4.114. A.Πταν το όηον βρίςκεται ςτα ανϊτερα αυτισ; επίπεδα τθσ ατμόςωαιρασ, ςχθματίηει ςτιβάδα που 2.4.4.122. Οι περιςςότερεσ πόλεισ αντιμετωπίηουν διαδραματίηει ςπουδαίο ρόλο ςτθ διατιρθςθ τθσ ςθμαντικά περιβαλλοντικά προβλιματα όπωσ είναι θ ηωισ. κακι ποιότθτα του αζρα λόγω ςυγκζντρωςθσ Ροιοσ είναι ο ρόλοσ του όηοντοσ ςτθ ςτιβάδα αυτι; ατμοςωαιρικϊν ρφπων (για παράδειγμα οξειδίων του Ροια είναι θ αιτία τθσ εξαςκζνθςθσ τθσ ςτιβάδασ του αηϊτου), θ θχορφπανςθ και θ αυξθμζνθ παραγωγι όηοντοσ; Ροιεσ είναι οι επιπτϊςεισ τθσ εξαςκζνθςισ λυμάτων. τθσ ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ; A. Τι προβλιματα υγείασ προκαλοφν τα B. Το όηον ςτα κατϊτερα επίπεδα τθσ ατμόςωαιρασ οξείδια του αηϊτου ςτον άνκρωπο; αποτελεί δευτερογενι ρφπο του ωωτοχθμικοφ B. Τι περιζχουν τα αςτικά λφματα; (Να νζωουσ. Ροιον άλλο δευτερογενι ρφπο γνωρίηετε; αναωζρετε τισ διαταραχζσ που Ρϊσ παράγονται οι δευτερογενείσ ρφποι; προκαλοφν τα αςτικά λφματα ςτα Ροιεσ είναι οι επιπτϊςεισ τουσ ςτθν υγεία υδάτινα οικοςυςτιματα ςτα οποία του ανκρϊπου; καταλιγουν. 2.4.4.115. Θ τρφπα του όηοντοσ οωείλεται ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 110

111 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.4.4.123. Θ ςυγκζντρωςθ των μθ βιοδιαςπϊμενων ουςιϊν είναι μεγαλφτερθ α. ςτουσ αποικοδομθτζσ. β. ςτουσ παραγωγοφσ. γ. ςτουσ κορυωαίουσ καταναλωτζσ. δ. ςτα μικρόβια. 2.4.4.124. Ροια είναι θ ςθμαςία του όηοντοσ ςτα ανϊτερα επίπεδα τθσ ατμόςωαιρασ ; Ροια είναι τα αίτια τθσ εξαςκζνθςθσ τθσ ςτοιβάδασ του όηοντοσ ; 2.4.4.125. Ζνα ςυςτατικό του ωωτοχθμικοφ νζωουσ που παρεμποδίηει, ςε υψθλζσ ςυγκεντρϊςεισ, τθ μεταωορά οξυγόνου ςτουσ ιςτοφσ είναι το α. διοξείδιο του κείου β. όηον γ. ΑΝ δ. μονοξείδιο του άνκρακα. ΕΡΑΝΑΛΘΡΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2.4.4.126. Θ καφςθ ορυκτϊν καυςίμων ( γαιάνκρακεσ,πετρζλαιο, υγρά καφςιμα ), κακϊσ και άλλεσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ είχαν ωσ αποτζλεςμα τθν απελευκζρωςθ αερίων ςτθν ατμόςωαιρα που προκάλεςαν περιβαλλοντικά προβλιματα όπωσ αυτά του παρακάτω διαγράμματοσ. ΣΟ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟ ΣΖ ΔΞΑΘΔΝΗΖ ΣΖ ΣΗΒΑΓΑ ΣΟΤ ΟΕΟΝΣΟ ΣΟ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟ ΣΖ ΟΞΗΝΖ ΒΡΟΥΖ ΦΧΣΟΥΖΜΗΚΟ ΝΔΦΟ ΣΟ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟ ΣΟΤ ΘΔΡΜΟΚΖΠΗΟΤ αέξην-1 αέξην-2 αέξην-3 αέξην-4 αέξην-5 αέξην-6 Α. Να αντιςτοιχίςετε τα αζρια ( 1 ζωσ και 5 ) με τα αζρια που ςασ δίνονται παρακάτω, με δεδομζνο ότι το αζριο-3 προκαλεί αςωυξία ςτον άνκρωπο. 1.Διοξείδιο του άνκρακα 2.Οξείδια του αηϊτου 3.Βενηοπυρζνιο 4.Μονοξείδιο του άνκρακα 5.Χλωροωκοράνκρακεσ 6.Διοξείδιο του κείου 2.4.4.127. Ο παρακάτω πίνακασ δείχνει τθ μεταβολι του πλθκυςμοφ διαωόρων ομάδων οργανιςμϊν ενόσ υδάτινου οικοςυςτιματοσ. Χρονικι ςτιγμι t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 Ρλθκυςμόσ ωυτοπλαγκτοφ 15 16. 25. 35 25 ( 10 3 ) Ρλθκυςμόσ 8 9 14 25 12 Ηωοπλαγκτοφ ( 10 3 ) Ρλθκυςμόσ 10 9 18 28 19 Αποικοδομθτϊν ( 10 6 ) Ρλθκυςμόσ Ανωτζρων Καταναλωτϊν ( 10 2 ) 10 9 11 0,5 0,2 Δίνεται ότι τθ χρονικι ςτιγμι t3 ζχουμε το τζλοσ τθσ περιόδου των βροχοπτϊςεων. Α. Να αναωζρετε το περιβαλλοντικό πρόβλθμα που περιγράωετε ςτον παρακάτω πίνακα, κακϊσ και τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ που το προκαλοφν. Απάντθςθ : Το περιβαλλοντικό πρόβλθμα είναι ο ευτροφιςμόσ και προκφπτει από τθν αγροτικι δραςτθριότθτα, λόγω αλόγιςτθσ χριςθσ αηωτοφχων λιπαςμάτων και από τα αςτικά λφματα που περιζχουν φωςφορικά και νιτρικά ιόντα. Β. Ρωσ μεταβάλλεται ο πλθκυςμόσ των ανωτζρων καταναλωτϊν και γιατί ; Απάντθςθ :Αρχικά ο πλθκυςμόσ των ανωτζρων καταναλωτϊν είναι ςχετικά ςτακερόσ και μεταβάλλεται ςε φυςιολογικά επίπεδα (εποχικζσ διακυμάνςεισ). Στθ ςυνζχεια όμωσ θ υπζρμετρθ αφξθςθ των πλαγκτονικϊν οργανιςμϊν και τθν αφξθςθ του πλθκυςμοφ των αποικοδομθτϊν, το αποτζλεςμα ιταν θ ελάττωςθ του πλθκυςμοφ των ανωτζρων καταναλωτϊν ςχεδόν ςτο επίπεδο του αφανιςμοφ. Θ παραπάνω μεταβολι οφείλεται ςτο γεγονόσ ότι ο ρυκμόσ κατανάλωςθσ του οξυγόνου ςτο νερό ςταδιακά ζγινε μεγαλφτεροσ από τον ρυκμό παραγωγισ του. Ζτςι οι ανϊτεροι καταναλωτζσ πεκαίνουν από αςφυξία. Γ. Ροια άλλθ δραςτθριότθτα του ανκρϊπου μπορεί να ελαττϊςει το διαλυμζνο οξυγόνο του νεροφ,και γιατί προκαλείται αυτι θ μείωςθ ; Απάντθςθ : Θ μείωςθ του διαλυμζνου οξυγόνου προκαλείται από τθ ρίψθ κερμοφ νεροφ των ψυκτικϊν εγκαταςτάςεων των εργοςταςίων ι των πυρθνικϊν αντιδραςτιρων. Θ αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ του νεροφ ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν μείωςθ του διαλυμζνου οξυγόνου ςτο νερό. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 111

112 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 2.4.4.128. Δίνεται θ παρακάτω υποκετικι αλυςίδα ενόσ υδατίνου οικοςυςτιματοσ. Φυτοπλαγκτόν Ηωοπλαγκτόν Μικρά ψάρια Μεγάλα ψάρια Κορμοράνοσ Α. Σε 1Kg ωυτοπλαγκτόν ανιχνεφτθκε ποςότθτα μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ίςθ με 3 10-6 mg..να εξθγιςετε πόςθ ποςότθτα τθσ ίδιασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ κα βρίςκεται ςε 1Kg κορμοράνων. Απάντθςθ : Το ηωοπλαγκτόν για να αυξιςει τθν βιομάηα του κατά 1Κg, κα πρζπει να καταναλϊςει 10Kg φυτοπλαγκτόν. Όμωσ τα 10Kg φυτοπλαγκόν περιζχουν και 3 10-5 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Αφοφ θ ουςία αυτι δεν μπορεί να διαςπαςτεί και να αποβλθκεί από το ηωοπλαγκτόν, ςτο 1Kg ηωοπλαγκτόν κα περιζχονται 3 10-5 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Τα μικρά ψάρια για να αυξιςουν τθν βιομάηα τουσ κατά 1Kg, κα πρζπει να καταναλϊςουν 10Kg ηωοπλαγκτόν. Όμωσ τα 10Kg ηωοπλαγκτόν περιζχουν και 3 10-4 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Αφοφ θ ουςία αυτι δεν μπορεί να διαςπαςτεί και να αποβλθκεί από τα μικρά ψάρια, ςτο 1Kg μικρϊν ψαριϊν κα περιζχονται 3 10-4 τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Τα μεγάλα ψάρια για να αυξιςουν τθν βιομάηα τουσ κατά 1Kg, κα πρζπει να καταναλϊςουν 10Kg μικρϊν ψαριϊν. Όμωσ τα 10Kg μικρϊν ψαριϊν περιζχουν και 3 10-3 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Αφοφ θ ουςία αυτι δεν μπορεί να διαςπαςτεί και να αποβλθκεί από τα μεγάλα ψάρια, ςτο 1Kg μεγάλων ψαριϊν κα περιζχονται 3 10-3 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. Τζλοσ οι κορμοράνοι για να αυξιςουν τθ βιομάηα τουσ κατά 1Kg, κα πρζπει να καταναλϊςουν 10Kg μεγάλων ψαριϊν που περιζχει 3 10-2 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ Άρα ςτο τροφικό επίπεδο των κορμοράνων ςτο 1Κg περιζχονται3 10-2 mg τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ. 2.4.4.129. Δίνεται ςτο παρακάτω διάγραμμα θ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των δευτερογενϊν ρφπων του ωωτοχθμικοφ νζωουσ (όηον,αν) ςε ςυνάρτθςθ με το χρόνο. Να αιτιολογιςετε τθν μορωι του παρακάτω διαγράμματοσ. πγθέληξσζε ξύπσλ ζηελ αηκόζθαηξα ( Ο 3, ΡΑΝ ) 3 5 7 9 Ι Μ Μ Ι Χξόλνο (Μήλεο) Ρρϊτοσ μινασ (Ι) ο Ιανουάριοσ, τρίτοσ μινασ (Μ) ο Μάρτιοσ, πζμπτοσ μινασ (Μ) ο Μάιοσ, ζβδομοσ ο Ιοφλιοσ (Ι) και ζνατοσ ο Σεπτζμβριοσ (Σ). ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 112

113 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Επαναληπτικά θέματα 2 ου κεφαλαίου και θέματα πανελληνίων Άςκθςθ-1 Σε ζνα οικοςφςτθμα υπάρχουν 4 είδθ οργανιςμϊν ( Α,Β,Γ,Δ) όπου οι τρόωικεσ ςχζςεισ του μποροφν να απεικονιςτοφν με μία τροωικι αλυςίδα. Ο οργανιςμόσ Α ζχει βιομάηα 5 10 2 Κg, ο οργανιςμόσ Β 5 10 3 Κg, ο οργανιςμόσ Γ 50 Kg και ο οργανιςμόσ Δ 5 10 4 Kg. Α.) Να γράψετε τθν τροωικι αλυςίδα του οικοςυςτιματοσ. Β.) Να υπολογίςετε τθν ενζργεια που εμπεριζχεται ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ εάν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτον οργανιςμό Γ είναι 3ΚJ/Kg Γ.) Να υπολογίςετε τθν ενζργεια που χάνεται κατά τθν μετάβαςθ από το 3 ο ςτο 4 ο τροωικό επίπεδο. Άςκθςθ-2 Θ βιομάηα του οργανιςμοφ 3 είναι 10 4 Kg A.) Να υπολογιςτεί θ βιομάηα κακεμίασ από τισ ομάδεσ που αποτελοφν τθν τροωικι αλυςίδα. Β.) Εάν θ μζςθ βιομάηα κάκε οργανιςμοφ που ανικει ςτο είδοσ 4 είναι 10 Kg να βρείτε τον αρικμό των οργανιςμϊν που μπορεί να υποςτθρίξει θ αλυςίδα. Γ.) Αν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτο 2 ο τροωικό επίπεδο είναι 5KJ/Kg να βρείτε τθν ενζργεια που χάνεται μεταξφ 4 ο και 5 ο τροωικοφ επιπζδου. Άςκθςθ-3 Α.Να τοποκετιςετε τουσ οργανιςμοφσ ςτθν παρακάτω τροωικι πυραμίδα ενζργειασ Τροφικι αλυςίδα άςκθςθσ-2 1 2 3 4 5 Τροφικό πλζγμα άςκθςθσ-3 9 7 8 10 7 KJ Μπορεί μία πυραμίδα ενζργειασ να εμωανιςτεί ωσ ανεςτραμμζνθ ; B.) Εάν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτο 1 ο τροωικό επίπεδο είναι 2KJ/Kg, να υπολογιςτεί θ βιομάηα όλων των τροωικϊν επιπζδων του οικοςυςτιματοσ Γ.) Να υπολογιςτεί θ βιομάηα που χάνεται μεταξφ 3 ο και 4 ο τροωικοφ επιπζδου 5 1 2 3 4 6 ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 113

114 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ-4 Α.) Να γράψετε όλεσ τισ δυνατζσ τροωικζσ αλυςίδεσ που δθμιουργοφνται ςτο πλζγμα. Β.) Να κατατάξετε τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ ςε όλα τα δυνατά τροωικά επίπεδα. Γ.) Εάν ο οργανιςμόσ 5 μειωκεί, ποια κα είναι θ επίπτωςθ τθσ μείωςθσ αυτισ ςτον πλθκυςμό του οργανιςμοφ 4 ; Άςκθςθ-5 Να ςυμπλθρωκεί ο παρακάτω πίνακασ Βιομάηα (Κg) Ενζργεια (KJ) Καταναλωτζσ 3θσ τάξθσ Καταναλωτζσ 10 4 2θσ τάξθσ Καταναλωτζσ 1θσ τάξθσ Ραραγωγοί 10 7 Ροςότθτα DDT(mg) 1 Συγκζντρωςθ DDT(mg/Kg) Άςκθςθ-6 Εάν ςτον οργανιςμό 2 ανιχνεφκθκε ποςότθτα μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ίςθ με 100mg, να βρείτε : Τθν ςυγκζντρωςθ τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ,με δεδομζνο ότι θ βιομάηα του οργανιςμοφ 3 είναι 10 4 Κg. Άςκθςθ-7 Εάν θ ςυγκζντρωςθ μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςτον οργανιςμό 4 είναι 1000mg/Kg, να βρείτε τθν ποςότθτα τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςτον οργανιςμό 1 με δεδομζνο ότι θ βιομάηα του οργανιςμοφ 2 είναι 1000Kg. Άςκθςθ-8 Σε ζνα χερςαίο οικοςφςτθμα υπάρχουν οι παρακάτω οργανιςμοί που ςχθματίηουν μία τροωικι αλυςίδα : Φυτό, κουκουβάγια,κότςυωασ,κάμπια. Α.) Να γράψετε τθν τροωικι αλυςίδα του οικοςυςτιματοσ. Β.) Αν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτο τροωικό επίπεδο τθσ κάμπιασ είναι 4 10 5 KJ και ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν θ ενζργεια που εμπεριζχεται είναι 4ΚJ/Kg, να υπολογίςετε τθν ενζργεια και τθν βιομάηα όλων των τροωικϊν επιπζδων. Γ.) Αν ζχει ανιχνευκεί ςτο 2 ο τροωικό επίπεδο 1mg μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ,να υπολογιςτοφν οι ςυγκεντρϊςεισ τθσ ςε όλα τα τροωικά επίπεδα του οικοςυςτιματοσ. Άςκθςθ 9. Ζνα υδάτινο οικοςφςτθμα αποτελείτε από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ : ωυτοπλαγκτόν, λαυράκια (ςαρκοωάγα), ςαρδζλεσ(τρζωονται με ηωοπλαγκτόν),γλάροι,ηωοπλαγκτόν Α. Να τοποκετιςετε τουσ οργανιςμοφσ κατά τζτοιο τρόπο ϊςτε να ςχθματίηουν μία τροωικι αλυςίδα. Β. Να υπολογίςετε τθν βιομάηα όλων των ομάδων τθσ τροωικισ αλυςίδασ Γ. τθν ςυγκζντρωςθ μίασ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ Δίνεται ότι θ ποςότθτα τθσ μθ βιοδιαςπϊμενθσ ουςίασ ςτουσ καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ είναι 10mg και θ ςυγκζντρωςθ τθσ ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν 10-5 mg/kg. Τροφικι αλυςίδα άςκθςθσ 6. 1 2 3 4 Τροφικι αλυςίδα άςκθςθσ 7. 1 2 3 4 ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 114

115 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 10. Ζνα οικοςφςτθμα περιλαμβάνει τουσ οργανιςμοφσ Α, Β, Γ, Δ, Ε, Η και Θ Οι Α είναι παραγωγοί Οι Β, Γ, Δ είναι καταναλωτζσ 1 θσ τάξθσ Οι Ε, Η είναι καταναλωτζσ 2 θσ τάξθσ Οι Θ είναι καταναλωτζσ 3 θσ τάξθσ α) Να ςχεδιάςετε το τροωικό πλζγμα που περιλαμβάνει τον μζγιςτο αρικμό τροωικϊν αλυςίδων. Δθλαδι κάκε καταναλωτισ τρζωεται από όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του προθγοφμενου τροωικοφ επιπζδου. Ρόςεσ είναι οι τροωικζσ αλυςίδεσ; β) Εάν θ βιομάηα των καταναλωτϊν 2 θσ τάξθσ είναι 50 tn και θ ενζργεια που περικλείεται ςτουσ παραγωγοφσ 30 KJ/Kg, να υπολογίςετε τθν ςυνολικι ενζργεια που είναι ενςωματωμζνθ ςτουσ καταναλωτζσ 3 θσ τάξθσ και ςτουσ παραγωγοφσ. γ) Εάν ςτουσ ιςτοφσ ενόσ καταναλωτι 3 θσ τάξθσ του οικοςυςτιματοσ ανιχνεφτθκε μια μθ διαςπϊμενθ ουςία ςε ςυγκζντρωςθ 1000 mg/kg. Ρόςθ είναι θ ςυνολικι τθσ ποςότθτα ςτουσ ιςτοφσ των παραγωγϊν; Άςκθςθ 11. Α) Να γράψετε τισ τροωικζσ αλυςίδεσ που υπάρχουν ςτο πλζγμα. Β) Να κατατάξετε ςε τροωικά επίπεδα όλουσ τουσ οργανιςμοφσ του οικοςυςτιματοσ. Γ) Με δεδομζνο ότι θ βιομάηα των οργανιςμϊν 5,6,7 είναι 10.000 Κg, να γραωεί θ πυραμίδα βιομάηασ του ςυγκεκριμζνου οικοςυςτιματοσ. Δ) Εάν ςτο τροωικό επίπεδο των παραγωγϊν υπάρχουν δεςμευμζνα 10ΚJ/Kg,να γράψετε τθν πυραμίδα ενζργειασ. Ε) Στο τροωικό επίπεδο των κορυωαίων καταναλωτϊν ανιχνεφτθκε μια ποςότθτα DDT ίςθ με 1mgr. Ροια είναι θ ποςότθτα τθσ ουςίασ ςτα άλλα τροωικά επίπεδα; Για πιο λόγο επιβαρφνονται περιςςότερο οι κορυωαίοι καταναλωτζσ; Τροφικό πλζγμα άςκθςθσ 11. 8 5 6 1 2 3 4 9 10 7 ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 115

116 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 12. Θζμα πανελλθνίων Α. Να γράψετε τα ονόματα των διαδικαςιϊν που αντιςτοιχοφν ςτισ κζςεισ Α, Β, Γ, Δ, Ε, Η και το όνομα του ςυςτατικοφ του εδάωουσ που αντιςτοιχεί ςτθ κζςθ Ψ. Β. Να περιγράψετε τθ διαδικαςία Δ. Γ. Να αναωζρετε τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ το νερό είναι απαραίτθτο για τισ ηωτικζσ λειτουργίεσ των ωυτϊν. Διάγραμμα άςκθςθσ 12. Άςκθςθ 13.Θζμα πανελλθνίων Α. Να αναωζρετε δφο (2) βιοτικοφσ και Δφο (2) αβιοτικοφσ παράγοντεσ του παραπάνω οικοςυςτιματοσ. Β. Με ποια διαδικαςία το ωυτοπλαγκτόν εξαςωαλίηει τθν απαραίτθτθ ενζργεια για τθν επιβίωςθ και τθν ανάπτυξι του; Ροιοι παράγοντεσ απαιτοφνται για τθ διαδικαςία αυτι και ποια τα προϊόντα τθσ; Γ. Στθ λίμνθ αυτι καταλιγουν τα αςτικά λφματα γειτονικοφ οικιςμοφ χωρίσ να υποςτοφν τθν παραμικρι επεξεργαςία. Το αποτζλεςμα είναι να πραςινίηουν τα νερά τθσ λίμνθσ, λόγω τθσ υπερβολικισ αφξθςθσ του ωυτοπλαγκτοφ. Ροια κα είναι θ επίπτωςθ ςτον πλθκυςμό των ψαριϊν τθσ λίμνθσ και γιατί; Δ. Να αιτιολογιςετε γιατί το παραπάνω ωαινόμενο κεωρείται ρφπανςθ των νερϊν τθσ λίμνθσ. Ροιεσ ςυνζπειεσ μπορεί να ζχει ςτον άνκρωπο θ χριςθ του νεροφ τθσ λίμνθσ ςτθν οποία καταλιγουν τα λφματα; Διάγραμμα άςκθςθσ 13. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 116

117 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 14. Θζμα πανελλθνίων Α. Ροιο διάγραμμα απεικονίηει τθν ποςότθτα τθσ βιομάηασ των τροωικϊν επιπζδων του οικοςυςτιματοσ αυτοφ και ποιο τθν ποςότθτα του DDT ; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. Β. Ροφ οωείλεται θ αφξθςθ τθσ ςυγκζντρωςθσ του DDT κατά μικοσ των τροωικϊν επιπζδων ενόσ οικοςυςτιματοσ; Διάγραμμα άςκθςθσ 14. Άςκθςθ 15.Θζμα πανελλθνίων Ζνα ξενοδοχείο που βρίςκεται ςε μια παραποτάμια περιοχι διοχετεφει τα απόβλθτα των αποχετεφςεϊν του ςτο ποτάμι, κεωρϊντασ ότι δεν ρυπαίνει το νερό του ποταμοφ. Οι μετριςεισ που ζγιναν, τόςο τθσ ποςότθτασ του οξυγόνου όςο και τθσ ποςότθτασ των αποικοδομθτϊν ςτο νερό, απεικονίηονται ςτθν παρακάτω γραωικι παράςταςθ με τισ καμπφλεσ Α και Β. Ροια καμπφλθ απεικονίηει τθν ποςότθτα του διαλυμζνου οξυγόνου και ποια καμπφλθ απεικονίηει τθν ποςότθτα των αποικοδομθτϊν ; Να εξθγιςετε τθν απάντθςι ςασ. Διάγραμμα άςκθςθσ 15. Άςκθςθ 16.Θζμα πανελλθνίων Τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίηουν τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ δφο αζριων ρφπων, του όηοντοσ και των οξειδίων του αηϊτου κατά τθ διάρκεια ενόσ εικοςιτετραϊρου ςτο κζντρο τθσ Ακινασ. Ροια καμπφλθ απεικονίηει τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ του όηοντοσ και ποια τθ μεταβολι τθσ ςυγκζντρωςθσ των οξειδίων του αηϊτου ; Να εξθγιςετε τθν απάντθςι ςασ. Διάγραμμα άςκθςθσ 16. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 117

118 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 17. Θζμα πανελλθνίων Σε μία λίμνθ που περιβάλλεται από χωράωια τα οποία καλλιεργοφνται ςυςτθματικά με χριςθ λιπαςμάτων, διοχετεφονται πολλά από τα νερά τθσ βροχισ που δζχεται θ περιοχι αυτι. Να κεωριςετε ότι ςτθ λίμνθ υπάρχουν υδρόβιοι ωωτοςυνκετικοί οργανιςμοί, ηωοπλαγκτόν και ψάρια που αποτελοφν τροωικι αλυςίδα. Στο διάγραμμα ωαίνεται θ μεταβολι ςτον πλθκυςμό των οργανιςμϊν αυτϊν μετά το τζλοσ τθσ περιόδου των βροχοπτϊςεων. Α. Να ερμθνεφςετε τθ μορωι των καμπυλϊν του παραπάνω διαγράμματοσ. Β. Να περιγράψετε το ωαινόμενο το οποίο προκαλεί τισ μεταβολζσ ςτισ καμπφλεσ του παραπάνω διαγράμματοσ. Γ. Να εξθγιςετε πϊσ μεταβάλλεται ο πλθκυςμόσ των αποικοδομθτϊν ς' αυτι τθ λίμνθ. Διάγραμμα άςκθςθσ 17. Άςκθςθ 18.Θζμα πανελλθνίων Να γράψετε όλεσ τισ διαωορετικζσ τροωικζσ αλυςίδεσ που δθμιουργοφνται (και να κατατάξετε τουσ οργανιςμοφσ ςε όλα τα δυνατά τροωικά επίπεδα. Ροιοι οργανιςμοί ςυμπεριωζρονται ταυτόχρονα ωσ καταναλωτζσ 2 θσ και ωσ καταναλωτζσ 3 θσ τάξθσ;. Αν θ ενζργεια που εμπεριζχεται ςτον πλθκυςμό τθσ λιβελοφλασ είναι 1000 ΚJoules, να υπολογίςετε τθν ενζργεια ςτον πλθκυςμό των βατράχων. Λιπάςματα από γειτονικά χωράωια που αποπλζνονται από το νερό τθσ βροχισ, εμπλουτίηουν με νιτρικά και ωωςωορικά άλατα τθν λίμνθ. Αυτό ζχει ωσ αποτζλεςμα να παρατθρθκεί αφξθςθ του πλθκυςμοφ των υδροβίων ωωτοςυνκετικϊν οργανιςμϊν. Να εξθγιςετε πϊσ επθρεάηονται οι πλθκυςμοί των ψαριϊν (πζςτροωεσ, κυπρίνοι) από το ωαινόμενο αυτό; Ρλζγμα άςκθςθσ 18. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 118

119 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Άςκθςθ 19.Θζμα πανελλθνίων Στο ςχιμα απεικονίηεται μια περιοχι ςτθν οποία ςυνυπάρχουν δάςοσ κωνοωόρων (Α), βιομθχανικζσ μονάδεσ (Β), καλλιεργοφμενοι αγροί (Γ) και μια λίμνθ (Δ). Θ κυκλοωορία του νεροφ ςτθν περιοχι ςτθρίηεται ςτθν εξάτμιςθ, ςτθ διαπνοι των ωυτϊν και ςτισ κατακρθμνίςεισ. Τι ονομάηουμε διαπνοι και ποιοσ είναι ο ρόλοσ τθσ; Ροιεσ είναι οι επιπτϊςεισ τθσ όξινθσ βροχισ ςτουσ οργανιςμοφσ τθσ περιοχισ; Κατά τθν καλλιζργεια των ωυτϊν ςτουσ αγροφσ δίπλα ςτθ λίμνθ χρθςιμοποιικθκαν μεγάλεσ ποςότθτεσ μθ βιοδιαςπϊμενου εντομοκτόνου. Από μετριςεισ που ζγιναν ςτθν περιοχι βρζκθκε μεγάλθ ςυγκζντρωςθ από το ςυγκεκριμζνο εντομοκτόνο ςε πολλά από τα ψαροποφλια τθσ λίμνθσ (Δ). Να εξθγιςετε το ωαινόμενο. Άςκθςθ 20.Θζμα Ρανελλθνίων. Με βάςθ το ςχιμα να γράψετε: i. τισ χθμικζσ ουςίεσ που υποδθλϊνουν οι αρικμοί 1 και 7 ii. τισ διαδικαςίεσ που υποδθλϊνουν οι αρικμοί 2, 3, 4, 8, 9, 10 και iii. τουσ μικροοργανιςμοφσ που αντιςτοιχοφν ςτουσ αρικμοφσ 5 και 6. Εικόνα άςκθςθσ 19. Σχιμα άςκθςθσ 20. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 119

120 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 3ο Κεφάλαιο-Εξέλιξη Ι. Ειςαγωγή-Σαξινόμηςη των οργανιςμών και εξέλιξη Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ 3.1. «Χωρίσ τθν κεωρία τθσ εξζλιξθσ δεν μποροφμε να κατανοιςουμε πϊσ ζνα άκροιςμα από χθμικά ςυςτατικά και κφτταρα, όπωσ ο άνκρωποσ, ζγινε ικανό: να είναι ηωντανό, να αιςκάνεται χαρά και πόνο, να ξεχωρίηει τθν ομορφιά από τθν αςχιμια και να διακρίνει το καλό από το κακό». Ροιοσ διατφπωςε τθν παραπάνω ωράςθ : α. Ο Θαλισ ο Μιλιςιοσ β. Ο Θεοδόςιοσ Ντοπηάνςκυ γ. Ο Κάρολοσ Δαρβίνοσ δ. Ο Αριςτοτζλθσ 3.2. Ροια από τισ παρακάτω βακμίδεσ ταξινόμθςθσ των οργανιςμϊν περιλαμβάνει περιςςότερα είδθ οργανιςμϊν : α. Θ οικογζνεια β. Το γζνοσ γ. Θ κλάςθ δ. Θ τάξθ 3.3. Ροιοσ από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ ομαδοποιείται ςε είδοσ με βάςθ το τυπολογικό κριτιριο : α. Το καλαμπόκι β. Ο άνκρωποσ γ. Θ γάτα δ. Θ αμοιβάδα 3.4. Τα είδθ που μοιάηουν περιςςότερο μεταξφ τουσ ςυνιςτοφν α. ζνα γζνοσ β. μία οικογζνεια γ. μία τάξθ δ. μία κλάςθ 3.5. Τα γζνθ που μοιάηουν περιςςότερο μεταξφ τουσ ςυνιςτοφν α. ζνα ωφλο β. μία οικογζνεια γ. μία τάξθ δ. μία κλάςθ 3.6. Οι οικογζνειεσ που μοιάηουν περιςςότερο μεταξφ τουσ ςυνιςτοφν α. ζνα ωφλο β. μία τάξθ γ. ζνα γζνοσ δ. μία κλάςθ 3.7. Οι τάξεισ που μοιάηουν περιςςότερο μεταξφ τουσ ςυνιςτοφν α. ζνα ωφλο β. ζνα είδοσ γ. ζνα γζνοσ δ. μία κλάςθ 3.8. Οι κλάςεισ που μοιάηουν περιςςότερο μεταξφ τουσ ςυνιςτοφν α. ζνα ωφλο β. ζνα είδοσ γ. ζνα γζνοσ δ. μία οικογζνεια 3.9. Ροιοι από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ ανικουν ςτο ίδιο γζνοσ : α. Θ γάτα και ο λφγκασ β. Ο γορίλασ, ο γίββωνασ και ο άνκρωποσ γ. Ο γορίλασ, ο γίββωνασ, ο άνκρωποσ και ο κροκόδειλοσ δ. Θ γάτα, ο λφγκασ, ο γορίλασ, ο γίββωνασ και ο άνκρωποσ. 3.10. Ροιοι από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ ανικουν ςτθν ίδια τάξθ : α. Θ γάτα, ο λφγκασ, ο γορίλασ και ο γίββωνασ β. Ο γορίλασ, ο γίββωνασ και ο άνκρωποσ γ. Ο γορίλασ, ο γίββωνασ, ο άνκρωποσ και ο κροκόδειλοσ δ. Θ γάτα, ο λφγκασ, ο γορίλασ, ο γίββωνασ και ο άνκρωποσ 3.11. Ροιοσ από τουσ παρακάτω οργανιςμοφσ δεν ανικει ςτθν κλάςθ των κθλαςτικϊν : α. Ο κροκόδειλοσ β. Ο λφγκασ γ. Ο γίββωνασ δ. Ο γορίλασ Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ Να ςθμειϊςετε με Σ τισ ςωςτζσ προτάςεισ και με Λ τισ λανκαςμζνεσ. 3.12. Ζνασ από τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ άργθςε να γίνει αποδεκτι θ κεωρία τθσ εξζλιξθσ των ειδϊν, που διατυπϊκθκε από τον Κάρολο Δαρβίνο, ιταν ότι ςτο ςφντομο χρονικό διάςτθμα τθσ ηωισ του ανκρϊπου δεν μποροφν να γίνουν αντιλθπτζσ οι μεταβολζσ που υωίςτανται τα είδθ. 3.13. Ρριν το Δαρβίνο όλοι οι επιςτιμονεσ πίςτευαν ςτθν ςτακερότθτα των ειδϊν. 3.14. Και πριν το Δαρβίνο υπιρχαν ςτοχαςτζσ που πίςτευαν ςτθ κεωρία τθσ εξζλιξθσ,αλλά ο Δαρβίνοσ πρϊτοσ διατφπωςε το μθχανιςμό με τον οποίο πραγματοποιείται. 3.15. Σφμωωνα με τον Δαρβίνο θ εξζλιξθ πραγματοποιείται με τον μθχανιςμό τθσ ωυςικισ επιλογισ. 3.16. Οι μικροοοργανιςμοί που ανικουν ςτον ίδιο κλϊνο είναι όμοια όντα. 3.17. Το ςφνολο των ηϊων μίασ ςυνοικίασ πχ ςκφλοι,ςπουργίτια, γάτεσ αποτελοφν ζναν πλθκυςμό. 3.18. Ο πλθκυςμόσ χρθςιμοποιείται για τθν κατάταξθ των οργανιςμϊν. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 120

121 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 3.19. Το είδοσ περιλαμβάνοντασ πλθκυςμοφσ οργανιςμϊν που μποροφν να αναπαραχκοφν μεταξφ τουσ χρθςιμοποιείται ωσ κεμελιϊδθσ μονάδα ταξινόμθςθσ. 3.20. Το τυπολογικό κριτιριο εωαρμόηεται, για κατάταξθ των οργανιςμϊν που δεν αναπαράγονται ωυλετικά ςε είδθ. 3.21. Το τυπολογικό κριτιριο δεν εωαρμόηεται ςε όλα τα είδθ οργανιςμϊν. 3.22. Το τυπολογικό κριτιριο εωαρμόηεται ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ, για τθν κατάταξθ τουσ και ςε άλλεσ βακμίδεσ ταξινόμθςθσ εκτόσ του είδουσ. 3.23. Ο άνκρωποσ με το γορίλα δεν ζχουν ζναν απϊτερο κοινό πρόγονο. 3.24. Ο κροκόδειλοσ με τα κθλαςτικά δεν ζχουν ζναν απϊτερο κοινό πρόγονο. Γ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν Παρακάτω διατυπϊνονται οι οριςμοί διαφόρων εννοιϊν,χρθςίμων για τθν κατανόθςθ τθσ κεωρίασ τθσ εξζλιξθσ. Να γράψετε ςτα κενά τισ ζννοιεσ που αντιςτοιχοφν ςτουσ παρακάτω οριςμοφσ. 3.25. : Το ςφνολο των οργανιςμϊν ενόσ οικοςυςτιματοσ που μποροφν να αναπαραχκοφν μεταξφ τουσ δίνοντασ γόνιμουσ απογόνουσ 3.26. : το ςφνολο των διαωορετικϊν πλθκυςμϊν που μποροφν να αναπαραχκοφν μεταξφ τουσ και να αποκτιςουν γόνιμουσ απογόνουσ. 3.27. : κεωρία που υποςτθρίηει ότι όλα τα ζμβια όντα αποτελοφνται από κφτταρα και από προϊόντα κυττάρων. 3.28. : κεωρία που υποςτθρίηει ότι όλα τα ζμβια όντα είναι προϊόν εξζλιξθσ που υπζςτθςαν προγενζςτεροι οργανιςμοί. 3.29. :Το κριτιριο με βάςθ το οποίο, δφο οργανιςμοί όταν ζχουν κοινά μορωολογικά και βιοχθμικά χαρακτθριςτικά, ομαδοποιοφνται ςτο ίδιο είδοσ. 3.30. : Το κριτιριο με βάςθ το οποίο, δφο άτομα όταν ζχουν δυνατότθτα αναπαραγωγθσ μεταξφ τουσ ανικουν ςτο ίδιο είδοσ. Δ. Ερωτιςεισ ανάπτυξθσ 3.31. Δίνεται το παρακάτω ωυλογενετικό δζντρο οργανιςμϊν που ανικουν ςε διαωορετικά είδθ.το ςθμείο τομισ των κλάδων αωορά τθν φπαρξθ κοινοφ προγόνου. Με βάςθ το δζντρο που ςασ δίνεται να βρείτε : Α. Ροιοι οργανιςμοί ανικουν ςτο ίδιο γζνοσ. Β. Ροιοι οργανιςμοί ανικουν ςτθν ίδια τάξθ. Γ. Ροιοι οργανιςμοί ανικουν ςτθν ίδια κλάςθ. Δ. Ροιο οργανιςμοί ανικουν ςτο ίδιο ωφλο. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 121

122 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ ΙΙ-Θεωρίεσ προγενέςτερεσ του Δαρβίνου για την εξέλιξη Α. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ 3.32. Ροιο αρχαίοι ωιλόςοωοι εδραίωςαν ςτθν επιςτθμονικι κοινότθτα τθσ δφςθσ τθν άποψθ ότι τα είδθ παραμζνουν ςτακερά ςτο χρόνο : α. Θράκλειτοσ και Εμπεδοκλισ β. Αναξίμανδροσ και Ξενοωάνθσ γ. Θράκλειτοσ και Αναξίμανδροσ δ. Αριςτοτζλθσ και Ρλάτωνασ 3.33. Ροια από τισ παρακάτω προτάςεισ δεν ςυμωωνεί με τισ απόψεισ του Ηαν-Μπατίςτ-Λαμάρκ : α. Θ ηωι ςτον πλανιτθ μασ ζχει προζλκει από απλοφςτερεσ μορωζσ που ςταδιακά ζγιναν πιο περίπλοκεσ. β. Οι αλλαγζσ ςτο περιβάλλον δθμιουργοφν νζεσ ςυνικειεσ ςτα ηϊα, με αποτζλεςμα αυτά να χρθςιμοποιοφν περιςςότερο κάποια όργανά τουσ ι, αντίκετα, να μθν τα χρθςιμοποιοφν κακόλου. γ. Οι μεταβολζσ ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ με τθν πάροδο του χρόνου είναι αποτζλεςμα τυχαίων μεταβολϊν,που δεν αωοροφν τισ αλλαγζσ του περιβάλλον τουσ. δ. Θ άβια φλθ παράγει ατελείσ μορωζσ ηωισ. Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ 3.34. Οι απλοφςτερεσ μορωζσ ηωισ εξελίςςονται ςε ανϊτερεσ λόγω μίασ ζμωυτθσ τάςθσ των όντων για ςυνεχι πρόοδο. 3.35. Οι αλλαγζσ ςτο περιβάλλον,ςφμωωνα με το Λαμάρκ είναι υπεφκυνεσ για τισ αλλαγζσ ςτα χαρακτθριςτικά των οργανιςμϊν. 3.36. Σφμωωνα με το Λαμάρκ, τα ηϊα αποκτοφν χαρακτθριςτικά κατά τθν διάρκεια τθσ ηωισ τουσ όπου όμωσ δεν μποροφν να τα κλθρονομιςουν ςτουσ απογόνουσ τουσ. 3.37. Τα επίκτθτα χαρακτθριςτικά των οργανιςμϊν, με βάςθ τισ απόψεισ του Λαμάρκ, κλθρονομοφνται ςτουσ απογόνουσ. 3.38. Υπάρχουν ςιμερα πειράματα που αποδεικνφουν τθν κλθρονόμθςθ επίκτθτων χαρακτθριςτικϊν. Γ. Να ςυμπλθρωκοφν τα κενά των παρακάτω προτάςεων με τουσ ςωςτοφσ όρουσ 3.39. Ο Γάλλοσ ηωολόγοσ Ηαν-Μπατίςτ (1744-1829), ο οποίοσ επινόθςε τον όρο Βιολογία, ιταν ο πρϊτοσ που υποςτιριξε με επιχειριματα ότι τα είδθ μεταβάλλονται. 3.40. Σφμωωνα με τθ κεωρία του Λαμάρκ για τθν εξζλιξθ των ωυτϊν και ηϊων : Κατά τθ διάρκεια μεγάλων χρονικϊν περιόδων οι πρωτόγονοι οργανιςμοί μετατρζπονται ςταδιακά, κατά μικοσ μιασ «νοθτισ», ςε πιο εξελιγμζνουσ, με τθ βοικεια μιασ, θ οποία ςτοχεφει ςτθ βελτίωςι τουσ. 3.41.Σφμωωνα με τθν τθσ και τθσ, τα όργανα ενόσ ηϊου που βοθκοφν ςτθν προςαρμογι του ςτο περιβάλλον χρθςιμοποιοφνται από αυτό περιςςότερο, αναπτφςςονται και μεγαλϊνουν, ενϊ τα όργανα εκείνα που δε ςυμβάλλουν ςτθν προςαρμογι του περιπίπτουν ςε αχρθςία, ατροωοφν και εξαωανίηονται. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 122

123 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ III-Η θεωρία τησ φυςικήσ επιλογήσ α. Οι πλθκυςμοί των διάωορων ειδϊν τείνουν να αυξάνονται από A. Ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ γενιά ςε γενιά με ρυκμό γεωμετρικισ προόδου. Να ςθμειϊςετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ ςωςτι β. Αν εξαιρεκοφν οι εποχικζσ διακυμάνςεισ, τα απάντθςθ : μεγζκθ των πλθκυςμϊν παραμζνουν ςχετικά 3.42. Ροιοσ από τουσ παρακάτω διατφπωςε πρϊτοσ ςτακερά. τθ κεωρία τθσ ωυςικισ επιλογισ : γ. Τα επίκτθτα χαρακτθριςτικά των οργανιςμϊν α. Ηαν Μπατίςτ Λαμάρκ κλθροδοτοφνται β. Κάρολοσ Δάρβινοσ ςτθ ςυνζχεια ςτουσ απογόνουσ. γ. Θεοδόςιοσ Ντοπηάνςκυ δ. Τα περιςςότερα από τα χαρακτθριςτικά των δ. Λινναίοσ γονζων κλθροδοτοφνται ςτουσ απογόνουσ τουσ. 3.43. Ροια από τισ παρακάτω παρατθριςεισ δεν είναι Β. Ερωτιςεισ τφπου ςωςτό-λάκοσ ςφμωωνθ με τθν κεωρία τθσ ωυςικισ επιλογισ : Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ α. Οι πλθκυςμοί των ειδϊν αυξάνονται από γενιά ςε ςωςτζσ (Σ) ι λανκαςμζνεσ (Λ) γενιά με γεωμετρικοί πρόοδο. 3.46. Ο Λαμάρκ δθμοςίευςε τθν κεωρία του το 1809 β. Τα μεγζκθ των πλθκυςμϊν παραμζνουν ςχεδόν,ενϊ ο Δαρβίνοσ το 1858. ςτακερά 3.47. Ο Δαρβίνοσ, πριν από το ταξίδι, πίςτευε, όπωσ γ. Τα περιςςότερα από τα χαρακτθριςτικά των οι περιςςότεροι άνκρωποι τθσ εποχισ του, ότι τα είδθ γονζων κλθρονομοφνται ςτουσ απογόνουσ. είναι ςτακερά και δε μεταβάλλονται. δ. Τα άτομα ενόσ είδουσ δεν είναι όμοια. Στουσ 3.48. Το ταξίδι του Δαρβίνου με τθ ωρεγάτα «Beagle» πλθκυςμοφσ υπάρχει μια τεράςτια ποικιλομορωία ξεκίνθςε το 1831 και διιρκεςε 5 χρόνια. όςον αωορά τα ωυςικά χαρακτθριςτικά των μελϊν 3.49. Οι πλθκυςμοί των διάωορων ειδϊν αυξάνονται τουσ. από γενιά ςε γενιά με ρυκμό γεωμετρικισ προόδου. 3.44. Ροιο από τα παρακάτω ςυμπεράςματα δεν 3.50. Το μζγεκοσ ενόσ πλθκυςμοφ, παρά τθν τάςθ για προκφπτει από τθ κεωρία τθσ ωυςικισ επιλογισ : αφξθςθ, παραμζνει ςτακερό αωοφ μερικά άτομα δεν α. Μεταξφ των οργανιςμϊν ενόσ πλθκυςμοφ επιβιϊνουν ι δεν αναπαράγονται. διεξάγεται ζνασ αγϊνασ επιβίωςθσ. 3.51. Τα άτομα ενόσ είδουσ είναι όμοια,αωοφ β. Οι οργανιςμοί οι οποίοι ζχουν κλθρονομιςει μεταξφ των μελϊν τουσ δεν εμωανίηεται πλικοσ χαρακτθριςτικά που τουσ βοθκοφν να χαρακτθριςτικϊν. προςαρμόηονται καλφτερα ςτο περιβάλλον τουσ 3.52. Θ διαδικαςία με τθν οποία οι οργανιςμοί που επιβιϊνουν περιςςότερο ι/και αωινουν μεγαλφτερο είναι περιςςότερο προςαρμοςμζνοι ςτο περιβάλλον αρικμό απογόνων από τουσ οργανιςμοφσ οι οποίοι τουσ επιβιϊνουν και αναπαράγονται περιςςότερο ζχουν κλθρονομιςει λιγότερο ευνοϊκά για τθν από τουσ λιγότερο προςαρμοςμζνουσ ονομάςτθκε επιβίωςι τουσ χαρακτθριςτικά. από τον Κάρολο Δαρβίνο τεχνθτι επιλογι. γ. Οι πρωτόγονοι οργανιςμοί μετατρζπονται 3.53. Ο άνκρωποσ επιλζγει τα καταλλθλότερα ηϊα (ι ςταδιακά, κατά μικοσ μιασ «νοθτισ ωυςικισ ωυτά) ι αυτά που ζχουν οικονομικό ενδιαωζρον, κλίμακασ», ςε πιο εξελιγμζνουσ, με τθ βοικεια μιασ προκειμζνου να παραγάγει απογόνουσ με επικυμθτά εςωτερικισ δφναμθσ, θ οποία ςτοχεφει ςτθ βελτίωςι χαρακτθριςτικά. τουσ. 3.54. Οι διάωορεσ περιοχζσ ζχουν διαωορετικζσ δ. Με τθν πάροδο του χρόνου, θ ςυςςϊρευςθ όλο και ςυνκικεσ και διαωορετικζσ ευκαιρίεσ επιβίωςθσ, περιςςότερων ευνοϊκϊν χαρακτθριςτικϊν ςε ζναν διαωορετικοί οργανιςμοί επιλζγονται από τθ ωυςικι πλθκυςμό μπορεί να οδθγιςει ςτθν εμωάνιςθ ενόσ επιλογι ωσ οι πιο προςαρμοςμζνοι ςτο ςυγκεκριμζνο νζου είδουσ. περιβάλλον. 3.45. «Τα ευνοϊκά για τθν επιβίωςθ χαρακτθριςτικά Γ. Ερωτιςεισ ςυμπλιρωςθσ κενϊν μεταβιβάηονται ςτθν επόμενθ γενιά με μεγαλφτερθ Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά των παρακάτω φράςεων ςυχνότθτα από τα λιγότερο ευνοϊκά, κακϊσ οι φορείσ με τισ κατάλλθλεσ λζξεισ τουσ επιβιϊνουν και αφινουν μεγαλφτερο αρικμό 3.55. Οι πλθκυςμοί των διάωορων ειδϊν τείνουν να απογόνων από τουσ φορείσ των λιγότερο ευνοϊκϊν αυξάνονται από χαρακτθριςτικϊν.» γενιά ςε γενιά με ρυκμό προόδου. Το παραπάνω ςυμπζραςμα που «απορρζει» από τθ 3.56. Αν εξαιρεκοφν οι εποχικζσ διακυμάνςεισ, τα κεωρία τθσ ωυςικισ επιλογισ,ςε ποιο γεγονόσ μεγζκθ των πλθκυςμϊν παραμζνουν ςχετικά οωείλεται :. 3.57. Στουσ πλθκυςμοφσ υπάρχει μια τεράςτια όςον ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 123

124 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ αωορά τα ωυςικά χαρακτθριςτικά των μελϊν τουσ. 3.58. Τα περιςςότερα από τα των γονζων κλθροδοτοφνται ςτουσ απογόνουσ τουσ. 3.59. Για να παραμείνει ςτακερό το μζγεκοσ ενόσ πλθκυςμοφ, παρά τθν τάςθ για αφξθςθ, μερικά άτομα δεν επιβιϊνουν ι δεν αναπαράγονται. Συνεπϊσ μεταξφ των οργανιςμϊν ενόσ πλθκυςμοφ διεξάγεται ζνασ. 3.60. Θ επιτυχία ςτον αγϊνα για τθν επιβίωςθ δεν είναι τυχαία. Αντικζτωσ, εξαρτάται από το είδοσ των που ζχει κλθρονομιςει ζνασ οργανιςμόσ από τουσ προγόνουσ του. 3.61. Οι οργανιςμοί οι οποίοι ζχουν κλθρονομιςει χαρακτθριςτικά που τουσ βοθκοφν να προςαρμόηονται καλφτερα ςτο τουσ επιβιϊνουν περιςςότερο ι/και αωινουν μεγαλφτερο αρικμό από τουσ οργανιςμοφσ οι οποίοι ζχουν κλθρονομιςει λιγότερο ευνοϊκά για τθν επιβίωςι τουσ χαρακτθριςτικά. 3.62. Τα ευνοϊκά για τθν χαρακτθριςτικά μεταβιβάηονται ςτθν επόμενθ γενιά με μεγαλφτερθ ςυχνότθτα από τα λιγότερο ευνοϊκά, κακϊσ οι ωορείσ τουσ επιβιϊνουν και αωινουν μεγαλφτερο αρικμό απογόνων από τουσ ωορείσ των λιγότερο ευνοϊκϊν. 3.63. Με τθν πάροδο του χρόνου, θ ςυςςϊρευςθ όλο και περιςςότερων ευνοϊκϊν χαρακτθριςτικϊν ςε ζναν μπορεί να οδθγιςει ςτθν εμωάνιςθ ενόσ νζου. 3.64. Θ διαδικαςία με τθν οποία οι οργανιςμοί που είναι περιςςότερο προςαρμοςμζνοι ςτο περιβάλλον τουσ επιβιϊνουν και αναπαράγονται περιςςότερο από τουσ λιγότερο προςαρμοςμζνουσ ονομάςτθκε από τον Κάρολο Δαρβίνο. ΙV-Η φυςική επιλογή εν δράςει Α. Ρροβλιματα 3.65. Και με τθν βοικεια τθσ εικόνασ που ςασ δίνεται να απαντιςετε ςτισ ερωτιςεισ που ακολουκοφν Θ πεταλοφδα Biston betularia, ςυναντιζται ςε δφο παραλλαγζσ που διαφζρουν ωσ προσ το χρωματιςμό τουσ. Θ μία είναι ανοιχτόχρωμθ και φζρει ςκοφρεσ κθλίδεσ ςτισ πτζρυγζσ τθσ, ενϊ θ άλλθ είναι εξ ολοκλιρου μαφρθ. i. Ροια παραλλαγι τθσ Biston betularia ιταν πιο εφκολο να εντοπιςτεί απο τα εντομοωάγα πτθνά κατά τθν διάρκεια τθσ θμζρασ πριν τθ βιομθχανικι επανάςταςθ ; ii. Γιατί οι ανοικτόχρωμεσ πεταλοφδεσ είχαν μεγαλφτερθ πικανότθτα να επιβιϊςουν ; iii. Ροιο χαρακτθριςτικό μεταβιβαηόνταν με μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςτισ επόμενεσ γενιζσ ; iv. To χαρακτθριςτικό που βοθκοφςε ςτθν προςαρμογι τθσ πεταλοφδασ ςτθν περιοχι του Μάντςεςτερ, ζγινε δυςμενζσ με τθ πάροδο του χρόνου ; v. Στθν ίδια περιοχι (Μάντςεςτερ) ποια παραλλαγι τθσ Biston betularia ζχει το προςαρμοςτικό πλεονζκτθμα, ποια ζχει τισ περιςςότερεσ πικανότθτεσ επιβίωςθσ και ποιο χαρακτθριςτικό μεταβιβάηεται με μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςτουσ απογόνουσ, μετά τθν εκβιομθχανοποίθςθ τθσ περιοχισ ; vi. Θεωροφμε 2 απομονωμζνουσ πλθκυςμοφσ τθσ B.betularia. Ο ζνασ πλθκυςμόσ βρίςκεται ςε μία εκβιομθχανιςμζνθ περιοχι και ο δεφτεροσ πλθκυςμόσ βρίςκεται ςε μία μθ εκβιομθχανιςμζνθ περιοχι,ςτθν ίδια χρονικι περίοδο. Ροια παραλλαγι τθσ πεταλοφδασ επικρατεί ςε κάκε περιοχι. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 124

125 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 3.66. Στθν παρακάτω εικόνα ζχουμε μία ςφγκριςθ των κεωριϊν του Λαμάρκ και του Δαρβίνου. Να ςθμειϊςετε ποια από τισ παρακάτω προτάςεισ είναι ςφμωωνθ με τθ κεωρία του Λαμάρκ και ποια με τθ κεωρία του Δαρβίνου. α. Οι καμθλοπαρδάλεισ δθμιουργικθκαν από οργανιςμοφσ κατϊτερων βακμίδων διαμζςου τθσ ωυςικισ κλίμακασ. β. Ο αρικμόσ των ηϊων που γεννιοφνταν ιταν πολφ μεγαλφτεροσ από τον αρικμό των ηϊων που μποροφςε να κρζψει το περιβάλλον. Ρροζκυψε λοιπόν θ ανάγκθ ελζγχου του μεγζκουσ του πλθκυςμοφ τουσ. γ. H ωυςικι επιλογι ευνόθςε τα άτομα με τον ψθλότερο λαιμό, γιατί μποροφςαν να προςεγγίςουν τροωι καλφτερθσ ποιότθτασ ι μεγαλφτερθσ ποςότθτασ. Τα άτομα με κοντό λαιμό ςταδιακά λιγόςτευαν και τελικά εξαωανίςτθκαν. Ο μακρφσ λαιμόσ κλθροδοτικθκε ςτουσ απογόνουσ και αποτζλεςε χαρακτθριςτικό του είδουσ τουσ. δ. Τα χαμθλότερα κλαδιά απογυμνϊκθκαν από τα ωφλλα τουσ, οπότε προζκυψε θ ανάγκθ για πρόςβαςθ των καμθλοπαρδάλεων, που ωσ τότε είχαν κοντοφσ λαιμοφσ, ςτα ψθλότερα κλαδιά. Σφμωωνα με τθν αρχι τθσ χριςθσ και τθσ αχρθςίασ, οριςμζνα ηϊα τζντωναν το λαιμό τουσ, για να ωτάνουν τα ψθλά κλαδιά. Με το ςυνεχζσ τζντωμα και με τθ βοικεια μιασ εςωτερικισ δφναμθσ ο λαιμόσ τουσ μάκρυνε (τα ηϊα δεν εξαωανίςτθκαν). ε. Στο ωυλογενετικό δζντρο των καμθλοπαρδάλεων, ςε κάποιο προγονικό είδοσ, υπιρχαν ηϊα με λαιμοφσ ποικίλου μικουσ. ςτ.σφμωωνα με τθν αρχι τθσ κλθρονομικισ μεταβίβαςθσ των επίκτθτων χαρακτθριςτικϊν, ο μακρφσ λαιμόσ κλθροδοτικθκε ςτουσ απογόνουσ και αποτζλεςε χαρακτθριςτικό του είδουσ τουσ. 3.67. Ζνασ πλθκυςμόσ ποντικϊν ςε μια περιοχι εμωανίηει παραλλαγζσ ςτο χρϊμα του τριχϊματοσ. Στθ περιοχι αυτι οι ποντικοί με το ανοικτόχρωμο τρίχωμα είναι ευκολότερθ λεία για τα γεράκια, ενϊ οι ςκουρόχρωμοι καμουωλάρονται καλφτερα ςτο περιβάλλον τουσ. α. Ροιο χαρακτθριςτικό βοθκά τουσ ποντικοφσ να επιβιϊςουν ςτο ςυγκεκριμζνο περιβάλλον ; β. Ροιο χαρακτθριςτικό κλθρονομείται με μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςτουσ απογόνουσ ; γ. Οι ανοικτόχρωμοι ποντικοί πρόκειται να αλλάξουν το χρϊμα του τριχϊματοσ, προκειμζνου να προςαρμοςτοφν ςτισ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ ι ςταδιακά κα μειωκεί ο αρικμόσ τουσ ( πικανόν και να αωανιςτοφν) ; δ. Αν τα γεράκια μεταναςτζψουν από το ςυγκεκριμζνο οικοςφςτθμα, λόγω ζλλειψθσ τροωισ, τι αναμζνουμε να ςυμβεί ςτον πλθκυςμό των ποντικϊν ; 3.68. Οι πάπιεσ που ηουν ςτισ λίμνεσ ι ςτα ποτάμια διακζτουν μεμβράνεσ ανάμεςα ςτα δάκτυλα των ποδιϊν τουσ, χαρακτθριςτικό που τουσ επζτρεπε να κολυμποφν γρθγορότερα. Ροια από τισ δφο παρακάτω υποκζςεισ, βαςίηεται ςτθ κεωρία του Λαμάρκ και ποια ςτου Δαρβίνου ; Τπόθεςη-1 : Οι πάπιεσ προκειμζνου να ςυλλάβουν τθν τροφι τουσ,χρθςιμοποιοφςαν τα πόδια τουσ ςαν κολυμβθτικά όργανα,ϊςτε να κολυμποφν με μεγαλφτερθ ταχφτθτα. Λόγω τθσ ςυχνισ χριςθσ των ποδιϊν, αναπτφχκθκαν μεμβράνεσ ςτα πόδια τουσ. Ζτςι οι πάπιεσ ςαν είδοσ βελτιϊκθκαν, το επίκτθτο χαρακτθριςτικό κλθροδοτικθκε ςτουσ απογόνουσ με αποτζλεςμα οι πάπιεσ να αποκτιςουν μεμβράνεσ ανάμεςα ςτα πόδια τουσ. Τπόθεςη-2: Στο προγονικό είδοσ τθσ πάπιασ, ςτον πλθκυςμό των πτθνϊν υπιρχαν πτθνά με μεμβράνεσ ανάμεςα ςτα πόδια, αλλά και πτθνά που δεν είχαν μεμβράνεσ ςτα πόδια. Τα πτθνά με τισ μεμβράνεσ ανάμεςα ςτα πόδια, ιταν λόγω ταχφτθτασ αποτελεςματικότεροι κυνθγοί από τα πτθνά χωρίσ μεμβράνεσ. Τα πτθνά με τισ μεμβράνεσ επικράτθςαν και επιβίωςαν, ενϊ ο αρικμόσ των πτθνϊν χωρίσ μεμβράνεσ ςταδιακά μειϊκθκε. Τα πτθνά που επιβίωςαν, αναπαράχκθκαν μεταξφ τουσ μεταβιβάηοντασ το χαρακτθριςτικό που τουσ επζτρεψε να επιβιϊςουν ςτουσ απογόνουσ τουσ, ενϊ τα πτθνά χωρίσ μεμβράνεσ αφανίςτθκαν. Με τθ πάροδο του χρόνου δθμιουργικθκε ζνα νζο είδοσ θ πάπια- που όλα τα μζλθ του πλθκυςμοφ διζκεταν μεμβράνεσ ανάμεςα ςτα πόδια τουσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 125

126 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ 3.69. Ζνα αντιβιοτικό αν και αρχικά ιταν αποτελεςματικό ςτθν αντιμετϊπιςθ λοιμϊξεων ζναντι ενόσ ςυγκεκριμζνου βακτθρίου, με τθν πάροδο του χρόνου δεν μποροφςε να παρεμποδίςει τον πολλαπλαςιαςμό του. Ροια από τισ παρακάτω μθχανιςμοφσ ( Ι, ΙΙ, ΙΙΙ) απόκτθςθσ ανκεκτικότθτασ ςτο αντιβιοτικό είναι ςωςτόσ ; Μηχανιςμόσ-Ι : Το αντιβιοτικό είχε ουςίεσ που μετάλλαξαν τα βακτιρια κατά τζτοιο τρόπο,ϊςτε αυτά να είναι πλζον ανκεκτικά ςτο ςυγκεκριμζνο αντιβιοτικό. Μηχανιςμόσ-ΙΙ : Τα βακτιρια είχαν ζμφυτθ τθν τάςθ να βελτιϊνονται ( εςωτερικι δφναμθ). Τα βακτιρια για να επιβιϊςουν ςτο δυςμενζσ περιβάλλον, ανζπτυξαν μθχανιςμοφσ ανκεκτικότθτασ ςτα αντιβιοτικά. Οι νζεσ αποικίεσ βακτθρίων που προιλκαν από τα βελτιωμζνα βακτιρια, είναι πλζον ανκεκτικζσ ςτο ςυγκεκριμζνο αντιβιοτικό. Μηχανιςμόσ-ΙΙΙ : Στον πλθκυςμό των βακτθρίων, υπιρχαν μζλθ που τυχαία είχαν υποςτεί μεταλλάξεισ που τουσ ζδιναν ανκεκτικότθτα ςτο ςυγκεκριμζνο αντιβιοτικό. Θ χριςθ του αντιβιοτικοφ είχε ωσ αποτζλεςμα τθν καταςτροφι των βακτθρίων που δεν είναι ανκεκτικά ςτο αντιβιοτικό. Τα ανκεκτικά βακτιρια επικράτθςαν,πολλαπλαςιάςτθκαν με αποτζλεςμα πλζον από το ςυγκεκριμζνο βακτιριο να υπάρχουν μόνο αποικίεσ που περιζχουν μζλθ ανκεκτικά ςτο αντιβιοτικό. B. Ερωτιςεισ ανάπτυξθσ 3.70. Θ δρεπανοκυτταρικι αναιμία είναι μία αςκζνεια γενετικι, δθλαδι μία αςκζνεια που κλθρονομείται ςτουσ απογόνουσ. Υγιι άτομα που ζχουν τθν πικανότθτα να κλθροδοτιςουν τθν αςκζνεια ςτουσ απογόνουσ τουσ, εμωανίηουν ανκεκτικότθτα ςτο πλαςμϊδιο που προκαλεί τθν ελονοςία. Γνωρίηοντασ ότι το κουνοφπι που μεταδίδει τθν αςκζνεια βρίςκεται ςτθν περιοχι τθσ Μεςογείου, να εξθγιςετε με βάςθ τθσ κεωρίασ τθσ ωυςικισ επιλογισ το γεγονόσ ότι θ αςκζνεια τθσ δρεπανοκυτταρικισ αναιμίασ εμωανίηεται με μεγάλθ ςυχνότθτα ςτθ λεκάνθ τθσ Μεςογείου. 3.71. Στισ καλλιζργειεσ κρικαριοφ και ςιταριοφ αναπτφςςεται ζνα είδοσ ηιηανίου το Αmaranthus hybridus. Με τθ χριςθ ενόσ ςυγκεκριμζνου ωυτοωαρμάκου καταπολεμικθκε αρχικά θ ανάπτυξθ του ηιηανίου. Μετά από κάποιο χρονικό διάςτθμα όμωσ ςτισ καλλιζργειεσ αναπτυςςόταν μία ανκεκτικι μορωι του ηιηανίου ςτο ςυγκεκριμζνο ωυτοωάρμακο. Να προτείνεται το μθχανιςμό με τον οποίο δθμιουργικθκαν μζλθ του Αmaranthus hybridus ανκεκτικά ςτο ωυτοωάρμακο. 3.72. Μετά τθν εκτεταμζνθ χριςθ DDT ςε μία περιοχι εμωανίςτθκαν μφγεσ ανκεκτικζσ ςτο εντομοκτόνο (DDT). Ραρακάτω προτείνονται δφο κεωρίεσ για τθν ερμθνεία του ωαινομζνου. Θεωρία-1 : Οι μφγεσ προκειμζνου να προςαρμοςτοφν ςτισ νζεσ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ ( φπαρξθ DDT) αναπτφςςουν μθχανιςμοφσ ανκεκτικότθτασ ςτο DDT. Τα νζα επίκτθτα χαρακτθριςτικά (ανκεκτικότθτα ςτο DDT),κλθρονομικθκαν από τα μζλθ τισ επόμενθσ γενιάσ με αποτζλεςμα πλζον οι μφγεσ να εμφανίηουν ανκεκτικότθτα ςτο εντομοκτόνο. Θεωρία-2: Κάποια μζλθ του πλθκυςμοφ των μυγϊν, είχαν υποςτεί μεταλλάξεισ που τουσ πρόςδιδαν ανκεκτικότθτα ςτο DDT. Οι μεταλλαγμζνεσ μφγεσ επιβιϊνουν παρουςία DDT, διαςταυρϊνονται μεταξφ τουσ δίνοντασ απογόνουσ που και αυτοί φζρουν τθν ανκεκτικότθτα ςτο DDT. α. Ροια από τισ κεωρίεσ ( 1και 2) είναι πιο κοντά ςτθ κεωρία του Λαμάρκ και ποια ςτθ κεωρία τθσ ωυςικισ επιλογισ ; β. Ροια από τισ δφο (1 και 2) κεωρίεσ είναι θ ςωςτι ; ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 126

127 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ V-Η ςύγχρονη ςύνθεςη 3.73.Οι βιολόγοι τθσ εποχισ του Δαρβίνου..: α. Αποδζχονται τθν κεωρία τθσ εξζλιξθσ,όχι όμωσ και το μθχανιςμό τθσ ωυςικισ επιλογισ. β. Αποδζχονται ότι θ εξζλιξθ των ειδϊν πραγματοποιείται μζςω τθσ ωυςικισ επιλογισ. γ. Δεν αποδζχονται τθ κεωρία τθσ εξζλιξθσ. 3.74.Ο Δαρβίνοσ.: α. αποδζχκθκε τθ κεωρία κλθρονόμθςθσ των επίκτθτων χαρακτιρων του Λαμαρκ β. δεν αποδεχόταν τθ κεωρία τθσ κλθρονόμθςθσ των επίκτθτων χαρακτιρων του Λαμαρκ,αωοφ ερχόταν ςε αντίκεςθ με τθ δικι του κεωρία. 3.75.Ζνασ οργανιςμόσ μεταξφ άλλων διακζτει 5 χαρακτιρεσ: Α, Β, Γ, Δ και Ε Οι 3 χαρακτιρεσ Α, Β και Γ είναι Μενδελικοί. Οι χαρακτιρεσ Δ και είναι επίκτθτοι. Ροιουσ από τουσ παραπάνω χαρακτιρεσ ο οργανιςμόσ αυτόσ κλθρονόμθςε από τουσ γονείσ του; Ροιουσ από τουσ παραπάνω χαρακτιρεσ κα μποροφςε να κλθροδοτιςει ςτουσ απογόνουσ του με βάςθ τθ κεωρία του Λαμάρκ ; Ροιουσ χαρακτιρεσ μποροφν πραγματικά να κλθρονομιςουν οι απόγονοι του παραπάνω οργανιςμοφ; 3.76.Σασ δίνεται είδοσ ωυτοφ που παρουςιάηει 2 παραλλαγζσ: Ψθλό ωυτό-κοντό ωυτό. Το φψοσ του ωυτοφ είναι Μενδελικόσ χαρακτιρασ και κακορίηεται από ηεφγοσ γονιδίων: Ψ:γονίδιο υπεφκυνο για ψθλό ωυτό ψ:γονίδιο υπεφκυνο για κοντό ωυτό Ζνα ψθλό ωυτό διακζτει δφο γονίδια που κακορίηουν το φψοσ : ι διακζτει 2 ωορζσ το Ψ : (ΨΨ) ι διακζτει ζνα γονίδιο Ψ και ζνα γονίδιο ψ: (Ψψ) Ζνα κοντό ωυτό διακζτει δφο ωορζσ το γονίδιο ψ(ψψ). Σε ζνα βιότοπο-α με πλοφςια κρεπτικά υλικά τα ψθλά ωυτά ζχουν το προςαρμοςτικό πλεονζκτθμα ζναντι των κοντϊν αωοφ προςτατεφονται καλφτερα από τα πακογόνα βακτιρια του εδάωουσ κακϊσ και από ζντομα του εδάωουσ που παραςιτοφν ςε αυτά. Α. Ροιο γονίδιο αναμζνουμε ςε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό του βιότοπου-α ; α. Το γονίδιο για το ψθλό ωυτό Ψ β. Το γονίδιο για το κοντό ωυτό ψ γ. και τα δφο γονίδια βρίςκονται ςτθν ίδια ςυχνότθτα. Β. Είναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι το γονίδιο για το κοντό ωυτό ψ ςταδιακά κα εξαωανιςτεί από τον πλθκυςμό; Γ. Μπορεί από δυο ψθλά ωυτά (Ψψ) (Ψψ) να προκφψει κοντό ωυτό με (ψψ); Δ. Αν μία μεταβολι ςτο ζδαωοσ μειϊςει τθ γονιμότθτα και τα κρεπτικά ςυςτατικά του εδάωουσ με αποτζλεςμα πλζον τα κοντά ωυτά να ζχουν το προςαρμοςτικό πλεονζκτθμα : α. Ο πλθκυςμόσ κα αωανιςτεί β. Το γονίδιο (ψ) κα βρίςκεται ςε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα από το (Ψ) γ. Το γονίδιο(ψ) κα βρίςκεται ςε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα από το (ψ) Ε. Θα είναι ωωζλιμο για τθν επιβίωςθ του πλθκυςμοφ θ μθ φπαρξθ του γονιδίου του μθ ευνοϊκοφ χαρακτθριςτικοφ; 3.77.Σασ δίνεται ζνα είδοσ οργανιςμοφ που αναπαράγεται ωυλετικά : Χαρακτιρασ-Α :γονίδια : Α ι α Χαρακτιρασ-Β : γονίδια: Β ι β Χαρακτιρασ-Γ : γονίδια: Γ ι γ Α. Κατά τθ ωυλετικι αναπαραγωγι.:. α. Ο απόγονοσ είναι πιςτό αντίγραωο του πατρικοφ προγόνου. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 127

128 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β. Ο απόγονοσ είναι πιςτό αντίγραωο του μθτρικοφ απογόνου. γ. Μοιάηει με τουσ γονείσ του,αλλά είναι μοναδικόσ. Β.Ο άνκρωποσ διακζτει περίπου 40.000 ηεφγθ γονιδίων. Ροια είναι θ πικανότθτα να γεννθκεί από δφο γονείσ παιδί που να είναι πανομοιότυπο με τουσ γονείσ του; α. Μθδενικι β. Σθμαντικι γ. Μικρι Γ. Ροια είναι θ πικανότθτα 2 αδζλωια να είναι πανομοιότθτα μεταξφ τουσ ; α. Μθδενικι β. Ρολφ μικρι και μόνο ςτουσ διδφμουσ. γ. Ρολφ μικρι και μόνο ςτουσ μονοηυγωτικοφσ διδφμουσ. 3.78.Σασ δίνεται ζνασ οργανιςμόσ που αναπαράγεται μονογονικά με απλι διχοτόμθςθ. 3.80. Α. Ροιο γονίδιο είναι το μεταλλαγμζνο; α. Α β. Β γ. Γ δ. α Β. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο..: α. Ρροςδίδει ευνοϊκά χαρακτθριςτικά ςε ζνα άτομο του είδουσ. β. Είναι επιβλαβζσ και οδθγεί ςτο κάνατο. Γ. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο μετά από πολλζσ γενιζσ: α. Εμωανίηεται ςε μεγάλθ ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό. β. εμωανίηεται ςε μικρι ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό Δ. Σε βάκοσ εκατομμυρίων ετϊν.: α. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο κα κυριαρχεί ςτον πλθκυςμό. β. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο κα εξαλειωκεί. 3.81. Α. Οι απόγονοι που προκφπτουν..: α. Είναι ο κακζνασ μοναδικόσ β. Αποτελοφν ζναν κλϊνο(είναι όλοι πανομοιότυποι) Β.Ο απόγονοσ ςε ςχζςθ με τον πρόγονο..: α. Είναι διαωορετικόσ β. Είναι πανομοιότυποσ Γ.Ο ςυνδυαςμόσ γονιδίων του προγόνου : α. Αλλάηει από γενιά ςε γενιά β. Ραραμζνει αναλλοίωτοσ ςτο χρόνο. 3.79. Ροιο είδοσ οργανιςμοφ είναι πιο ανκεκτικό και προςαρμοςμζνο καλφτερα ςο περιβάλλον; α. Το είδοσ που αναπαράγεται ωυλετικά,όπου διακζτει ςτα άτομα του μεγάλθ ποικιλομορωία. β. Το είδοσ που αναπαράγεται μονογονικά,όπου διακζτει μικρι ποικιλομορωία. Α. Ροιο γονίδιο είναι το μεταλλαγμζνο; α. Α β. Β γ. Γ δ. γ Β. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο..: α. Ρροςδίδει ευνοϊκά χαρακτθριςτικά ςε ζνα άτομο του είδουσ. ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 128

129 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ β. Είναι επιβλαβζσ και οδθγεί ςτο κάνατο. Γ. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο μετά από πολλζσ γενιζσ: α. Εμωανίηεται ςε μεγάλθ ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό. β. εμωανίηεται ςε μικρι ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό Δ. Σε βάκοσ εκατομμυρίων ετϊν.: α. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο κα κυριαρχεί ςτον πλθκυςμό. β. Το μεταλλαγμζνο γονίδιο κα εξαλειωκεί. 3.82. Σασ δίνεται ο υποκετικόσ οργανιςμόσ που διακζτει 40.000 ηεφγθ γονιδίων Α. Τα 1000 μεταλλαγμζνα γονίδια..: α. Είναι όλα επιβλαβι, το νζο είδοσ είναι υποβακμιςμζνο ςε ςχζςθ με το προγονικό. β. Πλα προςδίδουν πιο ευνοϊκά χαρακτθριςτικά ςε ςχζςθ με τα αρχικά γονίδια, το νζο είδοσ είναι πιο εξελιγμζνο ςε ςχζςθ με το προγονικό. 3.83. Σασ δίνεται ζνα είδοσ πτθνοφ όπου χρθςιμοποιεί ωσ βιότοπουσ 3 απομακρυςμζνα νθςιά όπου δεν μποροφν πτθνά να μετακινθκοφν από το ζνα νθςί ςτο άλλο. ςκλθρό ράμωοσ,κατάλλθλο για εξαγωγι των καμπιϊν από το εςωτερικό των δζνδρων, γονίδια για βραχφ και ςκλθρό ράμωοσ κατάλλθλο για το ςπάςιμο ςκλθρϊν καρπϊν και γονίδια κατάλλθλα για κελάθδιςμα όπου προςελκφει τα ιπτάμενα ζντομα. Α. Μετά από πολλζσ γενιζσ ποια ομάδα γονιδίων κα απαντάται ςε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ; α. ςτο νθςί-α β. ςτο νθςί-β γ. ςτο νθςί-γ Β. Μετά από εκατομμφρια χρόνια και με δεδομζνο ότι δεν ζχουμε ςθμαντικζσ αλλαγζσ ςτο περιβάλλον των νθςιϊν,ςε κάκε νθςί ζχουμε και ζνα διαωορετικό είδοσ πτθνϊν που προζρχονται από το αρχικό είδοσ. Στο νζο είδοσ πτθνοφ ποια ομάδα γονιδίων κα διακζτει αποκλειςτικά και ποιεσ κα ζχουν χακεί; α. ςτο νθςί-α β. ςτο νθςί-β γ. ςτο νθςί-γ 3.84.Σαρκοωόρο είδοσ(κθρευτισ) διακζτει 3 ομάδεσ γονιδίων που κακορίηουν το χρϊμα του τριχϊματοσ: Ομάδα-Α :Υπεφκυνθ για λευκό τρίχωμα Ομάδα-Β: Υπεφκυνθ για ςκοφρο καωζ τρίχωμα Ομάδα-Γ: Υπεφκυνθ για ανοικτό καωζ τρίχωμα Το χρϊμα του τριχϊματοσ λειτουργεί ωσ καμουωλάη,ϊςτε ο κθρευτισ να είναι δυςδιάκριτοσ από τα κθράματα. Το ςυγκεκριμζνο είδοσ χρθςιμοποιεί ωσ ενδιαίτθμα τουσ παρακάτω βιοτόπουσ: -Αρκτικό κφκλο (τοφνδρα). -Δάςθ Β. Ευρϊπθσ και Β. Αμερικισ (τάιγκα). -Δάςθ Μεςογείου. Α. Ροια ομάδα γονιδίων απαντάται ςε μεγαλφτερθ ςυχνότθτα ςτον πλθκυςμό,ςε κάκε ενδιαίτθμα; Β. Σε βάκοσ εκατομμυρίων ετϊν αν δθμιουργθκοφν 3 διαωορετικά είδθ από το αρχικό είδοσ να εξθγιςετε ποια ομάδα γονιδίων κα απαντάται αποκλειςτικά ςε κάκε είδοσ. Γ. Τα κθράματα του ςαρκοωόρου είδουσ είναι ζνα είδοσ πτθνοφ και ζνα μικρό γουνοωόρο ηϊο. Στα γονίδια που είναι υπεφκυνα για το χρϊμα των ποφπουλων και του τριχϊματοσ ςυμβαίνουν μεταλλάξεισ που ςε βάκοσ ετϊν αλλάηουν το χρϊμα. Να αιτιολογιςετε τι είδοσ αλλαγι ςτο χρϊμα κα παρατθρθκεί ςε κάκε περίπτωςθ; 3.85.Σασ δίνεται το βζλοσ του χρόνου όπου πάνω ςε αυτό είναι ςθμειωμζνεσ οι απόψεισ και αντιλιψεισ για τθν προζλευςθ των ειδϊν : Υπάρχουν γονίδια που είναι υπεφκυνα για μακρφ και ΦΟΝΤΙΣΤΘΙΑ ΡΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 129

130 Βιολογία Γενικισ Ραιδείασ Γϋ Λυκείου-Χ.Κ.Φιρωιρισ Α. Ροιεσ απόψεισ δεν αποδζχονται τθν εξζλιξθ αλλά κεωροφν ότι ιςχφει θ ςτακερότθτα των ειδϊν ; Β. Ροια κεωρία αν και αποδζχεται ότι τα ςθμερινά είδθ είναι προϊόν εξζλιξθσ προγενζςτερων ειδϊν, δεν αποδεικνφει πειςτικά τον μθχανιςμό που αυτι πραγματοποιείται ; Γ. Ροια κεωρία αν και αποδεικνφει πειςτικά τον μθχανιςμό που πραγματοποιείται θ εξζλιξθ των ειδϊν,δε ςτθρίηει επαρκϊσ τον τρόπο κλθρονόμθςθσ των χαρακτθριςτικϊν ; Δ. Θ ςφγχρονθ ςφνκεςθ όπου είναι ωσ ςιμερα θ πιο ολοκλθρωμζνθ και τεκμθριωμζνθ αντίλθψθ για τθν προζλευςθ των ειδϊν ςε ποιεσ παλαιότερεσ αντιλιψεισ ςτθρίχκθκε και αποδζχεται ; γ. των κθλαςτικϊν δ. των πρωτευόντων Δ.Ο άνκρωποσ ςε ποια τάξθ ανικει; α. των χορδωτϊν β. των ςπονδυλωτϊν γ. των κθλαςτικϊν δ. των πρωτευόντων Ε. Σασ δίνονται τα παρακάτω ςφνολα: Το Β είναι υποςφνολο του Α, το Γ υποςφνολο του Β και το Δ υποςφνολο του Γ. VI-Η προέλευςη του ανθρώπου 3.86.Γενικά ο άνκρωποσ.: α. Ρροιλκε από πλθκυςμοφσ ςθμερινϊν ειδϊν πικικων όπου εξελίχκθκαν ςε ανκρϊπινα όντα ϊςτε να προςαρμοςτοφν ςτισ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ. β. Διζκετε με όλα τα ςθμερινά πρωτεφοντα(είδθ πικικων) ζναν κοινό πρόγονο. Κάποιοι από τουσ πλθκυςμοφσ του κοινοφ προγόνου εξελίχκθκαν μετά από ςυςςϊρευςθ πολλϊν ευνοϊκϊν μεταλλαγϊν ςε ανκρϊπινα όντα. γ. Δεν είναι προϊόν εξζλιξθσ. 3.87. Με τθν ανάπτυξθ τθσ μοριακισ βιολογίασ είναι εωικτό το διάβαςμα του DNA του ανκρϊπου, αλλά και άλλων οργανιςμϊν. Βρζκθκε ότι ο άνκρωποσ ζχει κοινά γονίδια ακόμθ και με απλοφσ μονοκφτταρουσ οργανιςμοφσ, το γεγονόσ αυτό.: α. Ανατρζπει τθ κεωρία ότι ο άνκρωποσ με τουσ ςθμερινοφσ πικικουσ, ςχετίηεται. Αποδεικνφει ότι ο άνκρωποσ προχπιρχε όλων των ειδϊν ςτθ Γθ. β. Ενιςχφει τθ κεωρία ότι ο άνκρωποσ, όπωσ και όλοι οι οργανιςμοί που υπάρχουν ςτθ Γθ προζρχονται από τθν εξζλιξθ αρχικϊν απλϊν μορωϊν ηωισ που υπιρχαν ςτα πρϊτα ςτάδια δθμιουργίασ του πλανιτθ. 3.88.Είναι ςωςτόσ ο ιςχυριςμόσ ότι θ φπαρξθ και θ μελζτθ των απολικωμάτων ενιςχφει τθ κεωρία τθσ εξζλιξθσ; α. Ναι β. Πχι 3.89.Α.Ο άνκρωποσ ςε ποιο ωφλο ανικει; α. των χορδωτϊν β. των ςπονδυλωτϊν γ. των κθλαςτικϊν δ. των πρωτευόντων Β. Ο άνκρωποσ ςε ποιο υποωφλο ανικει; α. των χορδωτϊν β. των ςπονδυλωτϊν γ. των κθλαςτικϊν δ. των πρωτευόντων Γ. Ο άνκρωποσ ςε ποια κλάςθ ανικει; α. των χορδωτϊν β. των ςπονδυλωτϊν Ροιο ςφνολο είναι το ωφλο,ποιο το υποωφλο,ποιο θ κλάςθ και ποιο θ τάξθ ; 3.90.Σασ δίνεται μία απλουςτευμζνθ εικόνα ενόσ οικοςυςτιματοσ πωσ ιταν πριν 240.000.000 ζτθ: Α. Τα πρϊτα κθλαςτικά : α. δεν μποροφν να εξελιχκοφν κακϊσ αποτελοφν τροωι για τουσ δεινοςαφρουσ που κυριαρχοφν ςτο οικοςφςτθμα και αναγκάηονται να ηουν κυρίωσ ςτο υπζδαωοσ. β. Ευνοεί τθν εξζλιξθ και τθν ανάπτυξθ τουσ θ μεγάλθ ποικιλομορωία του οικοςυςτιματοσ. Σασ δίνεται θ εικόνα του ίδιου οικοςυςτιματοσ μετά τον αωανιςμό των δεινοςαφρων όπωσ ιταν πριν από 65.000.000 ζτθ Φ ΟΝΤΙΣΤΘ ΙΑ Ρ ΟΟΡΤΙΚΘ-ΡΑΡΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 101-Τθλ.2310932455 130