ΕΘΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΥΔΡΙΑ «Μεθοδολογία συλλογής δεικτών υγείας» Ελένη Κλινάκη, Iατρός Επιστημονική Συνεργάτις Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας 1 Βασικός σκοπός προγράμματος ΥΔΡΙΑ κατάσταση υγείας διατροφικές επιλογές συνήθειες διαβίωσης ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Ευεργετικοί παράγοντες: τακτική σωματική άσκηση δίαιτα πλούσια σε φρούτα & λαχανικά κ.α. Παράγοντες κινδύνου: Δείκτης Μάζας Σώματος υπέρταση κάπνισμα κ.α. 2 1
Μεθοδολογία Δεδομένα: υψηλής ποιότητας εθνικά αντιπροσωπευτικά διεθνώς συγκρίσιμα Η μεθοδολογία του προγράμματος διαμορφώθηκε με βάση: τα πρότυπα της Πανευρωπαϊκής Έρευνας Υγείας με εξέταση (EHES, www.ehes.info) την εμπειρία της προκαταρκτικής φάσης του προγράμματος (EHES Pilot Joint ACTION, www.hhf-greece.gr/ehes_gr.html) την εμπειρία προηγούμενων μελετών (π.χ. PILOT PANEU, EPIC) 3 Προτυποποίηση ερευνητικών διαδικασιών Καταγραφή των αρχών σχεδιασμού της μελέτης και των πρωτοκόλλων συλλογής δεδομένων σε εγχειρίδιο βάσει του οποίου εκπαιδεύτηκε το προσωπικό της μελέτης Διοργάνωση 3ήμερου βιωματικού σεμιναρίου για την εκπαίδευση των ερευνητών. Συμμετείχαν: 55 επαγγελματίες υγείας 33 τοπικές μονάδες Π.Φ.Υ. Συλλογή δεδομένων με προτυποποιημένες διαδικασίες σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού Μελετών Υγείας(EHES) 4 2
Επιτόπια συλλογή δεδομένων Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από τριμελείς ομάδες λειτουργών υγείας και περιελάμβανε: 1. Ενυπόγραφη Συγκατάθεση 2. Αρτηριακή Πίεση 3. Ερωτηματολόγιο Υγείας και Τρόπου Ζωής 4. Σωματομετρία 5. Αιμοληψία 6. Διατροφικά ερωτηματολόγια 5 Αρτηριακή Πίεση (ΑΠ) Στο σύνολο των συμμετεχόντων πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ΑΠ από ιατρούς. Για τις μετρήσεις ΑΠ χρησιμοποιήθηκαν υδραργυρικά πιεσόμετρα και περιχειρίδες διαφορετικών μεγεθών (μικρή, μεσαία, μεγάλη). Σε κάθε συμμετέχοντα διενεργούνταν 3 μετρήσεις με μεσοδιάστημα 1 λεπτού, στο δεξί γυμνό βραχίονα, σε καθιστή θέση, αφού προηγουμένως είχαν μετρηθεί οι σφυγμοί. Δίνονταν οδηγίες στους συμμετέχοντες να παραμείνουν σιωπηλοί και ακίνητοι πριν και κατά τη διάρκεια των μετρήσεων. 6 3
Ερωτηματολόγιο Υγείας και Τρόπου Ζωής Συμπλήρωση του ερωτηματολογίου με τη μέθοδο της κατά πρόσωπο συνέντευξης για τη συλλογή πληροφοριών αναφορικά με: Δημογραφικά και κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά (ηλικία, περιοχή μόνιμης κατοικίας, εκπαίδευση, απασχόληση) Κατάσταση υγείας (προσωπική αντίληψη, ιατρικό ιστορικό) Επιλογές διαβίωσης (σωματική δραστηριότητα, καπνισματικές συνήθειες) Πηγές ερωτήσεων: Προκαταρκτική φάση της Πανευρωπαϊκής έρευνας υγείας με εξέταση (European Health Examination Survey, EHES) Ευρωπαϊκή μελέτη για την υγεία μέσω συνέντευξης (European Health Interview Survey, EHIS) Ερευνητικό πρόγραμμα ΕΠΙΚ (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition, EPIC) 7 Σωματομετρία Ανάστημα Βάρος σώματος Περίμετρος μέσης Περίμετρος ισχίων 8 4
Αιμοληψία Λήψη δειγμάτων αίματος με φλεβοκέντηση (3 σωληνάρια συλλογής αίματος: γέλης, K2EDTA, FC) Επεξεργασία δειγμάτων στα κατά τόπους κέντρα εξέτασης (σταθεροποίηση / φυγοκέντρηση/ κλασματοποίηση) Προσωρινή αποθήκευση των δειγμάτων σε φορητούς καταψύκτες (-18 ο C) μέχρι τη μεταφορά τους στο ΕΙΥ όπου φυλάσσονταν στους -80 ο C Μέρος των δειγμάτων αποστέλλονταν άμεσα για ανάλυση σε πιστοποιημένα εργαστήρια 9 Εργαστηριακές αναλύσεις Για το σύνολο των συμμετεχόντων προσδιορίστηκαν οι ακόλουθοι δείκτες: ολική και HDL χοληστερόλη γλυκόζη και γλυκοζυλιωμένηαιμοσφαιρίνη κρεατινίνη ουρικό οξύ ολικές πρωτεΐνες ολικό ασβέστιο τρανσαμινάσες(alt/sgpt, AST/SGOT) Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων αποστέλλονταν στους συμμετέχοντες με συστημένη επιστολή. 10 5
Διασφάλιση ποιότητας δεδομένων Καταχώρηση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο με χρήση ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων με ενσωματωμένους λογικούς ελέγχους. Αποθήκευση δεδομένων στην κεντρική βάση δεδομένων του ΕΙΥ με χρήση τεχνολογίας απομακρυσμένης επιφάνειας εργασίας. Αιτιολόγηση κάθε απόκλισης από τα πρωτόκολλα. Ποιοτική αξιολόγηση των δεδομένων ανά τακτά χρονικά διαστήματα και εφαρμογή διορθωτικών ενεργειών όποτε κρινόταν αναγκαίο. 11 6