Φίλες και φίλοι, Συζητάμε σήμερα για την επιχειρηματικότητα σε μια χώρα και σε ένα περιβάλλον που ακόμη και τώρα παρά τα όσα έχουν συμβεί στην πράξη την εχθρεύεται. Η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η διαφθορά, η υψηλή φορολογία εμποδίζουν καθημερινά την επιχειρηματικότητα και οι υποκριτικές εκκλήσεις των πολιτικών για ανάπτυξη ηχούν άδειες. Από τα 100 εμπόδια στην επιχειρηματικότητα που αποτύπωσε η σχετική μελέτη του ΣΕΒ, πριν από τρία χρόνια, σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν τα 65. Ακόμη, δεν είναι λίγοι εκείνοι πολιτικοί, πολίτες και μέσα ενημέρωσης που εξακολουθούν να εχθρεύονται την ιδιωτική πρωτοβουλία, να δαιμονοποιούν το κέρδος και να εμποδίζουν κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης. Είναι εξαιρετικά σαφές ότι η Ανάπτυξη και η έξοδος της Ελλάδας από την κρίση θα συμβεί μόνο όταν αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας της οικονομίας μας, όταν μετακινηθεί το κέντρο της προσοχής μας από την κατανάλωση προς τις εξαγωγές και στις επενδύσεις σε διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Φίλες και Φίλοι, Η τεράστια αλλαγή που έχουν επιφέρει η ανάπτυξη του διαδικτύου και τα κοινωνικά δίκτυα είναι ότι, με την κατάλληλη επιχειρηματική ιδέα και το κατάλληλο περιεχόμενο, ο καθένας μπορεί να απευθυνθεί σε ένα παγκόσμιο κοινό. Ας δούμε όμως επιγραμματικά τι συμβαίνει: 1
2
Τα πιο διαδεδομένα social media σήμερα εκτός από το Facebook που ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως είναι το twitter, το You Tube, το Pinterest, το ffoursquare, το Instagram, και το Tumblr. Ας δούμε ορισμένους αριθμούς: Στο μεταξύ οι διεθνείς τάσεις είναι ότι πολύ γρήγορα το ίντερνετ και οι social media πλατφόρμες γίνονται mobile με την ταχεία διάδοση των smartphones και των tamplets. 3
Τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα ως μέσο προώθησης της εικόνας και των πωλήσεων προϊόντων και υπηρεσιών. Γιατί τα νέα ψηφιακά μέσα και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ανοίγουν νέους ορίζοντες στη γυναικεία επιχειρηματικότητα; Γιατί απευθυνόμαστε σε πελάτες-καταναλωτές σε ολόκληρο τον κόσμο που δεν θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε με τα παραδοσιακά μέσα Γιατί μπορούμε να πετύχουμε ακριβή στόχευση των πελατών καταναλωτών που μας ενδιαφέρουν. Γιατί όταν υπάρχει η ιδέα, το περιεχόμενο και το κατάλληλο marketing δεν υπάρχει κανένα όριο, κανένα εμπόδιο στις πωλήσεις. Φίλες και Φίλοι, Βρίσκω συναρπαστικά τα παραδείγματα των ξένων γυναικών επιχειρηματιών, που πέτυχαν, όπως αυτά τα οποία προαναφέρθηκαν. Όμως με εμπνέουν πολύ περισσότερο οι ιστορίες των ελληνίδων γυναικών όπως εσείς που ζουν ανάμεσά μας και σε ένα εχθρικό περιβάλλον δημιουργούν πετυχημένες επιχειρήσεις. Θα σας πω δύο από τα αγαπημένα μου παραδείγματα όπου οι νεαρές αυτές κυρίες με τις γνώσεις τους και τη θέλησή τους και τη δύναμη των ιδεών τους βασισμένες στην τεχνολογία αναπτύχθηκαν επιχειρηματικά τόσο στην Ελλάδα, όσο πολύ περισσότερο στο εξωτερικό. Η πρώτη είναι η Χρύσα. Είναι πυρηνική φυσικός, εξειδικευμένη σε μεγάλα ακτινολογικά μηχανήματα. Εργάζεται σε ένα μεγάλο ιδιωτικό νοσοκομείο οκτώ με τέσσερις και είναι εξαιρετική στη δουλειά της. Έχει δυο μικρά παιδιά. Γνωρίζω ότι είναι εξαιρετική μητέρα. Παρά τον περιορισμένο χρόνο της, αποφάσισε να αξιοποιήσει τις γνώσεις και την εξειδίκευσή της και να γίνει μικρή επιχειρηματίας, κάνοντας μια εταιρία παροχής υπηρεσιών και εκπαίδευσης. Παρέχει τις πολύ εξειδικευμένες υπηρεσίες της στην Ελλάδα και κυρίως στην Ευρώπη τόσο δια ζώσης, όσο και μέσω διαδικτύου και σταδιακά 4
επεκτείνεται στη Μέση Ανατολή. Δεν θα γίνει εκατομμυριούχος, αλλά σε ένα χρόνο έχει υπερδιπλασιάσει το εισόδημά της. Η δεύτερη είναι η Χριστίνα, ένα άλλο παράδειγμα επιχειρείν με τεχνολογικό περιεχόμενο που έκανε συστηματική χρήση των social media, τόσο για το λανσάρισμα όσο και για την περαιτέρω διάδοση του. 5
Υπενθυμίζω τους λόγους που πρέπει κανείς να είναι παρών στα social media: Έχοντας μιλήσει στην αρχή για εξωστρέφεια για την ανάγκη στροφής της οικονομίας μας στις εξαγωγές και στα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, επιτρέψτε μου να τελειώσω με ένα περιστατικό μια προσωπική εμπειρία η οποία είναι ενδεικτική του διαφορετικής νοοτροπίας με τον οποίον προσεγγίζουμε τα θέματα της επιχειρηματικότητας εμείς σε σχέση με τους Αμερικανούς. Η εταιρεία μου, η CIVITAS, ιδρύθηκε το 1994. Δύο-τρία χρόνια μετά και ενώ η εταιρεία προχωρούσε προβληματιζόμασταν με το συνεταίρο μου εάν έχει νόημα να επεκταθούμε (να ανοίξουμε γραφείο δηλαδή) στη Θεσσαλονίκη Λίγες εβδομάδες μετά, βρέθηκα στην Ουάσιγκτον για να παρακολουθήσω ένα μεγάλο συνέδριο επικοινωνίας και public affairs. Στο συνέδριο έτυχε να καθίσω δίπλα στον τότε αντιπρόεδρο της Burson Marsteller, μιας πολύ μεγάλης εταιρείας επικοινωνίας, ο οποίος λεγόταν αν θυμάμαι καλά Sam Ellis και ήταν ελληνικής καταγωγής Ενδιαφέρθηκε για την Ελλάδα, για την εταιρεία μου και για μένα και έκανε πλήθος ερωτήσεων για την κατάσταση γενικά αλλά και πιο συγκεκριμένα για το τι κάνουμε ως εταιρεία, πώς προχωρούμε, ποια είναι τα σχέδια μας. Αφού του εξήγησα και βλέποντας ότι ήμουν νεαρός και ενθουσιώδης προθυμοποιήθηκε να με βοηθήσει λέγοντάς μου ότι για όποια συμβουλή χρειαστώ να μη διστάσω να επικοινωνήσω μαζί του και θα έβλεπε πως μπορεί να με βοηθήσει. Επιστρέφοντας στην Αθήνα τού έγραψα ένα email στο οποίο ανέφερα τις ιδέες, τα σχέδια και τους προβληματισμούς μας, μεταξύ των οποίων και το θέμα της επέκτασης μας. Λίγες ημέρες μετά έλαβα ένα email το οποίο περιείχε μια σειρά από συμβουλές σχετικές με το τι θα έπρεπε να προσέξουμε κατά τη διάρκεια της επέκτασης (expansion) Στο τέλος κατέληγε με τα εξής: Φίλε Γιώργο, οι συμβουλές που σου έστειλα είναι γενικές αλλά εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση. Συγχώρεσε με αλλά δεν κατάλαβα καλά προς ποιες αγορές θα είναι η επέκταση που σχεδιάζεις: Θέλεις να επεκτείνεις την εταιρεία σε ολόκληρο τον κόσμο ή μόνο στις αγορές της Ασίας και της Ευρώπης; Σας ευχαριστώ πολύ. 6