"Τεχνική Υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ"

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ "Τεχνική Υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ" ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 1 η ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ( εκέµβριος 2007 Μάρτιος 2008) ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΚΑΙ Υ ΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2008

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΡΑΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΑΣΤΗΜΑ ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2007 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008... 4 2. ΒΑΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ (Θ.Π. 3) ΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ Χ (Θ.Π. 7)... 8 2.1 Έρευνα ερωτηµατολογίων Επιτόπου επισκέψεις και πραγµατογνωµοσύνη... 8 2.2 Βάση εδοµένων Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών ιάχυση της πληροφορίας... 10 3. ΜΕΛΕΤΕΣ ΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ (Θ.Π. 1)... 13 3.1 Νέες µελέτες... 13 3.1.1 Πενταετή Σχέδια Παρατηρητηρίου Μεταφορών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO)... 13 3.1.1.1 Σχέδιο 2008-2012 του SEETO... 13 3.1.2 Ανάπτυξη Σιδηροδροµικού ικτύου Υψηλών Επιδόσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SEECP)... 17 4. ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ (Θ.Π. 2)... 26 4.1 Συνεργασία συνδροµή στη δηµιουργία απαραίτητων συνθηκών για ιεθνείς Χρηµατοπιστωτικούς Οργανισµούς... 26 4.2 Παρακολούθηση της υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Οικονοµικής Ανασυγκρότησης Βαλκανίων (Ε.Σ.Ο.Α.Β.)... 27 4.2.1 Πρόοδος (πορεία ωρίµανσης) έργου κατασκευής αυτοκινητοδρόµου Grabovnica (Leskovac) Levosoje στον Άξονα Χ στη Σερβία... 27

3 4.2.2 Πρόοδος (πορεία ωρίµανσης) έργου κατασκευής αυτοκινητοδρόµου Demir Kapija Smokvica στον Άξονα Χ στην Π.Γ..Μ... 30 5. ΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ (Θ.Π. 4)... 35 5.1 Γενικά... 35 5.2 Οµάδα εργασίας για τη βελτίωση των συνοριακών υποδοµών και διαδικασιών κατά µήκος του Άξονα Χ... 35 6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΞΟΝΑ Χ (Θ.Π. 5)... 40 6.1 Γενικά... 40 6.2 Πορεία υλοποίησης Άξονα Χ Εθνικά προγράµµατα Μελέτες, έργα και χρηµατοδοτικά στοιχεία... 41 6.2.1 Συνοπτική περιγραφή Οδικού Άξονα Χ... 41 6.2.1.1 Προβληµατικά τµήµατα στον Οδικό Άξονα Χ... 42 6.2.1.2 Εθνικά προγράµµατα ανακατασκευής και αποκατάστασης του Οδικού Άξονα Χ... 43 6.2.1.3 Προοπτική ανακατασκευής και αποκατάστασης του Οδικού Άξονα Χ... 58 6.2.2 Συνοπτική περιγραφή Σιδηροδροµικού Άξονας Χ... 59 6.2.2.1 Προβληµατικά τµήµατα στον Σιδηροδροµικό Άξονα Χ... 60 6.2.2.2 Εθνικά προγράµµατα ανακατασκευής και αποκατάστασης του Σιδηροδροµικού Άξονα Χ... 61 6.2.2.3 Προοπτική ανακατασκευής και αποκατάστασης του Σιδηροδροµικού Άξονα Χ... 73 6.2.3 Σύνοψη χρηµατοδοτικών στοιχείων... 73 7. ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ Χ (Θ.Π. 6)... 75 7.1 Γενικά... 75 7.2 Συνεργασία µε τη Γενική ιεύθυνση Μεταφορών και Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG TREN) Συνεργασία µε άλλους Άξονες... 76 7.3 Συνεργασία µε την Πρωτοβουλία Σιδηροδροµικών Οργανισµών χωρών του Άξονα Χ ARGE Korridor X... 78 8. ΜΟΝΙΜΗ ΟΜΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΟΥΣΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (Θ.Π. 8)... 81 8.1 Συναντήσεις της Οµάδας Εργασίας για τη βελτίωση των συνοριακών εγκαταστάσεων και διαδικασιών κατά µήκος του Πανευρωπαϊκου Άξονα Χ... 81 8.1.1 6 η Συνάντηση της Οµάδας Εργασίας (Αθήνα 15/2/2008)... 81

4 1. Σύνοψη απολογισµού δράσης Τεχνικής Γραµµατείας για το διάστηµα εκεµβρίου 2007 Μαρτίου 2008 Το ερευνητικό έργο µε τίτλο «Τεχνική υποστήριξη διεθνούς συνεργασίας για τον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ» ανατέθηκε το πρώτον από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, µετά από σχετική απόφαση σύστασης και λειτουργίας Τεχνικής Γραµµατείας κατά τη διάρκεια της 2 ης συνάντησης της ιευθύνουσας Επιτροπής του Άξονα Χ, στον Τοµέα Συγκοινωνιακών και Υδραυλικών Έργων του Τµήµατος Αγρονόµων και Τοπογράφων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης υπό την επιστηµονική ευθύνη του Καθηγητή κ. Χρίστου Ν. Ταξιλτάρη. Η αρχική διάρκεια του έργου ήταν 18µηνη και κάλυπτε την περίοδο Ιανουαρίου 2000 Αυγούστου 2001. Έκτοτε το έργο ανανεώθηκε τρις για να καλύψει τις ανάγκες της ελληνικής προεδρίας της ιευθύνουσας Επιτροπής α) κατά τη δεύτερη θητεία της στο διάστηµα Αυγούστου 2001 Μαρτίου 2004, β) κατά την τρίτη, τριετή θητεία της στο διάστηµα Ιουλίου 2004 Ιουλίου 2007 και γ) κατά την τέταρτη, τριετή θητεία της ελληνικής προεδρίας και ειδικότερα για το διάστηµα εκεµβρίου 2007 εκεµβρίου 2010. Η παρούσα έκθεση προόδου περιλαµβάνει την περιγραφή της εξέλιξης του έργου στο διάστηµα εκεµβρίου 2007 Μαρτίου 2008, υπό µορφήν απολογισµού ως προς τις ειδικές υποχρεώσεις (Θεµατικά πεδία) της Τεχνικής Γραµµατείας όπως αυτές ορίσθηκαν στο Τεχνικό Παράρτηµα της Σύµβασης Αρ. 6/19.12.2007 για την τεχνική υποστήριξη της ιευθύνουσας Επιτροπής του Πανευρωπαϊκού Άξονα Χ. Υπενθυµίζεται ότι ο βασικός ρόλος της Τεχνικής Γραµµατείας συνίσταται στην ενεργοποίησή της ειδικά στη συλλογή τεχνικού, οικονοµικού και διοικητικού χαρακτήρα πληροφοριών που αφορούν στον Πανευρωπαϊκό Άξονα X καθώς και στην αξιολόγηση µελετών που εκπονήθηκαν ή εκπονούνται ανά χώρα ή οµάδα χωρών µε στόχο την επαναλειτουργία και αναβάθµιση του Άξονα Χ.

5 Ερευνητική οµάδα Η ερευνητική οµάδα του Τοµέα Συγκοινωνιακών και Υδραυλικών Έργων του Τµήµατος Αγρονόµων και Τοπογράφων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης απαρτίζεται από τα εξής µέλη: Χρίστος Ταξιλτάρης ρ. Συγκοινωνιολόγος, Καθηγητής Α.Π.Θ., Επιστηµονικά Υπεύθυνος Γιώργος Μίντσης ρ. Συγκοινωνιολόγος, Καθηγητής Α.Π.Θ. Σωκράτης Μπάσµπας ρ. Συγκοινωνιολόγος, Επ. Καθηγητής Α.Π.Θ. Μάριος Μιλτιάδου Α Τ Μηχανικός, Msc Περιφερειακής Ανάπτυξης, Συγκοινωνιολόγος, Υποψήφιος ιδάκτωρ Α.Π.Θ. Αντωνία Τσουκαλά Α Τ Μηχανικός, Msc Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης, Υποψήφια ιδάκτωρ Α.Π.Θ., Υπάλληλος Α.Π.Θ. Αναστάσιος Φυλακτάκης Α Τ Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος, Υπάλληλος Α.Π.Θ. Μίντσης Ευάγγελος Φοιτητής Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. Ειδικές υποχρεώσεις (Πρόγραµµα εργασίας) Το πρόγραµµα εργασίας 1 της Τεχνικής Γραµµατείας συνίσταται σε θεµατικά πεδία και δράσεις που εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια του έργου (36 µήνες). Ειδικότερα, περιλαµβάνει τη συλλογή πληροφοριών, που αφορούν την κατάσταση της υποδοµής, τις κυκλοφοριακές ροές, τις διασυνοριακές διαδικασίες και τους αντίστοιχους χρόνους αναµονής στα σύνορα, επενδύσεις συντήρησης, αναβάθµισης ή ανακατασκευής και την επικαιροποίηση του Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών (G.I.S.) για την περιγραφή µε συστηµατικό και περιεκτικό τρόπο της κατάστασης του Άξονα στα διάφορα στάδια ανάπτυξής του κατά χώρα και τµήµα. 1 Βλ. Παράρτηµα Α.

6 Επίσης, περιλαµβάνει την εξαγωγή πορισµάτων αξιολόγησης των υφισταµένων µελετών, την επεξεργασία των τεχνικών όρων σύνταξης νέων µελετών για τον Άξονα Χ κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η συµβολή της Τεχνικής Γραµµατείας στη δηµιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για την ενεργοποίηση, µέσω της χρηµατοδότησης έργων και µελετών, ιεθνών Χρηµατοδοτικών Οργανισµών στην ανάπτυξη του Άξονα X περιλαµβάνει την παροχή τεχνικής υποστήριξης στις συµµετέχουσες χώρες στη διεκδίκηση κονδυλίων, την παρακολούθηση της υλοποίησης του Ελληνικού Σχεδίου Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (Ε.Σ.Ο.Α.Β.), σ ό,τι αφορά στις χώρες του Άξονα Χ και την παρακολούθηση της εµπειρίας συνεργασίας δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα για ενδεχόµενη αξιοποίηση τέτοιων σχηµάτων σε έργα του Άξονα Χ. Η Τεχνική Γραµµατεία είναι επίσης εντεταλµένη να προωθήσει τη διαµόρφωση κοινού συστήµατος τεχνικών όρων λειτουργίας και να συµβάλει στη διαµόρφωση συνθηκών διαλειτουργικότητας µεταξύ των τµηµάτων του Άξονα και των διαφόρων µεταφορικών µέσων. Το πρόγραµµα εργασίας προβλέπει τη συµβολή της Τεχνικής Γραµµατείας στην ανάπτυξη συνεργασίας µε άλλους Άξονες, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Παρατηρητήριο Μεταφορών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO) για την ανάπτυξη του βασικού δικτύου υποδοµών µεταφορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς και µε την ελληνική προεδρία της ιευθύνουσας Επιτροπής για την ανάπτυξη σιδηροδροµικού δικτύου υψηλών επιδόσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο πλαίσιο της συνεργασίας SEECP. Η Τεχνική Γραµµατεία καλείται επίσης να προωθήσει τη διεθνή συνεργασία µεταξύ των γειτονικών κυρίως χωρών, καθώς και να υποστηρίξει την ειδική οµάδα εργασίας τελωνειακών και σχετικών εµπειρογνωµόνων για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών συνοριακών εγκαταστάσεων και διαδικασιών, αξιοποιώντας παράλληλα τις δράσεις στα πλαίσια της πρωτοβουλίας S.E.C.I. και του προγράµµατος TTFSE (Trade and Transport Facilitation in Southeastern Europe) της Παγκόσµιας Τράπεζας. Τέλος, προβλέπονται η απόκτηση, επεξεργασία και διάχυση επίκαιρων πληροφοριών για την κατάσταση του συνόλου του Άξονα, και η εγκατάσταση µόνιµης δοµής στη

7 Θεσσαλονίκη για την υποστήριξη της ιευθύνουσας Επιτροπής και των Οµάδων Εργασίας της, κατά την περίοδο εκεµβρίου 2007 εκεµβρίου 2010. Βάσει της συµβατικής υποχρέωσης της Τεχνικής Γραµµατείας µε αναφορά στα θεµατικά πεδία του ερευνητικού έργου και το αντίστοιχο χρονοδιάγραµµα, και µετά την πάροδο τριών (3) µηνών από την ανανέωση της σύµβασής της, η Τεχνική Γραµµατεία παρουσιάζει την παρούσα έκθεση πεπραγµένων.

8 2. Βάση εδοµένων Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών (Θ.Π. 2 3) ιαθεσιµότητα των επικαιροποιηµένων πληροφοριών για την κατάσταση του Άξονα Χ (Θ.Π. 7) 2.1 Έρευνα ερωτηµατολογίων Επιτόπου επισκέψεις και πραγµατογνωµοσύνη (Θ.Π. 1, 2, 3, 4, 5) Η Τεχνική Γραµµατεία υιοθέτησε εξ αρχής µια µεθοδολογία αναλυτικής και εις βάθος έρευνας, στοχεύοντας στην αποκόµιση της µέγιστης, από ποσοτική άποψη, και ακριβέστερης πληροφορίας για τον Άξονα Χ. Η πρακτική αυτή, κατά την πρώτη θητεία της Τεχνικής Γραµµατείας (2000 2001), µεταφράσθηκε α) στη σύνταξη και αποστολή στις χώρες εταίρους του Άξονα δύο ερωτηµατολογίων για τα γεωµετρικά, δοµικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της οδικής και σιδηροδροµικής υποδοµής του Άξονα Χ και β) σε επί τόπου επισκέψεις για την πραγµατογνωµοσύνη και στην πραγµατοποίηση εκτενών συσκέψεων µε αρµοδίους των Υπουργείων Μεταφορών και ηµοσίων Έργων καθώς και των Οργανισµών σιδηροδροµικών και οδικών δικτύων των αντίστοιχων χωρών. Τα ερωτηµατολόγια αυτά κάλυψαν σε πρώτη φάση την ανάγκη συλλογής πληροφοριών που αναφέρονται στα Θ.Π. 1, 2, 4, 5, ικανοποιώντας τους όρους του Θ.Π. 3, ενώ σε δεύτερη φάση, κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας της (2001 2004), η Τεχνική Γραµµατεία προχώρησε στην οργάνωση δεύτερης, πιο ενδελεχούς, έρευνας για τις υποδοµές και διαδικασίες στους συνοριακούς σταθµούς (Θ.Π. 4), προς συµπλήρωση των στοιχείων που συνελέγησαν στην πρώτη έρευνα. Η έρευνα αυτή πραγµατοποιήθηκε την περίοδο Νοεµβρίου 2002 Φεβρουαρίου 2003. Κατά την ίδια (2 η ) θητεία της, η Τεχνική Γραµµατεία οργάνωσε τρίτη έρευνα ερωτηµατολογίων (Μάιος 2003), µε στόχο την ενηµέρωση του αρχείου µελετών (Θ.Π. 1) και χρηµατοδοτήσεων (Θ.Π. 2) και την παρακολούθηση της υλοποίησης του Άξονα Χ (Θ.Π. 5). Στα πλαίσια της τρίτης θητείας της, η Τεχνική Γραµµατεία πραγµατοποίησε τρεις νέες έρευνες ερωτηµατολογίων, οι οποίες αφορούσαν στην πορεία υλοποίησης του 2 Θ.Π.: Θεµατικό πεδίο.

9 Άξονα Χ, στις µελέτες που εκπονούνταν ή είχαν εκπονηθεί και στις χρηµατοδοτήσεις έργων. Οι εν λόγω έρευνες πραγµατοποιήθηκαν στα τέλη του 2004, του 2005 και στις αρχές του 2007, ούτως ώστε να συµπεριλάβουν όλες τις εξελίξεις που είχαν προδιαγραφεί από τα εθνικά προγράµµατα των συµµετεχουσών στον Άξονα Χ χωρών, και ολοκληρώθηκαν στις αρχές του 2005, του 2006 και του 2007, αντίστοιχα. Οι πληροφορίες που συνελέγησαν, παρουσιάσθηκαν από τους εκπροσώπους των χωρών του Άξονα Χ κατά τις ετήσιες συναντήσεις της ιευθύνουσας Επιτροπής και οι πιο πρόσφατες παρουσιάζονται στο έκτο κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης. Επιπλέον, µετά από σχετική εισήγηση στην Οµάδα Εργασίας για τη βελτίωση των συνοριακών υποδοµών και διαδικασιών κατά µήκος του Άξονα Χ, η Τεχνική Γραµµατεία, κατά την τρίτη θητεία της (2004 2007), προχώρησε στην οργάνωση δεύτερης και πιο λεπτοµερούς έρευνας για τις υποδοµές και διαδικασίες στους συνοριακούς σταθµούς (Θ.Π. 4), προς επικαιροποίηση των στοιχείων που συνελέγησαν κατά την αντίστοιχη έρευνα του 2003, καθώς και για τη συλλογή δεδοµένων σχετικά µε το ισχύον θεσµικό και νοµικό πλαίσιο που διέπει τις συνοριακές διαδικασίες στις χώρες του Άξονα Χ. Σηµειώνεται στο σηµείο αυτό ότι, δεδοµένου του γεγονότος ότι οι έρευνες ερωτηµατολογίων δεν µπορούν στην πράξη να ολοκληρωθούν αυτοµάτως διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη συλλογή αξιόπιστης πληροφορίας, η Τεχνική Γραµµατεία υιοθέτησε και διατηρεί µια προσέγγιση διαρκούς επικοινωνίας και εποµένως ανάδρασης, ούτως ώστε να διασαφηνίζονται οι προς απάντηση ερωτήσεις, να διατυπώνονται παρατηρήσεις και σχόλια στις απαντήσεις των αρµοδίων των συµµετεχόντων κρατών και τέλος να προετοιµάζονται όσο καλύτερα γίνεται οι επιτόπου επισκέψεις για την πραγµατογνωµοσύνη και τις συσκέψεις µε τους αρµόδιους εκπροσώπους των συµµετεχουσών χωρών εταίρων. Τέλος, η Τεχνική Γραµµατεία, στα πλαίσια του παρόντος έργου, σε συνέχεια της εφαρµοσθείσας πρακτικής των προηγούµενων ετών, προετοιµάζει και νέα έρευνα, η οποία αφορά και πάλι στην πορεία υλοποίησης του Άξονα Χ, στις µελέτες που εκπονούνται ή εκπονήθηκαν και στις χρηµατοδοτήσεις έργων. Η έρευνα αυτή είναι στη φάση ολοκλήρωσης της σύνταξης των κατάλληλων ερωτηµατολογίων ανά χώρα, ούτως ώστε να συµπεριλάβει όλες τις εξελίξεις που είχαν προδιαγραφεί από τα

10 εθνικά προγράµµατα των συµµετεχουσών στον Άξονα Χ χωρών, και η ολοκλήρωσή τους προβλεπόταν για το τέλος του 2007. Οι πληροφορίες που θα συλλεγούν θα παρουσιασθούν από τους εκπροσώπους των χωρών του Άξονα Χ στη 10 η συνάντηση της ιευθύνουσας Επιτροπής στη Μπρατισλάβα, το καλοκαίρι του 2008. 2.2 Βάση εδοµένων Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών ιάχυση της πληροφορίας (Θ.Π. 3, 7) Η ερευνητική διαδικασία που περιγράφηκε ανωτέρω επιτρέπει την λήψη σηµαντικών αποτελεσµάτων και αποτελεί τη στέρεη βάση για την εξέλιξη και επιτυχή ολοκλήρωση του έργου της Τεχνικής Γραµµατείας. Αυτή η διαδικασία αρχικά οδήγησε στην κατασκευή µιας αναλυτικής Βάσης εδοµένων που, συνδεόµενη µε το ψηφιακό υπόβαθρο της ευρύτερης περιοχής αναφοράς, αποτελεί σήµερα το Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών του Πανευρωπαϊκού Άξονα Μεταφορών Χ. Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν και συλλέγονται κατά τις διαδοχικές έρευνες της Τεχνικής Γραµµατείας είναι: Α. Γεωµετρικά και δοµικά χαρακτηριστικά του Άξονα Χ Οι συµµετέχουσες χώρες παρέχουν σηµαντικά στοιχεία στην Τεχνική Γραµµατεία, που προκύπτουν από την ανάγνωση διαθέσιµων µελετών αναβάθµισης ή ανακατασκευής του Άξονα Χ. Στα πλαίσια αυτής της δράσης, καταρτίζονται πίνακες αναλυτικής περιγραφής της χάραξης του Άξονα (οδική και σιδηροδροµική υποδοµή υφιστάµενη κατάσταση), όπως επίσης και αντίστοιχοι πίνακες προόδου των έργων κατασκευής και βελτίωσης του Άξονα, σύµφωνα µε τις αναφορές προόδου των Υπουργείων Μεταφορών και των απαντήσεων στα ερωτηµατολόγια εκ µέρους των συµµετεχουσών χωρών. Στις πληροφορίες περιλαµβάνονται και στοιχεία χρηµατοδοτήσεων αποκατάστασης, ανακατασκευής και γενικά αναβάθµισης του Άξονα. Β. Λειτουργικά χαρακτηριστικά και στοιχεία εκµετάλλευσης του Άξονα Χ Η έρευνες ερωτηµατολογίων και οι επιτόπου επισκέψεις και συσκέψεις στις χώρες του Άξονα Χ, αποδίδουν στην Τεχνική Γραµµατεία πληροφορίες αναφορικά µε την λειτουργία του Άξονα Χ, όπως κυκλοφοριακές ροές, χρόνοι αναµονής στα σύνορα,

11 συντήρηση. Οι πληροφορίες αυτές περιλαµβάνουν επίσης δεδοµένα σχετικά µε ατυχήµατα, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, χρηµατοδοτικούς όρους που προσδιορίσθηκαν ή πρόκειται να προσδιορισθούν, όπως και το ρυθµιστικό πλαίσιο για τη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα. Συνεπώς, η δράση αυτή (Θ.Π. 3) περιλαµβάνει τη διαχείριση και επικαιροποίηση του συστήµατος πληροφοριών για την παρουσίαση της κατάστασης του Άξονα Χ µε συστηµατικό και περιεκτικό τρόπο κατά τα διάφορα στάδια ανάπτυξής του. Το ήδη εγκατεστηµένο πληροφοριακό σύστηµα του Άξονα Χ έχει τη µορφή ενός πλήρους συστήµατος γεωγραφικών πληροφοριών (G.I.S.) για τη δυναµική και διαρκή προσαρµοζόµενη στις εξελίξεις απεικόνιση σε ψηφιακό χάρτη των γεωµετρικών, δοµικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών του Άξονα. Όπως άλλωστε κατέστη σαφές προς τους εκπροσώπους των συµµετεχουσών χωρών κατά τη διάρκεια της 4 ης συνάντησης της ιευθύνουσας Επιτροπής (Γρεβενά, 26-27/7/2002), η προσπάθεια πρέπει να εστιάζεται στη διαρκή ενηµέρωση των αρχείων που έχουν δηµιουργηθεί για κάθε τµήµα του Άξονα Χ (υποδοµές, λειτουργικά χαρακτηριστικά, µελέτες κλπ.) ώστε η προς διαχείριση Βάση εδοµένων να αποτελεί δυναµικό εργαλείο για την ανάπτυξη του Άξονα Χ, εργαλείο συστηµατικής και διαχρονικής παρακολούθησης της υλοποίησής του αλλά ταυτόχρονα και τεκµηρίωσης των αναγκών µελέτης αναβάθµισής του. Η Βάση εδοµένων του οδικού και σιδηροδροµικού Άξονα Χ επικαιροποιείται κάθε φορά που κάποια πληροφορία φτάνει στην Τεχνική Γραµµατεία. Η αναλυτική παρουσίαση όλων των περατωθέντων ή εν εξελίξει έργων γίνεται στο κεφάλαιο 6, το οποίο αφορά στην παρακολούθηση της υλοποίησης του Άξονα Χ (Θ.Π. 5). Η διάχυση των αποτελεσµάτων που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του έργου ήδη εφαρµόζεται (Θ.Π. 7). Τα επικαιροποιηµένα στοιχεία που αφορούν στην υφιστάµενη κατάσταση του Άξονα Χ διατίθενται στην ιστοσελίδα της Τεχνικής Γραµµατείας στην τοποθεσία http://edessa.topo.auth.gr/x/.

12 Το περιεχόµενο της ιστοσελίδας περιλαµβάνει προϊόντα του Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών (θεµατικό χαρτογραφικό υλικό υπό µορφή φωτογραφιών), σηµαντικά ντοκουµέντα (πρακτικά των συναντήσεων της ιευθύνουσας Επιτροπής, παρουσιάσεις του έργου της Τεχνικής Γραµµατείας και της εξέλιξης του Άξονα Χ κλπ.), καθώς και χρήσιµες συνδέσεις προς ιστοσελίδες εθνικών και διεθνών οργανισµών µε δράση που αφορά στον Άξονα Χ. Επιπλέον, για τη διάχυση της πληροφορίας, η Τεχνική Γραµµατεία δηµοσιεύει κατά καιρούς άρθρα της σε διεθνή συνέδρια. Υπό δηµοσίευση βρίσκεται άρθρο της µε τίτλο The experience and the role of Pan-European Corridor X in the integration of transport networks in the east Mediterranean area 3, που θα δηµοσιευθεί στην 4 η έκδοση του περιοδικού για τις µεταφορές και τη ναυτιλία (Journal of Transport and Shipping που εκδίδει το Τµήµα Ναυτιλίας και Επιχειρηµατικών Υπηρεσιών του Πανεπιστήµιο Αιγαίου, ενώ πρόσφατα έχει εγκριθεί άρθρο της µε τίτλο Inventory in the framework of the Pan-European Transport Corridors: The case of Corridor X 4 στο 10 ο διεθνές συνέδριο για την εφαρµογή προηγµένων τεχνολογιών στις µεταφορές (AATT) που συνδιοργανώνουν το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο σε συνεργασία µε διεθνή Ινστιτούτα Μεταφορών τον Μάιο του 2008 στη Αθήνα. Τον Αύγουστο του 2007 η Τεχνική Γραµµατεία, στα πλαίσια της δράσης της για τη διάχυση της πληροφορίας, ανταποκρίθηκε σε αίτηµα της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών, και συγκεκριµένα της Οµάδας Εργασίας για τις Τάσεις και την Οικονοµική των Μεταφορών µε την αποστολή ενηµερωτικού υλικού σχετικά µε τις πρόσφατες εξελίξεις στον Άξονα Χ 5. Τέλος, η Τεχνική Γραµµατεία προσεκλήθη και παρουσίασε τις εξελίξεις και προοπτικές του Άξονα Χ 6 στη διεθνή έκθεση PRODEXPO 2007 που πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα, την 24.10.2007. 3 Η εµπειρία και ο ρόλος του Πανευρωπαϊκού Άξονα Χ στην ολοκλήρωση των δικτύων µεταφορών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Βλ. Παράρτηµα Β. 4 Καταγραφή στα πλαίσια των Πανευρωπαϊκών Αξόνων Μεταφορών: Η περίπτωση του Άξονα Χ. Βλ. Παράρτηµα Γ. 5 Βλ. Παράρτηµα. 6 Βλ. Παράρτηµα Ε.

13 3. Μελέτες (Θ.Π. 1) 3.1 Νέες µελέτες Η Τεχνική Γραµµατεία βρίσκεται σε διαρκή αναζήτηση µελετών σχετικών µε τον Άξονα Χ, είτε αυτές έχουν ολοκληρωθεί, είτε βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν προγραµµατιστεί. Στα πλαίσια της δράσης αυτής έχουν εντοπιστεί, σε συνεργασία µε το Τµήµα ιεθνών Σχέσεων του Υ.Μ.Ε. και τους αρµοδίους των συµµετεχουσών χωρών στον Άξονα Χ, διάφορες µελέτες, κάποιες εκ των οποίων έχουν διατεθεί στην Τεχνική Γραµµατεία και έχουν ήδη αξιοποιηθεί. 3.1.1 Πενταετή Σχέδια Παρατηρητηρίου Μεταφορών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO 7 ) Η Τεχνική Γραµµατεία, παρακολουθεί την πρόοδο της υλοποίησης του Βασικού ικτύου Μεταφορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη την οποία συντονίζει το Παρατηρητήριο Μεταφορών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO), και µε το οποίο εγκατέστησε και διατηρεί σχέση συνεργασίας, κυρίως παροχής (από µέρους της Τεχνικής Γραµµατείας) πληροφοριών για τον Άξονα Χ. 3.1.1.1 Σχέδιο 2008 2012 του SEETO Το πενταετές σχέδιο υλοποίησης του Βασικού ικτύου για την περίοδο 2008 2012 αποτελεί το τρίτο κατά σειράν πολυετές σχέδιο που δηµοσίευσε τον εκέµβριο του 2007 το Παρατηρητήριο Μεταφορών Ν.Α. Ευρώπης. Το σχέδιο αυτό περιλαµβάνει την αξιολόγηση του δικτύου και της λειτουργίας του και τα έργα προτεραιότητας για την ανάπτυξή του και την πορεία ωρίµανσής τους. Η συντελεσθείσα πρόοδος κατά το 2006, καταγράφει βελτίωση 5% τµηµάτων του οδικού δικτύου και 4% τµηµάτων του σιδηροδροµικού, µε χρηµατοδότηση έργων προτεραιότητας κόστους πλέον των 500 εκατοµµυρίων ευρώ. Σχετικά µε τον Άξονα Χ σηµειώνονται τα εξής: 7 South-East Europe Transport Observatory : Five Year Multi Annual Plans.

14 Οδικός Άξονας Χ Στο σύνολο των 1.016km του κορµού του οδικού Άξονα Χ από τα σύνορα Σλοβενίας Κροατίας µέχρι τα σύνορα Ελλάδας Π.Γ..Μ. η µέση σταθµισµένη κυκλοφορία το 2006 ανέρχεται σε 13.201 οχήµατα ηµερησίως, εκ των οποίων το 21,86% είναι φορτηγά και το 33,31% διεθνής κυκλοφορία. Στο σερβικό τµήµα του κλάδου B η µέση σταθµισµένη κυκλοφορία το 2006 υπολογίζεται σε 8.906 οχήµατα ηµερησίως, εκ των οποίων το 20,56% είναι φορτηγά και το 38,62% διεθνής κυκλοφορία, ενώ στο σερβικό τµήµα του κλάδου B η µέση σταθµισµένη κυκλοφορία το 2006 υπολογίζεται σε 4.742 οχήµατα ηµερησίως, εκ των οποίων 30,48% είναι φορτηγά και 42,41%. Στο κροατικό τµήµα του κλάδου Α η κυκλοφορία είναι 11.998 οχήµατα ηµερησίως, και τέλος στο τµήµα του κλάδου D στην Π.Γ..Μ. 4.945 οχήµατα ηµερησίως, µε ποσοστό φορτηγών 15,43%. Όσον αφορά τα σηµεία συµφόρησης, υπολογίζοντας τον λόγο φόρτου/ χωρητικότητας (v/c), προκύπτει ότι σήµερα απαντώνται στον δυτικό τοµέα του περιφερειακού του Ζάγκρεµπ και σε όλο το µήκος του Άξονα Χ που διασχίζει το Βελιγράδι. Η πρόβλεψη για την κυκλοφορία σε όλο το δίκτυο στο έτος 2012 µε τη χρήση της µεθοδολογίας REBIS είναι ότι θα αυξηθεί κατά 55-60%. Προβλέπεται δηλαδή ένας ετήσιος ρυθµός αύξησης 8% κατά µέσο όρο. Ειδικότερα για τις χώρες του Άξονα Χ, προβλέπονται ετήσιοι ρυθµοί αύξησης 6,1% στην Κροατία, 7,1% στην Π.Γ..Μ. και 8% στη Σερβία. Με αυτήν την πρόβλεψη, αναµένεται να ενταθούν τα προβλήµατα συµφόρησης στον δυτικό τοµέα του περιφερειακού του Ζάγκρεµπ (επίπεδο εξυπηρέτησης F) και να προεκταθούν ανατολικότερα (επίπεδο εξυπηρέτησης D), καθώς και σε όλο το µήκος του Άξονα Χ που διασχίζει το Βελιγράδι (επίπεδο εξυπηρέτησης F). Επιπλέον στο νότιο τµήµα του κορµού του Άξονα Χ στη Σερβία µεταξύ Leskovac και Presevo προβλέπεται πτώση του επιπέδου εξυπηρέτησης από τη στάθµη Β που είναι σήµερα στη στάθµη D το 2012.

15 Χάρτης 3.1: Πρόβλεψη κυκλοφορίας και σηµεία συµφόρησης το έτος 2012 Όσον αφορά τα έργα προτεραιότητας επί του οδικού Άξονα Χ, το έργο αναβάθµισης του τµήµατος Demir Kapija Smokvica συγκαταλέγεται σ αυτά. Σχετικά µε την κατασκευή της παράκαµψης του Βελιγραδίου, οι διαπραγµατεύσεις χρηµατοδότησης µε δάνεια από την Ε.Τ.Επ. και την Ε.Τ.Α.Α. θα κατέληγαν σε υπογραφές στα τέλη του 2007 για 60 και 55 εκατοµµύρια ευρώ, αντίστοιχα. Το έργο συγκαταλέγεται στα έργα προτεραιότητας σε προχωρηµένο στάδιο ωρίµανσης. Αναλυτικά, το έργο προβλέπει την κατασκευή των τοµέων 1 έως 3 στο τµήµα Dobanovci Ostruznica, του τοµέα 4 µεταξύ Ostruznica και Orlovaca και των τοµέων 5 και 6 µεταξύ Orlovaca και Bubanj Potok. Προτεραιότητα δίδεται στην κατασκευή αυτοκινητοδρόµου µεταξύ Dobanovci και Ostruznica, την κατασκευή πρόσθετης γέφυρας πάνω από τον ποταµό Σάβο, καθώς και στην κατασκευή του τµήµατος Ostruznica Bubanj Potok που περιλαµβάνει τέσσερις σήραγγες. Στο τµήµα Dobanovci Ostruznica η κατασκευή δύο λωρίδων έχει ολοκληρωθεί, όπως και η ανακατασκευή της γέφυρας πάνω από τον ποταµό Σάβο. Στον τοµέα 4 προβλέπεται σε πρώτο στάδιο η κατασκευή ενός εκ των δύο κλάδων αυτοκινητοδρόµου. Μέρος

16 των εργασιών στους τοµείς 4, 5 και 6 (ανάµεσά τους και σήραγγες, γέφυρες και κόµβοι) έχει ήδη ολοκληρωθεί. Σιδηροδροµικός Άξονας Χ Όσον αφορά το παραγόµενο έργο του σιδηροδροµικού Άξονα Χ το 2006 υπολογίζεται σε ποσοστό 79% των συνολικών επιβατο-χιλιοµέτρων και 74% των συνολικών τονο-χιλιοµέτρων που καταγράφηκαν σε όλο το βασικό δίκτυο της Ν.Α. Ευρώπης (45 εκατοµµύρια επιβάτες ετησίως 39,4 δισεκατοµµύρια επιβατοχιλιόµετρα και 96 εκατοµµύρια τόνους 76,7 δισεκατοµµύρια τονο-χιλιόµετρα). Σχετικά µε τα έργα προτεραιότητας επί του σιδηροδροµικού Άξονα Χ, το έργο εγκατάστασης συστήµατος τηλεδιαχείρισης σε όλο τον Άξονα Χ στην Κροατία, δεν συγκαταλέγεται πλέον σ αυτά, καθ ότι θα υλοποιηθεί στα πλαίσια άλλων προγραµµάτων για τον Άξονα Χ, µε πιθανή χρηµατοδότηση από τον Μηχανισµό Προενταξιακής Βοήθειας 8. Το έργο αναβάθµισης της γραµµής Veles Gropolci Demir Kapija στην Π.Γ..Μ. για ταχύτητες 130km/h, όπως και τα έργα αναβάθµισης της σηµατοδότησης και επικοινωνιών της γραµµής Tabanovce Gevgelija στην Π.Γ..Μ. και της ανακατασκευής της νότιας εξόδου του Βελιγραδίου και ανάπτυξης δεύτερης γραµµής στη σύνδεση Belgrade Velika Plana εντάσσονται στα έργα σε ενδιάµεσο στάδιο ωρίµανσης. Τα έργα ανακατασκευής της γραµµής Nis Presevo στη Σερβία, γενικής επισκευής της γραµµής Zapresic Savski Marof, εγκατάστασης συστήµατος σηµατοδότησης και συναρµογής στον κύριο σταθµό του Ζάγκρεµπ και ανακαίνισης των γραµµών Okucani Novska και Novska Dugo Selo στην Κροατία εντάσσονται στα έργα σε πρώιµο στάδιο ωρίµανσης. Λεπτοµέρειες για τα ανωτέρω έργα προτεραιότητας που αφορούν στον οδικό και σιδηροδροµικό Άξονα Χ δίδονται στο έκτο κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης. 8 Αυτό έπρεπε να ισχύει και για το έργο στον οδικό Άξονα Χ στην Π.Γ..Μ. (Demir Kapija Smokvica). εν εξηγείται ο λόγος για τον οποίο ένα έργο παραµένει στα έργα προτεραιότητας ή απεντάσσεται απ αυτά.

17 3.1.2 Ανάπτυξη Σιδηροδροµικού ικτύου Υψηλών Επιδόσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SEECP) Ως γνωστόν, στα πλαίσια της ιαδικασίας Συνεργασίας των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης (SEECP) υπεγράφη για τον τοµέα των µεταφορών Συµφωνία µεταξύ των Υπουργών Μεταφορών των χωρών που ανήκουν στη SEECP, µε την οποία προβλέπεται η ανάπτυξη ενός σύγχρονου σιδηροδροµικού δικτύου υψηλών προδιαγραφών, που θα προσφέρει υπηρεσίες ποιότητας, τόσο για επιβατικές, όσο και για τις εµπορευµατικές σιδηροδροµικές και συνδυασµένες µεταφορές, µε µειωµένους χρόνους ταξιδιού µεταξύ των κυρίων αστικών και εµπορικών κέντρων. Στη Συµφωνία συµµετέχουν η Αλβανία, η Βοσνία/ Ερζεγοβίνη, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Π.Γ..Μ., η Ελλάδα, το Μαυροβούνιο, η Ρουµανία, η Σερβία, η Τουρκία και η Μολδαβία ως χώρα παρατηρητής. Η Συµφωνία αυτή αντικατοπτρίζει την βαρύτητα που αποδίδεται από τις κυβερνήσεις των ανωτέρω χωρών στις σιδηροδροµικές και συνδυασµένες µεταφορές βελτιώνοντας τις διακρατικές και διαπεριφερειακές συνδέσεις. Οι δέκα έξι άξονες του δικτύου αποτελούν συνδυασµό των κυριοτέρων έργων υποδοµής που προβλέπονται από τα ιευρωπαϊκά δίκτυα µεταφορών της ΕΕ, τους Πανευρωπαϊκούς άξονες και τον Νοτιοανατολικό Άξονα προτεραιότητας, όπως ορίσθηκε από την Οµάδα Υψηλού Επιπέδου της Γ Μεταφορών και Ενέργειας της Ε.Ε. Όπως φαίνεται και στον Χάρτη 3.2 και στην παρακάτω κατάσταση των Αξόνων SEECP, ο Άξονας υπ αριθµόν 1 συµπίπτει µε τον κορµό του Πανευρωπαϊκού Άξονα Χ, κοµµάτια του Άξονα 2 µε τους Κλάδους Β και C του Άξονα Χ και ο Άξονας 6 µε τον Κλάδο D του Άξονα Χ.

18 Χάρτης 3.2: Σιδηροδροµικό ίκτυο SEECP (16 Άξονες) 1. Athens Thessaloniki Skopje Nis Belgrade - Zagreb (Ljubljana Salzburg) 2. (Budapest ) Subotica Belgrade Dimitrovgrad - Sofia Plovdiv Istanbul Ankara Adana/Sivas 3. Constanta Bucharest Brasov Arad ( Wien) 4. Durres Tirana Cafasan Kicevo Skopje Kriva Palanka Gueshevo Sofia Plovdiv Stara Zagora Varna/Burgas 5. Strymonas Kulata Sofia Gorna Oryahovica - Varna 6. Veles Bitola Florina Amyntaio/Kalambaka Ioannina Igoumenitsa/ Thessaloniki 7. Thessaloniki Pehlivankoy Istanbul Eskisehir Izmir 8. Ploce Sarajevo Vrpolje Osijek ( - Budapest) 9. Bar Podgorica Belgrade 10. Podgorica Tirana Durres 11. Bucharest Craiova Timisoara/Arad Belgrade 12. Craiova Calafat Vidin Sofia 13. (Cuciurgan) Chisinau Ungheni Iasi Pascani Bucharest Giurgiu Russe Gorna Oryahovica Stara Zagora Pythion 14. (Budapest ) Zagreb Rijeka 15. Zagreb (Maribor Graz) 16. (Zagreb) Dobrljin - Banjaluka Doboj Tuzla (Belgrade)

19 Για το συντονισµό των εργασιών και της συγκεκριµένης δραστηριότητας συνεργασίας στις σιδηροδροµικές και συνδυασµένες µεταφορές, έχει ορισθεί ιευθύνουσα Επιτροπή, της οποίας προεδρεύει η Ελλάδα που ορίζει, παρακολουθεί, συντονίζει και υποστηρίζει τις εργασίες που θα απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Συµφωνίας. Η Επιτροπή συνεργάζεται µε όλες τις συναφείς ευρωπαϊκές και εθνικές οργανώσεις των σιδηροδροµικών µεταφορών, όπως την σιδηροδροµική οµάδα για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SERG) της ιεθνούς Ένωσης Σιδηροδρόµων (UIC). Oι εργασίες της Επιτροπής Παρακολούθησης αφορούν στους εξής τεχνικούς τοµείς: ηµιουργία ελάχιστων κοινών τεχνικών προτύπων στους παρακάτω τοµείς: - Σιδηροδροµική υποδοµή και επιδοµή - Τροχαίο υλικό - ιαλειτουργικότητα δικτύων - Τελωνιακές διαδικασίες - Νέες τεχνολογίες και - Πρακτικές διαχείρισης σιδηροδρόµων Προαγωγή δράσεων και πρωτοβουλιών για βελτίωση Ποιότητας υπηρεσιών σιδηροδροµικών µεταφορών όπως: - Συχνότητα υπηρεσιών - Ανανέωση τροχαίου υλικού και υποδοµής - Απλοποίηση διαδικασιών ελέγχων (έγγραφα, τελωνειακοί έλεγχοι, κλπ) Εξάλειψη των καθυστερήσεων στους συνοριακούς σταθµούς µέσω - ιακρατικών συµφωνιών - Μεταφοράς απαραίτητων δεδοµένων πριν από την άφιξη στα σύνορα - Νέων τεχνολογιών ελέγχων Τέλος, η Επιτροπή Παρακολούθησης θα παρέχει υποστήριξη στα µέλη της Συνεργασίας, σε επίπεδο οικονοµικό, πολιτικό και κοινωνικό ενώ θα συνεισφέρει σε συλλογή και παροχή στατιστικών, οικονοµικών, λειτουργικών και άλλων δεδοµένων.

20 Η ιευθύνουσα Επιτροπή υποστηρίζεται από Τεχνική Γραµµατεία, τον ρόλο της οποίας ανέλαβε ο Οργανισµός Σιδηροδρόµων Ελλάδος, υποστηριζόµενος από τεχνικό σύµβουλο (Ινστιτούτο Μεταφορών και Α.Π.Θ.). Η Τεχνική Γραµµατεία του Άξονα Χ συµµετέχει ενεργά στην υποστήριξη της ελληνικής προεδρίας της ιευθύνουσας Επιτροπής και της Τεχνικής Γραµµατείας (ΟΣΕ-ΙΜΕΤ). Πιο συγκεκριµένα, η Τεχνική Γραµµατεία του Άξονα Χ συµµετείχε στη διοργάνωση της 1 ης συνάντησης της ιευθύνουσας Επιτροπής που πραγµατοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την 10.11.2006, όπου βάσει της εµπειρίας της συνέταξε και εισηγήθηκε τους Κανόνες Λειτουργίας της ιευθύνουσας Επιτροπής και της Τεχνικής Γραµµατείας. Στο διάστηµα που ακολούθησε, η Τεχνική Γραµµατεία συµµετείχε ενεργά στην υλοποίηση του Προγράµµατος ράσης των δοµών SEECP, συνεισφέροντας στην οργάνωση της έρευνας ερωτηµατολογίων και στην ανάπτυξη της Βάσης εδοµένων και του αντίστοιχου Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Για την πρώτη έκδοση της Βάσης εδοµένων για το δίκτυο αναφοράς, η Τεχνική Γραµµατεία του Άξονα Χ πραγµατοποίησε αναλυτική έρευνα στις διαθέσιµες πηγές (SEETO, UNECE- TER, REBIS, κπλ.) και συνέταξε την πρώτη έκδοση της Βάσης εδοµένων για την περιγραφή και τα προβλεπόµενα έργα του σιδηροδροµικού δικτύου SEECP. Όπως είναι ευνόητο, η Τεχνική Γραµµατεία διέθεσε όλη την σχετική µε τον Άξονα Χ πληροφορία. Μετά την παραλαβή των ερωτηµατολογίων της έρευνας για το δίκτυο SEECP, η Τεχνική Γραµµατεία του Άξονα Χ, βάσει της εµπειρίας της ανέπτυξε εύχρηστο εργαλείο για την παρακολούθηση των εν εξελίξει ή προγραµµατιζόµενων έργων στο σιδηροδροµικό δίκτυο αναφοράς, το οποίο παρουσιάστηκε κατά τη 2 η συνάντηση της ιευθύνουσας Επιτροπής SEECP που πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα την 17.5.2007. Στο επόµενο διάστηµα η Τεχνική Γραµµατεία συµµετείχε στην αξιολόγηση, επεξεργασία και ανάλυση της συλλεγείσας πληροφορίας, στον σχεδιασµό της Βάσης εδοµένων και του Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών του έργου, στην ανάπτυξη ειδικών εργαλείων για τον ορισµό των έργων προτεραιότητας και στην

21 κατ αρχήν σύνταξη του Προγράµµατος ράσης. Τα παραπάνω αποτέλεσαν αντικείµενο εισήγησης του ελληνικού προεδρείου κατά την 3 η συνάντηση της ιευθύνουσας Επιτροπής που πραγµατοποιήθηκε την 11 η εκεµβρίου 2007 στην Κωνσταντινούπολη. Στη συνάντηση παρουσιάσθηκε η συντελεσθείσα πρόοδος στη σύνταξη του Προγράµµατος ράσης για την υλοποίηση του δικτύου και την ιεράρχηση των απαιτούµενων έργων. Οι ακόλουθοι χάρτες παρουσιάζουν την υφιστάµενη κατάσταση του δικτύου, καθώς και τη µελλοντική, βάσει των έργων που προτείνονται. Χάρτης 3.3: Υφιστάµενες ταχύτητες σχεδιασµού τµηµάτων δικτύου SEECP

22 Χάρτης 3.4: Προτεινόµενες ταχύτητες σχεδιασµού τµηµάτων δικτύου SEECP Χάρτης 3.5: Υφιστάµενος αριθµός γραµµών τµηµάτων δικτύου SEECP

23 Χάρτης 3.6: Προτεινόµενος αριθµός γραµµών τµηµάτων δικτύου SEECP Χάρτης 3.7: Υφιστάµενο σύστηµα έλξης συρµών τµηµάτων δικτύου SEECP

24 Χάρτης 3.8: Προτεινόµενο σύστηµα έλξης συρµών τµηµάτων δικτύου SEECP Από την ανάλυση της συλλεγείσας πληροφορίας, ειδικά για τον Άξονα Χ προκύπτει ότι ο χρόνος διαδροµής επιβατηγών τρένων στη σύνδεση Θεσσαλονίκη Ζάγκρεµπ (κορµός Άξονα Χ) είναι 21 ώρες και 4 λεπτά, ενώ ο χρόνος που θα καθιστούσε ανταγωνιστική την σιδηροδροµική έναντι της οδικής σύνδεσης είναι 11 ώρες και 53 λεπτά, γεγονός που απαιτεί την αύξηση της ταχύτητας σχεδιασµού των περισσοτέρων σιδηροδροµικών τµηµάτων σε 180km/h (εκτός των διασυνοριακών τµηµάτων και των τµηµάτων στο έδαφος της Π.Γ..Μ. όπου η αναβάθµιση προτείνεται για ταχύτητες 160km/h) και η µείωση των χρόνων παραµονής στους σταθµούς στα 5 λεπτά. Σήµερα ο µέσος όρος της ταχύτητας σχεδιασµού των τµηµάτων της εν λόγω σύνδεσης είναι 128km/h και ο µέσος όρος της µέγιστης επιτρεπόµενης ταχύτητας 84km/h. Στις συνδέσεις Subotica Βελιγράδι (κλάδος Β Άξονα Χ) και Βελιγράδι Σόφια (κλάδος C Άξονα Χ), οι ταχύτητες σχεδιασµού είναι µεγαλύτερες από τις απαιτούµενες για να ανταγωνισθούν οι σιδηρόδροµοι τις αντίστοιχες οδικές συνδέσεις, αλλά προτείνεται η αύξηση της ταχύτητας σχεδιασµού στα 130km/h (πλην του τµήµατος Stara Pazova Βελιγράδι που είναι κοινό τµήµα µε τον κορµό

25 του Άξονα Χ και προβλέπεται ταχύτητα 180km/h), καθώς και µείωση των ενδιάµεσων σταθµών και ο χρόνος παραµονής των συρµών στα 5 λεπτά. Οι προτεινόµενοι άξονες προτεραιότητας SEECP για το 2015 είναι οι εξής: Αθήνα Θεσσαλονίκη Σκόπια Βελιγράδι Ζάγκρεµπ ( Λουµπλιάνα Σάλζµπουργκ) (Βουδαπέστη ) Subotica Βελιγράδι Dimitrovgrad Σόφια Plovdiv Κωνσταντινούπολη Κοστάντα Βουκουρέστι Brasov Arad ( Βιέννη) Σόφια Gorna Oryahovica Βάρνα Αθήνα Θεσσαλονίκη Σόφια Vidin Calafat Timisoara Βουδαπέστη Σόφια Gorna Oryahovica Βουκουρέστι Όπως φαίνεται και στον Χάρτη 3.9, στους άξονες προτεραιότητας του δικτύου SEECP για το 2015 εντάσσονται ο κορµός του Άξονα Χ (Θεσσαλονίκη σύνορα Κροατίας - Σλοβενίας), ο κλάδος Β (Βελιγράδι σύνορα Σερβίας Ουγγαρίας), καθώς και ο κλάδος C (Νις Σόφια). Χάρτης 3.9: Άξονες προτεραιότητας SEECP για το 2015

26 4. Χρηµατοδότηση (Θ.Π. 2) 4.1 Συνεργασία συνδροµή στη δηµιουργία των απαραίτητων συνθηκών για τη συµβολή των διεθνών χρηµατοδοτικών οργανισµών στην ανάπτυξη του Άξονα Η συλλογή πληροφοριών σχετικών µε τις συνθήκες χρηµατοδότησης µελετών και έργων από διεθνείς χρηµατοδοτικούς οργανισµούς (IFIs) έχει ήδη ολοκληρωθεί, και η Τεχνική Γραµµατεία ανέλυσε τις πληροφορίες αυτές στους εκπροσώπους των χωρών κατά τη διάρκεια της 3 ης συνάντησης της ιευθύνουσας Επιτροπής του Άξονα Χ τον Μάρτιο του 2001, καθώς και στην έκθεση που υπέβαλε στο ΥΜΕ τον Αύγουστο του ιδίου έτους. Η Τεχνική Γραµµατεία διατηρεί στενές και γόνιµες επαφές µε τους εξής διεθνείς οργανισµούς: European Investment Bank (EIB), World Bank, Trade and Transport Facilitation Program for Southeastern Europe (TTFSE), United Nations/ ECE Transport Division, European Community/ Directorate General for Transport and Energy (DG TREN), European Community/ Directorate General for Regional Policy, Stability Pact, SECI-OSCE και ISPA/ Directorate General Regional Policy-Directorate F. Η Τεχνική Γραµµατεία, τεκµηριωµένα, υιοθετεί ως κύρια επιδίωξη την απόδοση προτεραιότητας σε έργα αναβάθµισης και συντήρησης τµηµάτων του Άξονα Χ, ειδικότερα δε σε αυτά που χαρακτηρίζονται ως προβληµατικά, στα πλαίσια µιας πιο ορθολογικής αντιµετώπισης της οικονοµικής δυσχέρειας που παρατηρείται στη χρηµατοδότηση νέων έργων, και σύµφωνα µε τις κατευθύνσεις της Γενικής ιεύθυνσης Μεταφορών της Ε.Ε. Την πεποίθηση και επιδίωξη αυτή, που άλλωστε αποτελεί και συµπέρασµα της µελέτης TIRS, επιχείρησε να εµφυσήσει και προς τις αντιπροσωπείες των συµµετεχουσών χωρών κατά την 4 η συνάντηση της

27 ιευθύνουσας Επιτροπής, ώστε να χαραχτεί ένας κοινός άξονας πλεύσης και αναζήτησης πόρων από τους διεθνείς χρηµατοδοτικούς οργανισµούς, ο οποίος να τεκµηριώνεται από τις πραγµατικές ανάγκες σε υποδοµές (υφιστάµενοι και προβλεπόµενοι φόρτοι) και να µην εκφράζει απλά µεγαλεπήβολους εθνικούς σχεδιασµούς, των οποίων η τεκµηρίωση είναι προβληµατική και η υλοποίηση συχνά ανέφικτη. 4.2 Παρακολούθηση της υλοποίησης του Ελληνικού Σχεδίου Οικονοµικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (Ε.Σ.Ο.Α.Β.) Η Τεχνική Γραµµατεία παρακολουθεί στενά την πορεία υλοποίησης του Ε.Σ.Ο.Α.Β., και ήδη από τις προηγούµενες θητείες της συνεργάζεται µε την Επιτροπή Παρακολούθησης του Ε.Σ.Ο.Α.Β. σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση σχεδίων ανάπτυξης υποδοµών µεταφορών στις χώρες του Άξονα Χ, ήτοι στη Σερβία και στην Π.Γ..Μ. 4.2.1 Πρόοδος (πορεία ωρίµανσης) έργου κατασκευής αυτοκινητοδρόµου Grabovnica (Leskovac) Levosoje στον Άξονα Χ στη Σερβία Το επίσηµο σερβικό αίτηµα για την κατασκευή αυτοκινητοδρόµου µεταξύ Grabovnica (Leskovac) και Levosoje στον Πανευρωπαϊκό Άξονα Χ στη Σερβία υποβλήθηκε στο Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών (Υπ.Εξ.) την 13.11.2006. Το έργο περιλαµβάνει την κατασκευή αυτοκινητοδρόµου διατοµής πλάτους 27,40m στο τµήµα Vladicin Han Levosoje (τύπος διατοµής βάσει των σερβικών προδιαγραφών) και διατοµής πλάτους 22,60m στο τµήµα βορείως του Vladicin Han, στην Κλεισούρα (διατοµή µε λωρίδες κυκλοφορίας πλάτους 3,25m). Το κόστος του έργου ανέρχεται σε 476,5 εκατοµµύρια ευρώ και θα υλοποιηθεί µε οικονοµική ενίσχυση από το Ε.Σ.Ο.Α.Β. ύψους 100 εκατοµµυρίων ευρώ και εθνικούς πόρους. Οι µελέτες οδοποιίας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων ολοκληρώθηκαν τον εκέµβριο του 2006, ενώ τον Μάιο του 2007 ανατέθηκε από τη Σερβία στην Εγνατία Οδό Α.Ε. (Ε.Ο.Α.Ε.) η προετοιµασία των τευχών δηµοπράτησης. Σύµφωνα µε τη σερβική πλευρά η προετοιµασία των τευχών δηµοπράτησης ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2007, ενώ το αρχικά συµφωνηθέν χρονοδιάγραµµα προέβλεπε την ολοκλήρωσή της τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Ταυτόχρονα προβλέπονταν να ολοκληρωθούν και η διαδικασία απαλλοτριώσεων και η έγκριση των µελετών οδοποιίας, για να

28 ακολουθήσει διεθνής προκήρυξη του έργου, ούτως ώστε να επιλεγεί ο ανάδοχος µέχρι τον Μάρτιο του 2008. Συνοπτικά το συµφωνηθέν χρονοδιάγραµµα υλοποίησης του έργου έχει ως εξής: Προετοιµασία τευχών δηµοπράτησης (σε συνεργασία µε την Ε.Ο.Α.Ε.) Έγκριση µελετών ιαδικασία απαλλοτριώσεων ιεθνής διαγωνισµός Έναρξη Ιούνιος 2007 Σεπτέµβριος 2007 Προβλεπόµενη Ολοκλήρωση Αύγουστος 2007 Αύγουστος 2007 Αύγουστος 2007 Φεβρουάριος 2008 Επιλογή αναδόχου Υπογραφή συµβολαίου Εκταµίευση προκαταβολής Μάρτιος 2008 Ε.Σ.Ο.Α.Β. (µέχρι 20 εκατοµµύρια ευρώ) Κατασκευή Μάιος 2008 Τέλη 2012 Σχόλια Ναι, σύµφωνα µε τη σερβική πλευρά εν έχουν εγκριθεί για όλο το έργο, παρά µόνον για το νότιο τµήµα του. εν έχει αρχίσει Προκηρύχθηκε µε µονοµερή πρωτοβουλία της Σερβίας (χωρίς τη σύµφωνη γνώµη της ελληνικής πλευράς) το νότιο τµήµα του έργου. Όχι Ωστόσο η πρόοδος είναι βραδεία, κυρίως, λόγω ζητηµάτων που ανακύπτουν από σερβικής πλευράς, σχετικά µε τη χρηµατοδότηση και τον τρόπο δηµοπράτησης του έργου. Συγκεκριµένα, κατά τη διµερή συνάντηση της 23.11.2007 στη Θεσσαλονίκη, η σερβική πλευρά, πληροφόρησε ότι αδυνατεί να συγχρηµατοδοτήσει το έργο µε ιδίους πόρους στο ποσοστό που της αναλογεί, και σκοπεύει να προσφύγει σε δανεισµό 150 εκατοµµυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Ε.Τ.Επ.). Στην ίδια συνάντηση η σερβική πλευρά ήγειρε το θέµα σταδιακής υλοποίησης του έργου, παρά την αρχική συµφωνία αντιµετώπισής του ως ενιαίου. Ενηµέρωσε ότι υπήρχε ετοιµότητα δηµοπράτησης του νοτίου τµήµατος µεταξύ Levosoje και Vladicin Han ( LOT 2, 42,1km), ενώ αντίθετα για το βόρειο τµήµα µεταξύ Vladicin Han και Grabovnica ( LOT 1, 32,3km) υπάρχουν δυσκολίες στη διαδικασία απαλλοτριώσεων και τροποποίησης της χάραξης της σχεδιαζόµενης

29 σιδηροδροµικής γραµµής του ιαδρόµου Χ, γεγονός που τοποθετεί χρονικά την προκήρυξη του βορείου τµήµατος το νωρίτερο έξι µήνες µετά. Προτάθηκε από τη σερβική πλευρά η ελληνική συµµετοχή να χρησιµοποιηθεί µόνον στην κατασκευή του νοτίου τµήµατος, κάτι που αντικρούσθηκε από την ελληνική αντιπροσωπεία, κάνοντας σαφές ότι η απόφαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Ε.Σ.Ο.Α.Β. ενέκρινε τη χρηµατοδότηση όλου του έργου και όχι τµήµατός του, διασφαλίζοντας έτσι την υλοποίηση και του κατασκευαστικά δυσκολότερου βορείου τµήµατος. Συµφωνήθηκε η σερβική πλευρά να ενηµερώσει την Επιτροπή Παρακολούθησης του Ε.Σ.Ο.Α.Β. για την αδυναµία της να συγχρηµατοδοτήσει το έργο και για την πρόθεσή της να διεκδικήσει δάνειο από την Ε.ΤΕπ., ενώ στην πρόταση της σερβικής πλευράς για χρηµατοδότηση Ε.Σ.Ο.Α.Β. µόνο του νοτίου τµήµατος δεν δόθηκε συνέχεια από ελληνικής πλευράς. Την 16.1.2008 η σερβική πλευρά διεµήνυσε στο Υπ.Εξ. ότι θα προχωρούσε άµεσα στη διακήρυξη του έργου στο νότιο τµήµα (LOT 2). Παρά τη µη σύµφωνη γνώµη της ελληνικής πλευράς (λόγω του εκ των πραγµάτων κινδύνου απένταξης του βορείου τµήµατος από το αρχικά συµφωνηµένο έργο) η σερβική κυβέρνηση δύο ηµέρες αργότερα προχώρησε στην διακήρυξη διεθνούς διαγωνισµού του έργου στο νότιο τµήµα µε το σύστηµα «Μελέτη Κατασκευή», διάρκειας τεσσάρων ετών. Επίσης ανακοίνωσε ότι 11,5 εκατοµµύρια ευρώ εντάχθηκαν στον κρατικό προϋπολογισµό για έργα στον νότιο Άξονα Χ, και εάν δεν δαπανηθούν εντός του 2008, πρόκειται να διατεθούν για έργα στον κλάδο C του Άξονα στο τµήµα Νις Dimitrovgrad. Εν όψει πιθανού αδιεξόδου η σερβική πλευρά πρότεινε στο Υπ.Εξ. την αναστολή του διαγωνισµού για το νότιο τµήµα για τρεις µήνες, ώστε να επιλυθούν τα ζητήµατα που έχουν ανακύψει, και τον Μάιο του τρέχοντος έτους να προκηρυχθούν ταυτόχρονα, τόσο η µελέτη και κατασκευή των δύο τµηµάτων (LOT 1 και LOT 2) όσο και η διαχείριση του έργου, και αφού προηγηθούν: προέγκριση δανείου από την Ε.Τ.Επ., αντίστοιχη τροποποίηση του χρηµατοδοτικού σχήµατος και του σερβικού αιτήµατος και έγκριση του από την Επιτροπή Παρακολούθησης Ε.Σ.Ο.Α.Β. Εκτιµάται πάντως ότι αυτοί οι όροι είναι πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) να ικανοποιηθούν έως τον Μάιο 2008.

30 4.2.2 Πρόοδος (πορεία ωρίµανσης) έργου κατασκευής αυτοκινητοδρόµου Demir Kapija Smokvica στον Άξονα Χ στην Π.Γ..Μ. Από πλευράς Π.Γ..Μ. διεκδικείται χρηµατοδότηση µέσω του Ε.Σ.Ο.Α.Β. του έργου κατασκευής αυτοκινητοδρόµου µε διατοµή πλάτους 24,60m, µε δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση πλάτους 3,50m έκαστη µέχρι το 2011, µε εκτιµώµενο κόστος 150 εκατοµµυρίων ευρώ. Η ελληνική πλευρά προτίθεται να χορηγήσει οικονοµική ενίσχυση ύψους µέχρι 50 εκατοµµυρίων ευρώ, υπό την προϋπόθεση διασφάλισης της συγχρηµατοδότησης του έργου, από τον Μηχανισµό Προενταξιακής Βοήθειας (IPA) της Ε.Ε. και την Ε.Τ.Επ. Την 13.11.2007 πραγµατοποιήθηκε στα Σκόπια η 3 η διεθνής συνάντηση για τον συντονισµό ωρίµασης και υλοποίησης του έργου. Κατά τη συνάντηση από µέρους της Γενικής ιεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής της Ε.Ε. (DG Regio) υποµνήσθηκαν οι επόµενες ενέργειες για τη χρηµατοδότηση του έργου από το IPA, που συνίσταται στην υποβολή επισήµου αιτήµατος για το έργο, συµπεριλαµβανοµένης ανάλυσης κόστους οφέλους, και η διεξοδική εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου και της διαδικασίας απαλλοτριώσεων. Από πλευράς Π.Γ..Μ. διευκρινίστηκε ότι στη ζώνη του έργου η ιδιοκτησία ανήκει στο δηµόσιο σε ποσοστό 85%, και εποµένως δεν προβλέπεται να υπάρξουν προβλήµατα κατά τη διαδικασία απαλλοτριώσεων. Η Ε.Τ.Επ. ενηµέρωσε ότι η διαδικασία δανειοδότησης προβλέπει την προέγκριση της χρηµατοδότησης, την ολοκλήρωση της αξιολόγησης του έργου και των περιβαλλοντικών του όρων εντός µερικών µηνών και την τελική έγκριση από την Επιτροπή ιαχείρισης και του ιοικητικού Συµβουλίου περίπου τον Απρίλιο του 2008. Η ελληνική πλευρά έκανε σαφές ότι για την υποβολή επισήµου αιτήµατος προς την Επιτροπή Παρακολούθησης του Ε.Σ.Ο.Α.Β. απαιτούνται α) επίσηµη απόφαση της Ε.Ε. για τη χρηµατοδότηση IPA, β) προέγκριση δανείου της Ε.Τ.Επ. και γ) επίσηµη ειδοποίηση του εθνικού συντονιστή Ε.Σ.Ο.Α.Β. για την οριστικοποίηση του χρηµατοδοτικού σχεδίου.

31 Στην συζήτηση που ακολούθησε από πλευράς Π.Γ..Μ. επιβεβαιώθηκε η δέσµευση για κάλυψη του επιπλέον κόστους που ενδέχεται να προκύψει κατά την υλοποίηση του έργου, είτε από τον κρατικό προϋπολογισµό είτε από δάνεια. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ε.Τ.Επ. ανέφερε ότι η τράπεζα µπορεί να χρηµατοδοτήσει το έργο σε ποσοστό µέχρι και 50% του προϋπολογισµού του (περίπου 80 εκατοµµύρια ευρώ), παρέχοντας τη δυνατότητα διεκδίκησης δανείου µεγαλύτερου των 55-60 εκατοµµυρίων ευρώ που ζητάει η Π.Γ..Μ. Επιπλέον από µέρους της DG Regio έγινε σαφές ότι η χρηµατοδότηση του έργου από το IPA σταµατά στα 27,4 εκατοµµύρια ευρώ, µια και η υπόλοιπη χρηµατική βοήθεια θα δοθεί σε έργα που αφορούν το περιβάλλον. Παράλληλα µε τη συνάντηση συντονισµού, πραγµατοποιήθηκε συνάντηση µεταξύ εκπροσώπων της Ε.Ο.Α.Ε., του Ταµείου Εθνικών και Επαρχιακών Οδών της Π.Γ..Μ. (F.N.R.R.), της Ε.Τ.Επ. και της Τεχνικής Γραµµατείας. Στη συνάντηση αυτή δόθηκαν από ελληνικής πλευράς οι απαραίτητες διευκρινίσεις επί της µελέτης σκοπιµότητας του έργου προς τον εκπρόσωπο της Ε.Τ.Επ., προκειµένου να στοιχειοθετηθεί η προέγκριση δανείου για το έργο. Στη συνέχεια πραγµατοποιήθηκε και δεύτερη συνάντηση µεταξύ Ε.Ο.Α.Ε., F.N.R.R., Ε.Τ.Επ., DG TREN και της Τεχνικής Γραµµατείας, προκειµένου να παρουσιασθεί στην Ε.Τ.Επ. η µελέτη οδοποιίας. Τέθηκε από την Ε.Τ.Επ. προς εξέταση η υλοποίηση του έργου σε στάδια, όπου το πρώτο στάδιο θα περιελάµβανε την κατασκευή πλήρους αυτοκινητοδρόµου τεσσάρων λωρίδων κυκλοφορίας και την κατασκευή τεχνικών έργων (γεφυρών και σηράγγων) µε δύο λωρίδες κυκλοφορίας, ενώ το δεύτερο στάδιο, όταν η ζήτηση θα το επέβαλλε, θα περιελάµβανε εργασίες κατασκευής νέων τεχνικών έργων (διπλασιασµός των έργων του 1 ου σταδίου) και σύνδεσή τους µε τις υποδοµές αυτοκινητοδρόµου (δύο λωρίδων ανά κατεύθυνση, λωρίδα έκτακτης ανάγκης και ενδιάµεσο διαχωρισµό). Οι εκπρόσωποι της Ε.Ο.Α.Ε. και της Τεχνικής Γραµµατείας υποστήριξαν την άποψη ότι το έργο δεν πρέπει να υλοποιηθεί σε στάδια, κυρίως για λόγους οδικής ασφάλειας. Παρ ότι η σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία (2004/54/ΕΚ) θέτει ως κατώτερο όριο για την κατασκευή διπλών (διδύµων) σηράγγων εκτίµηση για φόρτο 10.000

32 οχηµάτων/ λωρίδα σε ορίζοντα 15ετίας, και η εκτίµηση των µελλοντικών φόρτων στο συγκεκριµένο έργο απέχει σηµαντικά από αυτό το όριο, θεωρείται επικίνδυνη η λειτουργία µονών σηράγγων µήκους 1.150m και 850m χωρίς λωρίδες έκτακτης ανάγκης, όπως προβλέπονται στο έργο. Πάντως αν εν τέλει προκριθεί η υλοποίηση του έργου σε στάδια, η κατασκευή λωρίδας έκτακτης ανάγκης στις µονές σήραγγες θα αποτελούσε την ελάχιστη απαίτηση οδικής ασφάλειας, αυξάνοντας το κόστος σε σηµείο που να είναι αµφίβολη η ουσιαστική εξοικονόµηση πόρων τόσο στο πρώτο στάδιο, όσο και συνολικά µετά την πλήρη ανάπτυξη του έργου. Επιπλέον επισηµάνθηκε ότι η κατασκευή µονών τεχνικών θα απαιτούσε ειδικές συναρµογές σύνδεσής τους µε τα τµήµατα αυτοκινητοδρόµου, που θα µείωναν την µέγιστη επιτρεπόµενη ταχύτητα στα 80km/h σε µήκος περίπου 9,5km, δηλαδή σε ποσοστό µεγαλύτερο του 1/3 του συνολικού µήκους του αυτοκινητοδρόµου, µειώνοντας αντιστοίχως και τα προσδοκώµενα από το έργο οφέλη, αφού θα διακόπτονταν η φυσική και λειτουργική συνέχεια των υποδοµών, δυσχεραίνοντας ταυτόχρονα την αναγνωσιµότητα και εποµένως και την ασφάλεια χρήσης τους. Το αναθεωρηµένο την 13.11.2007 χρονοδιάγραµµα του έργου έχει ως ακολούθως: Περιγραφή Προθεσµία Αρµόδια αρχή 1 Υποβολή µελετών και δεδοµένων, στοιχείων κόστους, τεχνικών παραµέτρων, περιβαλλοντικών επιπτώσεων Τέλη Νοεµβρίου 2006 (ολοκληρώθηκε) Αρµόδιες αρχές Π.Γ..Μ. 2 Μελέτη σκοπιµότητας 15 Απριλίου 2007 (ολοκληρώθηκε) 3 Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων Μελέτη και Έναρξη διαδικασίας ηµόσιας Ακρόασης 4 Υποβολή Μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην DG REGIO και στην DG Environment µε αίτηµα υποβοήθησης της διαδικασίας ηµόσιας Ακρόασης Απρίλιος 2007 (ολοκληρώθηκε) Τέλη Απριλίου 2007 (ολοκληρώθηκε) Ε.Ο.Α.Ε. σε συνεργασία µε το F.N.R.R.* Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασµού Π.Γ..Μ. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασµού Π.Γ..Μ.

33 5 Υποβολή Μελέτης σκοπιµότητας και προκαταρκτικής µελέτης οδοποιίας στην DG REGIO και στους άλλους ενδιαφερόµενους (χρηµατοδοτικούς) οργανισµούς 6 Κυβερνητική απόφαση Π.Γ..Μ. για επιλογή της διατοµής του έργου για τη δεύτερη χάραξη (δυτικά του Αξιού). ιερεύνηση απ ευθείας ανάθεσης για την προετοιµασία οριστικών µελετών οδοποιίας και την οριστικοποίηση του χρηµατοδοτικού σχεδίου 7 Έγκριση αιτήµατος χρηµατοδότησης από το IPA 8 Προέγκριση δανείων χρηµατοδοτικών οργανισµών 9 Υποβολή επίσηµου αιτήµατος χρηµατοδότησης Ε.Σ.Ο.Α.Β. στην Επιτροπή Παρακολούθησης 10 Υπογραφή σύµβασης για την προετοιµασία οριστικών µελετών οδοποιίας και τευχών δηµοπράτησης 11 ιερεύνηση δυνατοτήτων χρήσης χρηµατοδότησης στην παροχή τεχνικής βοήθειας στην υλοποίηση του έργου 12 Επίσηµη ανακοίνωση έργου και χρηµατοδότησής του 13 Υποβολή αιτήµατος χρηµατοδότησης από το IPA 14 Προετοιµασία οριστικής µελέτης οδοποιίας και τευχών δηµοπράτησης 15 Έναρξη δηµοπράτησης για την παροχή τεχνικής βοήθειας στην υλοποίηση του έργου 16 Έναρξη δηµοπράτησης για την κατασκευή και διαχείριση του έργου 17 Υπογραφή συµβάσεων παροχής τεχνικής βοήθειας στην υλοποίηση του έργου Τέλη Απριλίου 2007 (ολοκληρώθηκε) Μάιος 2007 (ολοκληρώθηκε) Οκτώβριος 2007 (ολοκληρώθηκε εκκρεµεί επικύρωση από τη µονάδα διαχείρισης κοινοτικών κονδυλίων Central Financing Contacting Unit (CFCU)) εκέµβριος 2007 (ολοκληρώθηκε) εκέµβριος 2007 Ιανουάριος 2008 (ολοκληρώθηκε) εκέµβριος 2007 Ιανουάριος 2008 (δεν ολοκληρώθηκε) εκέµβριος 2007 (άγνωστη εξέλιξη) εκέµβριος 2007 - Ιανουάριος 2008 (δεν ολοκληρώθηκε) Ιανουάριος 2008 (δεν ολοκληρώθηκε) Ε.Ο.Α.Ε. σε συνεργασία µε S.E.A.** Αρµόδιες αρχές Π.Γ..Μ. (S.E.A. και Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών) DG REGIO σε συνεργασία µε τις αρµόδιες αρχές της Π.Γ..Μ. (Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών) Ε.Τ.Επ. S.E.A. Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών Αρµόδιες αρχές Π.Γ..Μ. Ε.Ο.Α.Ε. Αρµόδιες αρχές της Π.Γ..Μ. S.E.A. Αρµόδιες αρχές της Π.Γ..Μ., Ε.Ε. και χρηµατοδοτικοί εταίροι Αρµόδιες αρχές Π.Γ..Μ. Ε.Ο.Α.Ε. Ιούλιος Αύγουστος 2008 Ε.Ο.Α.Ε. F.N.R.R. Μάρτιος 2008 Σεπτέµβριος 2008 Ιούνιος 2008 F.N.R.R. Ανεξάρτητη αρχή

34 18 Υπογραφή συµβάσεων κατασκευής και διαχείρισης του έργου εκέµβριος 2008 * F.N.R.R.: Ταµείο Εθνικών και Επαρχιακών Οδών της Π.Γ..Μ. ** S.E.A.: Γραµµατεία Ευρωπαϊκών Σχέσεων Π.Γ..Μ., αρµόδια για την υλοποίηση του Ε.Σ.Ο.Α.Β. Την 25.1.2008 η Π.Γ..Μ. υπέβαλε επισήµως στο Υπ.Εξ. το επίσηµο αίτηµα υπαγωγής του έργου στο Ε.Σ.Ο.Α.Β. 19 εκατοµµύρια ευρώ προγραµµατίζονται να ενταχθούν στον κρατικό προϋπολογισµό της Π.Γ..Μ. για την περίοδο 2008 2012 ως εθνική συµµετοχή στη χρηµατοδότηση του έργου. Σύµφωνα µε πρόσφατες πληροφορίες που δόθηκαν από την Π.Γ..Μ. αναφέρεται ότι ήδη στον προϋπολογισµό του 2008 έχει ενταχθεί κονδύλι ύψους 1,5 εκατοµµυρίου ευρώ. Το χρηµατοδοτικό σχήµα (ανάλογα µε τον προϋπολογισµό του έργου και τη συµµετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζα Επενδύσεων) διαµορφώνεται ως εξής: Πηγή Ποσό (εκατοµµύρια ευρώ) Εθνική συµµετοχή 19 Μηχανισµός Προενταξιακής Βοήθειας 27,4 (σύµφωνα µε τα πρακτικά της 3 ης συνάντησης συντονισµού Σκόπια, 13.11.2008) Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων 55-60 Ε.Σ.Ο.Α.Β. 50 Σύνολο 151,4 156,4 Το αίτηµα χρηµατοδότησης από τον Μηχανισµό Προενταξιακής Βοήθειας που είναι υπό διαµόρφωση, πρέπει να συνοδεύεται από ανάλυση κόστους-οφέλους, η οποία εκπονείται. Στο µεταξύ η Ε.Τ.Επ. έχει δώσει την σχετική προέγκριση για τη χρηµατοδότηση του έργου, αλλά εµµένει στην εξέταση της σκοπιµότητας υλοποίησης του έργου σε δύο στάδια. Το συµπλήρωµα της µελέτης σκοπιµότητας θα εκπονηθεί µε τη συνεργασία Ε.Ο.Α.Ε. και Τεχνικής Γραµµατείας.