ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Website: www.dap-papei.gr Facebook: https://www.facebook.com/dap.papei Twitter: https://twitter.com/dap_papei Δ.Α.Π. Ν.Δ.Φ.Κ. Πανεπιστημίου Πειραιώς Πρώτη και καλύτερη
Comte: 3 στάδια εξέλιξης/προόδου: Θεολογικό (το ανθρώπινο πνεύμα βρίσκει το απόλυτο σε υπερφυσικά όντα.), Μεταφυσικό (η ανθρώπινη σκέψη αντικαθιστά τα υπερφυσικά όντα με υποθέσεις και αφηρημένες δυνάμεις), Θετικό (ο άνθρωπος σταματά να αναζητεί το απόλυτο και παρατηρεί τα φαινόμενα φυσικούς νόμους). θετικιστική γνώση επιτυγχάνεται με παρατήρηση, πείραμα, ιστορική κ συγκριτική μέθοδο. Κοινωνία: οργανισμός, κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του, που παρουσιάζει μια καθολική συναίνεση των μελών που ανήκουν στο όλο. Spencer: Επίδραση του Δαρβίνου, απόψεις κοινές με Comte, ανήκουν στην θετική κοινωνιολογία, χρησιμοποιούν την έννοια κοινωνιών, οργανισμού, διαιρούν σε στατική και δυναμική. Αρνείται διαφοροποίηση μεταξύ επιστήμων φύσης, ζωής, ανθρώπου, κατασκευάζει ενοποιημένη θεωρεία της εξέλιξης με βασική θέση τη μετακίνηση από απλή ομογένεια σε σύνθετη ετερογένεια και ολοκλήρωση μέσω διαφοροποίησης. Νόμος της εξέλιξης: κοινό αποτέλεσμα 7 νόμων: εσχάτης αιτίας, αυθαιρεσίας της ύλης, συνέχειας κίνησης, διατήρησης σχέσης μεταξύ δυνάμεων, ελάχιστης αντίστασης, συνεχούς κίνησης. Κοινωνίες: από μικροοργανισμοί σε τεράστιο οργανισμό. Διακρίνονται σε αγωνιστικές ή πολεμικές (αυταρχικές, ανταγωνισμός, επιθετικότητα, πειθαρχία με τύπο οργάνωσης το Δεσποτικό κράτος που στηρίζεται σε δύναμη, καταναγκασμό, επιβολή) κ βιομηχανικές (φιλελεύθερες, εθελουσία συνεργασία μελών βάση δικαίου ατομικής ελευθερίας, στηρίζονται στην ελευθερία, σύμβαση, δικαιοσύνη, επιστημονική κατάρτιση, καταμερισμός έργων σε σοφούς, μηχανικούς, βιομηχάνους) Kοινωνική πολιτική υποστηρίζει ότι οι μηχανισμοί πρέπει να ξεκινούν από το ότι οι άνθρωποι τείνουν στη δόμηση μεγαλυτέρων κοινωνιών. Ταξινομεί τους τύπους καθεστώτων κ κοινωνιών, κατασκευάζει αφηρημένες θεωρίες από μικρό αριθμό γεγονότων. Toqueville: έργο αξιόλογο στη πολιτική κοινωνιολογία, ασχολείται με συγκριτική μελέτη πολιτικών θεσμών, ταξινόμηση μορφών διαφόρων καθεστώτων κ κοινωνιών. Βασικά κοινωνιολογικά προβλήματα με:
Κοινωνική διαστρωμάτωση: διεύρυνση πλατειάς μεσαίας τάξης κ άμβλυνση διακριτικών στοιχείων κοινωνικών τάξεων, που οφείλεται στην επικράτηση δημόσιων αρχών, αύξηση ευκαιριών κτλ. Πολιτική εξουσία: αναπτυσσόμενη κεντρική εξουσία μελετά το πώς υπάρχει εκδημοκρατισμός κ πώς εναρμονίζεται με δημοκρατικές αρχές της Γαλλικής Επανάστασης. Ασχολείται με γραφειοκρατία, κοινή γνώμη κτλ. Εκβιομηχάνιση της παραγωγής: στην εποχή του υπάρχει διαφοροποίηση ρόλων κυρίως στην εργασία. Οδηγεί στην ανάπτυξη της επιστήμης κ τεχνολογίας που μπορούν να αποβούν σε βάρος της πολιτισμικής ποιότητας. Karl Marx: Η εργασία παράγει υπεραξία που την καρπώνεται κεφαλαιοκράτης. Η θεωρία του βασίζεται σε υλιστική φιλοσοφία-αντίληψη κ στην διαλεκτική του Hengel (αναφορά στην πραγματικότητα αναλύοντας εμπειρικά συνιστώσες δυνάμεις). Η κοινωνιολογία του: διακρίνεται από 2 σημεία: Οικονομικό ντετερμινισμό (οικονομικός παράγοντας καθορίζει δομή και εξέλιξη της κοινωνίας). Διαλεκτική για κατανόηση των κοινωνικών μεταβολών. Kοινωνική αλλαγή ακολουθεί 3 φάσεις: επικρατούσα τάξη(θέση), κοινωνική επανάσταση ενάντια στο κατεστημένο(αντίθεση), νέα τάξη πραγμάτων(σύνθεση). Διακρίνει 2 τάξεις: αστική που ελέγχει τα μέσα παραγωγής, όλους τους κοινωνικούς μηχανισμούς και διαιωνίζει τη θέση της κ εργατική υποταγμένη κοινωνικά, οικονομικά, αντικείμενο εκμετάλλευσης.αποτέλεσμα η αντίθεση κ πάλη των τάξεων οδηγεί στην ανατροπή του καπιταλισμού κ επικράτηση του σοσιαλισμού. Κίνητρο μεταβολών: οι κοινωνικές σχέσεις που απορρέουν από τρόπο παραγωγής. Χρησιμοποιεί ιστορικό ή διαλεκτικό υλισμό. Συνοψίζοντας: Οι άνθρωποι αναπτύσσουν συγκεκριμένες σχέσεις ανεξάρτητες της θέλησης τους. Η κίνηση της ιστορίας γίνεται κατανοητή με την ανάλυση της δομής των κοινωνιών, δυνάμεων παραγωγής, σχέσεων παραγωγής. Σε κάθε κοινωνία διακρίνονται η οικονομική υποδομή (δυνάμεις και σχέσεις παραγωγής) και υπερδομή (νομικοί, πολιτικοί θεσμοί, ιδεολογίες) Μηχανισμός της ιστορικής κίνησης: ο ανταγωνισμός μεταξύ των δυνάμεων και των σχέσεων παραγωγής, εισάγεται η έννοια της ταξικής πάλης. Διαλεκτική σχέση δυνάμεων-σχέσεων παραγωγής υποδηλώνουν μια επαναστατική θεωρία. Οι επαναστάσεις δεν είναι πολιτικά γεγονότα αλλά έκφραση ιστορικής αναγκαιότητας. κοινωνική πραγματικότητα καθορίζει τη συνείδηση των ανθρώπων. Οι τρόποι σκέψης να εξηγούνται με βάση τις κοινωνικές σχέσεις. 4 στάδια στην ανθρώπινη ιστορία: Ασιατικό (υποταγή των εργατών στο κράτος),
Αρχαίο (δουλεία ως βασικό τρόπο παραγωγής), Φεδουαρχικό (δουλοπαροικία), Αστικό (αμοιβή εργασίας). είναι η προϊστορία του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής. Θεωρία της υπεραξίας. αξία ενός αγαθού είναι το ποσό εργασίας για την παραγωγή του, στον καπιταλισμό κάθε εργάτης δικαιούται όλη την αξία της εργασίας του αλλά λαμβάνει μόνο μέρος της. Το υπόλοιπο το καρπώνεται ο κάτοχος των μέσων παραγωγής. Διακρίνει υπεραξία σε απόλυτη (προέρχεται από επιπλέον ώρες εργασίας) κ σχετική (εξαρτάται από αύξηση παραγωγικότητας). Παρατηρήσεις για κοινωνικό-ψυχολογικά προβλήματα. Αλλοτρίωση: συνδέεται με την παραγωγική διαδικασία κ σχέσεις. Βασική μορφή η αποξένωση του εργάτη από το προϊόν, από τη διαδικασία παραγωγής, τον εαυτό του, συνανθρώπους τους. Durkheim: Βασικά στοιχεία: Η κοινωνιολογία του: προϋπόθεση ότι η κοινωνία είναι συγκεκριμένη πραγματικότητα με ανάλογα στοιχεία της ύλης που εξακριβώνονται με αντικειμενική παρατήρηση. κοινωνία: ιδιότυπη ολότητα συνθετότερη του αθροίσματος των μελών της, έχει προτεραιότητα έναντι του ατόμου. Οι συλλογικές εμπειρίες οδηγούν στην κατανόηση του ατόμου όχι αντίθετα. Διάκριση της κοινωνιολογίας από ατομική ψυχολογία και μέθοδο της. Ανάλυση έννοιας κοινωνικών γεγονότων. Διακρίνει τη μηχανική (πρωτόγονες) κ οργανική (σύγχρονες) αλληλεγγύη. Αίτια αυτοκτονίας οι κοινωνικές δυνάμεις. 3 μορφές αυτοκτοκτονίας: εγωιστική, αλτρουιστική, ανομική (χαρακτηριστικό των βιομηχανικών κοινωνιών λόγω έλλειψης κοινωνικών κανόνων, ανισορροπίας και αδυναμίας δεσμών) και η μοιρολατρική. Κοινωνιολογία: μελέτη κοινωνικών γεγονότων κ εξήγηση τους με κοινωνιολογικό τρόπο.τα κοινωνικά γεγονότα εξακριβώνονται από δύναμη επιρροής στα άτομα κ δύναμη διάχυσης στην ομάδα. Διάκριση ανάμεσα σε ιερό (πράγματα που δεν θίγονται ούτε με σκέψη ούτε με ύλη) κ βέβηλο. Θρησκεία: εκπληρώνει τη λειτουργία της δημιουργίας κ διατήρησης της κοινωνικής αλληλεγγύης, απαραίτητο στοιχείο κάθε κοινωνίας.
Weber: επηρεασμένος από Marx κ Γερμανικό ιδεαλισμό. Κοινωνιολογία: η συστηματική επιστήμη που προσπαθεί να κατανοήσει την κοινωνική δράση κ φτάνει σε αιτιώδη εξήγηση της. Ιστορική συγκριτική έρευνα γίνεται με την «κατανόηση» κ χρήση του «Ιδεοτύπου». Οι κοινωνικές επιστήμες - να μείνουν αξιολογικά ουδέτερες. Ιδεοτυπική διαδικασία: απαραίτητη για την μελέτη κοινωνικής δράσης. Ιδεατός τύπος ο καθαρός λογικός τύπος μιας έννοιας Κοινωνική πράξη: η έκδηλη συμπεριφορά, το άτομο της δίνει υποκειμενικό νόημα. 4 κατηγορίες: Παραδοσιακή (ήθη, έθιμα, παρελθόν), συναισθηματική, ορθολογική από πλευράς αξίας, από πλευράς σκοπού. Συγκριτικές μελέτες Ανατολικών Δυτικών θρησκειών υπογραμμίζοντας το ρόλο των ιδεών στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Καλβινιστικό δόγμα (εργασία - αυτοαξία). Διάκριση εξουσίας: ορθολογική (απρόσωποι νόμοι), παραδοσιακή (κληρονομική διαδοχή), χαρισματική (χάρισμα του ηγέτη). Γραφειοκρατία: στηρίζεται στην ορθολογική εξουσία, κύριος τύπος οργάνωσης της σύγχρονης κοινωνίας. Στηρίζεται σε οργανωμένη ιεραρχία, χαρακτηρίζεται από τυπικές διαδικασίες. Ιδεατό τύπο της εκλογίκευσης:η Δυτική Κουλτούρα χαρακτηρίζεται από την απομυθοποίηση των στοιχείων που συνθέτουν την κοινωνική ζωή Κοινωνική Διαστρωμάτωση: τάξη (οικονομική ζωή και ρόλοι), status (κοινωνική ζωή και ρόλοι), δύναμη (πολιτική ζωή και ρόλοι). Pareto: επικεντρώθηκε στην κοινωνική διαφοροποίηση και στην διάκριση ανάμεσα στις ελίτ και τις μάζες. Ελίτ: αποτελείται από άτομα υψηλών επιδόσεων στους τομείς δραστηριότητας τους, χωρίζεται σε κυβερνώσα (σημαντικό ρόλο στον χειρισμό πολιτικής δύναμης) και μη κυβερνώσα (ικανοί που δεν κατέχουν θέσεις εξουσίας). Η άνιση κατανομή των ικανοτήτων και η κυκλοφορία των ελίτ ήταν στοιχεία της εξέλιξης της ιστορίας. Κοινωνία: είναι σύστημα δυνάμεων σε ισορροπία που επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, άλλες κοινωνίες κ ενδοκοινωνικούς παράγοντες Η κοινωνική ζωή χαρακτηρίζεται από λογικές, μη λογικές κ ασυνείδητες μορφές
δράσης. Ισορροπία στις κοινωνίες: οφείλεται στην σύνθετη αλληλεπίδραση συναισθημάτων κ συμφερόντων. Κατάλοιπα, παράγωγα: αόριστες εκδηλώσεις συναισθημάτων, βασικές βιοψυχικές καταστάσεις. Κατάλοιπα: ένστικτο συνδυασμού πραγμάτων, διατήρησης της ομάδας, έκφρασης συναισθημάτων με εξωτερικές πράξεις, κατάλοιπο κοινωνικότητας, κατάλοιπο ακεραιότητας ατόμου, σεξουαλικό ένστικτο. Παράγωγα: ισοδύναμα αυτών που συνήθως καλούμε ιδεολογία ή θεωρία δικαίωσης παράγωγα βεβαίωσης (καταφάσεις γεγονότων κ συναισθημάτων), εξουσίας, συναισθημάτων και αρχών, προφορικής απόδειξης. Χρησιμοποίησε τη λογικήπειραματική μέθοδο για ανάλυση οικονομικών κ κοινωνικών φαινομένων. Ιδρυτής μορφολογικής κοινωνιολογίας. Simmel: Κοινωνία: 1. δίκτυο αλληλοεπιδράσεων διακρίνεται σε μορφή και περιεχόμενο. 2. ιστός σχηματοποιημένων αλληλοεπιδράσεων η κοινωνική διαφοροποίηση οδηγεί στην προσαρμογή. Τυπολογική κοινωνιολογία: εστιάζει στις μορφές της κοινωνικής αλληλοεπίδρασης που διέπουν την συμπεριφορά: δυάδα-τριάδα, ξένος-φίλος, καλόςκακός. Μέθοδος ανάλυσης των ανθρωπίνων αλληλοεπιδράσεων: ορισμένοι κοινωνικοί τύποι εμφανίζονται σε διαφορετικό χρόνο και η συμπεριφορά τους είναι παρόμοια σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις. Κοινωνιολογική ανάλυση: διακρίνει δυο αντίθετες πλευρές στην διαδικασία της κοινωνικοποίησης, θετικές, αρνητικές τάσεις που συμβιβάζονται και αλληλεπιδρούν. Χρησιμοποιώντας τη διαλεκτική δέχεται την ύπαρξη συγκρούσεων ανάμεσα στις κοινωνικές μονάδες τονίζει την σημασία των σχέσεων ανάμεσα στα άτομα κ την κοινωνία.
Λειτουργισμός: Βασικός στόχος το πως λειτουργεί η κοινωνία για να επέλθει η σταθερότητα των κοινωνικών συστημάτων. Αρχικά επικεντρώθηκε στις θετικές λειτουργίες των κοινωνικών φαινομένων, θεσμών και πράξεων μετά στις δυσλειτουργίες της κοινωνίας. Αποτελεί μεθοδικό εργαλείο, σώμα θεωρητικών προτάσεων. Βασικές αρχές: Ισορροπία κ λειτουργία: κεντρικές έννοιες στην εξήγηση των κοινωνικών συστημάτων σε όλες τις λειτουργικές θεωρίες Ένας κοινωνικός θεσμός συνεισφέρει στην σταθερότητα κοινωνικού συστήματος, συντελεί στην ικανοποίηση βασικών αναγκών, έχει εκτός από έκδηλες λειτουργίες και λανθάνουσες για μια άλλη δράση ή θεσμό Merton: Ισορροπία λειτουργισμού. Έθεσε τις επιστημονικές του υποθέσεις σε έλεγχο χρησιμοποιώντας εμπειρικό υλικό από την κοινωνική πραγματικότητα. Προσπάθεια γεφύρωσης αφηρημένης θεωρία (Parsons) και αμερικανικής κοινωνιολογίας. «Θεωρίες του Μέσου Βεληνεκούς»: εναλλακτική πρόταση στην λειτουργική προσέγγιση,αυτές μπορούν να συνδεθούν με τα εμπειρικά δεδομένα κ να τα οργανώσουν, υπερβαίνοντας τα όρια της απλής περιγραφής των κοινωνικών φαινομένων. Έννοια Δυσλειτουργίας: άλλαξε τη βασική θέση του Λειτουργισμού τονίζοντας παράλληλα ότι οι δυσλειτουργίες, αντιθέσεις και κρίσεις αποτελούν εγγενή στοιχεία των κοινωνικών θεσμών. Έτσι επιτυγχάνεται η εξήγηση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, των ανισορροπιών. Βασικές εργασίες: γραφειοκρατία, κοινωνιολογία της γνώσης και επιστήμης. Parsons: Λειτουργική θεώρηση. Ενδιαφέρον για ζήτημα κοινωνικής τάξης κ ισορροπίας. Προτείνει πολύπλοκο σύστημα κατάταξης των κοινωνικών φαινομένων βασισμένο σε άτομα που δρουν κοινωνικά. κοινωνική δράση: συνδεδεμένη με κοινωνική τάξη, δημιούργημα των κοινωνικών κανόνων κ αξιών όχι απλή απόκριση στα εξωτερικά ερεθίσματα. Είναι ένα άτομο που δρα, μια κατάσταση και κατεύθυνση που καθορίζεται από συγκεκριμένα κίνητρα και καθοδηγείται από αξίες. 4 συστήματα δράσης: κοινωνικό, πολιτιστικό, ψυχολογικό, βιολογικό. 4 ζεύγη μεταβλητών προτύπων: εκφραστικές (καθορισμός, διάχυση, συγκινησιακότητα, μερικότητα, συλλογικότητα) οργανικές (επίτευξη, ιδιαιτερότητα, συγκινησιακή ουδετερότητα, οικουμενικότητα, ατομικότητα). Τα πρότυπα παρουσιάζουν τρόπους ανάλυσης της δράσης στο πλαίσιο των γενικών συστημάτων δράσης κ υποσυστημάτων, θεωρούνται επιλογές μεταξύ εναλλακτικών δυνατοτήτων. 4 κατηγορίες κοινωνικών θεσμών: άμεσων σχέσεων, ρυθμιστικούς, συνοχής και
πολιτιστικούς. 3 συστήματα πολιτισμού: ιδεών, συμβόλων, και αξιών. Προσπάθησε να ερμηνεύσει το κοινωνικό σύστημα αναλύοντας τις δομές και λειτουργίες του. ΚΡΙΤΙΚΗ: εστιάσθηκε στην αδυναμία του θεωρητικού του μοντέλου να συσχετίσει τη θεωρία της δράσης με αυτή του κοινωνικού συστήματος, στην ανεπάρκεια του εμπειρικού υλικού και στην υποτίμηση της σημασίας των φαινομένων της κοινωνικής σύγκρουσης. Σύγκρουση: είναι ένα διαβρωτικό και αναπόφευκτο χαρακτηριστικό των κοινωνικών συστημάτων. Διατυπώθηκε αρχικά για να εκφράσει την αντίθεση στο Λειτουργικό και ιδιαίτερα στην Παρσονική εκδοχή του. Darendorf: Διαλεκτική θεωρία σύγκρουσης. Σύγκρουση: συνεχόμενη κατάσταση κοινωνικών συστημάτων που προκαλούν τα αντιτιθέμενα συμφέροντα, αιτία σύγκρουσης βρίσκεται στη διανομή εξουσίας ανάμεσα σε κυρίαρχες και υποταγμένες ομάδες. Αναθεωρεί παραδοσιακές εννοιολογήσεις για την κοινωνική τάξη που στηρίζονται στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, προτείνει έννοια μορφών εξουσίας ως βάση για την εξήγηση κοινωνικών τάξεων. Η αστική κ εργατική τάξη αντικαταστάθηκαν από «επιβαλλόμενες ενώσεις συντονισμού», που εναλλάσσονται στην εξουσία μέσω διαλεκτικής συγκρουσιακής ροής. Coser: Λειτουργισμός της Σύγκρουσης: προσπάθεια γεφύρωσης 2 αντίθετων θεωρήσεων. Οι γενικές του θέσεις συνοψίζονται: α)κοινωνία: σύστημα από συσχετιζόμενα μέρη. β)κοινωνικά συστήματα διέπονται από συγκρούσεις συμφερόντων, εντάσεις κ μη ισόρροπες καταστάσεις των συστατικών μερών. Γ)Τα διάφορα μέρη λειτουργούν κάτω από διαφορετικές συνθήκες για να διατηρήσουν ή αλλάξουν την συνοχή και προσαρμοστικότητα του κοινωνικού συστήματος. Δ) Εμφανίσεις βίαιης συμπεριφοράς μπορούν να φθείρουν ή όχι ένα σύστημα ανάλογα με τις συνθήκες εκδήλωσης. ενδιαφέρον του στις αιτίες των κοινωνικών συγκρούσεων, με βασικότερη την αμφισβήτηση της νομιμότητας από μέλη που θίγονται από διανομή πόρων κ εισοδημάτων.
Ανταλλαγή: Δομήθηκε πάνω στην ωφελιμιστική παράδοση. Κεντρικές έννοιες: Κόστος και ωφέλεια σημασιοδοτούνται συμπληρωματικά. έννοια ορθολογισμού απαραίτητη προϋπόθεση για την θεώρηση ανταλλαγής. Ορθολογισμός : επιτρέπει τον υπολογισμό κόστους ή ανταμοιβή που θα αποφέρει μια ενέργεια. 4 Βασικές Αρχές της Ανταλλαγής: Σε μια δεδομένη κατάσταση τα άτομα επιλέγουν την συμπεριφορά που μεγιστοποιεί το όφελος τους. Αν δεν υπάρχουν ανταμοιβές δρουν ώστε να ελαχιστοποιήσουν το κόστος. Αν τα άμεσα οφέλη είναι ισάξια επιλέγουν συμπεριφορά που θα αποφέρει μακροπρόθεσμα μεγαλύτερο όφελος. Όταν τα μακροπρόθεσμα οφέλη ισάξια δρουν έτσι ώστε να αποκομίσουν το μεγαλύτερο βραχυπρόθεσμο όφελος. 3 Θέσεις για πληρέστερη εικόνα της Ανταλλαγής: Κανόνας Αμοιβαιότητας: οι ανταλλαγές είναι σπάνια μονόπλευρες, έτσι βοηθείται η οργάνωση και η σταθερότητα των κοινωνικών συστημάτων. Νόμος Διανεμητικής Δικαιοσύνης: κάθε μέλος προσδοκά ότι οι ανταμοιβές θα είναι αναλογικές με τις δαπάνες του. Έννοια της ισοτιμίας: κάθε άτομο βρίσκεται σε διαδικασία «δούναι και λαβείν» Homans: Συμπεριφορισμός της ανταλλαγής: άτομα μόνιμοι δέκτες εξωτερικών ερεθισμάτων, η κοινωνική ανάλυση εστιάζεται στο άτομο. Προτάσεις: Επιτυχία : από τις πράξεις των ατόμων εκείνη που ανταμείβεται έχει τις περισσότερες πιθανότητες να επαναληφθεί. Ερέθισμα /κίνητρο: πράξη που ανταμείφθηκε στο παρελθόν μπορεί να επαναληφθεί για το ίδιο ερέθισμα. Αξία: αποτέλεσμα αξιέπαινης πράξης ορίζει αν θα επαναληφθεί. Στέρηση- κορεσμός: η συχνή επιβράβευση μειώνει την αξία Επιθετικότητα ή αντίδραση-αποδοχή: όταν ένας δεν λαμβάνει την ανταμοιβή που ανέμενε ή τιμωρείται τότε εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά. Ορθολογισμός: όταν ένας έχει διάφορους τρόπους δράσης θα επιλέξει αυτόν με τις περισσότερες πιθανότητες για μεγαλύτερη αμοιβή. Blau: Δομισμός της Ανταλλαγής: προσπαθεί να κατανοήσει την κοινωνική δομή μέσω ανάλυσης διαδικασιών ανταλλαγής που ρυθμίζουν τις σχέσεις ανθρώπων κοινωνική ανταλλαγή: κεντρική αρχή της κοινωνικής ζωής και οι σχέσεις μπορούν να αναλυθούν ως σχέσεις ανταλλαγής. Δύναμη: έλεγχος ανταμοιβών κ θεωριών μπορεί να οδηγήσει στην ενσωμάτωση ή αντιπαράθεση. Η προσέγγιση του επικεντρώνεται στην έννοια της δύναμης δεν δίνει
ικανοποιητικές απαντήσεις στο ζήτημα των δομών κ σχέσεων ανταλλαγής. Π.χ η θεώρηση του δεν απαντά στο πώς διαφορετικοί τύποι κοινωνικών δομών επηρεάζονται από την ανταλλαγή διαφορετικών ανταμοιβών. Αλληλεπίδραση : Συμβολική Αλληλεπίδραση: άτομο κ κοινωνία επηρεάζονται αμοιβαία μπορούν να κατανοηθούν μόνο σε σχέση μεταξύ τους. Προτείνει τις εξής κύριες θέσεις: Οι άνθρωποι ενεργούν απέναντι σε άλλους με βάση τις σημασίες που έχουν για αυτούς. Οι σημασίες παράγονται από την κοινωνική αλληλεπίδραση, δεν αναπτύσσονται από άτομο ούτε βρίσκονται από μόνες τους, κοινωνικά προϊόντα, αποτέλεσμα σχέσεων. άτομα τροποποιούν τις σημασίες δια των ερμηνειών που κάνουν στις συναλλαγές με τους συνανθρώπους. Σύμβολα : αφαιρέσεις, αναπαριστούν κάτι άλλο. Δεν αναφέρονται σε κάτι, δεν έχουν φυσική αναπαράσταση είναι αφηρημένες έννοιες με αντιληπτές σημασίες, ίδιες από όλους. Η χρήση τους στην επικοινωνία διακρίνει ανθρώπους ζώα. Σχολή CHIGAGO: ανθρώπινη συμπεριφορά - αποτέλεσμα συνεχών αμοιβαίων επιδράσεων ανάμεσα στον εαυτό του κ την κοινωνία Σχολή IOWA: η συμβολική αλληλεπίδραση να μελετάται με μεθόδους έρευνας των φυσικών και κοινωνικών επιστημών Διαφορές: Chicago τονίζει δημιουργικές κ αυθόρμητες πλευρές ατόμου - Iowa τονίζει σταθερότητα κ προβλεψιμότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Chicago δίνει βαρύτητα στην δημιουργία σημασίας - Iowa τονίζει την επίδραση κοινωνικής δομής στο άτομο. Mead: Η σημασία του εξελικτισμού είναι στην πρόταση ότι ο ανθρώπινος νους πρέπει να εξηγηθεί από την άποψη της αλληλεπίδρασης του με το περιβάλλον του. Μοναδικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου: ικανότητα να μεταβάλει κ να κατευθύνει την πορεία εξέλιξης με άσκηση διανοητικών δυνάμεων. Ανθρώπινος οργανισμός - ενεργός παράγοντας παρά παθητικός δέκτης διέγερσης. Η εξέλιξη της γλώσσας ξεκίνησε από τις χειρονομίες. συνομιλία χειρονομιών δεν είναι επικοινωνία, αφού περιλαμβάνει μόνο την χρήση «σημαντικών» χειρονομιών ή συμβόλων. Ανάπτυξη του εαυτού ικανότητα του ανθρώπου να είναι ένα αντικείμενο για τον εαυτό του αυτή η ικανότητα ενυπάρχει στο μηχανισμό της γλώσσας. Ο εαυτός είναι εξελισσόμενο φαινόμενο αναπτύσσεται με παιγνίδι και αγώνες. Διαμέσου των διαδικασιών το παιδί μαθαίνει τις γενικευμένες στάσεις της κοινότητας που ανήκει. Η οργανωμένη κοινότητα που δίνει στο άτομο την ενότητα του εαυτού καλείται «γενικευμένο άλλο». Ρόλοι: προσδοκίες χαρακτηριστικών συμπεριφοράς μιας αναγνωρισμένης ομάδας ατόμων σε μια ειδική κοινωνική θέση. Κοινωνική θέση το σύνολο των δικαιωμάτων κ καθηκόντων. Ρόλος η δυναμική όψη της κοινωνικής θέσης. Τύποι ρόλων: καθορισμένος (αποκτούνται χωρίς προσπάθεια), κατακτημένος (αποκτάται μετά από επιδίωξη). Οι προσδοκίες ρόλωνποικίλουν αναφορικά με την
γενικότητα ή την ειδικότητα, την έκταση. Διαφέρουν αναφορικά με την σαφήνεια ή ασάφεια τους. Καταστάσεις: σύγκρουσης ρόλων (υπερφόρτωση, ασυμβίβαστοι). Αντίφασης ρόλου (αντιφατικές προσδοκίες μέσα σε 1 ρόλο). Φαινομενομεθοδολογία: Schutz: κοινωνικά φαινόμενα να αναλύονται από σκοπιάς του δρώντος υποκειμένου όχι από μεριάς των κοινωνικών δυνάμεων. κοινωνικές επιστήμες δεν χρειάζεται να κατασκευάσουν μια «apriori»θεωρία για τον κοινωνικό κόσμο αλλά να προσεγγίζουν το κοινωνικό μέσα από τα ατομικά πλαίσια. Εθνομεθολογία: Garfinkel: Ασχολούνται με διαπροσωπική αλληλεπίδραση. Δίνουν έμφαση πώς δημιουργείται μια αίσθηση της πραγματικότητας κ πώς διατηρείται μέσω αλληλεπιδράσεων. Ασχολούνται με μεθόδους ερμηνείας της πραγματικότητας. Η εθνομεθολογία υποδηλώνει υιοθέτηση ερευνητικών μεθόδων εθνολογίας από την μεριά της κοινωνιολογίας. Η κοινωνική πραγματικότητα συγκροτείται συνειδητά ή όχι από ατομικές δραστηριότητες. Δραματουργική σχολή: Goffman: Χρησιμοποιεί μεταφορά θεάτρου για περιγραφή διαπρωπικής αλληλεπίδρασης. ομοιότητες στην ζωή κ το θέατρο: καθημερινά ο καθένας παίζει ένα ρόλο μπροστά στο κοινό που αποτελείται από άλλους που παίρνουν μέρος στην αλληλεπίδραση. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται διαφορετικά στον κοινωνικό κ ιδιωτικό χώρο. Η διαπροσωπική αλληλεπίδραση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση ορισμού καταστάσεων κ αντιλήψεων ανθρώπου για τον εαυτό του. Στιγματισμένα άτομα: αντιμετωπίζονται ως μη ανθρώπινα όντα. Πλαίσιο: νοητικές δομές χρησιμοποιούνται για την εξήγηση της συμπεριφοράς. τύποι των πλαισίων διαφέρουν από ομάδα σε ομάδα.
Ερευνητική εργασία: Στάδια Ερευνητικής εργασίας: 1.Επιλογή Αντικειμένου ορισμός προβλήματος, 2.Περιγραφή σχέσης προβλήματος με ένα θεωρητικό πλαίσιο, 3.Διαμόρφωση υποθέσεων, 4.Σχεδιασμός έρευνας (συγκέντρωση, ταξινόμηση, ανάλυση κ αξιολόγηση πληροφοριακού υλικού), 5. Μεθοδολογία Συλλογής στοιχείων ή πληροφοριακού υλικού (συλλογή στοιχείων, μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις), 6. Οδηγός εργασίας, 7. Μέθοδοι ταξινόμησης κ ανάλυσης ευρημάτων, 8. Ερμηνεία κ εξαγωγή συμπερασμάτων, 9.Συγγραφή ερευνητικής έκθεσης κ παρουσίαση στην επιστημονική κοινότητα Κύριες ερευνητικές μέθοδοι: Παρατήρηση: 1. συστηματική(επιστημονικά προετοιμασμένη, μειονέκτημα τα υποκείμεναγνωρίζουν από πριν ότι παρατηρούνται., 2. Άμεση, 3. Συμμετοχική (ο παρατηρητής γίνεται μέλος της ομάδας) Μελέτη περίπτωσης: συλλογή πληροφοριών από ένα γεγονός Δημοσκοπήσεις Πείραμα: στο εργαστήριο ή σε πραγματικό περιβάλλον Δευτερογενή στοιχεία κ ιστορική συγκριτική ανάλυση Κοινωνιομετρία: Κοινωνιόγραμμα: γραφικές παραστάσεις δικτύου σχέσεων στα πλαίσιαμιας ομάδας Τεχνικές προβλητική Εθνογραφική μέθοδος Βιογραφική μέθοδος Φεμινιστικές Μεθοδολογίες Κοινωνικοποίηση: διαδικασία ένταξης του ατόμου στην κοινωνία, εκμάθηση κανόνων, στάσεων αξιολογήσεων και κοινωνικών ρόλων. Θεωρίες: Ι. Freud: η κοινωνικοποίηση επηρεάζεται από υποσυνείδητες, άλογες, συγκινησιακές δυνάμεις, η συμπεριφορά μας είναι έκφραση του «κόσμου του υποσυνείδητου» ΙΙ. Mead: άτομο: κοινωνικό δημιούργημα, διαμορφώνεται από άμεσες επιδράσεις των γύρω. Ο εαυτός διαμορφώνεται κ επικοινωνεί σύμφωνα με τη γνώμη, κρίσεις που σχηματίζουν οιάλλοι για αυτόν. Στοιχεία που είναι βάση για κοινωνικοποίηση: η
γλώσσα, η επικοινωνία, το άτομο επιλέγει κ μετατρέπει σε δημιουργικές στάσεις κ ικανότητες, τις στάσεις τωνπροτύπων του, υπάρχουν περιθώρια δημιουργικής ανάπτυξης. ΙΙΙ. Piaget: 4 στάδια ανάπτυξης: μετάβαση σε κάθε στάδιο εξαρτάται από κοινωνική μάθηση κ εμπιρείες 1 ο στάδιο αστάθεια κινητικότητα και ατομισμό, 2 ο η αντίληψη εκφράζεται ωςένας έκδηλος εγωκεντρισμός, 3 ο εμφανίζονται τάσεις για συνεργασία με τους κανόνες, 4 ο συνειδητοποίηση της σημασάς για το παιδί κ για τν ομάδα των κανόνων συμπεριφοράς. ΙV. Erikson: σειρά σταδίων στο κύκλο της ζωής, κάθε στάδιο χαρακτηρίζεται από σύγκρουση, ανάπτυξη προσωπικότητας κ η εκμάθηση εξαρτάται από τον τρόπο που η σύγκρουση ελκύεται όμως ότι συμβαίνει μπορεί να ανατραπεί στο επόμενο στάδιο. Στάδια:βρεφική ηλικεία, νηπιακή, πιδική 3-5, παιδική 6-12, νεανική, μέση, μεγάλη. Μηχανισμοί: εντολές υποδείξεις κ συστάσεις από τους φορείς, ταύτιση ατόμων με άλλα, κοινωνική αξιολόγηση συμπεριφοράς μέσω εκφράσεων, περιλαμβάνει θεσμικό πλαίσιο με διάφορες εκδηλώσεις Φορείς: ομάδες θεσμοί κ άτομα Θεσμοποιημένοι: αποτελούν θεσμούς της κοινωνίας, χρησιμοποιούν σχεδιασμένες στρατηγικές για μετάδοση προτύπων κ ρύθμιση της κοινωνικής συμπεριφοράς οικογένεια πολιτεία θρησκεία κ παιδεία Μη θεσμοποιημένοι: άτυποι φορείς, δεν ενεργούν σχεδιασμένα κ με συγκεκριμένο τρόπο, επιδρούν αποφασιστικά στη διαμόρφωση συμπεριφοράς συνομήλικοι, γειτονιά Επιπλέον Ερωτήσεις Ποίοι είναι οι βασικοί τύποι της κοινωνικής έρευνας; Συστηματική παρατήρηση, Πειραματισμός και στατικός έλεγχος, Δειγματοληπτική έρευνα, Δευτερεύοντα στοιχεία και συγκριτικές μελέτες Ποιοτικές μεθολογίες Σε ποια επίπεδα διακρίνουμε την κοινωνική δομή; Το επίπεδο της κοινωνικής σχέσης, ομάδας η οργάνωσης, κοινότητας ή κοινωνίας Αναφέρετε πέντε γενικούς τύπους κοινωνικών σχέσεων. Συνεργασία, Σύγκρουση, Καταπίεση, Ανταλλαγή, Ανταγωνισμός Αναφέρετε τους γενικούς τύπους των πολυδεσμευτικών ομάδων. Οικογένεια, Πατριά, Φυλή, Κάστα, Κατεστημένη τάξη, Τάξη, Εθνική ομάδα Ποιες είναι οι κατηγορίες των τυπικών οργανώσεων; Εθελοντικές, Υποχρεωτικές, Ωφελιμιστικές Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του κανονιστικού συστήματος; Κανόνες, Αξίες, Θεσμοί, Κυρώσεις, Συμμόρφωση κ μη συμμόρφωση