ΤΕΕ Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας

ΤΕΕ Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Ομάδα εργασίας: ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...2 2. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΑ...4 3. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ...8 4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ & ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ο ΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ...11 4.1 Γενικά...11 4.2 Εθνικό Οδικό ίκτυο...17 4.3 Επαρχιακό Οδικό ίκτυο...21 4.4 Λοιποί χαρακτηρισµοί...27 5. ΥΠΟΛΟΙΠΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ...30 5.1 Γενικά...30 5.2 Οδικά τµήµατα του χάρτη του Β 56...30 5.3 Νέες χαράξεις - παραλλαγές χαρακτηρισµένων οδών...31 5.4 Νέες χαράξεις...34 5.5 Αγροτικές οδοί...36 5.6 ασικοί δρόµοι...36 5.7 Αστικές Οδοί...37 6. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ Ο ΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ...38 6.1 Γενικά...38 6.2 Εθνικό Οδικό ίκτυο...41 6.3 Επαρχιακό Οδικό ίκτυο...41 6.3.1 Ασάφειες του Β 56...42 6.3.2 Παραλλαγές χαρακτηρισµένων αντικαταστάσεις χαράξεων...42 6.3.3 Νέες χαράξεις οδοί µη χαρακτηρισµένοι...43 6.3.4 Αναβαθµίσεις τµηµάτων Επ. Οδών...44 6.3.5 Υποβαθµίσεις τµηµάτων...44 6.4 ηµοτικές Οδοί...44 6.4.1 Εγκαταλειµµένα τµήµατα οδών...44 6.4.2 Υποβαθµίσεις τµηµάτων...45 6.4.3 Νέες χαράξεις - διανοίξεις...45 6.5 Λοιπές Οδοί...45 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ...46 8. ΕΠΙΛΟΓΟΣ...48 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΝΑΦΟΡΕΣ...49 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κοινωνικοοικονοµική ανάπτυξη µιας περιοχής είναι άµεσα συνδεδεµένη µε το οδικό συγκοινωνιακό δίκτυο, το οποίο απαιτείται να προσφέρει άνετη, ασφαλή και οικονοµική µετακίνηση στο εσωτερικό της Π.Ε., αλλά και στη σύνδεση της µε τα υπόλοιπα κέντρα της χώρας και το εξωτερικό, σύµφωνα µε τις σύγχρονες απαιτήσεις. Η περιοχή της Καστοριάς, η οποία διακρίνεται για το ορεινό ανάγλυφό της, αποτελεί µία από τις πιο γεωγραφικά αποµακρυσµένες περιοχές της Ελλάδας από τα µεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και από τα µεγάλα λιµάνια. Ακριτική περιοχή, πύλη εισόδου µαζί µε τη Φλώρινα για την Αλβανία δε συνδέεται σιδηροδροµικά µε την υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ και η Αεροπορική σύνδεση της µε την υπόλοιπη χώρα και το εξωτερικό δεν είναι επαρκής. Η κατασκευή και λειτουργία της Εγνατίας οδού, έργο µεγάλης κλίµακας και υψηλών προδιαγραφών, έδωσε τη δυνατότητα γρηγορότερης επικοινωνίας µε την υπόλοιπη χώρα, αλλά οδήγησε επίσης σε αλλαγή του τοπίου του οδικού συγκοινωνιακού δικτύου. Αξίζει να σηµειωθεί σε αυτό το σηµείο, η αλλαγή της φιλοσοφίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, όπως αυτό διαφαίνεται και σε όλο το κείµενο των ΟΜΟΕ-ΛΚΟ (2001), σύµφωνα µε το οποίο η προστασία του περιβάλλοντος έχει πλέον σηµαντικό ρόλο στο πλαίσιο του ολοκληρωµένου χωροταξικού και πολεοδοµικού σχεδιασµού της χώρας. Η αναποτελεσµατική οργάνωση της ηµόσιας ιοίκησης, δυστυχώς επιφέρει την αδυναµία σωστής και σε βάθος χρόνου εφαρµογής οποιασδήποτε δράσης οδικής ασφάλειας ή αναδιοργάνωσης του υφιστάµενου οδικού δικτύου. Η σηµασία ενός σύγχρονου οδικού συγκοινωνιακού δικτύου για την Π.Ε. Καστοριάς, που θα καλύπτει τις ανάγκες για µετακίνηση των κατοίκων, των επιχειρηµατιών και εµπόρων, των επισκεπτών και τουριστών, γίνεται εποµένως άµεσα αντιληπτή, την καταγραφή και ανάπτυξή του οποίου καλείται να απαντήσει η παρούσα προσπάθεια. Η οµάδα εργασίας συγκροτήθηκε µε απόφαση της.ε. του ΤΕΕ/Τ Μ στη 12 η συνεδρία της 5-4-2011 µε αντικείµενο την «ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ο ΙΚΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ». Έχοντας τις παραπάνω θέσεις ως προβληµατισµό, στόχευσε καταρχήν στην καταγραφή της κατάστασης του οδικού δικτύου της Π.Ε. Καστοριάς (πρώην νοµός Καστοριάς) και των υφιστάµενων 2

χαρακτηρισµών του. Στη συνέχεια αξιολογήθηκαν τα παραπάνω στοιχεία και προέκυψαν οι προτάσεις ιεράρχησης επαναχαρακτηρισµού αλλά και οι προτάσεις άµεσης παρέµβασης. 3

2. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΑ Το Τοπικό οδικό δίκτυο του Ν.Καστοριάς αναπτύχθηκε στη σηµερινή του µορφή σε δύο περιόδους. Στην πρώτη, το πρώτο µισό του περασµένου αιώνα, έγιναν οι πρώτες διανοίξεις για τα µεταφορικά µέσα της εποχής, οι οποίες διακρίνονταν για τις µικρές τους διατοµές. ηµιουργήθηκε ως δίκτυο σύνδεσης (πρόσβασης) των αστικών κέντρων µε τους οικισµούς, µε διάρθρωση κατά βάση ακτινική µε κέντρο τα αστικά κέντρα. Το ορεινό οδικό δίκτυο ακολουθεί το ανάγλυφο των οροσειρών, παρουσιάζει αρκετά έντονες κλίσεις και συνεχόµενες καµπύλες µε πολύ µικρές ακτίνες. Η διασύνδεση γίνεται µε ανάβαση και κατάβαση των οροσειρών, προς αποφυγή των µεγάλων κλίσεων αλλά και την εξυπηρέτηση των ενδιάµεσων ορεινών οικισµών. Το µοντέλο αυτό εφαρµόστηκε στο σύνολο των ορεινών περιοχών, ενώ τα µεταφορικά µέσα της εποχής εξυπηρετούσαν τις µεταφορικές ανάγκες της υπαίθρου. Πρώτη απόπειρα καθορισµού πλαισίου για τα έργα οδοποιίας αποτελεί το Π.. 25/28-11-1929 «Περί κωδικοποιήσεως των περί κατασκευής &συντηρήσεως οδών κειµένων διατάξεων». Εν συνεχεία, µε το Ν. 3155/55 «Περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών» καθορίζονται οι Εθνικές Επαρχιακές Οδοί, δίνονται δηλαδή τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητές τους, ορίζεται η διαδικασία καθορισµού τους (οι Εθνικές και οι Επαρχιακές Οδοί καθορίζονται δια Προεδρικών ιαταγµάτων εφάπαξ εκδοθεισόµενων), καθώς και οι αρµοδιότητες των αντίστοιχων Υπηρεσιών. Καθορίζεται πλέον ότι οι Εθνικές Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται από το Κράτος δια των Υπηρεσιών ηµόσιων Έργων ( ιανοµαρχιακές Υπηρεσίες, τ.πυ Ε, ΕΚΕ). Οι Επαρχιακές Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται από τα Ταµεία Οδοποιίας των Νοµών (Νοµαρχιακά Ταµεία ΤΥΝ). Οι ηµοτικές Κοινοτικές Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται από τους οικείους ήµους Κοινότητες. Σε εφαρµογή του Ν. 3155/55 εκδόθηκε το: Βασιλικό ιάταγµα 22/6-2-1956, «Περί καθορισµού των επαρχιακών οδών του Νοµού Καστοριάς κατά τας διατάξεις του Νόµου 3155/1955[ ]», µε το οποίο έγινε ο πρώτος χαρακτηρισµός εικοσιοκτώ (28) οδών του Ν.Καστοριάς ως επαρχιακές και απεικονίστηκαν σε χάρτη οι τότε 4

χρησιµοποιούµενες οδοί. Το διάταγµα αυτό αποτέλεσε τη βάση για τους επόµενους χαρακτηρισµούς. Τις δεκαετίες 1950-1960 πραγµατοποιήθηκε η σταδιακή εγκατάλειψη των ορεινών οικισµών και η εσωτερική µετανάστευση στα αστικά κέντρα, ενώ από τα µέσα της δεκαετίας του 1970 άρχισε η ανάπτυξη του ορεινού τουρισµού και η ραγδαία ανάπτυξη των ατοµικών µέσων µεταφοράς. Αργότερα µε τις αποφάσεις: Αποφ. ΚΟ/ΟΙΚ/1757 (ΦΕΚ-880/ /29-9-86), «Αναγνώριση δηµοτικών οδών ως µοναδικών που συνδέουν τον οικισµό Άργους Ορεστικού Ν. Καστοριάς µε τους οικισµούς Μαυροχωρίου, Αµπελοκήπων, Λάγουρας και Μανιάκων Ν.Καστοριάς» Απόφ. ΚΟ/ΟΙΚ/26/13-1-1986, «Αναγνώριση εγκαταλελειµµένης οδού» χαρακτηρίστηκαν επιπλέον πέντε (5) συνολικά τµήµατα ως ηµοτικές οδοί στην περιοχή του Άργους Ορεστικού, τα οποία είναι είτε µοναδικές οδοί µεταξύ οικισµών, είτε εγκαταλειµµένα τµήµατά τους. Σε εφαρµογή των ιατάξεων του Ν. 1418/84 «ηµόσια Έργα και Ρυθµίσεις Συναφών θεµάτων», του Β.. 465/70 «Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων προ πρατηρίων κειµένων εκτός των εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών ή εκτός κατοικηµένων εν γένει περιοχών, και περί κυκλοφοριακής συνδέσεως εγκαταστάσεων µετά των οδών» και του Π.. 347/93 «Λήψη µέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας», εκδόθηκαν οι παρακάτω Αποφάσεις Υπουργού ΠΕ.ΧΩ..Ε. που αφορούν στην κατάταξη των Εθνικών Οδών σε Βασικό (Πρωτεύον), ευτερεύον και Τριτεύον Εθνικό ίκτυο: Αποφ- ΜΕΟ/ε/ο/266/95 (ΦΕΚ-293/Β/17-4-95), «Επαρχιακό οδικό δίκτυο του Νοµού Καστοριάς» Απόφαση ΜΕΟ/ε/οικ/1308/15-12-95 (ΦΕΚ 30Α ) «Κατάταξη Εθνικών Οδών Περιφερειών Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Θράκης σε Βασικό (Πρωτεύον), ευτερεύον και Τριτεύον Εθνικό ίκτυο». Σύµφωνα µε τις παραπάνω Αποφάσεις, η ισχύουσα κατηγοριοποίηση των Εθνικών Οδών είναι η εξής: 1. Εθνικό Οδικό ίκτυο, το οποίο υποδιαιρείται σε: Βασικό (ή Πρωτεύον) ευτερεύον Τριτεύον 5

Παράλληλα, για τµήµατα του Εθνικού Οδικού ικτύου, υπάρχει επιπρόσθετη λειτουργική διάκριση σε αυτοκινητόδροµους και ταχείας κυκλοφορίας. 2. Επαρχιακό Οδικό ίκτυο, το οποίο υποδιαιρείται σε: Πρωτεύον ευτερεύον 3. ηµοτικό ή Κοινοτικό Οδικό ίκτυο Ειδικότερα για το Ν. Καστοριάς, µε την πρώτη απόφαση γίνεται διαχωρισµός του χαρακτηρισµού των οδών σε Πρωτεύον Επαρχιακό και ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο. Στο Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο κατατάσσονται δέκα (10) οδοί, ενώ οι υπόλοιποι δρόµοι που χαρακτηρίστηκαν µε το Β 22/6-2-1956 ως Επαρχιακοί και δεν αναφέρθηκαν στην απόφαση, ή τµήµατα Επαρχιακών ρόµων που αναφέρθηκαν και αντικαταστάθηκαν µε νέες χαράξεις, κατατάσσονται πλέον στο ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο. Με τη δεύτερη απόφαση κατατάσσεται η ΠΕΟ 15 στο Τριτεύον Εθνικό Οδικό ίκτυο. Επόµενη απόφαση (χαρακτηρισµού δηµοτικής οδού) ακολούθησε το 1996, η οποία αφορά τη σύνδεση ισπηλιού Καστοριάς: Αποφ. ΚΘ/3281 (ΦΕΚ-1433/ /13-12-96), «Αναγνώριση δηµοτικής εγκαταλειµµένης οδού που ένωσε τον οικισµό ισπηλιού µε την πόλη Καστοριάς» Οι επόµενες αποφάσεις στην κατάταξη των οδών αφορούν σε αλλαγές που προέκυψαν στην οδό Ε.Ο.15 (Καστοριά Κοζάνη): Αποφ- ΜΕΟ/ε/1063/11-12-06 (ΦΕΚ-198/ΑΑΠ/28-12-06), «Χαρακτηρισµός του οδικού άξονα "Σιάτιστα - Ιεροπηγή - Κρυσταλλοπηγή" και των οδικών τµηµάτων από Α.Κ. Άργους Ορεστικού έως Αεροδρόµιο Άργους Ορεστικού και από Α.Κ. Άργους Ορεστικού έως ισπηλιό ως Εθνικού Οδικού ικτύου» Το 2007 µε την απόφαση: Αποφ-55357/2305/1-6-07 (ΦΕΚ-992/Β/20-6-07), «Καθορισµός οδών που ανήκουν στην αρµοδιότητα συντήρησης των υπηρεσιών της Περιφ. υτ. Μακεδονίας», κατατάσσεται στο Εθνικό ίκτυο η οδός «Έξοδος Καστοριάς- (Γήπεδο) Απόσκεπος Χάνι Μπιρίκι (παλαιό)», ενώ δεν επέρχεται αλλαγή στην κατάταξη των οδών του επαρχιακού οδικού δικτύου. Τελευταία αλλαγή όσον αφορά στην κατάταξη των οδών της Π.Ε. Καστοριάς επήλθε το 2009 µε την 6

Αποφ- ΜΕΟ/3933/ε/541/7-8-09 (ΦΕΚ-1816/Β/2-9-09), «Ανάκληση της Αποφ- ΜΕΟ/ο/7705/ε/1153/29-10-08 του Υπ. ΠΕΧΩ Ε για την ανακατάταξη του οδικού τµήµατος ισπηλιό-καστοριά-απόσκεπος-χάνι Μπιρίκι της Ε.Ο. 15 του δευτερεύοντος ικτύου [ ] και ένταξή στο Τριτεύον Εθνικό ίκτυο», µε την οποία το τµήµα ισπηλιό-καστοριά-απόσκεπος-χάνι Μπιρίκι παραµένει στο Τριτεύον Εθνικό ίκτυο. 7

3. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ Η έρευνα της οµάδας εργασίας για τη συλλογή στοιχείων εστιάστηκε αρχικά στη συλλογή των σχετικών διαταγµάτων και αποφάσεων, όπως αυτά δηµοσιεύτηκαν στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, αλλά και τους αρµόδιους τοπικούς φορείς, µε κυριότερη τη /νση Τεχνικών Υπηρεσιών της Π.Ε. Καστοριάς. Το σύνολο των αποτελεσµάτων της έρευνας αυτής περιγράφηκε λεπτοµερώς στην προηγούµενη ενότητα «Θεσµικό πλαίσιο». Εικόνα 1: Γενική εικόνα οδικού ικτύου Ν.Καστοριάς σπό το Goolge Earth 8

Βάση για την ανάπτυξη του σχεδιασµού και της σύνταξης των Χαρτών της παρούσας Εργασίας, αποτέλεσε ο χάρτης του 1956 του Υπουργείου ηµοσίων Έργων, του οποίου η ψηφιοποίηση και απόδοση, µε κατά το δυνατόν πληρέστερο τρόπο, ήταν ένα µεγάλο κοµµάτι της παρούσας προσπάθειας. Πληροφορίες αντλήθηκαν επίσης και από το χάρτη του ΥΠΟ.ΜΕ. Ι. για τη δηµιουργία βάσης δεδοµένων οδικού δικτύου στο πλαίσιο έργου: «ηµιουργία ψηφιακών γεωγραφικών δεδοµένων, δηµιουργία µεταδεδοµένων, ανάπτυξη λογισµικού διαχείρισης, υλοποίηση δικτυακού κόµβου για την παροχή υπηρεσιών και την εξυπηρέτηση του πολίτη µέσω διαδικτύου και ηλεκτρονικών µέσων» για το νοµό Καστοριάς. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας των διαταγµάτων και αποφάσεων µε τις οποίες έγινε ο χαρακτηρισµός οδών, συγκεντρώθηκαν στοιχεία µε επιτόπου επισκέψεις σε όλα τα τµήµατα του συγκοινωνιακού δικτύου της Π.Ε. Καστοριάς. Συνολικά καλύφθηκαν µε τις επισκέψεις οδοί µήκους άνω των 600 Χλµ όλων των ειδών, βαθµίδων και χαρακτηρισµών. Πρωταρχικός σκοπός των επισκέψεων αυτών ήταν η καταγραφή της υφιστάµενης κατάστασης των οδών και η επαλήθευση της παρούσας κατάστασης σε σχέση µε το θεσµικό πλαίσιο που ισχύει σήµερα. Μετά την καταγραφή συνολικά του συγκοινωνιακού δικτύου του νοµού επισηµάνθηκαν οι εξής κατηγορίες οδών όσον αφορά στην σηµερινή κατάσταση σε σχέση µε το χαρακτηρισµό τους: 1. Οδοί που χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε τον υφιστάµενο χαρακτηρισµό. 2. Οδοί που έχουν χαρακτηριστεί µε το Β..1956, αλλά πλέον δε χρησιµοποιούνται, κυρίως λόγω εγκατάλειψης τους και αντικατάστασής τους µε νέες χαράξεις. 3. Οδοί που απεικονίζονται στο χάρτη του 1956, αλλά δεν περιγράφονται στο λεκτικό του Β..1956. (Κυρίως συνδέσεις οικισµών µε το κύριο οδικό δίκτυο) 4. Νέες χαράξεις οδών, χωρίς χαρακτηρισµό. 5. Νέες υλοποιηµένες χαράξεις (βελτιώσεις χαράξεων) σε ήδη χαρακτηρισµένες οδούς. 6. Νέες χαράξεις προτεινόµενες για χαρακτηρισµό. Με την καταγραφή και την παραπάνω κατηγοριοποίηση προέκυψαν άµεσα ορισµένες προτάσεις ιεράρχησης επαναχαρακτηρισµού, κάτι που αναλύεται περισσότερο σε επόµενη ενότητα. 9

Ειδικότερα κατά τις επισκέψεις αυτές έγινε λήψη φωτογραφιών και συλλέχθηκαν στοιχεία για τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά και την κατάσταση των οδών. Πιο αναλυτικά, συλλέχθηκαν στοιχεία για: Μήκη τµηµάτων χαρακτηρισµένων οδών Πλάτη οδοστρώµατος Λωρίδες κυκλοφορίας Είδος οδοστρώµατος Κατάσταση οδοστρώµατος Κλίση οδικού τµήµατος Επάρκεια σήµανσης και ασφάλισης Με τη συλλογή των στοιχείων αυτών καταγράφηκε πλήρως η υφιστάµενη κατάσταση του οδικού δικτύου και παράλληλα αναδείχθηκαν περιπτώσεις που χρήζουν άµεσης παρέµβασης. 10

4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ & ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ο ΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αρχικά γενική παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης του οδικού δικτύου του Ν. Καστοριάς όσον αφορά τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα µε αποφάσεις και διατάγµατα, ενώ ακολουθεί περιγραφή και ανάλυση ανά κατηγορία χαρακτηρισµού (Εθνικές, Επαρχιακές και Λοιπές Οδοί). 4.1 Γενικά Ο νοµός Καστοριάς (νυν Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς) όντας στο βορειοδυτικότερο άκρο της Ελλάδας, αποτελεί σύνορο της χώρας µε την γειτονική Αλβανία. Λίγο βορειότερα, ο Νοµός Φλώρινας, αποτελεί µε τη σειρά του σύνορο µε την Αλβανία και την Π.Γ..Μ. Οι δύο αυτοί νοµοί φορτίζονται µε τον µεγαλύτερο όγκο των επιβατικών και εµπορικών µετακινήσεων οχηµάτων µεταξύ των τριών χωρών. Παρ ότι µέχρι πριν από περίπου δέκα χρόνια οι µετακινήσεις αυτές εξυπηρετούνταν εξ ολοκλήρου από τα παλαιά Εθνικά και Επαρχιακά οδικά δίκτυα των νοµών Καστοριάς και Φλώρινας, σήµερα µε την σχεδόν πλήρη λειτουργία της Εγνατίας Οδού, γίνονται πλέον µέσω του νέου σύγχρονου αυτοκινητόδροµου αλλάζοντας το τοπίο των µεταφορών στην περιοχή της υτ.μακεδονίας. Στον χάρτη που ακολουθεί απεικονίζονται γεωγραφικά τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα µε διατάγµατα και αποφάσεις. Όπως φαίνεται, το σύµπλεγµα των χαρακτηρισµένων οδών εντός του Νοµού Καστοριάς είναι αρκετά πλήρες, αν και ίσως δεν συµβαδίζει µε τους σύγχρονους σκοπούς για την ανάπτυξη των συγκοινωνιακών δικτύων, όπως θα αναπτυχθεί σε επόµενο κεφάλαιο. 11

Χάρτης 1: Χαρακτηρισµένα τµήµατα οδών Π.Ε.Καστοριάς Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας έγιναν επισκέψεις σε όλα τα τµήµατα του οδικού δικτύου του Νοµού (χαρακτηρισµένα ή µη) και συλλέχθηκε πλήθος στοιχείων, τα οποία παρουσιάζονται στους επόµενους πίνακες. 12

Α/Α 1 2 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΩΤΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ - ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΣ 3 ΕΘΝΙΚΟ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝ Ε15 ΔΙΚΤΥΟ 4 5 6 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑ ΠΛΑΤΟΣ ΛΩΡΙΔΕΣ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΛΙΣΗ Α29 Σιάτιστα-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή Από Σιάτιστα έως Κορομηλιά 28.1 11/13 * 2 Δ-2+ΛΕΑ ΑΝ ΠΚ ΜΙ ΠΚ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΩΤΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ Ε20 Ε.Ο. Κοζάνης-Ιωαννίνων 15.1 8 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ Γέφυρα Μουργκάνι- Γρεβενά-Μπάρα- Νεάπολη (μέσω νέας χάραξης)- Κωσταράζι-Δισπηλιό-Τρίγωνο-Αγ. Κωσταράζι-Δισπηλιό-Αρχή Γερμανός οδου Γέγφυρας Μουργκάνι 44.3 6-8 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ ΕΘΝΙΚΟ ΤΡΙΤΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ ΑΡ. ΟΔΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Νεάπολη-Βογατσικό-Κωσταράζι-Άργος Ορεστικό-Δισπηλιό ΑΠΟ-ΕΩΣ ΜΗΚΟΣ (Χλμ) ΣΗΜΑΝΣΗ - ΑΣΦΑΛΙΣΗ από Α/Κ Αργούς Ορεστικού μέχρι το Δισπηλιό 2.6 11/15 Ε2+ΛΕΑ Α ΠΚ ΜΙ ΠΚ τον Α/Κ Αργούς Ορεστικού μέχρι το αεροδρόμιο Αργούς Ορεστικού 3.5 11/15 Ε2+ΛΕΑ Α ΠΚ ΜΙ ΠΚ Βογατσικό-Κωσταράζι-Άργος Ορεστικό-Δισπηλιό 22.0 6-8 Ε2 Α ΚΛ ΜΕ ΚΛ

Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΑΡ. ΟΔΟΥ 7 5609 8 5610 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΗΚΟΣ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ-ΕΩΣ (Χλμ) ΠΛΑΤΟΣ ΛΩΡΙΔΕΣ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΛΙΣΗ Καστοριά - Κολοκυνθού - Καλοχώρι- Νεστόριο Καστοριά - Νεστόριο 25.1 8 Ε2 Α ΚΛ ΜΙ ΚΛ Καστοριά - Χιλιόδενδρο - Τσάκωνη - Πεντάβρυσο - Ομορφοκκλησιά Καστοριά - Ομορφοκκλησιά 14.6 5,5-6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ ΣΗΜΑΝΣΗ - ΑΣΦΑΛΙΣΗ 9 5612 Νεστόριο - Πεύκο 16.4 6 Ε2 Α ΚΛ ΜΕ ΜΕ Νεστόρι- Πεύκος- Πευκόφυτο -Χρυσή - Επταχώρι (συνάντηση με Επαρχιακή Οδό 11) Πεύκο-Πευκόφυτο 13.8 7,5/9,5 Ε2 Α ΚΛ ΜΕ ΚΛ Πευκόφυτο-Χρυσή 3.2 5 Ε2 Α Μ ΜΓ Α ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΠΡΩΤΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ 10 5615 Χρυσή-Επταχώρι 7.0 6-8 Ε2 Α Μ ΜΓ Α Μεσοποταμία - Αγία Κυριακή - Οινόη - Κάτω φτεριά - Κομνηνάδες - Διποταμία Μεσοποταμία - Διποταμία 21.9 6-7 Ε2 Α Μ ΜΓ ΜΕ 11 5617 Αγ. Κυριακή - Ιεροπηγή προς Κρυσταλλοπηγή (όρια Νομού) Αγ. Κυριακή - Ιεροπηγή προς Κρυσταλλοπηγή (όρια Νομού) 20.0 6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ 12 5619 Καστοριά- Κάτω Λεύκη - Κορομηλιά Καστοριά- Κορομηλιά 6.5 6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ Καστοριά - Εξωκλήσι άγιου Αθανάσιου - Τοιχίο - Βυσσινιά- Οξυά προς Δροσοπηγή Καστοριά - Οξυά προς 13 5622 (όρια Νομού) Δροσοπηγή 25.4 5,5-6 Ε2 Α Μ ΜΓ ΜΕ Καστοριά - Δισπηλιό - Κορησός - Βέργα - Καστοριά - προς Αμύνταιο 14 5624 προς Αμύνταιο (όρια Νομού) (όρια Νομού) 35.9 8 Ε2 Α ΚΛ ΜΙ ΚΛ 15 5625 Δισπηλιό - Μαυροχώρι - Πολύκαρπη - φωτεινή - Σιδηροχώρι Δισπηλιό - Σιδηροχώρι 21.4 8 Ε2 Α ΚΛ ΜΙ ΚΛ

ΑΡ. ΜΗΚΟΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑ ΣΗΜΑΝΣΗ - Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΟΔΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ-ΕΩΣ (Χλμ) ΠΛΑΤΟΣ ΛΩΡΙΔΕΣ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΛΙΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 16 5602 Άργος - Αμμουδάρα - Ασπροκκλησία Άργος - Ασπροκκλησία 9.4 6 Ε2 Α ΚΛ ΜΕ ΜΕ Άργος - Μελάνθιο - Νεστόριο δια Άργος - Νεστόριο δια 17 5603 Λακκωμάτων Λακκωμάτων 21.5 6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ 18 5604 Άργος - Νόστιμο (δεν χρησιμοποιείται 10.0 3-5 - Χ ΚΚ ΜΓ Α 19 5605 Άργος προς Δαμασκηνιά και Πεντάλοφο Από Νόστιμο έως όρια Νομού 10.0 5-6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΚΚ Ζευγοστάσι-Άνω Περιβόλι προς Δαμασκηνιά από επαρ. Οδού 3 και δια Καστανοφύτου 8.8 6 Ε2 Α ΚΚ ΜΓ ΚΚ 20 5606 Μελάνθιο - Λάγγα 14.4 5-6 Ε2 Α ΚΚ ΜΓ ΚΚ Μελάνθιο-Λάγγα προς Πολυκάστανο και Λάγγα - Πολυκάστανο (έως Τσοτύλι δια Βυτσίτης όρια Νομού) 6.0 4 Ε2 Χ ΚΚ ΜΓ Α 21 5607 Λαχανόκηποι-Αυγή-Πεντάβρυσος 7.0 6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ Άργος - Γέφυρα Αλιάκμονος - 22 5608 Χιλιόδενδρο Άργος - Χιλιόδενδρο 5.9 6,5 Ε2 Α ΚΛ ΜΙ ΚΛ 23 Νεστόριο - Επταχώρι δια ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ 5611 Νεστόριο-Κοτύλη-Επταχώρι δια Κυψέλης Κυψέλης ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ 28.8 6 Ε2 Α Μ ΜΓ ΜΕ 25 5614 Λιβαδότοπος - Μονόπυλο - Τρίλοφο - από επαρ. Οδού 12 και δια Γιαννοχωρίου Λιβαδότοπος - Τρίλοφο 17.2 4-6 Ε2 Χ Μ ΜΓ Α 26 5616 Καλοχώρι - Άνω φτεριά Καλοχώρι - Άνω φτεριά 8.5 6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΚΚ 27 5618 Μεσοποταμία - Δενδροχώρι Μεσοποταμία - Δενδροχώρι 9.0 6 Ε2 Α Μ ΜΓ ΜΕ Γάβρος - Κάτω Κρανιώνα προς Πολυπόταμο δια Χαλάρων - 28 5620 Μακροχωρίου - Κάτω και Άνω Μελά Γάβρος - Κάτω και Άνω Μελάς 17.1 6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ Κάτω Κρανιώνας - Αγ. Αντώνιος 29 5621 Κάτω Κρανιώνας - Αγ. Αντώνιος - Βαψώρι - Βαψώρι 11.9 6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΚΚ Πολυκέρασος - Μελισσότοπος - 30 5623 Κορησσός Πολυκέρασος - Κορησσός 11.2 4-6 Ε2 Χ Μ ΜΓ Α 31 5626 Αυχήν Νταουλίου - Κλεισούρα προς Πτολεμαίδα Αυχήν Νταουλίου - Κλεισούρα 8.5 6-8 Ε2 Α Μ ΜΕ ΜΕ 32 5627 Δισπηλιό - Αμπελόκηποι οδός Καστοριάς από Μηλίτσης Δισπηλιό - Αμπελόκηποι 7.4 4,5-6 Ε2 Α Μ ΜΕ ΚΚ 33 5628 Βογατσικό - Γέρμα από οδού Καστορίας Κοζάνης Βογατσικό - Γέρμα 7.3 6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ

Α/Α 34 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΑΡ. ΟΔΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΗΚΟΣ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ-ΕΩΣ (Χλμ) ΠΛΑΤΟΣ ΛΩΡΙΔΕΣ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΛΙΣΗ Έξοδος Άργους Ορεστικού - Δισπηλιό - Επ.Οδ. Καστοριάς-Μαυροχωρίου 4.3 6 Ε2 Α Μ ΜΕ Α ΣΗΜΑΝΣΗ - ΑΣΦΑΛΙΣΗ 35 Άργος Ορεστικό - Αμπελόκηποι Άργος Ορεστικό - Επτάδρομος 0.7 6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ Α/Κ Άργους Ορεστικού - 36 Άργος Ορεστικό - Αμπελόκηποι Αμπελόκηποι 0.7 5-6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΜΕ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΟΔΟΣ 37 Άργος Ορεστικό - Σφαγεία 1.3 5,5 Ε2 Α Μ ΜΙ Α Άργος Ορεστικό - Λάγουρα Σφαγεία - Λάγουρα 1.8 5,5 Ε2 Χ Μ ΜΙ Α 38 Άργος Ορεστικό - Μανιάκοι Άργος Ορεστικό - Μανιάκοι 5.1 6 Ε2 Α Μ ΜΙ ΚΚ 39 Εγκαταλ. Οδός Δισπηλιού - Καστοριάς Δισπηλιό - Καστοριά 2.7 4-5 Ε2 Α Μ ΜΓ Α 40 Εγκαταλ. Οδός Άργους Ορεστικού - πεδίο Άργος Ορεστικό - ΕΑΣ 2.3 4-5 Ε2 Α ΚΚ ΜΙ Α 41 βολής - Καστοριά ΕΑΣ - Καστοριά 2.7 3-4 Ε2 Χ ΚΚ ΜΓ Α ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΕΙΔΟΣ: 1) ΑΝτιολισθηρή ΚΛΙΣΗ: 1) ΜΙκρή 2) Ασφαλτικό 2) ΜΕτρια 3) Χαλίκι/Χώμα 3) ΜεΓάλη 4) Αδιάνοικτος/Δεν Υπάρχει ΣΗΜΑΝΣΗ-ΑΣΦΑΛΙΣΗ: 1) Πολύ καλή ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1) Πολύ Καλή 2) ΚαΛή 2) ΚαΛή 3) ΜΕτρια 3) Μέτρια 4) ΚαΚή 4) ΚαΚή 5) Ανύπαρκτη

4.2 Εθνικό Οδικό ίκτυο Στον επόµενο χάρτη απεικονίζονται οι οδοί του Εθνικού Οδικού δικτύου που διέρχονται από την Π.Ε. Καστοριάς. Χάρτης 2:Οδοί Εθνικού Οδικού ικτύου που διέρχονται από την Π.Ε.Καστοριάς 17

Τα οδικά τµήµατα που το αποτελούν είναι: Ο κάθετος άξονας της Εγνατίας Οδού «Σιάτιστα-Ιεροπηγή- Κρυσταλλοπηγή». Σηµειώνεται ότι κατασκευασµένο είναι το τµήµα Σιάτιστα-Κοροµηλιά, ενώ υπό κατασκευή είναι το υπόλοιπο (επόµενη φωτό). Λήψη φωτ/φίας 1: Σιάτιστα-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή Η Εθνική Οδός 15 Νεάπολη-Κωσταράζι- ισπηλιό-τρίγωνο- Αγ.Γερµανός -νέα χάραξη (επόµενη φωτό) Λήψη φωτ/φίας 2: Νεάπολη-Κωσταράζι- ισπηλιό-τρίγωνο-αγ.γερµανός -νέα χάραξη 18

Η Εθνική Οδός 15 Νεάπολη-Βογατσικό-Κωσταράζι-Άργος Ορεστικό- ισπηλιό - παλαιά χάραξη (επόµενη φωτό) Λήψη φωτ/φίας 3: Νεάπολη-Βογατσικό-Κωσταράζι-Άργος Ορεστικό- ισπηλιό - παλαιά χάραξη Τµήµα της Εθνικής Οδού Κοζάνη-Ιωάννινα στην περιοχή Επταχωρίου (επόµενη φωτό) Λήψη φωτ/φίας 4: Τµήµα της Εθνικής Οδού Κοζάνη-Ιωάννινα στην περιοχή Επταχωρίου 19

Όσον αφορά τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα ως Εθνικό Οδικό ίκτυο (Αυτοκινητόδροµοι, Πρωτεύον, ευτερεύον και Τριτεύον), µετά από επεξεργασία του Πίνακα Συλλογής Στοιχείων προέκυψαν τα παρακάτω στατιστικά, που αναλύονται στη συνέχεια: ΕΙΔΟΣ: 1) ΑΝτιολισθηρή 24% 2) Ασφαλτικό 76% 3) Χαλίκι/Χώμα 0% 4) Αδιάνοικτος/Δεν Υπάρχει 0% ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1) Πολύ Καλή 30% 2) ΚαΛή 19% 3) Μέτρια 51% 4) ΚαΚή 0% ΚΛΙΣΗ: 1) ΜΙκρή 30% 2) ΜΕτρια 70% 3) ΜεΓάλη 0% ΣΗΜΑΝΣΗ- ΑΣΦΑΛΙΣΗ: 1) Πολύ καλή 30% 2) ΚαΛή 19% 3) ΜΕτρια 51% 4) ΚαΚή 0% 5) Ανύπαρκτη 0% Πίνακας 2: Στατιστικά στοιχεία χαρακτηρισµένων τµηµάτων Εθνικού Οδικού ικτύου ηλαδή, από το σύνολο των περίπου 115,5 Χλµ. Εθνικού Οδικού ικτύου που διέρχονται από το Νοµό Καστοριάς, το σύνολό τους είναι ασφαλτοστρωµένο, ενώ το 24% έχει επιπλέον αντιολισθηρή στρώση κυκλοφορίας. Αυτό εξηγείται από το ότι µεγάλο τµήµα του Εθνικού Οδικού ικτύου αποτελεί η διέλευση του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού «Σιάτιστα-Ιεροπηγή- Κρυσταλλοπηγή. Σε συνέχεια των παραπάνω, περίπου το 30% του δικτύου ικανοποιεί όλα τα κριτήρια σε µέγιστο βαθµό, ενώ το υπόλοιπο 70% περίπου ικανοποιεί τα κριτήρια σε µεγάλο ή µέσο βαθµό. Από τα παραπάνω συµπεραίνεται ότι η κατάσταση των οδικών τµηµάτων του Εθνικού Οδικού ικτύου, όπως αυτή καταγράφηκε µε βάση τα παραπάνω τέσσερα κύρια κριτήρια, είναι γενικά καλή ή και πολύ καλή. εν είναι, βέβαια, αµελητέο γεγονός η σχετικά πρόσφατη κατασκευή του άξονα της Εγνατίας Οδού, που είναι οδικό έργο υψηλών προδιαγραφών και έχει επιφέρει σηµαντικές αλλαγές στη χρήση όλων των υφιστάµενων οδικών τµηµάτων (χαρακτηρισµένων και µη). 20

4.3 Επαρχιακό Οδικό ίκτυο Η γεωγραφική ανάπτυξη του υφιστάµενου χαρακτηρισµένου Επαρχιακού Οδικού δικτύου φαίνεται συνοπτικά στον παρακάτω χάρτη. Χάρτης 3: Χαρακτηρισµένα τµήµατα Επαρχιακού Οδικού ικτύου Το Επαρχιακό Οδικό δίκτυο (πρωτεύον και δευτερεύον) του Νοµού Καστοριάς φαίνεται να καλύπτει γεωγραφικά το σύνολο του Νοµού. Είναι προφανές ότι τα περισσότερα «κενά» που εµφανίζονται 21

αφορούν κυρίως τις πιο ορεινές και δύσβατες περιοχές του νοµού Καστοριάς, κυρίως την περιοχή του Γράµµου, που µέχρι πρότινος δεν αποτελούσε σηµαντικό τόπο έλξης µετακινήσεων, καθώς και την περιοχή µεταξύ Καστοριάς Κοροµηλιάς ενδροχώρι Γάβρος - Κεφαλάρι για τους ίδιους λόγους. Λήψη φωτ/φίας 5: στον δρόµο Πεύκο-Πευκόφυτο Λήψη φωτ/φίας 6: κοντά στη Βέργα (Επ. Οδός Καστοριάς Αµυνταίου) 22

Λήψη φωτ/φίας 7: στην Επ. Οδό Καστοριάς Νεστορίου) Λήψη φωτ/φίας 8: στην Επ. Οδό Άργους Ορεστικού Καστανοφύτου - αµασκηνιάς 23

Χαρακτηριστικό των επαρχιακών οδών που χαρακτηρίστηκαν µε την παραπάνω απόφαση είναι ότι η γεωµετρία των επαρχιακών δρόµων ακολουθεί συνήθως την διαδροµή παλαιών µονοπατιών και προπολεµικών καρόδροµων, στους οποίους έχουν γίνει βελτιώσεις διατοµής (διαπλάτυνση σε κάποιο µήκος), τεχνικά έργα και κατασκευή τάπητα και κάποια τεχνικά έργα (γεφύρια, οχετούς κλπ) στα δύσκολα ορεινά του τµήµατα. εν υπάρχουν ωστόσο µελέτες για την πλειοψηφία των επαρχιακών δρόµων, ούτε και σηµαντικά στοιχεία για την εκτίµηση της στάθµης εξυπηρέτησης όπως: ταχύτητες οχηµάτων, κυκλοφοριακή φόρτοι, σύνθεση και πυκνότητα της κυκλοφορίας. Όσον αφορά τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα ως Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο του Νοµού Καστοριάς, µετά από επεξεργασία του Πίνακα Συλλογής Στοιχείων προέκυψαν τα παρακάτω στατιστικά: ΕΙΔΟΣ: 1) ΑΝτιολισθηρή 0% 2) Ασφαλτικό 100% 3) Χαλίκι/Χώμα 0% 4) Αδιάνοικτος/Δεν Υπάρχει 0% ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1) Πολύ Καλή 0% 2) ΚαΛή 53% 3) Μέτρια 45% 4) ΚαΚή 2% ΚΛΙΣΗ: 1) ΜΙκρή 49% 2) ΜΕτρια 24% 3) ΜεΓάλη 27% ΣΗΜΑΝΣΗ- ΑΣΦΑΛΙΣΗ: 1) Πολύ καλή 0% 2) ΚαΛή 46% 3) ΜΕτρια 50% 4) ΚαΚή 0% 5) Ανύπαρκτη 5% Πίνακας 3: Στατιστικά στοιχεία χαρακτηρισµένων τµηµάτων Πρωτεύοντος Επαρχιακού Οδικού ικτύου Το πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο του νοµού Καστοριάς αθροίζει συνολικά περίπου 211 Χλµ. οδών. Όσον αφορά το είδος του οδοστρώµατος, χαρακτηριστικό είναι ότι το Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό δίκτυο αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ασφαλτοστρωµένες οδούς. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η κατάσταση των οδοστρωµάτων χαρακτηρίζεται σχεδόν κατά το µισό απλά καλή, ενώ στο υπόλοιπο µέτρια. 24

Οι κλίσεις των οδών είναι γενικά µικρές, µε εξαιρέσεις όπου στα ηµιορεινά και ορεινά τµήµατα γίνονται µέτριες και µεγάλες αντίστοιχα. Οι επιτόπιες αυτοψίες έδειξαν ότι η υφιστάµενη σήµανση και η ασφάλιση στις οδούς του Πρωτεύοντος Επαρχιακού Οδικού ικτύου είναι γενικά καλή ή µέτρια. Πρέπει να σηµειωθεί σε αυτό το σηµείο ότι ο χαρακτηρισµός των παραπάνω στοιχείων (κατάσταση, σήµανση, ασφάλιση) έγινε ανάλογα µε την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι οδοί, καθώς και ανάλογα µε τη γενική κατάσταση που παρατηρείται στο σύνολο του Νοµού. Ξεχωριστά από τα παραπάνω, για τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα ως ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο του Νοµού Καστοριάς, µετά από επεξεργασία του Πίνακα Συλλογής Στοιχείων προέκυψαν τα παρακάτω στατιστικά: ΕΙΔΟΣ: 1) ΑΝτιολισθηρή 0% 2) Ασφαλτικό 80% 3) Χαλίκι/Χώμα 20% 4) Αδιάνοικτος/Δεν Υπάρχει 0% ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1) Πολύ Καλή 0% 2) ΚαΛή 7% 3) Μέτρια 75% 4) ΚαΚή 18% ΚΛΙΣΗ: 1) ΜΙκρή 16% 2) ΜΕτρια 36% 3) ΜεΓάλη 48% ΣΗΜΑΝΣΗ- ΑΣΦΑΛΙΣΗ: 1) Πολύ καλή 0% 2) ΚαΛή 3% 3) ΜΕτρια 49% 4) ΚαΚή 28% 5) Ανύπαρκτη 20% Πίνακας 4: Στατιστικά στοιχεία χαρακτηρισµένων τµηµάτων ευτερεύοντος Επαρχιακού Οδικού ικτύου Είναι προφανές ότι τα ποσοστά του προηγούµενου πίνακα παρουσιάζουν έντονα διαφορετική εικόνα σε σχέση µε όσα σχολιάστηκαν είτε για το Εθνικό Οδικό ίκτυο, είτε για το Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο του νοµού Καστοριάς. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 20% από τα συνολικά 215 Χλµ. οδών του ευτερεύοντος Επαρχιακού Οδικού ικτύου του νοµού Καστοριάς δεν έχει ασφαλτική στρώση κυκλοφορίας. Επιπροσθέτως, το 93% του συνόλου του δικτύου βρίσκεται σε µέτρια ή κακή κατάσταση. Επίσης, η υφιστάµενη σήµανση και ασφάλιση είναι κατά 49% µέτρια, ενώ κατά 48% κακή ή ανύπαρκτη. 25

Αξίζει να σηµειωθεί ότι ένα πολύ µικρό κοµµάτι του ευτερεύοντος Επαρχιακού ικτύου βρίσκεται σε περιοχές µε µικρές κλίσεις (περίπου 16%), ενώ το 36% αυτού βρίσκεται σε περιοχές µε µέτρια κλίση. Σηµαντικό είναι επίσης να αναφερθεί ότι το ποσοστό του 48% αφορά τµήµατα µε µεγάλες και έντονες κατά µήκος κλίσεις. Βέβαια, δεν προκαλούν εντύπωση τα δεδοµένα αυτά, αφού ούτως ή άλλως ο χαρακτηρισµός ως ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό δίκτυο είναι µία από τις χαµηλότερες βαθµίδες χαρακτηρισµού µίας οδού. Γενική παρατήρηση είναι ότι το ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό δίκτυο του νοµού Καστοριάς δείχνει ότι είναι σηµαντικά ασυντήρητο, ενώ δεν έχουν µελετηθεί στις περισσότερες περιπτώσεις οι συνθήκες οδικής ασφάλειας των οδών, ώστε να συµβαδίζουν µε τα σύγχρονα δεδοµένα και κανόνες των έργων οδοποιίας. 26

4.4 Λοιποί χαρακτηρισµοί Πέραν των χαρακτηρισµένων τµηµάτων του οδικού δικτύου του Νοµού Καστοριάς ως Εθνικά ή Επαρχιακά, από την έρευνα της οµάδας εργασίας στους αρµόδιους φορείς, εντοπίστηκαν επιπλέον έξι (6) χαρακτηρισµένα ως ηµοτικές Οδοί τµήµατα, τα οποία είναι είτε µοναδικές οδοί µεταξύ οικισµών, είτε εγκαταλειµµένα τµήµατά τους. Συνοπτικά, οι ηµοτικές οδοί είναι οι παρακάτω και εµφανίζονται στον επόµενο χάρτη µεγαλύτερης κλίµακας για καλύτερη ανάγνωση και εντοπισµό τους: Εγκαταλειµµένη οδός που συνέδεε το Άργος Ορεστικό µε την επαρχιακή οδό Καστοριάς-Αµυνταίου ηµοτική οδός που συνδέει το Άργος Ορεστικό µε τον οικισµό Λάγουρα (από Επ.Οδ. Άργους Αµµουδάρας έως τη Λάγουρα) ηµοτική οδός που συνδέει το Άργος Ορεστικό µε τον οικισµό Αµπελοκήπων (Σηµειώνεται ότι µεγάλο τµήµα της οδού έχει ήδη αντικατασταθεί µε τµήµα του Εθνικού δικτύου, βλ. αντίστοιχο χάρτη) ηµοτική οδός που συνδέει το Άργος Ορεστικό µε τον οικισµό Μανιάκων Εγκαταλειµµένη οδό Άργους Ορεστικού Καστοριάς µέσω Αρµενοχωρίου & πεδίου βολής. Εγκαταλειµµένη οδός που ένωνε τον οικισµό ισπηλιού µε την Καστοριά. 27

Χάρτης 4: ηµοτικές Οδοί Όσον αφορά τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα ως ηµοτικές οδοί, µετά από επεξεργασία του Πίνακα Συλλογής Στοιχείων προέκυψαν τα παρακάτω στατιστικά: ΕΙΔΟΣ: 1) ΑΝτιολισθηρή 0% 2) Ασφαλτικό 79% 3) Χαλίκι/Χώμα 21% 4) Αδιάνοικτος/Δεν Υπάρχει 0% ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: 1) Πολύ Καλή 0% 2) ΚαΛή 0% 3) Μέτρια 77% 4) ΚαΚή 23% ΚΛΙΣΗ: 1) ΜΙκρή 55% 2) ΜΕτρια 20% 3) ΜεΓάλη 25% ΣΗΜΑΝΣΗ- ΑΣΦΑΛΙΣΗ: 1) Πολύ καλή 0% 2) ΚαΛή 0% 3) ΜΕτρια 6% 4) ΚαΚή 24% 5) Ανύπαρκτη 70% Πίνακας 5: Στατιστικά στοιχεία χαρακτηρισµένων τµηµάτων ηµοτικών Οδών 28

Είναι προφανές από τα παραπάνω δεδοµένα ότι από το σύνολο των µόλις 21,5 Χλµ. χαρακτηρισµένων οδικών τµηµάτων ως ηµοτικές, το 79% έχει ασφαλτική στρώση κυκλοφορίας και παρ ότι οι κατά µήκους κλίσεις των δρόµων δεν είναι ιδιαίτερα µεγάλες, η κατάσταση στην οποία βρίσκονται είτε λόγω συντήρησης, είτε λόγω σήµανσης και ασφάλισης είναι γενικά απαράδεκτες. Σηµειώνεται ότι το υπόλοιπο 21% είναι ουσιαστικά Άργους Ορεστικό Μανιάκι που βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση. 29

5. ΥΠΟΛΟΙΠΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 5.1 Γενικά Εκτός από τα οδικά τµήµατα που είναι χαρακτηρισµένα όπως περιγράφηκε στο προηγούµενο Κεφάλαιο, ο νοµός Καστοριάς έχει ένα αρκετά πυκνό οδικό δίκτυο, το οποίο αποτελείται στο µεγαλύτερο µέρος του από διάσπαρτες αγροτικές οδούς, από δασικούς δρόµους (κυρίως στα πιο ορεινά τµήµατα του νοµού), από νέες υλοποιηµένες χαράξεις οδών που δεν έχουν χαρακτηρισθεί µε κάποια ιοικητική διαδικασία (είτε νέες χαράξεις γενικά, είτε νέες χαράξεις προς αντικατάσταση χαρακτηρισµένων τµηµάτων), καθώς και από δίκτυο χωµατόδροµων που χρησιµοποιούνται και για σκοπούς εκτός της ξύλευσης (π.χ. οδικό δίκτυο Γράµµου). Στις επόµενες παραγράφους περιγράφονται λεπτοµερέστερα τα οδικά τµήµατα αυτά. 5.2 Οδικά τµήµατα του χάρτη του Β 56 Η πρώτη επισήµανση που πρέπει να γίνει είναι ότι από το έτος 1956 έως και σήµερα, τα τµήµατα οδών που είναι σηµειωµένα και χρωµατισµένα στον χάρτη που συνοδεύει το Β του 1956, δεν περιγράφονται στο λεκτικό του Βασιλικού ιατάγµατος. Τα τµήµατα αυτά απεικονίζονται στους χάρτες που συνοδεύουν το παρόν τεύχος µε διαφορετικό χρώµα (βλ. υπόµνηµα χαρτών) και αθροίζουν περίπου 28 Χλµ οδικών τµηµάτων. Πρόκειται συνήθως για µικρά τµήµατα οδών που συνδέουν το κυρίως Επαρχιακό οδικό δίκτυο µε τους εκατέρωθεν οικισµούς αυτού. Από την Οµάδα Εργασίας δεν βρέθηκε επίσηµο στοιχείο που να τεκµηριώνει το αν αυτά τα οδικά τµήµατα θεωρούνται ως χαρακτηρισµένα ή όχι. Άρα προφανώς πρόκειται για ασάφεια στην ανάγνωση και καταγραφή του χαρακτηρισµένου οδικού δικτύου του νοµού Καστοριάς και θα ήταν σε κάθε περίπτωση θεµιτό να αποκατασταθεί µε τον τρόπο που περιγράφεται στο Κεφάλαιο 6. 30

5.3 Νέες χαράξεις - παραλλαγές χαρακτηρισµένων οδών Ένα πολύ σηµαντικό κοµµάτι της καταγραφής που έγινε για τις ανάγκες της παρούσας Εργασίας, αφορά τα οδικά τµήµατα των ήδη χαρακτηρισµένων οδών, που στην πράξη έχουν βελτιωθεί µε νέες χαράξεις, αλλά δεν έχει ληφθεί η ιοικητική µέριµνα ώστε να αλλάξει και ο χαρακτηρισµός τους. Πρόκειται για σχεδόν 57 Χλµ. νέων χαράξεων προς αντικατάσταση τµηµάτων των παλαιών χαρακτηρισµένων ως Επαρχιακών Οδών, που ούτως ή άλλως σήµερα είτε δεν χρησιµοποιούνται καθόλου και έχουν εγκαταλειφθεί, είτε έχει αλλάξει άρδην ο χαρακτήρας τους. Άλλωστε, τα τµήµατα που ακολουθούν τις νέες πλέον χαράξεις, είναι σαφώς πιο αναβαθµισµένα σε στάθµη εξυπηρέτησης γενικά, αλλά και σαν πλάτος διατοµής, κατάσταση οδοστρώµατος, ασφάλεια κίνησης κλπ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται όλα τα τµήµατα των οδικών αυτών τµηµάτων. Επισηµαίνεται ότι στον Χάρτη «Προτάσεις Χαρακτηρισµού» απεικονίζονται ξεχωριστά µε ειδική σήµανση (βλ. υπόµνηµα χαρτών). Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ-ΕΩΣ ΜΗΚΟΣ (Χλμ) Πεύκο-διαστ. 1 Επαρχ. Πρωτεύον Πεύκος-Χρυσή-Επταχώρι Μυροβλήτη 5.6 2 Επαρχ. Δευτερεύον Κυψέλη - Χρυσή 15.8 3 Επαρχ. Δευτερεύον Ν.Κοτύλη διαστ. Κυψέλης 5.6 4 Επαρχ. Δευτερεύον Νεστόριο - Κοτύλη Κάτω Νεστόριο 4.2 5 Επαρχ. Πρωτεύον Διαστ. Πτεριάς 2.0 6 Επαρχ. Δευτερεύον Παραλλαγή οδού στον Αγ. Ηλία 2.0 7 Επαρχ. Δευτερεύον Ασπροκκλησιά-Νόστιμο 7.0 8 Εθν. Τριτεύον Άργος Ορεστικό-Κωσταράζι 2.5 9 Επαρχ. Δευτερεύον Παράκαμψη Κορησού 2.6 10 Επαρχ. Δευτερεύον Γέφυρα Βασιλειάδας 0.6 11 Επαρχ. Πρωτεύον (προς Κεφαλάρι) 0.3 12 Επαρχ. Πρωτεύον Ιεροπηγή προς Κρυσταλοπηγή όρια νομού 4.6 Πίνακας 6: Νέες Χαράξεις Παραλλαγές Χαρακτηρισµένων οδών Στις παρακάτω φωτογραφίες εµφανίζονται ενδεικτικά οδικά τµήµατα που έχουν αντικαταστήσει παλιά χαρακτηρισµένα, ή εγκαταλειµµένα τµήµατα αυτών. 31

Λήψη φωτ/φίας 9: στην Επ. Οδό Άργους Ορεστικού αµασκηνιάς (εγκατελειµµένο τµήµα) Λήψη φωτ/φίας 10: στην Επ. Οδό Άργους Ορεστικού αµασκηνιάς (τµήµα Ασπροκκλησιά Νόστιµο νέα χάραξη) 32

Λήψη φωτ/φίας 11: Νέα χάραξη παράκαµψης Κορησού Λήψη φωτ/φίας 12: επί της νέας χάραξης της Επ. Οδού Καστοριάς Νεστορίου Κοτύλης (διασταύρωση Κυψέλης) 33

5.4 Νέες χαράξεις Εκτός από τα οδικά τµήµατα που περιγράφηκαν αναλυτικά στην προηγούµενη παράγραφο, υπάρχει πληθώρα άλλων δρόµων που είτε χρησιµοποιούνταν και παλαιότερα αλλά δεν χαρακτηρίστηκαν, είτε είναι νέες χαράξεις που σύνδεσαν µεταξύ τους οικισµούς και οδικά τµήµατα. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται όλα τα τµήµατα των οδικών αυτών τµηµάτων, χωρίς να διακρίνεται η σηµαντικότητά τους, η ποιότητα, ή η γεωγραφική τους θέση. Επισηµαίνεται ότι στον Χάρτη «Προτάσεις Χαρακτηρισµού» απεικονίζονται ξεχωριστά µε ειδική σήµανση (βλ. υπόµνηµα χαρτών). Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΗΚΟΣ (Χλμ) Οδόστρωμα / κατάσταση 1 Ν. Κοτύλη - Λάγκα 7.5 Χωμ-μος / κακή 2 Ν. Κοτύλη διαστ. Μυροβλήτη 12.4 Χωμ-μος / καλή 3 Πεύκος - Γράμμος 15.0 Χωμ-μος / καλή 4 Νεστόριο Χιονάτο 12.0 Ασφ-νος / μέτρια 5 Χιονάτο - Διποταμία 2.5 Ασφ-νος / μέτρια 6 Μελάνθιο-Πεντάβρυσος 6.5 Ασφ-νος / Π. Καλή 7 Μελάνθιο-Επ.Οδ.Νεστόριο-Κοτύλη 4.0 Χωμ-μος / κακή 8 Νόστιμο Αγ. Ηλίας 2.4 Χωμ-μος / καλή 9 Πεντάβρυσος-Επ.Οδ.Καστοριάς-Νεστορίου 2.7 Ασφ-νος / μέτρια 10 Χιλιόδενδρο - Επ.Οδ.Καστοριάς-Νεστορίου 1.7 Ασφ-νος / μέτρια 11 Ε.Ο.15 - Δενδροχώρι 6.7 Ασφ-νος / Π. Καλή 12 Γέρμας-Κορησός 9.5 Χωμ-μος / κακή 13 Σιδηροχώρι-Αγ. Αντώνιος 6.2 Χωμ-μος / κακή 14 Σιδηροχώρι-Βυσσινιά 3.5 Χωμ-μος / κακή 15 Διποταμία-Μονόπυλο 13.5 Χωμ-μος / μέτρια 16 Δενδροχώρι - Ιεροπηγή 6.0 Χωμ-μος / μέτρια Πίνακας 7: Νέες Χαράξεις Όλα τα παραπάνω οδικά τµήµατα µε συνολικό άθροισµα µηκών περίπου 113 Χλµ., είναι σηµαντικοί οδικοί άξονες, όπως είναι άλλωστε εύκολο να επισηµανθεί κοιτώντας τον αντίστοιχο χάρτη που συνοδεύει το παρόν τεύχος. Παρ ότι κανένα από αυτά δεν είναι χαρακτηρισµένο οδικό τµήµα ούτε καν ως ηµοτική Οδός µοναδική µεταξύ οικισµών, και παρ ότι µεταξύ τους δεν συνδέονται ποιοτικά (άλλοι δρόµοι είναι πρόσφατες κατασκευές υψηλής στάθµης εξυπηρέτησης και άλλοι είναι δύσβατοι χωµατόδροµοι), αποτελούν στο σύνολό τους συµπλήρωση του Κύριου Οδικού ικτύου του Νοµού Καστοριάς. Μάλιστα αρκετοί από αυτούς έχουν αντικαταστήσει τη χρήση ήδη χαρακτηρισµένων τµηµάτων. 34

Λήψη φωτ/φίας 13: Νέα χάραξη Ε.Ο.15 - ενδροχώρι Λήψη φωτ/φίας 14: Μελάνθιο - Πεντάβρυσος 35

Λήψη φωτ/φίας 15: Κοντά στο χωριό Γράµµος 5.5 Αγροτικές οδοί Όσον αφορά το δίκτυο των δρόµων που χρησιµοποιούνται για πρόσβαση σε αγρούς και περιοχές εκτός σχεδίου οικισµών, ο νοµός Καστοριάς έχει αρκετά διάσπαρτο δίκτυο αγροτικών οδών. Η πυκνότητα του δικτύου των αγροτικών οδών, η κατάστασή τους και το επίπεδο εξυπηρέτησης στις συνδέσεις του κύριου οδικού δικτύου µε τους αγρούς, συνήθως εξαρτάται από το αν αυτοί οι οδοί προέκυψαν από αναδασµούς ή αν βρίσκονται σε παλιά αγροκτήµατα. Για τις ανάγκες της παρούσας Εργασίας δεν κρίθηκε σκόπιµο να γίνει καταγραφή του δικτύου των αγροτικών δρόµων και δεν υπάρχουν λεπτοµερείς πληροφορίες για αυτούς. 5.6 ασικοί δρόµοι Το δίκτυο των δασικών δρόµων που χρησιµοποιούνται για πρόσβαση σε περιοχές υλοτόµησης ή για λόγους πυροπροστασίας, στο νοµό Καστοριάς είναι αρκετά ανεπτυγµένο στις ορεινότερες περιοχές. Επίσης για τις ανάγκες της παρούσας Εργασίας δεν κρίθηκε σκόπιµο να γίνει καταγραφή του δικτύου των δασικών δρόµων και δεν υπάρχουν λεπτοµερείς πληροφορίες για αυτούς. 36

5.7 Αστικές Οδοί Τα αστικά οδικά δίκτυα των πόλεων και οικισµών του ν. Καστοριάς κατά κανόνα δεν έχουν ιεραρχηθεί. Ειδικότερα στις πόλεις της Καστοριάς και του Άργους Ορεστικού που είναι τα µεγαλύτερα αστικά κέντρα του νοµού (χωρίς να εξαιρούνται άλλοι µεγάλοι οικισµοί), παρ ότι υπάρχουν πολεοδοµικές µελέτες και επεκτάσεις των σχεδίων πόλεων, δεν έγινε ποτέ προσπάθεια να ιεραρχηθούν τα οδικά τους δίκτυα, ώστε να προκύψουν κανόνες ή ελλείψεις όσον αφορά την οργάνωση της κυκλοφορίας µέσα και περί αυτών. Η Οµάδα Εργασίας δεν είχε ως αντικείµενο τη διερεύνηση της ιεράρχησης και της κατάστασης των αστικών οδικών δικτύων. Άλλωστε, αυτό πρέπει να αποτελεί διαχρονικό αντικείµενο των οικείων ηµοτικών Αρχών µε σκοπό να εξυπηρετούνται οι κυκλοφοριακές ανάγκες του αστικού περιβάλλοντος µε τον βέλτιστο δυνατό τρόπο. 37

6. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ Ο ΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ 6.1 Γενικά Γνώµονας για την προτεινόµενη ιεράρχηση του οδικού δικτύου αποτέλεσε το κείµενο των Οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ- ΛΚΟ ) που συντάχθηκε το έτος 2001, σύµφωνα µε το οποίο: «Τα κυκλοφοριακά συστήµατα χρησιµεύουν στη βελτίωση των συνθηκών της ζωής των ανθρώπων. Θα πρέπει εποµένως να διαµορφώνονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε ανάλογα µε τις εκάστοτε κυκλοφοριακές ανάγκες να είναι ασφαλή, αποδεκτά από το περιβάλλον, αποδοτικά και οικονοµικά. [ ] Η προώθηση των διαφόρων ειδών κυκλοφορίας πρέπει να γίνεται µε κριτήρια χωροταξικά, πολεοδοµικά, οικονοµικά, οικολογικά και κοινωνικά». Είναι προφανής η αλλαγή στη φιλοσοφία του σχεδιασµού των οδικών δικτύων σε σχέση µε το µέσο του προηγούµενου αιώνα, είτε αφορά τα τοπικά οδικά δίκτυα, είτε το σύνολο της χώρας. Στο ίδιο κείµενο, αναφέρεται ότι θα πρέπει κάθε φορά να εντοπίζονται τα τµήµατα του οδικού δικτύου που είναι υπερ ή υποδιαστασιολογηµένα. Την παρατήρηση αυτή την έχει κάνει ήδη η Οµάδα Εργασίας κατά τις επισκέψεις στα χαρακτηρισµένα τµήµατα του οδικού δικτύου. Άλλωστε, στον εξορθολογισµό της κατηγοριοποίησης και ιεράρχησης του συνολικού οδικού δικτύου του νοµού Καστοριάς βασίζονται οι προτάσεις που περιγράφονται αναλυτικά στις επόµενες παραγράφους. Τα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν για τις προτάσεις είναι κυρίως: Χωροταξικά πολεοδοµικά µε σηµειακές έλξεις εντός νοµού (αστικά κέντρα, τουριστικοί προορισµοί αρχαιολογικοί χώροι, βιοµηχανική περιοχή κλπ.) Βέλτιστες συνδέσεις νοµού µε τους όµορούς του Εξυπηρέτηση περιοχών µε φτωχό οδικό δίκτυο Οικονοµικά συµφέρουσες επιλογές (λιγότερες ανακατασκευές και συντηρήσεις οδών) Εξυπηρέτηση και σύνδεση του Εθνικού Οδικού δικτύου µε το ελάσσον οδικό δίκτυο του νοµού Οδοί που αποτελούν µοναδικές συνδέσεις οικισµών, προτάθηκαν κατά κανόνα να χαρακτηριστούν δηµοτικές. Την εκτίµηση ότι είναι προτιµότερο η περιφέρεια του νοµού να εξυπηρετείται από καλό τοπικό οδικό δίκτυο, ώστε να µειώνονται οι χρόνοι µετακίνησης, να αυξάνεται 38

η ποιότητα στη χρήση του δικτύου και να αποκεντρώνεται η χρήση κατοικίας (εργασία σε αστικά κέντρα κατοικία εκτός αυτών - commuters). Για τον καθορισµό ειδικότερων κριτηρίων ιεράρχησης, η οµάδα εργασίας έλαβε υπ όψη το Π -209/98, µε το οποίο καθορίζονται οι κατηγορίες κατάταξης του Εθνικού και του Επαρχιακού Οδικού ικτύου ανάλογα µε τη σηµασία του για τη συγκοινωνία, τις µεταφορές, την οικονοµία της Χώρας και την Εθνική Άµυνα, σε συνδυασµό µε τα γεωµετρικά µεγέθη του, τον αναµενόµενο κυκλοφοριακό φόρτο αλλά και ειδικότερα κριτήρια. Πιο συγκεκριµένα για κάθε κατηγορία κατάταξης ορίζονται τα εξής: 1. Βασικό Εθνικό Οδικό ίκτυο είναι το τµήµα εκείνο του Εθνικού Οδικού ικτύου που συνδέει τη χώρα µε άλλες επικράτειες, απ' ευθείας ή µε παρέµβαση πορθµείων ή τα σπουδαιότερα αστικά κέντρα µεταξύ τους. 2. ευτερεύον Εθνικό Οδικό ίκτυο είναι το τµήµα εκείνο του Εθνικού Οδικού ικτύου που συνδέει βασικούς εθνικούς οδικούς άξονες µεταξύ τους ή µε µεγάλα αστικά κέντρα, λιµάνια, αεροδρόµια ή µε τόπους εξαιρετικού τουριστικού ενδιαφέροντος ή είναι οδικοί άξονες για τους οποίους έχει γίνει παραλλαγή µε Βασικό Εθνικό Οδικό ίκτυο. 3. Τριτεύον Εθνικό Οδικό ίκτυο είναι το τµήµα εκείνο του Εθνικού Οδικού ικτύου που έχει αντικατασταθεί µε νέες χαράξεις Εθνικού Οδικού ικτύου ή εξυπηρετεί µετακινήσεις σε περιοχές µε αρχαιολογικό, τουριστικό, ιστορικό ή αναπτυξιακό ενδιαφέρον. 4. Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο είναι το τµήµα εκείνο του Επαρχιακού Οδικού ικτύου που συνδέει αστικά κέντρα µε το Εθνικό Οδικό ίκτυο, καθώς και περιοχές µε αρχαιολογικό, τουριστικό, ιστορικό ή αναπτυξιακό ενδιαφέρον. 5. ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο είναι το τµήµα εκείνο του Επαρχιακού Οδικού ικτύου, που συνδέει ήµους ή Κοινότητες, εκτός της πρωτεύουσας του Νοµού, µεταξύ τους. υστυχώς, επειδή δεν υπάρχουν επιπλέον κυκλοφοριακά στοιχεία όπως µετρήσεις φόρτων, ταχυτήτων, σύνθεση κυκλοφορίας κλπ., δεν ήταν δυνατό να ληφθούν υπ όψη κατά γράµµα οι 39

προδιαγραφές ώστε να προταθεί µε απόλυτο τρόπο τεκµηριωµένη πρόταση για την ιεράρχηση και την ανάπτυξη του οδικού δικτύου του ν. Καστοριάς. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείµενο της ιοίκησης κατά τη θεσµική, πλέον, µελλοντική επανεξέταση της ιεράρχησης του οδικού δικτύου. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η Οµάδα Εργασίας οδηγήθηκε στο επόµενο πρόχειρο σκαρίφηµα, όπου απεικονίζεται χονδρικά ο στόχος για τον εξορθολογισµού των χαρακτηρισµών των οδικών τµηµάτων εντός του νοµού Καστοριάς. Εικόνα 2: Σκαρίφηµα στόχου πρότασης ιεράρχησης Σηµαντικό είναι να αναφέρουµε ότι για λόγους αποφυγής της επανάληψης, όλες οι προτάσεις που περιγράφονται στα παρακάτω, απεικονίζονται γραφικά στον δεύτερο Χάρτη που συνοδεύει την 40

παρούσα εργασία µε τίτλο: «Υφιστάµενο Οδικό δίκτυο Νοµού Καστοριάς Προτάσεις χαρακτηρισµού». 6.2 Εθνικό Οδικό ίκτυο Το Εθνικό Οδικό ίκτυο που διέρχεται από το ν. Καστοριάς πλέον θα είναι υπερεπαρκές µετά την ολοκλήρωση του κάθετου άξονα της Εγνατίας οδού «Σιάτιστα-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή». Τα υπόλοιπα τµήµατα του Εθνικού οδικού δικτύου εντός του νοµού εξυπηρετούν επίσης επαρκώς τις συνδέσεις του νοµού Καστοριάς µε τους όµορους νοµούς και δεν προτείνεται αλλαγή της ιεράρχησής ή των χαράξεών του, πλην των παρακάτω. Άλλωστε, αναµένεται και η ολοκλήρωση του Ε65 που θα συνδέσει έµµεσα το νοµό µε το νότιο τµήµα της χώρας. Πρώτη παρατήρηση είναι ότι ο άξονας Άργος Ορεστικό- Κωσταράζι, που ανήκει στο Τριτεύον Εθνικό Οδικό ίκτυο, δεν αναφέρεται σε καµία διοικητική πράξη ότι πλέον έχει νέα χάραξη λόγω της κατασκευής του κάθετου άξονα της Εγνατίας οδού και της επέκτασης του προσκείµενου αεροδιαδρόµου. εύτερον, προτείνεται η υλοποίηση περιφερειακής οδού στην πόλη της Καστοριάς, ώστε να αποκατασταθεί η ΕΟ15 µε υπεραστικό δίκτυο και ταυτόχρονα να αποσυµφορηθεί το αστικό δίκτυο της πόλης από τη διαµπερή κίνηση των οχηµάτων. Πρόταση της Οµάδας Εργασίας, που δεν αφορά το οδικό δίκτυο αλλά τη σύνδεση του νοµού Καστοριάς µε την υπόλοιπη χώρα, αποτελεί ο σχεδιασµός και η µελέτη για σιδηροδροµική υποδοµή. Επειδή δυστυχώς οι επιλογές για επιβατικές και εµπορευµατικές µεταφορές στο νοµό είναι ελάχιστες, η ύπαρξη µέσου σταθερής τροχιάς, θα έδινε πολύ µεγάλη ώθηση στις µεταφορές, σε συνδυασµό µε την ύπαρξη του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού, που άλλωστε µέσω του νοµού Καστοριάς συνδέει ήδη την Ελλάδα µε τη γειτονική Αλβανία. 6.3 Επαρχιακό Οδικό ίκτυο Όπως ήδη έχει αναφερθεί, η ιεράρχηση του Επαρχιακού Οδικού ικτύου του νοµού Καστοριάς έγινε για πρώτη φορά το έτος 1956 ενώ τη δεύτερη και τελευταία φορά το 1995, απλά τότε διαχωρίστηκε σε πρωτεύον και δευτερεύον. Είναι προφανές, ότι από το 1956 µέχρι και σήµερα έχουν αλλάξει δραµατικά τα δεδοµένα της 41

χρήσης όλων των ειδών των οχηµάτων, του πλήθους του στόλου, των σύγχρονων ανθρώπινων αναγκών και γενικότερα της ποιότητας ζωής. Από την παρούσα εργασία προέκυψαν αρκετές αλλαγέςπροτάσεις για τον ανασχεδιασµό του τοπικού δικτύου και περιγράφονται αναλυτικά στα παρακάτω. 6.3.1 Ασάφειες του Β 56 Κρίνεται σηµαντικό να επιλυθούν οι ασάφειες που παρατηρήθηκαν µεταξύ λεκτικού του Β 56 και του αντίστοιχου χάρτη και δεν επιλύθηκαν το 1995. Στο χάρτη του 1956 υπάρχουν τµήµατα οδών χρωµατισµένα, που όµως δεν αναφέρονται ρητά στο λεκτικό του βασιλικού διατάγµατος. Επειδή τα τµήµατα αυτά είναι κυρίως συνδέσεις οικισµών µε το επαρχιακό δίκτυο, προτείνεται να χαρακτηριστούν ανάλογα µε τον σκοπό που εξυπηρετούν σε Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο, σε ευτερεύον, ή ακόµα και ως ηµοτικές Οδοί. Αναφέρονται ενδεικτικά τα παρακάτω τµήµατα: Σύνδεση Αγ. Άννας µε οδό 5609 Σύνδεση Κρανοχωρίου µε οδό 5609 Σύνδεση Κάτω Πτελέας µε οδό 5609 Σύνδεση Χιονάτου µε οδό 5615 Παράκαµψη προηγούµενης οδού για ιποταµία Σύνδεση Πολυάνεµου µε οδό 5615 Αγ.Αντώνιος Βυσσινιά Σύνδεση Μεταµόρφωσης µε οδό 5625 Σύνδεση Λιθιάς µε οδό 5624 Από οδό 5622 προς Περικοπή (όρια Νοµού) Ε.Ο. 20 προς Ζούζουλη 6.3.2 Παραλλαγές χαρακτηρισµένων αντικαταστάσεις χαράξεων Επιτακτικό είναι να χαρακτηριστούν τα τµήµατα των οδών που περιγράφηκαν στην παρ. 5.3 του παρόντος, αφού αποτελούν τις νέες χρησιµοποιούµενες χαράξεις προς αντικατάσταση των παλαιών Επαρχιακών δικτύων. Ενδεικτικά αναφέρονται τα τµήµατα νέων χαράξεων: Πεύκος-Χρυσή-Επταχώρι Κυψέλη - Χρυσή 42

Ν.Κοτύλη Χρυσή (νέα χάραξη) ιαστ. Κυψέλης Κυψέλη (νέα χάραξη) Νεστόριο - Κοτύλη ιαστ. Πτεριάς Παραλλαγή οδού στον Αγ. Ηλία Ασπροκκλησιά-Νόστιµο Παράκαµψη Κορησού Ιεροπηγή προς Κρυσταλοπηγή όρια νοµού 6.3.3 Νέες χαράξεις οδοί µη χαρακτηρισµένοι Από την οµάδα Εργασίας και µε βάση τις Αρχές που ακολουθήθηκαν για την ανάπτυξη και σχεδιασµό του οδικού δικτύου του ν. Καστοριάς, προτείνεται να χαρακτηριστούν οι παρακάτω δρόµοι ως εξής: Προτ. Χαρακτηρισµός α/α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πρωτεύον Επαρχιακό 1 Πεντάβρυσος-Επ.Οδ.Καστοριάς-Νεστορίου ευτερεύον Επαρχιακό 2 Χιλιόδενδρο - Επ.Οδ.Καστοριάς-Νεστορίου 3 Νόστιµο Αγ. Ηλίας 1 Ν. Κοτύλη - Λάγκα 2 Ν. Κοτύλη διαστ. Μυροβλήτη 3 Πεύκος - Γράµµος 4 Νεστόριο Χιονάτο 5 Χιονάτο - ιποταµία 6 Ε.Ο.15 - ενδροχώρι 7 ιποταµία-μονόπυλο Πίνακας 8: Πρόταση Χαρακτηρισµού Νέων χαράξεων για το Επαρχιακό ίκτυο Σηµειώνεται ότι ο άξονας Νεστόριο-Χιονάτο- ιποταµία είναι ουσιαστικά µοναδική σύνδεση οικισµών, αλλά συνδέει µεγάλους οικισµούς της περιοχής που πλέον ανήκουν στον ίδιο Καλλικρατικό ήµο και εκτείνονται σε µεγάλη έκταση. Για τον λόγο αυτό η πρόταση είναι να χαρακτηριστούν ως Επαρχιακές και όχι ως ηµοτικές οδοί. Για τον άξονα ιποταµία-μονόπυλο, επειδή αποτελεί πύλη εισόδου στον ορεινό όγκο του Γράµµου και ταυτόχρονα διασταυρώνεται µε ήδη χαρακτηρισµένη Επαρχιακή οδό, επίσης προτείνεται ο χαρακτηρισµός του ως Επαρχιακή και όχι ως ηµοτική οδός. 43

6.3.4 Αναβαθµίσεις τµηµάτων Επ. Οδών Από τους Χάρτες που συνοδεύουν το παρόν τεύχος, είναι προφανές ότι στο νότιο τµήµα του νοµού Καστοριάς, µεταξύ Άργους Ορεστικού και ορεινού όγκου Οντρίων, δεν υπάρχει οδικό τµήµα που είναι χαρακτηρισµένο ως πρωτεύον Επαρχιακό. Ωστόσο, είναι γνωστοί και δεδοµένοι κοινωνικοί - οικονοµικοί παράγοντες όπως η παραδοσιακή σύνδεση και εξυπηρέτηση των οικισµών του Βοίου µε την περιοχή του Άργους Ορεστικού. Επίσης στην περιοχή υπάρχουν το Γεωπάρκο Ασπροκκλησιάς, το Μουσείο Νοστίµου και η Ι.Μ. Αγ. Αθανασίου, που είναι προορισµοί τουριστικού ενδιαφέροντος. Επιπροσθέτως, το οδικό τµήµα Άργους Ορεστικού Αµµουδάρα Ασπροκκλησιά είναι γενικά σε καλή κατάσταση, το οδικό τµήµα Ασπροκκλησιά-Νόστιµο µόλις πρόσφατα βελτιώθηκε και ανακατασκευάστηκε και το οδικό τµήµα Νόστιµο-Αγ.Ηλίας πρόκειται να βελτιωθεί σηµαντικά. Πρόταση της Οµάδας Εργασίας αποτελεί η αναβάθµιση του τοπικού οδικού δικτύου της περιοχής µε τον χαρακτηρισµό του άξονα «Άργος Ορεστικό-Αµµουδάρα-Ασπροκκλησιά-Νόστιµο-Αγ. Ηλίας-όρια Νοµού» σε Πρωτεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο µε την σήµερα χρησιµοποιούµενη χάραξη. 6.3.5 Υποβαθµίσεις τµηµάτων Η Οµάδα Εργασίας σύµφωνα µε τα σύγχρονα δεδοµένα για τις κυκλοφοριακές ανάγκες, προτείνει την υποβάθµιση του τµήµατος «Επ. Οδός 22 Κεφαλάρι Σιδηροχώρι» από Πρωτεύον Επαρχιακό σε ευτερεύον Επαρχιακό Οδικό ίκτυο, µιας και ο χαρακτηρισµός του ως Πρωτεύον φαίνεται σήµερα υπερβολικός. 6.4 ηµοτικές Οδοί 6.4.1 Εγκαταλειµµένα τµήµατα οδών Προτείνεται η υποβάθµιση των παρακάτω τµηµάτων του Επαρχιακού δικτύου του νοµού σε ηµοτικές οδούς, λόγω εγκατάλειψής τους. Άλλωστε τα τµήµατα αυτά έχουν ήδη αντικατασταθεί µε νέες χαράξεις που περιγράφηκαν ήδη στην παρ. 6.3.2: Επ. Οδός Ν. Κοτύλη-Κυψέλη-Επταχώρι Επ. Οδός Λάγκα όρια νοµού Άργος Ορεστικό Νόστιµο µέσω Κρεµαστού 44

6.4.2 Υποβαθµίσεις τµηµάτων Λόγω της πρότασης αντικατάστασης ήδη χαρακτηρισµένων τµηµάτων όπως διατυπώθηκε στην παρ. 6.3.3, προτείνεται η υποβάθµιση της Επ. Οδού Μεσοποταµία- ενδροχώρι σε ηµοτική οδό. 6.4.3 Νέες χαράξεις - διανοίξεις Η πρόταση που συντάχθηκε για το τοπικό δίκτυο των ηµοτικών Μοναδικών Οδών που συνδέουν οικισµούς παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Χαρακτηρισμός Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Δημοτικές Οδοί Μελάνθιο-Πεντάβρυσος Μελάνθιο-Επ.Οδ.Νεστόριο-Κοτύλη Γέρμας-Κορησός Σιδηροχώρι-Αγ. Αντώνιος Σιδηροχώρι-Βυσσινιά Δενδροχώρι - Ιεροπηγή Πίνακας 9: Πρόταση Χαρακτηρισµού Νέων χαράξεων ηµοτικών Μοναδικών Ο ών 6.5 Λοιπές Οδοί Οι παρακάτω οδοί εντοπίστηκαν και εκτιµήθηκε η σηµασία τους, αλλά δεν προτείνεται ο χαρακτηρισµός αυτών των τµηµάτων. Προτείνεται όµως η τακτή συντήρησή τους, αφού εξυπηρετούν σηµαντικά οδικά τµήµατα. ιποταµία Μεσόβραχο Τρίλοφο Φούσια Γράµµος ρόµος προς Αγ. Ζαχαρία Μελάνθιο Επ. Οδός Νεστορίου-Κοτύλης Επίσης παρατηρήθηκε ότι υπάρχουν οικισµοί εντός του νοµού Καστοριάς, οι οποίοι συνδέονται µε το κύριο οδικό δίκτυο µέσω µη χαρακτηρισµένων τµηµάτων οδών. Προτείνεται η περαιτέρω διερεύνηση των τµηµάτων αυτών και ο χαρακτηρισµός τους, ανάλογα µε τη βαθµίδα του κύριου οδικού δικτύου µε το οποίο συνδέονται. Ενδεικτικά αναφέρονται οι οικισµοί: Παλιό Κωσταράζι Βοτάνι, ιαλεχτό Βράχος Αµπελοχώρι, Σπήλαια Πετροπουλάκι Ακόντιο κλπ. 45

7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Έχει αποδειχθεί ότι η αναβάθµιση των οδικών αξόνων χωρίς την ταυτόχρονη αναβάθµιση του ενδοπεριφερειακού και τοπικού οδικού δικτύου, όχι µόνο δεν συνεισφέρει στην ολοκλήρωση της αποκεντρωµένης ανάπτυξης, αλλά συντελεί µε γρήγορους ρυθµούς στην περαιτέρω υποβάθµιση και την όξυνση των ανισοτήτων στη περιφέρεια. Αυτό διότι οι οδικοί άξονες γίνονται αιτία επιτάχυνσης της ερήµωσης (µετανάστευση του πιο παραγωγικού τµήµατος του πληθυσµού) και κατά συνέπεια της υπανάπτυξης. Η οικονοµική, ασφαλής και ταχεία σύνδεση των οικισµών µπορεί να συµβάλει στη δηµιουργία σύγχρονων όρων διαβίωσης στους πιο αποµακρυσµένους οικισµούς της Π.Ε. Καστοριάς. Επίσης, η προώθηση του ανερχόµενου κλάδου του τουρισµού θα αναδείξει περιοχές ή σηµεία τουριστικού ενδιαφέροντος (πάρκο Εθνικής Συµφιλίωσης, Γεωπάρκο Ασπροκκλησιάς), αλλά και εναλλακτικούς κλάδους τουρισµού τους οποίους η περιοχή της Καστοριάς µπορεί να εκµεταλλευτεί λόγω του ανάγλυφου της και της ιστορίας της (αγροτουρισµός, οικοτουρισµός, αθλητικός τουρισµός αναψυχής, πολιτιστικός τουρισµός). Έτσι λοιπόν, η οµάδα εργασίας προτείνει τις παρακάτω άµεσες παρεµβάσεις στο οδικό δίκτυο του νοµού: Άµεσες παρεµβάσεις λόγω επικινδυνότητας, φθορών, παγετού, λάνθασµένων γεωµ. στοιχείων, καταπτώσεων, κακής σήµανσης. Άµεσες παρεµβάσεις χρειάζονται στα παρακάτω τµήµατα: Μεσοποταµία Οινόη - ιποταµία Άργος Ορεστικό Μελάνθιο Νεστόριο Μελάνθιο Λάγκα Λαχανόκηποι Αυγή Πεντάβρυσος Καλοχώρι Άνω Πτεριά Έξοδος Άργους Ορεστικού ισπηλιό Γκιόλε Χρυσή Επταχώρι Γενικευµένες µελέτες σήµανσης, µε προτεραιότητα την οδική ασφάλεια και την τοποθέτηση πληροφοριακών πινακίδων. Κατασκευή κόµβων στις διασταυρώσεις τουλάχιστον των οδών µε µεγάλους κυκλοφοριακούς φόρτους προς αποφυγή ατυχηµάτων. Παρατηρήθηκε ότι πλην ελαχίστων περιπτώσεων στο Επαρχιακό Οδικό ίκτυο, οι διασταυρώσεις των οδών γίνονται χωρίς καµία οργάνωση ή σήµανση. 46