Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Γ Δημοτικού Τίτλος: «Μουσεία της περιοχής μας» Συγγραφή: ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ Εφαρμογή: ΝΙΚΟΣ ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 23
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος σεναρίου Μουσεία της περιοχής μας Εφαρμογή σεναρίου Νίκος Αμανατίδης Δημιουργία σεναρίου Αναστάσιος Ξανθόπουλος Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Γ Δημοτικού Σχολική μονάδα 1ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Α.Π.Θ. Χρονολογία Από 26-09-2014 έως 30-10-2014 Διδακτική ενότητα «Το σχολείο ταξιδεύει στο χρόνο», Βιβλίο Μαθητή 1, (ΒΜ1), σσ. 15-17 Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 16 διδακτικές ώρες. Χώρος Σελίδα 3 από 23
Ι. Φυσικός χώρος Αίθουσα διδασκαλίας Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή --- Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Αναστάσιος Ξανθόπουλος, «Μουσεία της περιοχής μας», Ε Δημοτικού. Το σενάριο αντλεί --- Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ενασχόληση με τα μουσεία της περιοχής του σχολείου (της πόλης, του Δήμου ή ευρύτερα) και συζήτηση για τις επιμέρους κατηγορίες τους με βάση υλικό που προέρχεται κυρίως από το διαδίκτυο και προσφορά ευκαιριών για παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Προϋποθέσεις υλοποίησης: Εξοικείωση με ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, με το Διαδίκτυο και με βασικά προγράμματα γενικού και εκπαιδευτικού λογισμικού. Γ. ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Τα μουσεία, εκτός από χώροι πολιτισμού και διαφύλαξης της συλλογικής μνήμης ενός λαού, είναι και χώροι «άτυπης» εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, καθώς με έναν εποπτικό τρόπο καταφέρνουν να φέρνουν σε επαφή τους νέους με ένα πλήθος πολιτισμικών ή ιστορικών στοιχείων από πίνακες, εικόνες, αγγεία και γλυπτά έως μηχανές, κέρματα, φυτά, ζώα, απολιθώματα και είδη λαϊκής ή σύγχρονης τέχνης. Ειδικότερα για τη χώρα μας, τα μουσεία έχουν και ένα ξεχωριστό οικονομικό και πολιτικό ή ιδεολογικό ενδιαφέρον που σχετίζεται με τον τουρισμό και την πλούσια Σελίδα 4 από 23
ιστορική κληρονομιά μας. Τα νηπιαγωγεία και τα σχολεία συχνότατα εντάσσουν στις εκπαιδευτικές τους εκδρομές επισκέψεις σε ποικίλα μουσεία, ενώ οι μαθητές πιθανότατα έχουν επισκεφτεί κάποια και με τους γονείς τους. Ακόμη, στα σχολικά βιβλία (Γλώσσα, Ιστορία, Μελέτη Περιβάλλοντος, Εικαστικά, Θρησκευτικά) γίνεται αναφορά σε μουσεία και το θέμα επανέρχεται συχνά τόσο σε οριζόντιο επίπεδο (μαθήματα μιας τάξης) όσο και κάθετο (από τάξη σε τάξη). Συνεπώς, το θέμα ενδείκνυται για μια διαθεματικού τύπου διδασκαλία, καθώς, πέρα από τους στενά θεματικούς γλωσσικούς στόχους, δύνανται να εξυπηρετηθούν και ένα πλήθος στόχων άλλων μαθημάτων, όπως είναι η Ιστορία (αρχαιολογικά και πολεμικά μουσεία), τα Θρησκευτικά (Βυζαντινά και χριστιανικά, ισλαμικά ή εβραϊκά μουσεία), η Μελέτη Περιβάλλοντος (Φυσική ιστορία, Τεχνολογικά, Βιομηχανικά), τα Εικαστικά (Σύγχρονη τέχνη, Λαϊκή τέχνη, κέρινα ομοιώματα, κ.ά.), η Μουσική αλλά και η Γλώσσα (βλ. Μουσεία διαφόρων λογοτεχνών). Ως εκ τούτου, αναμένεται οι μαθητές της Γ Τάξης να έχουν κάποιες ελάχιστες γνώσεις και να είναι εξοικειωμένοι σε έναν βαθμό με την έννοια και τις λειτουργίες του μουσείου, ώστε να υπάρχει κάποιο εσωτερικό κίνητρο για να εμπλακούν ενεργά στην υλοποίηση του σεναρίου. Παράλληλα, πέρα από τους γνωστικούς στόχους, αναμένεται η καλλιέργεια, τόσο συναισθηματικών στόχων (ομαδικό πνεύμα, αυτοαξιολόγηση, αυτορυθμιζόμενη μάθηση, κριτική και δημιουργική σκέψη, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων), όσο και ψυχοκινητικών. Ταυτόχρονα ο πληροφορικός (διαχείριση, αναζήτηση, εύρεση, αποθήκευση, διαμοιρασμός πληροφορίας) και ο τεχνολογικός γραμματισμός (χειρισμός προγραμμάτων και περιφερειακών του Η/Υ, μηχανές αναζήτησης, διαδίκτυο, άλλες ψηφιακές συσκευές) προωθείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό και σε συνθήκες αυθεντικού (ή κατά το δυνατό αυθεντικοποιημένου) περιβάλλοντος, εντός και εκτός της σχολικής τάξης, αφού το σενάριο υλοποιείται κατά βάση με τη χρήση λογισμικών γενικής χρήσης και ανοιχτού τύπου από τους μαθητές. Γνώσεις για τον κόσμο και αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: Σελίδα 5 από 23
να μάθουν τι είναι μουσείο να μάθουν τις κυριότερες κατηγορίες μουσείων να μπορούν να αναγνωρίζουν το είδος ενός μουσείου από τα εκθέματά του να μάθουν πώς μπορούν να εντοπίζουν το μουσείο που τους ενδιαφέρει να μπορούν να εκτιμήσουν την αξία (πολιτισμική, οικονομική ) των μουσείων για την χώρα μας να γνωρίσουν τα μουσεία που βρίσκονται στην περιοχή τους και να μπορούν να τα ονομάζουν να εξοικειωθούν με στοιχεία για τις τέχνες, τους καλλιτέχνες, τους ήρωες και την εποχή που αφορά κάθε μουσείο της περιοχής τους να μάθουν πώς συμπεριφερόμαστε στους χώρους των μουσείων. Γνώσεις για τη γλώσσα Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να καλλιεργήσουν τον προφορικό λόγο τόσο ως ομιλητές όσο και ως ακροατές να καλλιεργήσουν τον γραπτό λόγο και να μάθουν, να εξοικειωθούν με τα ιδιαίτερα κειμενικά χαρακτηριστικά (υπερδομή), της περιγραφής κτιρίου, της ηλεκτρονικής επιστολής, της αφίσας, της πρόσκλησης, της ανακοίνωσης, κ.ά. να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να μάθουν την ετυμολογία ορισμένων λέξεων να αναπτύξουν επιχειρηματολογικό λόγο (προφορικό και γραπτό) να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικών κειμένων να εξοικειωθούν με γραμματικές και συντακτικές δομές της γλώσσας (μορφολογία ουσιαστικών, επίθετων, ρημάτων, υποκείμενο, αντικείμενο κ.ά.) σε συνθήκες παραγωγής λόγου Σελίδα 6 από 23
να μπορούν να αναγνωρίζουν το ύφος του κάθε κειμένου μέσα από τα γραμματικά του στοιχεία και να διαμορφώνουν ανάλογα το ύφος των δικών τους σύμφωνα με τον αποδέκτη, τον στόχο και τις συνθήκες επικοινωνίας. Γραμματισμοί Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να αποκτήσουν θετική στάση για τη θέση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και να εξοικειωθούν με τις ποικίλες δυνατότητες που αυτές τους παρέχουν να μάθουν να χειρίζονται με ευχέρεια το πληκτρολόγιο, το ποντίκι, και άλλες περιφερειακές συσκευές του Η/Υ, όπως ο εκτυπωτής, κάμερες, μικρόφωνα, το σκάνερ ή άλλα ψηφιακά μέσα όπως οι φωτογραφικές μηχανές, ώστε να γράφουν, να σχεδιάζουν, να παρουσιάζουν και να εκτυπώνουν με ευχέρεια τις εργασίες τους να γνωρίσουν βασικές εντολές δημοφιλών προγραμμάτων όπως κειμενογράφου, πρόγραμμα παρουσίασης, φυλλομετρητή ιστού να εξοικειωθούν με τις μηχανές αναζήτησης να μάθουν να ανοίγουν ιστοσελίδες και να πλοηγούνται μέσα σε έναν ιστότοπο να εξοικειωθούν με την ανάκτηση κειμένων, φωτογραφιών και βίντεο από το διαδίκτυο, καθώς και με στοιχειώδεις τρόπους επεξεργασίας φωτογραφίας και βίντεο, αλλά και εκτύπωσης φωτογραφίας να μπορούν να επιλύουν απλά τεχνικά προβλήματα των Η/Υ και να αποφεύγουν κακόβουλα προγράμματα να μάθουν πώς γίνεται μια απλή ανάρτηση κειμένου και φωτογραφίας σε ένα blog να εξοικειωθούν με τη λήψη και αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων να εξοικειωθούν με τρόπους ακρόασης ηχητικού κομματιού να γνωρίσουν μια διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Σελίδα 7 από 23
να γνωρίσουν ένα διαδικτυακό λεξικό να γνωρίσουν πώς γίνεται η μετάφραση ιστοστελίδων στη γλώσσα τους να μπορούν να καταγράφουν την ηλεκτρονική πηγή των πληροφοριών τους και να παραπέμπουν με υπερσύνδεση σε αυτή. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Με αφορμή την υποενότητα του σχολικού εγχειριδίου της γλώσσας «Το σχολείο ταξιδεύει στο χρόνο» (ΒΜ1, σσ. 15-17) ξεκινούμε μια συζήτηση με τους μαθητές για το πού μπορούμε να βρούμε ή να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες για το πώς ήταν τα σχολεία παλιότερα και ποια αντικείμενα είχαν οι μαθητές στα σχολεία αυτά. Έτσι, σταδιακά εισάγουμε τους μαθητές στη λειτουργία και την έννοια του μουσείου και τους παρακινούμε να ασχοληθούμε περαιτέρω με το ζήτημα. Σύνδεση με Α.Π. και το σχολικό εγχειρίδιο Το θέμα των μουσείων και ευρύτερα της διατήρησης και ενίσχυσης της πολιτισμικής μας παράδοσης και ταυτότητας «στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας» αποτελεί ρητά διατυπωμένη αρχή της εκπαίδευσης στο ισχύον Α.Π. (ΦΕΚ 303/τβ, 2003, σ. 3735), ενώ σύμφωνα με τις αρχές της διαθεματικότητας το θέμα διαπλέκεται με πλήθος σχετικών εννοιών (επικοινωνία, αλληλεπίδραση, παράδοση, ταυτότητα, έθνος, πολιτισμός, χρόνος, σύστημα, οργάνωση, αλλαγή) και άλλων μαθημάτων. Άλλωστε σε μεγαλύτερη τάξη (ΣΤ ) τα μουσεία αποτελούν ξεχωριστή θεματική ενότητα λόγω ακριβώς της διαθεματικής διάστασης που λαμβάνει το αντικείμενο. Κατανομή του χρόνου (ενδεικτική) Το σενάριο αναμένεται να διαρκέσει ένα τρίμηνο περίπου ή 28 ώρες (14 δίωρα ή ένα δίωρο κάθε εβδομάδα) κατανεμημένες ως εξής: οι μαθητές συμμετέχουν στην ολομέλεια με την έναρξη του σεναρίου, ορίζουν τους στόχους και θέτουν το χρονοδιάγραμμα, στη συνέχεια χωρίζονται σε ομάδες (2 ώρες). Οι ομάδες των μαθητών εργάζονται χωριστά για τρία δίωρα (6 ώρες) και παρουσιάζουν τα Σελίδα 8 από 23
αποτελέσματα της κάθε έρευνας ή εργασίας που τους ανατίθεται στην ολομέλεια για ένα δίωρο (ανατροφοδοτικό διάλειμμα) στο οποίο οι ομάδες παρουσιάζουν τα αποτελέσματά τους και την έως τότε επίτευξη των στόχων και πορεία του χρονοδιαγράμματος. Άρα έχουμε: 2 εναρκτ. + (6 + 2) + (6 + 2) + (6 + 2) + 2, τελική παρουσίαση = 28 ώρες. Ουσιαστικά, κάθε μήνα θα έχουμε 3 δίωρα εργασίας και μια ολομέλεια για συζήτηση. Ρόλος του διδάσκοντα Καθοδηγητικός, συμβουλευτικός, εμψυχωτικός. Προτείνουμε ο διδάσκων να εφαρμόζει τον κανόνα «Ρώτησε τρεις πριν από εμένα» που συνίσταται στο εξής: ο μαθητής, όταν έχει κάποια απορία, πρώτα να απευθύνεται στους συμμαθητές του, έπειτα στο συμβατικό υλικό (εγχειρίδιο, άλλο έντυπο υλικό) και τέλος στο Διαδίκτυο, για να την επιλύσει. Αν δεν βρει ικανοποιητική απάντηση στις παραπάνω τρεις πηγές, τότε μπορεί να ρωτήσει το δάσκαλο. Ρόλοι των μαθητών Ο ρόλος των μαθητών είναι διερευνητικός, καθώς εργάζονται ερευνώντας ιστοσελίδες του διαδικτύου, συμβουλευτικός και βοηθητικός προς τους συμμαθητές, καθώς μέσα από τη συνεργασία και την προσπάθεια αναγωγής των ερευνητικών δεδομένων σε κείμενο αναγκάζονται να συμβουλευτούν και να συμβουλέψουν μέλη της ομάδας τους. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Εργαλεία-Πηγές Η/Υ, διαδραστικός πίνακας, διαδίκτυο, μηχανές αναζήτησης, ηλεκτρονικά λεξικά, ψηφιακές κάμερες. Κείμενα --- Σελίδα 9 από 23
Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα (Πρώτη ολομέλεια της τάξης) Στην πρώτη ολομέλεια της τάξης με αφορμή τα κείμενα και τις εικόνες της σ. 16 (ΒΜ1) ξεκινήσαμε μια συζήτηση για το πού πρέπει να ψάξουμε, αν θέλουμε να βρούμε περισσότερες πληροφορίες για τα αντικείμενα που παρουσιάζονται εκεί και για το πώς ήταν τα σχολεία παλιότερα. Αναζητήσαμε λοιπόν νοερά χώρους που φυλάσσονται «παλιά» πράγματα, όπως τα παλιατζίδικα, οι ιδιωτικές συλλογές συλλεκτών και φυσικά τα μουσεία. Κατόπιν και με τη βοήθεια του υπολογιστή και του διαδραστικού πίνακα της τάξης μας επισκεφτήκαμε τις παρακάτω διευθύνσεις: Ιδιωτική συλλογή τυφλής γυναίκας- ξύστρας-γόμας στα Βαλτόνερα Φλώρινας, (ρεκόρ γκίνες) και (Σχολικό μουσείο Φαρσάλων (φωτογραφίες-κείμενο) καθώς και Σχολικό μουσείο Κέρκυρας (Βίντεο). Μετά από την κάθε προβολή ακολούθησε ζωντανή και γεμάτη ενδιαφέρον από τους μαθητές συζήτηση γύρω από ό,τι είδαμε. Έπειτα, ασχοληθήκαμε και συζητήσαμε για τα μουσεία που υπάρχουν στην περιοχή μας ( Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης). Προτάθηκε να γίνει ανάρτηση των αποτελεσμάτων της εργασίας μας στην ιστοσελίδα ή το blog του σχολείου και να Σελίδα 10 από 23
εκδώσουμε και ένα έντυπο ψηφιακό οδηγό-φυλλάδιο με τα μουσεία που ασχοληθήκαμε. Συζητώντας με τους μαθητές για άλλες τυχόν δράσεις που επιθυμούν να αναλάβουν, προτάθηκε ημερίδα με επίδειξη μουσειακών εκθεμάτων, αφίσα στο σχολείο για την εκδήλωση, μοίρασμα φυλλαδίων και φαγητό. Έτσι ξεκίνησε και μια διαγνωστικού τύπου αξιολόγηση για τις γνώσεις των μαθητών γύρω από τα μουσεία με συζήτηση και διάλογο για το τι κατά τη γνώμη τους είναι τα μουσεία, αν έχουν επισκεφτεί ποτέ κάποιο και ποιο και να μας ονομάσουν όσα μουσεία γνωρίζουν από την περιοχή μας. Από την προηγούμενη συζήτηση με τους μαθητές προέκυψε ότι τα μουσεία διακρίνονται σε διάφορα είδη και κατηγορίες αλλά επισημαίνουμε ιδιαίτερα: α) τα μουσεία φυσικής ιστορίας β) τα αρχαιολογικά γ) τα βυζαντινά δ) τα λαογραφικά ε) το παιδικό μουσείο ζ) το μουσείο σοκολάτας, καθώς αυτά υπάρχουν στην περιοχή και προς τα εκεί θέλουμε να στρέψουμε το ενδιαφέρον των μαθητών. Από τον δάσκαλο τονίστηκε στους μαθητές ότι η εργασία γύρω από μια εποχή θα γίνει κυρίως με βάση τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (Η/Υ, διαδίκτυο, κτλ.) και ότι η διαδικασία θα διαρκέσει όσο χρόνο χρειαστεί για την ολοκλήρωση των εργασιών τους και την κατασκευή του ψηφιακού ή έντυπου οδηγού των μουσείων. Συζητήθηκε αρχικά ο μαθησιακός σκοπός της διαδικασίας και αναλύθηκαν στους μαθητές οι ειδικότεροι στόχοι (γνώσεις για τα μουσεία με τα οποία θα ασχοληθούν, καλλιέργεια της γλώσσας, δεξιότητες σχετικές με ΤΠΕ κτλ.), καθώς και Σελίδα 11 από 23
ο τρόπος παρουσίασης των μουσείων και του λοιπού υλικού που θα συγκεντρώσουν και επεξεργαστούν. Οι μαθητές λοιπόν χωρίστηκαν σε ομάδες των τεσσάρων με πέντε ατόμων. Σε κάθε ομάδα ορίστηκε και μια συγκεκριμένη εργασία. Η εργασία της κάθε ομάδας σχετίζεται με τον τίτλο που της δίνεται. Οι ομάδες και οι τίτλοι είναι οι παρακάτω: Α ομάδα: Τα μουσεία Φυσικής Ιστορίας ( Λονδίνου, κάποιοι μαθητές το είχαν επισκεφτεί και τους άρεσε και ενδιέφερε αρκετά οπότε και επιλέχθηκε) Β ομάδα: Τα αρχαιολογικά μουσεία (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης) Γ ομάδα: Τα βυζαντινά μουσεία (Βυζαντινό μουσείο Θεσσαλονίκης) Δ ομάδα: Τα λαογραφικά μουσεία (Λαογραφικό μουσείο Θεσσαλονίκης) Κάθε ομάδα ανέλαβε συγκεκριμένες εργασίες και κατόπιν θα παρουσιάσει τη δουλειά της στις άλλες ομάδες. Το πρώτο δίωρο έκλεισε τη διαδικτυακή άσκηση για τα μουσεία από τον εκπαιδευτικό ιστότοπο jele.gr http://www.jele.gr/activity/c/study/meletic004.swf 3η & 4η διδακτική ώρα Οι ομάδες λοιπόν στο εργαστήρι της πληροφορικής αυτή τη φορά ξεκίνησαν να εργάζονται κατά βάση χωριστά διεκπεραιώνοντας τις δραστηριότητες που τους ανέθεσα μέσω του φύλλου εργασίας. Α ομάδα Αναζητήσαμε στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαιδεία τον όρο «μουσείο» και στη συνέχεια αποθηκεύσαμε τη διεύθυνση στον σελιδοδείκτη του φυλλομετρητή. Κατόπιν αναζήτησαν προσεκτικά τον ορισμό και τα κεφάλαια 1, 2, 5 και 6 από τον Πίνακα περιεχομένων. Προτιμήσαμε να δουλέψουμε σε power point παρουσίαση όσον αφορά (α) τον ορισμό του μουσείου, (β) την ιστορία του όρου (γ) πόσες και τι ήταν οι Μούσες και (δ) περιγράψτε περιληπτικά πώς άλλαξε η σημασία του όρου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Σελίδα 12 από 23
Ταξινομήσαμε σε αλφαβητική σειρά τις επιμέρους κατηγορίες των μουσείων που αναφέρονται εκεί στον κειμενογράφο σας. Εντοπίσαμε τις σύνθετες και παράγωγες λέξεις της λέξης μουσείο πατώντας ταυτόχρονα στον φυλλομετρητή τα πλήκτρα ctrl + F και πληκτρολογώντας στο πλαίσιο «μουσει-». Καταγράψαμε τις λέξεις αυτές στον κειμενογράφο αναφέροντας και συζητώντας το μέρος του λόγου κάθε μιας, βρήκαμε πώς προέκυψαν (παραγωγή ή σύνθεση) και συζητήσαμε τη σημασία τους. Βρείτε στην ιστοσελίδα της http://www.visitgreece.gr/el/culture/museums/museums_in_thessaloniki τα μουσεία που αναφέρονται στην πόλη της Θεσσαλονίκης και τα αποθηκεύσαμε τη σχετική σελίδα στον φυλλομετρητή σας. Ακολούθησε συζήτηση για τα μουσεία. Β ομάδα Μεταβήκαμε στην ιστοσελίδα της Βικιπαιδεία Κατηγορία: Μουσεία και στη συνέχεια αποθηκεύσαμε τη διεύθυνση στον σελιδοδείκτη του φυλλομετρητή σας. Αντιγράψαμε τον ορισμό για το «μουσείο» που βρήκατε στη σελίδα αυτή σε ένα έγγραφο του κειμενογράφου σας. Ταξινομήσαμε σε αλφαβητική σειρά τις επιμέρους κατηγορίες των μουσείων που αναφέρονται στην ιστοσελίδα αυτή. Αναφέραμε τι θα δούμε σε καθένα από αυτά τα μουσεία. Συλλαβίσαμε ο καθένας χωριστά τη λέξη «μουσείο», γράψαμε το μέρος του λόγου που ανήκει και το γένος της και το κλείναμε. Μεταβήκαμε στην ιστοσελίδα της Neurolingo και από το μενού «Οnline Εργαλεία» στην αριστερή μπάρα επιλέξαμε το «Λεξισκόπιο» και πληκτρολογήσαμε στο πλαίσιο τη λέξη «μουσείο». Αποθηκεύσαμε την ιστοσελίδα που εμφανίστηκε κάνοντας κλικ στη λέξη «Αποθήκευση» κάτω δεξιά. Σελίδα 13 από 23
Αναζητήσαμε μουσεία της περιοχής μας στον κατάλογο του Υπουργείο Πολιτισμού (προσέξτε ότι η αναζήτηση μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους) και στον κατάλογο των μουσείων της Βικιπαιδείας. Συγκρίναμε τα αποτελέσματα, με τις άλλες ομάδες σε συζήτηση Γ ομάδα Μεταβήκαμε στην ιστοσελίδα του ηλεκτρονικού λεξικού του ΚΕΓ και στη συνέχεια πληκτρολογήσαμε στο πλαίσιο τη λέξη μουσείο. Αντιγράψαμε τον ορισμό για το μουσείο που βρήκατε στη σελίδα αυτή σε ένα έγγραφο του κειμενογράφου σας. Ταξινομήσαμε σε αλφαβητική σειρά τις επιμέρους κατηγορίες των μουσείων που αναφέρονται στην ιστοσελίδα αυτή. Αναφέραμε τι θα δούμε σε καθένα από αυτά τα μουσεία. Αναζητήσαμε τη λέξη μουσείο στα σώματα κειμένων του ΚΕΓ. Στη συνέχεια εντοπίσαμε όλα τα μουσεία κατά κατηγορία ή όνομα που αναφέρονται στα σώματα αυτά πατώντας στην «Προβολή παραγράφου» και έπειτα στο «πλήρες άρθρο». Η λέξη μουσείο είναι γραμμένη με έντονα γράμματα μέσα στα κείμενα. Συζητήσαμε για το ποιο από όλα βρίσκεται πιο κοντά μας. Αναζητήσαμε μουσεία της περιοχής μας κατά θεματική κατηγορία σε αυτή τη διεύθυνση που όμως είναι ξενόγλωσση. Δ ομάδα Αναζητήσαμε τη λέξη μουσείο στη Google και έπειτα τη λέξη μουσεία. Συζητήσαμε για το πόσα αποτελέσματα μας δίνει για κάθε λέξη. Κάναμε το ίδιο στη μηχανή αναζήτησης Bing. Οδηγηθήκαμε στον κατάλογο της Google για τα μουσεία. και στον κατάλογο του in.gr. Αναζητήσαμε μουσεία της περιοχής μας στον Χρυσό Οδηγό και στον κατάλογο του 11880. Σελίδα 14 από 23
Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση για τα αποτελέσματα των αναζητήσεων και τα μουσεία μου ανακαλύψαμε. 5η & 6η διδακτική ώρα Οι ομάδες παρουσίασαν τα ευρήματά τους από τις δραστηριότητες που εκπόνησαν έως τότε στην ολομέλεια και γίνεται μια σύνθεση και αξιολόγηση αυτών, ώστε να συμφωνηθεί τι θα πρέπει να κρατήσουν για την τελική παρουσίαση και με τι να ασχοληθούν από εδώ και εμπρός. Χρησιμοποιήσαμε και κάποια online εργαλεία, όπως η δημιουργία εννοιολογικών χαρτών μέσω του bubbl για να αναπαραστήσουν π.χ. τις κατηγορίες των μουσείων ή αυτά που εντόπισαν στην περιοχή μας, να εκτυπώσουν ή να αποθηκεύσουν το χάρτη και να το διαμοιραστούν με τις άλλες ομάδες. Για την παρουσίαση οι ομάδες είχαν συντάξει εκ των προτέρων ένα μικρό κείμενο για κάθε μέλος που θα πάρει μέρος στην παρουσίαση, ήταν προετοιμασμένες για ερωτήσεις από τις άλλες ομάδες και ανέφεραν επίσης και τις ιστοσελίδες που ερεύνησαν και βρήκαν τις πληροφορίες. Σελίδα 15 από 23
Επιπλέον συζητήσαμε και τους ορισμούς που βρήκαμε για το μουσείο, το ποιος φαίνεται πιο περιεκτικός και γιατί οι πληροφορίες διαφέρουν ανάλογα με τη βάση που επιλέγουμε π.χ. ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια και λεξικά. Επίσης εξετάσαμε και συζητήσαμε γιατί οι πληροφορίες από μηχανή αναζήτησης σε μηχανή αναζήτησης ή από κατάλογο σε κατάλογο ή από ιστοσελίδες ΟΤΑ και άλλων κυβερνητικών ή ιδιωτικών πηγών ποικίλουν σημαντικά. Τέλος, καταγράψαμε όλα τα τοπικά μουσεία που καταφέραμε να εντοπίσουμε και τις κατηγορίες τους και συζητήσαμε για το εάν υπάρχουν και αν η αναζήτηση ολοκληρώθηκε. Επιπλέον σχεδιάσαμε με τι θα ασχοληθούμε τα επόμενα δίωρα ως τάξη και κατά ομάδα. Ανέφερα ότι οι δραστηριότητες θα περιλαμβάνουν ανάγνωση βιβλίων σχετικών με τα μουσεία αλλά και ταινίες σχετικές με το θέμα. 7η & 8η διδακτική ώρα Στην αίθουσα διδασκαλίας και στον διαδραστικό πίνακα της τάξης μεταφερθήκαμε στην ιστοσελίδα bookbook για να εξερευνήσουμε βιβλία σχετικά με τα μουσεία που υπάρχουν εκεί και να αναθέσουμε διάφορες δραστηριότητες. Στην ολομέλεια της τάξης: Είδαμε το βιβλίο «Μικρές ιστορίες του Μουσείου» και το ξεφυλλίσαμε ηλεκτρονικά. Διαβάσαμε την περίληψη που το συνοδεύει. Κάναμε μια συζήτηση για το περιεχόμενο και το είδος του βιβλίου. Μεταβήκαμε στην ιστοσελίδα της Εκπαιδευτικής τηλεόρασης και στο πλαίσιο της αναζήτησης γράψαμε «Το άγαλμα που κρύωνε» και το είδαμε. Στη συνέχεια ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το θέμα. Εντοπίσαμε στους χάρτες της Google τα μουσεία της περιοχής μας. Έχουμε την τύχη να είμαστε κοντά σε τρία μουσεία της πόλης της Θεσσαλονίκης όπως το Αρχαιολογικό μουσείο, το Βυζαντινό και το Γενί Τζαμί. Αναζητήσαμε στη Google επιπλέον φωτογραφίες και βίντεο των μουσείων της περιοχής μας. Σελίδα 16 από 23
Ετοιμάσαμε ερωτήσεις για συνέντευξη για τον υπεύθυνο του Μουσείου από τα παιδιά και τις ομάδες. Κατόπιν είδαμε το βιβλίο «Δέκα μικροί διάλογοι για ένα μουσείο» και το ξεφυλλίσαμε ηλεκτρονικά. Επισκεφτήκαμε το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο greekbooks και στο πλαίσιο της αναζήτησης γράψαμε «Δέκα μικροί διάλογοι για ένα μουσείο». Αναζητήσαμε το ίδιο βιβλίο στο βιβλιοπωλείο Biblionet γράφοντας «Δέκα μικροί διάλογοι για ένα μουσείο». Συζητήσαμε για τη διαφορετική παρουσίαση των βιβλίων στις ιστοσελίδες που επισκεφτήκαμε. Είδαμε το βιβλίο «Μια νύχτα στο μουσείο» ηλεκτρονικά και συζητήσαμε πάνω σε αυτό, την ιστορία, το μουσείο, τα εκθέματα, τις λέξεις που μας δυσκόλεψαν ή κίνησαν την περιέργεια αλλά και το πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε σε προτάσεις ή και παρουσίαση. Στη συνέχεια είδαμε σε συνέχειες και την ταινία Μια Νύχτα στο Μουσείο αλλά και εκπαιδευτικές δράσεις επισκέψεων σε μουσεία https://www.youtube.com/watch?v=hkgwcjaxqxo Σελίδα 17 από 23
9η & 10η διδακτική ώρα Κάθε ομάδα παρουσίασε στην ολομέλεια της τάξης τα εξής: το βιβλίο που διάβασε και το μουσείο που ανέλαβε. Συζητούμε για τα επόμενα βήματα του σεναρίου όπως για τη δημιουργία της ημερίδας σχετικά με τα μουσεία και τη διαμοίραση του ενημερωτικού υλικού, προσκλήσεις και φυλλάδια στο σχολείο. Παράλληλα, συζητήσαμε και για την ψηφιακή αποτύπωση των εργασιών μας όπως δημιουργία ενός βίντεο με Windows Live movie Maker (στον φάκελο τεκμηρίων). Τέλος, ετοιμάσαμε τα κείμενα για την τελική παρουσίαση, προσκλήσεις για συμμαθητές, γονείς, επισήμους, ανακοινώσεις, αφίσες, πρόγραμμα εκδήλωσης. Σελίδα 18 από 23
11η & 12η διδακτική ώρα Οι ομάδες εργάζονται προκειμένου να παραγάγουν ποικίλα πολυτροπικά κείμενα για την προετοιμασία της τελικής εκδήλωσης του προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα: Α ομάδα Ανέλαβε να παραγάγει και να αποστείλει τις προσκλήσεις για το μουσείο. Β ομάδα Ανέλαβε να παραγάγει την αφίσα της εκδήλωσης και μετά την αναρτήσει. Επισήμανα στους μαθητές την υπερδομή της αφίσας, τα βασικά σημεία και τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνει και πώς το ύφος πρέπει να έχει ένα σλόγκαν-σύνθημα και οπωσδήποτε μια εικόνα είτε φωτογραφία είτε ζωγραφιά που κάναμε. Γ ομάδα Ανέλαβε να παραγάγει και να αναρτήσει την ανακοίνωση της εκδήλωσης. Επισήμανα στους μαθητές την υπερδομή της ανακοίνωσης, τα βασικά σημεία και τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνει και επισημαίνουμε πως καλό είναι να περιλαμβάνει και μια εικόνα είτε φωτογραφία είτε ζωγραφιά κάναμε. Ζήτησα να προσέξουν ιδιαίτερα τη μορφοποίηση της ανακοίνωσης, να χρησιμοποιήσουν έντονα γράμματα και χρώματα για να τονίσουν τις βασικές πληροφορίες, και κατάλληλη γραμματοσειρά με ανάλογο μέγεθος γραμμάτων. Δ ομάδα Ανέλαβε να παραγάγει και να αναρτήσει το πρόγραμμα της εκδήλωσης στον κειμενογράφο. Επισήμανα στους μαθητές τα βασικά σημεία και τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνει και πως καλό είναι να περιλαμβάνει και εικόνες είτε φωτογραφίες είτε ζωγραφιές που έκαναν τα παιδιά. Σελίδα 19 από 23
Σελίδα 20 από 23
13η & 14η διδακτική ώρα Συζητήσαμε τη δημιουργία από κάθε ομάδα ενός αρχείου με Πρόγραμμα Παρουσίασης Power Point, το οποίο θα είναι εμπλουτισμένο με εικόνες ή και βίντεο και θα περιλαμβάνει την παρουσίαση του Μουσείου για το οποίο ανέλαβε η κάθε ομάδα να παρουσιάσει. Στο τέλος, συνέχισα το αρχικό διαγνωστικό τεστ, ώστε να αξιολογηθεί το πρόγραμμα τόσο σε γνωστικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο δεξιοτήτων ή στάσεων που μπορεί να ανέπτυξαν οι μαθητές και να το συγκρίνω με το αρχικό. 15η & 16η διδακτική ώρα Δημόσια παρουσίαση του προγράμματος Σελίδα 21 από 23
Οι ομάδες παρουσιάζουν την εργασία τους. Αντιπροσωπευτικά τεκμήρια των δραστηριοτήτων υπάρχουν στους αντίστοιχους φακέλους τεκμηρίων βάση των διδακτικών ωρών. Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ --- Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Επειδή το σενάριο έχει εντελώς τοπικό χαρακτήρα, κάναμε αναγωγή των δραστηριοτήτων στην περιοχή μας. Οι δραστηριότητες πολλές φορές επαναλαμβάνονταν οπότε και επιλέχθηκαν οι κατάλληλες για το κλίμα και τους μαθητές της τάξης προσπαθώντας να παραμείνουμε στους στόχους και τον σκοπό ου σεναρίου. Έτσι έδειξα ευελιξία λαμβάνοντας υπόψη το πού και πότε τα παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον όπως και το Σελίδα 22 από 23
πότε κουράζονται. Ο χρόνος αναζήτησης και ενασχόλησης με τις δραστηριότητες θεωρώ ότι ήταν ικανοποιητικός. Προσπάθησα να λύσω κάποια προβλήματα συνεργασίας, που είχαν κάποιες ομάδες. Δόθηκε έμφαση στους νέους γραμματισμούς που πρέπει να αποκτήσουν τα παιδιά και λιγότερο στα αποτελέσματα που θα προκύψουν από την επιλογή των ζητούμενων φωτογραφιών, τραγουδιών, στίχων κτλ. Δόθηκε επίσης από τον διδάσκοντα ιδιαίτερη σημασία στην αναζήτηση στο Διαδίκτυο, και στα φύλλα εργασίας για να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Έγινε επιλογή και τροποποίηση των ιστοσελίδων στα τοπικά μουσεία και ενδιαφέροντα. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης και άλλα εργαλεία για την παρουσίαση των μουσείων όπως το http://www.comicstripcreator.org και η διαδικτυακή άσκηση για το μουσείο από τον εκπαιδευτικό ιστότοπο jele.gr: http://www.jele.gr/activity/c/study/meletic004.swf. Σε γενικές γραμμές η εφαρμογή κύλησε ομαλά με έκδηλο το ενδιαφέρον των παιδιών για τις δράσεις, για τα μουσεία της περιοχής καθώς και γενικότερα. Τα παιδιά ενεργοποιηθήκαν σημαντικά και έφθασαν στο σημείο να μοιράζουν τα φυλλάδια της εκδήλωσης για τα μουσεία στα διαλείμματα του σχολείου, αντί να παίζουν, προσπαθώντας να μοιράσουν όσο το δυνατόν περισσότερα και να κινητοποιήσουν τους συμμαθητές τους σχετικά με την εκδήλωση. Επίσης αναλαμβάνοντας από μόνα τους πρωτοβουλία, ενημέρωσαν και τον κυλικειάρχη του σχολείου να ετοιμάσει και μπουφέ για την μελλοντική μας εκδήλωση! Θ. ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ https://youtu.be/7nse7cynqrm Σελίδα 23 από 23