Υπνζηήξημε Σπλεξγαηηθήο Μάζεζεο ζηε ηάμε κε ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο CoFFEE

Υπνζηήξημε Σπλεξγαηηθήο Μάζεζεο ζηε ηάμε κε ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο CoFFEE Τδίγθνπ Γήκεηξα 1, Φαληδάξα Διέλε 2, Ματξγηώηεο Αληώληνο 3, Εακπέιεο Θσκάο 4 dimitra_tzigkou@hotmail.com, elchantz@gmail.com, mairgiotis@gmail.com, thomaszamp@gmail.com 1 θαζεγήηξηα Πιεξνθνξηθήο, ρνιείν Γεχηεξεο Δπθαηξίαο, Άξηα - MSc in Computing and Information Systems 2 ειεχζεξε επαγγεικαηίαο, MSc ζε Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ ζηελ Δθπαίδεπζε, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην, Θεζζαινλίθε 3 Παλεπηζηεκηαθφο Τπφηξνθνο, ΣΔΙ Ινλίσλ Νήζσλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Λεπθάδα - PhD Πιεξνθνξηθήο, Παλεπηζηήκην Ισαλλίλσλ 4 Μεηαπηπρηαθφο Φνηηεηήο, MSc in e-commerce, Kingston University of London-ΣΔΙ Πεηξαηά Πεξίιεςε ην πιαίζην ηεο έξεπλαο γηα ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) ε ηερλνινγία κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ην δηακνηξαζκφ θαη ηε δηαλνκή ηεο γλψζεο κεηαμχ ησλ κειψλ κίαο νκάδαο. ηε παξνχζα εξγαζία, κειεηψληαο ηα παηδαγσγηθά ζελάξηα γηα ηε ζπλεξγαηηθή επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο, ρξεζηκνπνηήζακε ηα δηαζέζηκα ζπζηαηηθά ελφο εξγαιείνπ ην νπνίν ζηνρεχεη ζηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε ηε βνήζεηα ππνινγηζηή. Σν εξγαιείν νλνκάδεηαη CoFFEE (Collaboration Face to Face Educational Environment) θαη ε επίδεημε ηνπ εξγαιείνπ πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ελφο πξνηεηλφκελνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ πνπ ζηφρν έρεη λα αλαδείμεη ην ζρεδηαζκφ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ κε ηε βνήζεηα ηνπ πξναλαθεξφκελνπ εξγαιείνπ. Λέμεηο θιεηδηά: ζπλεξγαηηθή κάζεζε, πεξηβάιινλ CoFFEE, εθπαηδεπηηθφ ζελάξην Δηζαγσγή H ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζηνρεχεη ζηε ρξήζε κεζφδσλ πνπ πξνάγνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία νξίδνληάο ηελ σο δηαδηθαζία πνπ αλήθεη ζην πςειφηεξν επίπεδν νκαδηθήο κάζεζεο. Έηζη ε γλψζε δελ είλαη θάηη πνπ παξαδίδεηαη ζηνπο καζεηέο, αιιά θάηη πνπ πξνθχπηεη απφ ηνλ ελεξγφ δηάινγν κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη φισλ απηψλ πνπ πξνζπαζνχλ λα θαηαλνήζνπλ. ην πιαίζην απηφ, ε ελίζρπζε ησλ δηαθφξσλ ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε ηερλνινγίαο, επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε απηέο. πλεπψο, ην πεδίν ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο κε Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή επηρεηξεί κε ηε ρξήζε ηερλνινγίαο λα εληζρχζεη θαη λα δηεπθνιχλεη ηελ ειεχζεξε επηθνηλσλία ησλ ηδεψλ, ηελ επηρεηξεκαηνινγία θαη ηε θξηηηθή ζθέςε. Τπνζηεξηθηηθά, ζπγθεθξηκέλα εξγαιεία επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ, ελεξγνπνηψληαο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο θάζε νκάδαο κε ηέηνην ηξφπν, πνπ λα έρεη ζεηηθή επίδξαζε ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Δίλαη γεγνλφο, φηη ε εθπαηδεπηηθή ζεσξία εκπινπηίδεηαη κε λέα παξαδείγκαηα ζρνιηθήο νξγάλσζεο θαη κάζεζεο, ελψ ε εθπαηδεπηηθή πξάμε αθνινπζεί, ζπλήζσο κε αξγνχο ξπζκνχο (δηδαζθαιία θαη δηαδίθηπν). Νέεο ηάζεηο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ππνζηεξίδνπλ ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν ηεο δηδαζθαιίαο ψζηε απηή λα βαζίδεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ πξνψζεζε καζεζηαθψλ ζπδεηήζεσλ, φπνπ θπξίαξρν ξφιν έρεη ε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ καζεηψλ, νη ελέξγεηέο ηνπο θαη ε αιιειεπίδξαζή ηνπο κε ηνλ δηδάζθνληα. πλεπψο, ν ξφινο ηνπ δηδάζθνληα απφ παξνρέαο πιεξνθνξηψλ πξέπεη ζηαδηαθά λα κεηαζρεκαηίδεηαη ζε ζχκβνπιν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, ελψ ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγεί ππνζηεξηθηηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. πλνπηηθά, ε κάζεζε ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ νκάδα θαη ζηε ζπλεξγαζία. Πρακτικά Εργαςιών 9 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Καθηγητών Πληροφορικήσ, Καςτοριά, 24-26 Απριλίου 2015

2 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικήσ ε κία ηέηνηνπ είδνπο νξγάλσζε, ηα κέιε κηαο νκάδαο βαζίδνληαη ζε κεγάιν βαζκφ ην έλα ζην άιιν θαη σο εθ ηνχηνπ, νη καζεηέο, παξάιιεια κε ηηο γλψζεηο πνπ ζπλδένληαη ζηελά κε ην κάζεκα, απνθηνχλ θαη θνηλσληθέο δεμηφηεηεο. Ο δηδάζθσλ δελ απαηηεί απφ ηνπο καζεηέο λα έρνπλ ήδε απηέο ηηο δεμηφηεηεο, ελψ αληίζεηα, δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμή ηνπο, ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξεο ζπλεξγαηηθέο ηερληθέο. Η έξεπλα γηα ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε ππνζηήξημε ππνινγηζηή επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηελ εμ απνζηάζεσο ζπλεξγαζία φπνπ ε ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα λα γεθπξψζεη ηνπο καζεηέο πνπ ζπλεξγάδνληαη απφ δηαθνξεηηθά κέξε θαη ζε δηαθνξεηηθή ρξνληθή ζηηγκή (Γηαλλνχηζνπ, 2007). Παξφια απηά νη πεξηζζφηεξεο καζεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζπλερίδνπλ λα πξαγκαηνπνηνχληαη κέζα ζηε ζρνιηθή αίζνπζα, φπνπ νη καζεηέο βξίζθνληαη θνληά ν έλαο ζηνλ άιιν θαη ζπλεξγάδνληαη πξφζσπν-κε-πξφζσπν. Αγλνψληαο απηή ηε πεξίπησζε ζπλεξγαζίαο ε CSCL (Computer Supported Collaborative Learning) θνηλφηεηα ζα παξακεινχζε κηα πνιιά ππνζρφκελε θαηεχζπλζε γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε. H πξνθείκελε εξγαζία εζηηάδεη ζηε κειέηε ησλ ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηε δηδαθηηθή αίζνπζα κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο. Γηα ην ιφγν απηφ, πξνηείλεηαη έλα εθπαηδεπηηθφ ζελάξην κε ην ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν CoFFEE Collaboration Face to Face Educational Environment (CoFFEE), πξντφλ ηνπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο LEAD (LEAD) ην νπνίν απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε ηεο εθκάζεζεο κέζσ ηερλνινγηψλ θαη ζηε κεηαβνιή ηεο πξφζσπνκε-πξφζσπν αιιειεπίδξαζεο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο θνηλσληθέο, γλσζηηθέο θαη αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο. Δπηπιένλ, πξνηείλνληαη ηξφπνη αμηνπνίεζεο ησλ εξγαιείσλ πνπ δηαζέηεη ην πεξηβάιινλ CoFFEE ψζηε λα ζρεδηαζηνχλ παηδαγσγηθά ζελάξηα πνπ ζα εθαξκνζηνχλ κέζα ζηε ηάμε. Η ππνδνκή ηνπ εξγαιείνπ είλαη ζε ζέζε λα ππνζηεξίδεη κηα κεγάιε πνηθηιία ζπλεξγαηηθψλ ηερληθψλ, είηε ρξεζηκνπνηείηαη κέζα ζε κηα αίζνπζα δηδαζθαιίαο, είηε ζε θάπνην εξγαζηήξην ή ζε θάπνην επαγγεικαηηθφ πεξηβάιινλ. Η εθπαηδεπηηθή κέζνδνο πνπ επηιέρηεθε γηα ηελ ζρεδίαζε ησλ ζελαξίσλ ήηαλ ε πξνβιεκαηνθεληξηθή κάζεζε. ηα επφκελα, κεηά απφ κία κηθξή εηζαγσγή ζηε πλεξγαηηθή Μάζεζε κε ηελ Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή απφ ηε πιεπξά ηεο παηδαγσγηθήο ζα παξαζέζνπκε ηα πιενλεθηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηεο. Αθνινπζψληαο ζα πξνηείλνπκε παηδαγσγηθά ζελάξηα κε ζθνπφ ηε ζπλεξγαηηθή επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο. Δλ ζπλερεία ζα δνχκε ηελ δνκή ηνπ εξγαιείνπ CoFFEE θαζψο θαη ηα ζπζηαηηθά πνπ απηφ δηαζέηεη κε ζθνπφ ηελ ππνζηήξημε ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. ηελ επφκελε ελφηεηα ζα πεξηγξάςνπκε ην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην, ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεδξηψλ ελψ ζα πξνηείλνπκε θαη κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ εθκεηαιιεχεηαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξναλαθεξφκελνπ εξγαιείνπ. Σπλεξγαηηθή Μάζεζε Παξφηη νη φξνη ζπλεξγαζία θαη ζπλεξγαηηθή κάζεζε ρξεζηκνπνηνχληαη θαζεκεξηλά ζε ζπδεηήζεηο κεηαμχ ησλ θαζεγεηψλ ζε ζρνιεία αιιά θαη κεηαμχ ησλ εξεπλεηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο, ζπρλά ππνβαζκίδεηαη ή δελ πξνζδηνξίδεηαη ε θχζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ε αιιειεπίδξαζε ή ε ζπκκεηνρή. Δθθηλνχκελνη απφ κηα πξνζπάζεηα νξηζκνχ ε ζπλεξγαζία νξίδεηαη σο ε πξνζπάζεηα λα δεκηνπξγεζεί θαη λα δηαηεξεζεί κία θνηλή αληίιεςε θαη θαηαλφεζε ελφο πξνβιήκαηνο κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο κε άιινπο (Dillenbourg, 1999, Roschelle & Teasley, 1995). Ο νξηζκφο απηφο ζεσξεί φηη ζε κηα ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα νη ζπκκεηέρνληεο αζρνινχληαη κε ηελ επίιπζε θνηλψλ πξνβιεκάησλ ή αζρνινχληαη κε θνηλνχο ζηφρνπο. Βέβαηα, φια απηά ηα ρξφληα έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξνη ελαιιαθηηθνί νξηζκνί, νη νπνίνη θηλνχκελνη ζε έλαλ άμνλα επηηπρεκέλεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, πξνβάιινπλ ηε θχζε ηεο ζπλεξγαζίαο φπνπ γλσζηηθέο, θνηλσληθέο, θαη ζπλαηζζεκαηηθέο πηπρέο είλαη ζπλπθαζκέλεο κεηαμχ ηνπο (Stahl, 2004, Crook, 2002, Baker, 2002), Barron, 2000).

Η Πληροφορική ςτην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευςη - Καινοτόμεσ Παιδαγωγικέσ Πρακτικέσ 3 Πιενλεθηήκαηα Σπλεξγαηηθήο Μάζεζεο Καηά ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, ε ζπλεξγαδφκελε νκάδα ησλ καζεηψλ έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα κεηαβάιιεη ηηο καζεζηαθέο ηεο δξαζηεξηφηεηεο. Κάηη ηέηνην ζπκβαίλεη σο ζπλάξηεζε ησλ πξνεγνχκελσλ εκπεηξηψλ, ησλ λέσλ γλψζεσλ ή ησλ δηαθνξεηηθψλ πξννπηηθψλ. Απηή ε δπλαηφηεηα δελ νθείιεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηελ αηνκηθή γλψζε, αιιά πξνθχπηεη απφ ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ καζεηψλ. Τπφ ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο, νη καζεηέο κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπο θαη λα ππεξέρνπλ απφ καζεηέο πνπ καζαίλνπλ κφλνη ηνπο. Οη καζεηέο πνπ εθπαηδεχνληαη θαηά νκάδεο, ελζαξξχλνπλ ν έλαο ηνλ άιιν γηα λα ππνβάινπλ εξσηήζεηο, λα εμεγνχλ θαη λα ηεθκεξηψλνπλ ηηο απφςεηο ηνπο θαη λα αξζξψλνπλ ην ζπιινγηζκφ ηνπο, βειηηψλνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηε κάζεζε. χκθσλα κε ηνλ Slavin (Slavin 1990), ε ρξήζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο πξνζθέξεη δηάθνξα πιενλεθηήκαηα φπσο: ε πξνψζεζε ησλ δηαπνιηηηζκηθψλ ζρέζεσλ, ε επαθή κε δηαθνξεηηθέο ζθέςεηο θαη θνπιηνχξεο, θαζψο θαη ε ηθαλνπνίεζε ηεο έκθπηεο αλζξψπηλεο αλάγθεο λα αλήθεη θαλείο ζε κία θνηλσληθή νκάδα αληιψληαο ηθαλνπνίεζε. Δπηπιένλ, βνεζά ζηελ αχμεζε ηεο απηνεθηίκεζεο, αθνχ ζην πιαίζην ηεο νκάδαο ηα κέιε ηεο εξγάδνληαη κε θνηλφ ζηφρν θαη ζπκθσλεκέλνπο ξφινπο. Σέινο, πξνάγεη ηηο δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ νξγάλσζε θαη ηελ εξγαζία ζην πιαίζην ησλ νκάδσλ. Παηδαγσγηθά ζελάξηα γηα ηε ζπλεξγαηηθή επίιπζε ελόο πξνβιήκαηνο ε δξαζηεξηφηεηεο φπνπ επηρεηξείηαη ε ζπλεξγαηηθή επίιπζε πξνβιήκαηνο απαηηείηαη έλα επξχ θάζκα δεμηνηήησλ απφ ηε πιεπξά ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Πξέπεη λα νξγαλψζνπλ θαη λα κνηξαζηνχλ κε ηνπο ππφινηπνπο ηελ ελλνηνινγηθή θαηαλφεζε ηνπ πξνβιήκαηνο: λα εμεξεπλήζνπλ δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο, λα αλαδεηήζνπλ ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο, λα πξνβάιινπλ επηρεηξήκαηα, λα δηαρεηξηζηνχλ ξφινπο θαη θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο, λα ζπλεηζθέξνπλ κε ηδέεο θαη ππνζέζεηο θαη λα θαηαιήμνπλ ζε έλα θνηλφ ζπκπέξαζκα. χκθσλα κε ηνλ Baker (Baker 2002), έλα κνληέιν ζπλεξγαηηθήο επίιπζεο πξνβιεκάησλ βαζηζκέλν ζε βήκαηα είλαη ην εμήο: Πίλαθαο 1. Βήκαηα κνληέινπ ζπλεξγαηηθήο επίιπζεο πξνβιεκάησλ Βήκαηα Σηόρνο Πηζαλέο δξαζηεξηόηεηεο 1 Οξηζκφο ηνπ πξνβιήκαηνο Μέζνδνο brainstorming θαζνδεγνχκελε απφ εξσηήζεηο πδήηεζε κε φιε ηε ηάμε θαζνδεγνχκελε απφ εξσηήζεηο 2 πιινγή πιεξνθνξηψλ Παδι (Jigsaw) πδήηεζε κεηαμχ κηθξψλ νκάδσλ Παξαδνζηαθά καζήκαηα Benchmark καζήκαηα 3 Οξηζκφο θαη αμηνιφγεζε ησλ ππνζέζεσλ 4 Λχζε - Παξαγσγή ηνπ ηειηθνχ ζπιινγηθνχ πξντφληνο πδήηεζε θαζνδεγνχκελε απφ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα Γεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε κηαο θνηλσληθφ-γλσζηηθήο αληηπαξάζεζεο Δξγαζηεξηαθή δξαζηεξηφηεηα Παηρλίδη ξφισλ Παξαγσγή κηαο αθίζαο Γεκηνπξγία ππεξθεηκέλνπ Παξαγσγή ελφο ζπιινγηθνχ θεηκέλνπ Πεξηγξαθή ηεο «ππφζεζεο» χκθσλα κε ην παξαπάλσ κνληέιν νη δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα δνκεζνχλ κε κεξηθά βήκαηα δηαδνρηθά ζην ρξφλν. Κάζε βήκα κπνξεί λα απνηειείηαη απφ δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ε νκαδηθή ζπδήηεζε, ν θαηαηγηζκφο ηδεψλ, ε ζπιινγηθή ζπγγξαθή, ε ακνηβαία δηδαζθαιία θ.η.ι. Με απηή ηελ έλλνηα έλα παηδαγσγηθφ ζελάξην κπνξεί λα ζεσξεζεί σο έλα γεληθφ πιαίζην φπνπ κπνξνχλ λα ζπκπεξηιεθζνχλ πνιιέο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Γηα θάζε έλα απφ ηα ηέζζεξα βήκαηα πξνηείλνληαη νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο. Ο αξηζκφο ησλ βεκάησλ θαζψο θαη ν αξηζκφο θαη ν ηχπνο

4 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικήσ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ζα πξέπεη λα ζεσξεζνχλ σο κηα πξφηαζε, κεξηθά απφ απηά κπνξνχλ λα παξαιεθζνχλ, λα πξνζηεζνχλ λέα ή λα ηξνπνπνηεζνχλ ηα ήδε ππάξρνληα. Σπλεξγαηηθή κάζεζε κε ηε βνήζεηα ππνινγηζηή Η ζπλεξγαηηθή κάζεζε σο εθπαηδεπηηθή κέζνδνο απαηηεί κεγάιε πξνζπάζεηα απφ ηε πιεπξά ησλ καζεηψλ, θαζψο πξέπεη λα εξγαζηνχλ απφ θνηλνχ γηα κηα εξγαζία ζπρλά ρσξίο ηε θαζνδήγεζε ηνπ θαζεγεηή. Οη καζεηέο έξρνληαη αληηκέησπνη κε δηάθνξα πξνβιήκαηα γλσζηηθνχ θαη θνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Η ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο κπνξεί λα ηνπο βνεζήζεη λα μεπεξάζνπλ ηέηνηα πξνβιήκαηα, λα δηεπθνιχλεη ηε ζπλεξγαζία θαη ηε κάζεζε κέζα ζηελ νκάδα θαη λα ηνπο ππνζηεξίμεη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπο. Η έξεπλα γηα ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) έρνπλ εληαρζεί ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο πνπ νλνκάδεηαη «πλεξγαηηθή Μάζεζε κε Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή» (Computer Supported Collaborative Learning CSCL). Αλ θαη δελ ππάξρεη κηα ελνπνηεκέλε ζεσξία γηα ηε πλεξγαηηθή Μάζεζε κε Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή, ην θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ φισλ ησλ απφςεσλ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί είλαη ε εζηίαζε ζην πσο ε ζπλεξγαζία πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ ηερλνινγία κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ην δηακνηξαζκφ θαη ηε δηαλνκή ηεο γλψζεο θαη ηεο εκπεηξνγλσκνζχλεο κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο νκάδαο ή κηαο θνηλφηεηαο. Οξγάλσζε ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηόηεηαο Ο θαζεγεηήο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αληηιακβάλεηαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ καζεηψλ, λα εληνπίδεη ηα πξνβιήκαηα θαη λα κπνξεί λα δηαγλψζεη ηηο αηηίεο ηνπο θαζψο θαη λα πξνβεί ζε δηδαθηηθέο παξεκβάζεηο. Δπίζεο ζα πξέπεη λα αληηιακβάλεηαη ην πεξηερφκελν θαη ηελ εμέιημε ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ψζηε λα κπνξεί λα ππνζηεξίμεη γλσζηηθά ηηο νκάδεο. Με ηελ παξνπζία ηνπ ππνινγηζηή ζηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε ν θαζεγεηήο πιένλ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ κηα πινχζηα πεγή δεδνκέλσλ θαη εξγαιείσλ ηελ νπνία κπνξεί λα αμηνπνηήζεη γηα λα επηηεπρζνχλ νη παξαπάλσ ζηφρνη. Η ζπλεξγαζία ησλ κειψλ ηεο νκάδαο επεξεάδεηαη απφ ην πεξηβάιινλ ην νπνίν πεξηιακβάλεη: α) ηνλ θαζεγεηή β) ηηο άιιεο νκάδεο θαη γ) ηελ ηάμε σο ζπλνιηθφ πεξηβάιινλ αιιειεπίδξαζεο. Ο θαζεγεηήο θηλείηαη δηαξθψο κεηαμχ ηξηψλ επηπέδσλ, παξαηήξεζεο, εξκελείαο θαη παξέκβαζεο: α) ην επίπεδν ηεο ηάμεο (πνπ απνηειείηαη απφ πνιιέο νκάδεο), β) ην επίπεδν ηεο νκάδαο (πνπ απνηειείηαη απφ ζπλεξγαδφκελα άηνκα) θαη γ) ην επίπεδν ηνπ καζεηή (πνπ απνηειεί ην θέληξν ησλ αιιειεπηδξάζεσλ δηφηη αιιειεπηδξά κε ηα εξγαιεία, ηνλ ζπλεξγάηε ηνπ, ηελ ηάμε θαη ηνλ θαζεγεηή) (Βνγηαηδάθε, 2007). Γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο απαηηνχληαη πξνζεγγίζεηο νη νπνίεο ζα βνεζνχλ ηε δνκή ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Έλαο ηξφπνο γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην είλαη ν ζρεδηαζκφο πξνθαζνξηζκέλσλ ζελαξίσλ ζην ζπλεξγαηηθφ πεξηβάιινλ. Δίλαη γεγνλφο φηη ζηε κάζεζε κε ππνινγηζηή ηζρχεη ε βαζηθή αξρή φηη πξέπεη λα ππάξρεη φζν ην δπλαηφ ιηγφηεξε αιιά ζπγθεθξηκέλε ππνζηήξημε, γηαηί φηαλ νη καζεηέο εξγάδνληαη κε έλα ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν νη αιιειεπηδξάζεηο ηνπο κνηξάδνληαη κεηαμχ ησλ δχν ηξφπσλ επηθνηλσλίαο: 1. ην πξνθνξηθφ, πξφζσπν-κε-πξφζσπν θαη 2. ηνλ ειεθηξνληθφ, κε ηε κεζνιάβεζε ελφο ππνινγηζηή. Σελαξηνγξαθεκέλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε Η ζπλεξγαηηθή κάζεζε έρεη σο ζηφρν ηε ρξήζε κεζφδσλ νη νπνίεο θαζηζηνχλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θνηλσληθή δξαζηεξηφηεηα κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ καζεηψλ. Ο δηδάζθσλ δελ απαηηεί απφ ηνπο καζεηέο λα έρνπλ ήδε απηέο ηηο θνηλσληθέο δεμηφηεηεο. Αληίζεηα, δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμή ηνπο, ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξεο ζπλεξγαηηθά ζελάξηα (scripts). Τπάξρνπλ πνιιέο ζπλεξγαηηθέο θαη καζεζηαθέο κέζνδνη φπσο ε ζπδήηεζε, ε κάζεζε βαζηζκέλε ζε πξφβιεκα, ε κάζεζε κέζσ

Η Πληροφορική ςτην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευςη - Καινοτόμεσ Παιδαγωγικέσ Πρακτικέσ 5 παξαηήξεζεο θ.ιπ. Γηα θαζεκηά απφ απηέο ηηο κεζφδνπο ππάξρεη κηα ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν πινχζηα ζπιινγή ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ, αζθήζεσλ θαη ζπκβνπιψλ. Με ηελ εθαξκνγή ζθφπηκσλ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ επηδηψθεηαη ε κείσζε αζέιεησλ θνηλσληθψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ πξνθαηαιήςεσλ πνπ επλνεί ν ζρνιηθφο αληαγσληζκφο. ε έλα ζπλεξγαηηθφ ζελάξην, θάζε θάζε θαζνξίδεηαη απφ πέληε βαζηθά ζηνηρεία (Dillenbourg, 2002): ηε δξαζηεξηφηεηα πνπ νη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα εθηειέζνπλ, ηε ζχλζεζε ηεο νκάδαο, ηελ θαηαλνκή ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ην επίπεδν ηεο αιιειεπίδξαζεο θαη ηε ζπλνιηθή δηάξθεηα ηεο θάζεο. Σρήκα 1. Οη ηξεηο πεξηπηψζεηο ππνζηήξημεο ηεο κάζεζεο κε ππνινγηζηή Γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ζελαξίσλ CSCL ρξεζηκνπνηείηαη ην ρέδην Δθκάζεζεο (Learning Design LD), ην νπνίν απνηειεί έλαλ δχζθνιν ζηφρν γηα ηνπο δηδάζθνληεο, δεδνκέλνπ φηη ζπληζηά κηα ζχλζεηε ηερληθή πξνδηαγξαθή (Dalziel, 2007). Σν ρέδην Δθκάζεζεο είλαη ε πεξηγξαθή κηαο κεζφδνπ πνπ επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα επηηπγράλνπλ ζπγθεθξηκέλνπο αληηθεηκεληθνχο καζεζηαθνχο ζηφρνπο δηεθπεξαηψλνληαο ζπγθεθξηκέλεο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε κηα θαζνξηζκέλε αθνινπζία ζην πιαίζην ελφο ζπγθεθξηκέλνπ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο (Tattersalletal., 2003). Ο εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα θαζνδεγήζεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, πξνζθέξνληάο ηνπο ηηο θαηάιιειεο νδεγίεο γηα ην πψο ζα νξγαλσζνχλ νη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, πνηεο ζα είλαη νη εξγαζίεο θαη νη ππν-εξγαζίεο, πφζε ζα είλαη ε δηάξθεηά ηνπο, πνηνο ζα είλαη ν ξφινο ηνπ θάζε εθπαηδεπφκελνπ ζηελ νκάδα θαη άιιεο ζρεηηθέο παξακέηξνπο ηεο ζπλεξγαζίαο. Η θαζνδεγνχκελε ζπλεξγαζία δηεπθνιχλεη ηε κάζεζε θαη εκπιέθεη ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ελεξγνπνηνχλ ηνπο γλσζηηθνχο θαη κεηα-γλσζηηθνχο κεραληζκνχο ηνπο.

6 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικήσ Τν εξγαιείν CoFFEE Σν CoFFEE είλαη κηα εθαξκνγή γηα ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζηελ ηάμε θαη απνηειεί πξντφλ ηνπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο LEAD, ην νπνίν απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε ηεο εθκάζεζεο κέζσ ηερλνινγηψλ θαη ζην λα κεηαβάιιεη ηελ πξφζσπν-κε-πξφζσπν αιιειεπίδξαζε ιακβάλνληαο ππφςε ηηο θνηλσληθέο, γλσζηηθέο θαη αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο. Σν εξγαιείν CoFFEE έρεη ζρεδηαζηεί έρνληαο σο βαζηθή αξρή ηελ άπνςε φηη ην ινγηζκηθφ ζα πξέπεη λα είλαη εχθνια ηξνπνπνηήζηκν (Koch, 1999). Έρεη σο ζηφρν λα εληζρχζεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη αλαθέξνληαη ζε γλψζεηο θαη πιεξνθνξίεο πνπ κνηξάδνληαη θαη ρξεζηκνπνηνχλ νη καζεηέο γηα λα θέξνπλ εηο πέξαο ηελ εξγαζία πνπ ηνπο έρεη αλαηεζεί (Propp, 1999). Δίλαη ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα θάηη ην νπνίν θαζηζηά ηα εξγαιεία ηνπ εχθνια πξνζαξκφζηκα ζηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε. Μπνξεί λα εγθαηαζηαζεί πνιχ εχθνια ζε θάπνην ηνπηθφ δίθηπν, λα ππνζηεξίμεη παηδαγσγηθά ζελάξηα θαη πξνζαξκφζηκα ζρέδηα καζήκαηνο. Σν εξγαιείν CoFFEE κπνξεί λα εληζρχζεη έλα επξχ θάζκα παηδαγσγηθψλ ζελαξίσλ θαη είλαη θαηάιιειν γηα καζεηέο απφ 10 έσο 18 εηψλ, γηα θνηηεηέο θαη γηα επαγγεικαηίεο. Καηά ηε δηάξθεηα αλάπηπμεο ηνπ αθνινπζήζεθαλ αξθεηέο πξνζεγγίζεηο γηα λα εμαζθαιηζζεί φηη ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζην κέιινλ, είηε άκεζα ζηα ζρνιεία, είηε έκκεζα απφ νξγαληζκνχο γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο. Δθαξκνγή ζπλεξγαηηθώλ ηερληθώλ κάζεζεο Οη δξαζηεξηφηεηεο ζην εξγαιείν CoFFEE νξγαλψλνληαη ζε πλεδξίεο (Sessions). Μηα ζπλεδξία κπνξεί λα απνηειεί έλα κέξνο ηνπ καζήκαηνο ζε κηα δηδαθηηθή ψξα ή λα ζπλδέεη καζήκαηα ζε κηα πεξίνδν κεξηθψλ εβδνκάδσλ. Κάζε ζπλεδξία απνηειείηαη απφ βήκαηα (steps). Κάζε βήκα ηεο δξαζηεξηφηεηαο απνηειείηαη απφ έλα ζπλδπαζκφ εξγαιείσλ, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχλ ηαπηφρξνλα φινη νη καζεηέο. Πεξλψληαο δηαδνρηθά απφ ην έλα βήκα ζην άιιν, ηα εξγαιεία αδξαλνπνηνχληαη έηζη ψζηε ν θάζε καζεηήο λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη κφλν ηα εξγαιεία ηνπ ελεξγνχ βήκαηνο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλεδξίαο φκσο, ηφζν νη καζεηέο φζν θαη ν θαζεγεηήο κπνξνχλ λα πινεγνχληαη ζηα πξνεγνχκελα βήκαηα ψζηε λα κπνξνχλ λα δηαβάζνπλ ηα πεξηερφκελα ηνπο. Σν ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν CoFFEE έρεη ζρεδηαζηεί ψζηε λα ππνζηεξίδεη κηα επξεία πνηθηιία ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηελ πξφζσπν-κε-πξφζσπν θαη ππνζηεξηδφκελε απφ ππνινγηζηή επηθνηλσλία. Δίηε ρξεζηκνπνηείηαη κέζα ζε κηα αίζνπζα δηδαζθαιίαο, είηε ζε θάπνην εξγαζηήξην ή ζε θάπνην επαγγεικαηηθφ πεξηβάιινλ, ε ππνδνκή ηνπ θαη ηα εξγαιεία πνπ δηαζέηεη δίλνπλ ζην θαζεγεηή ηε δπλαηφηεηα λα ζρεδηάζεη θαη λα πινπνηήζεη νπνηνδήπνηε ζπλεξγαηηθφ ζελάξην. ην παξάξηεκα παξνπζηάδεηαη γεληθά έλα παξάδεηγκα πινπνίεζεο ζπλεξγαηηθνχ ζελαξίνπ κε ηε ρξήζε ηνπ πξνηεηλφκελνπ εξγαιείνπ CoFFEE. Σπκπεξάζκαηα Η αμηνπνίεζε ησλ ζπλεξγαηηθψλ ηερλνινγηψλ κπνξεί λα αιιάμεη ηελ αληίιεςή καο γηα ηηο παξαδνζηαθέο ζπδεηήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κέζα ζηε ηάμε θαζψο ε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ππνζηεξηθηηθά θαη λα μεπεξαζηνχλ πξαθηηθά πξνβιήκαηα φπσο ε εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ. ηε παξνχζα εξγαζία νξγαλψζεθε θαη πινπνηήζεθε κία δξαζηεξηφηεηα ζηελ νπνία αμηνπνηήζεθαλ ηα δηαζέζηκα εξγαιεία ηνπ CoFFEE γηα ην ζρεδηαζκφ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ. Μεξηθά ραξαθηεξηζηηθά απηψλ ησλ ζπδεηήζεσλ κπνξεί λα αιιάμνπλ ξηδηθά, π.ρ. νη πξνθνξηθέο αιιειεπηδξάζεηο ζε κηα ζπδήηεζε δηεμάγνληαη εθ πεξηηξνπήο, δειαδή ν θάζε καζεηήο πεξηκέλεη ηε ζεηξά ηνπ γηα λα κηιήζεη. Αληίζεηα ζην CoFFEE θαίλεηαη φηη ηέηνηνη πεξηνξηζκνί κπνξνχλ λα μεπεξαζηνχλ κε ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ δηαζέηεη θαζψο ζην δηακνηξαδφκελν ρψξν εξγαζίαο φινη νη καζεηέο έρνπλ ηαπηφρξνλε πξφζβαζε θαη δπλαηφηεηα λα απαληήζνπλ ή λα ζπλδέζνπλ ζρεηηθέο ζπλεηζθνξέο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα νξγαλψζνπλ ηε ζπδήηεζε ζε κηα ινγηθή ζεηξά ε νπνία ζα αληηζηνηρνχζε θαη ζην ζπιινγηζκφ ηνπο αληί γηα κηα ρξνληθή νξγάλσζε φπσο ζα ζπλέβαηλε ζηε πεξίπησζε πνπ ζα ζπδεηνχζαλ πξνθνξηθά ή κε ηε βνήζεηα ελφο εξγαιείνπ chat.

Η Πληροφορική ςτην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευςη - Καινοτόμεσ Παιδαγωγικέσ Πρακτικέσ 7 Η αμηνπνίεζε ηνπ CoFFEE δείρλεη φηη κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αλάπηπμε δεμηνηήησλ πςειφηεξνπ επηπέδνπ θαζψο πξνζαλαηνιίδεη ηε κάζεζε ζηελ αλαθάιπςε, ηε ζπδήηεζε θαη ηελ ηεθκεξίσζε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Ο ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε παξφκνησλ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ ζίγνπξα απνηειεί κηα ρξνλνβφξα δηαδηθαζία γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Ωζηφζν ε επθνιία κε ηελ νπνία ην CoFFEE επηηξέπεη ηε δηαρείξηζε θαη ηε παξαθνινχζεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ησλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ην θαζηζηά κηα ειθπζηηθή ιχζε αθφκα θαη γηα εθπαηδεπηηθνχο κε βαζηθέο γλψζεηο πάλσ ζηε πιεξνθνξηθή. Μειινληηθή έξεπλα Η ζπλεξγαζία κε ππνζηήξημε ππνινγηζηή κέζα ζηε ηάμε θαίλεηαη πσο παξακέλεη κηα μερσξηζηή πεξίπησζε έξεπλαο ε νπνία δηαθέξεη απφ ηηο ππφινηπεο ζπλεξγαηηθέο καζεζηαθέο θαηαζηάζεηο. ην πιαίζην απηφ πξνηείλνληαη νη παξαθάησ θαηεπζχλζεηο γηα κειινληηθή έξεπλα: Ωο πξνο ην ζπλεξγαηηθφ εξγαιείν CoFFEE πξνηείλεηαη ε εθαξκνγή θαη ε αμηνιφγεζε ηεο θαηαιιειφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηφζν ζηελ πξφζσπν-κε-πξφζσπν φζν θαη ζηελ εμ απνζηάζεσο ζπλεξγαζία. Μηα θαηεχζπλζε ε νπνία ζα κπνξνχζε λα εμεηαζηεί είλαη ε έξεπλα θαηαιιειφηεηαο ησλ εξγαιείσλ πνπ δηαζέηεη ην CoFFEE γηα ηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ καζεζηαθψλ πξαθηηθψλ. Με ηελ πξαγκαηνπνίεζε δξαζηεξηνηήησλ, φπνπ νη νκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο δηαθνξεηηθά εξγαιεία γηα επηθνηλσλία κπνξνχκε λα ζπγθξίλνπκε ην βαζκφ ζπλεξγαζίαο θαη θαηαλφεζεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Αλαθνξέο Dillenbourg, P. (1999). Introduction: What do you mean by collaborative learning? In P. Dillenbourg (Ed.), Collaborative learning: Cognitive and computational approaches (pp. 1 19). Oxford: Pergamon. Dillenbourg, P. &Jermann, P. (2006).Designing integrative scripts. In F. Fischer, H. Mandl, J. Haake, & I. Kollar (Eds.), Scripting computer-supported collaborative learning Cognitive, computational, and educational perspectives. Computer-supported collaborative learning series, Berlin Heidelberg New York: Springer. Roschelle, J. &Teasley, S. (1995).The construction of shared knowledge in collaborative problem solving. In C. O Malley (Ed.), Computer supported collaborative learning (pp. 69 97). NATO ASO Series F: Computer and System Sciences, Vol. 128. Berlin Heidelberg New York: Springer. Stahl, G. (2004). Building collaborative knowing.elements of a social theory of CSCL. In P. Dillenbourg (Series Ed.), & J. W. Strijbos, P. A. Kirschner, & R. L. Martens (Vol. Eds.), Computer-supported collaborative learning, Vol. 3. What we know about CSCL and implementing it in higher education (pp. 53 85). Boston, MA: Kluwer Academic Publishers. Crook, C. (2002). Deferring to resources: Collaborations around traditional vs. computer-based notes.journal of Computer Assisted Learning, 18, 64 76. Baker, M. J. (2002). Forms of cooperation in dyadic problem-solving.revued IntelligenceArtificielle, 16, 587 620. Barron, B. (2000). Achieving coordination in collaborative problem-solving groups.thejournal of the Learning Sciences, 9, 403 436. Slavin, R. E. (1990).Cooperative learning: Theory, research, and practice. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Βνγηαηδάθε Δ., Πνιχδνο Π., Αβνχξεο Ν. (2007). ρεδηάδνληαο εξγαιεία γηα ηνλ θαζεγεηή ζε ηάμεηο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. 4ν πλ. ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε, χξνο Dalziel, B. (2007), "Designing LAMS templates for medical education", 2nd International LAMS Conference 2007: 48, Practical Benefits of Learning Design, pp. 43. Koch M. and G. Teege G. (1999). Support for tailoring cscw systems: adaptation by composition. In Parallel and Distributed Processing, 1999.PDP '99.Proceedings of the Seventh Euromicro Workshop on, pages 146152, 3-5 Feb. 1999. Propp, K.M. (1999). Collective information processing in groups. In L.R. Frey, D.S. Gouran&M.S. Poole (Eds.), The Handbook of Group Communication Theory and Research (pp. 225-250). Sage Publications, Thousand Oaks. Tattersall C., Manderveld J., Hummel H., Sloep P, Koper R., de Vries F., (2003), IMS Learning Design Frequently Asked Questions, Educational Technology Enterprise Center, The Open University of the Netherlands

8 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικήσ Γηαλλνχηζνπ Ν., Σξνχθε Δ., (2007), Δηζαγσγή ζηε πλεξγαζία Τπνζηεξηδφκελε απφ Τπνινγηζηή: πζηήκαηα θαη Μνληέια πλεξγαζίαο γηα Δξγαζία, Μάζεζε, Κνηλφηεηεο Πξαθηηθήο θαη Γεκηνπξγία Γλψζεο, Κεθ 5ν, Δθδφζεηο Κιεηδάξηζκνο LEAD, http://www.lead2learning.org CoFFEE,https://sites.google.com/a/unisa.it/coffee-soft/ Γηδαζθαιία θαη δηαδίθηπν, http://users.sch.gr/tgiakoum/index.html, Πξνβιεκαηνθεληξηθή κάζεζε θαη δηδαζθαιία, http://www.agogiygeias.gr/pbl_education/pbl/index.html Παξάξηεκα Αθνινχζσο παξαηίζεληαη ηα βήκαηα πνπ αθνινπζνχκε ζην πξνηεηλφκελν εθπαηδεπηηθφ ζελάξην. Ο ηίηινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ αθνξά ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ηζηνζειίδσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο απφ ηε ζρνιηθή θνηλφηεηα ζην πιαίζην δηαθφξσλ καζεκάησλ. Η εθηηκψκελε δηάξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ είλαη ίζε κε κία εθπαηδεπηηθή ψξα, δειαδή 45 ιεπηά ηεο ψξαο. Όζνλ αθνξά ηελ έληαμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ζα κπνξνχζε αξρηθά λα εληαρζεί ζην κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο, ελψ βαζηθή πξνυπφζεζε είλαη ε γλψζε ρξήζεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. θνπφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ είλαη ε απφθηεζε γλψζεσλ κέζα απφ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, ε αμηνπνίεζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαζψο θαη ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ πςειφηεξνπ επηπέδνπ. Κάηη ηέηνην επηηπγράλεηαη κε ηε δεκηνπξγία νκάδσλ νη νπνίεο θαινχληαη λα ππνζηεξίμνπλ ηελ άπνςή ηνπο, επηρεηξεκαηνινγψληαο γηα ην πξνηεηλφκελν ζέκα. Όζνλ αθνξά ην ζεσξεηηθφ πιαίζην, ε αμηνπνίεζε ησλ ζπλεξγαηηθψλ ηερλνινγηψλ κπνξεί λα αιιάμεη ηελ αληίιεςή καο γηα ηηο παξαδνζηαθέο ζπδεηήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κέζα ζηε ηάμε. Ο βαζηθφο ιφγνο είλαη φηη ε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ππνζηεξηθηηθά θαη λα μεπεξαζηνχλ πξαθηηθά πξνβιήκαηα φπσο ε εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ. Δπηπιένλ, κεξηθά ραξαθηεξηζηηθά απηψλ ησλ ζπδεηήζεσλ κπνξεί λα αιιάμνπλ ξηδηθά. Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζελαξίνπ έγηλε ρξήζε ηεο αίζνπζαο ηεο Πιεξνθνξηθήο θαζψο θαη νη ζηαζκνί εξγαζίαο πνπ ήηαλ δηαζέζηκνη. Δπηπξνζζέησο, πιήξσο απαξαίηεην ήηαλ ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ CoFFEE, ην Γηαδίθηπν θαη έλαο βηληενπξνβνιέαο γηα ηελ πεξίπησζε πνπ παξνπζηαδφηαλ θάπνην πξφβιεκα θαη δελ ζα πξαγκαηνπνηνχληαλ ην ζελάξην φπσο είρε ζρεδηαζηεί. Γηα λα γίλεη ε αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαη λα θαηαλνεζεί ε επίδξαζε ηνπ COFFEE εμεηάζηεθε ν αξηζκφο ησλ γξαπηψλ κελπκάησλ πνπ αληαιιάρηεθαλ ζε θάζε βήκα ηνπ παηδαγσγηθνχ ζελαξίνπ θαζψο θαη ν ζπλεπήο θαη πιήξεο έιεγρνο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο. Βήμα 1ο: Αξρηθά δίλεηαη ζηνπο καζεηέο ην παξαθάησ πξφβιεκα: «Σηηο κέξεο καο παξνπζηάδεηαη κεγάιε αύμεζε ζηε ρξήζε ηζηνζειίδσλ θνηλσληθήο δηθηύσζεο (π.ρ. Facebook, Myspace, eblogger, YouTube) νη νπνίεο επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα δεκηνπξγήζνπλ δηθό ηνπο πεξηερόκελν θαη λα ην κνηξαζηνύλ κε έλα κεγάιν δίθηπν αηόκσλ αθόκα θαη ζε παγθόζκην επίπεδν. Σηηο ηζηνζειίδεο απηέο, ηα παηδηά θαη νη λένη αληαιιάζζνπλ ζθέςεηο θαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα ελδηαθέξνληά ηνπο, δέρνληαη ζρόιηα από θίινπο θαη επηζθέπηεο, δεκνζηεύνπλ εηθόλεο θαη βίληεν. Σε πνιιέο ηζηνζειίδεο κπνξνύλ επίζεο λα αιιειεπηδξάζνπλ κε θίινπο ηνπο ζε πξαγκαηηθό ρξόλν κέζσ chatroom ή forum θαη κπνξνύλ λα γλσξίζνπλ λένπο θίινπο, λα παίμνπλ παηρλίδηα online, λα ζπκκεηάζρνπλ ζε θνηλόηεηεο όπνπ έρνπλ ηε δπλαηόηεηα λα ζπδεηήζνπλ γηα ηα ελδηαθέξνληά ηνπο κε άιινπο θαη λα ιάβνπλ κέξνο ζε δηαγσληζκνύο θαη θνπίδ. Μεξηθνί εξεπλεηέο πηζηεύνπλ όηη νη παξαπάλσ ηερλνινγίεο κπνξνύλ λα αμηνπνηεζνύλ από ηε ζρνιηθή θνηλόηεηα ζε νξηζκέλα από ηα καζήκαηα πνπ δηδάζθνληαη νη καζεηέο. Σπκθσλείηε κε απηή ηελ άπνςε; Πηζηεύεηε όηη θάηη ηέηνην ζα είρε ζεηηθά ή αξλεηηθά απνηειέζκαηα;» Βήμα 2ο: Έπεηηα νη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε 2 νκάδεο. Η πξψηε νκάδα πξέπεη λα ζθεθηεί πηζαλνχο ηξφπνπο γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ γηα ηελ ππνζηήξημε νξηζκέλσλ καζεκάησλ θαη ηα πιενλεθηήκαηα πνπ ζα είρε θάηη ηέηνην ελψ ε δεχηεξε νκάδα ζα πξέπεη λα ζθεθηεί ηα κεηνλεθηήκαηα. Ακέζσο κεηά ην ηέινο απηνχ ηνπ βήκαηνο δίλνληαη ζηνπο καζεηέο νδεγίεο γηα ην επφκελν.

Η Πληροφορική ςτην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευςη - Καινοτόμεσ Παιδαγωγικέσ Πρακτικέσ 9 Βήμα 3ο: Οη καζεηέο πιένλ ελψλνληαη ζε κηα νκάδα φπνπ ηψξα ν θάζε καζεηήο παξνπζηάδεη ζηνπο ππφινηπνπο ηα επηρεηξήκαηα πνπ θαηέγξαςε κε ηελ νκάδα ηνπ. Η ζεηξά κε ηελ νπνία ζα γίλεη απηφ θαζνξίδεηαη απφ ην θαζεγεηή. Σα επηρεηξήκαηα απηά θαηαγξάθνληαη θαη πξνθχπηεη ην ηειηθφ πξντφλ ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Βήμα 4ο: Αθνινπζεί ζπδήηεζε αλάκεζα ζηνπο καζεηέο θαη ηνλ θαζεγεηή γηα ηα επηρεηξήκαηα ηεο θάζε νκάδαο φπνπ εθθξάδνληαη δηαθσλίεο ή ζπκθσλίεο. Βήμα 5ο: Σέινο νη καζεηέο θαινχληαη λα απαληήζνπλ αλψλπκα θαη ρσξίο λα βιέπεη ν έλαο ηελ ςήθν ηνπ άιινπ ζην εμήο εξψηεκα «ΔΙΝΑΙ ΥΡΗΙΜΔ ΟΙ ΙΣΟΔΛΙΓΔ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΓΙΚΣΤΩΗ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ;» αμηνινγψληαο θαη θξίλνληαο αληηθεηκεληθά ηα επηρεηξήκαηα πνπ παξνπζηάζηεθαλ απφ ηε θάζε νκάδα. Προτεινόμενη κατασκευή με τη βοήθεια του CoFFEE Σν ζελάξην πνπ ζρεδηάζηεθε γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ζηελ πξψηε ζπλεδξία πινπνηήζεθε απφ ηελ εθαξκνγή Session Editor ηνπ CoFFEE αμηνπνηψληαο ηα δηαζέζηκα εξγαιεία ηνπ ινγηζκηθνχ. Βήμα 1ο: ην βήκα απηφ ρξεζηκνπνηήζεθε ην εξγαιείν Empty Step ην νπνίν πεξηείρε ηελ εθθψλεζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Βήμα 2ο: ηε θάζε απηή νη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε 2 νκάδεο. Ο δηαρσξηζκφο απηφο έρεη ήδε γίλεη απφ ην θαζεγεηή θαηά ηε δηάξθεηα ζρεδηαζκνχ ηεο ζπλεδξίαο, ζην αξρείν class.xml. Σν αξρείν απηφ δεκηνπξγήζεθε ζηελ εθαξκνγή Class Editor θαη απνηειεί έλα θαηάινγν κε ηα νλφκαηα ησλ καζεηψλ, ηνπο θσδηθνχο ηνπο θαη ηηο νκάδεο πνπ αλήθεη ν θαζέλαο. Ο νξηζκφο ηεο νκάδαο πνπ αλήθεη ν θάζε καζεηήο απνηειεί απιά κηα πξνεπηιεγκέλε ξχζκηζε ε νπνία κπνξεί λα αιιάμεη νπνηαδήπνηε ζηηγκή ηεο ζπλεδξίαο ην θξίλεη απαξαίηεην ν θαζεγεηήο. Γηα ηε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ θαη ηελ απαξίζκεζε ησλ επηρεηξεκάησλ θαη νη δπν νκάδεο ζα έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο ηα εμήο εξγαιεία: Presence Tool - ώζηε λα βιέπεη ν θάζε καζεηήο ηα ππόινηπα κέιε πνπ αλήθνπλ ζηελ νκάδα ηνπ Threaded Discussion Tool - ν δηακνηξαδφκελνο ρψξνο γηα λα απαξηζκήζεη ε θάζε νκάδα ηα επηρεηξήκαηα ηεο. Οη καζεηέο θαηαζέηνπλ επψλπκα ηηο απφςεηο ηνπο θαη έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο 3 ηχπνπο ζπλεηζθνξψλ Δπηρείξεκα, πκθσλψ, Γηαθσλψ. Σν εξγαιείν έρεη ξπζκηζηεί έηζη ψζηε νη καζεηέο λα ελεκεξψλνληαη γηα ηηο ηειεπηαίεο 5 λέεο ζπλεηζθνξέο. Ο θαζεγεηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αλαδηνξγαλψζεη ην δέληξν ζπλεηζθνξψλ ησλ καζεηψλ θαη έρεη ελεξγνπνηεζεί ε δπλαηφηεηα πξνζσπηθψλ ζεκεηψζεσλ ή εξγαιείσλ: Chat Tool - γηα ηελ άηππε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο θάζε νκάδαο. Σν chat έρεη ξπζκηζηεί ψζηε ν θάζε καζεηήο λα γξάθεη κε δηαθνξεηηθφ ρξψκα. Notes Tool - γηα ηελ αλάπηπμε πξνζσπηθψλ ηδεψλ (α) (β) Δηθόλα 1. (α) Φξήζε ηνπ Empty Step γηα ηελ εθθώλεζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη (β) δηαρσξηζκόο ησλ καζεηώλ ζε νκάδεο

10 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικήσ Βήμα 3ο: ηε θάζε απηή νη καζεηέο ελψλνληαη ζε κηα νκάδα θαη παξνπζηάδνπλ ηα επηρεηξήκαηα πνπ θαηέγξαςαλ κε ηηο νκάδεο ηνπο. Γηα ην βήκα απηφ νη καζεηέο έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο ηα εμήο εξγαιεία: Presence Tool ην εξγαιείν έρεη ξπζκηζηεί ψζηε νη καζεηέο πνπ αλήθαλ πξνεγνπκέλσο ζηελ ίδηα νκάδα έρνπλ ην ίδην ρξψκα. Co-Writer Tool - o δηακνηξαδφκελνο ρψξνο φπνπ νη καζεηέο ζα θαηαγξάςνπλ κε ηε ζεηξά ηα επηρεηξήκαηα ηνπο. Chat Tool - γηα ηελ άηππε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ καζεηψλ. (α) Δηθόλα 2. Τα δηαζέζηκα εξγαιεία ηνπ καζεηή γηα ην (α) δεύηεξν θαη (β) ηξίην βήκα Με ηε ιήμε απηνχ ηνπ βήκαηνο ζηηο νζφλεο ησλ καζεηψλ εκθαλίδεηαη πάιη ην εξγαιείν Empty Step κε ηηο νδεγίεο γηα ην επφκελν βήκα. Βήμα 4ο: ηε θάζε απηή είλαη πξνγξακκαηηζκέλε απφ ηνλ θαζεγεηή λα γίλεη κηα ζπδήηεζε κέζα ζηε ηάμε γη απηφ θαη ρξεζηκνπνηείηαη πάιη ην εξγαιείν Empty Step. Βήμα 5ο: ηε ηειεπηαία θάζε γηα ηελ ςεθνθνξία ησλ καζεηψλ ρξεζηκνπνηείηαη ην εξγαιείν Positionometer. Σν εξγαιείν έρεη ξπζκηζηεί ψζηε ε ςήθνο ηνπ θάζε καζεηή λα κελ είλαη νξαηή ζηνπο ππφινηπνπο. Οη καζεηέο ελεκεξψλνληαη γηα απηή ηε ιεηηνπξγία κε έλα αλαδπφκελν κήλπκα θαζψο θαη κε ην θίηξηλν ρξψκα πνπ εκθαλίδεηαη ζην θφλην ηνπ εξγαιείνπ. Μφλν ν θαζεγεηήο είλαη ζε ζέζε λα βιέπεη ην ηη ςεθίδεη ν θάζε καζεηήο. (β) Δηθόλα 3. Τα δηαζέζηκα εξγαιεία ηνπ καζεηή γηα ην πέκπην βήκα