Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ Γηεύζπλζε, Ηγεζία & Καζνδήγεζε
Γεληθά (κία πεξηήγεζε) 1. Βαζηθά ζηνηρεία ηεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο νξγαληζκνύο 2. Καηαλόεζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ην εμσιεθηηθό ζπκβόιαην 3. Ο θαηάιιεινο άλζξσπνο ζηελ θαηάιιειε ζέζε 4. Οη δηαθνξέο κεηαμύ ησλ εξγαδνκέλσλ 5. Πξνζσπηθόηεηα θαη ζπκπεξηθνξά ηνπ αηόκνπ 6. Πεπνηζήζεηο θαη ζπκπεξηθνξά αηόκνπ 7. Αληίιεςε, αηνκηθή ζπκπεξηθνξά θαη απόδνζε αηηίσλ 8. Πίεζε θαη αηνκηθή ζπκπεξηθνξά 9. Η δεκηνπξγηθόηεηα ζηνπο νξγαληζκνύο 10. Τύπνη εξγαζηαθήο ζπκπεξηθνξάο 11. Παξαθίλεζε ησλ εξγαδνκέλσλ 12. Θεσξίεο παξαθίλεζεο 13. Η θύζε ηεο εγεζίαο 14. Ηγεζία θαη κάλαηδκελη 15. Γύλακε θαη εγεζία 16. Τα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εγεζίαο 17. Ηγεηηθέο ζπκπεξηθνξέο 18. Τν πιέγκα ηεο εγεζίαο 19. Δλδερνκεληθέο πξνζεγγίζεηο εγεζίαο 20. Θεσξία ηνπ ιηγόηεξν πξνηηκεηένπ ζπλεξγάηε 21. Μνληέια ζπκπεξηθνξάο ηνπ εγέηε 22. Δλαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο εγεζίαο ζηε ιήςε απνθάζεσλ 23. Υπνθαηάζηαηα εγεζίαο 24. Φαξηζκαηηθή εγεζία 25. Μεηαζρεκαηηδόκελε εγεζία 26. Πνιηηηθή ζηηο επηρεηξήζεηο 27. Γηεύζπλζε θαη επηθνηλσλία 28. Τύπνη ελδνεπηρεηξεζηαθήο επηθνηλσλίαο 29. Γηαρείξηζε νκάδσλ θαη δηεπζπληηθή ιεηηνπξγία
Γεληθά (κία πεξηήγεζε) 1. Βαζηθά ζηνηρεία ηεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο ζηνπο νξγαληζκνύο Ο άλζξσπνο ζηηο ζύγρξνλεο επηρεηξήζεηο δελ αληηπξνζσπεύεη απιά έλα εξγαιείν ή κηα ηππηθή κνλάδα εθηέιεζεο εξγαζηώλ. Η ζπκπεξηθνξά θαη ε πξνζσπηθόηεηα ηνπ αληαλαθινύλ θαη ζηελ εξγαζηαθή ζπκπεξηθνξά ηνπ. Σηηο Δπηρεηξήζεηο παξαηεξνύληαη αλαιινίσηα όια ηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο - Οη επηρεηξήζεηο ζηξέθνπλ ηελ πξνζνρή ηνπο ζηηο ηδηαηηεξόηεηεο, ηα ραξίζκαηα θαη ηηο αδπλακίεο ησλ εξγαδνκέλσλ
2. Καηαλόεζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ην εμσιεθηηθό ζπκβόιαην Η θαηαλόεζε ηεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο ζην ρώξν εξγαζίαο βαζίδεηαη i. Σηε κειέηε ηεο θύζεο ηεο ζρέζεο πνπ δηακνξθώλεηαη κεηαμύ ηνπ θάζε εξγαδνκέλνπ θαη ηεο επηρείξεζεο ii. Σηελ εθηίκεζε ησλ δηαθνξώλ κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ ηύπσλ ππαιιήισλ. Τν εμσιεθηηθό ζπκβόιαην είλαη θαηά θάπνην ηξόπν παξόκνην κε έλα ζπλεζηζκέλν λνκηθό ζπκβόιαην (ζπρλά αλαθέξεηαη θαη σο ςπρνινγηθό ζπκβόιαην), αλ εμαηξέζνπκε ην γεγνλόο όηη δελ έρεη ηόζν ηππηθό ραξαθηήξα θαη δελ είλαη επαθξηβώο θαζνξηζκέλν. Τν ζύλνιν ησλ ππνρξεώζεσλ θαη ησλ επζπλώλ - κέζσ ηεο εξγαζίαο θπζηθά - πνπ έρεη ν εξγαδόκελνο πξνο ηελ επηρείξεζε, ζε ζπλδπαζκό, βέβαηα, κε ηα νθέιε θαη ηα αληαιιάγκαηα πνπ ζα εηζπξάμεη από απηήλ.
3. Ο θαηάιιεινο άλζξσπνο ζηελ θαηάιιειε ζέζε Μηα ζπγθεθξηκέλε άπνςε ηνπ εμσιεθηηθνύ ζπκβνιαίνπ είλαη ε επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ αλζξώπνπ ζηελ θαηάιιειε ζέζε (νη δύν πιεπξέο έρνπλ ακνηβαίν ελδηαθέξνλ) Η πξνζέγγηζε απηή αληηθαηνπηξίδεη νπζηαζηηθά ην θαηά πόζν ε ζπλεηζθνξά ηνπ εξγαδόκελνπ «ηαηξηάδεη» ζηηο απνιαβέο - όρη κόλν ηηο ρξεκαηηθέο - πνπ πξνζθέξνληαη ζε απηόλ από ηελ επηρείξεζε. Ο θάζε άλζξσπνο είλαη δηαθνξεηηθόο ζε όιεο ηηο πηπρέο ηνπ θαη σο εθ ηνύηνπ είλαη πνιύ δύζθνιν λα «κεηξήζνπκε» θαη λα αμηνινγήζνπκε κε αθξίβεηα ηα κεκνλσκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. 4. Οη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ Ο ηξόπνο θαηά ηνλ νπνίν δηαθέξνπλ δύν άηνκα κπνξεί λα είλαη ζσκαηηθόο, ςπρνινγηθόο, ή ζπλαηζζεκαηηθόο (ν θαζέλαο από καο είλαη κνλαδηθόο). Απηέο νη δηαθνξέο πνπ ραξαθηεξίδνπλ έλα δεδνκέλν πξόζσπν είλαη «θαιέο» ή «θαθέο»; Απμάλνπλ ή κεηώλνπλ ηελ απνδνηηθόηεηα; Η επηρείξεζε πξέπεη λα ζπλεθηηκήζεη ηελ πνιύ-ζπιιεθηηθόηεηα ησλ ππαιιήισλ θαη ηε ζπλεηζθνξά ηνπο ζε ζπλάξηεζε κε ηα πξνζθεξόκελα θίλεηξα θαη γεληθόηεξα ηηο πεξηζηάζεηο πνπ επηθξαηνύλ ζε κηα δεδνκέλε ζηηγκή ζηελ επηρείξεζε.
5. Πξνζσπηθφηεηα θαη ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ Τα ζηνηρεία ηεο πξνζσπηθφηεηαο θάπνηνπ είλαη έλαο ζεκειηψδεο παξάγνληαο πνπ θαζνξίδεη ηε γεληθφηεξε πνιπζπιιεθηηθφηεηα ησλ αηφκσλ ζηηο επηρεηξήζεηο. Πξνζσπηθφηεηα: ζρεηηθά ζηαζεξφ ζχλνιν ησλ ςπρνινγηθψλ ζηνηρείσλ πνπ δηαθνξνπνηνχλ έλα ηπραίν άηνκν απφ θάπνην άιιν. Έλα απφ ηα θπξηφηεξα θαζήθνληα ησλ κάλαηδεξ είλαη λα είλαη ζε ζέζε δειαδή λα θαηαλνήζνπλ ηα βαζηθά ζηνηρεία πξνζσπηθφηεηαο θαη λα βξνπλ ηξφπνπο λα επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ εξγαδνκέλσλ ζε επίπεδν επηρείξεζεο φπσο επίζεο θαη ηηο πεπνηζήζεηο ηνπο απέλαληη ζηελ επηρείξεζε. Η γλσζηφηεξε πξνζέγγηζε ζην ζέκα ηεο αλάιπζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ αηφκνπ είλαη ην ιεγφκελν κνληέιν ησλ πέληε παξαγφλησλ ησλ ζηνηρείσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο. ηε ζπλεξγαζηκφηεηα - ηελ νξγαλσηηθφηεηα - ηνλ αξλεηηθφ ζπλαηζζεκαηηζκφ -ηελ εμσζηξέθεηα - ηε δεθηηθφηεηα. Κάπνηα Αθφκα απφ Έξεπλεο: ε γεληθή αίζζεζε ηνπ αηφκνπ γηα ηηο ζπλέπεηεο ηεο φπνηαο ζπκπεξηθνξάο ηνπ - ε απνηειεζκαηηθφηεηα - ε απνιπηαξρηθφηεηα - ν εγεκνληζκφο - ε απηνεθηίκεζε - ε ηάζε γηα ιήςε ξηςνθίλδπλσλ απνθάζεσλ.
6 Πεπνηζήζεηο θαη ζπκπεξηθνξά αηφκνπ Οη πεπνηζήζεηο αληηζηνηρνχλ ζε έλα ζχκπιεγκα απφ «πηζηεχσ» θαη ζπλαηζζήκαηα πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη γηα ζπγθεθξηκέλεο ηδέεο, θαηαζηάζεηο ή αθφκα θαη γηα άιινπο αλζξψπνπο (κεραληζκφο κέζσ ηνπ νπνίνπ εθθξάδνπκε ηνλ εζσηεξηθφ καο θφζκν). Οη πεπνηζήζεηο πεξηέρνπλ 3 ζπζηαηηθά: 1. ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ έρεη έλα άηνκν απέλαληη ζε κηα θαηάζηαζε 2. ε γλψζε πνπ έρεη θάπνηνο ζρεηηθά κε κηα θαηάζηαζε 3. ην πψο έλα άηνκν ζθνπεχεη λα ζπκπεξηθεξζεί φηαλ αληηκεησπίδεη κηα ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε.
7. Αληίιεςε, αηνκηθή ζπκπεξηθνξά θαη απφδνζε αηηίσλ Αληίιεςε ηνπ αηφκνπ: ε δηαδηθαζία αθνκνίσζεο ζηνηρείσλ ηνπ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν εξγάδεηαη, δηαθξίλνπκε ηελ επηιεθηηθή αληίιεςε θαη ηελ ηππνπνίεζε. Η επηιεθηηθή αληίιεςε: δηαδηθαζία αλαίξεζεο πιεξνθνξηψλ, νη νπνίεο έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ηηο ηζρχνπζεο απφςεηο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν δήηεκα (πρ ε ζπλνιηθή εηθφλα γηα έλαλ εξγαδφκελν δελ αλαηξέπεηαη κνλνκηάο). Πξνζνρή γηα λα είλαη ιεηηνπξγηθή ε επηιεθηηθή αληίιεςε πξέπεη λα ππάξρεη νξζφηεηα ηεο γεληθήο αληίιεςεο θαηλνκέλσλ Η ηππνπνίεζε είλαη δηαδηθαζία θαηεγνξηνπνίεζεο θαη θαηάηαμεο ησλ αλζξψπσλ, ε νπνία βαζίδεηαη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζηεξεφηππν γλψξηζκά ηνπο (πρ θχιν, εληνπηφηεηα θιπ). Σηεξεφηππα αξλεηηθά ή ζεηηθά
8 Πίεζε θαη αηνκηθή ζπκπεξηθνξά Άιιν έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν ζπκπεξηθνξάο ζε εξγαζηαθέο νκάδεο είλαη ε πίεζε (ε αληίδξαζε ζε έλα ηζρπξφ εξέζηζκα, ε νπνία ζε γεληθέο γξακκέο αθνινπζεί κηα ζπγθεθξηκέλε πνξεία, γλσζηή σο γεληθφ ζχλδξνκν πξνζαξκνγήο) Σεκείσζε φμπλζε άκβιπλζε ζπλαηζζήκαηνο, ζεηηθή-αξλεηηθή πιεπξά Γηα θαηαλφεζε ηεο πίεζεο ζεσξνχληαη 2 ηχπνη πξνζσπηθνηήησλ, Α & Β. Α: ραξαθηεξίδνληαη απφ έληνλε αληαγσληζηηθφηεηα, αθνζίσζε ζηε δνπιεηά θαη ηζρπξφ αίζζεκα αληίδξαζεο ζε επείγνπζεο θαηαζηάζεηο, είλαη αδίζηαθηνη, αλππφκνλνη θαη άςνγα θαηαξηηζκέλνη ζηε δνπιεηά, έρνπλ έληνλε ελεξγεηηθφηεηα θαη ζέινπλ λα πεηχρνπλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα φζν ην δπλαηφλ γξεγνξφηεξα. Β είλαη ιηγφηεξν αληαγσληζηηθνί, ιηγφηεξν αθνζησκέλνη ζηε δνπιεηά θαη εκθαλίδνληαη παζεηηθνί ζε επείγνπζεο θαηαζηάζεηο, δελ αξέζθνληαη ζε δηακάρεο κε άιινπο θαη πξνηηκνχλ κηα ηζνξξνπεκέλε θαη άλεηε δσή, ζπλεζίδνπλ λα εξγάδνληαη ζε ζπλερή ξπζκφ ρσξίο έθηαθηα θαη επείγνληα πεξηζηαηηθά. Οη Β δελ είλαη απαξαίηεηα πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν επηηπρεκέλνη απφ ηνπο Α, αιιά δελ είλαη ζπλεζηζκέλνη λα αληηκεησπίδνπλ έληνλε πίεζε. Απαηηήζεηο πνπ πξνθαινχλ Πίεζε: 1. Οη απαηηήζεηο θαζεθφλησλ είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ηα θαζήθνληα θαζαπηά ( αλάγθε γξήγνξσλ απνθάζεσλ, απνθάζεσλ κεηά απφ έληνλε θξηηηθή ζθέςε θαη απνθάζεσλ πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ζε θαζεζηψο αβεβαηφηεηαο) 2. Οη απαηηήζεηο θπζηθψλ παξαγφλησλ εμαξηψληαη άκεζα απφ ην είδνο ηνπ εθάζηνηε επαγγέικαηνο. 3. Οη ιεγφκελεο απαηηήζεηο ξφινπ (έλα ζχλνιν αλακελφκελσλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ ζπλδένληαη κε ηε ζέζε ζε κία νκάδα ή έλαλ νξγαληζκφ) 4. Οη απαηηήζεηο δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ είλαη εξεζίζκαηα ζπλδεδεκέλα κε ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ εξγαζηαθφ ρψξν. Οη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο: αθνξνχλ ζηε ζπκπεξηθνξά, ηελ ςπρνινγία θαη ηελ πγεία.
9 Η δεκηνπξγηθφηεηα ζηνπο νξγαληζκνχο Έλα αθφκε ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο αηνκηθήο ζπκπεξηθνξάο ζε νξγαληζκνχο. Γεκηνπξγηθφηεηα είλαη ε δπλαηφηεηα ελφο αηφκνπ λα παξάγεη λέεο ηδέεο ή λα δψζεη λέεο πξννπηηθέο ζε εληππσζηαθέο ηδέεο. Τη θάλεη έλα άηνκν δεκηνπξγηθφ; Πψο θαζίζηαληαη δεκηνπξγηθνί νη άλζξσπνη; Πψο ιεηηνπξγεί ε δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία; ε ηθαλφηεηα γηα ζχλζεην ηξφπν ζθέςεο, ηα πςειά επίπεδα ελέξγεηαο, ε αλεμαξηεζία θαη ε απηνλνκία, ε απηνπεπνίζεζε θαη ε ηζρπξή πίζηε φηη είλαη δεκηνπξγηθά. Γλσζηηθέο επηδεμηφηεηεο ιέκε ηελ ηθαλφηεηα ελφο αηφκνπ λα ζθέθηεηαη έμππλα θαη λα αλαιχεη θαηαζηάζεηο ή πιεξνθνξίεο απνηειεζκαηηθά. Η εμππλάδα πηζαλφλ απνηειεί κηα απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αηνκηθή δεκηνπξγηθφηεηα παξφηη νη πεξηζζφηεξνη δεκηνπξγηθνί άλζξσπνη έρνπλ έληνλε επθπΐα, δελ είλαη φκσο απαξαίηεην φηη φινη νη επθπείο άλζξσπνη είλαη θαη δεκηνπξγηθά φληα. Η δεκηνπξγηθφηεηα είλαη επίζεο ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηθαλφηεηα ελφο αηφκνπ λα δηαθξίλεη νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο κεηαμχ θαηλνκέλσλ, θαηαζηάζεσλ θαη γεγνλφησλ. 1. Τεο δεκηνπξγηθήο δηαδηθαζίαο θπζηνινγηθά πξνεγείηαη κηα πεξίνδνο «πξνεηνηκαζίαο» (βαζηθή εθπαίδεπζε ) 2. Η δεχηεξε θάζε ηεο δεκηνπξγηθήο δηαδηθαζίαο είλαη ε ιεγφκελε θάζε ηεο «αθνκνίσζεο» κηα πεξίνδνο ιηγφηεξν ζπλεηδεηήο ζπγθέληξσζεο, θαηά ηελ νπνία ε γλψζε θαη νη ηδέεο έρνπλ ήδε απνθηεζεί θαηά ηελ πξνεηνηκαζία θαη πιένλ αλαπηχζζνληαη (εληζρχεηαη κε παχζεηο ηεο νξζνινγηθήο ζπγθεληξσκέλεο ζθέςεο, αξθεηά δεκηνπξγηθά άηνκα ρξεζηκνπνηνχλ θπζηθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ηξέμηκν ή θνιχκβεζε, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπλ ζπλεηδεηά έλα θελφ ζηε ζθέςε). 3. Η νμπδέξθεηα είλαη κία αθφκε ηδηφηεηα (έλα κείγκα ζθέςεσλ θαη ηδεψλ πνπ απνθηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο, είλαη δπλαηφλ λα εκθαληζηεί μαθληθά ή λα αλαπηπρζεί ζηαδηαθά κέζα ζην ρξφλν) 4. Καζψο εκθαλίδεηαη ε νμπδέξθεηα, ε επηβεβαίσζε ζπληζηά ηελ εγθπξφηεηα θαη αμηνπηζηία ηεο νμπδέξθεηαο( ε επηβεβαίσζε πεξηιακβάλεη επηζηεκνληθά πεηξάκαηα) Μηα ζεκαληηθή κέζνδνο γηα ηελ αχμεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο είλαη ε ελζσκάησζή ηεο σο κέξνο ηεο θνπιηνχξαο ηνπ νξγαληζκνχ, ζπρλά κέζα απφ ζαθείο ζηφρνπο.
10 Τχπνη εξγαζηαθήο ζπκπεξηθνξάο Δξγαζηαθή ζπκπεξηθνξά ραξαθηεξίδνπκε κηα κνξθή δξάζεο ησλ κειψλ ελφο νξγαληζκνχ, ε νπνία έκκεζα ή άκεζα επεξεάδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα κέζα ζηελ επηρείξεζε. Σεκαληηθά είδε εξγαζηαθψλ ζπκπεξηθνξψλ απνηεινχλ: ε πξνζδνθψκελε ζπκπεξηθνξά, νη απνπζίεο θαη ε εγθαηάιεηςε. Πξνζδνθψκελε ζπκπεξηθνξά: ην ζχλνιν ησλ αλακελφκελσλ ηξφπσλ ζπκπεξηθνξάο πνπ εκθαλίδνπλ ηα άηνκα ελφο νξγαληζκνχ. Απνπζία: ην θαηλφκελν ηεο κε έιεπζεο γηα εξγαζία. Ο ιφγνο κπνξεί λα είλαη δηθαηνινγεκέλνο (αξξψζηηα, νηθνγελεηαθφ πέλζνο θ.ά.) ή πξφθαζε γηα απνρή απφ ηελ εξγαζία. Δγθαηάιεηςε ηεο ζέζεο εξγαζίαο έρνπκε ζπλήζσο φηαλ έλαο εξγαδφκελνο απνθαζίδεη λα αιιάμεη εξγαζία.
11 Παξαθίλεζε ησλ εξγαδνκέλσλ Παξαηεξνχληαη δηαθνξέο απνδνηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ ζε έλαλ νξγαληζκφ (ιφγσ δηαθνξάο ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ, ε νη εξγαζηαθέο ξπζκίζεηο θαη ζπλζήθεο, ή αθφκα ν βαζκφο παξαθίλεζήο ηνπο, κε άιια ιφγηα πφζν θαζέλαο είλαη δηαηεζεηκέλνο λα αθνζησζεί ζε έξγα θαη ζηφρνπο ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ηνπ πεξηβάιινληνο) Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε αλαδεηνχλ κεζφδνπο πνπ ζα επηηαρχλνπλ ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπο. Η έλλνηα «παξαθίλεζε» αληηζηνηρεί ζηελ ςπρνινγηθή δηαδηθαζία κε ηελ νπνία ελεξγνπνηείηαη ην άηνκν γηα ηελ επίηεπμε επηζπκεηψλ ζθνπψλ. Μέζσ απηήο θαζνξίδεηαη ν επηδησθφκελνο ζθνπφο θαη ελαξκνλίδεηαη ε ζρεηηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ. Σε απηήλ ηε δηαδηθαζία εκπιέθνληαη ηφζν ην ίδην ην άηνκν φζν θαη ην εθηεινχκελν έξγν θαη βέβαηα ην πεξηβάιινλ ηεο εξγαζίαο. Τν δήηεκα ηεο παξαθίλεζεο είλαη θεληξηθφ ζέκα αιιά θαη ζεκείν ηξηβήο ζηελ εξγαζηαθή ςπρνινγία θαη ηελ νξγαλσηηθή ζεσξία θαη ζπκπεξηθνξά. Με ηνλ φξν παξαθίλεζε ελλννχκε ηελ επηλφεζε ηξφπσλ πξνηξνπήο ησλ αλζξψπσλ ζε πξάμεηο ζρεηηθέο κε ηελ επίηεπμε επηζπκεηψλ ζθνπψλ. Πνιιέο θαη δηάθνξεο ηαμηλνκήζεηο ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ, (θπζηνινγηθέο, βηνινγηθέο, πξσηνγελείο αλάγθεο, θνηλσληθέο θιπ) Μεξηθνί κάλαηδεξ ηζρπξίδνληαη φηη ζεσξίεο φπσο νη παξαπάλσ είλαη ζπλήζσο αλεθάξκνζηεο ζηελ πξάμε θαη κφλν ην ρξήκα απνηειεί ηελ αζθαιή θηλεηήξηα δχλακε γηα ηνλ θάζε εξγαδφκελν. Έλα απνηειεζκαηηθφ ζχζηεκα παξνρψλ (ακνηβψλ): (α) λα επηηξέπεη ζηνπο εξγαδφκελνπο λα λνηψζνπλ φηη ηθαλνπνηνχλ ηηο γεληθέο πξνζσπηθέο ηνπο επηδηψμεηο (β) λα είλαη εληφο ησλ νξίσλ ακνηβψλ πνπ παξέρνπλ νη εηαηξηθνί αληαγσληζηέο (γ) λα εθαξκφδεηαη αμηνθξαηηθά εληφο ηεο επηρεηξήζεσο (δ) νη ακνηβέο λα είλαη αλάινγεο ηνπ κφρζνπ πνπ θαηαβάιιεηαη θαη ησλ πξνζφλησλ θάζε εξγαδνκέλνπ, ρσξίο λα εκπνδίδεηαη ε δηάζεζε, ε θηινδνμία θαη ε επηζπκία θαζελφο γηα λέεο δξάζεηο θαη αλαβαζκηζκέλα θαζήθνληα.
12. Θεσξίεο Παξαθίλεζεο Η ππξακίδα ηεξάξρεζεο αλαγθψλ ηνπ Maslow: 5 βαζηθέο θαηεγνξίεο Απηνπξαγκάησζε Αλαγλψξηζε Κνηλσληθφηεηα Αζθάιεηα Βηνινγηθέο αλάγθεο Θεσξία Herzberg ή ζεσξία παξαθίλεζεο «πγηεηλήο», πηζαλέο αηηίεο ηθαλνπνίεζεο ή δπζαξέζθεηαο ζηελ εξγαζία: εληνπίδνληαη δύν νκάδεο ζρεηηθώλ παξαγόλησλ: (α) νη παξάγνληεο πγηεηλήο, ζπληήξεζεο ή αιιηώο νη εμσηεξηθνί (απνδνρέο, αζθάιεηα, θνηλσληθέο ζρέζεηο ζην ρώξν εξγαζίαο, ηξόπνο ειέγρνπ θαη επνπηείαο, βαζκίδα θαη θύξνο ηεο ζέζεο, πνιηηηθή θαη κάλαηδκελη ηεο επηρείξεζεο, πξνζσπηθή δσή) ζπκβάιινπλ ζηελ ύπαξμε θαη αλάπηπμε ελόο πγηνύο επηρεηξεκαηηθνύ νξγαληζκνύ. (β) νη παξάγνληεο παξαθίλεζεο, νη απνθαινύκελνη εζσηεξηθνί ή θίλεηξα (ζρέζε ηνπ εξγαδνκέλνπ κε ην ίδην ην αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο, επηηεύγκαηα, αλαγλώξηζε, εζσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο, ππεπζπλόηεηα, επθαηξίεο γηα εμέιημε). Κίλεηξα γηα ηνλ εξγαδόκελν, ζπλδένληαη κε ηελ απηνπξαγκάησζε, όηαλ πέζνπλ θάησ από έλα ειάρηζην αλεθηό όξην δελ ππάξρεη πιένλ ηθαλνπνίεζε. Οη παξάγνληεο απηήο ηεο θαηεγνξίαο κπνξνύλ όρη ηόζν ην λα πξνθαιέζνπλ κηα ζεηηθή ζηάζε, αιιά πεξηζζόηεξν λα ζηακαηήζνπλ κηα αξλεηηθή ζηάζε ελόο εξγαδνκέλνπ.
12. Θεσξίεο Παξαθίλεζεο (ζπλέρεηα) Θεσξία ησλ πξνζδνθηψλ ηνπ Vroom: Πξνζπαζεί λα βξεη θαη λα εξκελεχζεη δηαδηθαζίεο κέζσ ησλ νπνίσλ νη άλζξσπνη επηιέγνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ηξφπνπο δξάζεο. Η πξνζπκία ελφο εξγαδνκέλνπ λα πξνβεί ζε κία ελέξγεηα εμαξηάηαη α. απφ ηελ αμία πνπ πξνζδίδεη ζην άηνκν θαζέλα απφ ηα πηζαλά απνηειέζκαηά ηεο, β. απφ ηελ αίζζεζή ηνπ γηα ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ απνηειέζκαηνο γ. απφ ηελ ειπίδα ηνπ γηα πξαγκαηηθά ζεηηθή ηειηθή έθβαζε ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο. Η πξνζπάζεηα ηνπ εξγαδνκέλνπ ζπλδέεηαη κε ηελ πξνζδνθία απφδνζεο θαη αληακνηβήο ηνπ, θαζψο θαη κε ηελ εθηίκεζε γηα ηελ αμία ηεο αληακνηβήο απηήο Η πξνζδνθία απφδνζεο, εθθξαζκέλε ζε φξνπο πηζαλνηήησλ, θπκαίλεηαη απφ κεδέλ (ε επίηεπμε είλαη αδχλαηε) έσο έλα (ε επίηεπμε είλαη ζίγνπξε), άξα ε πξνζδνθία αληακνηβήο εθιακβάλεηαη σο πηζαλνζεσξεηηθφ πξφβιεκα πνπ ζπλδέεη ζέκαηα φπσο ην πςειφ επίπεδν απφδνζεο κε άιια άκεζα ζπζρεηηδφκελα φπσο π.ρ. νη ακνηβέο. Η ζεσξία ησλ πξνζδνθηψλ ππνζηεξίδεη φηη πξέπεη λα ππάξρεη ζαθήο θαη επδηάθξηηε ζρέζε αλάκεζα ζε πξνζπάζεηα, απφδνζε θαη αληακνηβή, ελψ ε αληακνηβή επηπιένλ πξέπεη λα ηθαλνπνηεί ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο. Έηζη εμεγείηαη ην γηαηί π.ρ. έλα bonus παξαγσγηθφηεηαο έρεη απμεκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα φζν κεγαιχηεξν γίλεηαη θαη φζν ζπλδέεηαη ρξνληθά κε ηε ζηηγκή ηεο απφδνζεο. Αθφκε ε ζεσξία ππνζηεξίδεη πσο ηα εζσηεξηθά θίλεηξα (απηά πνπ ζπλδένληαη κε ην αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο θαζαπηφ) ηειηθψο είλαη πην ηζρπξά, δηφηη ηφηε ε απφδνζε ειέγρεηαη ζηελφηεξα απφ ηνλ ίδην ηνλ εξγαδφκελν, γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη κεγαιχηεξε πξνζδνθία απφδνζεο, ελψ θαη ε ίδηα ε απφδνζε ιεηηνπξγεί σο κηα κνξθή αληακνηβήο, απμάλνληαο έηζη ηελ πξνζδνθία αληακνηβήο. Η ζεσξία ηνπ Vroom δείρλεη ξεαιηζηηθφηεξε, αθνχ αλαγλσξίδεη ηε ζεκαζία ησλ δηάθνξσλ αηνκηθψλ αλαγθψλ θαη παξαθηλήζεσλ ζε ζρέζε κε εθείλεο ησλ Maslow θαη Herzberg.
12. Θεσξίεο Παξαθίλεζεο (ζπλέρεηα) Μηα επέθηαζε ηεο ζεσξίαο ηνπ Vroom απνηειεί ην ιεγφκελν ππφδεηγκα ησλ Porter θαη Loweler: εμεηάδνληαη φινη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θαηαβαιιφκελε πξνζπάζεηα, ηελ απφδνζε θαη ηελ ηθαλνπνίεζε θαζψο θαη ηνπο κεηαμχ ηνπο ζπζρεηηζκνχο. Ξεθηλάκε ην ζπιινγηζκφ απφ ην πξναλαθεξζέλ γεγνλφο φηη ε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη έλαο εξγαδφκελνο θαζνξίδεηαη ηφζν απφ ηελ αμία πνπ αληηπξνζσπεχεη γηα απηφλ ε πξνζθεξφκελε αληακνηβή, φζν θαη απφ ηελ αληίιεςή ηνπ γηα ηελ πηζαλφηεηα απφθηεζεο ηεο αληακνηβήο απηήο. Αθνινχζσο θαηαγξάθνληαη νη παξάγνληεο επεξεαζκνχ ηεο απφδνζεο (εθηφο απφ ηελ παξαθίλεζε, ε απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ θαζνξίδεηαη απφ ηε γεληθφηεξε ηθαλφηεηά ηνπ, ηελ αληίιεςε ηνπ ξφινπ ηνπ θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ άιισλ απφ απηφλ, θαζψο θαη απφ ηα δηαηηζέκελα κέζα θαη ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο). Η απφδνζε νδεγεί: (α) ζε εμσηεξηθέο αληακνηβέο (ρξήκαηα, πξναγσγέο, παξνρέο, επλντθέο ζπλζήθεο εξγαζίαο) κε κηθξή εμάξηεζε απφ ηελ απφδνζε (β) ζε εζσηεξηθέο αληακνηβέο (αίζζεζε απηνπξαγκάησζεο, επηηπρίαο, δεκηνπξγηθφηεηαο) κε κεγάιε εμάξηεζε απφ ηελ απφδνζε. Οη ζεσξνχκελεο σο ηθαλνπνηεηηθέο αληακνηβέο είλαη απηέο πνπ ζεσξνχληαη δίθαηεο πνζνηηθά θαη πνηνηηθά. Όηαλ απηφ πνπ εηζπξάηηεηαη ππεξβαίλεη έζησ θαη νξηαθά ηα ζεσξνχκελα ζαλ δίθαηα, ηφηε ππάξρεη ηθαλνπνίεζε, δηαθνξεηηθά απνγνήηεπζε, θαη ν βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ή δπζαξέζθεηαο ηνπ εξγαδνκέλνπ εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ηεο δηαθνξάο κεηαμχ πξαγκαηηθψλ θαη αλακελφκελσλ αληακνηβψλ. Άξα βάζεη ηνπ ππνδείγκαηνο ησλ Porter θαη Loweler, ε ηθαλνπνίεζε ελφο εξγαδνκέλνπ εμαξηάηαη ηφζν απφ ηνλ ίδην κέζσ ησλ εζσηεξηθψλ αληακνηβψλ, φζν θαη απφ ηνλ νξγαληζκφ, κέζσ ησλ εμσηεξηθψλ αληακνηβψλ.
13 Η θχζε ηεο εγεζίαο Ηγεζία είλαη ε ρξήζε κε εμαλαγθαζηηθήο επηξξνήο γηα ηε δηακφξθσζε ησλ ζηφρσλ κηαο νκάδαο ή ελφο νξγαληζκνχ, γηα ηε δεκηνπξγία κηαο ζπγθεθξηκέλεο ζπκπεξηθνξάο ζηνρεχνληαο ζηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ θαη αθφκα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο θνπιηνχξαο ελφο νξγαληζκνχ ή κηαο νκάδαο. H εγεζία αληηζηνηρεί ζε κηα ζεηξά ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ ζπλαληψληαη ζε άηνκα πνπ ζεσξνχληαη εγέηεο. Γηα απηφ ην ιφγν εγέηεο ζεσξνχληαη απηνί πνπ επεξεάδνπλ ηηο ζπκπεξηθνξέο άιισλ αηφκσλ ρσξίο λα βαζίδνληαη ζηε δχλακε, κε άιια ιφγηα, εγέηεο ζεσξνχληαη ηα άηνκα πνπ νη άιινη άλζξσπνη απνδέρνληαη σο εγέηεο. 14 Ηγεζία θαη κάλαηδκελη Ηγεζία & κάλαηδκελη είλαη δχν ζπγγεληθέο έλλνηεο, αιιά φρη ηαπηφζεκεο. Οη νξγαληζκνί ρξεηάδνληαη ην κάλαηδκελη αιιά θαη ηελ εγεζία ηαπηφρξνλα πξνθεηκέλνπ λα είλαη απνηειεζκαηηθνί. Η εγεζία είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ πξφθιεζε αιιαγψλ Τν κάλαηδκελη είλαη απαξαίηεην γηα ηελ επίηεπμε ηαθηηθψλ απνηειεζκάησλ.
15 Γχλακε θαη εγεζία Σηνπο νξγαληζκνχο δηαθξίλνπκε πέληε είδε δχλακεο: (α) ηε λφκηκε δχλακε, (β) ηε δχλακε ηεο αληακνηβήο, (γ) ηε δχλακε ηνπ εμαλαγθαζκνχ, (δ) ηε δχλακε ηεο αλαγλψξηζεο θαη ηεο αθνζίσζεο (ε) ηε δχλακε ηεο εηδηθφηεηαο. 16 Τα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εγεζίαο Η πξψηε νξγαλσκέλε πξνζέγγηζε ζηελ έξεπλα γχξσ απφ ηελ εγεζία αλέιπε ηα πξνζσπηθά, ςπρνινγηθά θαη θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά θάπνησλ κεγάισλ εγεηψλ θαη ππέζεηε φηη ππήξρε θάπνην βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ή κηα νκάδα ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ δηαθνξνπνηνχζαλ ηνπο εγέηεο απφ ηνπο κε εγέηεο. Έηζη, αλ γηλφηαλ δπλαηφλ λα νξηζηνχλ απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά, ηφηε ζα κπνξνχζακε λα μερσξίζνπκε ηνπο πηζαλνχο εγέηεο. Οη εξεπλεηέο πίζηεπαλ αξρηθά φηη ηα θπξηφηεξα γλσξίζκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ έλαλ εγέηε είλαη ε επθπΐα, ε ζηγνπξηά, ην κεγάιν ζσκαηηθφ χςνο, ην πινχζην ιεμηιφγην, ε γνεηεία, ε απηνπεπνίζεζε θ.ιπ. Παξφηη νη πεξηζζφηεξνη εξεπλεηέο ζηακάηεζαλ ηελ πξνζπάζεηα λα αληρλεχζνπλ θάπνηα ραξαθηεξηζηηθά σο δείγκαηα εγεηηθψλ ηθαλνηήησλ, πνιινί άλζξσπνη πηνζεηνχλ απφιπηα παξφκνηεο ινγηθέο (πρ νη πνιηηηθνί)
17 Ηγεηηθέο ζπκπεξηθνξέο Απνγνεηεπκέλνη απφ ηα αλεπηηπρή απνηειέζκαηά ηνπο ζηελ αλαθάιπςε ρξήζηκσλ εγεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, νη επηζηήκνλεο ζχληνκα άξρηζαλ λα εξεπλνχλ άιια πεδία, ζρεηηδφκελα πιένλ κε ηηο ζπκπεξηθνξέο θαη ηηο αληηδξάζεηο ησλ εγεηψλ. Η λέα ππφζεζε πνπ πξνέβαιιαλ ήηαλ φηη νη απνηειεζκαηηθνί εγέηεο ζπκπεξηθέξνληαλ θαηά θάπνην ηξφπν δηαθνξεηηθά ζε ζρέζε κε ηνπο κε απνηειεζκαηηθνχο. Γηα απηφ ην ιφγν o ζηφρνο ηνπο ήηαλ λα θαηαλνήζνπλ πιήξσο ηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ εγεηψλ (R. Likert δεθαεηία ηνπ 40), αλαγλσξίζηεθαλ 2 βαζηθέο κνξθέο εγεηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ: (α) ηελ εξγαζην-θεληξηθή εγεηηθή ζπκπεξηθνξά, φπνπ ν κάλαηδεξ δίλεη κεγάιε ζεκαζία ζηελ εξγαζία ησλ πθηζηακέλσλ, εμεγεί ηηο εξγαζηαθέο δηαδηθαζίεο θαη γεληθά ελδηαθέξεηαη έληνλα γηα ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ (β) ηελ ππαιιειν-θεληξηθή εγεηηθή ζπκπεξηθνξά, φπνπ ν κάλαηδεξ ελδηαθέξεηαη γηα ηελ αλάπηπμε κίαο εξγαζηαθήο νκάδαο πνπ ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπλνρή, θαη πξνζπαζεί λα εμαζθαιίζεη ηελ επραξίζηεζε ησλ ππαιιήισλ απφ ηελ εξγαζία ηνπο. Δξεπλεηέο ζην Ohio ηελ ίδηα πεξίνδν αλέδεημαλ επίζεο 2 βαζηθέο κνξθέο εγεηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ: (α) ηε δνκεκέλε-θαζνξηζκέλε ζπκπεξηθνξά (ν εγέηεο νξίδεη απφιπηα ην ξφιν ηνπ εγέηε θαη ηνχ πθηζηακέλνπ, έηζη ψζηε ν θαζέλαο λα μέξεη ηη απαηηείηαη, εηζάγεη ηνπο επίζεκνπο θψδηθεο επηθνηλσλίαο θαη θαζνξίδεη πψο ζα πξαγκαηνπνηνχληαη νη εξγαζίεο (β) ηε ζπλαηλεηηθή ζπκπεξηθνξά (ν εγέηεο δείρλεη ελδηαθέξνλ γηα ηνπο πθηζηακέλνπο θαη πξνζπαζεί λα δεκηνπξγήζεη έλα θηιηθφ θαη ππνζηεξηθηηθφ θιίκα γηα απηνχο). Μεγάιε δηαθνξά αλάκεζα ζηηο 2 πξνζεγγίζεηο: είλαη φηη νη εξεπλεηέο ηνπ Ohio δελ εξκήλεπζαλ ηελ εγεηηθή ζπκπεξηθνξά κνλνδηάζηαηα: θάζε ζπκπεξηθνξά ππνηέζεθε φηη ήηαλ αλεμάξηεηε. Με δεδνκέλν ην γεγνλφο απηφ ινηπφλ, ν εγέηεο ήηαλ δπλαηφλ λα παξνπζηάζεη ηαπηφρξνλα κεηαβαιιφκελα επίπεδα ηεο πξψηεο ή ηεο δεχηεξεο ζπκπεξηθνξάο. Αξγφηεξα λέεο έξεπλεο απνθάιπςαλ ηελ ηαπηφρξνλε εκπινθή πνιιψλ άιισλ κεηαβιεηψλ ζην παξαπάλσ ζέκα, εχξεκα πνπ απνδείθλπε φηη ε θαηάζηαζε ήηαλ πην πνιχπινθε.
18 Τν πιέγκα ηεο εγεζίαο Μηα αθφκε πξνζέγγηζε ηεο εγεζίαο κέζσ ηεο ζπκπεξηθνξάο είλαη ην πιέγκα ηεο εγεζίαο, απνηειεί κέζν γηα ηελ εθηίκεζε ησλ κνξθψλ εγεζίαο θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ κάλαηδεξ, κε ηξφπν ψζηε λα πηνζεηήζνπλ ηνλ ηδαληθφ ηξφπν ζπκπεξηθνξάο. 2 άμνλεο: Οξηδφληηα ελδηαθέξνλ γηα ηελ παξαγσγή (παξφκνην κε ηελ πξψηε κνξθή ζπκπεξηθνξάο ηνπ Ohio θαη ηνπ Michigan) & Κάζεηα ην ελδηαθέξνλ γηα ηνπο αλζξψπνπο (παξφκνην κε ηηο δεχηεξε κνξθή ζπκπεξηθνξάο ηνπ Ohio θαη ηνπ Michigan).
19 Δλδερνκεληθέο πξνζεγγίζεηο εγεζίαο Τα πεξηζηαζηαθά (ελδερνκεληθά) κνληέια γχξσ απφ ην ζέκα ηεο εγεζίαο ππνζέηνπλ φηη ε θαηάιιειε ζπκπεξηθνξά ηνπ εγέηε δηαθέξεη θαηά πεξίπησζε. Ο ζηφρνο ηεο ιεγφκελεο ζεσξίαο ησλ ελδερνκέλσλ είλαη ινηπφλ λα αλαγλσξίζεη ηνπο θαίξηνπο πεξηζηαζηαθνχο παξάγνληεο θαη λα πξνζδηνξίζεη πψο απηνί επηδξνχλ ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο θαηάιιειεο εγεηηθήο ζπκπεξηθνξάο. 3 βαζηθέο ελδερνκεληθέο πξνζεγγίζεηο ηεο εγεζίαο Θεσξία ηνπ ιηγόηεξν πξνηηκεηένπ ζπλεξγάηε Γηα λα γίλεη ρξήζε ηνπ κέηξνπ, έλαο κάλαηδεξ ή έλαο εγέηεο πξέπεη λα πεξηγξάςεη έλα άηνκν κε ην νπνίν κπνξεί λα δνπιέςεη ιηγόηεξν αξκνληθά, ζπκπιεξώλνληαο έλα ζεη από δεθαέμη νθηάβαζκεο αξηζκεηηθέο θιίκαθεο κε έλα ζεηηθό ή αξλεηηθό επίζεην ζε θάζε άθξε. Τξεηο από ηηο δεθαέμη απηέο θιίκαθεο είλαη νη αθόινπζεο: Φξήζηκνο Απνγνεηεπηηθόο 8 7 6 5 4 3 2 1 Νεπξηθόο Φαιαξόο 1 2 3 4 5 6 7 8 Βαξεηόο Δλδηαθέξσλ 1 2 3 4 5 6 7 8 Τν ιεγόκελν κνληέιν Vroom Yetton Jago εζηηάδεη ζε έλα κόλν κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο εγεζίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ζην βαζκό ζπκκεηνρήο ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Η δξαζηηθόηεηα ησλ απνθάζεσλ κεηξάηαη θαιύηεξα από ηελ πνηόηεηα ησλ απνθάζεσλ θαη ηελ απνδνρή ηνπο από ηνπο πθηζηάκελνπο Η ζεσξία ηνπ κνλνπαηηνύ-ζηόρνπ βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ εγέηε είλαη λα ζέηεη «βξαβεία» θαη λα απνζαθελίδεη ζηνπο πθηζηακέλνπο όηη κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο ζα θεξδίζνπλ ηα βξαβεία απηά. Απνηειεί επέθηαζε ηεο ζεσξίαο ησλ θηλήηξσλ.
20 Μνληέια ζπκπεξηθνξάο ηνπ εγέηε (1) Άμεζο (2) Με ςποζηήπιξη (3) Με ζςμμεηοσή (4) Με πποζαναηολιζμό ζηην επίηεςξη (α) Ανηίλητη ηυν δςναηοηήηυν ηος ζηελέσοςρ και δςναηόηηηα ελέγσος (β) Δομή και κλίμα ζηην επγαζία Σπκπεξαζκαηηθά: δηαθνξεηηθά κνληέια ζπκπεξηθνξάο θαηά πεξίπησζε παξέρνπλ ηα θίλεηξα ζηνλ εξγαδφκελν. Πξνζσπηθά ζηνηρεία θαη πεξηβάιινλ εξγαζίαο θξίλνπλ ηελ επηινγή ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη ησλ ζηφρσλ πνπ ζα νξηζηνχλ. 21 Πνιηηηθή ζηηο επηρεηξήζεηο Η έξεπλα έρεη αλαδείμεη 5 βαζηθά είδε πνιηηηθήο ζπκπεξηθνξάο πνπ εθαξκφδνληαη θαηά θφξνλ ζηηο επηρεηξήζεηο. Παξαθίλεζε Πεηζψ - Γεκηνπξγία ππνρξέσζεο Δμαλαγθαζκφο - Τν κάλαηδκελη ηεο εληχπσζεο 27 Γηεχζπλζε θαη επηθνηλσλία Σηε ζεκαηνινγία ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο δηεχζπλζεο πεξηιακβάλεηαη, κεηαμχ άιισλ, θαη ν θαζνξηζκφο ηξφπσλ απνηειεζκαηηθήο ελδνεπηρεηξεζηαθήο επηθνηλσλίαο ηνπ πξνζσπηθνχ. (επίζεκε, αλεπίζεκε, ακθίδξνκε, κε ζφξπβν θιπ)
Δίδε Δπηθνηλσλίαο Κπθιηθφ, Κφκβνπ, Αζηέξα, Δκπινπηηζκέλεο ή πβξηδηθέο δνκέο επηθνηλσλίαο