Ο Κλάδος των Φρούτων και Λατανικών στη Ροσμανία

Ο Κλάδος των Φρούτων και Λατανικών στη Ροσμανία 1. Ζ ΘΔΖ ΣΖ ΡΟΤΜΑΝΗΑ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ πγθξίλνληαο ηε Ρνπκαλία κε ηηο άιιεο επξσπατθέο ρψξεο απφ πιεπξάο ησλ θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ γηα ην 2001 παξαηεξνχκε φηη θαηαιακβάλεη ηελ 6 ε ζέζε: ζηνλ ηνκέα ησλ θξνχησλ κεηά ηελ Ηζπαλία, Ηηαιία, Γαιιία, Ρσζία θαη Οπθξαλία. ζηνλ ηνκέα ησλ ιαραληθψλ, παηαηψλ θαη θαξπνπδηψλ κεηά ηε Ρσζία, Οπθξαλία, Πνισλία, Λεπθνξσζία θαη Γεξκαλία Όζνλ αθνξά ηελ παξαγσγή ε Ρνπκαλία θαηαιακβάλεη : ηελ 9 ε ζέζε ζηνλ ηνκέα ησλ θξνχησλ κεηά ηελ Ηηαιία, Ηζπαληα, Γαιιία, Γεξκαλία, Διιάδα, Πνισλία, Ρσζία θαη Οπθξαλία ηελ 8 ε ζέζε ζηνλ ηνκέα ησλ ιαραληθψλ θαη θαξπνπδηψλ κεηά ηελ Ηηαιία, Ρσζία, Ηζπαλία, Γαιιία, Οπθξαλία, Πνισλία θαη Διιάδα ηελ 9 ε ζέζε ζηηο παηάηεο κεηά ηελ Ρσζία, Πνισλία, Οπθξαλία, Γεξκαλία, Λεπθνξσζία, Κάησ Υψξεο, Αγγιία θαη Γαιιία. 2. ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΠΛΟΤΣΟΤ ΣΖ ΥΩΡΑ πγθξηηηθά κε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο ε Ρνπκαλία έρεη πιενλεθηηθή δηάξζξσζε ζηνλ ηνκέα ηεο θαιιηεξγήζηκεο έθηαζεο εθ ηεο νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ην 62,1%. Ζ θαιιηεξγήζηκε γε γηα νπσξνθφξα δέληξα θαη άιια θαιιηεξγήζηκα θπηά (δεκεηξηαθά) ζεκείσζε πηψζε θαηά 1,8% ην 1997 θαη 1,56% ην 2001. Ζ θαιιηεξγνχκελε έθηαζε ην 2001 ήηαλ 8.896,8 ρηι. εθηάξηα ην νπνίν αληηπξνζσπεχεη ην 94,9% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο πνπ δχλαηαη λα θαιιηεξγεζεί (ε δηαθνξά είλαη εθηάζεηο πνπ δελ θαηάθεξαλ λα θαιιηεξγεζνχλ κέρξη 15.06.2002). Οη θπξηφηεξεο θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο αθνξνχζαλ παηάηεο, ησλ νπνίσλ ε θαιιηεξγήζηκε έθηαζε απμήζεθε απφ 2,8% - 33,% ηελ πεξίνδν 1997 2000 θαη κεηψζεθε θαηά 3,1% ην 2001. Σελ ίδηα εμέιημε παξαηεξνχκε ζηηο θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο ιαραληθψλ, νη νπνίεο παξνπζίαζαλ αχμεζε απφ 2,3% ζην 2,7% ελψ θαηά ην 2001 κεηψζεθαλ θαηά 2,6%. Αλαιχνληαο ηηο θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο αλα πεξηνρή ζηαηηζηηθήο παξαηεξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ θαιιηεξγνχκελσλ ιαραληθψλ ζηελ χπαηζξν θαη ζηα ζεξκνθήπηα, ήηαλ ζην ΒΑ ηκήκα ηεο ρψξαο. Καηά ην 2001 ε θαιιηεξγήζηκε έθηαζε νπσξνθφξσλ δέλδξσλ ήηαλ 213 ρηι. εθηάξηα ε νπνία αληηπξνζψπεπε ην 92,1% ηεο ζπλνιηθήο θαιιηεξγήζηκεο έθηαζεο γηα νπσξνθφξα δέλδξα. Αλαθνξηθά κε ηνπο ηδηνθηήηεο γεο θαηά ην 2001 παξαηεξνχκε φηη νη ηδηψηεο θαηέρνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο θαη αθνινπζνχλ νη αγξνηηθνί ζπλεηαηξηζκνί θαη νη εκπνξηθέο εηαηξείεο. Ηδηαίηεξα ζηηο θαιιηέξγεηεο παηαηψλ νη ηδηψηεο θαηέρνπλ ην 99% θαη ζηηο θαιιηέξγεηεο ιαραληθψλ θαηέρνπλ ην 97,8%. 1

χκθσλα κε ην ξνπκαληθφ ππνπξγείν Γεσξγίαο θαίλεηαη φηη νη θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο κε ιαραληθά θαη παηάηεο ζα κεησζνχλ ηα επφκελα ρξφληα θαη σο ην 2005 ε κείσζε ζα είλαη 15% γηα ηηο παηάηεο θαη 8% γηα ηα ιαραληθά. 3. ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Σν 1999 ιεηηνπξγνχζαλ ζηε Ρνπκαλία 9.462 εηαηξείεο επεμεξγαζίαο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ηξνθίκσλ. Απφ απηέο νη 442 (4,7% επί ηνπ ζπλφινπ) ήηαλ εμεηδηθεπκέλεο ζηελ επεμεξγαζία θξνχησλ θαη ιαραληθψλ. Ο ελ ιφγσ ηνκέαο αλήθεη ζε ηδησηηθέο εηαηξείεο θαηά 95% εθ ησλ νπνίσλ ην κεγαιχηεξν κέξνο αθνξά ΜΜΔ θάησ ησλ 50 απαζρνινπκέλσλ. Σν 10% ησλ εηαηξεηψλ δηαζέηεη θχθιν εξγαζηψλ 2.286 δηζ. Λέτ, δειαδή ην 85,7% ηνπ ζπλνιηθνχ θχθινπ εξγαζηψλ ηνπ ηνκέα. Καηά ην 1999 παξαηεξήζακε φηη ην κηθηφ απνηέιεζκα ηνπ ηνκέα ήηαλ αξλεηηθφ θαηά -316 δηζ. Λέτ εθ ησλ νπνίσλ ηα -239 δηζ.λέτ αθνξνχζαλ απψιεηεο ησλ κεγάισλ θαη κηθξνκεζαίσλ εηαηξεηψλ θαη ηα -77 δηζ.λέτ ήηαλ απψιεηεο ησλ κηθξψλ εηαηξεηψλ. Οη επελδχζεηο θαηά ην 1999 ζηνλ ηνκέα βηνκεραληθήο επεμεξγαζίαο θξνχησλ θαη ιαραληθψλ αλήιζαλ ζε 110 δηζ. Λέτ εθ ησλ νπνίσλ 87,3% απφ εηαηξείεο άλσ ησλ 50 αηφκσλ. ΗΗ. Ζ ΡΟΤΜΑΝΗΚΖ ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ 1. ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΦΡΔΚΩΝ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Παξά ην γεγνλφο φηη ε Ρνπκαλία έρεη ζεκαληηθή παξαγσγή θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ζηελ πεξίνδν 1997 2001, εληνχηνηο νη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θαη ν ηξφπνο παξαγσγήο επεξέαζαλ αξλεηηθά ηελ παξαγσγή. Σν 2001 παξαηεξήζεθε φηη ε παξαγσγή νζπξίσλ έθζαζε ηνπο 61,2 ρηι. ηφλνπο θαη ε παξαγσγή παηάηαο ηνπ 3,997 ρηι. ηφλνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε παξαγσγή ιαραληθψλ γεληθά παξνπζίαζε ζεηηθή αλάπηπμε θαη απφ 2.427,6 ρηι. ηφλνπο ην 1997 αλήιζε ζε 2.826,3 ρηι. ηφλνπο ην 2001, δειαδή ζεκείσζε αχμεζε 16,4% Καηά ην 2001 ε παξαγσγή ηνκάηαο ζηε Ρνπκαλία αλήιζε ζε 772 ρηι. ηφλνπο (66,3% αχμεζε έλαληη ηνπ 1997), μεξψλ θξεκκπδηψλ 480 ρηι. ηφλνπο (42%), ιάραλνπ 980 ρηι. ηφλνπο (28,7%) ησλ πηπεξηψλ 222 ρηι. ηφλνπο (+32,6%), θαξφησλ θαη ζέιηλσλ 320 ρηι. ηφλνπο (+17%). Ζ ζπιινγή θξνχησλ παξνπζίαζε πηψζε κέρξη ην 1999, ελψ ην 2000 ζεκείσζε αχμεζε θαη έθζαζε ηνπο 1.301 ρηι. ηφλνπο. Σν 2001 ε ζπγθνκηδή αλήιζε ζε 1352,8 ρηι. ηφλνπο εθ ησλ νπνίσλ 413 ρηι. ηφλνη δακάζθελα, 481 ρίι. ηφλνη κήια, 16 ρηι. ηφλνη ξνδάθηλα, 14 ρηι. ηφλνη θαξχδηα θαη 53 ρηι. ηφλνη θεξάζηα θαη βχζζηλα. Σν ξνπκάληθν ππνπξγείν γεσξγίαο εθηηκά φηη κέρξη ην 2005 ε παξαγσγή ζα απμεζεί ζε ζρέζε κε ην 2001 θαηά 25,6% ζηα ιαραληθά, 89,5% ζηα φζπξηα θαη 3,5% ζηα θξνχηα. 2. ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΚΟΝΔΡΒΩΝ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Καηά ηελ πεξίνδν 1997 2001 ε βηνκεραληθή παξαγσγή ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηξνθίκσλ παξνπζίαζε πηψζε. Ζ παξαγσγή θνλζεξβψλ ιαραληθψλ ην 2001 αληηζηνηρνχζε ζην 38% ηεο 2

παξαγσγήο ηνπ 1997 ελψ ε παξαγσγή θνλζεξβψλ θξνχησλ αληηζηνηρνχζε ζην 28,3% ηνπ 1997. Γηα ην 2005 ην ξνπκαληθφ ππνπξγείν γεσξγίαο εθηηκά φηη ε αχμεζε ηεο παξαγσγήο θνλζεξβψλ ιαραληθψλ ζα αλέιζεη ζε 57,1% θαη ησλ θνλζεξβψλ ιαραληθψλ ζε 70% έλαληη ηνπ 2001. ΗΗΗ. ΔΞΩΣΔΡΗΚΟ ΔΜΠΟΡΗΟ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ 1. ΔΞΩΣΔΡΗΚΟ ΔΜΠΟΡΗΟ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ (ΦΤΣΑ ΡΗΕΔ ΓΔΩΜΖΛΑ) Καηά ηελ πεξίνδν 1997 2001 νη εμαγσγέο ιαραληθψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θπηψλ, ξηδψλ θαη γεσκήισλ) αληηπξνζψπεπαλ ην 0,2% - 0,3% ησλ ζπλνιηθψλ ξνπκαληθψλ εμαγσγψλ θαη ην 9,6% - 19,7% ηεο θαηεγνξίαο ηνπ ηξνθίκσλ θπηηθήο πξνέιεπζεο. Οη εηζαγσγέο ησλ ιαραληθψλ παξαηεξνχκε φηη αληηπξνζψπεπαλ ην 6,3% (1999), ην 8,4% (1998) θαη ην 6,8% (2001) ησλ ζπλνιηθψλ εηζαγσγψλ ηεο θαηεγνξίαο ηξνθίκσλ θπηηθήο πξνέιεπζεο θαη ην 0,1%-0,2% ησλ ζπλνιηθψλ ξνπκαληθψλ εηζαγσγψλ. 2. ΔΞΑΓΩΓΔ Όζνλ αθνξά ηηο εμαγφκελεο πνζφηεηεο ιαραληθψλ, ην 1997 αλήιζαλ ζε 39,7 ρηι. ηφλνπο, ην 1998 ζεκεηψζεθε πηψζε θαηά 53,8% έλαληη ηνπ 1997 θαη ην 2001 αλήιζαλ ζε 35,1 ρηι. ηφλνπο εμαθνινπζψληαο λα ππνιείπνληαη ησλ πνζνηήησλ ηνπ 1997. Σν 2001 νη κεγαιχηεξεο εμαγφκελεο πνζφηεηεο αθνξνχζαλ θξέζθα θαη θαηεςπγκέλα αγγνπξάθηα (13,7 ρηι. ηφλνη) ή 39,1% ηνπ ζπλφινπ ηεο θαηεγνξίαο 07. Αθνινπζνχλ νη θξέζθεο θαη θαηεςπγκέλεο παηάηεο (9,7 ρηι. ηφλνη) θαη ηα ινηπά ιαραληθά (3,9 ρηι. ηφλνη) Λακβάλνληαο ηελ αμία ησλ εμαγνκέλσλ εηδψλ ηεο αλσηέξσ θαηεγνξίαο παξαηεξείηαη φηη ππήξμε δηαθχκαλζε ηα ηειεπηαία έηε. Σν 2000 ε αμία ησλ εμαγσγψλ ηεο θαηεγνξίαο απηήο αλήιζε ζε 17,8 εθ. δνι. έλαληη 35,7 εθ. δνι. ην 2001. Καηά ην 2001 νη ζεκαληηθφηεξεο εμαγσγέο αθνξνχζαλ ηελ θαηεγνξία «ινηπά θξέζθα θαη θαηεςπγκέλα ιαραληθά» ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη καληηάξηα, μεξνχο θαξπνχο θαη καγεηξεκέλα ιαραληθά. 3. ΔΗΑΓΩΓΔ Αλαθνξηθά κε ηηο εηζαγφκελεο πνζφηεηεο ιαραληθψλ παξαηεξείηαη επίζεο δηαθχκαλζε ζην ρξφλν. Σν 1999 νη εηζαγφκελεο πνζφηεηεο αλήιζαλ ζε 56,8 ρηι. ηφλνπο θαη ην 2001 ζε 118,4 ρηι. ηφλνπο ζεκεηψλνληαο αχμεζε 108,6%. Καηά ην 2001 νη κεγαιχηεξεο εηζαγφκελεο πνζφηεηεο αθνξνχζαλ θξέζθεο θαη θαηεςπγκέλεο ηνκάηεο (39,3 ρηι. ηφλνπο, ζεκεηψλνληαο αχμεζε 120,1% έλαληη ηνπ 2000) θαη αθνινπζνχλ ηα θξεκκχδηα, ζθφξδα, πξάζα (29 ρηι. ηφλνη) θαη μεξά ιαραληθά. Αλαθνξηθά κε ηελ αμία ησλ εηζαγφκελσλ ιαραληθψλ, απηέο είραλ ηελ ίδηα εμέιημε. Σν 1998 παξαηεξήζεθε ε ρακειφηεξε αμία κε 13,2 εθ. δνι. ελψ ην 2001 ε αμία αλήιζε ζε 22,9 εθ.δνι. κε θπξηφηεξα εηζαγφκελα πξντφληα ηηο ληνκάηεο (5,9 εθ.δνι.), θξεκκχδηα, πξάζα, ζθφξδα (4,9 εθ. δνι.) θαη μεξά ιαραληθά (2,3 εθ. δνι.) 3

4. ΔΜΠΟΡΗΚΟ ΗΟΕΤΓΗΟ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Καηά ηελ πεξίνδν 1997 2001 ην εκπνξηθφ ηζνδχγην ιαραληθψλ παξνπζίαζε δηαθχκαλζε. Σν 2000 αλήιζε ζε 2,8 εθ. δνι. ελψ ην 2001 παξνπζηάζηεθε πιεφλαζκα χςνπο 12,8 εθ. δνι. Οη θπξηφηεξνη εκπνξηθνί εηαίξνη ηεο Ρνπκαλίαο ζηηο αλσηέξσ θαηεγνξίεο είλαη : ηελ θαηεγνξία «Λνηπά ιαραληθά θξέζθα θαη θαηεςπγκέλα» θπξηφηεξνη πειάηεο ήηαλ ε Ηηαιία κε 83,1% θαη αθνινπζνχλ ε Απζηξία κε 8,1%, ε Γεξκαλία κε 6,1%, ε Γαιιία κε 1% θαη ε Πνξηνγαιία κε 0,4%. Οη θπξηφηεξνη πξνκεζεπηέο ήηαλ ε Σνπξθία κε 32,7%, ε Οπγγαξία κε 27,7%, νη ΖΠΑ κε 19,3%, ε Ηηαιία κε 3,6% θαη ε Ηνξδαλία κε 3,3%. ηελ θαηεγνξία «Ξεξά ιαραληθά» νη θπξηφηεξνη πειάηεο ήηαλ ε Ηηαιία κε 81,8% θαη αθνινπζνχλ ε Γεξκαλία κε 9,3%, ε Γηνπγθνζιαβία κε 9,6%, ε Ηαπσλία κε 2,9% θαη ε Ηζπαλία κε 1,4% Οη θπξηφηεξνη πξνκεζεπηέο ήηαλ ε Πνισλία κε 35,8%, ε Οπγγαξία κε 21,7%, ε Κίλα κε 7,6%, ε Ηηαιία κε 6,5% θαη ε Γεξκαλία κε 3,5%. ΗV. ΔΞΩΣΔΡΗΚΟ ΔΜΠΟΡΗΟ ΦΡΟΤΣΩΝ Ζ αμία ησλ ξνπκαληθψλ εηζαγσγψλ θξνχησλ αληηπξνζσπεχεη ην 0,2%-0,3% ηνπ ζπλφινπ ησλ ξνπκαληθψλ εηζαγσγψλ θαηά ηελ πεξίνδν 1997 2000. Ζ αμία ησλ εηζαγσγψλ θξνχησλ ζηε Ρνπκαλία αληηπξνζψπεπε ηα 0,4% ηνπ ζπλφινπ θαηά ην 2001 θαη ην 0,6% θαηά ην 1999. 1. ΔΞΑΓΩΓΔ ΦΡΟΤΣΩΝ Αλαθνξηθά κε ηηο εμαγφκελεο πνζφηεηεο παξαηεξείηαη φηη ηελ πεξίνδν 1997 1999 ε εμέιημε ήηαλ πησηηθή κε ηηο ρακειφηεξεο πνζφηεηεο λα θαηαγξάθνληαη ην 1999 κε 19,8 ρηι. ηφλνπο ή 13,9% ησλ πνζνηήησλ ηνπ 1997. Καηά ηελ πεξίνδν 2000 2001 ε εμέιημε ήηαλ αλνδηθή κε 27,7 ρηι. ηφλνπο ην νπνίν ζεκαίλεη κείσζε 20,9% έλαληη ησλ πνζνηήησλ ηνπ 1997 θαη αχμεζε 40,2% έλαληη ησλ πνζνηήησλ ηνπ 1999. Σν έηνο 2001 ηα θπξηφηεξα εμαρζέληα θξνχηα ήηαλ ηα ξνδάθηλα, βεξίθνθα, θεξάζηα θαη δακάζθελα κε 10,1 ρηι. ηφλνπο θαη αθνινπζνχλ ηα ινηπά θξέζθα θξνχηα κε 4,8 ρηι. ηφλνπο θαη εκηθνλζεξβνπνηεκέλα θξνχηα κε 3,2 ρηι. ηφλνπο. πγθξίλνληαο κε ην 2000 παξαηεξείηαη αχμεζε 46,7% ζηα ξνδάθηλα, βεξίθνθα, θεξάζηα, 44,2% ζηα ινηπά θξέζθα θξνχηα θαη 117,4% ζηα ινηπά εκηθνλζεξβνπνηεκέλα. Ζ αμία ησλ εμαγσγψλ αλήιζε ζε 20,6 εθ. δνι. ην 1999 θαη ζε 25,5 εθ. δνι. ην 2001. 2. ΔΗΑΓΩΓΔ ΦΡΟΤΣΩΝ Οη εηζαγφκελεο πνζφηεηεο θξνχησλ ην 2001 αλήιζαλ ζε 188,4 ρηι. ηφλνπο, παξνπζηάδνληαο αχμεζε 52,1% έλαληη ηνπ 1997 θαη 1,6% έλαληη ηνπ 2000. Σν 2001 νη κεγαιχηεξεο εηζαγσγέο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ θαηεγνξία ησλ εζπεξηδνεηδψλ (θξέζθα θαη μεξά) κε 90,6 ρηι. ηφλνπο (ήηνη 37% έλαληη ηνπ 1997 θαη 4,8% έλαληη ηνπ 2000). Αθνινπζνχλ νη θξέζθεο κπαλάλεο θαη μεξά πξντφληα απηψλ κε 52,9 ρηι. ηφλνπο ήηνη 30,7% έλαληη ηνπ 1997 θαη 12,8% έλαληη ηνπ 2000 θαη ηα κήια αριάδηα κε 14,7 ρηι. ηφλνπο ήηνη 134,8% έλαληη ηνπ 1997 θαη -32,2% έλαληη ηνπ 2000. 4

Ζ αμία ησλ εηζαγφκελσλ θξνχησλ απμήζεθε δηαρξνληθά κέρξη θαη ην 1999 θαη έθζαζε ηα 60,9 εθ. δνι. θαη κεηψζεθε ην 2001 αγγίδνληαο ηα 55,9 εθ. δνι. Σν 2001 ζεκεηψζεθε ε κεγαιχηεξε αχμεζε ζηηο θαησηέξσ θαηεγνξίεο θξνχησλ, ήηνη ζηα εζπεξηδνεηδή κε 28 εθ. δνι. (αχμεζε 29,1% έλαληη ηνπ 1997 θαη 4,8% έλαληη ηνπ 2000) θαη αθνινπζνχλ νη κπαλάλεο κε 17,4 εθ. δνι. (κείσζε 15,1% έλαληη ηνπ 1997 θαη -20,8% έλαληη ηνπ 2000) θαη ηα κήια αριάδηα θπδψληα κε 3,1 εθ. δνι. ήηνη αχμεζε 177% έλαληη ηνπ 1997 θαη κείσζε 36% έλαληη ηνπ 2000. 3. ΔΛΛΔΗΜΜΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΗΟΕΤΓΗΟΤ ΦΡΟΤΣΩΝ ΡΟΤΜΑΝΗΑ ε αληίζεζε κε ηα ιαραληθά ζηελ θαηεγνξία ησλ θξνχησλ ε Ρνπκαλία παξνπζηάδεη ζπλερέο έιιεηκκα ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην. Παξαηεξείηαη φηη ην έηνο 1999 ην εκπνξηθφ έιιεηκκα ζηα θξνχηα αλήιζε ζε -40,2 εθ. δνι. ελψ ην 2001 πεξηνξίζζεθε ζε -30,4 εθ.δνι. Αλαιχνληαο ηα πξντφληα παξαηεξνχκε φηη κφλν ε θαηεγνξία «ινηπά θξέζθα θξνχηα» παξνπζηάδεη πιεφλαζκα 2,8 εθ. δνι. θαη ε θαηεγνξία εκηθνλζεξβνπνηεκέλα θξνχηα 1,4 εθ. δνι. Καηά ην 2001 νη ζεκαληηθφηεξνη πειάηεο ηεο Ρνπκαλίαο ζηελ θαηεγνξία «ινηπά θξέζθα θξνχηα» ήηαλ ε Γεξκαλία κε 48,9% θαη αθνινπζνχλ ε Οιιαλδία κε 20,6%, ε Απζηξία κε 19,4%, ην Βέιγην κε 4,7% θαη ε Γαιιία κε 3,8%. Οη ζεκαληηθφηεξνη πξνκεζεπηέο ηεο Ρνπκαλίαο ήηαλ ε Διιάδα κε 74,6%, ε Ηηαιία κε 9,8%, ε Σνπξθία κε 3,6%, ην Ηξάλ κε 3,3% θαη ε Αξγεληηλή κε 1,6%. ηελ θαηεγνξία «εκηθνλζεξβνπνηεκέλσλ θξνχησλ» θπξηφηεξνη πειάηεο ήηαλ ε Ηηαιία κε 90% θαη ε Βνπιγαξία κε 10%. Απφ ηελ πιεπξά ησλ πξνκεζεπηψλ αλαθέξνπκε ηελ Οπγγαξία κε 99,8% θαη ηελ Οιιαλδία κε 0,2%. V. ΔΞΩΣΔΡΗΚΟ ΔΜΠΟΡΗΟ ΠΑΡΑΚΔΤΑΜΔΝΩΝ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ ηελ πεξίνδν 1997 2001 ε αμία ησλ εμαγνκέλσλ πξντφλησλ ηεο αλσηέξσ θαηεγνξίαο ήηαλ 0,0% - 0,2% ηνπ ζπλφινπ ησλ ξνπκαληθψλ εμαγσγψλ. Οη εηζαγσγείο ηεο θαηεγνξίαο απηήο θαηείραλ ην 0,2% ην 2001 θαη ην 0,4% ην 1998 επί ηνπ ζπλφινπ ησλ εηζαγσγψλ ηεο Ρνπκαλίαο. 1. ΔΞΑΓΩΓΔ Οη εμαγσγέο πνζνηήησλ ηεο ελ ιφγσ θαηεγνξίαο ζεκείσζαλ ηε κεγαιχηεξε πηψζε ζην 1999 φηαλ πεξηνξίζζεθαλ ζε 7,8 ρηι. ηφλνπο (ή 39,4% ηνπ 1997). Σν 2001 νη εμαγσγέο αλήιζαλ ζε 17,8 ρηι. ηφλνπο (αχμεζε 15,7% έλαληη ηνπ 2000 θαη κείσζε 9,4% έλαληη νπ 1997). Σν 2001 ηελ πξψηε ζέζε θαηέρνπλ ηα πξντφληα ηεο θαηεγνξίαο «ρπκνί θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ρσξίο αιθνφι» κε 12,7 ρηι. ηφλνπο (71,5% επί ηνπ ζπλφινπ) θαη αθνινπζνχλ νη γιπθέο καξκειάδεο, ηα δειέ θξνχησλ θαη ινηπέο καξκειάδεο κε 1,8 ρηι. ηφλνπο (10,2%). Ζ αμία ησλ εμαγσγψλ ην 2001 δηαθπκάλζεθε, ζεκεηψλνληαο ηε κηθξφηεξε αμία ην 1999 κε 7,2 εθ. δνι. ή 49,4% ηεο αμίαο ηνπ έηνπο 1997. Ζ κεγαιχηεξε αμία ζεκεηψζεθε ην 2001 κε 10,4 εθ. δνι. (αχμεζε 44% έλαληη ηνπ 1999 θαη κείσζε 71,2% έλαληη ηνπ 1997). Σα θπξηφηεξα εμαγφκελα πξντφληα είλαη νη ρπκνί θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ρσξίο αιθνφι κε 6,9 εθ. δνι. (66,3% ηνπ ζπλφινπ) θαη αθνινπζνχλ νη πνιηνί θξνχησλ, νη καξκειάδεο θαη ηα δειέ θξνχησλ κε 1,7 εθ. δνι. (16,2% επί ηνπ ζπλφινπ). 5

2. ΔΗΑΓΩΓΔ Οη εηζαγφκελεο πνζφηεηεο ηεο ελ ιφγσ θαηεγνξίαο ην 2001 αλήιζαλ ζε 82,7 ρηι. ηφλνπο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ην 46,2% ησλ πνζνηήησλ ηνπ 1997. Σν 1998 νη εηζαγφκελεο πνζφηεηεο αλήιζαλ ζε 85,5 ρηι. ηφλνπο. Σν 2001 ηελ πξψηε ζέζε θαηέρνπλ ηα πξντφληα ηεο νκάδαο «ινηπά παξαζθεπαζκέλα θξνχηα θαη ιαραληθά ή θνλζεξβνπνηεκέλα» κε εηζαγσγέο 25,9 ρηι. ηφλνπο (αχμεζε 67,3% έλαληη ηνπ 1997) θαη αθνινπζνχλ νη παξαζθεπαζκέλεο θαη θνλζεξβνπνηεκέλεο ηνκάηεο κε 19,6 ρηι. ηφλνπο. Ζ αμία ησλ εηζαγνκέλσλ πξντφλησλ παξνπζίαζε ηελ ίδηα εμέιημε. Σν 2001 νη εηζαγσγέο αλήιζαλ ζε 38,5 εθ. δνι. κε αχμεζε 33,1% έλαληη ηνπ 1997. Σν 1998 πξαγκαηνπνηήζεθαλ νη πςειφηεξεο εηζαγσγέο ηεο θαηεγνξίαο κε 45,7 εθ. δνι. Σν 2001 απφ ηελ ελ ιφγσ θαηεγνξία ηα «ινηπά θξνχηα θαη ιαραληθά» ζεκείσζαλ αμία εηζαγσγψλ 9,4 εθ.δνι. ή 24,4% επί ηνπ ζπλφινπ θαη αθνινπζνχλ ηα «παξαζθεπαζκέλα θξνχηα ρσξίο δάραξε» κε 22,5% ή 8,7 εθ.δνι. 3. ΔΜΠΟΡΗΚΟ ΗΟΕΤΓΗΟ ΠΑΡΑΚΔΤΑΜΔΝΩΝ ΦΡΟΤΣΩΝ Σν εκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο θαηεγνξίαο ήηαλ αξλεηηθφ γηα ηε Ρνπκαλία. Σν 1998 ην έιιεηκκα αλήιζε ζε -33,4 εθ. δνι. θαη ην 2001 ζε -28,1 εθ.δνι. ηελ θαηεγνξία «ρπκνί ρσξίο αιθνφι θαη δάραξε» ππήξμε πιεφλαζκα 2,4 εθ.δνι. θαη ζηελ θαηεγνξία «καξκειάδεο, δειέ θαη πνπξέο θξνχησλ» χςνπο 0,6 εθ. δνι. Οη θπξηφηεξνη πειάηεο ζηελ θαηεγνξία «ρπκνί θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ρσξίο αιθνφι θαη δάραξε» ήηαλ ε Απζηξία κε 67,4%, ε Γεξκαλία κε 23,9%, ε Οπθξαλία κε 3,4%, ε Σζερία κε 2,2% θαη ε Μνιδαβία κε 1,6%. Οη θπξηφηεξνη πξνκεζεπηέο ήηαλ ε Απζηξία κε 24,3%, ε Πνισλία κε 13,2%, ε Οπγγαξία κε 12,6%, ε Γαιιία κε 10,5% θαη ε Βξαδηιία κε 9%. ηελ θαηεγνξία «Μαξκειάδεο, δειέ, πνπξέ θξνχησλ» θπξηφηεξνη πειάηεο ήηαλ ην Ηζξαήι κε 37,6%, ε Γεξκαλία κε 37,2%, ε Απζηξία κε 14,5%, νη ΖΠΑ κε 3% θαη ε Ηηαιία κε 1,7%. Κπξηφηεξνη πξνκεζεπηέο ήηαλ νη Διιάδα εκ 44,3%, ε Γεξκαλία κε 17,4%, ε Σνπξθία κε 7,8%, ε Οπγγαξία κε 7,2% θαη ε Μνιδαβία κε 4,9%. VI. Ζ ΘΔΖ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ ΣΗ ΡΟΤΜΑΝΗΚΔ ΔΞΑΓΩΓΔ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Ζ ζέζε ηεο Διιάδνο φζνλ αθνξά ηηο εμαγσγέο θξνχησλ θαη ιαραληθψλ ζηε Ρνπκαλία πεξηνξίζζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σν 1997 νη εηζαγσγέο ειιεληθψλ εζπεξηδνεηδψλ θαηείραλ ην 67,7% θαη αθνινπζνχζε ε Σνπξθία κε 25,4%, ε Αίγππηνο κε 2,4% θαη ε Κχπξνο κε 1,3%. Σν 2001 ε ρψξα καο εμαθνινπζεί λα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε κεηαμχ ησλ πξνκεζεπηψλ κε ην κηθξφηεξν φκσο πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 49,2% θαη αθνινπζνχλ ε Σνπξθία κε 45,4%, ε Αξγεληηλή κε 1,9%, ε Ν. Αθξηθή κε 1,6% θαη ε Ηζπαλία κε 0,5%. ηα ξνδάθηλα βεξίθνθα θεξάζηα, ε ρψξα καο θαηέρεη ην 94,8% ηεο ζπλνιηθήο αγνξάο (έλαληη 96,1% ην 2000) θαη αθνινπζνχλ ε Σνπξθία κε 2,8%, ε Ηηαιία κε 0,8% θαη ε Βνπιγαξία κε 0,2%. 6

ηα κήια θαη ηα αριάδηα, ε ρψξα καο δε δηαζέηεη ζεκαληηθφ κεξίδην αγνξάο. Ζ Οπγγαξία θαηέρεη ην 26,3% θαη αθνινπζνχλ ε Ηηαιία κε 19,4%, ε Οιιαλδία κε 12,9%, ε Απζηξία κε 9% θαη ε Σνπξθία κε 8,2%. ηα άιια θξνχηα πιελ ησλ κπαλαλψλ ε ρψξα καο θαηέρεη ην 74,6% ηεο αγνξάο αθνινπζνχκελε απφ ηελ Ηηαιία κε 9,8% θαη ηελ Σνπξθία κε 36%. Όζνλ αθνξά ηα παξαζθεπαζκέλα θξνχηα θαη ιαραληθά ε Διιάδα θαηέρεη ηελ 4 ε ζέζε κε 8,7% ελψ ηελ πξψηε ζέζε θαηέρεη ε Οπγγαξία κε 16,7%, ε Κίλα κε 15,9%, ε Σνπξθία 15,3% θαη ε Απζηξία κε 6,4%. ηηο εηζαγσγέο ιαραληθψλ ε ρψξα καο δε δηαζέηεη ζεκαληηθφ κεξίδην αγνξάο. Ζ Σνπξθία θαηέρεη ην 33,1% ησλ εηζαγσγψλ (θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε απφ ην 1997) θαη αθνινπζνχλ ε Πνισλία κε 13,8%, ε Οιιαλδία κε 8,7%, ε Οπγγαξία 6,8%. Ζ ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο καο είλαη κηθξή ζε κεξηθέο κφλν θαηεγνξίεο. VII. ΚΑΣΑΝΑΛΩΖ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Σν 2000 ε κεληαία θαηά θεθαιήλ δαπάλε γηα ηξφθηκα ήηαλ 302.200 Λέτ (1 δνι. = 32.000 Λέτ). Ζ δαπάλε αγνξάο γηα παηάηεο, ιαραληθά, θξνχηα, θαζφιηα θιπ. αλήιζε ζε 48.684 Λέτ ην νπνίν αληηπξνζψπεπε ην 10,6% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαπαλψλ γηα ηξφθηκα. Απφ ην ζχλνιν ησλ δαπαλψλ γηα θξνχηα θαη ιαραληθά ην 48,7% αθνξνχζε ιαραληθά θαη θνλζέξβεο ιαραληθψλ ή 23.288 Λέτ γηα αγνξά 3,7 θηιψλ. Απφ ηηο δαπάλεο αγνξψλ ιαραληθψλ ην ζεκαληηθφηεξν πνζφ αθνξνχζε αγνξά ηνκαηψλ κε 19,9% ή 4.633 Λέτ γηα 0,82 θηιά θαη αθνινπζεί ην ιάραλν θαη θνπλνππίδη κε 16,8% ή 3.913 Λέτ γηα 0,122 θηιά Γηα παηάηεο δαπαλήζεθαλ 9.810 Λέτ (2.630 θηιά), γηα θξνχηα 13.056 Λέτ (1,16 θηιά) θαη γηα θαζφιηα θαη άιια ζρεηηθά 2.530 Λέτ (0,162 θηιά). Ζ κέζε κεληαία θαηά θεθαιή θαηαλάισζε γηα παηάηεο θαη θξέζθα ιαραληθά ζηελ ελ ιφγσ εμεηαδφκελε πεξίνδν είλαη αληίζηνηρε κε ηηο άιιεο ρψξεο ηεο θεληξηθήο Δπξψπεο ήηνη 4,32 θηιά θαη 4,68 αληίζηνηρα γηα ην 2000. Γηα φιν ην 2000 ε κέζε κεληαία θαηά θεθαιή θαηαλάισζε γηα παηάηεο απμήζεθε έλαληη ηνπ 1999 θαη αλήιζε ζε 4,68 θηιά.. Δηδηθφηεξα νη ζπληαμηνχρνη θαηαλάισζαλ 4,9 θηιά κεληαίσο ελψ νη επαξρηψηεο 4,1 θηιά. Γηα ηα ιαραληθά θαη ηηο θνλζέξβεο ε κέζε θαηά θεθαιή κεληαία θαηαλάισζε αλήιζε ζε 7,96 θηιά. Πεξηζζφηεξεο πνζφηεηεο ιαραληθψλ θαηαλαιψζεθαλ απφ ηνπο ζπληαμηνχρνπο ήηνη 8,9 θηιά ελψ νη επηρεηξεκαηίεο θαηαλάισζαλ 8,2 θηιά θαη νη εξγαδφκελνη 6,4 θηιά. Γηα ηα θξνχηα ε κεληαία θαηά θεθαιή θαηαλάισζε ήηαλ 2,103 θηιά. Οη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο θξνχησλ θαηαλαιψζεθαλ απφ ηνπο επηρεηξεκαηίεο ήηνη 3,4 θηιά, ελψ νη άλεξγνη θαηαλάισζαλ 1,7 θηιά θαη νη επαξρηψηεο 1,5 θηιά. Ζ θαηαλάισζε θξνχησλ θαη ιαραληθψλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο θαιιηεξγεηέο αλήιζε ζε 57,4% γηα παηάηεο, 66,2% γηα ιαραληθά θαη 50,5% γηα θξνχηα επί ηνπ ζπλφινπ ηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο. VIII. ΓΗΑΝΟΜΖ ΦΡΟΤΣΩΝ ΚΑΗ ΛΑΥΑΝΗΚΩΝ Σν 1999 ε δηαλνκή θξνχησλ θαη ιαραληθψλ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ 13.641 ρνλδξεκπνξηθά θαη απφ 75.465 ιηαλεκπνξηθά θαηαζηήκαηα. Απφ απηά ηα 60.178 ήηαλ κε εηδηθεπκέλα θαηαζηήκαηα θαη 15.287 εηδηθά θαηαζηήκαηα θξνχησλ θαη ιαραληθψλ. 7

Παξάιιεια, έλα κέξνο ηεο δηαλνκήο πξαγκαηνπνηήζεθε απφ 687 μελνδνρεία κε εζηηαηφξηα θαη απφ 3.155 άιιεο εηαηξείεο κε εζηηαηφξηα. Ο ηδησηηθφο ηνκέα θαηέρεη ην 80% ηνπ αξηζκνχ ησλ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ εκπνξίαο ηξνθίκσλ άλσ ησλ 50 εξγαδνκέλσλ. Σα θαλάιηα δηαλνκήο ζηε Ρνπκαλία δελ έρνπλ αθφκε δηακνξθσζεί. Τπάξρεη ην θιαζηθφ θχθισκα δηαθίλεζεο ησλ πξντφλησλ «εηζαγσγέαο ρνλδξέκπνξνο ιηαλέκπνξνο», αιιά ην γεγνλφο απηφ δελ απνηειεί ζηνηρείν ζχγθξηζεο ηεο Ρνπκαλίαο κε ηηο άιιεο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο. IX. ΣΟ ΠΡΟΪΟΝ Σν 60% ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ηνπ Ρνπκάλνπ θαηαλαισηή αθνξά ηξφθηκα θαη εμ απηνχ ην 16% γηα ηξφθηκα θαη ιαραληθά. Ο Ρνπκάλνο θαηαλαισηήο επεξεάδεηαη ηδηαίηεξα απφ ηε ηηκή ηνπ πξντφληνο. Ζ ζπζθεπαζία, ην marketing, ε θαιή παξνπζίαζε παίδνπλ κηθξφηεξν ξφιν. Σα ειιεληθά πξντφληα πθίζηαληαη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία έληνλν αληαγσληζκφ απφ ηα ηνπξθηθά πξντφληα θπξίσο ιφγσ ηεο ηηκήο θαη ησλ πξνζθεξφκελσλ λέσλ πνηθηιηψλ. ε επίπεδν εηζαγσγέα ρνλδξέκπνξνπ πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλνη ζηηο αγνξέο ηνπ Βνπθνπξεζηίνπ (Voluntari θαη Militari ζηελ νπνία θπξηαξρνχλ νη ηνχξθνη), ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή δηφηη ην πξφβιεκα απνπιεξσκήο ησλ πξντφλησλ απνηειεί ζεκαληηθφ ζέκα. Πνιιέο θνξέο νη επηρεηξήζεηο εκθαλίδνληαη θαη εμαθαλίδνληαη πνιχ γξήγνξα. Γηα ην ιφγν απηφ ν Έιιελαο εμαγσγέαο ζα πξέπεη λα επαιεζεχεη ηα ζηνηρεία ησλ ελ ιφγσ εηαηξεηψλ κε ηε ζπλεξγαζία ησλ εδψ εγθαηεζηεκέλσλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ. Δπίζεο ζην ηνκέα ησλ ιηαλεκπφξσλ, ηα S/Μ θαηέρνπλ έλα κηθξφ κεξίδην αγνξάο 15% πεξίπνπ ελψ νη ιατθέο αγνξέο θαηέρνπλ ην ππφινηπν 85%. Ζ θαηάζηαζε απηή θαίλεηαη φηη ζα αιιάμεη ζην κέιινλ ιφγσ ηεο ηζρπξήο παξνπζίαο ησλ S/M Μega Image (ειιεληθψλ ζπκθεξφλησλ), La Fourmi θαζψο θαη ηεο εηζφδνπ κεγάισλ μέλσλ νκίισλ (Carefour, Metro, Biua, Selgross, Cora). εκαληηθφ εκπφδην ζηε δεκηνπξγία «πγεηψλ» θαλαιηψλ δηαλνκήο απνηειεί ε επηβνιή ΦΠΑ χςνπο 19%, ελψ νη παξαγσγνί δχλαληαη λα δηαζέζνπλ ηα πξντφληα ηνπο ζηηο ιατθέο αγνξέο κε ΦΠΑ 0%. X. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΖ ΔΔ ΓΗΑ ΣΖΝ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΟΝ ΣΟΜΔΑ ΣΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Παξαζέηνπκε θαησηέξσ ζηνηρεία ηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο Sapard πνπ αθνξά επηρνξεγήζεηο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα γηα ηηο επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο γεσξγίαο θαη ησλ ηξνθίκσλ. ην πιαίζην ηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο SAPARD ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ ζηε Ρνπκαλία ζρέδηα ζηνλ ηνκέα γεσξγίαο, ηξνθίκσλ θαη πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο γηα ηελ πεξίνδν 2002 2007, ζπλνιηθνχ εηήζηνπ πξνυπνινγηζκνχ 150 εθαη. euro. H ρξεκαηνδφηεζε απηή έρεη ηε κνξθή επηρνξήγεζεο ζε πνζνζηφ 50% γηα θάζε ζρέδην θαη δχλαηαη λα αλέιζεη ζην 100% ζε πεξίπησζε ζρεδίσλ πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο (έξγα ππνδνκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο). 8

Γεδνκέλνπ φηη γηα ηα έηε 2000-2001 ηα πνζά απηά δελ έρνπλ αθφκα απνξξνθεζεί, αλακέλεηαη κέρξη ην ηέινο ηνπ 2003 λα απνξξνθεζνχλ πνζά χςνπο 450 εθαη.euro. εκεηψλεηαη φηη ηα ζρέδηα απηά ζα πξέπεη λα ππνβιεζνχλ κεηά ηελ θνηλνηηθή έγθξηζε ηεο Τπεξεζίαο SAPARD πνπ αλήθεη ζην ξνπκαληθφ Τπνπξγείν Γεσξγίαο θαη αλακέλεηαη λα γίλεη ζηα κέζα ηνπ Ηνπιίνπ η.ε. Ζδε ν θάθεινο ηεο πηζηνπνίεζεο έρεη απνζηαιεί απφ ηε ξνπκαληθή πιεπξά ζηηο Βξπμέιιεο θαη πεξηιακβάλεη ηελ πξάμε ηεο εζληθήο έγθξηζεο (Νational Accreditation), ηελ ζρεηηθή έθζεζε ησλ ειεγθηψλ, ην λνκηθφ πιαίζην θαη ηα εγρεηξίδηα ηεο Τπεξεζίαο SAPARD. Α. Ννκνζεηηθφ πιαίζην Ζ Ρνπκαληθή Κπβέξλεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ αλσηέξσ πξνγξάκκαηνο ζέζπηζε ην εμήο λνκνζεηηθφ πιαίζην : -Kπβεξλεηηθή απφθαζε ππ αξ.1011/1999 γηα ηελ ίδξπζε ηνπ Δζληθνχ Σακείνπ (National Fund), πνπ αλήθεη ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ -Κπβεξλεηηθή απφθαζε ππ αξ. 339/2001 γηα ηελ ίδξπζε εηδηθήο Τπεξεζίαο ζην Τπνπξγείν Δπξσπατθήο Δλνπνίεζεο -Κπβεξλεηηθή απφθαζε ππ αξ. 396/2001 γηα ηελ εζληθή πηζηνπνίεζε (Νational Accreditation) ηεο Τπεξεζίαο SAPARD -Κπβεξλεηηθή απφθαζε ππ αξ. 316/2001, πνπ αθνξά ζην Πξσηφθνιιν πνιπεηνχο πλεξγαζίαο (Multiannual Agreement), ην νπνίν πεξηιακβάλεη επίζεο ηελ εηήζηα πκθσλία κεηαμχ ηεο ΔΔ θαη ηεο Ρνπκαλίαο. Β. Σα αξκφδηα φξγαλα ηνπ Πξνγξάκκαηνο SAPARD -O εζληθφο εμνπζηνδνηεκέλνο εθπξφζσπνο, πνπ αλήθεη ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ (θα Daniela Gheorghe). -Tν Δζληθφ Σακείν (National Fund), αξκφδην γηα ηελ πηζηνπνίεζε ηεο Τπεξεζίαο αιιά θαη γηα ηνλ έιεγρν ησλ θνλδπιίσλ. -Ζ Τπεξεζία SAPARD, αξκφδηα γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο αιιά θαη γηα ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθηακίεπζε ησλ θνλδπιίσλ, φπσο ζηελ Διιάδα ε πξψελ ΓΗΓΑΓΔΠ. -Ζ Δπηηξνπή Διέγρνπ (Μonitoring Committee). -To ψκα Πηζηνπνίεζεο (Certifying Body). Αιια εκπιεθφκελα φξγαλα είλαη : -Ζ Αξρή Γηαρείξηζεο (Managing Authority) ηνπ Τπνπξγείνπ Δπξσπατθήο Δλνπνίεζεο, κε Πξφεδξν ηελ Τπνπξγφ θα Puwac. -To Yπνπξγείν Μεηαθνξψλ Γεκνζίσλ Έξγσλ γηα έξγα Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο. -Σν Τπνπξγείν Τδάησλ θαη Πξνζηαζίαο θαη Πεξηβάιινληνο.. -Σν Τπνπξγείν Τγείαο θαη Οηθνγέλεηαο. Γ. Ζ Τπεξεζία SAPARD Ζ Τπεξεζία απηή πνπ αλήθεη ζην ξνπκαληθφ Τπνπξγείν Γεσξγίαο, ζα ηεζεί ζε πιήξε ιεηηνπξγία, κεηά ηελ έγθξηζή ηεο απφ ηελ ΔΔ, πνπ αλακέλεηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί ηνλ Ηνχιην ηνπ 2002. 9

Ζ Τπεξεζία SAPARD, πνπ αληηζηνηρεί κε ηελ ειιεληθή ΓΗΓΑΓΔΠ, έρεη ηελ αξκνδηφηεηα εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζε ηερληθφ θαη ρξεκαηνδνηηθφ επίπεδν. Δηδηθφηεξα ε αλσηέξσ Τπεξεζία ειέγρεη, αμηνινγεί θαη εκπιέθεηαη ζηε δηαδηθαζία εθηέιεζεο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ έξγσλ. Ο έιεγρνο ησλ θνλδπιίσλ δχλαηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί εληφο 5 εηψλ απφ ηελ έγθξηζε ησλ θνλδπιίσλ. Γα. Ζ δηάξζξσζε ηεο Τπεξεζίαο SAPARD H αλσηέξσ Τπεξεζία (1Β Νegustori str., sector 2, Βνπθνπξέζηη, ηει./θαμ 00401-3110999) απνηειείηαη ζήκεξα απφ 145 άηνκα, εθ ησλ νπνίσλ ηα 73 αλήθνπλ ζηε Κεληξηθή Τπεξεζία θαη ηα 72 ζηηο 8 πεξηθεξεηαθέο αξρέο. Ζ ελ ιφγσ Τπεξεζία δηαζέηεη έλα Γεληθφ Γ/ληή θαη δχν Γ/ληέο, έλαλ αξκφδην γηα ηνλ ηερληθφ ηνκέα θαη έλαλ γηα ηηο πιεξσκέο. Σα ζρέδηα πνπ αθνξνχλ ζηε πεξηθέξεηα, ππνβάιινληαη ζηα 8 πεξηθεξεηαθά Γξαθεία σο εμήο -North East -South East -South Muntenia -South West Oltenia -West -North West -Center -Ilfov Iasi Constanta Targoviste Craiova Timisoara Satu Mare Αlba Iulia Bucuresti Γ. Τπνβνιή ζρεδίσλ πξνγξάκκαηνο SAPARD-Μέηξα αλάπηπμεο Γεσξγίαο-Σξνθίκσλ- Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο ην πιαίζην ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ αλάπηπμεο ηεο γεσξγίαο, ησλ ηξνθίκσλ θαη ηεο πεξηθέξεηαο, αλακέλεηαη εληφο ηεο πεξηφδνπ 2000-2006, λα ρξεκαηνδνηεζνχλ ζρέδηα, ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ 2 δηο euro εθ ησλ νπνίσλ ην 50% απφ ηελ ΔΔ, κε ηε κνξθή επηρνξήγεζεο. Γηα ηελ αλάπηπμε ηεο γεσξγίαο θαη ησλ αλσηέξσ θιάδσλ ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ νη θαησηέξσ ηνκείο ήηνη : 1. Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πξντφλησλ αιηείαο (468 εθαη) 2. Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε (ππνδνκέο) (400 εθαη.) 3. Παξνρή ηερληθήο βνήζεηαο 4. Δπελδχζεηο γηα ηε δεκηνπξγία εηαηξεηψλ holding ζην γεσξγηθφ ηνκέα (400 εθαη.) 5. Aλάπηπμε θαη δηαθνξνπνίεζε νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ 6. Γάζε (214 εθαη.) 7. Βειηίσζε ηνπ ηνκέα εθπαίδεπζεο (training) 10

8. Βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ ειέγρνπ πνηφηεηαο, θπηνυγηεηλήο, θηεληαηξηθήο 9. Γηαρείξηζε πδάηηλσλ πφξσλ γηα ηε γεσξγία 10. Οξγάλσζε νκάδσλ παξαγσγψλ Γ α.. Σα πξψηα κέηξα εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο SAPARD Σα πξναλαθεξφκελα κέηξα εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο αθνξνχλ ζηελ : -Καιπηέξεπζε ησλ ηνκέσλ βηνκεραλίαο θαη marketing, γεσξγίαο, ηξνθίκσλ θαη αιηείαο. - Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε. -Σερληθή βνήζεηα. Γ.α 1 -Καιπηέξεπζε ησλ ηνκέσλ βηνκεραλίαο θαη marketing, γεσξγίαο, ηξνθίκσλ θαη αιηείαο Ο αλσηέξσ ηνκέαο πξνβιέπεη ηε ρξεκαηνδφηεζε ζρεδίσλ χςνπο 468 εθαη. euro θαη αθνξά ζε ζηαζεξέο επηρνξεγήζεηο ζηνπο επί κέξνπο θαησηέξσ ηνκείο : -Κξέαηνο 110.000.000 -Γαιαθηνθνκηθψλ 116.000.000 -Γεκεηξηαθψλ 60.000.000 -Διαίσλ ζπφξσλ 15.054.000 -Κξαζηψλ 42.000.000 -Φξνχησλ-ιαραληθψλ 80.000.000 -Αιηείαο 30.064.000 -Εάραξεο 15.000.000 Γηα ην αλσηέξσ πξψην κέηξν παξαηεξνχκε φηη ε ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε ησλ ηνκέσλ θξέαηνο, γάιαθηνο, θξνχησλ θαη ιαραληθψλ, αιηείαο, θξαζηψλ αλέξρεηαη ζην 50%, ελψ ην ππφινηπν 50% ζα ρξεκαηνδνηεζεί απφ θνλδχιηα ηεο ΔΔ. ε πεξίπησζε ππνβνιήο ζρεδίνπ πνπ αθνξά ζηνπο ππνηνκείο ειαίσλ, ζπφξσλ, δάραξεο, δεκεηξηαθψλ ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ηδηψηε αλέξρεηαη ζην 70% θαη ε ΔΔ αλαιακβάλεη λα ρξεκαηνδνηήζεη κφλν ην 30%. Γ.α 2 ρέδηα Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο Σα ζρέδηα απηά ζα πξέπεη λα αλαθέξνληαη ζηνπο θαησηέξσ ηνκείο : -Πεξηθεξεηαθνί δξφκνη πνπ ζπλδένπλ ηε πεξηθέξεηα κε εζληθνχο δξφκνπο. -Δπελδχζεηο ζην ηνκέα ηνπ πφζηκνπ λεξνχ. -Δπελδχζεηο ζηνλ ηνκέα εμνηθνλφκεζεο λεξνχ γηα ηε γεσξγία. ηε πεξίπησζε απηή θαη κφλν ν ελδηαθεξφκελνο δελ ππνβάιιεη ηελ αίηεζε απεπζείαο ζηε Κεληξηθή ή Πεξηθεξεηαθή Τπεξεζία SAPARD αιιά αθνινπζνχληαη νη θαλφλεο ηνπ δεκφζηνπ δηαγσληζκνχ. 11

ε πεξίπησζε ελφο πεξηθεξεηαθνχ έξγνπ ππνδνκήο, νη αξρέο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο νξγαλψλνπλ ηνπο θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηαγσληζκνχ θαη νη θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο ππνβάιινπλ ηα ζρέδηα ηνπ έξγνπ. Σα ζρέδηα απηά ππνβάιινληαη ελ ζπλερεία ζηελ αξκφδηα Τπεξεζία ηνπ ξνπκαληθνχ Τπνπξγείνπ Γεκνζίσλ Έξγσλ θαη Μεηαθνξψλ. Δ. ρέδηα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη - Καλφλεο - Κξηηήξηα Αλαθνξηθά κε ηα ζρέδηα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη ζηνπο πξψηνπο ηξείο ηνκείο (ππφ Γ.Α) αθνξά ζε πνζά απφ 30.000 έσο 2.000.000 euro, εθ ησλ νπνίσλ ην 50% ρξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ Δ.Δ. Αληηζέησο ηα έξγα ππνδνκήο ρξεκαηνδνηνχληαη ζε πνζνζηφ 100% απφ ηελ Δ.Δ ελψ κεξηθά ζρέδηα ζηα νπνία ε ΔΔ έρεη επάξθεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ (δεκεηξηαθά, δάραξε, έιαηα) ε ρξεκαηνδφηεζε αλέξρεηαη κφλν ζην 30%. Γηα ηελ ππνβνιή ζρεδίσλ ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο νη εηαηξείεο ζα πξέπεη λα πιεξνχλ θάπνηεο πξνυπνζέζεηο φπσο : -Nα κελ έρνπλ ρξέε πξνο ην Γεκφζην. -Να κελ βξίζθνληαη ζε άζρεκε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε. -Να δηαζέηνπλ ηξαπεδηθφ ινγαξηαζκφ. ην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ζρέδηα κπνξνχλ λα ππνβάιινπλ επηρεηξήζεηο πνπ είλαη κελ ζπκθεξφλησλ ρσξψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. αιιά : -ζα πξέπεη νη επηρεηξήζεηο λα είλαη λνκηθά πξφζσπα ξνπκαληθνχ δηθαίνπ έζησ θαη αλ ηα θεθάιαηα είλαη100% μέλα. -Σν ζχλνιν ηνπ εμνπιηζκνχ ζα πξέπεη λα πξνέξρεηαη κφλν απφ ρψξεο ηεο Δ.Δ., ηφζν φζνλ αθνξά ηε βηνκεραλία ηξνθίκσλ φζν θαη ηνλ εμνπιηζκφ γηα έξγα ππνδνκήο. -Τπάξρεη κεγάιν πεδίν γηα δξάζε εηαηξεηψλ ζπκβνχισλ πνπ είραλ πξνεγνχκελε εκπεηξία ζε πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ. ζηνλ ηνκέα ηεο γεσξγίαο. εκεηψλεηαη φηη ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο δχλαηαη λα ρξεκαηνδνηεζνχλ κειέηεο ζθνπηκφηεηαο, έμνδα γηα ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο θαη γηα ππεξεζίεο πγηεηλήο. Ζ δηάξθεηα γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ελφο ζρεδίνπ γηα ην πξφγξακκα SAPARD δχλαηαη λα θζάζεη κέρξη θαη έμη κήλεο. Απφ ηελ ζηηγκή πνπ ζα δνζεί ε έγθξηζε γηα ηελ ιεηηνπξγία ηεο Τπεξεζίαο SAPARD απφ ηηο αξρέο ηεο ΔΔ ζα δνζεί πξνζεζκία : Α) Γχν κελψλ γηα ηελ ππνβνιή ησλ ζρεηηθψλ ζρεδίσλ. ε πεξίπησζε ππνβνιήο κειέηεο ζθνπηκφηεηαο θαη άιισλ ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ, ε δαπάλε δχλαηαη λα θαιπθζεί. Β) Γχν κελψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζρεδίσλ απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο θαη ηελ Τπεξεζία SAPARD. Γ) Γχν κελψλ κεηά ηελ ππνγξαθή ηνπ ζπκβνιαίνπ κεηαμχ ηεο Τπεξεζίαο θαη ηνπ ηδηψηε επελδπηή. Καηά ηελ ππνγξαθή ηνπ ζπκβνιαίνπ κε ηελ Τπεξεζία δχλαληαη λα ζπκθσλεζνχλ κε ηνλ ελδηαθεξφκελν επελδπηή δηάθνξνη ηξφπνη πιεξσκήο είηε κε ζπλνιηθή πιεξσκή ηνπ 50% είηε κε επί κέξνπο πιεξσκέο αλαιφγνπ ηεο πξνφδνπ ηεο επέλδπζεο. 12

XI. ΚΑΘΔΣΩ ΔΗΑΓΩΓΖ Σα βηνκεραληθά πξντφληα απφ ην 2002 πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ΔΔ απαιιάζζνληαη ηεισλεηαθψλ δαζκψλ βάζεη ηεο ζπκθσλίαο ζχλδεζεο ΔΔ Ρνπκαλίαο. Γηα ηα πξντφληα γεσξγηθήο πξνέιεπζεο ηζρχεη κία κεηαβαηηθή πεξίνδν ζηαδηαθήο κείσζεο ησλ δαζκψλ κέρξη ηεο πιήξνπο έληαμεο ηεο ρψξαο ζηελ ΔΔ Οια ηα πξντφληα αλεμαξηήησο πξνέιεπζεο επηβαξχλνληαη κε ΦΠΑ χςνπο 19%. XII. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Ζ Ρνπκαλία απνηειεί ηε δεχηεξε πην ζεκαληηθή ρψξα απφ πιεπξάο έθηαζεο, πιεζπζκνχ θαη πξννπηηθψλ ηδηαίηεξα ζην γεσξγηθφ ηνκέα. Ο ελ ιφγσ ηνκέαο παξά ηηο κεγάιεο δπλαηφηεηεο ηεο ρψξαο (πινχζην ππέδαθνο, κεγάιεο θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο) παξέκεηλε αλεθκεηάιιεπηνο. Παξάιιεια ε κεηάβαζε ηεο ρψξαο απφ ηε ζρεδηαζκέλε νηθνλνκία ζηελ νηθνλνκία ηεο αγνξάο δεκηνπξγεί πξφζζεηεο δπζθνιίεο ζην γεσξγηθφ ηνκέα. Ζ δηάιπζε ησλ κεγάισλ θξαηηθψλ ζπλεηαηξηζκψλ θαη ε παξαρψξεζε ηεο ηδηνθηεζίαο ζε ηδηψηεο νη νπνίνη δελ δηέζεηαλ ηα θεθάιαηα γηα επελδχζεηο άθεζαλ αλεθκεηάιιεπην ηνλ ηνκέα. Παξνπζηάδνληαη ζεκαληηθέο επθαηξίεο ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο Sapard κε ζπλνιηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο χςνπο 157 εθ επξψ γηα επελδπηηθά ζρέδηα κέρξη 50%. Παξά ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ρψξαο, εηζάγεηαη ην 80% ησλ θξνχησλ πνπ θαηαλαιψλεηαη εγρσξίσο. Ζ Διιάδα παξά ην γεγνλφο φηη θαηείρε παιαηφηεξα ην κνλνπψιην ή ην ζεκαληηθφηεξν κέξνο ησλ εηζαγσγψλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ράλεη έδαθνο ιφγσ ηνπ αληαγσληζκνχ εθ κέξνπο ηεο Σνπξθίαο, ε νπνία ζην παξειζφλ ιφγσ ηεο θαθήο πνηφηεηαο θαη θαθήο ζπζθεπαζίαο δελ δηεθδηθνχζε ζεκαληηθφ κεξίδην αγνξάο. Σα ηειεπηαία ρξφληα φκσο ιφγσ ησλ λέσλ πξνζθεξφκελσλ πνηθηιηψλ, ηεο βειηησκέλεο ζπζθεπαζίαο θαη ησλ ρακειψλ ηηκψλ έρεη θεξδίζεη θνκκάηη ηεο αγνξάο. Δίλαη απαξαίηεην λα θαηαβιεζνχλ εθ κέξνπο ηεο Διιάδαο νπζηαζηηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε κείσζεο ηνπ ειιεληθνχ κεξηδίνπ ζηα θξνχηα θαη ιαραληθά ζηε Ρνπκαλία. Οη Έιιελεο εμαγσγείο ζα πξέπεη λα δηεξεπλήζνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα θαιχηεξε ζπζθεπαζία θαη παξνπζία ησλ πξντφλησλ ηνπο. Οη εγθαηεζηεκέλεο ζηε Ρνπκαλία Διιεληθέο Σξάπεδεο απνηεινχλ εγγχεζε γηα ηελ επίιπζε ηνπ κεγάινπ πξνβιήκαηνο απνπιεξσκήο ησλ πξντφλησλ. 13