ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΤΙΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑ, 18-20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009 5
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 1. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 2. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΑΘΩΝ 3. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 4. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 5. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΙΣΟΖΥΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΩΝ 6. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 8. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ 8.1 ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 8.2 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 8.3 ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΙΝΗΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 9. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 6
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Προσδιοριστικοί παράγοντες της διάδοσης: συστημική σύγκλιση κρατών και ένταξη στη διεθνή οικονομία, εξωτερικό άνοιγμα οικονομιών, αλληλεξάρτηση πολιτικών και αγορών, ελλείμματα στη παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση, μείωση της σημασίας των εσωτερικών παραμέτρων της οικονομικής μεγέθυνσης, αύξηση εισοδηματικής ελαστικότητας εξωτερικού εμπορίου, αύξηση της διεθνούς κίνησης των συντελεστών παραγωγής κ.α. Μηχανισμοί διεθνούς διάδοσης: κρίση πολυεθνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, διεθνής αλληλεξάρτηση αγορών, κίνηση κεφαλαίων, διεθνές εμπόριο, ξένες άμεσες επενδύσεις, προστατευτικές πολιτικές 7
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΑΘΩΝ Η διαπίστωση: δραματική πτώση του διεθνούς εμπορίου αγαθών μετά τον Οκτώβριο του 2008 (-19% μεταξύ 4/2008-6/2009) Επιπτώσεις σε επί μέρους χώρες και κλάδους Επιπτώσεις σε κατηγορίες εξωτερικού εμπορίου Αίτια: πτώση ΑΕΠ (-1,4% παγκόσμια, -3,9% στις αναπτ. Χώρες το 2009), πτώση ζήτησης, πτώση τιμών(-24% το 2009 των α υλών) μείωση χρηματοδότησης (πιστώσεις για επενδύσεις και κατανάλωση, εμπορικές πιστώσεις), προστατευτισμός; Οι πρόσφατες εξελίξεις και οι προβλέψεις (+2,5% Ιούνιο 2009, -10%-12% το 2009, +1% το 2010) 8
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Εξέλιξη διεθνούς εμπορίου υπηρεσιών (+11% το 2008, αρνητική εξέλιξη Οκτ.-Δεκ. 2008) Θιγόμενοι κλάδοι γενικώς Επιπτώσεις στη διεθνή ναυτιλία Επιπτώσεις στο διεθνή τουρισμό Προοπτικές 9
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Σημαντική πτώση των διεθνών επενδύσεων (- 14% το 2008, -30%-40% το 2009) Επιπτώσεις σε επί μέρους χώρες και κατηγορίες ΞΑΕ Αίτια: μείωση πιστώσεων, μείωση κερδών, κίνδυνοι και επενδυτικό κλίμα Προοπτικές σενάρια 10
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΙΣΟΖΥΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Χρόνιες ανισορροπίες Συνεπαγωγές για τη διεθνή κίνηση κεφαλαίων Ο ρόλος των συναλλαγματικών ισοτιμιών Η εξέλιξη των ανισορροπιών κατά την κρίση Πολιτικές για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών 11
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης των φτωχών χωρών και επίτευξης των στόχων της Χιλιετίας Αρνητικές επιπτώσεις στις ανοικτές αναπτυσσόμενες χώρες Πτώση τιμών α υλών Πτώση εισροών συναλλάγματος από εξαγωγές και ξένες επενδύσεις Κίνδυνοι μείωσης της διεθνούς βοήθειας, κίνδυνοι από προστατευτισμό Προοπτικές 12
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Φόρα συνεργασίας : G-8, G-8+3, G-20, Διεθνείς Οργανισμοί, Περιφερειακοί οργανισμοί, διμερείς σχέσεις Διεθνής σύγκλιση παρεμβατικής πολιτικής Διεθνής συντονισμός οικονομικής πολιτικής Διαφοροποιήσεις μεταξύ χωρών: η αναβίωση της θεωρίας της ατμομηχανής 13
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Εμπορική πολιτική: Τάσεις προστατευτισμού και οικονομικού εθνικισμού (δασμοί, μη δασμολογικοί περιορισμοί, κρατικές ενισχύσεις) Συναλλαγματική πολιτική: Επιθετικές υποτιμήσεις από ορισμένες χώρες, συναλλαγματικός προστατευτισμός; Εμπόδια στη διεθνή κίνηση συντελεστών παραγωγής 14
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης και των επενδύσεων Αποφυγή και άρση μέτρων προστατευτισμού Ολοκλήρωση Γύρου Doha του ΠΟΕ Ενίσχυση της χρηματοδότησης του εξωτερικού εμπορίου και των διεθνών επενδύσεων Ενίσχυση των φτωχών χωρών Δημιουργία νέων δομών παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης 15