Φάκελος περιοχής: GR Κάτω ρους και εκβολές Σπερχειού ποταμού. Παραδοτέα:

Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR2440005 Κάτω ρους και εκβολές Σπερχειού ποταμού Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών οριοθέτησης, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura 2000. Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR103 Κοιλάδα και Δέλτα Σπερχειού Μαλιακός Κόλπος», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Φώτης Περγαντής ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Περγαντής Φ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR103 Κοιλάδα και Δέλτα Σπερχειού Μαλιακός Κόλπος». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Pergantis Ph. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR103 Sperchios Valley and Delta Maliakos Gulf». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης... 3 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής... 6 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς... 7 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ...8 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...10 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση... 10 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης... 10 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης... 14 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης... 30 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ...30 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION...33 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ... 38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM)... 50 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR 103» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης αφορά στη Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR103», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International, ο χάρτης με τα όρια της οποίας έχουν παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η εν λόγω ΣΠΠ έχει οριοθετεί και ως ΤΚΣ (με κωδικό GR2440002) και ότι τα όρια του ΤΚΣ σχεδόν ταυτίζονται κατά το τμήμα της κοιλάδας του ποταμού όπως επίσης και για το τμήμα των εκβολών από βόρεια και νότια αλλά επεκτείνονται προς τα ανατολικά σε σημαντική απόσταση πέραν των εκβολών του ποταμού. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι εντός της εν λόγω ΣΠΠ έχει επίσης αναγνωριστεί και οριοθετηθεί μία ΖΕΠ (με κωδικό GR2440005) η οποία περιλαμβάνει μόνο τους φυσικούς οικότοπους και τμήμα καλλιεργειών του συστήματος των εκβολών με ανατολικό όριο περίπου την ισοβαθή των 10 μέτρων (βλέπε χάρτη Χ.1.). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

Η έκταση της περιοχής μελέτης (ΣΠΠ) σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι 34.000 εκτάρια. Η ως άνω περιοχή ΣΠΠ, από την άποψη τύπων οικοσυστήματος, περιλαμβάνει στο μεγαλύτερο μέρος της (> 80%) εντατικά και ημιεντατικά καλλιεργούμενες εκτάσεις. Οι φυσικοί οικότοποι που υπάρχουν μέσα σε αυτή περιλαμβάνουν το δελταϊκό υγροτοπικό οικοσύστημα (~15%), την ποτάμια ζώνη στην οποία διατηρούνται αξιόλογα κομμάτια υδρόφιλου δάσους (~2%) και βοσκοτόπια με αειθαλή πλατύφυλλα (~3%). Η περιοχή που έχει οριοθετηθεί (προηγούμενη οριοθέτηση) ως ΖΕΠ στο χώρο των εκβολών περιλαμβάνει : Τυπικές υγροτοπικές εκτάσεις αλμυρόβαλτων και παράκτια λασποτόπια κατά 50%. Ρηχή θαλάσσια παράκτια ζώνη κατά 30%. Παραποτάμιες υδρόφιλες δασοσυστάδες κατά 5%. Καλλιεργούμενη γη που πλημμυρίζει περιοδικά κατά 15%. Τα νεότερα ορνιθολογικά δεδομένα που προέκυψαν από την παρούσα διεξοδική έρευνα (βλέπε # 3.) ενισχύουν πολύ περισσότερο την επιλογή χαρακτηρισμού της περιοχής ως ΖΕΠ. Τα είδη για τα οποία η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «Κοιλάδα και Δέλτα Σπερχειού Μαλιακός Κόλπος» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληρεί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, και τα οποία αναφέρονται κατά τον πρωταρχικό χαρακτηρισμό της περιοχής ως ΣΠΠ ήταν αυτά που φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα 1. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική Ελληνική Πληθυσμός Κριτήριο BirdLife ονομασία ονομασία Aythya nyroca Βαλτόπαπια - A1, C1 Recurvirostra avocetta Αβοκέτα 1.310 A4i, B1i, B2, C6 Numenius tenuirostris Λεπτομύτα 1 A1, C1 Larus genei Λεπτόραμφος Frequent A4i, B1i, C2 Γλάρος Sterna albiforns Νανογλάρονο Frequent C6 Χάρτης 1 Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Akriotis, Τ., Handrinos, G., and G. Kondylis. 1995. Avifauna and conservation of the Spercheios Delta. 5e Congres International de Zoogeographie et Ecologie de Ια Grece et des Regions Avoisinantes. Iraklion, 16-20 Avril 1990. Biol. gallo-hellenica. 22: 123-141. Hallmann, B., and C. Alivizatos (compilers).1999. Important Bird Areas in Greece: 103. Sperchios valley and delta-maliakos gulf. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Handrinos, G. 1989. The IWRB Midwinter waterfowl counts in Greece 1967-- 1987: a preliminary analysis of the populations of Anatidae. Biologia Gallohellenica 15: 219--236. Jerrentrup H., M. Gaethlich, A. H. Joensen, H. Nohr & S. Brogger-Jensen. 1988. Urgent action plan to safeguard three endangered bird species in Greece and EC: Pigmy Cormorant (Phalacrocorax pygmaeus), Great White Egret (Egretta alba), White tailed Eangle (Haliaeetus albicilla). Ornis Consult, Natural History Museum Arhus, Hellenic Ornithological Society. Report to the Commission of European Communities, p. 153. (3.2. a.). Γεωργίου, Κ. (Συντ.). 1996. Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο Περιοχή: Κοιλάδα και Εκβολές Σπερχειού - Μαλιακός Κόλπος. ΕΚΒΥ (Life). ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ (και βιβλιοθήκη ΥΠΕΧΩΔΕ). 275 σ. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ΕΘΙΑΓΕ. 1994. Πρόγραμμα ENVIREG: Αναγνώριση και αξιολόγηση βιοτόπων και διερεύνηση της δυνατότητας ένταξής τους στο κοινοτικό δίκτυο των ιδιαίτερα προστατευόμενων περιοχών σε εφαρμογή του Άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας. Ταχεία ορνιθολογική αναγνώριση του συνόλου των 16 βιοτόπων. 138 σ. Ζαλίδης, Γ και Α. Μαντζαβέλας (Συντ.). 1994. Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (πρώτη προσέγγιση). ΕΚΒΥ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες). 2001. Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Κοιλάδα και εκβολές Σπερχειού Μαλιακός κόλπος» με κωδικό ΣΠΠΕ GR103. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ Κιλικίδης (Συντ.). 1992. Υγροβιότοπος Δέλτα Σπερχειού (Ν. Φθιώτιδας): Αξιολόγηση και διερεύνηση της δυνατότητας ένταξης του στο κοινοτικό δίκτυο των ιδιαίτερα προστατευόμενων περιοχών σε εφαρμογή του Άρθρου 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για την διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας. Κτηνιατρική Σχολή, Τμήμα Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης, 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Πέραν του υπό συζήτηση καθεστώτος προστασίας, στην περιοχή έχουν θεσμοθετηθεί και οριοθετηθεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ): GR2440005 Yγρότοπος εκβολών (δέλτα) Σπερχειού (3.966 ha, 14 %) Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ): GR2440002 Κοιλάδα και εκβολές Σπερχειού - Μαλιακός κόλπος (47.547 ha, 99 %) Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ): Γέφυρα Σπερχειού (Μαγούλα Καραλί- Λιανοκλαδίου-Λαδικού-Ζηλευτού-Ροδωνιάς) (1.298 ha, 5 %), Εκβολές Σπερχειού-Ανθλήλη-Ροδίτσα (1.189 ha, 4 %), Γουλινά (Παλαιοβράχας- Καλλιθέας-Σπερχειάδας) (1.297 ha, 0,3 %), Προφ. Ηλίας-Αφράτη (Λαμίας) (3.175 ha, 0,1 %) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές», Αρχικά συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής από την ήδη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και από παρατηρήσεις και αδημοσίευτες αναφορές Ελλήνων ορνιθολόγων. Η βιβλιογραφική διερεύνηση δεν απέδωσε στοιχεία που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά την επαναξιολόγηση της περιοχής. Αξιόλογα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν εκτός βιβλιογραφίας αφορούσαν : Τα δεδομένα των μεσοχειμωνιάτικων καταμετρήσεων (ύπαρξη στοιχείων για όλες τις χρονιές από το 1993 μέχρι σήμερα εκτός του 2003). Δεδομένα που έχει συλλέξει κατά περιόδους ο γράφων (Φώτης Περγαντής) Τα παραπάνω δεδομένα συμπληρώθηκαν με την παρούσα έρευνα πεδίου. Η έρευνα πεδίου έγινε στα μέσα και τέλη της Άνοιξης και στην αρχή του καλοκαιριού και διάρκεσε συνολικά 10 ημέρες. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ 8-11 Μαΐου, μεταξύ 5-7 Ιουνίου και μεταξύ 30 Ιουνίου 1 Ιουλίου. Κατά την έρευνα πεδίου έγιναν καταγραφές όλων των ειδών, ενώ λόγω του περιορισμένου χρόνου της εργασίας πεδίου και της έναρξης της έρευνας σχετικά αργά, δόθηκε έμφαση στη συλλογή στοιχείων για τον εντοπισμό των κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών που πληρούν τα κριτήρια ένταξης της περιοχής στο δίκτυο των ΖΕΠ σύμφωνα με το BirdLife International (Heath & Evans 2000), καθώς και όσων άλλων ειδών είχαν αξιόλογους πληθυσμούς σε σχέση με τα πληθυσμιακά όρια των κριτηρίων χαρακτηρισμού και οριοθέτησης των ΖΕΠ. Η έρευνα επικεντρώθηκε στην κάλυψη κατά προτεραιότητα των περιοχών αναπαραγωγής και τροφοληψίας σημαντικών ειδών, που είχαν ήδη εντοπιστεί από προηγούμενες χρονιές. Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Δημαλέξης κ.ά. (2004): ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

Επιλέχτηκαν δειγματοληπτικές διαδρομές στους αντιπροσωπευτικότερους βιότοπους εντός κι εκτός της περιοχής ΙΒΑ Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα και τα μεταναστευτικά και αναγωγή των πληθυσμιακών δεδομένων στον χώρο ή στον χρόνο αντίστοιχα. Ανάλογες εκτιμήσεις έγιναν για είδη που παρουσιάζουν σχετικά ομαλή πυκνότητα κατανομής σε συγκεκριμένους τύπους οικότοπου, με αναγωγή στη συνολική έκταση αυτών των τύπων οικοτόπων. Βέβαια, επιδιώχθηκε να γίνουν άμεσες παρατηρήσεις σε όσο το δυνατόν διαφορετικές τοποθεσίες για κάθε τέτοιο οικότοπο, οι οποίες απείχαν αξιόλογη απόσταση μεταξύ τους. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά) έγιναν παρατηρήσεις στο μεγαλύτερο εύρος της περιοχής, χρησιμοποιώντας επιλεκτικά πλεονεκτικά σημεία παρατήρησης (vantage observation points) και καταγράφηκε η παρατηρηθείσα δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλεοποίησης. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κυάλια 10Χ50, τηλεσκόπιο 20-60Χ80, χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού κλίμακας 1:50.000 και εικόνες του Google Earth. Στους χάρτες σημειώνονταν οι θέσεις-περιοχές παρατήρησης και σε ξεχωριστό φύλλο γίνονταν αντιστοίχηση των αριθμών των θέσεων με πρόσθετες παρατηρήσεις που αφορούσαν στοιχεία όπως τροφοληψία, φώλιασμα, εκτιμώμενα όρια επικρατειών κλπ. Κυρίως από τις καταγραφές διαμορφώθηκαν, πάνω σε δορυφορικές εικόνες ΚΜΖ του Google Earth, οι «χάρτες» με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα ή τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η παρούσα έρευνα απέδωσε δεδομένα που ορίζουν αλλαγή των προηγούμενων ειδών με βάση τα οποία έγινε ο χαρακτηρισμός και η οριοθέτηση της εν λόγω ΣΠΠ. Με βάση τα πρόσφατα δεδομένα, τα είδη που πληρούν τα σχετικά κριτήρια είναι 28 (για την ΣΠΠ ήταν 5) στα οποία περιλαμβάνονται μόνο τρία από τα 5 είδη του πίνακα 1 (δεν περιλαμβάνεται τώρα η Βαλτόπαπια και η Λεπτομύτα). Το γεγονός αυτό οφείλεται βασικά στην σημαντικά πληρέστερη (χωρικά χρονικά) ορνιθολογική κάλυψη της περιοχής. Τα είδη οριοθέτησης που παρατηρήθηκαν κατά την μεταναστευτική και αναπαραγωγική περίοδο του 2009, είναι πλέον 28 (τα 8 από αυτά είναι ασφαλώς και είδη χαρακτηρισμού). Τα είδη αυτά, το πλήθος που καταγράφηκε ή εκτιμήθηκε από το καθένα και τα κρίσιμα ενδιαιτήματά τους περιγράφονται αναλυτικά στην παράγραφο #3.3. Ο πίνακας I του Παραρτήματος 1 επίσης περιλαμβάνει το παρατηρηθέν εκτιμώμενο πλήθος τους που μπορεί άμεσα να συγκριθεί με τα αριθμητικά κριτήρια των υπολοίπων στηλών του ιδίου πίνακα. Συνοπτικότερα, τα είδη αυτά παρουσιάζονται στους εντός του κειμένου πίνακες 2 & 3 (βλ. επόμενη παράγραφο). 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια οριοθέτησης και αποτελούν τα είδη οριοθέτησης της περιοχής μελέτης (δηλαδή ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR103 Κοιλάδα και Δέλτα Σπερχειού Μαλιακός Κόλπος» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 25 Casmerodius albus Αργυροτσικνιάς Ισχύει * 27 Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς -//- 29 Ciconia ciconia Λευκοπελαργός -//- 44 Anas penelope Σφυριχτάρι -//- 64 Mergus serrator Σκουφοπρίστης -//- 133 Glareola pratincola Νεροχελιδόνα -//- 204 Sterna hirundo Ποταμογλάρονο -//- 207 Sterna albifrons Νανογλάρονο -//- > 20.000 διαχειμάζοντα μεταναστευτικά υδρόβια Χ * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί >1% του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου Πίνακας 3. Είδη οριοθέτησης για την περιοχή: «GR103 Κοιλάδα και Δέλτα Σπερχειού Μαλιακός Κόλπος» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 16 Pelecanus onocrotalus Ροδοπελεκάνος > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 19 Ixobrichys minutus Νανοτσικνιάς > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 21 Ardeola ralloides Κρυπτοτσικνιάς > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 24 Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 26 Ardea cinerea Σταχτοτσικνιάς > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 31 Platalea leucorodia Χουλιαρομύτα > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 32 Phoenicopterus ruber Φοινικόπτερο > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 47 Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 98 Falco columbarius Νανογέρακο > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 128 Haematopus ostralegus Στρειδοφάγος > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 130 Recurvirostra avosetta Αβοκέτα > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 137 Charadrius alexandrinus Θαλασσοσφυριχτής > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 142 Pluvialis apricaria Βροχοπούλι > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 143 Pluvialis squatarola Αργυροπούλι > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 150 Calidris minuta Νανοσκαλίθρα > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 170 Tringa totanus Κοκκινοσκέλης > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 187 Larus melanocephalus Μαυροκέφαλος Γλάρος > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 191 Larus genei Λεπτόραμφος Γλάρος > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 203 Sterna sadvicensis Χειμωνογλάρονο > Διαχειμ. Πληθυσμού Ελλάδας 223 Otus scops Γκιώνης > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 224 Bubo bubo Μπούφος > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 237 Alcedo atthis Αλκυόνη > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας 351 Muscicapa striata Μυγοχάφτης > Αναπαραγ. Πληθυσμού Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Πρόσφατα άρχισε να εμφανίζεται κατά το χειμώνα. Έχουν καταγραφεί ως και 4 άτομα. Επειδή ο διαχειμάζων πληθυσμός στη χώρα μας είναι μικρότερος των 100 ατόμων γι αυτό και η παρουσία έστω και ενός ατόμου πληρεί το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Ο Ροδοπελεκάνος συναντιέται σε λίμνες αλλά και σε εκβολές ποταμών. Τρέφεται αποκλειστικά με ψάρια. Απειλείται από παρενόχληση στους χώρους φωλιάσματος αλλά και από πυροβολισμό από ασυνείδητους κυνηγούς. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Δεν εντοπίστηκε κάποια ιδιαίτερη θέση της περιοχής που να την προτιμά το είδος. Έτσι, ως κρίσιμο ενδιαίτημά του μπορεί να θεωρηθεί το αντίστοιχο ενδιαίτημα για τα παπιά της περιοχής δηλαδή οι ανοιχτές ρηχές επιφάνειες νερού. Νανοτσικνιάς (Ixobrychus minutus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τις μεταναστεύσεις αλλά και κατά την θερινή περίοδο κατά την οποία φωλιάζει μικρός αριθμός ζευγαριών. Ο πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 500-2.000 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Ο φωλιάζων πληθυσμός του είδους στην περιοχή εκτιμάται από 6 8 ζευγάρια. Επειδή οι υγρότοποι της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης όπου φωλιάζει τόσο εκτενώς είναι λιγότεροι από πέντε για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται σε υγροτοπικά οικοσυστήματα στις ζώνες με γλυκά νερά όπου υπάρχει έντονη ανάπτυξη αγριοκάλαμου όπου και φωλιάζει και ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

τρέφεται. Τρέφεται με μεγάλη ποικιλία υδρόβιων οργανισμών. Δεν αναγνωρίζεται κάποια αξιόλογη απειλή για το εν λόγω είδος παρά οι περιοδικοί καθαρισμοί των καναλιών και του ποταμού. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Παρατηρήθηκε κυρίως κατά μήκος της κατάντη παλαιάς κοίτης του Σπερχειού όπου και υπάρχει έντονη ανάπτυξη αγριοκάλαμων. Κρυπτοστικνιάς (Ardeolla ralloides) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τις μεταναστεύσεις και κατά τη διάρκεια του θέρους αφού πλέον φωλιάζει. Ο πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 400-700 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή φωλιάζουν 8-10 ζευγάρια Οικολογία - απειλές. Συχνάζει σε παρόχθιους οικότοπους λιμνών και γενικότερα σε γλυκούς βάλτους με καλά ανεπτυγμένη υδρόφιλη βλάστηση. Τρέφεται με μικρά υδρόβια σπονδυλόζωα (π.χ. γυρίνους) αλλά και ασπόνδυλα όπως επίσης και μικρά ψάρια. Σοβαρή απειλή για το είδος αποτελεί κυρίως ο βανδαλισμός ή άλλο τύπου παρενόχληση στο χώρο του αποικιακού του φωλιάσματος. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Η αναπαραγωγική αποικία εντοπίζεται στο παραποτάμιο δάσος του Σπερχειού, στο τμήμα μεταξύ παλαιάς και νέας εθνικής οδού. Κύριο ενδιαίτημα τροφοληψίας αποτελούν τα παρακείμενα ρυζοχώραφα. Λευκοτσικιάς (Egretta garzetta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται καθ όλο το έτος. Ο πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1.500-1.800 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή μελέτης φωλιάζουν περίπου 20 ζευγάρια. Οικολογία - Απειλές. Συναντιέται σε μεγάλη ποικιλία υγροτοπικών ενδιαιτημάτων αλλά προκειμένου να φωλιάσει απαιτεί καλά απομονωμένη υδρόφιλη (συνήθως δεντρώδη) βλάστηση. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια. Σοβαρή απειλή και για αυτό το είδος αποτελεί κυρίως ο βανδαλισμός ή άλλο τύπου παρενόχληση στο χώρο του αποικιακού του φωλιάσματος. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Υπάρχουν δύο αναπαραγωγικές αποικίες στο παραποτάμιο δάσος του Σπερχειού: μία στο τμήμα μεταξύ παλαιάς και νέας εθνικής ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

οδού και μία μεταξύ Καστριού και Μάκρης. Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται βασικά κατά τις μεταναστεύσεις σε μικρούς αριθμούς. Περιοδικά όμως φωλιάζουν 1 2 ζευγάρια σε μία εκτενή ζώνη από μικτή βλάστηση αγριοκάλαμου, βούρλων και μαχαιριδιών. Ο πληθυσμός του Πορφυροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 105-150 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Επειδή, δεν έχει παρατηρηθεί φώλιασμα του είδους σε άλλο υγρότοπο της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία Απειλές. Συχνάζει σε γλυκά νερά (λίμνες, γλυκόβαλτοι) και έχει παρατηρηθεί να δείχνει προτίμηση σε περιοχές υγροτόπων όπου υπάρχουν αξιόλογες εκτάσεις με πυκνή υγροτοπική βλάστηση. Φωλιάζει συνήθως σε πυκνούς καλαμώνες αλλά μπορεί να φωλιάσει και σε χαμηλότερη υδρόφιλη βλάστηση. Τρέφεται βασικά με ψάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους. Κινδυνεύει μόνο από αδόκιμους πυροβολισμούς από ασυνείδητους κυνηγούς. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Παρατηρήθηκε τακτικά σε μία ενιαία έκταση πυκνής υγροτοπικής βλάστησης η οποία έχει απομείνει μεταξύ της νέας και τα παλιάς εκβολής του ποταμού. Σταχτοτσικνιάς Ardea cinerea Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Αναπαράγεται στην Ελλάδα σε τουλάχιστον 23 αποικίες κοντά σε υγροτόπους της κυρίως της βόρειας Ελλάδας και ο πληθυσμός του έχει υπολογιστεί σε 1200 ζευγάρια (Καζαντζίδης 2005). Οικολογία - Απειλές Φωλιάζει σε αποικίες συνήθως με άτομα του ίδιου είδους, σε μεγάλα δέντρα σπανιότερα σε θάμνους και καλαμώνες. Κατασκευάζει πλατφόρμες τοποθετημένες στα ψηλότερα σημεία των δέντρων τις οποίες επαναχρησιμοποιεί για πολλά χρόνια. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

Τρέφεται σε υγρότοπους με γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό νερό. Η δίαιτά του περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία οργανισμών εποχιακά διαθέσιμων όπως αμφίβια, έντομα, ερπετά, πουλιά ακόμη και τρωκτικά, κυρίως όμως ψαροφάγο. Συναντάται εκτός των μεγάλων υγροτόπων σε ποικιλία ενδιαιτημάτων αλλά το ρηχό νερό αλμυρό ή γλυκό είναι σημαντικός παράγοντας. Τα λιβάδια μακριά από νερό χρησιμοποιούνται συχνά για ανάπαυση και τροφοληψία. Κατά τη μετανάστευση συναντάται, εκτός των μεγάλων υγροτόπων, σε κάθε είδους ενδιαίτημα, όπως αρδευτικά κανάλια και τάφρους, ορεινά ρυάκια, χωράφια και σε ακτές. Η σχετική σπανιότητα αλλά και συνεχής απώλεια, συρρίκνωση και αλλοίωση των υγροτόπων γλυκού νερού, εποχικών ή μόνιμων αποτελεί βασική απειλή για το είδος (Kazantzidis & Goutner, 2008). Η όχληση στα ενδιαιτήματα αναπαραγωγής που προκαλείται από την ανθρώπινη παρουσία ή την παρουσία οικόσιτων ζώων είναι σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας. Οι ερωδιοί ως κορυφαίοι θηρευτές στην τροφική αλυσίδα των υγροτόπων είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αγροχημική ρύπανση (οργανοχλωριoμένα εντομοκτόνα) και ρύπανση από βαρέα μέταλλα, κυρίως υδράργυρο και μόλυβδο. Οι ερωδιοί ανήκουν στην ομάδα ειδών που είναι ευάλωτα σε παγιδεύσεις στα ηλεκτροφόρα καλώδια που παρεμβάλλονται στις παραδοσιακές διαδρομές των υδρόβιων πουλιών μεταξύ γειτονικών υγροτόπων. Οι ερωδιοί είναι συχνά θύματα λαθροθηρίας στους υγροτόπους. Ο Σταχτοτσικνιάς ενδέχεται να καταδιώκεται στις ιχθυοκαλλιέργειες ως θηρευτής ψαριών. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Η αναπαραγωγική αποικία εντοπίζεται στο παραποτάμιο δάσος του Σπερχειού, στο τμήμα μεταξύ Καστριού και Μάκρης. Χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κυρίως τη χειμερινή περίοδο. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 300 άτομα (BirdLife International 2004). Κατά την χειμερινή περίοδο έχουν καταγραφεί στην περιοχή έως και 12 άτομα και γι αυτό μπορεί το είδος να θεωρηθεί ως είδος οριοθέτησης. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

Οικολογία - απειλές. Συχνάζει σε παρόχθιους οικότοπους λιμνών και εκβολών ποταμών προτιμώντας ιδιαίτερα ρηχά αλμυρά νερά. Τρέφεται με μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Σοβαρή απειλή για το είδος αποτελεί κυρίως ο βανδαλισμός ή άλλου τύπου παρενόχληση στο χώρο του αποικιακού του φωλιάσματος. Επίσης, αδόκιμοι πυροβολισμοί. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Έχει συχνότερα παρατηρηθεί γύρω από την νέα εκβολή του ποταμού. Φοινικόπτερο (Phoenicopterus ruber) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά την χειμερινή περιόδο. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 5.800 άτομα (BirdLife International 2004). Κατά την χειμερινή περίοδο έχουν καταγραφεί στην περιοχή 100-400 άτομα και γι αυτό μπορεί το είδος να θεωρηθεί ως είδος οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συχνάζει σε παρόχθιους οικότοπους λιμνών και εκβολών ποταμών προτιμώντας ιδιαίτερα ρηχά αλμυρά νερά. Τρέφεται με μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Σοβαρή απειλή για το είδος αποτελεί κυρίως ο βανδαλισμός ή άλλου τύπου παρενόχληση στο χώρο του αποικιακού του φωλιάσματος. Επίσης, αδόκιμοι πυροβολισμοί. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Έχει συχνότερα παρατηρηθεί γύρω από την νέα εκβολή του ποταμού. Λευκοπελαργός (Ciconia ciconia) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τη θερινή περίοδο και φωλιάζει στην περιοχή. Ο πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 2.000 2.500 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή μελέτης φωλιάζουν τουλάχιστον 22 ζευγάρια εγγύς των εκβολών (Ανθήλη, Αγ. Παρασκευή). Επειδή οι περιοχές της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης όπου φωλιάζει τόσο εκτενώς είναι λιγότερες από πέντε για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

Οικολογία - Απειλές. Συναντιέται σε μεγάλη ποικιλία βιοτόπων με προτίμηση τόσο τυπικών υγροτοπικών ενδιαιτημάτων αλλά και υγρών εκτάσεων μέσα στο χερσαίο χώρο. Φωλιάζει κλασσικά μέσα σε οικισμούς, συνηθέστερα σε καμπαναριά, κολώνες της ΔΕΗ και σε υψηλά παλιά κτίσματα (κάστρα) εφόσον υπάρχουν. Σοβαρή απειλή για αυτό το είδος αποτελεί η ηλεκτροπληξία συνήθως στο χώρο της φωλιάς. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Είναι ουσιαστικά οι χώροι φωλιάσματος αφού η διατροφή του γίνεται σε ολόκληρη την υγροτοπική έκταση αλλά και στο χώρο των καλλιεργειών. Ως πλέον ευαίσθητος χώρος φωλιάσματος στην περιοχή θα πρέπει να θεωρηθεί η θέση στην Αγ. Παρασκευή όπου παλιότερα φώλιαζε αποικιακά σε συστάδα πεύκων και σήμερα (πάλι αποικιακά) σε πυκνή διάταξη μη ηλεκτροφόρων στύλων που έχει τοποθετήσει επί τούτου η ΔΕΗ. Αργυροτσικνιάς (Casmerodius albus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τις μεταναστεύσεις και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1.300 άτομα (BirdLife International 2004). Στην περιοχή έχουν καταγραφεί κατά τις μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις από 150-350 άτομα. Επομένως, το είδος μπορεί να θεωρηθεί ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται σε μεγάλη ποικιλία υγροτοπικών ενδιαιτημάτων. Τρέφεται με μεγάλη ποικιλία υδρόβιων οργανισμών (ακόμη και με μικρά νερόφιδα), κυρίως όμως με ψάρια. Δεν απειλείται αξιόλογα (είναι είδος πολύ επιφυλακτικό στην παρουσία του ανθρώπου και απομακρύνεται άμεσα μόλις τον αντιληφθεί). Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση του είδους όπου και διατρέφεται, παρατηρήθηκε εκατέρωθεν της νέας εκβολής του Σπερχειού. Σφυριχτάρι (Anas penelope) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τη χειμερινή περίοδο. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 50.000 άτομα (BirdLife International 2004). Στην περιοχή έχουν καταγραφεί κατά τις μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις από 1.000-2.000 άτομα. Επομένως, το είδος μπορεί να θεωρηθεί ως είδος χαρακτηρισμού. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε υγροτοπικές εκτάσεις εκβολών ποταμών και πιο συγκεκριμένα στις ανοιχτές επιφάνειες νερού (λιμνοθάλασσας, ρηχές ακτές). Τρέφεται με φυτοβένθος, διάφορα φύκη αλλά και φανερόγαμα φυτά. Απειλείται από το εντατικό και παράνομο κυνήγι. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Απαντάται στις ανοιχτές ρηχές επιφάνειες γύρω από τις εκβολές του ποταμού και του χειμάρρου Αγ. Τριάδας. Πρασινοκέφαλη (Anas platyrynchos) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται καθ όλο το χρόνο. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 100 1.000 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 2 3 ζευγάρια. Επομένως, το είδος μπορεί να θεωρηθεί ως είδος οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται σε υγροτοπικές εκτάσεις ποικίλου τύπου (λίμνες, εκβολές ποταμών κλπ). Φωλιάζει επίσης σε ποικίλους υγροτοπικούς τύπους (γλυκόβαλτους αλλά και αλμυρόβλατους με μόνιμη κατάκλιση). Τρέφεται κυρίως με φυτοβένθος, αλλά τρέφεται και με διάφορα ασπόνδυλα. Απειλείται από το εντατικό και παράνομο κυνήγι. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Απαντάται στις ανοιχτές ρηχές επιφάνειες γύρω από τις εκβολές του ποταμού και του χειμάρρου Αγ. Τριάδας. Σκουφοπρίστης (Mergus serrator) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τη χειμερινή περίοδο. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 300 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί κατά τις μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις από 8-20 άτομα. Επομένως, το είδος μπορεί να θεωρηθεί ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε υγροτοπικές εκτάσεις εκβολών ποταμών και πιο συγκεκριμένα στις ανοιχτές επιφάνειες νερού (λιμνοθάλασσας, ρηχές ακτές). Τρέφεται με ψάρια και διάφορα υδρόβια ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Απαντάται στις ανοιχτές ρηχές επιφάνειες γύρω από τις εκβολές του ποταμού και πιο ανοιχτά στη θάλασσα. Νανογέρακο (Falco columbarius) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά το χειμώνα σε λίγα (συνήθως 1-2) μεμονωμένα άτομα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός του στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε λιγότερο από 100 άτομα. Επειδή ο διαχειμάζων πληθυσμός στη χώρα μας είναι μικρότερος των 100 ατόμων γι αυτό και η παρουσία έστω και ενός ατόμου πληρεί το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Το Νανογέρακο προτιμά ανοιχτές εκτάσεις, συνήθως οργωμένα εκτενή εδάφη ή και περιοχές κοντά ή μέσα σε υγρότοπους με πολύ χαμηλή βλάστηση (π.χ. ικανής έκτασης αλμυρόβαλτους). Αν και μικρό σε μέγεθος, είναι ζωηρό, επιθετικό και ταχύτατο. Τρέφεται βασικά με μικρά στρουθιόμορφα που πιάνει στον αέρα. Δεν απειλείται σοβαρά. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Έχει παρατηρηθεί κυρίως στο δυτικό τμήμα του εκβολικού συστήματος τόσο σε ανοιχτούς αλμυρόβαλτους όσο και σε χώρους καλλιεργειών με χαμηλή ή καθόλου βλάστηση. Στρειδοφάγος (Haematopus ostralegus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντώνται λίγα άτομα όλο το χρόνο (4 8) που μπορεί να αυξηθούν κάπως το χειμώνα. Φωλιάζουν 2 4 ζευγάρια.. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 30 60 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Έτσι, και η παρουσία έστω και ενός ζευγαριού πληρεί το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους στην εξώτερη υγροτοπική ζώνη, δηλαδή σε ακτές που επικαλύπτονται περιοδικά από την παλίρροια (συνήθως λασποτόπια και αμμοσύρσεις). Τρέφεται κυρίως με μικρά ελασματοβράγχια που ξεθάβει από τη μαλακή λάσαπη. Δεν απειλείται ιδιαίτερα λόγω του δυσπρόσιτου των θέσεων που συχνάζει. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Συνηθέστερα εντοπίζεται στα λασποτόπια γύρω από τη νέα εκβολή του Σπερχειού. Αβοκέτα (Recurvirostra avocetta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά το χειμώνα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 2000 άτομα. Στην ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

περιοχή απαντώνται συνήθως κατά το χειμώνα από 400 ως και 1500 άτομα, πλήθος που ξεπερνά σημαντικά το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε πολύ ρηχά υφάλμυρα και αλμυρά νερά. Τρέφεται κυρίως με μικρά πλαγκτονικά ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα στις περιοχές διαχείμανσης αλλά δεν λείπουν και περιστατικά πυροβολισμού από ασυνείδητους κυνηγούς. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Έχει παρατηρηθεί σχεδόν αποκλειστικά στο δυτικό τμήμα της νέας εκβολής του Σπερχειού. Μέτρα διατήρησης. Έλεγχος του κυνηγιού στην περιοχή. Νεροχελιδόνα (Glareola pratincola) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά τις μεταναστεύσεις και κατά τη θερινή περίοδο κατά την οποία και φωλιάζει. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 300 500 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή εκτιμήθηκε ένας αναπαραγόμενος πληθυσμός από 20-40 ζευγάρια. Επειδή οι υγρότοποι της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης όπου φωλιάζει είναι λιγότεροι από πέντε για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε εκτενείς αλμυρόβαλτους όπου και φωλιάζει. Τρέφεται κυρίως με έντομα εν πτήσει αλλά και με εδαφόβια έντομα. Τρέφεται στην ευρύτερη υγροτοπική περιοχή περιλαμβανόμενων και των γύρω καλλιεργούμενων εκτάσεων. Δεν απειλείται ιδιαίτερα από πυροβολισμούς αφού κατά την εποχή παρουσίας της απαγορεύεται το κυνήγι. Απειλείται από : την ελεύθερη βοσκή στο χώρο του φωλιάσματος (αναπαράγεται σε χαλαρές αποικίες) άλλου είδους παρενοχλήσεις στο χώρο του φωλιάσματος έργα υδατοκαλλιεργειών στο χώρο αναπαραγωγής ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Οι ανοιχτοί αλμυρόβαλτοι στο δυτικό τμήμα του εκβολικού συστήματος χρησιμοποιούνται για το φώλιασμα και διατροφή ενώ και κάποιες εκτάσεις καλλιεργειών για πρόσθετη διατροφή Θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται όλο το χρόνο με αξιόλογη αύξηση του πληθυσμού του κατά τις μεταναστεύσεις. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1000-2000 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή εκτιμήθηκε ένας αναπαραγόμενος πληθυσμός από 15-20 ζευγάρια. Επειδή οι άλλοι υγρότοποι της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης που φωλιάζει σε αξιόλογο πλήθος είναι λιγότεροι των πέντε, για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε όλες τις ακτές τους (κυρίως αλμυρόβαλτων και αμμοσύρσεων) όπου και φωλιάζει. Τρέφεται κυρίως με υδρόβιες προνύμφες εντόμων και άλλα μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. Βροχοπούλι (Pluvialis apricaria) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται το χειμώνα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 500 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα από 50 ως και 1100 άτομα, πλήθος που ξεπερνά το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε όλες τις ακτές τους (κυρίως αλμυρόβαλτων και αμμοσύρσεων). Τρέφεται κυρίως με υδρόβιες προνύμφες εντόμων και άλλα μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. Αργυροπούλι (Pluvialis squatarola) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά το χειμώνα και κατά τις μεταναστεύσεις (ελάχιστα άτομα παραμένουν το Καλοκαίρι αλλά δεν φωλιάζουν). Ο ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 500 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα από 40 ως και 100 άτομα, πλήθος που ξεπερνά το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε όλες τις ακτές τους (κυρίως αμμοσύρσεων). Τρέφεται κυρίως με υδρόβιες προνύμφες εντόμων και άλλα μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. Νανοσκαλίθρα (Calidris minuta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κυρίως κατά τις μεταναστεύσεις και λιγότερο κατά το Χειμώνα (σχετικά λίγα άτομα παραμένουν το Καλοκαίρι αλλά δεν φωλιάζουν). Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 800 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα από 50 ως και 250 άτομα, πλήθος που ξεπερνά το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε όλες τις ακτές τους (κυρίως αλμυρόβαλτων και αμμοσύρσεων). Τρέφεται κυρίως με υδρόβιες προνύμφες εντόμων και άλλα μικρά υδρόβια ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. Κοκκινοσκέλης (Tringa totanus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται όλο το χρόνο με αξιόλογη αύξηση του πληθυσμού του κατά τις μεταναστεύσεις. Μικρό μέρος του πληθυσμού παραμένει και φωλιάζει στην περιοχή. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 400-800 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή εκτιμήθηκε ένας αναπαραγόμενος πληθυσμός από 15-30 ζευγάρια. Επομένως μπορεί να θεωρηθεί ως είδος οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε όλες τις ακτές τους (κυρίως αλμυρόβαλτων και αμμοσύρσεων). Φωλιάζει συνήθως σε δυσπρόσιτες περιοχές αλμυρόβαλτων. Τρέφεται κυρίως με μικρά ασπόνδυλα του ζωοβένθους. Δεν απειλείται ιδιαίτερα αν και πυροβολείται τακτικά από άσχετους κυνηγούς. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

Μαυροκέφαλος Γλάρος (Larus melanocephalus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται βασικά κατά το Χειμώνα. Ο διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1000 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα από 10 ως 50 άτομα, πλήθος που ξεπερνά το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε παράκτιους εκβολικούς υγρότοπους στις ακτές αλλά και εσωτερικα σε αλμυρόβαλτους και λιμνοθάλασσες κοντά στην ακτή. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια αλλά και με μεγάλα έντομα και διάφορα υδρόβια ασπόνδυλα, ιδιαίτερα μάλιστα κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Τα ρηχά υφάλμυρα και αλμυρά νερά στο μέτωπο του εκβολικού συστήματος αλλά και πιο ανοιχτά στη θάλασσα. Λεπτόραμφος Γλάρος (Larus genei) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται βασικά κατά το Χειμώνα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1700 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα ως και 20 άτομα, πλήθος που ξεπερνά το κριτήριο οριοθέτησης (17 άτομα). Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε ρηχά υφάλμυρα και αλμυρά νερά αλλά δεν λείπει και από ρηχά γλυκά νερά. Τρέφεται κυρίως με μικρά πλαγκτονικά ασπόνδυλα. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Τα ρηχά υφάλμυρα και αλμυρά νερά στο μέτωπο του εκβολικού συστήματος. Νανογλάρονο (Sterna albifrons) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται από τα μέσα της Άνοιξης μέχρι το τέλος του Καλοκαιριού και φωλιάζει στην περιοχή. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1000-1500 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Επειδή οι υγρότοποι της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης όπου φωλιάζει τόσο εκτενώς είναι λιγότεροι από πέντε για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί το είδος ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους. Συχνάζει σε αβαθή νερά, όπως ρηχές λιμνοθάλασσες, μόνιμα κατακλισμένοι βάλτοι, αλυκές και κανάλια, όπου και τρέφεται. Για φώλιασμα προτιμά απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες μικρές νησίδες, ακτές ή αμμοσύρσεις. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια που πιάνει με απότομες βουτιές. Απειλείται κυρίως από φυσικούς θηρευτές (Ασημόγλαρους, αλεπούδες, κουνάβια και νυφίτσες) κατά την αναπαραγωγική περίοδο και σπανιότερα από βόσκοντα ζώα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Για το είδος αυτό ως κύριο ενδιαίτημα οριοθετήθηκαν οι περιοχές αναπαραγωγής, αφού η διατροφή του γίνεται σ ολόκληρη σχεδόν την υγροτοπική έκταση. Ποταμογλάρονο (Sterna hirundo) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κι αυτό από τα μέσα της Άνοιξης μέχρι το τέλος του Καλοκαιριού και φωλιάζει στην περιοχή. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1000-1500 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Επειδή οι υγρότοποι της ευρύτερης βιογεωγραφικής ζώνης όπου φωλιάζει τόσο εκτενώς είναι λιγότεροι από πέντε για αυτό και μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω περιοχή αναπαραγωγής του είναι μία από τις 5 σημαντικότερες στην γύρω ευρύτερη γεωγραφική ζώνη και επομένως να θεωρηθεί ως είδος χαρακτηρισμού. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους αλλά και σε εσωτερικά νερά (λίμνες). Συχνάζει σε αβαθή νερά, όπως ρηχές λιμνοθάλασσες, μόνιμα κατακλισμένοι βάλτοι, αλυκές και κανάλια, όπου και τρέφεται. Για φώλιασμα προτιμά απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες μικρές νησίδες, ακτές ή αμμοσύρσεις. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια που πιάνει με απότομες βουτιές. Απειλείται κυρίως από φυσικούς θηρευτές (Ασημόγλαρους, αλεπούδες, κουνάβια και νυφίτσες) κατά την αναπαραγωγική περίοδο και σπανιότερα από βόσκοντα ζώα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Για το είδος αυτό ως κύριο ενδιαίτημα οριοθετήθηκαν οι περιοχές αναπαραγωγής, αφού η διατροφή του γίνεται σ ολόκληρο το μέτωπο των εκβολών προς τη θάλασσα. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

Χειμωνογλάρονο (Sterna sanvicensis) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται κατά το Χειμώνα. Ο ελάχιστος διαχειμάζων πληθυσμός της στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 1000 άτομα. Στην περιοχή έχουν καταμετρηθεί κατά το χειμώνα ως και 10 άτομα, πλήθος που ικανοποιεί το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Συναντιέται κυρίως σε εκβολικούς υγρότοπους σε αβαθή νερά, όπως ρηχές λιμνοθάλασσες. Ξεκουράζεται σε δυσπρόσιτες ακτές των εκβολών. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια που πιάνει με απότομες βουτιές. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ολόκληρη η παράκτια υγροτοπική ζώνη. Γκιώνης (Otus scops) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται καθ όλο το έτος αλλά με αύξηση κατά τη θερινή περίοδο. Ο πληθυσμός του Γκιώνη στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 5.000 20.000 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή έρευνας και κατά μήκος των υδρόφιλων παρόχθιων συστάδων του Σπερχειού, από περίπου τις εκβολές μέχρι και λίγο πέρα από το χωριό Καστρί, εκτιμήθηκε ένας αναπαραγόμενος πληθυσμός από 50 70 ζεύγη. Επομένως πληρείται το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Ο Γκιώνης είναι ευπροσάρμοστος σε ποικίλης μορφής χερσαία περιβάλλοντα (δασικές ή θαμνώδεις εκτάσεις, καλλιέργειες κλπ) που χρησιμοποιεί για τροφοληψία. Απαιτεί πάντως και μεγάλα γέρικα δέντρα όπου βρίσκει τρύπες για να φωλιάσει. Επίσης φωλιάζει σε παλιά σπίτια ή χαλάσματα. Τρέφεται κυρίως με μεγάλα έντομα (γρύλους, ακρίδες) αλλά και με μικρά τρωκτικά. Δεν απειλείται ιδιαίτερα. Πάντως, θεωρητικά υπάρχει έμμεση εποχική δυσμενής επίδραση από την εποχική χρήση φυτοφαρμάκων. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κρίσιμο ενδιαίτημα ολόκληρη η κοιλάδα του Σπερχειού (αναπαραγωγή και διατροφή) αλλά προκειμένου να αποφευχθεί (για ευνόητους λόγους) η ένταξη καλλιεργειών και οικισμών μέσα στη ΖΕΠ, επιλέχθηκε να περιληφθεί το φυσικό ενδιαίτημα όπου διημερεύει αλλά και φωλιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό του τοπικού πληθυσμού, δηλαδή οι παρόχθιες δενδροσυστάδες του Σπερχειού. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

Μπούφος (Bubo bubo) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Απαντάται όλο το έτος. Ο πληθυσμός του Μπούφου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε 200-500 ζευγάρια (BirdLife International 2004). Καταγράφηκαν τουλάχιστον δύο ζευγάρια στην εδώ προτεινόμενη ΖΕΠ. Πάντως, και γι αυτό το είδος, το οποίο έχει αξιόλογη προσαρμοστικότητα σε ποικίλους χερσαίους οικότοπους, ευρύτατη εξάπλωση και μικρές σε έκταση επικράτειες, δεν μπορεί να θεωρηθεί η παρουσία δύο ζευγαριών ως κριτήριο ένταξης της περιοχής έρευνας ως μίας εκ των 5 σημαντικότερων γι αυτό. Είναι δηλαδή πολύ πιθανόν ότι, στην ευρύτερη βιογεωγραφική ζώνη, υπάρχουν αρκετά περισσότερες των 5 περιοχών ανάλογης έκτασης, με περισσότερα από 2 ζευγάρια μπούφων. Επομένως ικανοποιεί μόνο το κριτήριο οριοθέτησης. Οικολογία - απειλές. Ο Μπούφος είναι ευπροσάρμοστος σε ποικίλης μορφής χερσαία περιβάλλοντα (δασικές ή θαμνώδεις εκτάσεις, καλλιέργειες κλπ) που χρησιμοποιεί για τροφοληψία. Η αναπαραγωγή του, όμως, συνδέεται συνήθως με βραχώδη βιότοπο, όχι κατ ανάγκη εκτενή. Αρκεί μία μικρή βραχοσπηλιά κάπου για να αναπαραχθεί εφ όσον βέβαια υπάρχει επάρκεια τροφής τριγύρω. Επίσης μπορεί η παρουσία του να συνδέεται και με παλιά κτίρια όπως παλιοί πύργοι. Δεν απειλείται σοβαρά. Τα περιστατικά εύρεσης μπούφων σε προβληματική κατάσταση οφείλονται συνήθως είτε σε καταχρηστικούς πυροβολισμούς από ασυνείδητους είτε σε δηλητηρίαση από τροφή όπως π.χ. από κάποιο τρωκτικό (συνήθως δεκατιστήαρουραίο) που έφαγε δηλητηριασμένο δόλωμα και περιφέρεται εκτεθειμένος πρίν ψοφήσει. Στις θέσεις που εντοπίστηκε, θεωρείται ότι δεν κινδυνεύει σοβαρά. Τρέφεται κυρίως με μικρά και μεγάλα τρωκτικά αλλά ενίοτε και με πουλιά. Κρίσιμα ενδιαιτήματα στην περιοχή. Ακούστηκε και πιστοποιήθηκε η παρουσία του σε δύο θέσεις : Η πρώτη εντοπίζεται στο μικρό φαράγγι κοντά στο Γοργοπόταμο. Ένα άτομο παρατηρήθηκε νοτιότερο σε συστάδες του Σπερχειού απ όπου μπορεί να εξορμά στα εγγύς χωράφια για τρωκτικά. Για το λόγο αυτό περιλήφθηκε όλη εκεί η ποτάμια ζώνη μέχρι και το φαράγγι στην ΖΕΠ ως κύριο ενδιαίτημα. Η δεύτερη εντοπίζεται στο χωριό Καστρί όπου υπάρχει παλαιός πύργος που φωλιάζει το είδος. Και σ αυτή την περίπτωση χρησιμοποιεί το παρακείμενο υδρόφιλο και εκτενές δάσος ως ορμητήριο για τη διατροφή του, το οποίο και περιλήφθηκε στην προτεινόμενη ΖΕΠ ως κύριο ενδιαίτημα. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28