Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ειδικές περιπτώσεις περιβαλλοντικών μελετών: - Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση - Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη -Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση
Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Εισάγεται για πρώτη φορά με το Ν. 4014/2011 Απαραίτητη μελέτη στην περίπτωση έργων ή δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura Για έργα κατηγορίας Β υποβάλλεται ως μεμονωμένη μελέτη στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Για έργα κατηγορίας Α υποβάλλεται ως τμήμα της ΜΠΕ
Εστιάζει Στις συνέπειες για την περιοχή βάσει των στόχων διατήρησής της Η σημασία των επιπτώσεων προσδιορίζεται σε σχέση με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τις ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τους στόχους διατήρησης της περιοχής Προδιαγραφές: Καθορίζονται με Απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ εντός 3 μηνών
Τι περιλαμβάνει Για έργα ή δραστηριότητες κατηγορίας A: Εντάσσεται σε παράρτημα της ΜΠΕ ως αναπόσπαστο μέρος της παρουσιάζοντας (επιπλέον των προβλεπομένων): Αναλυτική καταγραφή στοιχείων φυσικού περιβάλλοντος με έμφαση στα προστατευτέα αντικείμενα των περιοχών Natura Δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων που περιλαμβάνει ανάλυση και αξιολόγηση των εκτιμώμενων επιπτώσεων με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία σε: Τύπους οικοτόπων ιδίως ως προς την αντιπροσωπευτικότητα, τη σχετική επιφάνεια και το καθεστώς διατήρησής τους Των ειδών χλωρίδας και πανίδας ιδίως ως προς το μέγεθος των πληθυσμών, την κατάσταση διατήρησής τους και την απομόνωσή τους Των ειδών ορνιθοπανίδας καθώς και άλλων ειδών μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας με σημαντική παρουσία στην περιοχή Natura 2000, ιδίως ως προς το μέγεθος και την πυκνότητα των πληθυσμών, την κατάσταση διατήρησής τους και την απομόνωσή τους Ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία σχετικά με το αν διασφαλίζεται η ακεραιότητα των περιοχών
Τι περιλαμβάνει Για έργα ή δραστηριότητες κατηγορίας Β: Καταγραφή στοιχείων φυσικού περιβάλλοντος με έμφαση στα προστατευμένα αντικείμενα της περιοχής Natura που δύναται να επηρεαστούν Εκτίμηση πιθανών επιπτώσεων, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με άλλα έργα ή δραστηριότητες, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησης των συγκεκριμένων περιοχών Natura Νομοθεσία προδιαγραφών ΕΟΑ για έργα κατηγορίας Β ΦΕΚ 2436/Β/2013 (http://www.ypeka.gr/linkclick.aspx?fileticket=9v2od% 2bFaud0%3d&tabid=804&language=el-GR)
Σχετική Νομοθεσία Βασική νομοθεσία σε ό,τι αφορά την προστασία των περιοχών NATURA: Νόμος 3937/2011, άρθρο 9, παράγραφος 6 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 Παράρτημα Ι, ΙΙ (τύποι οικοτόπων και είδη χλωρίδας, πανίδας) (ΦΕΚ 645/Β/11-4-08) ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε103/1.9.2010 Παράρτημα Ι (είδη ορνιθοπανίδας) ΦΕΚ 1495/B/6-9-10) KYA H.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012 (ΦΕΚ 415/Β/23-2- 2012) ΚΥΑ 33318/3028/11-12-1998 (ΦΕΚ 1289/Β/28-12-98)
ΕΙΔΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Παράδειγμα Ε.Ο.Α. ενός Φ/Β: 1. Εισαγωγή: Κατάταξη της περιοχής σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 3937/2011 Είδος προστατευόμενου αντικειμένου Είδος περιοχής 2. Συνοπτική περιγραφή προστατευόμενων αντικειμένων της περιοχής Ποσοτικά στοιχεία, πληθυσμοί, στοιχεία βιολογίας, κλπ. 3. Καταγραφή στοιχείων φυσικού περιβάλλοντος της υπό μελέτη περιοχής και συσχέτισή τους με το προστατευόμενο αντικείμενο 4. Συσχέτιση του έργου και των επιπτώσεών του Λήψη μέτρων και πρόταση ειδικών περιοριστικών όρων για τη λειτουργία του έργου προκειμένου να διασφαλίζεται η προστασία της περιοχής
ΕΙΔΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Παράδειγμα Δεν έχουν θεσπισθεί ακόμη προδιαγραφές σχετικά με το περιεχόμενο εκπόνησης των Ε.Ο.Α. στη χώρα μας Συσχέτιση και με το γεγονός ότι δεν έχει θεσμοθετηθεί ειδικό καθεστώς προστασίας για όλες τις περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Στόχοι διατήρησης
ΕΙΔΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Περισσότερες πληροφορίες στο http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=539&language=el-gr
Υ.Α. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017/2006 ΦΕΚ 1225/5-9-2006 Εναρμόνιση με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων»
Σκοπός της Στρατηγικής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Να προσδώσει προστιθέμενη αξία στον αναπτυξιακό προγραμματισμό και όχι να τον αναχαιτίσει μέσω μιας επιπλέον αξιολόγησης. Ο αναπτυξιακός προγραμματισμός και η Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελούν δύο εργαλεία αμοιβαίας ενδυνάμωσης του συστήματος προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Oι δύο διαδικασίες στο πλαίσιο της πολιτικής Συνοχής θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά.
Σχέδια και προγράμματα για τα οποία απαιτείται ΣΠΕ Επιχειρησιακά προγράμματα Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ρυθμιστικά σχέδια Γενικά πολεοδομικά σχέδια Σχέδια χωρικής και οικιστικής οργάνωσης ανοιχτών πόλεων (ΣΧΟΟΑΠ) Περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων Περιοχές ειδικών χωρικών επεμβάσεων Σχέδια ολοκληρωμένων αστικών παρεμβάσεων Περιοχές ειδικά ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης Περιοχές ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης Σχέδια διαχείρισης υδάτινων συστημάτων Περιφερειακά σχέδια διαχείρισης στερεών αποβλήτων Εθνικός σχεδιασμός διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων Σχέδια εγγειοβελτιωτικών έργων και αξιοποίησης εδαφουδατικών πόρων Πρόγραμμα ανάπτυξης τουριστικών λιμένων
Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση - περιλαμβάνει Την εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) Τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων Τη συνεκτίμηση της ΣΜΠΕ και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη απόφασης Την ενημέρωση σχετικά με την απόφαση αυτή.
Στόχος της Στρατηγικής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στόχος της Εκτίμησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σχεδίων ή Προγραμμάτων είναι: η διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτάσεων, που περιέχονται στο Προγραμματικό κείμενο (ΕΠ), η προσέγγισή τους σε στρατηγικό επίπεδο και η ανάδειξη της βέλτιστης επιλογής ανάμεσα στις προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις υπογραμμίζοντας τους λόγους επιλογής μιας συγκεκριμένης λύσης. Η Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί ένα εργαλείο βελτίωσης των Σχεδίων και των Προγραμμάτων ενσωματώνοντας την περιβαλλοντική διάσταση στην κατάρτιση των ΕΠ και εστιάζοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών κινδύνων και επιπτώσεων και στη μεγιστοποίηση των περιβαλλοντικών οφελών από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις. Η Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί μια διαδικασία «παράλληλη και συμπληρωματική» με την εκπόνηση του επιχειρησιακού προγράμματος και την εκ των προτέρων αξιολόγηση, που όμως θα ολοκληρωθεί με την κατάρτιση του τελικού σχεδίου του ΕΠ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ - νομοθεσία Κοινή Υπουργική Απόφαση με α.π. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/28.8.2006 για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ
1. Μη Τεχνική περίληψη 2. Γενικά στοιχεία Περιεχόμενα ΣΜΠΕ 3. Σκοπιμότητα και στόχοι του σχεδίου ή προγράμματος:περιλαμβάνονται οι διεθνείς ή κοινοτικοί ή εθνικοί στόχοι, ο τρόπος με τον οποίο αυτοί οι στόχοι ελήφθησαν υπόψη κατά την προετοιμασία του, η σχέση του με άλλα σχέδια και προγράμματα 4. Περιγραφή του σχεδίου ή προγράμματος: ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του, στο περιεχόμενό του και στα έργα και στις δραστηριότητες που ενδεχομένως να προκύψουν από την εφαρμογή του. Προτεινόμενα έργα: ποιοτικά, ποσοτικά στοιχεία, γεωγραφικά στοιχεία, περιβαλλοντικοί οικονομικοί στόχοι, πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης, προτεινόμενες παρεμβάσεις, μέτρα 5. Εναλλακτικές δυνατότητες: μηδενική λύση, λόγους επιλογής εναλλακτικών δυνατοτήτων, περιβαλλοντικά τεκμηριωμένους λόγους επιλογής του προτεινόμενου σχεδίου έναντι άλλων εναλλακτικών δυνατοτήτων
Περιεχόμενα ΣΜΠΕ (συνέχεια) 6. Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος: στοιχεία τρέχουσας κατάστασης του περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης και η πιθανή εξέλιξη αν δεν εφαρμοστεί το σχέδιο, Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών που ενδέχεται να επηρεαστούν σημαντικά Υφιστάμενα περιβαλλοντικά προβλήματα 7. Εκτίμηση, Αξιολόγηση και Αντιμετώπιση των Επιπτώσεων στο περιβάλλον του σχεδίου ή προγράμματος: Πρωτογενείς, δευτερογενείς, σωρευτικές, συνεργιστικές, βραχυ-, μεσο-, μακροπρόθεσμες, μόνιμες και προσωρινές, θετικές και αρνητικές επιπτώσεις σε τομείς: Βιοποικιλότητα, πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία, πανίδα, χλωρίδα, έδαφος, ύδατα, αέρας, κλιματικοί παράγοντες, υλικά περιουσιακά στοιχεία, πολιτιστική κληρονομιά, τοπίο Προτάσεις / κατευθύνσεις / μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων Σύστημα παρακολούθησης σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Περιεχόμενα ΣΜΠΕ (συνέχεια) 8. Αποτελέσματα Δημόσιας Διαβούλευσης 9. Στοιχεία Κανονιστικής Πράξης Προτάσεις / κατευθύνσεις / μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων Προβλεπόμενο Σύστημα παρακολούθησης σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (monitoring) 10. Δυσκολίες που ανέκυψαν κατά την εκπόνηση της ΣΜΠΕ 11. Βασικές μελέτες και έρευνες 12.Παραρτήματα
ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Εισάγεται με το Ν. 1650/1986 Απαραίτητη μελέτη για την κήρυξη περιοχών ως προστατευόμενες σύμφωνα με τον ως άνω Νόμο. Προτείνουν σχέδια νομοθετημάτων (π.χ. ΠΔ ή ΚΥΑ) προκειμένου να θεσμοθετηθεί η προστασία των αντίστοιχων περιοχών
ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - Περιεχόμενο Απογράφουν τις φυσικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες παραμέτρους της υπό μελέτη περιοχής Προτείνουν γενικούς όρους και περιορισμούς όσον αφορά τις παραγωγικές και άλλες δραστηριότητες, με γνώμονα τις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων οικοτόπων και των ειδών με σημαντική παρουσία στην περιοχή μελέτης Προδιαγραφές εκπόνησης: ΚΥΑ 69269/5387/1990
ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - Στόχος Οριοθέτηση προστατευόμενων περιοχών (περιμετρική και εσωτερική) Τα τμήματα των προστατευόμενων περιοχών με ιδιαίτερη φυσική αξία αποτελούν συνήθως κεντρικό τμήμα μιας περιοχής, στην οποία τα αναγκαία μέτρα προστασίας κλιμακώνονται κατά ζώνες. Τις προστατευόμενες περιοχές μπορούν να διαχειρίζονται Φορείς Διαχείρισης ή υφιστάμενες δημόσιες υπηρεσίες, ειδικές υπηρεσίες και ΝΠΔΔ ή φορείς που ορίζονται για το σκοπό αυτό με συμβάσεις διαχείρισης (Ν. 2742/99).
ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - Παράδειγμα 1. Εισαγωγή: Γεωγραφική θέση περιοχής, έκταση, όρια ευρύτερης περιοχής, Σκοποί προστασίας αντικειμένου 2. Περιγραφή προστατευόμενου αντικειμένου: Περιγραφή οικοτόπων, βιοτόπων, φυσικών παραγόντων επηρεασμού της περιοχής μελέτης, βιολογίας τυχόν έμβιων προστατευόμενων οργανισμών, κλπ. Εκτίμηση ποιοτικών & ποσοτικών στοιχείων 3. Αξιολόγηση και οριοθέτηση του προστατευόμενου αντικειμένου Τεκμηρίωση ανάγκης λήψης μέτρων προστασίας του Εξειδίκευση των ζωνών προστασίας 4. Προτάσεις διαχείρισης: Κριτήρια και περιορισμοί λειτουργίας της εν λόγω περιοχής Απαγορευτικές ή περιοριστικές διατάξεις