NEWS NEA 2144 HELLENIC MARINE ENVIRONMENT PROTECTION ASSOCIATION ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ QUARTERLY EDITION - Νο 191 - Jul/Aug/Sep 2008 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ - Νο 191 - Ιουλ/Αυγ/Σεπ 2008 HELMEPA 26 years of action When 26 years ago, on 4 June 1982, HELMEPA started its course of action with the voluntary commitment of shipowners and seafarers, it definitely constituted a forerunner with regards to its conception and goals. It introduced the idea of nurturing environmental consciousness and the need for continuous training of the human element in the shipping industry. It admitted the share of responsibility of shipping, even though a small percentage, regarding marine pollution and talked about cooperation of all as well as acknowledgement of those who contribute to the prevention of marine pollution. HELMEPA provided substantial support to its members, companies and seafarers, in their preparation for compliance with innovative and demanding legislations, such as the US Oil Pollution Act 90 and the ISM and ISPS Codes while it established relations for the benefit of its members with the largest Port State Control authorities such as the US and Canadian Coast Guards, Paris and Tokyo MoUs, the Australian Maritime Safety Authority (AMSA) and others. Today, HELMEPA finds itself in the pleasant position to witness that quality standards, internal auditing, staff and seafarer training, installation of appropriate equipment and maintenance of ships and engines are standard policies in most of its member companies. The performance of the majority of its members in the area of marine environment protection, as demonstrated by the certification with ISO 9001 and ISO 14001 standards and PSC statistics as well as in the field of safety as shown by the monitoring of casualties worldwide, are worthy of congratulations. Most member-companies have now incorporated in their operations the spirit of pollution prevention and the concept of responsible management based on safety and quality. Besides, however, their compliance with legislative requirements, the element that differentiates HELMEPA member companies is their voluntary participation with consistency and belief in a common effort and the personal commitment from shipowner to the last seafarer. HELMEPA 26 χρόνια δράσης Όταν πριν 26 χρόνια, την 4 Ιουνίου 1982, η HELMEPA ξεκινούσε την πορεία της, με την εθελοντική δέσμευση πλοιοκτητών και ναυτεργατών, ήταν αναμφισβήτητα πρωτοποριακή στη σύλληψη και τους στόχους της. Εισήγαγε την ιδέα της καλλιέργειας περιβαλλοντικής συνείδησης και την ανάγκη της συνεχούς επιμόρφωσης του ανθρώπινου δυναμικού της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Αποδέχτηκε το μερίδιο ευθύνης της ναυτιλίας, όσο μικρό κι αν είναι, για τη ρύπανση των θαλασσών και μίλησε για συνεργασία όλων αλλά και επιβράβευση όσων συμβάλουν στην πρόληψη της ρύπανσης. Η HELMEPA συνέδραμε ουσιαστικά τα μέλη της, εταιρείες και ναυτικούς, στην προετοιμασία τους για συμμόρφωση με καινοτόμες και απαιτητικές νομοθεσίες όπως ο Αμερικανικός νόμος Oil Pollution Act 90, ο Κώδικας Ασφαλούς Διαχείρισης ISM, ο Κώδικας Security ISPS, ενώ καλλιέργησε προς όφελος των μελών τις σχέσεις με τις σημαντικότερες Αρχές Ελέγχου Πλοίων (Port State Control) όπως η Αμερικανική και η Καναδική Ακτοφυλακή, το Paris και Tokyo MoU, η Υπηρεσία Ναυτικής Ασφάλειας της Αυστραλίας-AMSA, κ.ά. Σήμερα, η HELMEPA βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να διαπιστώνει ότι τα πρότυπα ποιότητας, ο εσωτερικός έλεγχος, η εκπαίδευση στελεχών και ναυτικών και ο κατάλληλος εξοπλισμός και συντήρηση πλοίου και μηχανών αποτελούν καθιερωμένη πολιτική στις περισσότερες εταιρείες μέλη. Οι επιδόσεις της πλειοψηφίας των μελών στον τομέα της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως καταδεικνύει η πιστοποίηση με τα πρότυπα ISO 9001 και ISO 14001 και τα στατιστικά Ελέγχων πλοίων στα λιμάνια (PSC) αλλά και στον τομέα ασφάλειας, όπως δείχνει η παρακολούθηση των ατυχημάτων διεθνώς, αξίζουν συγχαρητήρια. Οι περισσότερες εταιρείες μέλη έχουν σήμερα ενσωματώσει στη λειτουργία τους το πνεύμα πρόληψης της ρύπανσης και τη φιλοσοφία της υπεύθυνης διαχείρισης με ασφάλεια και ποιότητα. Πέρα όμως από τη συμμόρφωσή τους με τις νομοθετικές απαιτήσεις, εκείνο το στοιχείο που διαφοροποιεί τις εταιρείες μέλη είναι η εθελοντική συμμετοχή τους με συνέπεια και πίστη σε μια κοινή προσπάθεια και η ατομική προσωπική δέσμευση σ αυτήν, από τον πλοιοκτήτη μέχρι τον τελευταίο ναύτη.
Even if each company independently achieves the high standards of quality shipping, it is the joint action that can project collective success and demonstrate to the wider public the shipping industry s contribution. The problems associated with coastal and marine pollution, the future of our planet and the world we are going to leave to the next generations, require effective collective efforts. Demands and challenges of today, such as attracting Greek merchant marine officers to man the rising number of ships, and serious matters such as the criminalization of accidental pollution and the negative image of the shipping industry in the public opinion and mass media, could probably be dealt with more effectively through coordinated initiatives as opposed to individual action. The Maritime Training Center of HELMEPA, certified according to ISO 9001:2000 quality standard, offers refresher training to merchant marine officers and company staff steadily focused on contemporary needs of ships and companies, rapid technological developments and requirements of international maritime Conventions. The four-day seminars focus on the role of the human factor, which for HELMEPA constitutes the main element contributor for the safe and environmentally friendly operation of a ship. Besides refreshing their knowledge with valid and timely information, seminar participants have the opportunity to exchange useful experience and get answers to their questions. The 2008 Training Program, titled The Road to Safe and Environmentally Friendly Ships, is carried out in cooperation with 7 classification societies and 3 member companies as well as the Laboratory for Maritime Transport of the School of Naval Architecture and Marine Engineering of the National Technical University of Athens. As a Maritime Training Center, HELMEPA seeks to further develop the intellectual corporate capital of its members, by upgrading the knowledge and skills of the staff and by offering, when necessary, specialized training programs adapted to their specific needs. Within the wider society, since the founding of HELMEPA Junior in 1993, more than 48,000 children from 800 schools throughout Greece have implemented activities as members of the Program for the protection of our country s marine environment. In their efforts, the children were substantially supported by 1,800 volunteer teachers. Besides nurturing an environmental consciousness in children, which is the main goal of HELMEPA Junior, through their activities the young volunteers trigger Όσο κι αν μεμονωμένα η κάθε εταιρεία επιτυγχάνει τις υψηλές προδιαγραφές της ποιοτικής ναυτιλίας, η κοινή δράση είναι εκείνη που μπορεί να προβάλει τη συλλογική επιτυχία και να εμπεδώσει στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο την προσφορά της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Το πρόβλημα της ρύπανσης των θαλασσών και των ακτών, το αύριο του πλανήτη μας, το μέλλον που κληροδοτούμε στην επόμενη γενιά απαιτούν αποτελεσματικές συλλογικές προσπάθειες. Αιτήματα και προκλήσεις των καιρών, όπως η εξεύρεση Ελλήνων αξιωματικών για να επανδρώσουν τον αυξημένο αριθμό πλοίων και σοβαρά ζητήματα όπως η ποινικοποίηση της ατυχηματικής ρύπανσης και η αρνητική εικόνα της ναυτιλίας στην κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ, μπορούν ίσως να βρούν λύση καλύτερα μέσα από συντονισμένες πρωτοβουλίες παρά από αποσπασματικές ενέργειες. Πιστοποιημένο με το Διεθνές Πρότυπο Ποιότητας ISO 9001:2000, το Ναυτιλιακό Εκπαιδευτικό Κέντρο της HELMEPA προσφέρει επιμόρφωση σε αξιωματικούς Εμπορικού Ναυτικού και στελέχη εταιρειών μελών, η οποία είναι σταθερά προσανατολισμένη στις σύγχρονες ανάγκες πλοίων και εταιρειών, στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και στις απαιτήσεις των διεθνών ναυτιλιακών Συμβάσεων. Τα 4ήμερα Σεμινάρια, εστιάζουν στο ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα που για τη HELMEPA αποτελεί το βασικό συντελεστή για την ασφαλή και περιβαλλοντικά φιλική λειτουργία του πλοίου. Πέρα από την ανανέωση των γνώσεών τους με έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση, οι συμμετέχοντες στα Σεμινάρια έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν χρήσιμες εμπειρίες και να λύσουν απορίες. Το Πρόγραμμα του 2008, με τίτλο Ο Δρόμος για Ασφαλή και Περιβαλλοντικά Φιλικά Πλοία, εκτελείται με τη συνεργασία 7 νηογνωμώνων και 3 εταιρειών μελών καθώς και του Εργαστηρίου Θαλάσσιων Μεταφορών της Σχολής Ναυπηγών Μηχ/γων Μηχανικών του ΕΜΠ. Ως Ναυτιλιακό Εκπαιδευτικό Κέντρο, η HELMEPA φιλοδοξεί να αναπτύξει περαιτέρω το εταιρικό κεφάλαιο γνώσης των μελών της, αναβαθμίζοντας τις γνώσεις και δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού τους και προσφέροντας, όταν ζητηθεί, εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Στον κοινωνικό τομέα, από το 1993 που ιδρύθηκε η Παιδική HELMEPA, περισσότερα από 48.000 παιδιά σε 800 σχολεία σε όλη την Ελλάδα έχουν δραστηριοποιηθεί ως μέλη του Προγράμματος για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας μας. Στις προσπάθειές τους αυτές, τα παιδιά είχαν την αμέριστη συμπαράσταση 1.800 εθελοντών εκπαιδευτικών. Πέρα από την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης στα ίδια τα παιδιά, που είναι ο βασικός στόχος της Παιδικής HELMEPA, με τις δραστηριότητές τους οι μικροί εθελοντές 2
the environmental awareness and awakening of local communities. The social contribution of member companies through HELMEPA Junior can now, in the era of social corporate responsibility, be amplified and thousands of Greek children can get to know more about the world of shipping and maybe chose to follow a professional career at sea. The expansion of the family of sister Associations - MEPAs in countries with significant numbers of seafarers, such as the Philippines and Ukraine, as well as in regions with strict Port State Control regimes, such as North America, must be sufficiently exploited. Seamanship and the numerous examples of rescue of shipwrecked persons and of the provision of assistance to ships in distress by nearby ships, often in extremely adverse conditions, as well as international distinctions to ships and seafarers can be projected to a wider audience stimulating the pride in the seafaring profession. Today, through HELMEPA s widely recognized work, Greek shipping has the golden opportunity to set timely targets and take the lead in projecting the industry s positive image in order to have benefits that may in the long run prove very important. Christiana Prekezes Head, HELMEPA Maritime Training Center δίνουν το έναυσμα για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και αφύπνιση των τοπικών τους κοινωνιών. Το κοινωνικό έργο που προσφέρουν οι εταιρείες μέλη μέσα από την Παιδική HELMEPA μπορεί τώρα, στην εποχή της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, να ενισχυθεί και τα χιλιάδες ελληνόπουλα να γνωρίσουν καλύτερα τον κόσμο της ναυτιλίας και ίσως έτσι να επιλέξουν την επαγγελματική σταδιοδρομία στη θάλασσα. Η διεύρυνση της οικογένειας των αδελφών Ενώσεων MEPAs με ολοένα και περισσότερα μέλη σε χώρες με σημαντικό αριθμό ναυτικών όπως Φιλιππίνες και Ουκρανία αλλά και περιοχές με ισχυρό Port State Control, όπως η Βόρεια Αμερική, πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα. Η ναυτοσύνη και τα πολυάριθμα παραδείγματα διάσωσης ναυαγών και προσφοράς βοήθειας σε πλοία που κινδυνεύουν από άλλα παραπλέοντα πλοία, πολύ συχνά σε εξαιρετικά άσχημες καιρικές συνθήκες, αλλά και διεθνείς διακρίσεις πλοίων και ναυτικών μπορούν να προβληθούν ευρύτερα προς τόνωση της υπερηφάνειας του ναυτικού επαγγέλματος. Η Ελληνική ναυτιλία έχει σήμερα μια χρυσή ευκαιρία μέσω του καταξιωμένου έργου της HELMEPA να θέσει επίκαιρους στόχους και να πρωταγωνιστήσει στην προβολή της θετικής της εικόνας ώστε να έχει οφέλη που πιθανώς μακροπρόσθεσμα να αποδειχτούν πολύ σημαντικά. Κριστιάνα Πρεκεζέ Επικεφαλής Ναυτιλιακού Εκπαιδευτικού Κέντρου HELMEPA HELMEPA and the Educational Program of the International Polar Year As of summer 2008, HELMEPA is a Registered Participant to the Educational Program of the International Polar Year - IPY. IPY is a common scientific program, organized through the International Council for Science (ICSU) and the World Meteorological Organization (WMO), and lasts from March 2007 to March 2009. Thousands of scientists from 60 countries participate in the largest coordinated interdisciplinary research for the poles. The goal is to compile a comprehensive picture of the earth s Polar Regions in the period of 2007-2009. Indeed, in order to have full and equal coverage of both the Arctic and the Antarctic, two full annual cycles must be covered. The Polar Regions, although remote, are significant for the Earth s climate and its oceans. Conditions at the North and South Poles interact with the oceans, atmosphere, and land masses. In turn, these influence environment, ecosystems, and human society the world over. The first International Polar Year was declared in 1882-1883. Along with subsequent international 3 HELMEPA και Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Πολικού Έτους Από το καλοκαίρι του 2008, η HELMEPA είναι Επίσημος Εταίρος στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Πολικού Έτους (International Polar Year - IPY). Το IPY είναι ένα κοινό επιστημονικό πρόγραμμα του Διεθνούς Συμβουλίου Επιστημών (ICSU) και του Παγκοσμίου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), το οποίο ξεκίνησε το Μάρτιο του 2007 και ολοκληρώνεται το Μάρτιο 2009. Στην πρωτοβουλία IPY συμμετέχουν χιλιάδες επιστήμονες από 60 χώρες στη μεγαλύτερη συντονισμένη διεπιστημονική έρευνα για τους πόλους τα τελευταία 50 χρόνια. Στόχος είναι να προκύψει μια περιεκτική εικόνα των πολικών περιοχών για τη χρονική περίοδο 2007-2009. Το διάστημα των δύο ετών οφείλεται στο γεγονός ότι πρέπει να καλυφθούν δύο ολόκληροι ετήσιοι κύκλοι ώστε να επιτευχθεί ίση κάλυψη, τόσο της Αρκτικής όσο και της Ανταρκτικής. Οι πολικές περιοχές, αν και μακρινές, έχουν βαθύτερη σημασία για το κλίμα και τους ωκεανούς. Οι συνθήκες που επικρατούν στο Βόρειο και Νότιο Πόλο, αλληλεπιδρούν με τους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα και τις γήινες μάζες.
Hannes Grobe/Alfred-Wegener-Institut science initiatives, it produced fundamental changes in our understanding of global processes. The most recent initiative of the same field is the International Geophysical Year of 1957-1958. Today s new technologies will further expand scientists reach into the inhospitable Polar Regions. Earth observation satellites, computers, remotely operated vehicles and many new scientific techniques can all help deepen our understanding. Measuring the earth systems of the polar regions is more important now than ever. The poles are highly sensitive to climate change, which appears to be accelerating globally. This raises concerns for the future of polar ecosystems and Arctic societies. The Ιnternational Polar Year introduces a new era in the field of research for the poles with collaboration and exchange of information, not only within the scientific community, but also in the wider society. Additional goals of the IPY include educating the public about Polar Regions and involving a new generation of earth scientists in this important task. The first step that HELMEPA takes, as a Registered Participant to the Educational Program of International Polar Year, is to promote the abovementioned objectives, by integrating educational material that is provided by the IPY, in the Action Plan of HELMEPA Junior for the school period 2008-2009. The changing face of marine litter The resurging issue of marine litter and plastic pollution was brought once again under the limelight during the summer of 2008. Unlike the obvious direct and devastating impacts of a large oil spill in the marine environment, the long term effects of pollution of our seas and oceans by plastics, which through the years break down into small pellets leaching chemical substances into the environment and entering the food chain, are only just becoming apparent. Despite efforts so far at the global, regional, national and local level to address the issue, the marine litter problem keeps growing. According to the United Nations Environment Programme (UNEP), it is estimated that about 6.4 million tons of marine litter are disposed in the oceans and seas each year, while 13,000 pieces 4 Στη συνέχεια, αυτές οι αλληλεπιδράσεις επηρεάζουν το περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Το πρώτο Διεθνές Πολικό Έτος οργανώθηκε το 1882-1883. Μαζί με άλλες διεθνείς επιστημονικές πρωτοβουλίες, έφερε θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που κατανοούμε τις παγκόσμιες διαδικασίες. Η πιο πρόσφατη ανάλογη πρωτοβουλία ήταν το Παγκόσμιο Έτος Γεωφυσικής, 1957-1958. BAS Οι νέες τεχνολογίες της εποχής μας θα κάνουν πιο προσιτές τις αφιλόξενες πολικές περιοχές για τους επιστήμονες. Δορυφόροι για την παρατήρηση της γης, υπολογιστές, τηλεχειριζόμενα οχήματα και πολλές νέες επιστημονικές τεχνικές βοηθούν στο να κατανοήσουμε καλύτερα τα φαινόμενα που σχετίζονται με τους πόλους. Η μέτρηση των διεργασιών στις πολικές περιοχές είναι πιο σημαντική τώρα παρά ποτέ. Οι πόλοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην κλιματική αλλαγή που δείχνει να επιταχύνεται παγκοσμίως, τάση που εγείρει ανησυχίες για το μέλλον των πολικών οικοσυστημάτων και τις Αρκτικές κοινότητες. Το Διεθνές Πολικό Έτος σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην έρευνα για τους πόλους με έμφαση στη συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, όχι μόνο μέσα στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία. Επιπλέον στόχος του IPY είναι η ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού για τις πολικές περιοχές με τη συμμετοχή μιας νέας γενιάς γεω-επιστημόνων. Η HELMEPA, ως επίσημος εταίρος στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Πολικού Έτους, σαν πρώτο βήμα, προωθεί τους παραπάνω στόχους με την ένταξη εκπαιδευτικού υλικού, που παρέχεται από το IPY, στο Σχέδιο Δράσης της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA για τη σχολική χρονιά 2008-2009. Το νέο «πρόσωπο» των απορριμμάτων σε θάλασσες και ακτές To καλοκαίρι του 2008 έφερε για μια ακόμη φορά στην επικαιρότητα το πρόβλημα της ρύπανσης θαλασσών και ακτών με απορρίμματα. Σε αντίθεση με τα εμφανή, άμεσα και καταστροφικά αποτελέσματα μιας πετρελαιοκηλίδας στο θαλάσσιο περιβάλλον, μόνο πρόσφατα έχουν αρχίσει να γίνονται πραγματικά γνωστές οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ρύπανσης θαλασσών και ακτών με πλαστικά απορρίμματα, τα οποία διασπώνται σε μικρά κομμάτια και απελευθερώνουν στο περιβάλλον χημικές ουσίες που εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα. Παρά τις μέχρι τώρα προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος, τα απορρίμματα σε θάλασσες και ακτές παραμένουν ένα μεγάλο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με στοιχεία του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), υπολο-
of plastic litter are floating on every square kilometer of ocean surface. Garbage in the sea and on the beaches insidiously threatens human health and wildlife: it is estimated that over one million seabirds and 100,000 marine mammals and sea turtles die each year from entanglement in or ingestion of marine litter. Moreover, marine litter degrades the coastal environment and impacts local economies through loss of revenue from tourism as well as damage to boats and fishing nets. These problems are exacerbated by the persistent nature of many of these litter items. HELMEPA was invited by UNEP/MAP to contribute to an assessment study on the status of marine litter in the Mediterranean, aiming to highlight areas for priority action within the framework of a Regional Strategy to address the problem. Initial findings of this study support those of other studies regarding the changing nature of marine litter. Beach cleanups in Mediterranean counties Acting as the national coordinator in Greece of the International Coastal Cleanup (ICC) campaign, HELMEPA processed the figures from the Mediterranean countries that participated in the ICC campaign between 2002-2006. Results show that there is an overall decrease in the number of items and weight of marine litter collected along the Mediterranean coast, which can be largely attributed to the decreasing trend in public participation over the same period. However, whereas the number of litter items per volunteer increased in the long run, the weight of collected litter per volunteer decreased. This finding indicates that we are facing a proliferation of lighter marine litter items in the Med, e.g. plastics, aluminum and smoking-related litter, as opposed to heavier items from dumping activities such as household appliances, construction materials and car parts, the numbers of which have declined sharply during the study period. Indeed, when examining the average weight of litter items in the same period there is a steadily decreasing trend: while the average litter item weighed 511 grams in 2002, it weighed only 258 grams in 2006, which constitutes close to a 50% decrease in weight. The decrease in heavier waste items and the predominance of lighter marine litter in the Mediterranean could be due to various factors. It may indicate a gradual increase in the environmental awareness of the general public who, conscious of the impact, do not use beaches as disposal sites for heavy garbage items so lightheartedly, as they did in the past. Therefore, the removal of these heavier items combined with the persistent nature of plastics and other lighter marine litter items, which can still be found in considerable numbers in the Mediterranean, has led to the changing 5 γίζεται ότι περίπου 6,4 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων απορρίπτονται κάθε χρόνο σε θάλασσες και ωκεανούς, ενώ 13.000 κομμάτια πλαστικών απορριμμάτων επιπλέουν σε κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο της επιφάνειας των ωκεανών! Τα απορρίμματα σε θάλασσες και ακτές αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη υγεία και τη θαλάσσια πανίδα: υπολογίζεται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο θαλασσοπούλια, 100.000 θαλάσσια θηλαστικά και θαλάσσιες χελώνες πεθαίνουν κάθε χρόνο παγιδευμένα σε απορρίμματα ή τρώγοντας τα. Επιπλέον, τα απορρίμματα υποβαθμίζουν το παράκτιο περιβάλλον και έχουν οικονομικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες μέσω της μειωμένης τουριστικής κίνησης και της ζημιάς που προκαλούν σε αλιευτικά δίχτυα. Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνει η μεγάλη διάρκεια ζωής πολλών απορριμμάτων. Η HELMEPA προσκλήθηκε από τη UNEP/MAP να πραγματοποιήσει μελέτη αξιολόγησης της ρύπανσης με απορρίμματα στη Μεσόγειο. Σκοπός της μελέτης είναι να αναδείξει προτεραιότητες για δράση στο πλαίσιο μιας Περιφερειακής Στρατηγικής για την μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστηρίζουν τα αντίστοιχα άλλων ερευνών σχετικά με το νέο «πρόσωπο» των απορριμμάτων σε θάλασσες και ακτές. Kαθαρισμοί ακτών σε Μεσογειακές χώρες Η HELMEPA, ως συντονιστής της Παγκόσμιας Ημέρας Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών (ICC) στην Ελλάδα, επεξεργάστηκε τα στοιχεία από τις Μεσογειακές χώρες που συμμετείχαν στην εκστρατεία την περίοδο 2002-2006. Τα αποτελέσματα δείχνουν μία συνολική μείωση όσον αφορά στον αριθμό και το βάρος των απορριμμάτων που συλλέχθηκαν σε ακτές της Μεσογείου, η οποία κυρίως οφείλεται στη μειωμένη συμμετοχή του κοινού την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Ωστόσο, ενώ καταγράφεται αύξηση του αριθμού των συλλεχθέντων απορριμμάτων ανά εθελοντή, το βάρος των απορριμμάτων ανά εθελοντή μειώθηκε. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι αντιμετωπίζουμε μία εξάπλωση ελαφρύτερων απορριμμάτων στη Μεσόγειο, όπως απορρίμματα από πλαστικό και αλουμίνιο ή από καπνιστές, σε σχέση με βαρύτερα απορρίμματα όπως οικιακές συσκευές, δομικά υλικά και εξαρτήματα αυτοκινήτων, ο αριθμός των οποίων έχει μειωθεί κατακόρυφα την περίοδο της έρευνας. Πράγματι, εξετάζοντας το μέσο βάρος των απορριμμάτων την ίδια περίοδο βλέπουμε ότι υπάρχει μία σταθερά καθοδική τάση: ενώ το μέσο βάρος απορρίμματος το 2002 ήταν 511 γραμμάρια, το 2006 ήταν 258 γραμμάρια, που αναλογεί σε μείωση περίπου 50%. Η μείωση των βαρύτερων και η επικράτηση των ελαφρύτερων απορριμμάτων στη Μεσόγειο μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα αυξημένης περιβαλλοντικής συνείδησης του ευρύτερου κοινού, που γνωρίζοντας πλέον τις
nature of marine litter in the region. Another contributing factor may be the adoption and/or implementation of stricter legislation with regards to dumping activities, particularly in Mediterranean EU member-states. By far the No. 1 marine litter item in the Mediterranean is cigarette filters, which constitute a real scourge for the region and can be found even in the most remote areas. In the 2002-2006 period, 57,810 volunteers collected 222,563 cigarette filters, which correspond to almost 4 cigarette filters per volunteer! Other litter items in the Top 5 are plastic bottles and bags, aluminum beverage cans and plastic caps and lids. Sources of marine litter can be land-based or oceanbased. Other factors such as ocean current patterns, climate and tides, and proximity to urban centers, industrial and recreational areas, shipping lanes, and commercial fishing grounds influence the type and amount of marine litter found in open ocean areas or collected along beaches and ocean including underwater areas. According to the analysis of data for the 2002-2006 study period, 52% of marine litter in the Mediterranean originated from shoreline and recreational activities. Marine litter from smoking related activities accounted for 40% of total marine litter in the same period. Ocean and water-way activities accounted for 5% of marine litter in the Med and remained steadily low throughout the period under study. Equally low were the figures for marine litter relating to dumping activities and medical/personal hygiene, which are 2% and 1% respectively. From the above evidence, it is clear that marine litter from shoreline and recreational activities and from smokingrelated activities are two areas for priority action by regional policies or awareness raising campaigns in the Mediterranean. These were indeed focus areas once again for HELMEPA s summer public awareness campaigns. In cooperation with member-company JTI Hellas, HELMEPA implemented the awareness raising campaign titled This summer we only fish for cigarette butts!. Special litter-bins were placed on the beaches, while over 40,000 beachgoers in 70 beaches throughout Greece were presented with disposable ashtrays and informative leaflets regarding the responsible disposal of their smoking-related waste. The positive response 6 επιπτώσεις δεν χρησιμοποιεί τις ακτές ως χωματερές, όπως στο παρελθόν. Έτσι, η απομάκρυνση αυτών των βαρύτερων αντικειμένων σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανθεκτικότητα στο χρόνο των πλαστικών και άλλων ελαφρύτερων απορριμμάτων έχουν οδηγήσει στην αλλαγή του προφίλ των απορριμμάτων σε θάλασσες και ακτές της Μεσογείου. Ένας ακόμη παράγοντας μπορεί να είναι η υιοθέτηση και εφαρμογή αυστηρότερης νομοθεσίας σχετικά με τη διάθεση απορριμμάτων, ειδικά στα Μεσογειακά κράτημέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νούμερο ένα είδος απορρίμματος σε θάλασσες και ακτές της Μεσογείου είναι με διαφορά τα αποτσίγαρα, που βρίσκονται και στα πιο απόμακρα σημεία της περιοχής και αποτελούν τεράστιο πρόβλημα. Την περίοδο 2002-2006, 57.810 εθελοντές απομάκρυναν 222.563 αποτσίγαρα από ακτές, που ισοδυναμεί με περίπου 4 αποτσίγαρα ανά εθελοντή! Στη λίστα με τα 5 πιο πολυάριθμα απορρίμματα σε Μεσογειακές ακτές βρίσκονται επίσης πλαστικά μπουκάλια και σακούλες, αλουμινένια κουτιά αναψυκτικών και πλαστικά καπάκια. Οι πηγές των απορριμμάτων που καταλήγουν σε θάλασσες και ακτές μπορεί να είναι είτε στη στεριά είτε στη θάλασσα. Άλλοι παράγοντες, όπως θαλάσσια ρεύματα, το κλίμα, η παλίρροια, καθώς και η εγγύτητα σε αστικά κέντρα, βιομηχανικές περιοχές, ζώνες αναψυχής, γραμμές ναυτιλιακής κυκλοφορίας και αλιευτικές περιοχές επηρεάζουν τον τύπο και την ποσότητα απορριμμάτων που επιπλέουν στη θάλασσα ή που συλλέγονται σε παράκτιες περιοχές συμπεριλαμβανομένων και των υποβρύχιων καθαρισμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της περιόδου 2002-2006, 52% των απορριμμάτων σε θάλασσες και ακτές της Μεσογείου προέρχονται από παράκτιες δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής, 40% από καπνιστές, ενώ 5% των απορριμμάτων προέρχεται από δραστηριότητες στη θάλασσα και το ποσοστό αυτό παραμένει χαμηλό καθ όλη την περίοδο της μελέτης. Εξίσου χαμηλά είναι τα ποσοστά των απορριμμάτων που προέρχονται από σκόπιμη εγκατάλειψη καθώς και τα απορρίμματα που σχετίζονται με φάρμακα και την προσωπική υγιεινή, που είναι 2% και 1% αντίστοιχα. Από τα παραπάνω, είναι ξεκάθαρο ότι τα απορρίμματα από παράκτιες δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής καθώς και τους καπνιστές αποτελούν σημεία που πρέπει να δοθεί προτεραιότητα για δράση όσον αφορά σε περιφερειακές πολιτικές και εκστρατείες ενημέρωσης κοινού στη Μεσόγειο. Αυτά ήταν τα σημεία στα οποία επικεντρώθηκε η θερινή εκστρατεία ενημέρωσης της HELMEPA και αυτό το καλοκαίρι που μας πέρασε. Σε συνεργασία με την εταιρεία-μέλος JTI Hellas, η HELMEPA υλοποίησε την εκστρατεία ενημέρωσης με τίτλο «Φέτος το καλοκαίρι ψαρεύουμε μόνο γόπες!». Ειδικά σχεδιασμένοι κάδοι τοποθετήθηκαν σε ακτές, ενώ σε περισσότερους από 40.000 καπνιστές σε 70 παραλίες σε όλη την Ελλάδα
by local authorities and the wider public to address this problem is highly encouraging and brings hope for a total elimination of cigarette butts on Greek beaches. HELMEPA also cooperated with member-company WIND in the implementation of the campaign I Want Clean Seas and Beaches, which comprised a webbased competition featuring an arcade game with the Association s Seagul, as well as the dissemination of thousands of leaflets in the ports of Piraeus and Rafina informing the public on the time needed for various litter items to dissolve in the marine environment. Survey of marine litter in the Mediterranean Sea HELMEPA coordinated a survey of floating litter at sea involving member-vessels travelling in or transiting the Mediterranean. The survey was based on a Data Card, which was used by seafarers for recording litter floating on the sea surface. Between February and April 2008, 14 reports were received from HELMEPA member-vessels with information on litter observations from various sea areas in the Med, from the Levantine Sea to the Gibraltar Straits. 366 large marine litter items were recorded corresponding to a concentration of one item per 3 nautical miles. Relatively higher concentrations were observed along routes close Surveyed areas - Περιοχές Έρευνας to coastal areas. Plastics accounted for about 83% of marine litter items, verifying the increasing concentration of plastics in the Mediterranean Sea. Relatively heavy items such as steel drums, wooden pallets and crates observed on the sea surface were responsible for the greater quantity of marine litter in certain routes. We wish to thank the following members and companies for voluntarily contributing to this important study: Environmental Protection Engineering SA for providing the raw data concerning cleanup from litter of the Piraeus port and adjacent sea area; Euronav Ship Management Hellas Ltd., the Masters and crew of M/T CAP DIAMANT and M/T CAP ROMUALD ; Kyla Shipping Co., the Masters and crew of M/T ALIOS HERA, M/T ALIOS POSEIDON and M/T ALIOS TRITON ; Maran Gas Maritime Inc., the Masters and crew of the LNG carriers MARAN GAS ASCLEPIUS and UUM BAB ; Minoan Lines Shipping Co. S.A., the Master and crew of the RO-PAX OLYMPIA PALACE. 7 δόθηκαν τασάκια μιας χρήσης και ενημερωτικά φυλλάδια σχετικά με την υπεύθυνη διάθεση των απορριμμάτων τους. Η θετική ανταπόκριση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του ευρύτερου κοινού στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι πολύ ενθαρρυντική και μας γεμίζει ελπίδα για την πλήρη εξάλειψη των αποτσίγαρων από τις ακτές της πατρίδας μας. Η HELMEPA επίσης συνεργάστηκε με την εταιρεία-μέλος WIND στην υλοποίηση της εκστρατείας «Θέλω Καθαρές Θάλασσες και Ακτές», που περιλάμβανε ένα ηλεκτρονικό διαδικτυακό παιχνίδι με το Γλάρο της HELMEPA, καθώς και τη διανομή χιλιάδων ενημερωτικών φυλλαδίων στα λιμάνια του Πειραιά και της Ραφήνας με πληροφορίες για το χρόνο διάλυσης διαφόρων απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Έρευνα για απορρίμματα στη Μεσόγειο Θάλασσα Η HELMEPA συντόνισε έρευνα για απορρίμματα στην επιφάνεια της Μεσογείου με τη συμμετοχή πλοίωνμελών που πλέουν στην περιοχή. Η έρευνα βασίστηκε σε ειδικό δελτίο που χρησιμοποιήθηκε από τους ναυτιλλόμενους για την καταγραφή απορριμμάτων που επέπλεαν στην επιφάνεια της θάλασσας. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου 2008, υποβλήθηκαν 14 αναφορές από πλοία-μέλη της HELMEPA με πληροφορίες για απορρίμματα που καταγράφηκαν σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου, από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τα Στενά του Γιβραλτάρ. Καταγράφηκαν 366 μεγάλα αντικείμενα απορριμμάτων με αντιστοιχία 1 αντικείμενο ανά 3 ναυτικά μίλια. Σχετικά μεγαλύτερες συγκεντρώσεις παρατηρήθηκαν σε γραμμές ναυτιλιακής κυκλοφορίας κοντά σε παράκτιες περιοχές. Το 83% των απορριμμάτων που καταγράφηκαν ήταν πλαστικά, γεγονός που πιστοποιεί την υψηλή συγκέντρωση πλαστικών στη Μεσόγειο Θάλασσα, ενώ σε ορισμένες πορείες παρατηρήθηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας κυρίως ογκώδη απορρίμματα, όπως μεταλλικά βαρέλια και ξύλινες παλέτες. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τα ακόλουθα μέλη και εταιρείες που εθελοντικά συνέδραμαν σε αυτή τη σημαντική μελέτη: Τεχνική Προστασίας Περιβάλλοντος ΑΕ για την παροχή δεδομένων σχετικά με τον καθαρισμό απορριμμάτων από τη θαλάσσια περιοχή στο λιμάνι του Πειραιά, Euronav Ship Management Hellas Ltd., τον Πλοίαρχο και τα πληρώματα των M/T CAP DIAMANT και M/T CAP ROMUALD, Kyla Shipping Co., τους Πλοιάρχους και τα πληρώματα των M/T ALIOS HERA, M/T ALIOS POSEIDON και M/T ALIOS TRITON, Maran Gas Maritime Inc., τους Πλοιάρχους και τα πληρώματα των LNG πλοίων MARAN GAS ASCLEPIUS και UUM BAB, Minoan Lines Shipping Co. S.A., τον Πλοίαρχο και το πλήρωμα του RO-PAX OLYMPIA PALACE.
Children draw for the Environment The Panhellenic Drawing Competition for 2008 is concluded, where children members, 5 to 12 years old, took part. The Competition s topic, inspired as always from the messages of the children themselves, was: We are the future, we are life itself, we set our goal: To save the Earth! The young volunteers drew with enthusiasm for the environment and with their 160 collective drawings send out a sturdy message to the grownups. The final selection of the best drawings was made, as every year, by the Board of Representatives, which this year includes kids from Thrace and the islands of Kalymnos and Chios. Τα παιδιά ζωγραφίζουν για το Περιβάλλον Ολοκληρώθηκε ο Πανελλήνιος Διαγωνισμός Ζωγραφικής της Παιδικής HELMEPA για το 2008, στον οποίο πήραν μέρος παιδιά μέλη του Προγράμματος, 5 έως 12 ετών. Το θέμα του Διαγωνισμού, εμπνευσμένο όπως πάντα από μηνύματα των ίδιων των παιδιών, ήταν: «Είμαστε το μέλλον, είμαστε η ζωή, βάζουμε σα στόχο: Να σώσουμε τη Γη!» Οι μικροί εθελοντές ζωγράφισαν με ενθουσιασμό για το περιβάλλον και με τα 160 ομαδικά έργα τους στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα στους μεγάλους. Η τελική επιλογή των καλύτερων έργων έγινε, όπως και κάθε χρόνο, από το Προεδρείο του Συμβουλίου Αντιπροσώπων, που φέτος το απαρτίζουν παιδιά από την Κάλυμνο, τη Χίο και τη Θράκη. The drawing from the Group 1073(C), 10 years old, received the 1st Prize and has been printed as a Poster with the names of the Group members and their teacher, in English and Greek. This Poster is disseminated to children and volunteer teachers participating in the Program, to HELMEPA members and within the maritime community in Greece and abroad. Commendations have been presented to every child from the Groups of HELMEPA Junior who drew the 2nd and 3rd best drawings and they are Group 880(A), 6 years old, from the Elementary School of Vrontous Salaminas and Group 1486(B), 8 years old, from the 7th Elementary School of Larissa. NEWS HELLENIC MARINE ENVIRONMENT PROTECTION ASSOCIATION NEA 2144 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Το A Βραβείο έλαβε η Ομάδα 1073(Γ), 10 ετών, από το 11ο Δημοτικό Σχολείο Χίου και το έργο εκτυπώθηκε σε Αφίσα με τα ονόματα των μελών της Ομάδας και του Εκπαιδευτικού τους, ελληνικά και αγγλικά. Η Αφίσα αυτή διανέμεται στα παιδιά-μέλη και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, στα μέλη της HELMEPA, αλλά και ευρύτερα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έπαινοι Συμμετοχής δόθηκαν σε κάθε παιδί μέλος των Ομάδων της Παιδικής HELMEPA που ζωγράφισαν τα Β και Γ Βραβεία, και είναι η Ομάδα 880(Α), 6 ετών, από το Δημ. Σχολείο Βροντούς Σαλαμίνας και η Ομάδα 1486(Β), 8 ετών, από το 7ο Δημ. Σχολείο Λάρισας, αντίστοιχα. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ HELLENIC MARINE ENVIRONMENT PROTECTION ASSOCIATION Τιμή Τεύχους 0,006 5, Pergamou Str., N. Smyrni 171 21 Athens, Greece Tel: +(30) 210 9343088 Fax: +(30) 210 9353847 E-mail: helmepa@helmepa.gr Website: www.helmepa.gr Ιδιοκτήτης - Owner: HELMEPA Εκδότης - Publisher: Δημήτρης Κ. Μητσάτσος (Dimitris C. Mitsatsos) Σύνταξη - Editor: Κριστιάνα Πρεκεζέ (Christiana Prekezes) Ομάδα Σύνταξης - Editorial Team: Ναυτιλιακό Εκπαιδευτικό Κέντρο (Maritime Training Centre) Σχεδιασμός - Design: Κωνσταντίνος Ανδρεάδης (C. Andreadis) Ε Τ Ι Κ Ε Τ Α Π Α Ρ Α Λ Η Π Τ Η 8