ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, SEC(2008) 95 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που συνοδεύει την Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ {COM(2008) aaa} {SEC(2008) bbb} {SEC(2008) ccc} {SEC(2008) ddd} {SEC(2008) eee} EL EL

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Συνοπτική έκθεση σχετικά με την ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ που συνοδεύει την ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λευκή βίβλος για μια ευρωπαϊκή στρατηγική για θέματα υγείας που έχουν σχέση με τη διατροφή, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία 1, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα, υπογράμμισε την ανάγκη για πρόσβαση των καταναλωτών σε σαφή, συνεπή και τεκμηριωμένη πληροφόρηση, όταν αυτοί παίρνουν αποφάσεις για τα τρόφιμα που θα αγοράσουν. Η διατροφική επισήμανση συνιστά έναν καθιερωμένο τρόπο διαβίβασης πληροφοριών στους καταναλωτές, ώστε να υποστηρίζεται η λήψη αποφάσεων με γνώμονα την υγεία σε ό,τι αφορά την αγορά τροφίμων. Υπάρχει σήμερα ευρεία συναίνεση στην Ευρώπη ως προς το ότι η αποτελεσματικότητα της διατροφικής επισήμανσης μπορεί να ενισχυθεί ως δίαυλος πληροφόρησης των καταναλωτών, προκειμένου να υποστηριχθεί η ικανότητά τους να επιλέγουν μια ισορροπημένη διατροφή. Η αναθεώρηση της κοινοτικής νομοθεσίας για τη γενική επισήμανση των τροφίμων (οδηγία 2000/13/ΕΚ) και την επισήμανση σχετικά με τις τροφικές ιδιότητες (οδηγία 90/496/ΕΟΚ) έχουν περιληφθεί στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για την απλούστευση της νομοθεσίας. 1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2007), λευκή βίβλος για μια ευρωπαϊκή στρατηγική για θέματα υγείας που έχουν σχέση με τη διατροφή, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. COM (2007) 279 τελικό. EL 2 EL

2. ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ Η διαβούλευση με τους κύριους ενδιαφερόμενους για την αναθεώρηση της οδηγίας 90/496/ΕΟΚ σχετικά με τους κανόνες επισήμανσης των τροφίμων όσον αφορά τις τροφικές τους ιδιότητες (διατροφική επισήμανση) πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα 2003-2007. Έγιναν εκτενείς έρευνες στις οποίες οι ενδιαφερόμενοι μπόρεσαν να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τις διατάξεις και την εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας και την ανάγκη για αλλαγές. Στους συμμετέχοντες περιλαμβάνονταν κυβερνητικοί φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις, φορείς του κλάδου και ιδιώτες. Ορισμένες διαβουλεύσεις απευθύνονταν σε κράτη μέλη, φορείς του κλάδου ή καταναλωτές. Παράλληλα με τη συγκέντρωση στοιχείων από διάφορες συζητήσεις στο πλαίσιο των επιτροπών και των συμβουλευτικών ομάδων της Επιτροπής, πραγματοποιήθηκε επίσης ανοιχτή διαβούλευση στο διαδίκτυο από τις 13/03/2006 έως τις 16/06/2006. Συστάθηκε διυπηρεσιακή ομάδα της Επιτροπής για την εκτίμηση του αντικτύπου. Τα αποτελέσματα της εκτίμησης αντικτύπου εξετάστηκαν από ειδικούς προερχόμενους από διάφορες Γενικές Διευθύνσεις της Επιτροπής που εκπροσωπήθηκαν στην ομάδα, καθώς και από την επιτροπή εκτίμησης αντικτύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία διατύπωσε τη γνώμη της. 3. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η εκτίμηση αντικτύπου αφορά την αναθεώρηση της οδηγίας 90/496/ΕΟΚ, η οποία παρέχει το πλαίσιο για την αναγραφή διατροφικών πληροφοριών στις ετικέτες των τροφίμων. Ο κύριος σκοπός της συγκεκριμένης νομοθετικής πράξης ενημέρωση των καταναλωτών, διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού δεν αμφισβητήθηκε από τους ενδιαφερόμενους κατά τη διάρκεια της εκτενούς διαβούλευσης. Η ανατροφοδότηση έδειξε ότι οι ενδιαφερόμενοι δεν είναι ικανοποιημένοι με την υφιστάμενη νομοθεσία, αλλά εκφράζουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον τρόπο βελτίωσής της. Για παράδειγμα, πολλοί καταναλωτές θεωρούν δύσχρηστες τις ετικέτες στις οποίες παρέχονται διατροφικές πληροφορίες, αλλά η έρευνα δεν έδειξε αν αυτό οφείλεται στην ποσότητα των παρεχόμενων πληροφοριών ή σε άλλους παράγοντες όπως ο μορφότυπος της παρουσίασης, η αδυναμία κατανόησης των χρησιμοποιούμενων όρων, το σημείο τοποθέτησης των πληροφοριών, το μέγεθος των χαρακτήρων κ.λπ. Οι καταναλωτές ζητούν περισσότερες και «καλύτερες» πληροφορίες στις ετικέτες και ενδιαφέρονται για σαφή, απλή, σφαιρική, τυποποιημένη και έγκυρη πληροφόρηση. Ο κλάδος θεωρεί ότι υπάρχει υπερβολικός αριθμός απαιτήσεων επισήμανσης, που συνεπάγονται την εφαρμογή λεπτομερών τεχνικών κανόνων. Το κόστος των αλλαγών απασχολεί τους φορείς του κλάδου, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται o δυνητικός αντίκτυπος στο διεθνές εμπόριο. Τα κράτη μέλη επιθυμούν να εξισορροπήσουν τις ανάγκες καταναλωτών και κλάδου, λαμβάνοντας υπόψη ενδεχόμενες τοπικές ιδιαιτερότητες. EL 3 EL

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ετικέτες μπορεί να είναι πολύπλοκες, ενώ οι περισσότεροι καταναλωτές θα ήθελαν απλές, σαφείς, κατανοητές, τυποποιημένες και έγκυρες διατροφικές πληροφορίες. Παρότι ο κλάδος θα ήταν πρόθυμος να υποστηρίξει έναν τέτοιο σκοπό, εκφράζονται ανησυχίες για το ρυθμιστικό χαρακτήρα της ισχύουσας νομοθεσίας και τις συνέπειες που θα έχουν στο κόστος τυχόν αλλαγές. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης προσδιορίστηκαν τέσσερα κύρια ζητήματα για περαιτέρω εξέταση: ανομοιογένεια όσον αφορά την αναγραφή διατροφικών πληροφοριών (διατροφική επισήμανση) στα προσυσκευασμένα τρόφιμα εξέταση των διατροφικών στοιχείων που πρέπει να περιλαμβάνονται στη διατροφική επισήμανση απλουστευμένη διατροφική επισήμανση ιδίως με την αναγραφή πληροφοριών για τα διατροφικά στοιχεία του τροφίμου στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας αναγνωσιμότητα των πληροφοριών. 4. ΣΤΟΧΟΙ Η νομοθεσία για τη διατροφική επισήμανση αποσκοπεί κυρίως στα εξής: να καταστήσει ευρύτερα διαθέσιμες τις βασικές διατροφικές πληροφορίες να καταστήσει τη διατροφική επισήμανση περισσότερο κατανοητή για τον καταναλωτή, και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον με ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις. Λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω στόχων, το ευρύτερο πεδίο της αναθεώρησης πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καταναλωτών και του κλάδου, καθώς και να επιδιώκει την επίτευξη των ακόλουθων ειδικών στόχων: παροχή βασικών διατροφικών πληροφοριών πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρηθούν τα διατροφικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνονται στη σχετική ετικέτα ενίσχυση της διαθεσιμότητας των πληροφοριών που παρέχονται στον καταναλωτή με την αναγραφή διατροφικών πληροφοριών σε όλα τα σχετικά προσυσκευασμένα προϊόντα παρουσίαση των πληροφοριών με τρόπο που να καθιστά ευκολότερη για τον καταναλωτή την εύρεση, κατανόηση και χρήση τους, συμπεριλαμβανομένης της αναγνωσιμότητας EL 4 EL

αποσαφήνιση της νομικής κατάστασης σε ό,τι αφορά την αναγραφή πληροφοριών για τα διατροφικά στοιχεία του τροφίμου στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας ευελιξία, προκειμένου να παρέχεται στον κλάδο η δυνατότητα να καινοτομεί όσον αφορά τη διατροφική επισήμανση, να προσαρμόζεται στις διάφορες αγορές και στις διάφορες απαιτήσεις των καταναλωτών και να λαμβάνει υπόψη τις παραλλαγές στη συσκευασία (μέγεθος, σχήμα κ.λπ.) αποφυγή παρεμπόδισης της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς και ανταπόκριση στις προσδοκίες των καταναλωτών και του κλάδου. Για το σκοπό αυτό, απαιτείται η θέσπιση μηχανισμών που θα ελέγχουν το εύρος της εφαρμοζόμενης ευελιξίας σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. 5. ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ Για να επιτευχθούν οι στόχοι και σύμφωνα με τη διαδικασία απλούστευσης, εξετάστηκε μια σειρά μέτρων για την αναθεώρηση του συνόλου της κοινοτικής νομοθεσίας που διέπει την επισήμανση των τροφίμων. Όσον αφορά ειδικά τη νομοθεσία για τη διατροφική επισήμανση, η κύρια συνιστώσα της απλούστευσης αφορά τα εξής: 5.1. Γενικά εργαλεία απλούστευσης για την ευθυγράμμιση του νομικού κειμένου με άλλες πολιτικές της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της νομοθεσίας): δημιουργία ενός ευέλικτου μηχανισμού «ανοδικής» (bottom-up) προσέγγισης (νέος τρόπος διαχείρισης των θεμάτων επισήμανσης), που θα δώσει στον κλάδο τη δυνατότητα να καινοτομεί ως προς την επισήμανση των τροφίμων και συγχρόνως θα καθιστά δυνατή την προσαρμογή των κανόνων επισήμανσης στις διαφορετικές και συνεχώς μεταβαλλόμενες αγορές και απαιτήσεις των καταναλωτών αναδιατύπωση των διαφόρων οριζόντιων διατάξεων για την επισήμανση. Η συγχώνευση των κειμένων αυτών θα μεγιστοποιήσει τις συνέργειες και θα ενισχύσει τη σαφήνεια και τη συνεκτικότητα των κοινοτικών κανόνων. Πρόκειται για μια ισχυρή μέθοδο απλούστευσης, που αναμένεται να δώσει στους οικονομικούς φορείς και στις αρμόδιες για την εφαρμογή της νομοθεσίας αρχές ένα σαφέστερο και πιο εξορθολογισμένο ρυθμιστικό πλαίσιο. 6. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Στην έκθεση εκτίμησης αντικτύπου περιγράφονται διάφορες επιλογές κοινοτικής δράσης για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, ξεκινώντας από τη μη λήψη περαιτέρω μέτρων (σενάριο βάσης) μέχρι την υιοθέτηση κανονιστικών διατάξεων. EL 5 EL

6.1. Μη παρέμβαση θα σήμαινε διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, που χαρακτηρίζεται από διασπορά της νομοθεσίας, με τις ακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις: αποσπασματικοί και συγκεχυμένοι κανόνες, που υπονομεύουν την αποτελεσματική υλοποίηση αδικαιολόγητη επιβάρυνση των επιχειρήσεων τροφίμων λόγω παρωχημένων, περιττών ή ασαφών απαιτήσεων ανομοιογενής χρήση των ετικετών από τους καταναλωτές αναποτελεσματικότητα της επισήμανσης ως επικοινωνιακού εργαλείου αδυναμία της νομοθεσίας να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες αγορές και στις εύλογες απαιτήσεις των καταναλωτών. 6.2. Η παρέμβαση εξετάστηκε στο πλαίσιο της κατάργησης των ρυθμίσεων, της εθνικής νομοθεσίας, της μη κανονιστικής προσέγγισης ή της επικαιροποίησης της κοινοτικής νομοθεσίας. 6.2.1. Μια προσέγγιση κατάργησης των ρυθμίσεων θα επέφερε κατάργηση των βασικών μέσων πολιτικής που θεσπίζουν οριζόντιους κανόνες επισήμανσης των τροφίμων, με άμεση επίπτωση στους κάθετους κανόνες επισήμανσης. Παρότι οι παρασκευαστές τροφίμων θα συνέχιζαν να εφαρμόζουν τους υφιστάμενους κανόνες για μικρό χρονικό διάστημα, θα κατέληγαν ωστόσο στη σταδιακή κατάργηση των πληροφοριών που θεωρούν ως επιβάρυνση. Οι μη εναρμονισμένοι κανόνες θα έβλαπταν την εσωτερική αγορά και θα οδηγούσαν σε πλημμελή πληροφόρηση και μείωση του επιπέδου προστασίας των καταναλωτών. Οι υφιστάμενοι κανόνες έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να διευκολύνουν την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία των καταναλωτών. Η κατάργηση των κανόνων αυτών θα προκαλούσε αντιδράσεις εκ μέρους των περισσότερων κρατών μελών και καταναλωτών, δεδομένου ότι οι υφιστάμενες απαιτήσεις έχουν παγιωθεί και τυχόν αλλαγές θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως εγκατάλειψη ενός πολύτιμου «κεκτημένου». Κατά συνέπεια, η κατάργηση των ρυθμίσεων κρίθηκε μη βιώσιμη προσέγγιση. 6.2.2. Η προσέγγιση μέσω της εθνικής νομοθεσίας και η κατάργηση των εναρμονισμένων κοινοτικών κανόνων θα οδηγούσε σε διαφορετικούς εθνικούς κανόνες που θα δημιουργούσαν προσκόμματα στην εσωτερική αγορά, στρέβλωση του θεμιτού ανταγωνισμού, αύξηση του διοικητικού φόρτου για τον κλάδο, ανομοιογενή προσέγγιση όσον αφορά το περιεχόμενο και τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών, με επακόλουθη δημιουργία σύγχυσης για τους καταναλωτές, και διαφορές στο επίπεδο προστασίας των πολιτών της ΕΕ. EL 6 EL

6.2.3. Εναλλακτική μη κανονιστική προσέγγιση (αυτορρύθμιση, από κοινού ρύθμιση, καθοδήγηση) Τα διάφορα χαρακτηριστικά της πληροφόρησης των καταναλωτών και οι επικρατούσες τάσεις για την ανάπτυξη μιας «νέας νομοθετικής φιλοσοφίας» επέβαλαν την αξιολόγηση μιας προσέγγισης που θα μπορούσε να επιτύχει ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και επιβολής συγκεκριμένων απαιτήσεων, όπως και μεταξύ της δράσης σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ. Μια πολυεπίπεδη «ανοδική» (bottomup) διαχείριση (τοπική/εθνική/κοινοτική), βασιζόμενη στην αρχή της δέσμευσης για επίσημες και μετρήσιμες βέλτιστες πρακτικές και από κοινού χρήση δεδομένων μεταξύ των ενδιαφερομένων, θα μπορούσε να αποτελέσει βιώσιμη εναλλακτική λύση για ορισμένες πτυχές της νομοθεσίας, και ο καινοτόμος αυτός μηχανισμός αξιολογήθηκε ως επιλογή. 7. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Παρότι εξετάστηκαν οι λεγόμενες «βασικές εναλλακτικές προσεγγίσεις», δεδομένου ότι η εν λόγω πρωτοβουλία αφορά αναθεώρηση νομοθεσίας για την οποία έχουν προσδιοριστεί σαφείς τομείς δράσης μέσω της εκτενούς διαβούλευσης, η λεπτομερής ανάλυση του αντικτύπου βασίστηκε στις επιλογές δράσης που αφορούν τα τέσσερα κύρια ζητήματα τα οποία εντοπίστηκαν για επανεξέταση στη νομοθεσία: 7.1. Ζήτημα πολιτικής 1: Ανομοιογένεια σε ό,τι αφορά την αναγραφή διατροφικών πληροφοριών στα προσυσκευασμένα τρόφιμα 7.1.1. Τρέχοντα προβλήματα Η παροχή διατροφικών πληροφοριών θεωρείται στοιχείο ουσιώδους σημασίας για να μπορούν οι καταναλωτές να προβαίνουν σε εμπεριστατωμένες επιλογές. Ωστόσο, η αναγραφή των πληροφοριών αυτών δεν γίνεται με ομοιόμορφο τρόπο στις διάφορες κατηγορίες προϊόντων ή σε όλα τα κράτη μέλη. Οι σχετικές πληροφορίες είναι πιο περιορισμένες σε προϊόντα με αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως η υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. 7.1.2. Επιλογές πολιτικής Εξετάστηκαν οι επιλογές της μη παρέμβασης σε επίπεδο ΕΕ, της υιοθέτησης μιας προαιρετικής προσέγγισης και της εφαρμογής μιας κανονιστικής προσέγγισης που θα περιλάμβανε την υποχρεωτική επισήμανση των προϊόντων. 7.1.3. Κύρια πορίσματα Η επιλογή της μη παρέμβασης και η αμιγώς προαιρετική προσέγγιση δεν θα οδηγούσαν σε αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικά σε ό,τι αφορά την παροχή πληροφοριών για προϊόντα με αρνητικά χαρακτηριστικά. EL 7 EL

Η υιοθέτηση της υποχρεωτικής επισήμανσης εξετάστηκε στο πλαίσιο της εφαρμογής της σε ολόκληρο τον κλάδο ή με εξαιρέσεις για τις ΜΜΕ στο σύνολό τους ή με μερικές μόνο εξαιρέσεις για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Από την άποψη του δυνητικού αντικτύπου στον κλάδο, η εφαρμογή της υποχρεωτικής διατροφικής επισήμανσης σε όλα τα επίπεδα αναμένεται ότι θα είχε σημαντικό αντίκτυπο, αν ίσχυε άμεσα. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι με την πρόβλεψη μιας τριετούς μεταβατικής περιόδου το σχετικό κόστος θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά και να διαμορφωθεί στα 1,2 δισεκατ. ευρώ περίπου. Όσον αφορά το στόχο για ευρύτερη διαθεσιμότητα πληροφοριών στον καταναλωτή, η επιλογή που θα οδηγούσε στην αναγραφή των περισσότερων δυνατών πληροφοριών θα ήταν η υποχρεωτική επισήμανση όλων των προσυσκευασμένων τροφίμων. Με δεδομένες τις εξαιρέσεις για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, υπολογίζεται ότι η επισήμανση θα εφαρμοζόταν στο 90% περίπου των προσυσκευασμένων τροφίμων. Αναμένεται ότι η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα διατροφικών πληροφοριών θα οδηγούσε σε αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών με πιθανά οφέλη για τη δημόσια υγεία. 7.2. Ζήτημα πολιτικής 2 Πόσες διατροφικές πληροφορίες πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα εξέταση των διατροφικών στοιχείων που πρέπει να περιλαμβάνονται στη διατροφική επισήμανση 7.2.1. Τρέχοντα προβλήματα Σκοπός της διατροφικής επισήμανσης είναι η ενημέρωση των καταναλωτών και η υποστήριξη της ικανότητάς τους να επιλέγουν μια ισορροπημένη διατροφή. Επομένως, το ερώτημα που τίθεται είναι ποιες πληροφορίες πρέπει να περιλαμβάνονται στην ετικέτα με τις διατροφικές ιδιότητες, ώστε να επιτυγχάνεται ο παραπάνω στόχος. Σήμερα, η διατροφική επισήμανση πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον πληροφορίες σχετικά με την ενέργεια, τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες και τα λιπαρά. Η παγκόσμια στρατηγική του ΠΟΕ για τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και την υγεία 2 επισήμανε ότι τα ακόλουθα διατροφικά συστατικά συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης μη μεταδοτικών ασθενειών: λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, υδρογονωμένα λιπαρά, ελεύθερα σάκχαρα και αλάτι (νάτριο). Τα συστατικά αυτά ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τα διατροφικά στοιχεία που αναφέρθηκαν συχνότερα κατά τη διαβούλευση του 2006. Ωστόσο, ορισμένοι ενδιαφερόμενοι ζήτησαν την αναγραφή εννέα διατροφικών στοιχείων στις ετικέτες. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ένας ενδεχομένως μακρύς κατάλογος διατροφικών συστατικών θα δημιουργούσε σύγχυση στους καταναλωτές. Πρέπει να εξεταστεί η ισορροπία μεταξύ της παροχής πληροφοριών για τα συστατικά που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία για τη δημόσια υγεία και μιας περισσότερο σφαιρικής πληροφόρησης, λαμβανομένων υπόψη της ικανότητας των καταναλωτών να κατανοούν τις πληροφορίες και του κινδύνου παροχής περιττών πληροφοριών. 7.2.2. Επιλογές πολιτικής Εξετάστηκαν οι επιλογές της μη παρέμβασης, της υιοθέτησης μιας προαιρετικής προσέγγισης και της εφαρμογής μιας κανονιστικής προσέγγισης, για να προσδιοριστούν τα κύρια στοιχεία της διατροφικής επισήμανσης. 2 Ψήφισμα 57.17 της Παγκόσμιας Συνέλευσης για την Υγεία, 2004, παγκόσμια στρατηγική για τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και την υγεία. EL 8 EL

7.2.3. Κύρια πορίσματα Η επιλογή της μη παρέμβασης και η προαιρετική προσέγγιση θα σήμαινε ότι οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν θα συνέπιπταν κατ ανάγκη με τα διατροφικά στοιχεία που ενδιαφέρουν περισσότερο τους καταναλωτές. Οποιαδήποτε αλλαγή των υφιστάμενων απαιτήσεων θα είχε δυνητικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις, που θα έπρεπε να συλλέξουν διαφορετικές πληροφορίες για τη διατροφική σύνθεση των προϊόντων τους. Η επιβάρυνση του κλάδου εκτιμάται ως μη σημαντική (εφόσον υπάρξει το απαραίτητο λογισμικό για γρήγορο υπολογισμό της περιεκτικότητας των τροφίμων σε διατροφικά στοιχεία) και στα 3,7 δισ. ευρώ, αν οι πληροφορίες θα έπρεπε να συλλεγούν μέσω της χημικής ανάλυσης των προϊόντων. Θα μπορούσαν να υπάρξουν δυνητικά οφέλη για τους καταναλωτές, αν οι αναγραφόμενες πληροφορίες κάλυπταν τα διατροφικά συστατικά που τους ενδιαφέρουν περισσότερο και εκείνα που είναι σημαντικά για τη δημόσια υγεία ως συνδεόμενα με τον κίνδυνο ανάπτυξης ορισμένων μη μεταδοτικών νόσων. 7.3. Ζήτημα πολιτικής 3 - Απλουστευμένη διατροφική επισήμανση ιδίως με την αναγραφή των διατροφικών πληροφοριών στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας 7.3.1. Τρέχοντα προβλήματα Η απλουστευμένη αναγραφή των διατροφικών πληροφοριών εφαρμόζεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με την προώθηση σχετικών σχεδίων από τις αρμόδιες αρχές μεμονωμένων κρατών μελών και από αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του κλάδου. Η κατάσταση σχετικά με τους εν λόγω τρόπους παρουσίασης, και ιδίως εκείνους που αφορούν την αναγραφή στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας, δεν είναι σαφής στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας και επιβάλλεται η σχετική αποσαφήνιση. Επιπλέον, η εφαρμογή διαφόρων συστημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανή σύγχυση για τους καταναλωτές και στη δημιουργία φραγμών στο εμπόριο του κλάδου. 7.3.2. Επιλογές πολιτικής Εξετάστηκαν οι επιλογές της μη παρέμβασης, της υιοθέτησης μιας προαιρετικής προσέγγισης και της εφαρμογής μιας κανονιστικής προσέγγισης να απαγορευτεί η παρουσίαση αυτού του είδους ή να δημιουργηθεί πλαίσιο για μια προαιρετική προσέγγιση ή να καταστεί υποχρεωτική η αναγραφή των σχετικών πληροφοριών. EL 9 EL

7.3.3. Κύρια πορίσματα Η ανάλυση έδειξε ότι η επιλογή της μη παρέμβασης και η προαιρετική προσέγγιση θα σήμαιναν τη συνέχιση της εξάπλωσης των διαφορετικών συστημάτων. Ενώ υπάρχει ανάγκη αποσαφήνισης της κατάστασης, η απαγόρευση της αναγραφής τέτοιων πληροφοριών θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες για τον κλάδο και τους καταναλωτές. Επομένως, η δημιουργία ενός πλαισίου για τη σχετική επισήμανση στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας θα απέβαινε προς όφελος του καταναλωτή (περιορίζοντας τον κίνδυνο σύγχυσης) αλλά και προς όφελος του κλάδου (περιορίζοντας τον κίνδυνο δημιουργίας φραγμών στην ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων). Η υποχρεωτική αναγραφή των πληροφοριών θα μπορούσε να ενισχύσει τον αντίκτυπο της διατροφικής επισήμανσης στη συμπεριφορά των καταναλωτών, καθώς υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι καταναλωτές λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις πληροφορίες που υπάρχουν στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας παρά στην πίσω όψη. 7.4. Ζήτημα πολιτικής 4 Αναγνωσιμότητα των πληροφοριών 7.4.1. Τρέχοντα προβλήματα Δεν υπάρχει ουσιαστικό όφελος για τον καταναλωτή, όταν οι διατροφικές πληροφορίες δεν είναι ευανάγνωστες. Το ζήτημα της αναγνωσιμότητας των πληροφοριών αφορά διάφορες πτυχές της παρουσίασής τους, όπως το μέγεθος των χαρακτήρων, το είδος και το χρώμα τους, η αντίθεση με το φόντο κ.λπ. Ο κύριος λόγος για τον οποίο παραπονούνται οι καταναλωτές είναι το μέγεθος των χαρακτήρων, ιδίως για τις πληροφορίες που παρέχονται στην πίσω όψη της συσκευασίας. Είναι απαραίτητο να εξεταστεί αν πρέπει να προσαρμοστεί η νομοθεσία, ούτως ώστε να δημιουργηθεί το πλαίσιο για μια γενική πρόβλεψη σχετικά με την ανάγκη αναγνωσιμότητας των ετικετών. Το ζήτημα αυτό αφορά όλες τις πληροφορίες που παρέχονται μέσω των ετικετών των τροφίμων και όχι μόνο τις διατροφικές πληροφορίες. 7.4.2. Επιλογές πολιτικής Εξετάστηκαν οι επιλογές της μη παρέμβασης, της υιοθέτησης μιας προαιρετικής προσέγγισης και της εφαρμογής μιας κανονιστικής προσέγγισης. 7.4.3. Κύρια πορίσματα Από την ανάλυση των επιλογών προέκυψε ότι η επιλογή της μη παρέμβασης και η προαιρετική προσέγγιση δεν θα οδηγούσαν σε σημαντική βελτίωση της κατάστασης. Η υιοθέτηση ενός ελάχιστου μεγέθους γραμματοσειράς για τους τυπογραφικούς χαρακτήρες στην επισήμανση των τροφίμων θα βοηθούσε στη διευθέτηση των βασικών ζητημάτων για τα οποία παραπονούνται οι καταναλωτές. EL 10 EL

8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η προτιμώμενη επιλογή είναι η υποχρεωτική αναγραφή διατροφικών πληροφοριών για την ενέργεια, τα λιπαρά, τα κορεσμένα λιπαρά, τα σάκχαρα και το αλάτι στο κύριο οπτικό πεδίο (μπροστινό μέρος της συσκευασίας) με προαιρετική αναγραφή των υπόλοιπων διατροφικών στοιχείων. Ο αντίκτυπος για τους παρασκευαστές μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την πρόβλεψη μεταβατικών περιόδων που θα επέτρεπαν την εφαρμογή των αλλαγών ως προς την επισήμανση κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού κύκλου αλλαγών στις ετικέτες, όπως ισχύει σε κάθε επιχείρηση. Επιπλέον, η διαθεσιμότητα υπολογιστικών συστημάτων για τον εύκολο υπολογισμό της περιεκτικότητας των τροφίμων σε διατροφικά συστατικά θα μείωνε σημαντικά το κόστος που συνεπάγεται η συγκέντρωση τέτοιου είδους πληροφοριών. EL 11 EL